مواد قانونی مورد استناد
بر طبق ماده 91 قانون كار ، كارفرمايان و مسئولان كليه واحدهای موضوع ماده 85 اين قانون مكلفند بر اساس مصوبات شورای عالی حفاظت فنی برای تأمين حفاظت و سلامت و بهداشت كارگران در محيط كار وسايل و امكانات لازم را تهيه و در اختيار آنان قرار داده و چگونگی كاربرد وسايل فوق الذكر را به آنان بياموزند و در خصوص رعايت مقررات حفاظتی و بهداشتی نظارت نمايند . افراد مذكور نيز ملزم به استفاده و نگهداری از وسايل حفاظتی و بهداشتی فردی و اجرای دستورالعمل های مربوطه كارگاه می باشند .
-----------------------------------------------------------------------------------------منبع: قانون كار جمهوري اسلامي ايران
-----------------------------------------------------------------------------------------
(1)
اهميت حفاظ در ماشين آلات
با توجه به اينكه مهمترين عامل تأمين ايمنی ماشين آلات ، حفاظ ها می باشند ، در آيين نامه حفاظت در مؤسسات صنعتی مصوب كنفرانس فنی سه جانبه ( منعقده در ژنو ، بنا به دعوت دفتر بين المللی كار در سال 1948 ) در شماره 82 در مورد شرايط حفاظ ها به شرح زير بحث شده است :
مشخصات كلی حفاظ در ماشين آلات عبارتند از :
1- تأمين حفاظت و ايمنی بطور مثبت و كامل.
2- حفاظ بايستی از ورود دست به منطقه خطرناك در هنگام عمليات كاری جلوگيری كند .
3- حفاظ نبايد موجب لطمه به توليد شده و از اين راه موجب بی ميلی در استفاده از آن توسط اپراتور شود .
4- موجب ناراحتی و اشكال برای شخصی كه از دستگاه استفاده می كند نشود .
5- بطور خودكار يا با حداقل كوشش به كار بيفتد .
6- دستگاه حفاظتی بايستی با مكانيزم ماشين متناسب بوده و مطابقت مفيدی داشته باشد .
7- بهتر است كه جزئی از قسمت های اصلی ماشين باشد .
8- مانع روغنكاری ، بازرسی ، تنظيم و تعمير ماشين نگردد .
9- حفاظ بايد طوری باشد كه با حداقل تعمير بتواند مدت زيادی كار كند و در مقابل فرسودگی و ضربات مقاومت كند .
10- حفاظ بايد با دوام باشد و در برابر آتش سوزی و مواد خورنده مقاومت كند .
11- خود عامل خطر نباشد .( دارای اجزايی نباشد كه موجب حادثه گردد ).
انواع حفاظ ها :
1 ) Fixed Guard : حفاظ های ثابت كه تمام اجزاء را در خودش حفظ می كند و در سيستم های انتقال نيرو كار گذاشته می شود .
2 ) Distanced Guard : حفاظ های فاصله ايجادكن كه بين نقطه خطر ( Nip Point) و دست اپراتور فاصله می اندازد .
3 ) Adjustsbu Guard : حفاظ های قابل تنظيم بوسيله اپراتور متناسب با كار.
4 ) Tunnel Guard : حفاظ های تونلی با اين مكانيسم كه نقطه خطر در تونل يا لوله قرار داده می شود تا دست اپراتور به آن نرسد .
5 ) Fixed Enclousing Guard : حفاظ های ثابت محصور كننده كه بخشی از سيستم را در خودش محصور می كند .
6 ) Interlock Guard : حفاظی است كه بصورت نيمه هوشمند در ماشين كار می كند و يك سيستم داخلی بوده و در مواقع بحرانی كار می كند .
ايمنی ماشين های افزار :
بنا به تعريف ماشين ابزار، ماشيني است كه بوسيله نيروي برقي كه از الكتروموتور تأمين ميشود، تسمه و يا چرخدندهها را به حركت درآورده و به محور اصلي كار يا ابزار برش، منتقل كرده و به آن حركت دوراني يا حركت خطي ميدهد .ماشين افزار از نظر كارشناسان به دو دسته تقسيم مي شوند :
1- ماشيني هايي كه حركت اصلي آنها دوراني است كه به ماشين افزار مداوم معروفند مانند ماشين هاي تراش ، فرز و....
2- ماشين هايي كه حركت اصلي آنها يك حركت رفت و آمد مي باشد كه به ماشين افزار متناوب معروفند . مانند پرس ، ماشين صفحه تراش ، اره نواري ، فرز و....
(2)
در ايمني ماشينهاي ابزار بايد قسمتهاي مختلف زير مورد توجه قرار گيرد :
1)- نكات ايمني در طراحي ماشين.
2)- نكات ايمني در طراحي كارگاه (از نظر روشنايي، تهويه، فضاي لازم براي هر دستگاه و…) .
3)- نكات ايمني مربوط به متصدي دستگاه (از جمله انتخاب مناسب كارگران و آموزش آنها در مورد نحوه كار با دستگاه و…).
4)- رعايت قوانين و مقررات حفاظتي كه متناسب با نوع ماشين تدوين ميشود.
با توجه به فاكتورهای فوق الذكر در ماشين های افزار ، نكات عمومی زير بايستی در نظر گرفته شود :
1 - در موقع تعيين محل نصب انواع ماشين های افزار علاوه بر در نظر گرفتن عوامل توليدی - اقتصادی ، رعايت موازين و اهداف حفاظتی ضروری است .
2 - بدنه كليه دستگاههای موجود در كارگاه ماشين آلات ماشين افزار كه بوسيله الكتريسيته تغذيه می شوند بايد دارای سيم اتصال به زمين مؤثر باشد .
3 - كليه قسمتهای داخلی ماشينها از قبيل جعبه دنده تغيير دهنده سرعت و حركت ، پولی های تغيير دهنده سرعت ، تسمه فلكه و غيره می بايست بوسيله حفاظ های مناسب پوشيده شده باشد.
4 - هميشه زمين كارگاه می بايست تميز نگهداری شود بخصوص پاك كردن روغنهای ريخته شده به روی كف كارگاه ضروری است .
5 - بعد از هرگونه تغيير بايد وسايل حفاظتی را دوباره در جای خود نصب نمود .
6 - برای كار كردن با ماشينهای افزار می بايست كارگران آموزش های لازم و بخصوص نكات ايمنی حين كار را فراگيرد .
7 - كارگر بايد مجهز به وسايل حفاظت انفرادی مناسب باشد .
8 - قبل از شروع به كار بايد از دستگاه بازديد نمود و تمام مكانيزم های آن را بصورت بدون بار، امتحان نمود .
9 - تا هنگاميكه ماشين در حال كار كردن است از هر گونه روغنكاری ، تعمير و يا نظافت خودداری شود .
10 - از نگهداشتن قسمتهای متحرك ماشين با دست به منظور متوقف نمودن دستگاه بايد خودداری شود .
11 - از برداشتن تراشه ها با دست بدون به كار بردن وسايل مخصوص از قبيل برس ، قلاب و ... بايد خودداری نمود .
12 - قرار دادن اشياء يا ابزار روی دستگاه ممنوع است .
13 - هنگاميكه اشياء مورد عمل از محدوده دستگاه بيرون می ماند ، لازم است اطراف آن محصور گردد .
14 - هنگام قرار دادن اشياء سنگين بر روي دستگاه بايد از وسايل بالابر مخصوص استفاده شود .
15 - هنگام تراشكاری قطعات قواره بزرگ ، قرار گرفتن روی قسمتهای دستگاه ممنوع است.
16 - رها كردن دستگاه در حال كار ممنوع است .
17 - هنگام بروز نقص يا شكسته شدن قطعات ، دستگاه بايد بلافاصله خاموش شود .
18 - هنگام سوار يا پياده كردن قطعات ، دستگاه را بايد متوقف نمود .
19 - از تكيه دادن به ماشين افزار بايد خودداری كرد .
20 - در هنگام كار بايد متوجه كار بود و نبايد با ديگران صحبت كرد .
(3)
-----------------------------------------------------------------------------------------منبع : آيين نامه حفاظتي ماشين آلات صنعتي – تهيه شده توسط اداره كار و امور اجتماعي
-----------------------------------------------------------------------------------------
برررسی و ارزيابی ايمنی ماشين آلات مورد استفاده در كارخانه املاح معدني ايران:
* دستگاه خرد كن يا آسياب:
در كارخانه سولفات سديم در خطوط توليد از ماشين های متعددی استفاده می شود كه غالباً در آنها از يكسری از غلطكها و سيلندرهای در حال چرخش استفاده می شود و غلطكها بصورت نقاط گازگير (nip point) عمل می كنند . دستگاههای والس از دستگاههای معروف در اين واحد می باشند كه ويژگی فوق الذكر را بطور فراوان دارا هستند و دارای قسمتهای گردنده و خطرناك بسياری می باشند .
ايمنی ماشين های تراش
يكی از مهمترين و قديمی ترين ماشين های افزار ، ماشينهای تراش است كه امروزه در صنعت تاثير بسزايی دارد . چون ماشين تراش استفاده زيادی در ساخت قطعات مختلف دستگاههای صنعتی دارد ، در حقيقت می توان آن را پدر ماشين های افزار ناميد . در حدود 1% حوادث موجود در اين صنايع نيز مربوط به ماشينهای تراش بوده كه معادل يك سوم حوادث ناشی از كليه ماشين آلات است .
ماشينهای تراش به لحاظ اينكه حركت اصلی آنها دورانی است به ماشينهای افزار مداوم موسومند و به دو دسته تقسيم می شوند :
1- ماشينهای تراش يونيورسال : با اين ماشينها می توان سطوح جانبی و قاعده استوانه ها ، مخروط ها و سوراخ های استوانه ای و مخروطی و پيچ دنده ها را به اندازه های مختلف تراشيد .
2- ماشينهای تراش مخصوص : اين نوع ماشينها برای انجام عمليات تراشكاری محدود و در ساختن قطعات با اندازه معين و سری بكار می روند .
خطرات عمده دستگاههای تراش :
هنگام كار با ماشينهای تراش و يا صفحه تراش ممكن است اعمال زير سبب زخمی شدن و يا آسيب رساندن به متصدی و يا ساير كارگران شوند كه عبارتند از :
1- پرتاب آچار سه نظام از محل خود.
2- گير كردن قسمتی از لباس يا اجزاء لباس به قسمتهای در حال گردش.
3- راه افتادن ناگهانی ماشين هنگام تعمير و نگهداری ماشين.
4- تماس با قطعات گردنده دستگاه.
5- پرتاب پليسه های آهن به طرف چشم و ساير اعضای بدن چه به خود كارگر و چه به طرف اطرافيان.
6- سقوط سه نظام روی پای افراد، هنگام سوار كردن و پياده كردن آن.
7- زخمی شدن دست در هنگام تميز كردن براده از روی ماشين.
8- برق گرفتگی ناشی از عدم رعايت سيستم های حفاظتی.
9- بيماريهای ستون فقرات ناشی از جابجايی قطعات سنگين مثل سه نظام.
10- تماس با قطعات ساخته شده يا قطعات اوليه در محيط شلوغ و نامنظم.
اصول پيشگيری از حوادث در حين كار با دستگاه تراش :
1- رها نكردن سه نظام بر روی دستگاه.
2- عدم استفاده از دستكش ، شال گردن و ... در هنگام كار با دستگاه، زيرا دستكش و شال گردن به قسمتهای در حال گردش دستگاه گير كرده و به كارگر صدمه می رساند.
3- استفاده ار لباس هايی با آستين های چسبان ،حتی الامكان يك تكه.
(5)
4- از كار انداختن دستگاه هنگام پاك كردن و گريس كاری .
5- استفاده از حفاظ های محرك در مقابل سه نظام به نحوی كه با بسته شدن، حفاظ ماشين فعال شده و با باز شدن آن ماشين از كار بيفتد . اين حفاظ ها از جنس طلق شفاف به قطر 4/1 اينچ اطراف سه نظام و محل تماس تيغه الماسه با قطعه كار را پوشانده و مانع پرتاب پليسه كار به سمت كارگر می شود .
6- استفاده از حفاظ كشويی در تمام مسير مرغك تا سه نظام كه اين حفاظ كشويی ترجيحاً بايستی با سيستم محركه ماشين Inter Lock شده باشد .
7- استفاده از برس برای پاك كردن براده.
8- تعويض سه نظام با استفاده از تكيه گاه مخصوص ( تخته چوبی مخصوص كه روی ريل ماشين قرار می گيرد ).
9- استفاده از تخته های زير پايی به عنوان عايق ، نصب سيم اتصال به زمين و اندازه گيری مقاومت آن حداقل سالی يك بار.
10- استفاده از وسايلی كه به صورت مكانيكی ، الكتريكی يا هيدروليكی ، حمل و نقل و انتقال قطعات سنگين مانند سه نظام يا چهار نظام را انجام بدهد . استفاده از جرثقيل ها بصورت سقفی از اينگونه موارد می باشد.
11- استفاده از عينك مجهز به سپرهای جانبی به منظور حفاظت از پرتاب پليسه به داخل چشم.
12- رعايت House Keeping مناسب و Layout دستگاهها به نحوی كه دستگاهها ،مانع از رفت و آمد عادی كارگران نشود و تداخلی با ساير كارگران نداشته باشد .
ماشين صفحه تراش :
ماشين صفحه تراش ماشين ابزاری است كه برای صاف كردن يا شكل دادن سطوح قطعات بزرگ فلزی به كار می رود و قطعات كار روی يك ميز افقی كه در زير قسمت قلم گير حركت رفت و آمد انجام می دهد ، بسته می شود . قسمت قلم گير قابل تنظيم بوده و نسبت به ميز ثابت می باشد و قلم رنده به آن نصب شده ، كه قطعه كار را فقط در يكی از جهات حركت ميز برش می دهد . ماشين صفحه تراش سه نوع می باشند :
1- معمولی 2- دروازه ای 3- عمودی ( كله زنی )
ماشينهای صفحه تراش معمولی در تراشيدن و ساخت انواع شيارها و دنده ها در سطوح تا ابعاد يك متر مورد استفاده واقع می شوند . در ماشين های صفحه تراش معمولی قطعه كار يا ثابت است و يا حركت بسيار كندی دارد . بنابراين ، خطراتی كه بيشتر مختص ماشين های صفحه تراش می باشد شامل اين دستگاه نخواهد شد .
در ماشينهای صفحه تراش دروازه ای قطعاتی استفاده می شد كه ممكن است 20 متر طول داشته باشند . در اين ماشينها قطعه كار حركت می كند و تيغه برش ثابت است .
ماشينهای صفحه تراش عمودی يا كله زنی ماشين هايی هستند كه حول محور خود چرخيده و حركت دورانی دارد . امكان اينكه تا 360 درجه نيز اين چرخش انجام شود وجود دارد . معمولاً برای تراش قسمتهای ابتدايی و انتهايی سطوح فلزی مورداستفاده قرار می گيرند .
خطرات ناشی از كار با ماشين های صفحه تراش عبارتند از :
1- تنه زدن و يا اصطلاحاً لگد زدن قطعه كار بر روی كالسكه ماشين ( مخصوصاً ماشينهای صفحه تراش دروازه ای ).
2- پرتاب تراشه های حاصل از عمليات تراشكاری و جراحت چشم و دست و پا.
(6)
3- گير كردن اعضاء بين قسمتهای در حال رفت و برگشت و چرخش.
4- برخورد دست به قلم و درگيری تسمه فلكه محركه ماشين.
5- قرار گرفتن در مسير حركت ميز كشويی.
-----------------------------------------------------------------------------------------منبع: آيين نامه حفاظت و بهداشت عمومي در كارگاهها – چاپ دوم سال 1376 – امنتشارات موسسه كار و تامين اجتماعي .
-----------------------------------------------------------------------------------------
اقدامات حفاظتی كه به منظور جلوگيری از اين خطرات اعمال می شوند ، عبارتند از :
1- استفاده از حفاظهايی كه حداكثر در فاصله 46 سانتيمتری ماشين به نحوی كه امكان ورود افراد به منطقه كورس ماشين وجود نداشته باشد .
2- نصب حفاظ نرده ای در قسمت عقب ماشين.
3- برداشتن ابزار و وسايل از روی ماشين پس از تنظيم ماشين.
4- محكم كردن پيچ های مخصوص تنظيم پس از هر گونه تنظيم.
5- قطعه كار حتی الامكان كوتاه باشد و با وسيله مناسب به ماشين بسته شود.
6- هنگام كار روی ماشين از تميز نمودن سطح كار با دست خودداری شود.
7- در ماشين صفحه تراش دروازه ای كه احتمال برخورد ميز متحرك و يا قطعه كار به قسمتهای آزاد اطراف ماشين وجود دارد ، حتماً بايد از حفاظ مناسب استفاده كرد.
8- استفاده از وسايل حفاظت فردی مناسب و سيستم اتصال به زمين.
ارزيابی ايمنی ماشينهای تراش و صفحه تراش در كارخانه املاح معدني ايران :
دراين كارخانه در قسمت تراشكاری از دو دستگاه تراش در اندازه های مختلف ، 2 و 4 متری استفاده می شود .
1- در كليه اين دستگاهها محدوده سه نظام فاقد حفاظ می باشد و امكان پرتاب پليسه و براده
(7)
های فلزات به طرف چشم و صورت می باشد و با آنكه عينك های حفاظتی در اختيار كارگران اين بخش قرار می گيرد ، اما همه افراد از آن استفاده نمی كنند .به منظور جلوگيری از پرتاب براده ها به اطراف ، نصب حفاظ متحرك از جنس پلی كربنات توصيه می گردد .
2- كارگران از لباس كار دو تكه و كفش ايمنی و دستكش اشبالتی استفاده می كنند ، ليكن بهتر است از لباس كار يك تكه و آستين چسبان استفاده شود . جهت جمع آوری براده ها استفاده از دستكش های با رويه فلزی توصيه می شود .
3- هنچنين رعايت نظم و انضباط كارگاهی و نظافت عمومی كارگاه توصيه می شود .
4- در جهت ارتقاء آگاهی شاغلين در خصوص خطرات مربوط به دستگاه ، آموزشهای دوره ای توصيه می شود .
5- نصب دستورالعمل ايمنی مربوط به دستگاه و علائم و پيامهای هشداری در مجاور دستگاه ضروری است .
6- با توجه به نياز به حساسيت و دقت بالا در حين كار با دستگاه تأمين روشنايی موضعی مطلوب ، توصيه می شود .
ماشين فرز :
از ماشينهای فرز برای تراشيدن سطوح به اشكال مختلف و درآوردن شيارهای مستقيم و مارپيچ و چرخ دنده تراش و پيچ بری و عمليات ديگر استفاده می شود . از اين ماشين ها برای تراشيدن سريعتر و تميزتر سطوح ( نسبت به ماشين صفحه تراش ) و همچنين دقت كاری بيشتر استفاده می شود . ماشينهای فرز دارای انواع افقی ، عمودی ، يونيورسال و چندكاره می باشد .
خطرات ناشی از كار با ماشين فرز عبارتند از :
1- شكستن تيغه ها و پرتاب به طرف اعضای بدن و ايجاد جراحت .
2- تماس دست با تيغه های در حال گردش.
3- عدم وجود مكانيسم مناسب برای اطلاع از اينكه فرز در حال كار است يا خاموش .
4- پاشيده شدن براده به اطراف بخصوص در فرز قائم.
5- درگير شدن با تسمه فلكه محرك.
اقدامات حفاظتی كه به منظور جلوگيری از اين خطرات اعمال می شود عبارتند از :
1- حفاظ گذاری تيغه ها : حفاظی كه برای تيغه های فرز پيشنهاد می شود حفاظ های متحرك قابل تنظيم می باشد كه از طلقی به قطر 4/1 اينچ ساخته شده است . اين طلق توسط دو بازو به ستون اصلی ماشين متصل شده و توسط اهرمی قابل تنظيم است .
2- اطمينان از جوشكاری تيغه ها ، ثبات و استحكام آنها و نحوه تيز كردن آنها بايد توسط فرد ماهری انجام بگيرد .
3- جلوگيری از نزديك كردن دست به تيغه فرز.
4- متناسب اختيار كردن سرعت و بار دستگاه به طوريكه بار بايد هميشه در جهت عكس گردش تيغه فرز قرار داده شود .
5- چنانچه مهره ميله محور فرز محكم شده باشد . برای باز كردن آن نبايد از نيروی گردنده ماشين استفاده نمود ، بلكه پس از توقف كامل ماشين با وسايل مخصوص بايد آن را باز كرد .
ارزيابي ايمني ماشين هاي تراش و صفحه تراش در كارخانه املاح معدني ايران:
در واحد تراشكاري كارخانه از دو عدد فرز انگشتي و دنده زني استفاده مي شود كه توصيه مي شود:
1- با توجه به اينكه ماشين فاقد حفاظ مناسب مي باشد جهت تامين حفاظت اپراتور توصيه مي شود از حفاظ مناسب جهت پوشاندن قسمتهاي چرخنده دستگاه استفاده شود.
2- در جهت ارتقاء آگاهي شاغلين در خصوص خطرات دستگاه آموزشهاي دوره اي توصيه مي شود
3- نصب دستور العمل ايمني مربوط به دستگاه و پيامهاي هشداري در مجاورت دستگاه ضروريست.
4- شاغلين از لباسهاي چسبان و آستن كوتاه استفاده نمايند.
ايمنی دريل ( مته راديال ) :
ماشين مته در اندازه های مختلف وجود دارد و بسته به نوع آن در صنعت مورد استفاده قرار می گيرد . ماشين مته دارای سه نظامی است كه ميل مته را در آن قرار می دهند و به كمك آچار محكم می كنند . مته ای كه به ماشين بسته شده ، دارای حركت دورانی – محوری می باشد كه اين دو حركت باعث براده برداری و ايجاد سوراخ می شود و برای سوراخ كردن قطعه كارهای بزرگ ، جاگير و سنگين مورد استفاده قرار می گيرد .
مته ها دارای انواع مته روميزی با قطر سوراخ 15 ميلی متر ، مته ستونی ، با قطر سوراخ 30 ميلی متر و مته راديال كه عمليات سوراخ كاری را از طريق حركت دورانی محور اصلی ماشين انجام می دهد . (9)
خطرات ناشی از كار با ماشين مته عبارتند از :
1- شكستن و يا پرتاب كردن ابزار مته و يا قطع كار بعلت سرعت بيش از حد.
2- پيچيدن لباس يا موی سر به ابزار مته.
3- چرخيدن و برخورد قطعه كار به دست .
4- جراحت دست موقع جمع آوری براده.
5- ايجاد جراحت در موقع نظافت يا روغن كاری .
6- برق گرفتگی.
7- پرتاب آچار سه نظام .
اقدامات حفاظتی كه به منظور جلوگيری از اين خطرات اعمال می شود عبارتند از :
1- مجهز كردن دستگاه به حفاظ های مناسب كه مهمترين كار بشمار می آيد .
- در صورتيكه انتقال نيرو به مته توسط چرخ و تسمه صورت می گيرد ، اين قسمت ها بايد دارای حفاظ ثابت باشند .
- استفاده از حفاظ قابل تنظيم تلسكوپی در قسمتهای Operation point دستگاه و ... .
2- استفاده از عينك حفاظتی.
3- پوشاندن سر با كلاه يا توری های مخصوص.
4- بستن محكم قطعه كار به وسيله گيره روی ميز كار و عدم نگهداری آن با دست.
5- عدم استفاده از لباس های گشاد با سرآستين و لبه های آزاد و عدم استفاده از دستكش.
6- استفاده از يك سيم ، برس و يا چنگك فلزی جهت بررسی و بازديد سوراخ انجام شده بعد از توقف كامل و خارج كردن براده ها.
7- از دادن بار بيش از حد مجاز به مته خودداری شود.
8- جهت سوراخ كاری قطعاتی كه چند تكه می باشند بايد قبلاً آنها را به طرز مناسبی به هم فيكس نمود .
ارزيابی ايمنی ماشين مته در كارخانه املاح معدني ايران:
در كار خانه از يك دستگاه دريل راديال در بخشهاي تراشكاري و مكانيك صنعتي استفاده مي شود . (10)
1- با توجه به اينكه ماشين فاقد حفاظ نامناسب مي باشد جهت تامين حفاظت اپراتور توصيه مي شود از حفاظ مناسب جهت پوشاندن قسمتهاي چرخنده دستگاه استفاده شود.
2- در جهت ارتقاء آگاهي شاغلين در خصوص خطرات دستگاه، آموزشهاي دوره اي توصيه مي شود.
3- نصب دستور العمل ايمني مربوط به دستگاه و پيامها ي هشداري در مجاورت دستگاه ضروريست.
4- با توجه به نياز به حساسيت و دقت بالا در حين كار با دستگاه، تامين روشنايي مطلوب به صورت موضعي توصيه مي گردد.
علاقه مندی ها (Bookmarks)