مشاجره فراستی با منتقدان جیرانی

[آسد مرتضي]

نشست نقد و بررسی فیلم سینمایی "من مادر هستم" در فرهنگسرای رسانه‌ حاشیه‌های بسیاری داشت که مجادله تند مسعود فراستی با نماینده معترضان به فیلم جیرانی از مهمترین آن‌ها بود.
به گزارش مهر، بیست‌‌وسومین نشست "اتاق رسانه سینمای ایران" که با موضوع نقد و بررسی "من مادر هستم"، بعدازظهر روزگذشته 14 آذرماه و با حضور غلامرضا موسوی تهیه‌کننده این فیلم، محمدتقی فهیم و مسعود فراستی منتقد و حجت‌الاسلام سلمان علیزاده به نمایندگی معترضان به اکران این فیلم در محل فرهنگسرای رسانه برگزار شد حاشیه‌های جالب توجهی به دنبال داشت.* استقبال قابل توجه اهالی رسانه و علاقمندان سینما از این نشست به حدی بود که پیش از بازشدن درهای اصلی سالن، صف طویلی در راهروهای فرهنگسرای رسانه تشکیل شده بود.

صف علاقمندان در مقابل درهای بسته سالن برگزاری نشست

* اهالی رسانه پیش از بازشدن درها امکان حضور در سالن را پیدا کردند و استقبال اهالی رسانه از این نشست باعث شد سالن اصلی نشست به طور کامل پر شود و مسئولان فرهنگسرا برای استقرار مردم عادی و علاقمندان، سالن دیگری را به این امر اختصاص دهند. تجهیز سالن برای استقرار حاضران و نیز تأخیر برخی از مهمانان باعث شد جلسه با تأخیر 50 دقیقه‌ای آغاز شود و همین امر ازدحام بیش از پیش در پشت درهای فرهنگسرا را سبب شد.

* امیر قادری به عنوان مجری برنامه در ابتدای صحبت‌هایش به کنایه گفت: "امیدوارم همه با رضایت‌نامه ولی آمده باشید چون واقعاً نمی‌دانیم چه اتفاقاتی در این جلسه رخ خواهد داد"

* پس از سخنان ابتدایی قادری، حجت‌الاسلام علیزاده که با قرآنی در دست پشت میکروفن قرار گرفت با تأکید بر اینکه "این مجلس برای بازی و سرگرمی برگزار نشده است و اینگونه نیست که خوشحال باشیم که به هر ترتیبی جمع شده‌ایم تا درباره یک فیلم صحبت کنیم" گفت: "اگر این مجلس برای خداست که الحمدلله، اما اگر اینگونه نیست قطعاً جلسه‌ای شیطانی است که ما آن را تأیید نمی‌کنیم."

وی با اشاره به نشانه‌های یک مجلس خدایی، رعایت حدود الهی را یکی از این نشانه‌ها دانست و گفت: "متأسفانه در این جمع شاهد عدم رعایت حدود الهی و شئونات اسلامی هستیم، اگر شئونات اسلامی رعایت شود به حضور خود ادامه می‌دهیم در غیر این صورت جلسه را ترک خواهیم کرد تا نشان داده باشیم در برابر این عدم رعایت سکوت نکرده و از ‌آن برائت جسته‌ایم."

* پس از آنکه علیزاده با پایان صحبت‌هایش جلسه را ترک کرد، فراستی با لحنی تند و در واکنش به این اظهارات گفت: "این دل شماست که خدایی یا شیطانی است. اگر تردید دارید حضورتان اینجا خدایی است یا شیطانی، وای به حال‌تان."

وی افزود: "درباره حجاب، سال 61 سریال پاییز صحرا از تلویزیون پخش می‌شد که اعتراض‌هایی درباره کیفیت حجاب در ‌آن شد و در واکنش به این اعتراض‌ها حضرت امام(ره) گفتند: بروید چشم‌تان را بشویید و نگاه‌تان را درست کنید. حرف‌های این طلبه جوان درست نبود و اینجا هیچکس نماینده خدا نیست که بخواهد بگوید مابقی شیطانی‌اند."

* این استناد فراستی در ادامه برنامه با واکنش به علوی مواجه شد که با تأکید بر لزوم رعایت حجاب در هر شرایطی این نقل قول از حضرت امام(ره) را مردود دانست و گفت: "به عنوان کسی که صحیفه امام را کامل خوانده‌ام می‌گویم برای این اظهارنظرهیچ سندی وجود ندارد. بهتراست به‌جای این‌ها بروید و استفتائات حضرت امام(ره) درباره سینما را بخوانید تا بدانید نظر ایشان چه بوده‌است."

وی در ادامه تذکر درباره حجاب را وظیف شرعی هر فردی دانست و افزود: "شاید در این جمع از این تذکر خوش‌تان نیامده باشد اما این تذکر کاملاً به جا بود. اسلام حدود و احکام مشخصی دارد و ملت ما هم قائل به اسلام است. اگر جماعت روشنفکر قائل به این حدود نیستند می‌توانند از این مملکت بروند."

* مجری برنامه در واکنش به ترک نشست توسط یکی از مهمانان گفت: "شاید در این نشست حرف‌هایی طرح شود که یک طرف قبول نداشته باشد پس لطفاً همین ابتدا تضمین بدهیم که تا انتهای گفت‌وگو یکدیگر را تحمل می‌کنیم. ما با حسن نیت اینجا نشسته‌ایم و مابقی نیات را خدا بیش زا هرکس مطلع است."

* دکتر علوی که در بخش‌هایی از صحبت‌هایش به کتاب خدا استناد می‌کرد پس از قرائت قرآن در واکنش به لبخند برخی حاضران گفت: "ایرادی ندارد به استناد ما به کلام خدا بخندید، می‌دانم در جمع روشنفکری شما این کار خنده‌دار است اما مطمئن باشید قرار نیست با این واکنش‌ها ما از مواضع خود کوتاه بیاییم." در واکنش به این اظهارنظر یکی حاضران در هنگام طرح سوال خطاب به علوی گفت: "از شما بابت سعه‌صدر و آرامش در کلام‌تان سپاسگذارم اما اینکه گفتید روشنفکران با قرآن مشکل دارند، لطفاً تعریفی از روشنفکر ارائه دهید، تا آنجا که ما می‌دانیم دکتر شریعتی هم روشنفکر بود و هم با قرآن مشکلی نداشت" علوی در پاسخ گفت: "بنده شریعتی را مطابق با تعاریف غربی اساسا روشنفکر نمی‌دانم."

* تعدادی از همراهان معترض به فیلم جیرانی در بخش‌هایی از نشست نسبت به عملکرد مجری که آن‌ را جانبدارانه می‌دانستند معترض شدند که این اعتراضات در لحظات پایانی برنامه تبدیل به مشاجره‌ای تند میان امیر قادری و یکی از این افراد شد. این مشاجره مسئولان فرهنگسرا را ناگزیر از دخالت مستقیم کرد تا هم مجری برنامه را آرام کنند و هم فرد معترض را. امیر قادری پس از فروکش کردن این چالش‌ها در صحبت‌های پایانی خود گفت: "دلخورم از دوستانی که حسن نیت ما در برگزاری این نشست را ندیدند"

* مشاجره قادری و یکی از معترضان اما تنها مجادله این نشست نبود که بالا گرفتن بحث در پایان نشست تبدیل به مباحثه‌ای تند و تیز میان مسعود فراستی و حسین علوی شد. فراستی که اساسا نوع نگاه امثال علوی به دین را "متحجرانه" و در "اقلیت" توصیف می‌کرد در پایان با این پاسخ علوی مواجه شد که: "ما نه متحجریم و نه در اقلیت. به امثال ما اتهام زیاد می‌زنند اما ما راهمان را می‌رویم و این توصیه شهید همت است. این راه همان شهیدانی است که شما ادعای دوستی با یکی از آن‌ها (شهید آوینی) را دارید اما هیچ بویی از آن نبرده‌اید."

این موضع‌گیری علوی، باعث برآشفتگی فراستی شد. به همین دلیل وقتی علوی در انتقاد از استناد غلامرضا موسوی به تعریف یونسکو از فرهنگ جامعه و ارتباط دادن آن با سینمارفتن گفت: "مگر در سینما چه خبر است؟ حلوا خیرات می‌کنند!؟" فراستی با کنایه گفت: "شما بگویید کجا برویم حلوا خیر می‌کنند!" این کنایه اگر چه با خنده و تشویق حاضران همراه شد اما پاسخی جدی از سوی علوی گرفت: "شما به مجلس امام حسین(ع) بروید، حلوا هم می‌دهند؛ حلواهایی که آدم می‌کند." فراستی این‌بار با عصبانیت خطاب به علوی گفت: "شما که هنوز از آن بی‌نصیب هستید، اگر آدم بودید و اخلاق برای‌تان اهمیت داشت اینگونه علیه دیگران حکم صادر نمی‌کردید. اولین اصل در اسلام این است که خود را آدم‌تر از دیگران ندانی!"

بحث میان علوی و فراستی به این موارد محدود نماند و در زمینه فیلم جیرانی هم بروز پیدا کرد؛ آنجا که مسعود فراستی گفت: "معترضان فیلم جیرانی را نفهمیده‌اند، چراکه این فیلم در نقد سبک زندگی سرمایه‌داری است." و بلافاصله از علوی پاسخ شنید: "خنده‌دار است که این فیلم را در نقد سرمایه‌داری بدانیم چراکه سازندگانش در ایام انتخابات حامی پرچمداران این جریان بوده‌اند."

* اشاره نامحسوس به مخالفت معترضان فیلم به جریانی سیاسی و نه اثری سینمایی از سوی مسعود فراستی باعث شد تا علوی در بخشی از صحبت‌هایش بگوید: "ما معترض فردی سیاسی هستیم اما عملکرد فرهنگی او را مورد نقد قرار می‌دهیم." اگرچه این توضیح در کنار استفاده از عبارت "جریان انحرافی" توسط حجه‌الاسلام علیزاده نشان‌دهنده هدف‌گیری اصلی این معترضان بود اما علوی به این بسنده نکرد و با نام بردن از "رئیس کارگروه فرهنگی دولت" رسماً موضع اعتراض خود را اعلام کرد.

* غلامرضا موسوی که یکی از کم‌حرف‌ترین چهره‌های حاضر در این نشست بود در پاسخ به این سوال مجری برنامه که فریدون جیرانی در این نشست حاضر نشده‌است گفت: "باید از برگزارکنندگان این جلسه سوال کنید؛ احتمالاً دعوت نبوده‌است."

* حضور سیدضیاء هاشمی به‌عنوان رئیس اتحادیه تهیه‌کنندگان و نیز شورای صنفی اکران در این نشست از نکات جالب توجه بود. وی با همراهی غلامرضا موسوی به فرهنگسرای رسانه آمده بود.

منبع