از بيماري «هراس بي موبايلي» چه میدانید؟

[نارون1]

در بعضي منازل حتي تعداد تلفن هاي همراه ممکن است بيشتر از جمعيت آن خانواده و يا حتي کتاب هاي موجود در آن خانه باشد.
دو سه خانواده تصميم مي گيرند جمعه براي تفريح به باغ يکي از اقوام در چند کيلومتري شهر بروند. همگي در موعد مقرر صبح در باغ حاضر مي شوند اما در همان ابتدا پسر نوجوان يکي از خانواده ها در مي يابد که تلفن همراه اش را با خود نياورده است. با اصرار او خانواده مجبور به بازگشت به شهر مي شوند و سپس همگي همراه گوشي تلفن پسرشان در جمع حضور مي يابند!

در جلسه خواستگاري، اقوام عروس و داماد دور هم نشسته اند، بزرگ ترها در مورد ازدواج صحبت مي کنند.

برادر و پسرعموهاي داماد نيز در کنار خواستگار نشسته اند و از فرصت استفاده کرده به هم بلوتوث هاي جديدرا نشان مي دهند، داماد نيز ناخواسته به تماشاي بلوتوث مي نشيند و همگي لبخند مي زنند، خواستگار ۲۷ ساله حتي مجبور مي شود به پيامک هايي که از سر شوخي، پسرعموهايش برايش ارسال مي کنند نيز پاسخ دهد!

بيماري «بي موبايل هراسي»

امروزه براي هر يک از افراد جامعه تلفن همراه جزو لوازم جدايي ناپذير شده است. به جرأت بايد گفت در بعضي منازل حتي تعداد تلفن هاي همراه ممکن است بيشتر از جمعيت آن خانواده و يا حتي کتاب هاي موجود در آن خانه باشد. داشتن تلفن همراه به نوعي باعث وابستگي افراد به اين وسيله ارتباطي شده است. وسيله اي که مي تواند سبب راحتي و رفاه افراد جامعه باشد و ارتباطات انسان را تسهيل کند اما وابستگي به تلفن همراه امروز چنان شديد شده است که روان شناسان و جامعه شناسان را هم نگران کرده است به طوري که بعضي کارشناسان امروزه از بيماري «بي موبايل هراسي» ياد مي کنند.


نخستين بار روان شناسان انگليسي واژه «نوموفوبيا» (NOMOFOBIA) را در يک تحقيق علمي مطرح کردند و مدعي شدند که اصطلاحي با مضمون ترس از نداشتن موبايل مطرح شده است و تحقيق آن ها نشان مي دهد که بسياري از افرادي که به موبايل شان وابسته مي شوند يا مدت زيادي را به استفاده از اين وسيله اختصاص مي دهند

هميشه نوعي هراس يا اضطراب از دست دادن و گم شدن گوشي و تمام شدن شارژ باتري آن را دارند و علت اين اضطراب را به قطع شدت ارتباط با اطرافيان و مسائل کاري ربط مي دهند. همچنين اين تحقيق نشان داد که اضطراب افرادي که موبايل خودشان را جا گذاشته اند بيشتر و غيرطبيعي تر از دليلي است که آن ها مطرح مي کنند.

به علاوه ميزان هورمون هايي که در جريان اين استرس در افراد ايجاد مي شود چيزي نزديک به «فوبيا» (يا توهم ترس) يا هراس از دندان پزشکي يا ترس و اضطراب روز ازدواج بود. در تحقيق ديگري نشان داده شد که به طور متوسط ۶۶ درصد مردم با درجات مختلف به اين هراس دچارند. به علاوه نوموفوبيا در بين خانم ها و افراد جوان بيشتر ديده مي شود.


اين فوبيا بيشتر از آن که يک بيماري هراسي باشد، چيزي شبيه يک وسواس است. تحقيق شرکت هاي سازنده تلفن همراه نيز بيانگر اين است که اين بيماري در ميان استفاده کنندگان از اين وسيله در حال افزايش است.

همچنين در نشست آسيب هاي تلفن همراه که چند روز پيش در نمايشگاه بين المللي رسانه هاي ديجيتال در تهران برگزار شد نتايج يک بررسي روان شناسانه نشان داد که ۷۰ درصد زنان و ۶۱ درصد مردان از همراه نداشتن گوشي دچار هراس مي شوند و ۷۳ درصد از افراد وقتي مي خوابند تلفن همراه خود را در کنار خود مي گذارند.

به گزارش «مهر» در اين بررسي ها همچنين مشخص شده است ۵۳ درصد افراد وقتي باتري يا شارژ اعتبارشان تمام شده يا شبکه تلفن همراه از دسترس خارج شود دچار اضطراب مي شوند و ۶۸درصد نيز لرزش يا آهنگ گوشي تلفن خود را پيش از تماس تلفن احساس مي کنند. جالب تر اين که بر اساس نظرسنجي هاي صورت گرفته از کاربران تلفن همراه ۴۳ درصد کاربران آيفون حاضرند يک هفته بدون کفش بگذرانند اما به طور موقت هم از تلفن همراه شان دور نمانند و ۲۲ درصد کاربران تلفن همراه بيشتر ترجيح مي دهند به خاطر اين وسيله از مسواک زدن صرف نظر کنند.




خلاء هاي عاطفي و هيجاني

روان شناسان معتقدند وابستگي به تلفن همراه يک نوع بيماري است که اين بيماري مي تواند تأثيرات مخربي بر روح و جسم افراد بگذارد. در گزارش حاضر به چرايي وابستگي به تلفن همراه، آسيب هاي ناشي از آن و راهکارهاي جلوگيري از انتشار اين بيماري مي پردازيم.

مهم ترين سوالي که در ابتداي گزارش بايد به آن پاسخ داده شود اين است که به راستي ريشه اين وابستگي چيست؟

دکتر حميد نجات، استاد دانشگاه در رشته روان شناسي در اين باره مي گويد: معمولاً افرادي که در زندگي خصوصي و خانوادگي دچار خلاءهاي عاطفي، هيجاني و ارتباطي هستند بيشتر تمايل دارند وقت خود را با ابزار الکترونيکي نظير تلفن همراه و رايانه پر کنند.

او به خراسان مي گويد: وابستگي به تلفن همراه مي تواند علامتي از مشکل بين افراد چه در خانواده و چه در گروه دوستان باشد. او انسان هاي افسرده را نيز گروه ديگري از وابستگان به تلفن همراه مي داند و مي افزايد: تحقيقات نشان داده است آدم هاي افسرده براي کاهش حس تنهايي خود به ابزاري، چون تلفن همراه پناه مي آورند.

اما محمد توحيدي کارشناس مسائل اجتماعي موضوع را از ديدگاه جامعه شناسانه بررسي مي کند و به گزارشگر ما مي گويد: ريشه وابستگي به تلفن همراه چه بسا مي تواند بر اساس نيازهاي روزمره افراد باشد.

او اضافه مي کند: چه بسا افراد موفق و پرجنب وجوش درعرصه اجتماع نيز مهم ترين امور خود را از راه تلفن همراه انجام مي دهند. چه بسا بازارياني که در بازار با تلفن همراه فعاليت مي کنند، حضور فيزيکي ندارند اما همين افراد نيز چون نياز فراوان به اين وسيله دارند در صورتي که همراه شان نباشد ممکن است مضطرب شوند، از نظر وي وابستگي بعضي ها به تلفن همراه نتيجه ضرورت برخي کنش هاي اجتماعي است که فرآيند ارتباط بين افراد را تسريع مي کند.

آناهيتا کاشمري مشاور خانواده و روان شناس نيز در تبيين علل وابستگي به تلفن همراه به گزارشگر ما مي گويد: ضرورت کاري براي بعضي ها سبب وابستگي افراد به اين ابزار ارتباطي شده است. وي مي افزايد: اما افرادي نيز وجود دارند که ۵۰ بار گوشي تلفن همراه شان را بررسي مي کنند بدون آن که خبري باشد! وي ادامه مي دهد:

وابستگي به تلفن همراه نوعي وابستگي به فناوري است که همراه اين وسيله آمده است. بازي ها، پيامک، بلوتوث و... همه و همه به نوعي باعث شده است که هر فردي به دليلي به تلفن همراه وابسته باشد. کاشمري وابستگي به تلفن همراه را يک نوع وابستگي عاطفي مي داند.چرا که اين وسيله جاي خيلي از ارتباطات را گرفته است.

اما از جانب ديگر و از ديدگاه روان شناسانه به نظر او همين وابستگي عاطفي هم دلايلي دارد مثلاً خانواده ها به دليل گرفتاري ها به فرزند خود کم توجه يا بي توجه شده اند و فرزندان مجبورند به وسيله اي به نام تلفن همراه وابسته شوند يا در برخي از فرزندان احساس استقلال خوب شکل نگرفته است. دلبستگي ها به درستي شکل نگرفته است و فرزندان در پاسخ به يک تنش و يک اضطراب به ابزارديگري وابسته مي شوند و دنبال جايگزين هستند.

کاشمري معتقد است که نقص شخصيت در افراد نيز موجب پناه بردن و وابسته شدن آن ها به تلفن همراه مي شود موضوع مهم ديگر از نظر وي اين است که وقتي فرد تلاش مي کند بعضي خلاءها را در همراه بودن با تلفن همراه پر کند، يک نوع حس کنترل به فرد دست مي دهد. بنابراين هنگام آنتن ندادن شبکه يا فراموش کردن تلفن و خالي شدن شارژ احساس مي کند که حس کنترل اش را از دست داده، بنابراين مضطرب و هراسان مي شود،

اين روان شناس کمبود امکانات را نيز دليل ديگر وابستگي افراد خصوصاً جوانان و نوجوانان به تلفن همراه مي داند و مي گويد: وقتي خانواده ها مشغله فراواني دارند و همراه فرزندان شان نيستند، به علاوه جايگزين مناسبي براي تخليه هيجانات فرزندان وجود ندارد فرزندان مجبور به وابستگي به ابزاري چون تلفن همراه مي باشند.توحيدي نيز ضمن اشاره به کمبود امکانات و تغيير نوع کنش ها و ارتباطات به موضوع فرهنگ استفاده از تلفن همراه نيز اشاره مي کند و مي گويد: «متاسفانه همراه با ورود يک فناوري به کشور فرهنگ استفاده از آن آموخته نشده است و به دليل همين است که اين ابزار ارتباطي هم وابستگي به وجود آورده و هم دردسر.