چکیده
كنترل وكاهش اثرات آلودگي كارخانجات و واحدهاي صنعتي جهت حفاظت از محيط زيست امروزه به عنوان يكي از مهمترين مسائل و دغدغه هاي ملل جهان قرارگرفته است. همين مسئله باعث شده كه بسياري از كارشناسان ومحققين در اين زمينه تحقيقات گسترده اي انجام دهند. صنايع پتروشيمي به عنوان يكي از بزرگترين آلاينده هاي محيط زيست محسوب مي¬شود. اين صنايع براساس نوع مواد ورودي، مراحل فرآيندي و محصول خروجي، نوع و ميزان آلودگي متفاوتی دارند . دراين مقاله باتحليل مهمترين اثرات مخرب اين آلاينده بزرگ برروي محيط زيست، مانند مواد زائد غيرقابل تجزيه، آلودگي بيش از حد هوا، از بين رفتن تدريجي لايه ازن، بروز تغييرات شديد جوي، آلودگي شديد آبهاي آزاد و نابودي اكوسيستم هاي آبي، راه كارهايي از قبيل استفاده از ترکیبات مناسب به جاي CFC ها، جلوگيري از انباشته شدن آلودگي ها و ضايعات در اكوسيستم¬هاي آبي، ارزيابي اثرات زیست محیطی صنايع پتروشيمي و غيره مطرح شده است كه مي¬تواند در حفاظت ازمحيط زيست و اعتلاي آن مفيد باشد.

مقدمه
نگاهي گذرا بر وضعيت محيط زيست جهان در دو دهه گذشته نشان مي دهدكه مشكلات و مسائل آلودگي محيط زيست نه تنهاکاهش نيافته بلكه معضلات بسياري را نيز درآينده اي نه چندان دور در پيش رو دارد. لذا نگهداري و حفاظت آن و به كارگيري ازسلاح برترعلم و تكنولوژي بخصوص تكنولوژي هايي كه براي محيط زيست مخرب و مضر نيستند مي تواند دستيابي به توسعه پايدار و مطمئن براي بشر امكان پذيرسازد.
بيشترين آلودگي صنايع پتروشيمي درسه مرحله " جمع آوري مواد اوليه" ، " توليد وتبديل مواد واسطه" ، " جمع آوري وانبار مواد توليد شده" مي باشد. بسياري از فرآورده ها و مواد واسطه اي سمي هستند و نوع مواد زائد توليد شده از يك فرآيند به فرآيند ديگر متغير بوده و براي هر يك بايد راه حل جداگانه اي ارائه كرد، هرچند كه بحث محيط زيست بحثي هزينه بر است، اما آينده روشني را در دنبال كردن مسائل زيست محيطي و خصوصاً پيوستن به پروتكل كيوتو براي كشورها به دنبال خواهد داشت.

روش تحقيق
با توجه به تنوع مواد توليدي و مصرفي در صنايع پتروشيمي، مواد آلاينده¬اي از قبيل انيدريد سولفورو، آمونياك، هيدروكربورها، ازن، ازت، فلزات سنگين و مواد زائد تخليه شده اي شامل تركيبات گوگردي، هيدروكربن هاي آروماتيك، ‌ا لكيل ها ليد ها همچنين گازهاي خروجي مانند هيدروكربن ¬ها و مركاپتا نها مشكلاتي نظير ايجاد بوي نا مطبوع، آتش سوزي و حوادث خطرناكي را به وجود مي آورد. بنابراين دراينگونه صنايع لازم است كه كميت وكيفيت مواد خروجي شناخته وطرح ¬هايي جهت تصفيه مواد زائد در نظرگرفته شود. شناسايي و سنجش آلاينده هاي صنايع پتروشيمي طبق استانداردهاي جدید ارائه شده مي تواند کمک مؤثري در پیشبرد اهداف متخصصین درکنترل کردن آلودگي باشد، بنا براین وجود مراكز تحقيقاتي مجهز در كنار اين صنايع بسيار ضروري است. از مهمترين آلاينده¬هاي صنايع پتروشيمي كه طبق استانداردهای جهانی مورد سنجش قرار مي گيرند مي توان به موارد زير اشاره نمود:
- سنجش انيدريد سولفورو به روش آب اكسيژنه (در حد 01/0 جز در ميليون)
- سنجش متان و هيدروكربورها به روش يونيزا سيون توسط شعله (در حد 01/ 0 جز در ميليون)
- سنجش دائمي ازن به روش اشعه ماوراء بنفش (در حد 01/ 0 جز در ميليون)
- سنجش دائمي دي اكسيد ازت به روش كمي لومينسانس (در حد 01/0 جز در ميليون)
- سنجش انيدريد سولفورو به روش رنگ پارارزانيلين ( ASTM D-2914 ) (در حد 01/0 جز در ميليون)
- سنجش هيدروژن سولفوره هوا با استفاده از نوار آغشته به استات سرب (ASTM-S4323)
- سنجش ذرات معلق درهوا با استفاده ازدستگاه نمونه گير حجم زياد (ASTM-4096)
- سنجش مركاپتانها در هوا (ASTM-D-2913)
- سنجش گازهاي آمونياك واسيد كلريدريك در هوا
- سنجش ذرات نزول¬كننده (ASTM-D1739)
- سنجش دائمي هيدروكربورها به روش يونيزاسيون توسط شعله
- سنجش دي اكسيد ازت به روش جاكوبزهوكايزر (در حد 01/0 جز در ميليون)
» نويسنده : امیرحسین مستجابی
 مرکز تحقیقات مهندسی فارس ، شیراز