گزارشی پیرامون مرگ مغزی و اهدای عضو در ایران سلامت
سلامت نیوز:بررسی‌های انجام شده در کشور نشان می‌دهد که هر سال 25 درصد از بیماران در فهرست انتظار عضو، متأسفانه جان خود را از دست می‌دهند و در عین حال سالانه 3 هزار نفر به دلیل تصادف‌های رانندگی دچار مرگ مغزی می‌شوند و اعضای سالم بدنشان دفن می‌شود و از بین می‌رود
.
چندی قبل دکتر ناصر سیم فروش رئیس قطب ارولوژی کشور در مصاحبه با خبرگزاری مهر اظهار داشت: <براساس آمارهای موجود و رسمی، در حال حاضر ایران رکورددار پیوند اعضای مرگ مغزی در منطقه است که خوشبختانه با توجه به افزایش میزان رضایت خانواده‌های افراد مبتلا به مرگ مغزی و در سایه تلاش‌های همه جانبه مسئولان و دست‌اندرکاران مربوطه در حال حاضر ایران از نظر پیوند مرگ مغزی درمنطقه اول است؛ این در حالی است که تا چندی قبل کشور ترکیه در این زمینه پیشگام‌تر از ایران بود.>
وی عنوان کرده: <هر پیوند کلیه از فرد مرگ مغزی حدود 4 ساعت به طول می‌انجامد که بسیار حساس و پراسترس است، این در حالی است که برای هر پیوند کلیه از مرگ مغزی حدود 400 هزارتومان دستمزد به تیم پزشکی و درمانی پرداخت می‌شود. حال آن‌که این رقم در سایر کشورها حدود 5 هزار دلار است، با وجود این پزشکان و متخصصان مربوطه همچنان با تمام توان در خدمت مردم و بیماران عزیز هستند.>
دکتر کتایون نجفی‌زاده رئیس اداره پیوند و بیماری‌های خاص وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این زمینه به ایران می‌گوید: <اگر فردی دچار نارسایی پیشرفته در هر کدام از ارگان‌های حیاتی بدن شود درمان‌های دارویی و جراحی تا حدی مؤثر هستند و از آن به بعد بیمار چاره دیگری جز پیوند عضو ندارد و این پیوند اگر کلیه باشد می‌تواند از یک فرد زنده باشد ولی در مورد اعضای دیگر نیاز به استفاده از بدن کسی است که مرده اما هنوز اعضای بدنش فاسد نشده‌اند و در واقع فرد دچار مرگ مغزی شده است.>
وی با بیان این مطلب که اگر بخواهیم از اعضای دهنده مرگ مغزی استفاده کنیم نیاز به اجازه نامه خانواده فردی که دچار مرگ مغزی شده، داریم می‌افزاید: <برای این کار باید اطلاعات صحیح به خانواده فردی که دچار مرگ مغزی شده داده شود تا خانواده بتواند درست تصمیم بگیرد. تجربه نشان داده است با توجه به این‌که فرهنگ ایرانی، فرهنگ ایثار است اگر با خانواده‌ها درست صحبت شود در 96درصد با اهدای عضو موافقت می‌کنند.>
رئیس اداره پیوند و بیماری‌های خاص وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تأکید می‌کند: <ستاد اهدای عضو از مرگ مغزی برآورد کرده است که هر سال حدود 5 تا 8 هزار مرگ مغزی در کشور داریم که اگر حتی نصف این تعداد اعضایشان اهدا می‌شد ما هیچ بیمار نیازمند به عضو در کشور نداشتیم.>
وی با اشاره به این مطلب که تعداد کسانی که در کشور دچار مرگ مغزی می‌شوند خیلی زیاد است یاد‌آوری می‌کند: <هر چقدر مردم در هنگام کار و زندگی مراقبت‌های لازم را انجام دهند کمتر دچار مرگ مغزی می‌شوند ولی اگر کسی دچار مرگ مغزی شد باید اعضای او به بیماران نیازمند اهدا شود از این رو همه سازمان‌ها باید دست به دست هم دهند و برای مردم اطلاع‌رسانی کافی داشته باشند و تیم‌های اهدا هم باید آموزش‌های لازم را ببینند تا در لحظات سخت صدمه‌ای به خانواده وارد نشود و خانواده‌ها بتوانند تصمیم درستی در مورد اهدای عضو بگیرند.>
نجفی‌زاده در پاسخ به این پرسش که آخرین آمار در این زمینه چقدر است می‌افزاید: <در سال گذشته از 3 هزار و 500 مورد مرگ مغزی که داشتیم 665 نفر اعضای شان اهدا شده است که این مسأله جای تأسف دارد و می‌توان گفت که 2 هزار و 500 مرگ مغزی را با اعضای فاسد نشده زیر خاک کرده‌ایم که فاسد شوند و این شایسته مردم ایران نیست.>
وی با بیان این مطلب که 25 درصد بیماران نیازمند پیوند، فوت می‌کنند خاطرنشان می‌کند: <این آمار در دنیا 10 درصد است اما تعداد بیماران ما که در فهرست انتظار هستند و وضعیت بسیار بدی دارند خیلی بالاست>.
رئیس اداره پیوند و بیماری‌های خاص وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در مورد مرگ مغزی هم می‌گوید: <هر زمانی که در اثر حادثه‌ای اکسیژن بطور کامل به مغز نرسد و سلول‌های مغز از بین بروند فشار داخل مغز بالا می‌رود و تخریب تمامی سلول‌های مغز و ساقه مغز در اثر بالا رفتن فشار داخل جمجمه که به دلایلی چون ضربه مغزی، پاره شدن عروق مغزی، تومور مغزی و... روی می‌دهد که در نهایت باعث مرگ مغزی می‌شود. در واقع هر دلیلی که باعث بالا رفتن فشار داخل جمجمه شود منجر به بسته شدن 4 رگ اصلی می‌شود که به مغز خون‌رسانی می‌کنند و تمام سلول‌های مغزی در اثر نرسیدن خون از بین می‌روند و البته به همین دلیل مرگ مغزی کاملاً با کما متفاوت است.>
وی با بیان این مطلب که در کما سلول‌های مغز تخریب نمی‌شوند و فقط عملکردشان از بین می‌رود می‌افزاید: <در مرگ مغزی سلول‌های مغزی کاملاً از بین می‌روند و به هیچ عنوان فردی که دچار مرگ مغزی شده است به زندگی برنمی‌گردد.>
نجفی‌زاده در پاسخ به این پرسش که مهم‌ترین علت مرگ مغزی در کشور چیست؟ یاد‌آوری می‌کند: <بیشترین علت مرگ مغزی، ضربه مغزی است که در اثر عواملی چون تصادف، سقوط از ارتفاع و غیره اتفاق می‌افتد که 50 درصد از مرگ‌های مغزی را شامل می‌شود. خون‌ریزی مغزی عامل 17 درصد و سکته‌های مغزی عامل 13درصد از مرگ‌های مغزی است. پس از آن تومورها با 6 درصد و مسمومیت دارویی با 5 درصد در رتبه‌های بعدی قرار دارند و 9درصد مرگ‌های مغزی در اثر سایر عوامل هستند.>
دکتر رضا مؤمنی متخصص مغز و اعصاب هم در مورد اعضای قابل اهدا می‌گوید:<اعضای قابل اهدا عبارتند از: قلب، ریه‌ها، کبد، روده‌ها، لوزالمعده، کلیه و البته برخی از بافت‌های بدن نیز قابل پیوند هستند بطوری که با اهدای قرنیه می‌توان بینایی را به فردی که دچار صدمه شدید چشمی شده بازگرداند. تاندون و غضروف باعث باز‌سازی اعضای آسیب دیده مربوطه می‌شوند. پیوند استخوان هم می‌تواند مانع قطع عضو در سرطان استخوان شود. دریچه قلب برای کودکان با بیماری مادرزادی دریچه‌ای و بزرگسالان با دریچه آسیب دیده به کار می‌رود. پیوند پوست هم برای بیمارانی که دچار سوختگی شدید شده‌اند انجام می‌شود.>
وی با بیان این مطلب که عضو می‌تواند تا 24 یا حتی 48 ساعت بعد از مرگ فرد اهدا شود می‌افزاید: <در دنیا اهدای عضو تنها از جسد صورت می‌گیرد این در حالی است که در کشور ما اهدای عضو در مورد پیوند کلیه از فرد زنده هم صورت می‌گیرد که در دنیا به عنوان مدل ایرانی معروف شده است. محققان خارجی معتقدند که نباید بدن فرد سالمی را با برداشتن کلیه ناقص کرد اما پزشکان ایرانی می‌گویند فرد سالم با یک کلیه هم می‌تواند به زندگی طبیعی خود ادامه دهد.>
این متخصص مغز و اعصاب در پاسخ به این پرسش که آیا در صورت مرگ طبیعی هم اهدای عضو امکانپذیر است تأکید می‌کند: بعد از مرگ کامل به صورت طبیعی تا 48 ساعت نسوجی مانند قرنیه، دریچه قلب، استخوان و تاندون قابل اهدا هستند.
وی با اشاره به این مطلب که داشتن کارت اهدای عضو بسیار مهم است تا نزدیکان فرد در زمان فوت در خصوص اهدای عضو غافلگیر نشوند یاد‌آوری می‌کند: <براساس قانون جمهوری اسلامی ایران و اکثریت کشورهای جهان برای اهدای عضو رضایت اولیای دم ضروری است و حتی با وجود داشتن کارت اهدای عضو در صورت رضایت ندادن اولیای دم اهدای عضو صورت نخواهد گرفت.>
مؤمنی با بیان این مطلب که آمار موفقیت پیوند در اکثریت موارد بیش از ٧٠ درصد گزارش شده است خاطرنشان می‌کند: <بدن گیرنده عضو پیوندی در صورت صحیح مراقبت نکردن فرد از خود یا در موارد بسیار نادر بطور خود بخودی، می‌تواند عضو پیوندی را رد کند که در اکثر مواقع در صورت تشخیص بموقع رد پیوند، امکان درمان آن وجود خواهد داشت. کنترل دقیق بیمار بعد از انجام پیوند عضو، مصرف مرتب داروهای مربوطه و انجام آزمایش‌های لازم می‌تواند از رد کامل پیوند پیشگیری کند.>
وی در پاسخ به این پرسش که چه بیماری‌هایی مانع اهدای عضو در فرد می‌شود می‌گوید: <بیماری‌های عفونی مانند ایدز مانع از اهدای عضو می‌شود. البته همه این شرایط در زمان فوت شخص مجدداً ارزیابی می‌شود.>
همه می‌توانند در امر اهدای عضو پیشقدم شوند و محدودیت سنی نیز منظور نشده است. تنها عاملی که می‌تواند مانع اهدای عضو شود شرایط بالینی فرد اهدا‌کننده است که در زمان فوت وی توسط پزشک متخصص تشخیص داده خواهد شد. در صورت بروز حادثه برای این افراد و ایجاد مرگ مغزی سلامت اعضای بدن توسط تیم پزشکی به دقت بررسی می‌گردد و در صورت وجود نداشتن مشکل اهدای اعضایی که عملکرد مناسبی دارند انجام می‌شود.
