پروژه موفق Novena: تلاش برای ساخت لپ‌تاپ‌های کاملا متن‌باز
آیا لپ‌تاپ شما امن است؟ در عصری که بطور گسترده‌ای مورد جاسوسی و تجاوز به حریم خصوصی توسط NSA و بسیاری دیگر سازمان‌ها قرار می‌گیریم، آیا واقعا می‌دانید که سیستم شما تا چه میزان امن است؟ آیا هر بخش آن در مقابل حملات خراب‌کارانه از سوی وب چفت و بست شده است؟ این سوالات ممکن است شبیه به پرسش‌هایی از سر بدبینی باشند. اما اطلاعاتی که اخیرا توسط پیمانکار سابق NSA فاش شد نمایانگر این است که در بسیاری حالات، کاربران حق دارند که بدبین باشند. دو جوان خلاق برای مقابله با این مساله دست به اقدام جالبی زده‌اند که در ادامه بیشتر به آن خواهیم پرداخت.
افراد زیادی هستند که سخت تلاش می‌کنند تا نرم‌افزار نصب شده بر روی لپ‌تاپ شما ایمن باشد. همین هفته‌ی گذشته، موزیلا از مهندسانی در سراسر جهان خواست تا نرم‌افزار مرورگر وب فایرفاکس را مورد بررسی و واکاوی قرار دهند تا اطمینان حاصل شود که این برنامه توسط NSA و یا هیچ شخص دیگری به مخاطره نیفتاده است. همچنین شما می‌توانید به سیستم‌عامل گنو/لینوکس ایمان راسخ داشته باشید چرا که همانند فایرفاکس متن‌باز بوده و بطور مرتب هزاران چشم کدهای آن را مورد نظاره قرار می‌دهند.
اما پس سخت‌افزار موجود در لپ‌تاپ چه می‌شود؟ در آن همه مدار موجود بر روی مادربرد سیستم چه می‌گذرد؟ یا میان‌افزاری که Motherboard و دیگر اجراء سطح پایین را کنترل می‌کند چطور؟ تمام این بخش‌ها منبع‌بسته هستند و دیگر کسی از اطراف دنیا نمی‌تواند به کمک شما بیاید.
به همین دلیل است که سین کراس و بانی هوانگ، آنچه را که پروژه‌ی Novena نامیده‌اند آغاز کردند. در این پروزه تلاش آن‌ها بر این است که یک لپ‌تاپ دست‌ساز را با سخت‌افزار متن‌باز (سخت‌افزاری که مشخصات و عملکردهای آن بطور دقیق در اختیار همگان قرار می‌گیرد) ایجاد کنند. علاوه بر این دلیل، آن‌ها مایل بودند که کمی هم تفریح کنند؛ و برای دو گیک، چه تفریحی لذت‌بخش‌تر از چنین پروژه‌ای؟ آن‌گونه که هوانگ می‌گوید " ما می‌خواستیم در حین ساختن یک چیز جدید که بصورت روزانه بتوان از آن استفاده کرد، مسائل جدیدی را هم یاد بگیریم".
کراس و هوانگ قصد دارند امکان استفاده‌ی دیگران از این لپ‌تاپ را نیز فراهم کنند. بر اساس گفته‌ی هوانگ، این دو به دنبال ایجاد یک کمپین جمع‌آوری سرمایه هستند تا از طریق آن لپ‌تاپ متن‌باز خود را کاربرپسندتر نمایند. تا زمانی که این کمپین برقرار شود، می‌توانید مشخصات و طراحی کیس‌ها را در صفحه‌ی ویکی این پروژه ببینید و با استفاده از آن، لپ‌تاپ متن‌باز خود را بسازید.
کراس و هوانگ بنیان‌گذاران شرکت Sutajio Ko-Usagi هستند که یک شرکت سخت‌افزاری واقع در سنگاپور است. این دو زمانی که در Chumby که در زمینه‌ی ارائه راهکارهای اینترنتی فعالیت می‌کند کار می‌کردند یکدیگر را ملاقات نمودند. از آن زمان تا کنون آن‌ها بر روی تعداد زیادی پروژه سخت‌افزاری با یکدیگر کار کرده‌اند. پیش‌تر در گنگره کامپیوتری Chaos اطلاعاتی در مورد نفوذپذیری کارت‌های حافظه ارائه شد که مبنای مورد نظر کراس و هوانگ برای ساختن این لپ‌تاپ بوده است. هوانگ می‌گوید:
مادربرد، برد باتری و Display adapter، بطور کامل از پایه طراحی شدند و هر مسیری که در فیبر مدار چاپی آن قرار دارد با دست خود من کار گذاشته شده‌اند.
آن‌ها همچنین کیس مربوطه را نیز طراحی کرده‌اند که می‌توان اجزای آن را توسط یک پرینتر سه بعدی تولید کرد. علاوه بر این‌ها، آن‌ها بجای استفاده از میان افزارهای انحصاری، از یک Firmware متن‌باز با نام Das U-Boot بهره برده‌اند.
البته مسلما این لپ‌تاپ، سریع‌ترین یا قابل حمل‌ترین لپ‌تاپ نیست. این سیستم از 4 گیگابایت رم و یک پردازنده‌ی ARM که معمولا انتظار دیدن آن‌ها را در گوشی‌ها داریم بهره می‌برد که در نتیجه می‌توان بازدهی یک نت‌بوک را از آن انتظار داشت؛ اما سایز و وزن این دستگاه در حدود یک لپ‌تاپ متوسط است.
آنچه که Novena در مدرن بودن کم دارد از طریق دیگری در شفافیت آن جبران می‌شود. اگر چیز مشکوکی در سخت‌افزار دستگاه دیدید، این امکان را دارید که در نقشه‌های منبع به جستجو پرداخته و ببینید آیا واقعا مساله‌ای برای نگرانی وجود دارد یا خیر. به عبارت دیگر، شما می‌توانید ببینید که آیا نشانی از مهمان ناخوانده شدن NSA وجود دارد یا خیر!
اما همه قطعات سخت‌افزاری موجود در Novena هم متن‌باز نیستند. صفحه‌نمایش، صفحه‌کلید، دیسک سخت، منبع تغذیه و پردازنده همگی از فروشگاه خریداری شده‌اند و با یک باتری RC ماشین که هک شده است کار می‌کنند. در حال حاضر، Novena تا حدود زیادی به متن‌باز بودن نزدیک شده است ولی اگر قادر به تحمل چیزی مثل درایور انحصاری کارت گرافیک باشید، انتخاب‌های دیگری نیز در زمینه لپ‌تاپ‌های دست‌ساز وجود دارد که از برد متن‌باز Raspberry Pi بهره می‌برند. همچنین برای کسانی که می‌خواهند بدون نیاز به هیچ دردسری همه چیز به خوبی عمل کند، Thinkpad x60 دستکاری شده توسط Gluglug نیز که از یک میان‌افزار متن‌باز به نام Coreboot بهره می‌برد انتخاب خوبی خواهد بود.
مسلما هیچ‌یک از این دستگاه‌ها زیبایی و کاملی لپ‌تاپی نظیر Macbook Air را برای شما به همراه نخواهند داشت؛ ولی در عین حال، هر کدام چیزی را به کاربر ارائه می‌کنند که احتمالا اپل هرگز نخواهد کرد؛ و آن کنترل نسبتا کامل بر همه چیز است. اگر این چیزی نیست که شما می‌خواهید... پس باید بگوییم نمی‌دانید لذت گیک بودن چیست!
منبع
