عزم ملی برای كاهش آلودگی‌ها نداریم
گفتگو با معصومه ابتكار:عزم ملی برای كاهش آلودگی‌ها نداریم
دیروز پلاك های زوج حق آفتابی شدن در تهران را نداشتند و امروز، پلاك های فرد. توسعه طرح محدودیت تردد خودروها بر اساس زوج و فرد بودن پلاك ها، چاره یی بود كه كمیته مواقع اضطرار آلودگی هوا، به آن رسید. |
معصومه ابتكار - دیروز پلاك های زوج حق آفتابی شدن در تهران را نداشتند و امروز، پلاك های فرد. توسعه طرح محدودیت تردد خودروها بر اساس زوج و فرد بودن پلاك ها، چاره یی بود كه كمیته مواقع اضطرار آلودگی هوا، به آن رسید. اكنون دكتر معصومه ابتكار، رییس كمیته محیط زیست شورای شهر تهران می گوید وقتی كارد به استخوان برسد و هوا برای تنفس نباشد، چاره یی جز زوج و فرد كردن كل تهران باقی نمی ماند، این كار بهتر از تعطیلی كل شهر است. ابتكار در گفت وگوی خود با «اعتماد»، به نقد گزارش پژوهشگاه محیط زیست دانشگاه علوم پزشكی درباره مرگ و میر ناشی از آلودگی هوای تهران پرداخت و گفت به نظر او، دادن سهم بالای مرگ و میر به آلاینده های مربوط به غبار ناشی از فعالیت های عمرانی و ساختمانی در تهران، اشتباه است. زیرا گرد و غبار در تهران و سایر شهرهای كشور، ریشه در خارج از ایران دارد و نمی توان گفت آب پاشی خیابان ها یا فعالیت های ساختمان سازی مردم و شهرداری تهران، باعث ایجاد گرد و غبار مرگ آور می شود.
به گفته او، مردم باید یاد بگیرند مصرف انرژی خود را كم كنند و تا زمانی كه دارای بالاترین میزان سرانه مصرف انرژی در جهان هستیم، همین آش است و همین كاسه. گفت وگوی «اعتماد» با این چهره صاحب نام در عرصه محیط زیست، در حاشیه جلسه دیروز شورای شهر تهران انجام شد: جلسه یی كه بارها با تذكرات پیاپی ابتكار به مهدی چمران، رییس شورا روبه رو شد و در بخشی از این جلسه نیز دستورالعمل گودبرداری ساختمان های تهران، به تصویب اعضای شورای پایتخت رسید.
باز هم آلودگی شد و این بار تعطیلی مدارس ابتدایی و پیش دبستانی ها و زوج و فرد كردن تمام تهران انجام شد، با این تصمیمات موافقید و آنها را موثر می دانید؟
بله، با این كار در روزهایی كه پدیده وارونگی هوا اتفاق می افتد، موافق هستم، البته با توجه به اینكه آلودگی هوا به اضطرار رسیده بود و چاره یی جز این نبود. می بینیم اگر این محدودیت ها اعمال نمی شد، قطعا آلودگی هوای سه شنبه و چهارشنبه به حد اضطرار می رسید و مجبور می شدیم كل تهران را تعطیل كنیم. البته این را باید در نظر داشت آلودگی هوای تهران، محصول یك مدیریت غلط است كه همه در آن موثریم.
كمیته مواقع اضطرار آلودگی هوا مصوب كرده سه شنبه و چهارشنبه خودروهای سنگین ،كامیون و میكسر در تهران تردد نكند، ولی می بینیم پیمانكاران پروژه های عمرانی شهرداری به راحتی با ماشین های خود در حال تردد در تهران هستند. چرا این طور است؟
تردد خودروهای سنگین را باید از راهنمایی و رانندگی بپرسید.
شورا برای مصوبات دولت كه شامل فعالیت های شهرداری نیز می شود چه نظارتی داشته؟ پروژه یی را تعطیل كرده یا شهرداری را واداشته پروژه ها را تعطیل كند؟
مشكل اساسی در فعالیت های عمرانی شهرداری نیست. نزدیك به 5 میلیون خودروی سبك و سنگین در این شهر تردد می كنند. معلوم است خودروی سنگینی كه سوخت غیر استاندارد می سوزاند، در آلودگی هوای شهر موثر است، فرق هم نمی كند چه كسی و به چه دلیلی این خودرو را روشن می كند. سوخت فعلی گازوییل، بیش از 7 هزار واحد در لیتر تركیبات گوگردی دارد، در حالی كه استاندارد جهانی، كمتر از 50 واحد در لیتر است. معلوم است سوخت غیراستاندارد كه مصرف شود، هوای تهران، آلوده می شود. باید سوخت را اصلاح كرد.
از اصلاح چرخه تولید سوخت گذشته، استانداری تهران گزارشی را منتشر كرده كه در آن، سهم قابل توجهی از مرگ و میر بر اثر آلودگی هوا را متوجه فعالیت های عمرانی و ساخت و ساز در تهران كرده، آیا شورا برای جنبه های آلاینده فعالیت های عمرانی شهرداری تهران، نظارتی قائل است؟
قصد ندارم در مقابل گفته های كسی موضع گیری كنم، ولی واقعیت این است كه ما در حال حاضر، وارث یك وضعیت اشتباه چند ساله هستیم و نمی توانیم با یك مطالعه كوتاه مدت، به این صورت سهم عوامل آلاینده را در مرگ و میرها تعیین كنیم.
یعنی می گویید این درصد تعیین شده، كارشناسی نیست؟
حدس و گمان من این است كه درصد تعیین شده یی كه برای مرگ ناشی از آلودگی های غبار، فعالیت های عمرانی و ساختمانی در تهران تعیین كرده اند، زیاد است. همه می دانند منشاء آلودگی ذرات معلق بالاتر از دو و نیم میكرون، كشورهای خارجی و عربی است و دلیل ادامه هجوم این ریزگردها نیز بی توجهی داخلی و بین المللی به كنوانسیون هایی است كه باید اجرا می شد تا ریزگردها كنترل شود. ما در سازمان حفاظت از محیط زیست در طول دولت های هفتم و هشتم، مطالعه یی را با مشاركت ایران و 3 كشور خارجی انجام دادیم و به دقت منابع آلاینده هوای تهران را محاسبه و نتایج را منتشر كردیم، اگر قرار است مطالعه جدیدی روی آلودگی هوا و مرگ و میر ناشی از آن انجام شود، قطعا باید بر پایه مطالعه آن سال ها انجام گیرد.
در حال حاضر، تنها مرجعی كه توانسته با شان علمی اثبات شده، درصد مرگ و میر بر اثر گرد و غبار در تهران را اعلام كند، پژوهشگاه محیط زیست دانشگاه علوم پزشكی است، آیا شما مطالعه دیگری سراغ دارید؟
همان مطالعه یی كه در دهه 70 انجام شد، وجود دارد، ولی می بینیم هیچ یك از این مسائلی كه در آن مطرح بود، رعایت نشده و مدیریت آلودگی هوا در تهران و در سراسر كشور، فراموش شده است. به طور مثال، سهم آلاینده های محیطی شهری در تهران، یعنی شهرك های صنعتی و كارگاه های تولید مصالح به ویژه شن و ماسه خصوصا در غرب تهران، بسیار بیشتر از فعالیت های عمرانی و همچنین فعالیت های عمرانی شهرداری است، ولی كسی برای كنترل آلودگی این مراكز، كاری انجام نمی دهد.
استانداری تهران، به استناد گزارش مكتوب مركز تحقیقاتی وابسته به دانشگاه علوم پزشكی، به شهرداری دستور داده خیابان ها را آب پاشی كند، آیا در این باره، شورا نظارت می كند؟
تا جایی كه اطلاع دارم، بخشی از این كارها در دست اقدام است و با اقدامات خوبی كه شهرداری تهران در سایر زمینه ها از جمله تقویت حمل و نقل عمومی كرده، می توان انتظار داشت آلودگی هوای تهران، به وضعیت اضطراری نزدیك نشود، هر چند باید این را نیز افزود زمانی كه هوای تهران دچار پدیده اینورژن (وارونگی و پایداری) می شود، گریز از وضعیت آلوده هوای تهران، به سادگی امكانپذیر نیست. با این وجود، می توانیم ادعا كنیم شهروندان در هر جایی از این شهر باشند، در فاصله كمتر یا اندكی بیش از 500 متر، دسترسی به حمل و نقل عمومی مانند تاكسی، مترو و اتوبوس واحد خواهند داشت. از طرفی، طرح هایی مانند زوج و فرد كردن تمام تهران در مواقع اضطرار كه از طریق پیش بینی هوای تهران انجام می شود، كمك می كند شهروندان از خودروی تك سرنشین استفاده كمتری كنند و یاد بگیرند همسایه ها، همكاران و كسانی كه مسیرشان یكسان است، از خودروی یكدیگر استفاده كنند.
در كشورهای دیگر نیز این وضعیت حاكم است؟ یعنی وقتی هوا آلوده می شود، همه شهر را زوج و فرد می كنند؟
ببینید، باید به فرهنگ عمومی جامعه نگاه كنید. ایران، بیشترین میزان سرانه مصرف انرژی را در دنیا دارد. این دیگر دست مسوولان نیست، همه مردم در آن دخیل اند، با این وضعیت مصرف فراوان انرژی در كشور، باید انتظار داشت آلودگی هوا در مواقع وارونگی پیش بیاید. حتی عزم ملی كه دو سال پیش نیز از سوی رهبری اعلام شد كه باید همه الگوی مصرف خود را اصلاح كنند، به وجود نیامد و طرح هایی مانند اجرای قانون هدفمندی یارانه ها نیز باعث نشد مصرف سوخت و انرژی آن طور كه انتظار داریم، كم شود. ولی از سویی می بینیم در كشورهای دیگر، قوانین درباره مصرف سوخت و بهینه سازی مصرف انرژی فوق العاده سختگیرانه تر از ایران است.
به عنوان مثال، در ژاپن، آقایان اجازه ندارند در مواقع گرم سال و تابستان ها، با كت سر كارخود حاضر شوند. چون در این صورت، درجه كولر را بالامی برند و خنك كردن محل ساختمان، باعث افزایش مصرف انرژی می شود. حتی زمستان ها نیز آقایان حق ندارند در محیط اداری، كت خود را از تن درآورند، چون باز هم درجه حرارت ساختمان را می خواهند بالاببرند. در زمستان ها، در كشور ژاپن كسی حق ندارد محیط كار خود و بخش خدمات عمومی را بالاتر از 18 درجه سانتیگراد، گرم كند، با این حساب، می بینیم برنامه ریزی و مدیریت آنها در زمینه مصرف انرژی و در نتیجه آلاینده های محیطی بسیار بهتر و سختگیرانه تر از ما است.
منبع: اعتماد
