تمدن اسلامی مدیون نهاد وقف
تهران- نهاد وقف در انباشت سرمایه فیزیکی و انسانی در طول تاریخ اسلام نقش بسیار مهمی داشته و تمدن اسلامی از این لحاظ مدیون نهاد وقف است.
http://media5.irna.ir/1391/13911023/...77-3624666.jpg امروزه با کاهش نقش دولت‌ها و افزایش تدریجی قدرت مردم در اقتصاد (افزایش خصوصی
سازی)،تعداد ثروتمندان به سرعت گسترش می‌یابد و نهاد وقف می‌تواند بار دیگر جایگاه خود را در تامین انگیزه‌های انسان‌دوستانه بر پایه دین پیدا کند.
مساله وقف به عنوان یکی از مهمترین مسایل مورد تاکید اسلام به منظور جذب ثروت برای نیازمندان به شمار می رود و این سنت حسنه را می توان از مهمترین شاخه ها و زیر مجموعه های انفاق دانست.
فقهای بزرگ اسلام در مورد تقسیم وقف می فرمایند: وقف بر دو قسم است: وقف عام و وقف خاص. در وقف خاص منافع یک مال به عده مخصوصی اختصاص داده میشود (مانند فرزندان واقف)،ولی در وقف عام که اکثر موارد وقف را تشکیل میدهد عین موقوفه به عموم یا بخش عظیمی از اجتماع تعلق پیدا کرده و جزو اموال عمومی می شود.
علامه محمدتقی مصباح یزدی در کتاب خود در این زمینه می فرماید: تشویق اسلام به مساله وقف و اقدام پیشوایان بزرگ به آن،سبب شده بخش قابل توجهی از اموال از شکل خصوصی درآمده و رنگ عمومی به خود گیرد و در خدمت تودههای عظیم اجتماع به کار گرفته شود که این خود گام دیگری برای توزیع عادلانه ثروت محسوب می شود.
از نظر اسلام، مالکیت ˈواقعی و مطلقˈ مخصوص خداست و مالکیت او نسبت به همه چیز و همه موجودات در پهنه جهان هستی، مالکیت حقیقی است و جنبه ˈتکوینیˈ دارد،نه قراردادی و قانونی و تشریعی چرا که او آفریدگار همه چیز و مدیر و مدبر آنهاست.
یکی از مشکلات بزرگ اجتماعی که همواره انسان دچار آن بوده و اکنون نیز برغم تمام پیشرفت های صنعتی و مادی که نصیب بشر شده گریبانگیر انسان است مشکل فاصله طبقاتی است به این معنی که فقر و بیچارگی و تهیدستی در یک طرف و تراکم اموال در طرف دیگر قرار گرفته است.
با وجود اینکه دانشمندان و مکتب های اقتصادی جهان به فکر چاره و حل این مشکل بزرگ اجتماعی بودهاند و هر کدام راهی را انتخاب کردهاند، کمونیسم از راه القای مالکیت فردی و سرمایهداری از راه گرفتن مالیات های سنگین و تشکیل موسسات عام المنفعه به گمان خود به مبارزه با آن برخاستهاند ولی حقیقت این است که هیچکدام نتوانستهاند گام موثری در این راه بر دارند زیرا حل این مشکل با روح مادیگری که بر جهان حکومت میکند ممکن نیست.
با دقت در آیات قرآن مجید آشکار میشود که یکی از اهداف اسلام این است که اختلافات غیر عادلانهای که در اثر بیعدالتی های اجتماعی در میان طبقه غنی و ضعیف پیدا میشود از بین برود و سطح زندگی کسانی که نمیتوانند نیازمندی های زندگیشان را بدون کمک دیگران رفع کنند بالا بیاید.
اسلام برای رسیدن به این هدف برنامه وسیعی در نظر گرفته است تحریم رباخواری به طور مطلق و وجوب پرداخت مالیات های اسلامی از قبیل زکات و خمس و صدقات و مانند آنها و تشویق به انفاق، وقف و قرض الحسنه و کمک های مختلف مالی قسمتی از این برنامه را تشکیل میدهد و از همه مهمتر زنده کردن روح ایمان و برادری انسانی در میان مسلمانان است.
بر این اساس نتیجه می گیریم که اگر وقف و فواید مادی و معنوی حاصل از آن برای آحاد جامعه به درستی تبیین شود چه بسا مردم خیر خواه بیش از پیش به این سنت حسنه می پردازند و وقف شاید آغاز راهی برای کم کردن فاصله طبقاتی باشد.
براساس اعلام سازمان اوقاف و امور خیریه از 21 دی ماه همزمان با 27 صفر هفته وقف آغاز شده و تا 27 ماه جاری ادامه دارد.
