*زمان نمایش داده شده ممکن است تغییر کند , بدلیل روشن بودن تنظیمات DST .
- تقویم
- تقویم داخلی سایت
روز جهانی سالمندان
روز جهانی سالمندان
دوران سالمندي مانند دوران کودکي يا جواني ، يکي از مراحل زندگي است ، با اين تفاوت که دوران کودکي و جواني سرشار از انرژي و تلاش است ولي دوران سالمندي همراه با تحليل قوا و کاهش ميزان فعاليتهاي فيزيکي مي باشد.
تا قبل از اين قرن ، ميانگين عمر بسيار پايين بود . اما امروزه بهبود وضع تغذيه ، پيشرفتهاي چشمگير پزشکي و ارتقاي سطح بهداشت ، سبب افزايش ميانگين عمر گرديده است.
وجود تعداد روز افزون سالمندان در اکثر کشورها ، موجب شده که مقامات دولتي و برنامه ريزان اجتماعي ، توجه بيشتري به اين مسئله ابراز نمايند و به وضع مقررات اجتماعي مطلوبتري براي آنان همت بگمارند چرا که با وجود حمايت مالي فرزندان به ويژه در کشورهاي آسيايي ، هنوز هم اتکاي سالخوردگان به تأمين اجتماعي بسيار است.
جايگاه سالمندان در پرتو تعاليم اسلامي
برخلاف فرهنگ غرب، كه وجود سالمندان را در خانواده ها، زائدهاى مزاحم می پندارند و می كوشند براى آنكه آزادي هاى شخصی شان محدود نشود و مزاحمى نداشته باشند، به نحوى آنان را از محيط خانه و روابط خانوادگى دور كنند و به «خانه سالمندان» بفرستند، اسلام به آنان ارج می نهد و حرمت قائل است و به رعايت حقوق و احترام آنان سفارش كرده و به بهره گيرى از تجارب و افكار پخته آنان تشويق مي كند.
محور وحدت
مجموعه افراد يك فاميل، نسبت به بزرگ خاندان احترام می گزارند و در كارها با آنان مشورت می كنند و در اختلافات، به رأى و حكميت و داورى آنان ارج می نهند و گاهى يك سخن از سوى آنان، آتش فتنه اى را خاموش می سازد، يا تفرقه و كدورتى را به وفاق و همدلى و آشتى مبدل می سازد.
نعمت وجود با بركت آنان، اغلب تا هستند، ناشناخته است. وقتى به جايگاه حساس و مهم و نقش كارگشاى آنان پى میبرند كه از دست بدهند. چه بسيار اختلاف ها و قهرها و نزاع هاى خانوادگى كه پس از درگذشتِ «بزرگ خاندان» چهره نشان می دهد و چه بسيار رابطه ها و رفت و آمدها كه قطع می شود، يا به سردى می گرايد، و علت آن فقط از دنيا رفتن محورى است كه مايه دلگرمى، اميد، انس و معاشرت فاميل است.
رسول خدا (ص) فرمود: «البَركة مَعَ اكابِرِكم»: بركت و خير ماندگار، همراه بزرگترهاى شماست. در سخن ديگر فرمود: «الشّيخُ فى اَهْلِهِ كالنّبىِ فى اُمّتهِ»؛ پيرمرد در ميان خانواده اش، همچون يك «پيامبر» در ميان امتش است.
اين اشاره به همان نقش محورى، فروغ بخشى، صفا آورى، هدايت و ارشاد، تجمع و الفت است كه در وجود آنان نهفته است. پس اگر بزرگترها در فاميل و خانواده، چراغ روشنی بخش و محور وحدت و همدلى و عامل انس و ارتباط و رفت و آمدهاى خانوادگی اند، بايد اين جايگاه، محفوظ بماند و مورد حراست و تقويت قرار گيرد.
حرمت بزرگترها
رعايت ادب و مقتضاى حق شناسى نسبت به عمرى تلاش صادقانه و ايثارها، گذشت ها، دلسوزي ها و سوختن و ساختن ها كه بزرگان از خود نشان داده اند، آن است كه در خانواده ها مورد تكريم قرار گيرند، عزيز و محترم باشند، به آنان بی مهرى نشود، خاطرشان آزرده نگردد، به توصيه ها و راهنمايي هايى كه از سر سوز و تجربه می دهند، بی اعتنايى نشود.
خود «بزرگسالى» و «سن بالا» در فرهنگ دينى ما احترام دارد. اين سخن پيامبر خدا (ص) است: «مَنْ عَرَفَ فَضْلَ كبيرٍ لِسنّهِ فَوَقَّرَهُ، آمَنَهُ اللَّهُ تعالى مِن فَزَعِ يوم القيامة»؛ هر كس فضيلت و مقام يك «بزرگ» را به خاطر سن و سالش بشناسد و او را مورد احترام قرار دهد، خداى متعال او را از هراس و نگرانى روز قيامت ايمن میدارد.
احترام به بزرگترها و ترحم و مهربانى نسبت به كوچكترها، از دستورالعمل هاى اخلاقى اسلام است و كانون خانواده ها را گرم و مصفا می سازد و اين، توصيه امام صادق(ع) است كه فرمود:
«لَيسَ مِنّا مَنْ لَمْ يُوَقِّرْ كبيرَنا وَ لَمْ يَرْحَمْ صَغيرنا»؛ كسى كه بزرگ ما را احترام نكند و كوچك ما را مورد شفقت و عطوفت قرار ندهد، از ما نيست.
اين سخن را نيز از حضرت على(ع) به ياد داشته باشيم كه فرمود:
«يُكْرَمُ العالِمُ لِعلمه و الكبيرُ لِسِنّهِ»؛ دانشمند را به خاطر علمش و بزرگسال را به خاطر سن او، بايد احترام كرد.
اگر جوانان قدر پيران را نشناسند و به جايگاه آنان حرمت ننهند، هم رشته هاى عاطفى پيوندهاى انسانى از هم گسسته میشود، هم از رأفت و عاطفه و تجربه سالخوردگان محروم میشوند، هم نشانه بی توجهى خود به ارزشها را امضا كرده اند.
حضرت على(ع) در يكى از سخنان خويش، ضمن انتقاد از اوضاع زمانه و ناهنجاريهاى رفتارى مردم، از جمله بر اين دو مسأله تأكيد می فرمايد:
1- بی احترامى كوچكترها نسبت به بزرگترها
2- رسيدگى نكردن توانگران به نيازمندان:
«انّكم فى زمانٍ ... لا يُعَظِّمُ صغيرُهم كبيرَهُمْ و لا يَعُولُ غَنيُّهُم فقيرَهم»؛ شما در زمانه اى به سر میبريد كه كوچك به بزرگ تعظيم و تكريم نمىكند و ثروتمند، به فقير رسيدگى نمیكند!
« احترام به والدين در اسلام »
تواضع در برابر والدين و احترام و اطاعت از آنان ، کمترين حقي است که والدين بر گردن فرزندان خود دارند . قرآن کريم مي فرمايد :
« واخفض لهما جناح الذل من الرحمة».
« بال هاي تواضع خويش را در برابر آنها (والدين) از روي محبت و لطف فرود آور».
و نيز رواياتي از اهل بيت عليهم السلام در اين باب به ما رسيده است ، از جمله :
رسول گرامي اسلام فرمودند :
- يکي از صور تکريم و تعظيم ذات اقدس الهي احترام و تجليل سالخوردگان مسلمان است.
- کسيکه پير مسلماني را تجليل نمايد خداوند او را از ترس روز قيامت ايمن مي دارد.
- کسيکه پيران را مورد تکريم و احترام قرار ندهد از ما نيست و با ما بستگي و پيوستگي ندارد.
متأسفانه در زمان ما ، تکريم سالخوردگان کمرنگ شده و به آنان عنايت نمي شود . آيا با تمام سفارشاتي که دين مبين اسلام نسبت به تکريم والدين داشته مي توان ، والدين خويش را به هنگام فرو افتادن در ورطه ناتواني و خزان زندگي رها کرده و در غربت تنهايي گذاريم؟
سالمندان که زندگي سخت و دشوار خويش را در فراهم نمودن شرايط زندگي بهتر براي فرزندان خود گذرانده اند و به دوران پيري رسيده اند ، تنها يک آرزو دارند و آن اين است که در خانه اي آرام و مملو از محبت در کنار فرزندان و نوادگان خويش ، روزهاي آخر عمر را سپري نمايند.
سالمندان امروز جوانان ديروز اند ، پس بهتر است اندکي به فرداي خويش نيز بيانديشيم و سالمندان ، اين انديشه هاي سرشار و خاموش را تکريم نماييم چرا که تکريم بزرگان مايه برکت در زندگي است.
انتقال فرهنگ
از عمده ترين راههاى انتقال يك فرهنگ به نسلهاى آينده، رفتار پدر و مادر و مربيان است. كودكان، آنچه را در رفتار بزرگترها ببينند، از آن الگو می گيرند. احترام به بزرگترها و رعايت ادب و تكريم نسبت به سالخوردگان، اگر در عمل و رفتار ما تجلى يابد، فرزندان ما نيز، اين فرهنگ را می آموزند و با همين آداب و سنن بار میآيند. كسى كه انتظار ادب و معرفت و حق شناسى از فرزندانش دارد، بايد همين حالت را نسبت به پدر و مادر و بزرگترها نشان دهد، تا كوچكترها هم از او بياموزند.
اين يك سنت تاريخى و تأثير و تأثر از اعمال و رفتار است. هر كس چيزى را درو میكند كه كِشته است. اگر در حديث است كه «لا ميراثَ كالادب»؛ هيچ ارثى همانند ادب نيست كه از بزرگان به فرزندان برسد، در اين مورد هم مصداق می يابد.
امام على(ع) فرمود:
«وَقِّرُوا كبارَكُمْ، يُوَقّرْكُمْ صِغارُكُم»؛به بزرگانتان احترام كنيد، تا كوچكترها هم به شما احترام كنند.
امام صادق(ع) نيز فرموده است:
«بِّروا آباءَكم، يَبِرُّكُمْ اَبْناؤكُمُ»؛به پدرانتان نيكى كنيد، تا فرزندانتان هم به شما نيكى كنند.
اين دقيقاً برداشت محصول، از زراعتى است كه انسان با رفتارش در زمين دل و لوح جان كودكان انجام می دهد.
مهمترين درس تربيتى، آن است كه با عمل داده شود. كودكان نيز مستعدترين شاگردانی اند كه «درسهاى عملى» را با دقت، از رفتار ما می آموزند. اگر ما به سالمندانمان احترام نگذاريم، از خردسالان و نوجوانان چه انتظارى داشته باشيم كه با سالخوردگان و خود ما با احترام و تعظيم و تكريم، برخورد كنند؟ اين ارتباط متقابل در تأثيرگذاريهاى رفتارى را نمی توان ناديده گرفت. به قول معروف، اگر احترام امامزاده، توسط متولى رعايت نشود، از ديگران چه انتظارى است؟!
جاى سالمندان، پيش از آنكه در «آسايشگاه»ها و «سراى سالمندان» باشد، كانون گرم و بامحبت خانه هاست، تا چراغ خانه روشن بماند و محور تجمع و الفت افراد گردند. و از انديشه آنان نيز استفاده شود. بالاخره آنان، حاصل يك عمر، تجربه و چشيدن سرد و گرم روزگارند و می توانند «مشاور» خوبى در تصميم گيريهاى زندگى باشند.
آنچه در آينه جوان بيند
ير در خشت خام، آن بيند