sayed mojtaba
28th June 2011, 10:15 AM
نقاط مداری، دارایی ایرانیان در فضا
http://www.spacescience.ir/images/IranianOrbitSlot/ITU-small.pngاتحادیه بین‌المللی مخابرات راه دور٬ آی تی یو موظف است محدوده مشخص و کوچکی از مدار زمین ثابت را که یک نقطه مداری نامیده می‌شود٬ به اولین کشور درخواست کننده واگذار نماید. کشورها برای این نقاط مداری هیچ هزینه‌ای پرداخت نمی‌کنند اما داشتن چنین مایملکی در فضا برای هر ملتی بسیار ارزشمند و استراتژیک است. از این رو است که نقاط مداری را دارایی ملت‌ها در فضا می‌نامند.
http://www.spacescience.ir/images/IranianOrbitslot/Weightlessness.jpg (http://www.spacescience.ir/ShowPost.aspx?Post=0000114)تصور عامه مردم بر این عقیده استوار است که اگر آنقدر از زمین دور شوی که مرز اتمسفر را پشت سر بگذاری و به اصطلاح وارد خلاء شوی٬ شرایط بی‌وزنی حاکم خواهد شد. اگر شما هم یکی از همان‌هایی هستید که چنین تصوری دارند لطفا در نگاه خود تجدید نظر کنید. واقعیت این است که با دور شدن از زمین٬ وزن فضانوردان و یا ماهواره‌ها کاهش می‌یابد٬ اما بی‌وزن (http://www.spacescience.ir/ShowPost.aspx?Post=0000114) نمی‌شوند. از این رو است که تمامی محموله‌های فضایی اعم از سرنشین‌دار مانند شاتل‌های فضایی و یا بدون سرنشین مانند ماهواره‌های اطراف زمین٬ باید دائماْ به دور زمین بچرخند تا سقوط نکنند.
چرخش دائم محموله‌های فضایی به دور زمین٬ نیروی گریز از مرکزی به وجود می‌آورد که با نیروی وزن آنها در آن مدار خاص برابر است. از آنجاییکه حالا دیگر می‌دانیم با دور شدن از زمین وزن هم اندک اندک کاهش می یابد٬ انتظار داریم سرعت چرخش محموله‌های فضایی دورتر از سطح زمین کمتر از سرعت چرخش آنهایی باشد که در نزدیکی زمین حرکت می کنند.
اجازه دهید موضوع را با طرح یک مثال دنبال کنیم. اگر شما روزی بتوانید سوار بر یک فضاپیمای سرنشین‌دار مانند سایوز (http://www.spacescience.ir/Soyuz.htm) روس‌ها شوید و راهی ایستگاه بین المللی فضایی در ارتفاع حدود ۴۰۰ کیلومتری زمین گردید٬ باید با سرعتی حدود ۲۹ هزار کیلومتر بر ساعت به دور زمین بچرخید تا سقوط نکنید. حال اگر کم کم ارتفاع خود را افزایش دهید و به حدود ارتفاع ۳۶۰۰۰ کیلومتری سیاره زیبایمان برسید٬ سرعت لازم برای سقوط نکردن به حدود ۱۱ هزار کیلومتر بر ساعت کاهش می یابد.
حال بگذارید یک خبر هیجان‌انگیز را نیز چاشنی این سطور نماییم. سرعت زاویه‌ای شما در این ارتفاع دقیقا برابر سرعت چرخش زمین به دور خود است. بنابراین اگر مداری که شما بر روی آن و در فاصله ۳۶ هزار کیلومتری زمین می چرخید بر فراز خط استوای زمین واقع باشد٬ از نظر شما و همینطور از نظر اعضای خانواده‌اتان٬ شما بر فراز زمین معلق ایستاده‌اید. حقیقت ماجرا اینجا است که شما در حال چرخش هستید منتها با سرعتی دقیقا برابر سرعت چرخش زمین به دور خودش .
خوب اگر قرار باشد که اعضای خانواده شما هر روز پیامی برایتان بفرستند٬ قطعا آرزو می کنند که شما سفر فضایی خود را روی چنین مداری (http://www.spacescience.ir/ShowPost.aspx?Post=0000158) برنامه‌ریزی کرده باشید. دلیل آن هم خیلی واضح است٬ چون آنها همیشه خواهند دانست که شما در کجای آسمان هستید و برای ارسال یک پیام رادیویی ناچار نخواهند بود که آنتن ماهواره‌ای خود را در چهارگوشه آسمان برای یافتن شما به حرکت درآورند.
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Geostat.gif/220px-Geostat.gif (http://www.spacescience.ir/ShowPost.aspx?Post=0000167)
نگاه از قطب شمال به یک ماهواره زمین ثابت
این دقیقاْ همان مزیت بزرگی است که ماهواره‌های مخابراتی برای ارسال امواج تلویزیونی و رادیویی از آن استفاده می‌کنند. به همین دلیل است که آنتن‌های ماهواره‌های مخابراتی را روی جهت خاصی ثابت نصب می نمایند. این مزیت بزرگ اما یک عیب بزرگتر از خود دارد. این مدار خاص که دارای چنین قابلیت بزرگی است منحصر به فرد است. یک دایره٬ درست بر فراز خط فرضی استوای زمین و به ارتفاع ۳۵۸۷۶ کیلومتری سطح دریاهای آزاد که باید پذیرای صدها ماهواره مخابراتی باشد.
از آنجاییکه ماهواره‌های مخابراتی باید امواج رادیویی بسیار پرقدرتی را به سمت زمین گسیل نمایند٬ نمی‌توان این ماهواره‌ها را خیلی نزدیک به هم قرار داد. همچنین این ماهواره‌ها چندان هم در جای خود ثابت نیستند و در اثر اغتشاشات مداری اندکی به شرق و غرب موقعیت خود منحرف می شوند. بنابراین برای پرهیز از تصادم ماهواره‌ها٬ عدم تداخل رادیویی و استقرار آسان یک ماهواره جدید٬ معمولاْ محدوده‌ای از این دایره را یک نقطه مداری (http://www.spacescience.ir/ShowPost.aspx?Post=0000167) نامیده و آن را به اولین درخواست کننده واگذار می نمایند. کشورها برای این نقاط مداری هیچ هزینه‌ای پرداخت نمی‌کنند اما داشتن چنین امکانی در فضا بسیار ارزشمند و استراتژیک است. از این رو است که نقاط مداری را دارایی ملت‌ها در فضا می‌نامند.
http://www.spacescience.ir/images/IranianOrbitSlot/ITU-small.pngاتحادیه بین‌المللی مخابرات راه دور٬ آی تی یو موظف است محدوده مشخص و کوچکی از مدار زمین ثابت را که یک نقطه مداری نامیده می‌شود٬ به اولین کشور درخواست کننده واگذار نماید. کشورها برای این نقاط مداری هیچ هزینه‌ای پرداخت نمی‌کنند اما داشتن چنین مایملکی در فضا برای هر ملتی بسیار ارزشمند و استراتژیک است. از این رو است که نقاط مداری را دارایی ملت‌ها در فضا می‌نامند.
http://www.spacescience.ir/images/IranianOrbitslot/Weightlessness.jpg (http://www.spacescience.ir/ShowPost.aspx?Post=0000114)تصور عامه مردم بر این عقیده استوار است که اگر آنقدر از زمین دور شوی که مرز اتمسفر را پشت سر بگذاری و به اصطلاح وارد خلاء شوی٬ شرایط بی‌وزنی حاکم خواهد شد. اگر شما هم یکی از همان‌هایی هستید که چنین تصوری دارند لطفا در نگاه خود تجدید نظر کنید. واقعیت این است که با دور شدن از زمین٬ وزن فضانوردان و یا ماهواره‌ها کاهش می‌یابد٬ اما بی‌وزن (http://www.spacescience.ir/ShowPost.aspx?Post=0000114) نمی‌شوند. از این رو است که تمامی محموله‌های فضایی اعم از سرنشین‌دار مانند شاتل‌های فضایی و یا بدون سرنشین مانند ماهواره‌های اطراف زمین٬ باید دائماْ به دور زمین بچرخند تا سقوط نکنند.
چرخش دائم محموله‌های فضایی به دور زمین٬ نیروی گریز از مرکزی به وجود می‌آورد که با نیروی وزن آنها در آن مدار خاص برابر است. از آنجاییکه حالا دیگر می‌دانیم با دور شدن از زمین وزن هم اندک اندک کاهش می یابد٬ انتظار داریم سرعت چرخش محموله‌های فضایی دورتر از سطح زمین کمتر از سرعت چرخش آنهایی باشد که در نزدیکی زمین حرکت می کنند.
اجازه دهید موضوع را با طرح یک مثال دنبال کنیم. اگر شما روزی بتوانید سوار بر یک فضاپیمای سرنشین‌دار مانند سایوز (http://www.spacescience.ir/Soyuz.htm) روس‌ها شوید و راهی ایستگاه بین المللی فضایی در ارتفاع حدود ۴۰۰ کیلومتری زمین گردید٬ باید با سرعتی حدود ۲۹ هزار کیلومتر بر ساعت به دور زمین بچرخید تا سقوط نکنید. حال اگر کم کم ارتفاع خود را افزایش دهید و به حدود ارتفاع ۳۶۰۰۰ کیلومتری سیاره زیبایمان برسید٬ سرعت لازم برای سقوط نکردن به حدود ۱۱ هزار کیلومتر بر ساعت کاهش می یابد.
حال بگذارید یک خبر هیجان‌انگیز را نیز چاشنی این سطور نماییم. سرعت زاویه‌ای شما در این ارتفاع دقیقا برابر سرعت چرخش زمین به دور خود است. بنابراین اگر مداری که شما بر روی آن و در فاصله ۳۶ هزار کیلومتری زمین می چرخید بر فراز خط استوای زمین واقع باشد٬ از نظر شما و همینطور از نظر اعضای خانواده‌اتان٬ شما بر فراز زمین معلق ایستاده‌اید. حقیقت ماجرا اینجا است که شما در حال چرخش هستید منتها با سرعتی دقیقا برابر سرعت چرخش زمین به دور خودش .
خوب اگر قرار باشد که اعضای خانواده شما هر روز پیامی برایتان بفرستند٬ قطعا آرزو می کنند که شما سفر فضایی خود را روی چنین مداری (http://www.spacescience.ir/ShowPost.aspx?Post=0000158) برنامه‌ریزی کرده باشید. دلیل آن هم خیلی واضح است٬ چون آنها همیشه خواهند دانست که شما در کجای آسمان هستید و برای ارسال یک پیام رادیویی ناچار نخواهند بود که آنتن ماهواره‌ای خود را در چهارگوشه آسمان برای یافتن شما به حرکت درآورند.
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Geostat.gif/220px-Geostat.gif (http://www.spacescience.ir/ShowPost.aspx?Post=0000167)
نگاه از قطب شمال به یک ماهواره زمین ثابت
این دقیقاْ همان مزیت بزرگی است که ماهواره‌های مخابراتی برای ارسال امواج تلویزیونی و رادیویی از آن استفاده می‌کنند. به همین دلیل است که آنتن‌های ماهواره‌های مخابراتی را روی جهت خاصی ثابت نصب می نمایند. این مزیت بزرگ اما یک عیب بزرگتر از خود دارد. این مدار خاص که دارای چنین قابلیت بزرگی است منحصر به فرد است. یک دایره٬ درست بر فراز خط فرضی استوای زمین و به ارتفاع ۳۵۸۷۶ کیلومتری سطح دریاهای آزاد که باید پذیرای صدها ماهواره مخابراتی باشد.
از آنجاییکه ماهواره‌های مخابراتی باید امواج رادیویی بسیار پرقدرتی را به سمت زمین گسیل نمایند٬ نمی‌توان این ماهواره‌ها را خیلی نزدیک به هم قرار داد. همچنین این ماهواره‌ها چندان هم در جای خود ثابت نیستند و در اثر اغتشاشات مداری اندکی به شرق و غرب موقعیت خود منحرف می شوند. بنابراین برای پرهیز از تصادم ماهواره‌ها٬ عدم تداخل رادیویی و استقرار آسان یک ماهواره جدید٬ معمولاْ محدوده‌ای از این دایره را یک نقطه مداری (http://www.spacescience.ir/ShowPost.aspx?Post=0000167) نامیده و آن را به اولین درخواست کننده واگذار می نمایند. کشورها برای این نقاط مداری هیچ هزینه‌ای پرداخت نمی‌کنند اما داشتن چنین امکانی در فضا بسیار ارزشمند و استراتژیک است. از این رو است که نقاط مداری را دارایی ملت‌ها در فضا می‌نامند.