ریپورتر
31st December 2008, 09:43 AM
نام لغت
شرح
Angstrom
آنگستروم واحد طول برابر 8-10 سانتیمتر
super giant
ابر غول ستارهای بسیار بزرگ که اندازه آن را میتوان با منظومه شمسی مورد مقایسه قرار داد. ابرغولها حدود 100 تا 1000 بار درخشانتر از خورشید بوده و بسیار سریع تکامل یافتهاند.
super nove
ابر نواختر ستارهای پر جرم که ناگهان منفجر میشود و نورانیت آن تا میلیونها بار افزایش مییابد.
parallax
اختلاف منظر تغییر ظاهری مکان اجرام دور دست که ناشی ازحرکت زمین در مدار خود است. طی یک سال به نظر میرسد که اجرام آسمانی دور دست ، جلو و عقب میروند.
erg
ارگ واحد انرژی در دستگاه cgs ، معادل کار انجام گرفته در بالا بردن جرمی معادل 1000/1 گرم تا ارتفاع یک سانتیمتر.
redshif
انتقال به سرخ جابجایی خطوط طیفی به طرف قرمز به ویژه در طیف کهکشانهای دور دست.
association
انجمن انبوهی از ستارگان همسن و غالبا جوان که برخلاف خوشههای ستارهای پیوند گرانشی سبب گردهمایی آنها نشده است.
eccentricity
برون مرکزی نسبت قطر کوچک به قطر بزرگ در یک بیضی.
big bang
انفجار بزرگ آغاز انبساط جهان که به صورت انفجاری مهیب در تمام ماده کیهانی فرض میشود.
parsec
پارسک فاصلهای که اختلاف منظر جسم آسمانی مانند ستاره ، برابر یک ثانیه قوسی دیده شود. یک پارسک 3.26 سال نوری است.
X - rays
پرتوهای ایکس تابش الکترومغناطیسی با طول موجهای کوتاهتر از نور مرئی و فرابنفش و بلندتر از پرتوهای گاما.
cosmic rays
پرتوهای کیهانی ذرات پر انرژی که منشأ آنها خورشید ، یا اجرام دیگر در کهکشان هستند. بیشتر این ذرات ، پروتونهایی هستند که سرعت بسیار زیاد دارند.
pulsar
پالسار (تپ اختر) ستاره نوترونی که پالسهای نوری و رادیویی پی در پی گسیل میکنند.
electromagnetic radiattion
تابش الکترومغناطیسی تابش انرژی در طول موجهایی از پرتوهای گاما تا امواج رادیویی.
Hubble constant
ثابت هابل ثابتی که فاصله کهکشان را به سرعت گریز آن مربوط میکند. معادل است با 55 کیلومتر در ثانیه در مگا پارسک.
Doppler shift
جابجایی دوپلری تغییر در طول موج یا بسامد منبعی که نسبت به ناظر حرکت میکند.
Population I & II
جمعیتهای 1 و 2 دو بخش ستارهای در کهکشان ، جمعیت 1 از ستارگان ، گاز و غبار تشکیل یافته و در صفحه کهکشانهای مارپیچی یافت میشوند و ستارگان آن غالبا جوانند. جمعیت 2 از ستارگاتن پیر و مقادیری گاز و غبار تشکیل یافته و در نواحی مرکزی و هاله کهکشانهای مارپیچی و نیز کهکشانهای بیضوی دیده میشود.
rmission Line
خط نشری خط روشن در طول موج مشخصی از طیف ناشی از تابش الکترومغناطیسی اتمها ، یونها و مولکولها طی تغییر از حالت تحریک به حالت انرژی پایین است.
cluster
خوشه گروهی از ستارگان یا کهکشانها که در نتیجه نیروی گرانش به صورت انبوههای در کنار جمع شدهاند.
open cluster
خوشه باز خوشه ستارهای کم عضو که در صفحه کهکشان ما و یا دیگر کهشکانها یافت میشود. تعداد ستارههای این خوشهها بین 100 تا 1000 است.
globular cluster
خوشه کروی انبوههای بزرگ و فشرده از ستارگان که حدود یک میلیون ستاره را در برمیگیرد. این ستارگان غالبا پیرند.
absolute luminosity
درخشندگی مطلق اندازه روشنایی حقیقی جسم آسمانی ؛ مقدار انرژیی که در واحد زمان از جسم آسمانی مانند ستاره ، کهکشان و ... گسیل میشود.
period - luminosity relation
رابطه درخشندگی - دوره تناوب رابطه بین دوره تغییرات نور و درخشندگی مطلق یک ستاره متغیر.
Milky Way
راه شیری نوار نورانی از ستارگان صفحه کهکشان ما که در آسمان شب دیده میشود. غالبا به خود کهکشان ما نیز گفته میشود.
luminosity class
رده درخشندگی رده بندی نورانیت واقعی بر مبنای طیف آن.
light year
سال نوری فاصلهای که نور در یک سال میپیماید و حدود 1013 کیلومتر است.
giant star
ستاره غول ستارگانی با اندازه بزرگ و درخشندگی زیاد که بیشتر هیدروژن هسته مرکزی آن سوخته است.
neutron star
ستاره نوترونی ستاره نوترونی فرو ریخته که چگالی بسیار زیاد دارد و ماده آن عمدتا از نوترون تشکیل یافته است.
nebula
سحابی ابرهای بین ستارهای متشکل از گاز و غبار.
dark nebula
سحابی تاریک ابر غباری بین ستارگانی که نور ستارگان ورای خود را جذب میکند.
Planetary nebula
سحابی سیارهای سحابی دایروی یا بیضی شکل از حلقههای گازی هم مرکز. در مرکز این گازهای در حال انبساط ستارهای داغ وجود دارد.
diffuse nebula
سحابی گسترده ابری از گاز یا غبار که در اثر نور ستارگان نزدیک به آن میدرخشد.
emission nebula
سحابی نشری ابرهای گازی بزرگی که در طیف آنها خطوط نشری دیده میشود. این خطوط ناشی از جذب نور ستارگان نزدیک به توسط ابر و بازتابش آن است.
peculiar velocity
سرعت خاص سرعت یک ستاره نسبت به سرعت ستاره متوسط اجسام مجاور آن.
radial velocity
سرعت شعاعی مولفهای از سرعت که در راستای یک جسم در راستای دید ناظر قرار دارد.
black hole
سیاهچاله جسم فرو ریخته که چگالی بسیار زیاد دارد. بطوری که هیچ نوع تابش نمیتواند از آن بگریزد.
color index
شاخص رنگ قدر یک جسم آسمانی که به صورت اختلاف بین قدرهای اندازه گیری شده در طول موجهای مختلف تعریف میشود.
flare
شراره پدیده انفجاری کم عمر در سطح خورشید.
costellation
صورت فلکی آرایشی از ستارگان که نام اشیاء ، حیوانات و یا شخصیتهای اساطیری دارند.
antimatter
ضد ماده مادهای که ذرات سازنده آن خواص متضادی با ذرات ماده معمولی دارد، یعنی از ضد پروتون ، ضد نوترون و پوزیترون تشکیل یافته است.
continuous spectrum
طیف پیوسته طیف شامل طول موجهای گسیل شده از یک جسم ، طیف پیوسته فاقد خطوط تاریک است.
absorption spectrum
طیف جذبی طیف یک جسم درخشان هنگامی که در مقابل آن گازی سرد میباشد و سبب تولید خطوط تاریک در طیف پیوسته جسم شود.
red giant
غول سرخ ستارهای بزرگ با دمای پایین و درخشندگی زیاد ، به رنگ قرمز یا نارنجی.
New General Catalog
فهرست عمومی جدید فهرستی از 7000 خوشه ستارهای ، سحابی و کهکشان.
New General Catalog (NGC)
فهرست عمومی جدید فهرستی از 7000 خوشه ستارهای ، سحابی و کهکشان.
Messier catalog
فهرست مسیه فهرستی از 109 سحابی و خوشه ستارهای که در قرن هجدهم توسط شارل مسیه اختر شناس فرانسوی ارائه شد.
Hubble law
قانون هابل قانونی است که تناسب بین فاصله کهکشانها و سرعت گریز آنها را بین میکند.
magnitude
قدر اندازه نورانیت جسم آسمانی که بر حسب یک مقیاس لگاریتمی سنجیده میشود. ستارهای با قدر ظاهری یک ، 2.5 بار نورانیتر از ستاره قدر 2 است.
bolometric magnitude
قدر تابش سنجی قدر جسم آسمانی هنگامی که روشنایی آن در تمام طوال موجها در نظر گرفته شود.
apparent magnitude
قدر ظاهری روشنایی ستاره یا جرم آسمانی دیگر از زمین رؤیت میشود.
abbsolute magnitude
قدر مطلق روشنایی واقعی ستاره ، قدر ظاهری ستاره هنگامی که ستاره در فاصله 10 پارسک (22.6 سال نوری) باشد.
Kepler΄s laws
قوانین کپلر سه قانون در مورد حرکت سیارات که توسط کپلر کشف شد. این سه عبارتند از:
#مدار سیارات به شکل بیضی است و خورشید در یکی از کانونهای آن قرار دارد.
#با گردش سیاره ، خطی که آن را به خورشید وصل میکند مساحتهای مساوی را در مدت زمانهای مساوی جاروب میکند.
#ربع زمان گردش سیارات متناسب با مکعب فاصله متوسط آنها از خورشید است.
quasar
مرئی گسیل میکنند و انتقال به طرف قرمز بیشتری دارند.
white dwarf
کوتوله سفید ستارهای که سوخت هستهای خود را به پایان رسانده و بسیار منقبض شده است. چگالی کوتولههای سفید بسیار زیاد است.
galaxy
کهکشان انبوه بسیار بزرگی از ستارگان ، که در اثر گرانش متقابل گرد هم آمده و مجموعه واحدی تشکیل دادهاند.
elliptical galaxy
کهکشان بیضوی گونهای از کهکشانها که نمای خارجی آنها به شکل بیضی است. تعداد آنها نسبت به دیگر کهکشانها بیشتر است.
Galaxy
کهکشان ما کهکشانهای که در آن زندگی میکنیم، راه شیری.
barred spiral galaxy
کهکشان مارپیچی میلهای کهکشانی که ساختار هسته آن به شکل میله است و بازوها از آن سر بر آوردهاند.
kilo parsec
کیلو پارسک واحد فاصله برابر 1000 پارسک ، علامت اختصاری آن kpc است.
cosmogony
کیهانزایی علم مطالعه منشأ منظومه شمسی و جهان.
gravitation
گرانش نیرویی که سبب کشش متقابل اجرام میشود.
local group
گروه محلی خانوادهای از حدود بیست و پنج کهکشان نزدیک که راه شیری نیز جزو آنهاست.
long period variable
متغیر دراز دوره ستارگان غول سرخ که تغییرات نورانیت آنها در دورهای طولانی (بیش از 75 روز) رخ میدهد.
RR Lyrae variable
متغیر RR شلیاقی ستاره تپنده با تناوب کوتاه (کمتر از یک روز) از جمعیت
Cephied variable
متغیر قیفاووسی ستاره تپندهای که دوره تناوب تغییرات نورانیت آن بین 1 تا 100 روز است.
major axis
محور بزرگ قطری از بیضی که بیشترین طول را دارد.
minor axis
محور کوچک قطری از بیضی که کوچکترین طول را دارد.
interstellar medium
محیط بین ستارهای گاز و غبار بین ستارهای
megaparsec
مگا پارسک واحد فاصله برابر یک میلیون پارسک ، علامت اختصاری آن Mpc است.
light curve
منحنی نور نموداری که تغییر نورانیت ستاره یا جسم آسمانی دیگر را در طول زمان نشان میدهد.
density wave theory
نظریه موج چگالی نظریهای است در تبیین منشأ بازوهای مارپیچی در کهکشانها.
nova
نواختر ستارهای که ناگهان چندین قدر نورانی میشود و سپس به آرامی نخست بر میگردد.
HI و HII
نواحی HI و HII ابرهای بین ستارهای متشکل از گاز ئیدروژن خنثی را نواحی HI و ابرهای متشکل از گاز ئیدروژن یونیده را نواحی HII مینامند.
astronomical
واحد نجومی فاصله میانگین زمین و خورشید که به عنوان واحدی در منظومه شمسی بکار میرود و معادل 1.495.985 × 108 کیلومتر است.
halo
هاله در کهکشان ما یا کهکشانهای دیگر به مؤلفه کروی بیرونیتر که عمدتا از ستارگان پیر تشکیل یافته است، گفته میشود.
شرح
Angstrom
آنگستروم واحد طول برابر 8-10 سانتیمتر
super giant
ابر غول ستارهای بسیار بزرگ که اندازه آن را میتوان با منظومه شمسی مورد مقایسه قرار داد. ابرغولها حدود 100 تا 1000 بار درخشانتر از خورشید بوده و بسیار سریع تکامل یافتهاند.
super nove
ابر نواختر ستارهای پر جرم که ناگهان منفجر میشود و نورانیت آن تا میلیونها بار افزایش مییابد.
parallax
اختلاف منظر تغییر ظاهری مکان اجرام دور دست که ناشی ازحرکت زمین در مدار خود است. طی یک سال به نظر میرسد که اجرام آسمانی دور دست ، جلو و عقب میروند.
erg
ارگ واحد انرژی در دستگاه cgs ، معادل کار انجام گرفته در بالا بردن جرمی معادل 1000/1 گرم تا ارتفاع یک سانتیمتر.
redshif
انتقال به سرخ جابجایی خطوط طیفی به طرف قرمز به ویژه در طیف کهکشانهای دور دست.
association
انجمن انبوهی از ستارگان همسن و غالبا جوان که برخلاف خوشههای ستارهای پیوند گرانشی سبب گردهمایی آنها نشده است.
eccentricity
برون مرکزی نسبت قطر کوچک به قطر بزرگ در یک بیضی.
big bang
انفجار بزرگ آغاز انبساط جهان که به صورت انفجاری مهیب در تمام ماده کیهانی فرض میشود.
parsec
پارسک فاصلهای که اختلاف منظر جسم آسمانی مانند ستاره ، برابر یک ثانیه قوسی دیده شود. یک پارسک 3.26 سال نوری است.
X - rays
پرتوهای ایکس تابش الکترومغناطیسی با طول موجهای کوتاهتر از نور مرئی و فرابنفش و بلندتر از پرتوهای گاما.
cosmic rays
پرتوهای کیهانی ذرات پر انرژی که منشأ آنها خورشید ، یا اجرام دیگر در کهکشان هستند. بیشتر این ذرات ، پروتونهایی هستند که سرعت بسیار زیاد دارند.
pulsar
پالسار (تپ اختر) ستاره نوترونی که پالسهای نوری و رادیویی پی در پی گسیل میکنند.
electromagnetic radiattion
تابش الکترومغناطیسی تابش انرژی در طول موجهایی از پرتوهای گاما تا امواج رادیویی.
Hubble constant
ثابت هابل ثابتی که فاصله کهکشان را به سرعت گریز آن مربوط میکند. معادل است با 55 کیلومتر در ثانیه در مگا پارسک.
Doppler shift
جابجایی دوپلری تغییر در طول موج یا بسامد منبعی که نسبت به ناظر حرکت میکند.
Population I & II
جمعیتهای 1 و 2 دو بخش ستارهای در کهکشان ، جمعیت 1 از ستارگان ، گاز و غبار تشکیل یافته و در صفحه کهکشانهای مارپیچی یافت میشوند و ستارگان آن غالبا جوانند. جمعیت 2 از ستارگاتن پیر و مقادیری گاز و غبار تشکیل یافته و در نواحی مرکزی و هاله کهکشانهای مارپیچی و نیز کهکشانهای بیضوی دیده میشود.
rmission Line
خط نشری خط روشن در طول موج مشخصی از طیف ناشی از تابش الکترومغناطیسی اتمها ، یونها و مولکولها طی تغییر از حالت تحریک به حالت انرژی پایین است.
cluster
خوشه گروهی از ستارگان یا کهکشانها که در نتیجه نیروی گرانش به صورت انبوههای در کنار جمع شدهاند.
open cluster
خوشه باز خوشه ستارهای کم عضو که در صفحه کهکشان ما و یا دیگر کهشکانها یافت میشود. تعداد ستارههای این خوشهها بین 100 تا 1000 است.
globular cluster
خوشه کروی انبوههای بزرگ و فشرده از ستارگان که حدود یک میلیون ستاره را در برمیگیرد. این ستارگان غالبا پیرند.
absolute luminosity
درخشندگی مطلق اندازه روشنایی حقیقی جسم آسمانی ؛ مقدار انرژیی که در واحد زمان از جسم آسمانی مانند ستاره ، کهکشان و ... گسیل میشود.
period - luminosity relation
رابطه درخشندگی - دوره تناوب رابطه بین دوره تغییرات نور و درخشندگی مطلق یک ستاره متغیر.
Milky Way
راه شیری نوار نورانی از ستارگان صفحه کهکشان ما که در آسمان شب دیده میشود. غالبا به خود کهکشان ما نیز گفته میشود.
luminosity class
رده درخشندگی رده بندی نورانیت واقعی بر مبنای طیف آن.
light year
سال نوری فاصلهای که نور در یک سال میپیماید و حدود 1013 کیلومتر است.
giant star
ستاره غول ستارگانی با اندازه بزرگ و درخشندگی زیاد که بیشتر هیدروژن هسته مرکزی آن سوخته است.
neutron star
ستاره نوترونی ستاره نوترونی فرو ریخته که چگالی بسیار زیاد دارد و ماده آن عمدتا از نوترون تشکیل یافته است.
nebula
سحابی ابرهای بین ستارهای متشکل از گاز و غبار.
dark nebula
سحابی تاریک ابر غباری بین ستارگانی که نور ستارگان ورای خود را جذب میکند.
Planetary nebula
سحابی سیارهای سحابی دایروی یا بیضی شکل از حلقههای گازی هم مرکز. در مرکز این گازهای در حال انبساط ستارهای داغ وجود دارد.
diffuse nebula
سحابی گسترده ابری از گاز یا غبار که در اثر نور ستارگان نزدیک به آن میدرخشد.
emission nebula
سحابی نشری ابرهای گازی بزرگی که در طیف آنها خطوط نشری دیده میشود. این خطوط ناشی از جذب نور ستارگان نزدیک به توسط ابر و بازتابش آن است.
peculiar velocity
سرعت خاص سرعت یک ستاره نسبت به سرعت ستاره متوسط اجسام مجاور آن.
radial velocity
سرعت شعاعی مولفهای از سرعت که در راستای یک جسم در راستای دید ناظر قرار دارد.
black hole
سیاهچاله جسم فرو ریخته که چگالی بسیار زیاد دارد. بطوری که هیچ نوع تابش نمیتواند از آن بگریزد.
color index
شاخص رنگ قدر یک جسم آسمانی که به صورت اختلاف بین قدرهای اندازه گیری شده در طول موجهای مختلف تعریف میشود.
flare
شراره پدیده انفجاری کم عمر در سطح خورشید.
costellation
صورت فلکی آرایشی از ستارگان که نام اشیاء ، حیوانات و یا شخصیتهای اساطیری دارند.
antimatter
ضد ماده مادهای که ذرات سازنده آن خواص متضادی با ذرات ماده معمولی دارد، یعنی از ضد پروتون ، ضد نوترون و پوزیترون تشکیل یافته است.
continuous spectrum
طیف پیوسته طیف شامل طول موجهای گسیل شده از یک جسم ، طیف پیوسته فاقد خطوط تاریک است.
absorption spectrum
طیف جذبی طیف یک جسم درخشان هنگامی که در مقابل آن گازی سرد میباشد و سبب تولید خطوط تاریک در طیف پیوسته جسم شود.
red giant
غول سرخ ستارهای بزرگ با دمای پایین و درخشندگی زیاد ، به رنگ قرمز یا نارنجی.
New General Catalog
فهرست عمومی جدید فهرستی از 7000 خوشه ستارهای ، سحابی و کهکشان.
New General Catalog (NGC)
فهرست عمومی جدید فهرستی از 7000 خوشه ستارهای ، سحابی و کهکشان.
Messier catalog
فهرست مسیه فهرستی از 109 سحابی و خوشه ستارهای که در قرن هجدهم توسط شارل مسیه اختر شناس فرانسوی ارائه شد.
Hubble law
قانون هابل قانونی است که تناسب بین فاصله کهکشانها و سرعت گریز آنها را بین میکند.
magnitude
قدر اندازه نورانیت جسم آسمانی که بر حسب یک مقیاس لگاریتمی سنجیده میشود. ستارهای با قدر ظاهری یک ، 2.5 بار نورانیتر از ستاره قدر 2 است.
bolometric magnitude
قدر تابش سنجی قدر جسم آسمانی هنگامی که روشنایی آن در تمام طوال موجها در نظر گرفته شود.
apparent magnitude
قدر ظاهری روشنایی ستاره یا جرم آسمانی دیگر از زمین رؤیت میشود.
abbsolute magnitude
قدر مطلق روشنایی واقعی ستاره ، قدر ظاهری ستاره هنگامی که ستاره در فاصله 10 پارسک (22.6 سال نوری) باشد.
Kepler΄s laws
قوانین کپلر سه قانون در مورد حرکت سیارات که توسط کپلر کشف شد. این سه عبارتند از:
#مدار سیارات به شکل بیضی است و خورشید در یکی از کانونهای آن قرار دارد.
#با گردش سیاره ، خطی که آن را به خورشید وصل میکند مساحتهای مساوی را در مدت زمانهای مساوی جاروب میکند.
#ربع زمان گردش سیارات متناسب با مکعب فاصله متوسط آنها از خورشید است.
quasar
مرئی گسیل میکنند و انتقال به طرف قرمز بیشتری دارند.
white dwarf
کوتوله سفید ستارهای که سوخت هستهای خود را به پایان رسانده و بسیار منقبض شده است. چگالی کوتولههای سفید بسیار زیاد است.
galaxy
کهکشان انبوه بسیار بزرگی از ستارگان ، که در اثر گرانش متقابل گرد هم آمده و مجموعه واحدی تشکیل دادهاند.
elliptical galaxy
کهکشان بیضوی گونهای از کهکشانها که نمای خارجی آنها به شکل بیضی است. تعداد آنها نسبت به دیگر کهکشانها بیشتر است.
Galaxy
کهکشان ما کهکشانهای که در آن زندگی میکنیم، راه شیری.
barred spiral galaxy
کهکشان مارپیچی میلهای کهکشانی که ساختار هسته آن به شکل میله است و بازوها از آن سر بر آوردهاند.
kilo parsec
کیلو پارسک واحد فاصله برابر 1000 پارسک ، علامت اختصاری آن kpc است.
cosmogony
کیهانزایی علم مطالعه منشأ منظومه شمسی و جهان.
gravitation
گرانش نیرویی که سبب کشش متقابل اجرام میشود.
local group
گروه محلی خانوادهای از حدود بیست و پنج کهکشان نزدیک که راه شیری نیز جزو آنهاست.
long period variable
متغیر دراز دوره ستارگان غول سرخ که تغییرات نورانیت آنها در دورهای طولانی (بیش از 75 روز) رخ میدهد.
RR Lyrae variable
متغیر RR شلیاقی ستاره تپنده با تناوب کوتاه (کمتر از یک روز) از جمعیت
Cephied variable
متغیر قیفاووسی ستاره تپندهای که دوره تناوب تغییرات نورانیت آن بین 1 تا 100 روز است.
major axis
محور بزرگ قطری از بیضی که بیشترین طول را دارد.
minor axis
محور کوچک قطری از بیضی که کوچکترین طول را دارد.
interstellar medium
محیط بین ستارهای گاز و غبار بین ستارهای
megaparsec
مگا پارسک واحد فاصله برابر یک میلیون پارسک ، علامت اختصاری آن Mpc است.
light curve
منحنی نور نموداری که تغییر نورانیت ستاره یا جسم آسمانی دیگر را در طول زمان نشان میدهد.
density wave theory
نظریه موج چگالی نظریهای است در تبیین منشأ بازوهای مارپیچی در کهکشانها.
nova
نواختر ستارهای که ناگهان چندین قدر نورانی میشود و سپس به آرامی نخست بر میگردد.
HI و HII
نواحی HI و HII ابرهای بین ستارهای متشکل از گاز ئیدروژن خنثی را نواحی HI و ابرهای متشکل از گاز ئیدروژن یونیده را نواحی HII مینامند.
astronomical
واحد نجومی فاصله میانگین زمین و خورشید که به عنوان واحدی در منظومه شمسی بکار میرود و معادل 1.495.985 × 108 کیلومتر است.
halo
هاله در کهکشان ما یا کهکشانهای دیگر به مؤلفه کروی بیرونیتر که عمدتا از ستارگان پیر تشکیل یافته است، گفته میشود.