faridbensaeed
7th June 2011, 04:24 PM
آلودگی آب
تعریف آلودگی: آلودگی آب عبارت است از وجود هر نوع ماده ای از قبیل: گازها، ذرات معلق، مواد شیمیایی یا بیولوژیکی در آب; به مدت، شدت و حالتی که تأثیر نامطلوب برسلامت موجودات زنده بگذارد و مانع استفاده مطلوب از آن گردد. به عبارتي علت ایجاد آلودگی هرچه باشد، آب را هنگامی آلوده می نامیم که میزان مواد خارجی موجود در آب به اندازه ای باشد که استفاده از آن; سبب بروز اثرات زیان آور به راه های مختلف گردد.] 2[
همچنین هر ماده و جسمی که مانع استفاده طبیعی از آب شود; به عنوان آلوده کننده آب تلقی خواهد گرديد.] 3[
اصولاً آب یک حلال خوب بوده که بطور طبیعی، بصورت خالص یافت نمی گردد. آب چشمه ها و آبهای طبیعی سطحی معمولاً شامل ترکیبات حل شده از فلزاتی نظیر: Na ,Mg ,Ca ,Fe می باشند; در این خصوص می توان به آبهای سخت اشاره نمود که شامل مقدار قابل توجهی از ترکیبات فلزات مربوطه هستند. بطورکلی آب سالم; بدون بو، طعم و رنگ مي باشد و تغییر در هر یک از این پارامترها آلودگی آب را به همراه خواهد داشت. با اين وجود حتی آبهای نوشیدنی هم از نظر شیمیایی خالص نیستند. اگرچه ذرات جامد معلق از بین برده شده و باکتریهای مضر نيز نابود شده اند; اما خیلی از مواد در محلول باقی مانده اند. در واقع آب بصورت کاملاً خالص، برای نوشیدن مطبوع نیست; زیراکه ناخالصی ها طعم آب را مشخص می نمایند. لفظ خالص، به معنی حالتی از آب است; که هیچ ماده ای با غلظت کافی برای آنکه از مورد استفاده قرار گرفتن آب برای منظورهای طبیعی جلوگیری کند; وجود نداشته باشد. ] 4[
استفاده های طبیعی آب
علاوه بر اهميت حياتي آب، هر انساني در طول زندگي خود بطور دائم و روزمره جهت انجام اغلب امور با آب در ارتباط نزديك مي باشد. برخي از استفاده های طبیعی آب كه در (شكل 1- 3) نيز قابل مشاهده مي باشد عبارتند از:
1- زیبایی و تفریح
2- ذخیره آب مصرفی عموم مردم
3- محیط زیست آبی جانوران (ماهی ها)
4- کشاورزی
5- صنعتی
منابع آلودگی آب
حدود69 % آب مصرفی جهان، صرف کشاورزی و عموماً آبیاری می‌شود. 23% به مصرف صنایع می‌رسد و مصارف خانگی تنها حدود 8 % را شامل می‌شود. در کشورهای توسعه یافته، کشاورزی و صنایع، بیشترین مصرف آب را داشته و بالاترین نقش را در آلودگی آبها (http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D8%A2%D9%84%D9%88%D8%AF%DA%AF%DB%8 C+%D8%A2%D8%A8) دارند. در تقسیم بندی کلاسیک آلوده- کننده های آب; اغلب آلودگی های فیزیکی، بیولوژیکی و شیمیایی مورد بحث قرار می گیرند. در (شكل 1- 4) تصويري از انواع آلوده كننده هاي آب مشاهده مي شود.
دو نوع منبع آلودگی برای آبها تعریف شده است:
1) آلودگی با منبع مشخص[1] (http://www.njavan.com/forum/newthread.php?do=newthread&f=318#_ftn1)
2) آلودگی با منبع نامشخص[2] (http://www.njavan.com/forum/newthread.php?do=newthread&f=318#_ftn2)
آلودگیآب با منبع مشخص: این نوع آلودگی مربوط به هنگامی است که آلاینده ها بطور مستقیم وارد آب می شوند و منشأ و منبع آنها قابل تشخیص است; مثل آلودگی نفتی اکسون والدز.
آلودگی با منبع نامشخص: در این نوع از آلودگی، آلاینده ها بطور نامشخص در یک سطح وسیع گسترش می یابند. این آلودگی برای محیط زیست بسیار مضر بوده و مواد آلوده را در یک منطقه گسترده پخش می کند; بطوریکه جلوگیری و کنترل آن بسیار مشکل تر از آلودگی با منبع مشخص است. برای مثال رواناب های کشاورزی که به هنگام بارندگی و یا آبیاری ایجاد می شوند، اولین تأثیر آنها بر روی چرخه آبزیان می باشد.
منابع آلوده کننده آبها را با توجه به منشأ آلودگی، به شرح زیر می توان طبقه بندی نمود:
1- آلودگی های ناشی از فاضلابهای شهری
2- آلودگی های ناشی از صنایع
3- آلودگی های ناشی از کشاورزی
4- آلودگی های ناشی از نزولات جوی
این طبقه بندی حجم وسیعی از منابع آلاینده را در بر می گیرد که می توان واحد های آلاینده تولیدی، صنعتی، معدنی، دامداری، خدماتی، کشاورزی، پالایشگاه ها و نیروگاه ها، مجتمع ها، شرکتهای اداری و غیره را نام برد; که هر کدام از این واحدها سالیانه حجم وسیعی از منابع آبی را به علت عدم رعایت اصول محیط زیست و نادیده گرفتن قوانین مربوطه، آلوده می سازند. همچنين آلودگی آبهای زیرزمینی، در اثر نفوذ آلودگی از سطح زمین و یا از اطراف منبع آن صورت می‌پذیرد; البته در این میان، ریشه‌های درختان و یا گیاهانی که به منبع (http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9+%D8% AA%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86+%D8%A2%D8%A8) راه یافته‌اند نیز مورد توجه است.
ورود آلوده کننده‌های آب، باعث فعالیتهای غیرهوازی خواهد شد; ولی اگر آلودگی در حین نفوذ رقیق شده باشد; مشکلات ناشی از آنها کمتر خواهد بود. تخلیه فاضلابهای صنعتی (http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D9%81%D8%A7%D8%B6%D9%84%D8%A7%D8%A 8+%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C) در زمین; به علت وجود فلزات سنگین[3] (http://www.njavan.com/forum/newthread.php?do=newthread&f=318#_ftn3) در آنها که اغلب خاصیت سمی دارند، آلودگی های شدید شیمیایی و احیاناً میکروبی در آبهای زیرزمینی تولید خواهند نمود. در اکثر مواقع از این آبهای زیرزمینی نمی توان جهت مصارف عمومی استفاده کرد و برای مصرف مجدد، باید متحمل هزینه‌های گزافی گردید. در این خصوص سازمان حفاظت محیط زیست رأساً و یا به درخواست وزارت نیرو، میزان آلودگی واحدهای آلاینده را تعیین و به واحد ذیربط و وزارت نیرو اعلام نموده; و مهلت مناسبی جهت کنترل و رفع آلودگی تعیین می نماید.] 3[
تکنولوژی هایی برای مبارزه با منابع آلودگی آب از نوع منبع مشخص وجود دارد; بطوریکه آلودگی را کنترل کرده و آنها را مورد پایش دقیق قرار داده و همچنین تنظیم کننده آن نیز می باشد. کنترل آلودگی با منبع نامشخص بسیار سخت تر است. این نوع آلودگی از منابع نامشخص در محیط زیست حاصل گردیده که موجب آلودگی رودخانه ها، دریاچه ها و دریاها می گردد. آلودگی رودخانه ها، مسیلها و... بوسيله آلاینده های شیمیایی، اغلب موجب ایجاد مسائل بحرانی در محیط زیست شده که خسارات زیادی را به دنبال خواهد داشت. پاتوژنها نوع دیگری از آلودگی هایی بوده که مضر بودن آنها ثابت گردیده است. آنها می توانند باعث بسیاری بیماری ها نظیر حصبه (تیفوئید)، اسهال خونی، نفس تنگی و بیماریهای پوستی شوند. پاتوژنها شامل ارگانیسم هایی از قبیل: باکتریها، ویروسها، پروتوزوآ (تک یاخته ای) می باشند. این آلاینده ها وارد آبراهه ها (مسیرهای رودخانه ای، دریایی) گردیده; که در صورت مصرف مستقیم اين آبها توسط انسانها، بسیاری از بیماری هاي گوناگون را ايجاد مي كنند. اين نوع بیماری ها می توانند از طریق راه هاي زير ايجاد گردند:
- استفاده مستقیم از آب (آبهای خوراکی یا کانالهای آبیاری: شیستوزوما، پیوک و...)
- انتقال بیماری از طريق حشراتی که بخشی از زندگی خود را در آب می گذرانند. (دوره لاروی)
- بیماریهای منتقله از کنه هایی که در محیط های مرطوب زندگی می کنند; به انسان منتقل گردد.
اما جالب است بدانیم اغلب آلودگی ها در محیط زیست; از قرن بیستم شروع به افزایش پيدا کرد و دلیل آن نيز تولیدات بالای فاضلاب خانگی و صنعتی و همچنین گسترش روز افزون استفاده از کودها و سموم کشاورزی بود. دلیل دیگر آلودگی، حمل و نقل نفت در دریاها بود که به علت تصادفات و سوانح بوجود آمده، میلیونها تن نفت در دریاها پخش گردید.
طبقه بندی آلوده کننده های آب
آلوده کننده های آب به نه دسته طبقه بندی شده ا ند که به شرح زیر می باشند:
1. زباله های متقاضی اکسيژن Oxygen-Demanding Wastes (مانند مواد آلی و...) که با آزمایشات [4] (http://www.njavan.com/forum/newthread.php?do=newthread&f=318#_ftn4)BOD و[5] (http://www.njavan.com/forum/newthread.php?do=newthread&f=318#_ftn5)COD سنجیده می شوند.
- : BODنیاز زیست شیمیایی به اکسیژن که به معنی میزان اکسیژن مورد نیاز میکروب ها برای مصرف مواد آلی موجود در آب آلوده و تبدیل آن مواد آلی به 2CO می باشد.
- : CODنیاز شیمیایی به اکسیژن که به معنی میزان اکسیژن مورد نیاز مواد شیمیایی برای انجام واکنش با مواد آلی موجود در آب آلوده و تبدیل آن مواد آلی به 2CO می باشد.
2. عوامل بیماری زا Disease-Causing Agents (میکروبها، باکتریهاو...)
3. مواد غذایی گیاهی Plant Nutrients (فسفر، نیتروژن و...)
4. ترکیبات آلی سنتز شده Synthetic Organic Compounds (مواد آلی مصنویی)
5. مواد چربی و نفتی Oil & grease
مواد شیمیایی معدنی وکانی ها Inorganic Chemicals and Mineral Substances (اسیدیته، شوری، سمیت)
رسوبات Sediments
مواد رادیواکتیو (پرتوزا) Radioactive Materials (فرآیندهای سنگ معدن، آزمایشات سلاح ها، تولید انرژی هسته ای)
گرما Heat
تبصره: اکسیژن مورد نیاز جهت اکسیداسیون یک فاضلاب، پساب و یا آب آلوده، معیار مناسبی برای آگاهی از حدود مقدار مواد آلوده کننده موجود در آنها است. دو روش تعیین میزان آلودگی که بر اساس یاد شده در بالا متکی هستند; تحت عناوین COD و BOD شناخته شده اند.
از عمده ترین آلودگی های آب که بیشترین خسارات را به محیط زیست وارد می کند; مي توان به آلودگی هاي نفتی، آلودگی به وسیله مواد رادیواکتیو و آلودگی حرارتی اشاره نمود. آلودگی نفتی در اثر ریختن نفت و مشتقات آن به دریا بوجود آمده و موجب مرگ محیط های آبی می گردد. این نوع آلودگی بدین علت حائز اهميت مي باشد که به خطوط ساحلی می رسد; تخمین زده شده است که هر تن نفت می تواند میلیونها تن آب دریا و یا اقیانوس را آلوده نماید. این آلودگی برابر 0001/0 درصد آلودگی توسط مواد رادیواکتیو است. آلودگی بوسیله مواد رادیواکتیو بیشتر توسط اورانیوم و توریوم معدنی است; که به عنوان پسماند (مواد زائد) به دریا ریخته می شوند. آلودگی حرارتی آب، در اثر آب مورد استفاده خنک کننده ها ايجاد مي گردد. اين موضوع سبب بالا رفتن دمای آب، کاهش اکسیژن محلول در آب) (DO [6] (http://www.njavan.com/forum/newthread.php?do=newthread&f=318#_ftn6)، اختلال در تولید مثل ماهيها و ساير جانداران آبزي و در نهایت مرگ و میر آبزیان می شود. معمولاً کارخانه ها را نزدیک به آبها می سازند; تا هزینه هاي دستگاه خنک کننده را نپردازند(نیروگاه های برق، تاسیسات جریانهای قوی و.. (.و اين امر باعث ايجاد آلودگي حرارتي در منابع آبي مي گردد.
اختلالات ناشی از ناخالصی های شیمیایی آب
بر اثر فعالیتهای انسان، انواع مواد شیمیایی زیان آور و سمی وارد آب می گردد. چنانچه تعداد این مواد در آب بیشتر از حد مجاز باشد; آشامیدن چنین آبی ممکن است عوارض و اختلالات گوناگونی در بدن ایجاد کند. شدت این اختلالات بستگی به نوع و مقدار ماده سمی وارد شده به بدن دارد. در ادامه به برخي از آنها اشاره خواهيم نمود.
یکی از اين موارد، مسمومیت سرب است. این فلز در آبهای طبیعی به مقدار بسیار کم وجود دارد; اما به علت تخلیه فاضلابهای صنعتی یا کشاورزی حاوی سرب و ترکیبات آن، ممکن است به مقدار قابل توجهی وارد آب گردد. آلوده شدن به سرب، از راه های متعدد صورت می گیرد. مثلاً تترا اتیل سرب که به عنوان ماده کمکی احتراق به بنزین اضافه می شود; پس از احتراق در موتور وسایل نقلیه و پخش شدن در هوا، ممکن است روی منابع آب سطحی بنشیند و آنها را تدریجاً به سرب آلوده کند. این فلز سمی اختلالات متعددی در اعضای حساس بدن مانند اعضای سازنده خون و آنزیمها و همچنین استخوانها و اعصاب ایجاد می کند.
وجود ترکیبات جیوه در آب، سبب مسمومیت حیوانات آبزی و تغذیه از آن حیوانات; سبب بروز اختلالات شدید عصبی، تولید کودکان ناقص، دردهای شدید و مرگ می شود.
وجود فلوئور بیش از حد مجاز در آب، باعث زرد شدن دندانها و ایجاد خمیدگی در استخوانها می شود.
وجود نیترات و نیتریت در آب، باعث کاهش ظرفیت اکسیژن رسانی در بدن می شوند.
نوشیدن آبهای سخت باعث ایجاد اختلالات گوارشی می گردد.
غالب مواد شیمیایی (http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF+%D8%B4%DB% 8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C) نظیر نفت، حشره کشها، و دترجنتها[7] (http://www.njavan.com/forum/newthread.php?do=newthread&f=318#_ftn7) می‌توانند همراه آب به زمین نفوذ کرده و به آبهای زیرزمینی داخل گردند. نفت (http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D9%86%D9%81%D8%AA+%D8%AE%D8%A7%D9% 85) كه یکی از آلوده کننده‌های آبهای زیرزمینی است; ممکن است حتی آب زیرزمینی را برای همیشه غیر قابل استفاده نموده و در امر پمپاژ هم بعلت حل پوششهای قیری، مشکلات جدی ایجاد کند. آلوده کننده‌هایی که در ضمن فعالیتهای کشاورزی ممکن است وارد آبهای زیرزمینی گردند (نظیر حشره کشها)، گاهاً فاجعه‌های بزرگی به بار می‌آورند. مثلاً ممکن است ضمن کلرینه کردن آبهای زیرزمینی با ایجاد ترکیبات جدید کلردار; مواد جدیدي که مسومیت آنها به مراتب از خود حشره کشها زیادتر است، ایجاد نمایند (نظیر کلرور فنیل(. در این میان می توان به روغنهای سوخته اتومبیلها اشاره نمود که آنها را در زمره بدترین و قویترین آلوده کنند های محیط زیست قرار داده اند; تا آنجا که یک لیتر روغن مستعمل، می تواند یک میلیون لیتر آب سالم را آلوده و غیر قابل مصرف کند.] 3[
[1] (http://www.njavan.com/forum/newthread.php?do=newthread&f=318#_ftnref1) POIN SOURCE
[2] (http://www.njavan.com/forum/newthread.php?do=newthread&f=318#_ftnref2) NON POIN SOURCE
[3] (http://www.njavan.com/forum/newthread.php?do=newthread&f=318#_ftnref3) Heavy metal
[4] (http://www.njavan.com/forum/newthread.php?do=newthread&f=318#_ftnref4)Biochemical Oxygen Demand
[5] (http://www.njavan.com/forum/newthread.php?do=newthread&f=318#_ftnref5)Chemical Oxygen Demand
[6] (http://www.njavan.com/forum/newthread.php?do=newthread&f=318#_ftnref6)Disolvide oxygen
[7] (http://www.njavan.com/forum/newthread.php?do=newthread&f=318#_ftnref7) Deterjenetes
تعریف آلودگی: آلودگی آب عبارت است از وجود هر نوع ماده ای از قبیل: گازها، ذرات معلق، مواد شیمیایی یا بیولوژیکی در آب; به مدت، شدت و حالتی که تأثیر نامطلوب برسلامت موجودات زنده بگذارد و مانع استفاده مطلوب از آن گردد. به عبارتي علت ایجاد آلودگی هرچه باشد، آب را هنگامی آلوده می نامیم که میزان مواد خارجی موجود در آب به اندازه ای باشد که استفاده از آن; سبب بروز اثرات زیان آور به راه های مختلف گردد.] 2[
همچنین هر ماده و جسمی که مانع استفاده طبیعی از آب شود; به عنوان آلوده کننده آب تلقی خواهد گرديد.] 3[
اصولاً آب یک حلال خوب بوده که بطور طبیعی، بصورت خالص یافت نمی گردد. آب چشمه ها و آبهای طبیعی سطحی معمولاً شامل ترکیبات حل شده از فلزاتی نظیر: Na ,Mg ,Ca ,Fe می باشند; در این خصوص می توان به آبهای سخت اشاره نمود که شامل مقدار قابل توجهی از ترکیبات فلزات مربوطه هستند. بطورکلی آب سالم; بدون بو، طعم و رنگ مي باشد و تغییر در هر یک از این پارامترها آلودگی آب را به همراه خواهد داشت. با اين وجود حتی آبهای نوشیدنی هم از نظر شیمیایی خالص نیستند. اگرچه ذرات جامد معلق از بین برده شده و باکتریهای مضر نيز نابود شده اند; اما خیلی از مواد در محلول باقی مانده اند. در واقع آب بصورت کاملاً خالص، برای نوشیدن مطبوع نیست; زیراکه ناخالصی ها طعم آب را مشخص می نمایند. لفظ خالص، به معنی حالتی از آب است; که هیچ ماده ای با غلظت کافی برای آنکه از مورد استفاده قرار گرفتن آب برای منظورهای طبیعی جلوگیری کند; وجود نداشته باشد. ] 4[
استفاده های طبیعی آب
علاوه بر اهميت حياتي آب، هر انساني در طول زندگي خود بطور دائم و روزمره جهت انجام اغلب امور با آب در ارتباط نزديك مي باشد. برخي از استفاده های طبیعی آب كه در (شكل 1- 3) نيز قابل مشاهده مي باشد عبارتند از:
1- زیبایی و تفریح
2- ذخیره آب مصرفی عموم مردم
3- محیط زیست آبی جانوران (ماهی ها)
4- کشاورزی
5- صنعتی
منابع آلودگی آب
حدود69 % آب مصرفی جهان، صرف کشاورزی و عموماً آبیاری می‌شود. 23% به مصرف صنایع می‌رسد و مصارف خانگی تنها حدود 8 % را شامل می‌شود. در کشورهای توسعه یافته، کشاورزی و صنایع، بیشترین مصرف آب را داشته و بالاترین نقش را در آلودگی آبها (http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D8%A2%D9%84%D9%88%D8%AF%DA%AF%DB%8 C+%D8%A2%D8%A8) دارند. در تقسیم بندی کلاسیک آلوده- کننده های آب; اغلب آلودگی های فیزیکی، بیولوژیکی و شیمیایی مورد بحث قرار می گیرند. در (شكل 1- 4) تصويري از انواع آلوده كننده هاي آب مشاهده مي شود.
دو نوع منبع آلودگی برای آبها تعریف شده است:
1) آلودگی با منبع مشخص[1] (http://www.njavan.com/forum/newthread.php?do=newthread&f=318#_ftn1)
2) آلودگی با منبع نامشخص[2] (http://www.njavan.com/forum/newthread.php?do=newthread&f=318#_ftn2)
آلودگیآب با منبع مشخص: این نوع آلودگی مربوط به هنگامی است که آلاینده ها بطور مستقیم وارد آب می شوند و منشأ و منبع آنها قابل تشخیص است; مثل آلودگی نفتی اکسون والدز.
آلودگی با منبع نامشخص: در این نوع از آلودگی، آلاینده ها بطور نامشخص در یک سطح وسیع گسترش می یابند. این آلودگی برای محیط زیست بسیار مضر بوده و مواد آلوده را در یک منطقه گسترده پخش می کند; بطوریکه جلوگیری و کنترل آن بسیار مشکل تر از آلودگی با منبع مشخص است. برای مثال رواناب های کشاورزی که به هنگام بارندگی و یا آبیاری ایجاد می شوند، اولین تأثیر آنها بر روی چرخه آبزیان می باشد.
منابع آلوده کننده آبها را با توجه به منشأ آلودگی، به شرح زیر می توان طبقه بندی نمود:
1- آلودگی های ناشی از فاضلابهای شهری
2- آلودگی های ناشی از صنایع
3- آلودگی های ناشی از کشاورزی
4- آلودگی های ناشی از نزولات جوی
این طبقه بندی حجم وسیعی از منابع آلاینده را در بر می گیرد که می توان واحد های آلاینده تولیدی، صنعتی، معدنی، دامداری، خدماتی، کشاورزی، پالایشگاه ها و نیروگاه ها، مجتمع ها، شرکتهای اداری و غیره را نام برد; که هر کدام از این واحدها سالیانه حجم وسیعی از منابع آبی را به علت عدم رعایت اصول محیط زیست و نادیده گرفتن قوانین مربوطه، آلوده می سازند. همچنين آلودگی آبهای زیرزمینی، در اثر نفوذ آلودگی از سطح زمین و یا از اطراف منبع آن صورت می‌پذیرد; البته در این میان، ریشه‌های درختان و یا گیاهانی که به منبع (http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9+%D8% AA%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86+%D8%A2%D8%A8) راه یافته‌اند نیز مورد توجه است.
ورود آلوده کننده‌های آب، باعث فعالیتهای غیرهوازی خواهد شد; ولی اگر آلودگی در حین نفوذ رقیق شده باشد; مشکلات ناشی از آنها کمتر خواهد بود. تخلیه فاضلابهای صنعتی (http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D9%81%D8%A7%D8%B6%D9%84%D8%A7%D8%A 8+%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C) در زمین; به علت وجود فلزات سنگین[3] (http://www.njavan.com/forum/newthread.php?do=newthread&f=318#_ftn3) در آنها که اغلب خاصیت سمی دارند، آلودگی های شدید شیمیایی و احیاناً میکروبی در آبهای زیرزمینی تولید خواهند نمود. در اکثر مواقع از این آبهای زیرزمینی نمی توان جهت مصارف عمومی استفاده کرد و برای مصرف مجدد، باید متحمل هزینه‌های گزافی گردید. در این خصوص سازمان حفاظت محیط زیست رأساً و یا به درخواست وزارت نیرو، میزان آلودگی واحدهای آلاینده را تعیین و به واحد ذیربط و وزارت نیرو اعلام نموده; و مهلت مناسبی جهت کنترل و رفع آلودگی تعیین می نماید.] 3[
تکنولوژی هایی برای مبارزه با منابع آلودگی آب از نوع منبع مشخص وجود دارد; بطوریکه آلودگی را کنترل کرده و آنها را مورد پایش دقیق قرار داده و همچنین تنظیم کننده آن نیز می باشد. کنترل آلودگی با منبع نامشخص بسیار سخت تر است. این نوع آلودگی از منابع نامشخص در محیط زیست حاصل گردیده که موجب آلودگی رودخانه ها، دریاچه ها و دریاها می گردد. آلودگی رودخانه ها، مسیلها و... بوسيله آلاینده های شیمیایی، اغلب موجب ایجاد مسائل بحرانی در محیط زیست شده که خسارات زیادی را به دنبال خواهد داشت. پاتوژنها نوع دیگری از آلودگی هایی بوده که مضر بودن آنها ثابت گردیده است. آنها می توانند باعث بسیاری بیماری ها نظیر حصبه (تیفوئید)، اسهال خونی، نفس تنگی و بیماریهای پوستی شوند. پاتوژنها شامل ارگانیسم هایی از قبیل: باکتریها، ویروسها، پروتوزوآ (تک یاخته ای) می باشند. این آلاینده ها وارد آبراهه ها (مسیرهای رودخانه ای، دریایی) گردیده; که در صورت مصرف مستقیم اين آبها توسط انسانها، بسیاری از بیماری هاي گوناگون را ايجاد مي كنند. اين نوع بیماری ها می توانند از طریق راه هاي زير ايجاد گردند:
- استفاده مستقیم از آب (آبهای خوراکی یا کانالهای آبیاری: شیستوزوما، پیوک و...)
- انتقال بیماری از طريق حشراتی که بخشی از زندگی خود را در آب می گذرانند. (دوره لاروی)
- بیماریهای منتقله از کنه هایی که در محیط های مرطوب زندگی می کنند; به انسان منتقل گردد.
اما جالب است بدانیم اغلب آلودگی ها در محیط زیست; از قرن بیستم شروع به افزایش پيدا کرد و دلیل آن نيز تولیدات بالای فاضلاب خانگی و صنعتی و همچنین گسترش روز افزون استفاده از کودها و سموم کشاورزی بود. دلیل دیگر آلودگی، حمل و نقل نفت در دریاها بود که به علت تصادفات و سوانح بوجود آمده، میلیونها تن نفت در دریاها پخش گردید.
طبقه بندی آلوده کننده های آب
آلوده کننده های آب به نه دسته طبقه بندی شده ا ند که به شرح زیر می باشند:
1. زباله های متقاضی اکسيژن Oxygen-Demanding Wastes (مانند مواد آلی و...) که با آزمایشات [4] (http://www.njavan.com/forum/newthread.php?do=newthread&f=318#_ftn4)BOD و[5] (http://www.njavan.com/forum/newthread.php?do=newthread&f=318#_ftn5)COD سنجیده می شوند.
- : BODنیاز زیست شیمیایی به اکسیژن که به معنی میزان اکسیژن مورد نیاز میکروب ها برای مصرف مواد آلی موجود در آب آلوده و تبدیل آن مواد آلی به 2CO می باشد.
- : CODنیاز شیمیایی به اکسیژن که به معنی میزان اکسیژن مورد نیاز مواد شیمیایی برای انجام واکنش با مواد آلی موجود در آب آلوده و تبدیل آن مواد آلی به 2CO می باشد.
2. عوامل بیماری زا Disease-Causing Agents (میکروبها، باکتریهاو...)
3. مواد غذایی گیاهی Plant Nutrients (فسفر، نیتروژن و...)
4. ترکیبات آلی سنتز شده Synthetic Organic Compounds (مواد آلی مصنویی)
5. مواد چربی و نفتی Oil & grease
مواد شیمیایی معدنی وکانی ها Inorganic Chemicals and Mineral Substances (اسیدیته، شوری، سمیت)
رسوبات Sediments
مواد رادیواکتیو (پرتوزا) Radioactive Materials (فرآیندهای سنگ معدن، آزمایشات سلاح ها، تولید انرژی هسته ای)
گرما Heat
تبصره: اکسیژن مورد نیاز جهت اکسیداسیون یک فاضلاب، پساب و یا آب آلوده، معیار مناسبی برای آگاهی از حدود مقدار مواد آلوده کننده موجود در آنها است. دو روش تعیین میزان آلودگی که بر اساس یاد شده در بالا متکی هستند; تحت عناوین COD و BOD شناخته شده اند.
از عمده ترین آلودگی های آب که بیشترین خسارات را به محیط زیست وارد می کند; مي توان به آلودگی هاي نفتی، آلودگی به وسیله مواد رادیواکتیو و آلودگی حرارتی اشاره نمود. آلودگی نفتی در اثر ریختن نفت و مشتقات آن به دریا بوجود آمده و موجب مرگ محیط های آبی می گردد. این نوع آلودگی بدین علت حائز اهميت مي باشد که به خطوط ساحلی می رسد; تخمین زده شده است که هر تن نفت می تواند میلیونها تن آب دریا و یا اقیانوس را آلوده نماید. این آلودگی برابر 0001/0 درصد آلودگی توسط مواد رادیواکتیو است. آلودگی بوسیله مواد رادیواکتیو بیشتر توسط اورانیوم و توریوم معدنی است; که به عنوان پسماند (مواد زائد) به دریا ریخته می شوند. آلودگی حرارتی آب، در اثر آب مورد استفاده خنک کننده ها ايجاد مي گردد. اين موضوع سبب بالا رفتن دمای آب، کاهش اکسیژن محلول در آب) (DO [6] (http://www.njavan.com/forum/newthread.php?do=newthread&f=318#_ftn6)، اختلال در تولید مثل ماهيها و ساير جانداران آبزي و در نهایت مرگ و میر آبزیان می شود. معمولاً کارخانه ها را نزدیک به آبها می سازند; تا هزینه هاي دستگاه خنک کننده را نپردازند(نیروگاه های برق، تاسیسات جریانهای قوی و.. (.و اين امر باعث ايجاد آلودگي حرارتي در منابع آبي مي گردد.
اختلالات ناشی از ناخالصی های شیمیایی آب
بر اثر فعالیتهای انسان، انواع مواد شیمیایی زیان آور و سمی وارد آب می گردد. چنانچه تعداد این مواد در آب بیشتر از حد مجاز باشد; آشامیدن چنین آبی ممکن است عوارض و اختلالات گوناگونی در بدن ایجاد کند. شدت این اختلالات بستگی به نوع و مقدار ماده سمی وارد شده به بدن دارد. در ادامه به برخي از آنها اشاره خواهيم نمود.
یکی از اين موارد، مسمومیت سرب است. این فلز در آبهای طبیعی به مقدار بسیار کم وجود دارد; اما به علت تخلیه فاضلابهای صنعتی یا کشاورزی حاوی سرب و ترکیبات آن، ممکن است به مقدار قابل توجهی وارد آب گردد. آلوده شدن به سرب، از راه های متعدد صورت می گیرد. مثلاً تترا اتیل سرب که به عنوان ماده کمکی احتراق به بنزین اضافه می شود; پس از احتراق در موتور وسایل نقلیه و پخش شدن در هوا، ممکن است روی منابع آب سطحی بنشیند و آنها را تدریجاً به سرب آلوده کند. این فلز سمی اختلالات متعددی در اعضای حساس بدن مانند اعضای سازنده خون و آنزیمها و همچنین استخوانها و اعصاب ایجاد می کند.
وجود ترکیبات جیوه در آب، سبب مسمومیت حیوانات آبزی و تغذیه از آن حیوانات; سبب بروز اختلالات شدید عصبی، تولید کودکان ناقص، دردهای شدید و مرگ می شود.
وجود فلوئور بیش از حد مجاز در آب، باعث زرد شدن دندانها و ایجاد خمیدگی در استخوانها می شود.
وجود نیترات و نیتریت در آب، باعث کاهش ظرفیت اکسیژن رسانی در بدن می شوند.
نوشیدن آبهای سخت باعث ایجاد اختلالات گوارشی می گردد.
غالب مواد شیمیایی (http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF+%D8%B4%DB% 8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C) نظیر نفت، حشره کشها، و دترجنتها[7] (http://www.njavan.com/forum/newthread.php?do=newthread&f=318#_ftn7) می‌توانند همراه آب به زمین نفوذ کرده و به آبهای زیرزمینی داخل گردند. نفت (http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D9%86%D9%81%D8%AA+%D8%AE%D8%A7%D9% 85) كه یکی از آلوده کننده‌های آبهای زیرزمینی است; ممکن است حتی آب زیرزمینی را برای همیشه غیر قابل استفاده نموده و در امر پمپاژ هم بعلت حل پوششهای قیری، مشکلات جدی ایجاد کند. آلوده کننده‌هایی که در ضمن فعالیتهای کشاورزی ممکن است وارد آبهای زیرزمینی گردند (نظیر حشره کشها)، گاهاً فاجعه‌های بزرگی به بار می‌آورند. مثلاً ممکن است ضمن کلرینه کردن آبهای زیرزمینی با ایجاد ترکیبات جدید کلردار; مواد جدیدي که مسومیت آنها به مراتب از خود حشره کشها زیادتر است، ایجاد نمایند (نظیر کلرور فنیل(. در این میان می توان به روغنهای سوخته اتومبیلها اشاره نمود که آنها را در زمره بدترین و قویترین آلوده کنند های محیط زیست قرار داده اند; تا آنجا که یک لیتر روغن مستعمل، می تواند یک میلیون لیتر آب سالم را آلوده و غیر قابل مصرف کند.] 3[
[1] (http://www.njavan.com/forum/newthread.php?do=newthread&f=318#_ftnref1) POIN SOURCE
[2] (http://www.njavan.com/forum/newthread.php?do=newthread&f=318#_ftnref2) NON POIN SOURCE
[3] (http://www.njavan.com/forum/newthread.php?do=newthread&f=318#_ftnref3) Heavy metal
[4] (http://www.njavan.com/forum/newthread.php?do=newthread&f=318#_ftnref4)Biochemical Oxygen Demand
[5] (http://www.njavan.com/forum/newthread.php?do=newthread&f=318#_ftnref5)Chemical Oxygen Demand
[6] (http://www.njavan.com/forum/newthread.php?do=newthread&f=318#_ftnref6)Disolvide oxygen
[7] (http://www.njavan.com/forum/newthread.php?do=newthread&f=318#_ftnref7) Deterjenetes