توجه ! این یک نسخه آرشیو شده میباشد و در این حالت شما عکسی را مشاهده نمیکنید برای مشاهده کامل متن و عکسها بر روی لینک مقابل کلیک کنید : آموزشی آنچه باید در مورد هر یک از سرطان ها بدانید...
poune
26th May 2011, 10:12 AM
آنچه باید در مورد سرطان پستان بدانید
What You Need To Know About Breast Cancer
مقدمه
این مقاله حاوی اطلاعات مهمی از سرطان پستان است.
در زیر اطلاعاتی از علتهای ممکن، غربالگری، علائم، تشخیص، درمان، و مراقبتهای حمایتی و همچنین مطالبی دربارۀ چگونگی کنار آمدن با این بیماری وجود دارد.
پستان
تشکیل شده، که هر کدام از این لوبها لوبولهای (Lobules) ریزتری دارند. لوبولها هم شامل غدههای (Glands) ریزی هستند که میتوانند شیر تولید کنند. بعد از تولد نوزاد، شیر از لوبولها به لولههای نازکی به نام مجاری شیری (Ducts) میریزد و به نوک پستان (Nipple) میرسد. نوک پستان در مرکز ناحیه تیره رنگی از پوست بهنام هالة پستان (Areola) قرار دارد. بین لوبولها و مجاری شیری را چربی و بافت فیبروز پرکرده است.
در پستان همچنین عروق لنفاوی هم وجود دارند، كه این رگها به اندام گرد و کوچکی بهنام غدد لنفاوی منتهی میشوند. دستههای غدد لنفاوی نزدیک پستان درزیر بغل ، بالای استخوان ترقوه و در قفسۀ سینه پشت پستان قرار دارند. غدد لنفاوی باکتريها، سلولهای سرطانی و هر مادۀ مضر دیگری را به خود جذب ميكنند.
درک بهتر سرطان
سرطان از سلول، یعنی بلوکهایی که بافت را میسازند شروع میشود و بافتها هم اعضای بدن را میسازد.
معمولاً سلولها با نیاز بدن، رشد میکنند و سلولهای جدید را تشکیل میدهند. سلولی که پیر میشود، میمیرد و سلولهای جدید ديگري جای آن را میگیرند.
گاه در این روند اشکال بهوجود میآید و در حالیکه بدن نیازی ندارد، سلولهای جدید تشکیل میشوند و سلولهای پیر هم وقتی که باید، نمیمیرند. این سلولهای اضافی تودهای از بافتها را تشکیل میدهند که به آنها توده، غده یا تومور میگویند.
تومور يا خوشخیم و یا بدخیم است.
تومورهای خوشخیم سرطان نیستند:
تومورهای خوشخیم بهندرت خطر جانی دارند.
تومورهای خوشخیم را عموماً میتوان برداشت و معمولاً هم دوباره رشد نمیکنند.
سلولهای تومور خوشخیم به بافتهای مجاور خود حمله نمیکنند.
سلولهای تومور خوشخیم در سایر نقاط بدن منتشر نمیشوند.
تومورهای بدخیم سرطان هستند:
تومورهای بدخیم بهطور کلی وخیمتر از تومورهای خوشخیم هستند و اغلب خطر جانی دارند.
تومورهای بدخیم را معمولاً میتوان برداشت اما ممكن است دوباره رشد کنند.
سلولهای تومورهاي بدخیم معمولاً به بافتها و اعضای مجاور خود حمله میکنند و به آنها آسیب میرسانند.
سلولهای تومورهاي بدخیم معمولاً در سایر نقاط بدن منتشر میشوند (متاستاز میدهند)؛ سلولها با جدا شدن از تومور اصلی (اولیه) و ورود به جریان خون یا دستگاه لنفاوی منتشر میشوند. این سلولها به سایر اعضای بدن حمله میکنند، تومورهای جدیدی تشکیل میدهند و به این اعضا آسیب میرسانند. به انتشار سرطان متاستاز میگویند.
سلولهای سرطانی در صورت انتشار، معمولاً در غدد لنفاوی نزدیک پستان یافت میشوند. سرطان پستان هم تقریباً به تمام نقاط دیگر بدن منتشر میشود. رایجترین نقاط عبارتند از استخوانها، کبد، ریهها، و مغز. تومور جدید هم همان سلولهای غیرعادی و همان نام تومور اولیه را دارد. مثلاً اگر سرطان پستان به استخوانها سرایت کند، سلولهای سرطانی داخل استخوان در واقع سلولهای سرطان پستان هستند. نام بیماری هم سرطان متاستاتیک پستان است، نه سرطان استخوان؛ به همین دلیل درمان آن هم مانند درمان سرطان پستان است، نه سرطان استخوان. پزشکان این نوع سرطان جدید را تومور «دوردست» یا بیماری متاستاتیک مینامند.
عوامل خطرزا
کسی علت دقیق سرطان پستان را نمیداند. پزشکها هم معمولاً نمیتوانند توضیح دهند که چرا زنی به سرطان پستان مبتلا میشود و زن دیگری نمیشود. آنها فقط میدانند که ضربه خوردن، کبود شدن، یا لمس پستان باعث بروز سرطان پستان نمیشود، و ديگر اینکه سرطان پستان مُـسری نیست يعني کسی از کسی سرطان پستان نمیگیرد.
بنابر تحقیقات، احتمال ابتلا به سرطان پستان در زنانی که بعضی عوامل خطرزا را دارند، بيشتر از زنان دیگر است. عامل خطرزا به چیزی میگویند که احتمال بروز یک بیماری را بالا ببرد.
بنابر مطالعات، این موارد عوامل خطرزای سرطان پستان هستند:
سن: احتمال ابتلا به سرطان پستان با بالا رفتن سن زن بيشتر میشود. بيشتر موارد ابتلا به سرطان پستان در زنان بالای 60 سال پیش میآید. این بیماری قبل از یائسگی رایج نیست.
سابقۀ فردیِ ابتلا به سرطان پستان: زنی که پیش از این در یک پستان سرطان داشته، برای ابتلا به سرطان در پستان دیگر خطر بيشتري او را تهدید میکند.
سابقۀ خانوادگی: اگر مادر، خواهر، و یا دختر زنی در گذشته سرطان پستان داشته باشد، خطر ابتلای وی به سرطان پستان بيشتر است. این خطر در صورتیکه آن عضو خانواده پیش از چهل سالگی به سرطان پستان مبتلا شده باشد بيشتر است. سابقۀ سرطان پستان در سایر افراد فامیل (چه خانوادة مادری و چه خانواده پدری) هم، خطر ابتلای زن را بالا میبرد.
تغییرات ویژه در پستان: بعضی از زنان سلولهایی در پستان خود دارند که زیر میکروسکوپ غیرعادی بهنظر میآیند. داشتن انواع خاصي از این موارد غیرعادی هایپرپلازی آتیپیک (Atypical Hyperplasia) و کارسینوم درجاي لوبولار (Lobular Carcinoma In Situ:LCIS) خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش میدهند.
تغییرات در ژن: تغییرات در بعضی ژنهای خاص خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش
میدهد. این ژنها عبارتند از BRCA1، BRCA2، و چند ژن دیگر. در برخی موارد آزمایشها تغییرات ژنهای خاصي را، در خانوادههایی که سابقۀ ابتلا به سرطان پستان دارند، مشخص میکنند. ارائهدهندگان خدمات پزشکی معمولاً برای کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان و یا برای شناسایی این بیماری، در زنانی که این تغییرات در ژنهای آنها مشاهده شده است، راههایی را پیشنهاد میدهند.
سابقۀ باروری و یائسگی:
هر چقدر سن زن هنگام زایمان اول بالاتر باشد، احتمال ابتلای وی به سرطان پستان هم بيشتر است.
زنانی که اولین بار قبل از دوازده سالگی قاعده شده باشند برای ابتلا به سرطان پستان در معرض خطر بيشتري هستند.
در زنانی که بالاتر از سن 55 سالگی یائسه میشوند خطر ابتلا به سرطان پستان بيشتر است.
در زنانی که هرگز بچهدار نشدهاند خطر ابتلا به سرطان پستان بيشتر است.
زنانی که پس از یائسگی تحت هورموندرماني یائسگی با استروژن بهعلاوه پروژستین باشند، در معرض خطر بيشتري هستند.
بنابر مطالعات گسترده، هیچ ارتباطی بین سقط جنین یا حاملگی ناموفق با سرطان پستان وجود ندارد.
نژاد: بروز سرطان پستان در زنان سفیدپوست بيشتر از زنان لاتین تبار، آسیایی، یا آفریقایی است.
پرتودرمانی قفسۀ سینه: زنانی که زیر سی سالگی در قفسۀ سینه پرتودرمانی شدهاند (از جمله خود پستانها) در معرض خطر بيشتري هستند. این مورد شامل زنانی هم میشود که جهت لنفوم هوچکین پرتو درمانی شدهاند.
تراکم پستان: بافت پستان گاه متراکم و یا پرچربی است. زنان مسنتری که ماموگرام آنها تراکم بيشتري را نشان دهد، در معرض خطر بيشتري هستند.
استفاده از DES (Diethylstilbestrol): در حدود سالهای 1940 تا 1971 میلادی در برخي از كشورها برای بعضی زنان باردار DES تجویز شد. (این دارو دیگر برای زنان باردار تجویز نمیشود.) زنانی که در طول بارداری ازDES استفاده کرده باشند احتمال ابتلای آنها به سرطان پستان تا حد کمی افزایش پیدا میکند. امكان تأثیرات احتمالی بر دختران این زنان تحت مطالعه است.
اضافه وزن یا چاقی مفرط پس از یائسگی: احتمال ابتلا به سرطان پستان پس از یائسگی در زنانی که اضافه وزن دارند یا مبتلا به چاقی هستند بيشتر است.
کمبود فعالیت بدنی (فیزیکی): زنانی که در طول عمرشان فعالیت فیزیکی کمتری دارند احتمال ابتلای آنها به سرطان پستان بيشتر است. فعالیت بدنی همراه با جلوگيري از اضافه وزن و چاقی مفرط، خطر ابتلا را کاهش میدهد.
مصرف الکل: بنا بر مطالعات، هرچه مصرف الکل در زنی بيشتر باشد، خطر ابتلای وی به سرطان پستان هم بيشتر است.
مطالعه در مورد سایر عوامل خطرزا ادامه دارد. محققان در حال مطالعة تأثیرات برنامۀ غذایی (نوع خورد و خوراک)، فعالیت بدنی (فیزیکی)، و ژنتیک بر احتمال خطر سرطان پستان هستند. آنها همچنین در حال بررسی این موضوع هستند که مواد بهخصوصی که در محیط وجود دارند احتمال بروز سرطان پستان را بيشتر میکنند یا خیر.
بسياري از عوامل خطرزا اجتناب پذیر هستند و بعضي مانند سابقۀ خانوادگی اجتناب ناپذیرند. زنها بهتر است حتیالمقدور با پرهیز از عوامل خطرزای شناخته شده، از خود محافظت کنند.
لازم به ذکر است که بيشتر زنانی که عوامل خطرزای شناخته شده دارند به سرطان پستان مبتلا نمیشوند. درواقع، بهجز بالا رفتن سن، بیش تر زنانِ مبتلا به سرطان پستان هیچ عامل خطرزای مشخصي ندارند.
اگر فكر میکنید در معرض خطر ابتلا هستید، بهتر است در مورد نگرانی خود با پزشک مشورت کنید. شاید راههایی برای کاهش خطر ابتلا به شما ارائه دهد و يك جدول زمانی معاینات دورهای را برایتان تنظیم کند.
غربالگری
ماموگرام برای غربالگری
معاینۀ بالینی پستان
معاینۀ شخصی پستان
غربالگری سرطان پستان پیش از اینکه علائم آن بروز کند حائز اهمیت است. غربالگری به پزشکان کمک میکند تا بیماری را زود تشخیص دهند و درمان کنند.
پزشک شما شاید یکی از این آزمایشهای غربالگری را برای سرطان پستان به شما پیشنهاد کند:
ماموگرام برای غربالگری
معاینۀ بالینی پستان
معاینۀ شخصی پستان
در مورد زمان شروع و فاصله بین غربالگریها باید از پزشک خود سؤال کنید.
ماموگرام برای غربالگری
برای شناسایی زودهنگام سرطان پستان
زنان در دهۀ پنجم زندگی (دهة 40 سالگي) و بالاتر، هرسال یا هر 2 سال یکبار ماموگرافی کنند. ماموگرام تصویر پستان است که با اشعۀ ايكس گرفته میشود.
زنانی که هنوز به چهل سالگی نرسیدهاند و عوامل خطرزا دارند باید از ارائهدهندۀ خدمات پزشکی خود بپرسند که به ماموگرام احتیاج دارند یا خیر و فاصلۀ ماموگرافیها چقدر باید باشد.
ماموگرام معمولاً توده پستان را پیش از اینکه حس شود نشان میدهد. ماموگرام همچنین لکه-های ریز کلسیم را نشان میدهد. به این لکهها میکروکلسیفیکیشن (Microcalcifications) میگویند. توده و یا لکهها معمولاً موجب سرطان، سلولهای پیش سرطانی (Precancerous)، و یا عوارض دیگر میشوند. برای تشخیص وجود سلولهای غیرعادی، به آزمایشهای بيشتري نیاز است.
اگر در ماموگرام شما منطقۀ غیرعادی مشاهده شود، به عکس اشعۀ ايكس بيشتري نیاز است. بعيد نيست به نمونهبرداری (بیوپسی) هم نیاز باشد. نمونهبرداری تنها راه تشخیص قطعی سرطان است. (بخش «تشخیص» اطلاعات بيشتري از نمونهبرداری دارد)
ماموگرام بهترین ابزار پزشک جهت تشخیص زودهنگام سرطان پستان است. اما ماموگرام شیوۀ بینقصی نیست:
ماموگرام احتمال دارد بعضی سرطانها را نشان ندهد. در اینصورت، به نتیجۀ ماموگرافی «منفی کاذب» میگویند.
احتمال دارد ماموگرام چیزهایی را نشان دهد که معلوم شود سرطان نیست. در اینصورت، به نتیجۀ ماموگرافی «مثبت کاذب» میگویند.
• بعضی از تومورهایی که رشد سریع دارند پیش از آنکه در ماموگرام مشخص شوند، بزرگتر ميشوند و یا به سایر نقاط بدن سرایت ميکنند.
در ماموگرام (همچنین در عکسهای اشعۀ ايكس دندانپزشکی، و سایر عکسهای رایج اشعۀ ايکس) از میزان بسیار کمی پرتو استفاده میکنند. احتمال هرگونه آسیبی بسیار پایین است اما تکرار عكسبرداري اشعۀ ايكس مشکلساز میشود. فواید آن هم معمولاً بيشتر از خطرات احتمالی آن است. باید از ارائهدهندۀ خدمات پزشکی خود در مورد نیاز به هر عکس اشعۀ ايكس بپرسید. همچنین باید در مورد پوشاندن قسمتهایی از بدن که در عکس نیستند هم پرس و جو کنید.
معاینۀ بالینی سرطان پستان
ارائهدهندۀ خدمات پزشکی در معاینة بالینی، پستان شما را بررسی میکند. معمولاً از شما ميخواهد تا بازویتان را بلند کنید و بر سرتان بگذارید، دستهایتان را آویزان کنید، یا دستتان را به باسنتان فشار دهید.
ارائهدهندۀ خدمات پزشکی بهدنبال تفاوت اندازه و شکل دو پستان میگردد. پوست پستان هم را به دنبال بثورات، فرورفتگی و سایر نشانههای غیرعادی بررسی میکند. وی همچنین ممکن است نوک پستان را برای ترشح مایع فشار دهد.
ارائهدهندۀ خدمات پزشکی با انتهای انگشتان خود در جستوجوی توده، تمام پستان، زیر بغل، و اطراف استخوان ترقوه را معاینه میکند. توده پیش از اینکه کسی بتواند آن را حس کند، معمولاً به اندازۀ یک نخود است. معاینه ابتدا در یک سمت انجام میشود و سپس نوبت سمت دیگر بدن است. ارائهدهندۀ خدمات پزشکی همچنین غدد لنفاوی نزدیک پستان را بررسی میکند تا ببیند بزرگ شدهاند یا نشدهاند.
معاینۀ بالینی کامل از پستان معمولاً حدود 10 دقیقه طول میکشد.
معاینۀ شخصی پستان
برای بررسی هرگونه تغییرات در پستان ها بهتر است خودتان پستانها را بهطور ماهیانه معاینه کنید. لازم به ذکر است که با بالا رفتن سن، عادت ماهانه، حاملگی، یائسگی، یا استفاده از قرص ضدحاملگی یا سایر هورمونها هم بعید نیست تغییراتی بهوجود آید. احساس کمی برآمدگی یا غیرهموار بودن طبیعی است. همچنین تورم و حساسیت به لمس درست پیش از شروع و در طول عادت ماهانه هم رایج است.
در صورت مشاهده هرگونه تغییر در پستانها باید با ارائهدهندۀ خدمات پزشکی تماس بگیرید.
معاینۀ شخصی پستان جای تهیۀ منظم ماموگرام برای غربالگری و معاینۀ بالینی منظم پستان را نمیگیرد. هیچ مطالعهای نشان نداده که معاینۀ شخصی پستان باعث کاهش مرگومیر ناشی از سرطان پستان شده باشد.
سؤالاتي که میتوان در مورد غربالگری از پزشک پرسید:
چه آزمایشهایی را برای من مناسب میدانید؟ چرا؟
این آزمایشها درد دارند؟ هیچ خطری دارند؟
ماموگرام چقدر هزینه دارد؟ بیمه هزینۀ آن را تقبل میکند؟
چند وقت پس از ماموگرام از نتیجۀ آن مطلع میشوم؟
اگر مشکلی پیش بیاید، از کجا متوجه میشوید که سرطان دارم؟
علائم
علائم رایج سرطان پستان عبارتند از:
تغییر در حس (لمس کردن) پستان یا نوک پستان
برآمدگی یا سفت شدن پستان یا نزدیک پستان و یا ناحیۀ زیر بغل
حساسیت نوک پستان در لمس یا لطافت نوک پستان
تغییر در ظاهر پستان یا نوک پستان
تغییر در اندازه یا شکل پستان
فرو رفتگی نوک پستان به داخل
پوست پستان، هالة پستان، یا نوک پستان ممکن است متورم یا قرمز و یا پوسته پوسته شود. ممکن است مانند پوست پرتقال خلل و فرج پیدا کند.
ترشح (مايع) از نوك پستان
سرطان پستان در مراحل اولیه معمولاً دردی ندارد. اما در صورت وجود هر نوع درد یا علامتی که برطرف نمیشود باید به ارائهدهندۀ خدمات پزشکی مراجعه کرد. در بيشتر موارد، این علائم مربوط به سرطان نیستند. مشکلات دیگر هم موجب درد میشوند. هر زنی که این علائم را دارد باید با پزشک صحبت کند تا مشکل اصلی هر چه زودتر تشخیص داده و درمان شود.
تشخیص
اگر علائمی دارید و یا نتیجۀ آزمایشهای غربالگری حاکی از سرطان است، پزشک باید بفهمد که این نتایج و علائم از سرطان و یا از مشکلات دیگرناشی میشود. پزشک شاید از شما دربارۀ سابقۀ پزشکی خود و خانوادهتان بپرسد. یا معاینۀ فیزیکی شوید. پزشک ممکن است شما را برای ماموگرام یا سایر عکسبرداریها بفرستد. در این آزمایشها از بافتهای داخل پستان عکس تهیه میکنند. پس از این آزمایشها پزشک شاید به این نتیجه برسد که نیازی به آزمایشهای بيشتر نیست. پزشک شاید هم به این نتیجه برسد که باید معاینات بيشتري از شما بشود. یا شاید برای یافتن سلولهای سرطانی نیاز به نمونهبرداری داشته باشید.
معاینۀ بالینی پستان
ارائهدهندۀ خدمات پزشکی پستانها را لمس میکند و بهدنبال سایر علائم میگردد. اگر برآمدگی وجود داشته باشد، پزشک اندازه، شکل، و جنس آن را حس (لمس) میکند. وی همچنین باید ببیند که این توده به آسانی حرکت میکند یا خیر. تودههای خوشخیم معمولاً حس متفاوتی از تودههای سرطانی دارند. تودههای نرم، گرد، و متحرک احتمالاً خوشخیم هستند. تودههای سفت با شکل عجیب که بهنظر میآید به داخل پستان چسبیدهاند بيشتر احتمال دارد که سرطان باشند.
ماموگرام تشخیصی
ماموگرام تشخیصی در واقع عکس اشعۀ ايكس از پستان است. ماموگرام تشخیصی تصاویر واضح-تر و با جزئیات بيشتري از مناطقی ارائه میدهد که در ماموگرام غربالگری غیرعادی بهنظر آمدهاند. پزشک از ماموگرام برای بررسی بيشتر تغییرات پستان مانند برآمدگی (توده)، درد، ترشح از نوک پستان، یا تغییر در اندازه و شکل استفاده میکند. ماموگرام تشخیصی معمولاً از قسمت بهخصوصی از پستان تهیه میشود. همچنین در آن از تکنیکهای ویژهای استفاده میشود و دید بهتری نسبت به ماموگرام تشخیصی ارائه میدهند.
سونوگرافی
دستگاه سونوگرافی امواج صوتی ارسال میکند که انسان نمیشنود. این امواج به بافتها میخورند و برمیگردند. کامپیوتر هم با استفاده از پژواک این امواج، عکسی را تهیه میکند. پزشک این عکسها را در مانیتور میبيند. این عکسها نشان میدهند که توده توپر یا پر از مایع یا ترکیبی از هردوست. به محفظۀ کیسه مانندی که پر از مایع باشد کیست (cyst) میگویند. کیست سرطان نیست. اما تودۀ توپر شاید سرطان باشد. پزشک پس از آزمایش عکسها را بر نوار ویدیو ضبط میکند و یا آنها را چاپ میکند. سونوگرافی را میتوان بههمراه ماموگرام انجام داد.
تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (ام.آر.آی)
در تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (ام.آر.آی - MRI) از مغناطیس قوی استفاده میکنند که به کامپیوتر متصل است. ام.آر.آی تصاویر دقیق و با جزئیاتی از بافت پستان تهیه میکند. پزشک این تصاویر را روی مانیتور مشاهده میکند و یا آنها را بر فیلم چاپ میکند. از ام.آر.آی. میتوان به-همراه ماموگرام استفاده کرد.
نمونهبرداری (بیوپسی)
پزشک شما را برای نمونهبرداری به جراح و یا متخصص بیماریهای پستان ارجاع میدهد. برای تشخیص سرطان، نمونهای از مایع و یا بافت از پستان را برمیدارند.
بعضی از نقاط مشکوک معمولاً در ماموگرام دیده میشوند که در معاینۀ بالینی پستان لمس نشدهاند. پزشک با استفاده از عكسبرداري این نواحی را ببیند و بافت مربوطه را بردارد. بعضی از این عکسبرداریها عبارتند از سونوگرافی، عكسبرداري نقطهگذاری شده با سوزن و یا نمونه-برداری استریوتاکتیک.
پزشک با استفاده از روشهای مختلفی بافت را برمیدارد:
نمونهبرداري سوزني ظريف: پزشک با استفاده از یک سوزن نازک، مایع درون برآمدگی (توده) داخل پستان را برمیدارد. اگر مایع حاوی سلول باشد، متخصص آسیب شناس در آزمایشگاه با میکروسکوپ بهدنبال سرطان میگردد. اگر هم مایع حاوی سلول نباشد، به آزمایشگاه نیازی نیست.
نمونهبرداری سوزن ضخیم: پزشک با استفاده از سوزن ضخیم بافت پستان را برمیدارد. پس از آن متخصص آسیبشناس بهدنبال سلولهای سرطانی میگردد. به این روش نمونه-برداری سوزنی هم میگویند.
نمونهبرداری با جراحی: جراح نمونهای از بافت را برمی دارد. پس از آن متخصص آسیب شناس بهدنبال سلولهای سرطانی میگردد.
در نمونهبرداری با برش، نمونهای از برآمدگی (توده) و یا ناحیة غیرعادی را برمیدارند.
در نمونهبرداری با برداشت کل، تمام توده یا آن ناحیه را برمیدارند.
در صورت وجود سلول سرطانی، متخصص آسیبشناس نوع سرطان را تشخیص میدهد. رایجترین نوع سرطان کارسینوم مجراست که سلولهای غیرعادی در دیوارة مجرا مشاهده می-شوند. نوع دیگر سرطان هم کارسینوم لوبولار است که سلولهای غیرعادی در لوبولها مشاهده میشوند.
سؤالاتي که میتوان پیش از نمونهبرداری از پزشک پرسید:
چه نوع نمونهبرداری از من انجام خواهد شد؟ چرا؟
چقدر طول میکشد؟ در طول نمونهبرداری بیدار خواهم بود؟ آیا درد دارد؟ آیا بیهوشم میکنند؟ از چه نوع بیهوشی استفاده میکنند؟
آیا خطری وجود دارد؟ احتمال عفونت یا خونریزی پس از نمونهبرداری چقدر است؟
چقدر طول میکشد تا از نتیجه مطلع شوم؟
اگر سرطان داشته باشم، چه کسی با من دربارۀ قدم بعدی صحبت خواهد کرد؟ چه زمانی؟
آزمایشهای دیگر
اگر سرطان شما را تشخیص دهند، معمولاً پزشک برای شما تست آزمایشگاهی ویژهای تجویز میکند که باید بر بافتهایی انجام شوند که قبلاً برداشته شدهاند. این آزمایشها اطلاعات بيشتري از سرطان به پزشک میدهند تا برای درمان برنامهریزی کند.
آزمایش گیرندۀ هورمون: این آزمایش مشخص میکند که بافت، گیرندههای هورمونبهخصوصی دارد یا ندارد. بافتی که این گیرندهها را داشته باشد برای رشد به هورمون (استروژن یا پروژسترون) نیاز دارد.
آزمایش HER2: این آزمایش مشخص میکند که بافت، پروتئینی به نام گیرندۀ عامل رشد اپیدرمال انسانی-2 (Human Epidermal Growth Factor Receptor-2 ) و یا ژن HER2/neu را دارد یا ندارد. وجود پروتئین زیادی و یا نمونههای زیادی از ژن در بافت معمولاً احتمال بازگشت سرطان پس از درمان را افزایش میدهد.
مرحلهبندی (Staging)
برای برنامهریزی درمان، پزشک شما باید میزان پیشرفت (مرحله) بیماری را بداند. مرحله بستگی به اندازۀ تومور و این عامل دارد که سرطان منتشر شده یا نه. مرحلهبندی معمولاً شامل عكسبرداري اشعه ايكس و آزمونهاي آزمایشگاهی است. این آزمایش ها مشخص میکنند که سرطان منتشر شده یا خیر، و در صورتیکه منتشر شده، به چه قسمتهایی از بدن سرایت کرده است. وقتی که سرطان پستان منتشر میشود، سلولهای سرطانی معمولاً در غدد لنفاوی زيربغل (–Nodes Axillary Lymph) یافت میشوند. معمولاً تا پیش از جراحی برای برداشتن تومور از پستان و یا غدد لنفاوی زیر بغل، نمیتوان مرحلۀ سرطان را مشخص کرد.
مراحل سرطان پستان به این شرح است:
مرحلۀ 0 (صفر) مرحلة کارسینوم در جا (carcinoma in situ) است.
کارسینوم درجاي لوبولار (lobular carcinoma in situ - LCIS): سلولهای غیرطبیعی در جدارة لوبولها وجود دارند. كارسينوم در جاي لوبولار (LCIS) به ندرت به سرطان تهاجمی تبدیل میشود. اما وجود كارسينوم در جاي لوبولار (LCIS) در یک پستان، خطر سرطان در هر دو پستان را افزایش میدهد.
کارسینوم در جاي مجراي شيري (ductal carcinoma in situ - DCIS): سلولهای غیرطبیعی در جدار مجراها وجود دارد. به كارسينوم در جاي مجراي شيري DCIS)) همچنین، کارسینوم داخل مجرایی هم میگویند. در این نوع کارسینوم، سلولهای غیر طبیعی به خارج از مجرا گسترش نمییابند و به بافتهای اطراف پستان حمله نمیکنند. معمولاً اگر كارسينوم در جاي مجراي شيري (DCIS) درمان نشود، به سرطان تهاجمی تبدیل میشود.
مرحلۀ I. مرحلۀ ابتدایی سرطان پستان تهاجمی است. قطر تومور كمتر از 2 سانتيمتر (سه چهارم اینچ) است و سلولهای سرطانی به خارج از پستان گسترش نیافته اند.
مرحلۀ II. شامل یکی از این مراحل است:
تومور كمتر از 2 سانتيمتر (سه چهارم اینچ) است و به غدد لنفاوی زیر بغل گسترش یافته است.
تومور 2 تا 5 سانتيمتر (سه چهارم اینچ تا 2 اینج) است و به غدد لنفاوی زیر بغل گسترش نیافته است.
تومور 2 تا 5 سانتيمتر (سه چهارم اینچ تا 2 اینچ) است و به غدد لنفاوی زیر بغل گسترش یافته است.
تومور بزرگتر از 5 سانتيمتر (2 اینچ) است و به غدد لنفاوی زیر بغل گسترش نیافته است.
مرحلۀ III. مرحلۀ گسترش و پیشرفت سرطان در محل خود است. (Locally advanced cancer.) این مرحله خود به مراحل IIIC , IIIB , IIIA تقسیم میشود.
مرحلۀ IIIA شامل یکی از این مراحل است:
تومور كوچكتر از 5 سانتيمتر (2 اینچ) است. سرطان به غدد لنفاوی زیر بغل که به یکدیگر یا ساختارهای دیگر متصل هستند، گسترش یافته است، و شاید به غدد لنفاوی پشت استخوان پستان (استخوان قفسه سینه) گسترش یافته باشد.
تومور كوچكتر از 5 سانتيمتر است. سرطان به غدد لنفاوی که تکی هستند و یا به یکدیگر یا به ساختارهای دیگر متصل هستند، گسترش یافته است، و یا سرطان به غدد لنفاوی پشت قفسۀ سینه گسترش یافته است.
مرحلۀ IIIB، مرحلهای است که در آن تومور با هر اندازهای در دیوارۀ قفسۀ سینه یا پوست پستان رشد کردهاست. این مرحله معمولاً همراه با تورم پستان یا وجود برآمدگی در پوست پستان است.
سرطان به غدد لنفاوی زیر بغل گسترش یافته است.
سرطان به غدد لنفاوی متصل به هم یا به ساختارهای دیگر یا به غدد لنفاوی پشت استخوان سینه گسترش یافته است.
سرطان التهابی پستان نوع نادری از سرطان پستان است. پستان قرمز و متورم بهنظر میرسد. زیرا سلولهای سرطانی عروق لنفی پوست پستان را میبندند. زمانی که پزشک سرطان التهابی پستان را تشخیص دهد، بیماری حداقل در مرحلۀ IIIB است ولی بعيد نيست پیشرفتهتر هم باشد.
مرحلۀIIIC ، تومور با هر اندازهای به یکی از این راهها گسترش یافته است.
سرطان به غدد لنفاوی پشت استخوان سینه و زیر بغل گسترش یافته است.
سرطان به غدد لنفاوی بالا و پایین استخوان ترقوه گسترش یافته است.
مرحلۀ IV. مرحلۀ سرطان متاستاز (گسترش یافته) به نواحی دور است. در این مرحله سرطان به نقاط دیگر بدن گسترش یافته است.
سرطان راجعه سرطانی است که پس از یک دورۀ زمانی که از بین رفته، دوباره بر میگردد. این نوع سرطان گاهی بهطور موضعی در پستان یا دیوارۀ قفسه باز میگردد و گاهی به نواحی دیگر بدن مثل استخوان، کبد یا ششها برمیگردد.
درمان
دريافت نظر دوم
شیوههای درمان
جراحی
پرتودرمانی
شیمیدرمانی
هورموندرمانی
درمان بیولوژیک
روشهای مختلف درمان براساس مراحل بیماری
بسیاری از زنان مبتلا به سرطان پستان میخواهند خودشان هم در انتخاب نوع درمان سهیم باشند. طبیعی است که بخواهید تا حد امکان در مورد بیماری خود و درمانهای موجود بدانید. اطلاعات بيشتر از سرطان پستان برای خیلی از زنان مفید است.
شوک و فشار عصبی (استرس) ایجاد شده پس از تشخیص، موجب میشود نتوانید هر چه میخواهید از پزشکتان بپرسید. بهتر است پیش از هر قرار ملاقاتی، پرسشهای خود را بنویسید. همچنین از صحبتهای پزشک یادداشت بردارید و یا از او اجازه بگیرید که از ضبط صوت استفاده کنید. و یا شاید بخواهید یکی از دوستان یا اعضای خانوادهتان هنگام صحبت با پزشک جهت شرکت در بحث، یادداشت برداشتن و یا فقط گوش دادن، همراهتان باشد. لازم نیست تمام موارد را یکباره بپرسید. موقعیتهای دیگری هم پيش ميآيد تا از پزشک یا پرستارتان بخواهید در مورد نکاتی که برایتان واضح نیست، بيشتر توضیح دهند.
پزشک معمولاً شما را به یک متخصص ارجاع میدهد یا شما از او میخواهید که این کار را بکند. جراحان، سرطانشناس بالینی و سرطانشناس متخصص پرتودرمانی، کارشناسانی هستند که سرطان پستان را درمان میکنند. شاید هم بخواهید به متخصص جراحی پلاستیک معرفی شوید.
دریافت نظر دوم
شاید پیش از شروع درمان بخواهید دربارۀ تشخیص و طرح درمانی نظر تخصصی دیگری را هم جویا شوید. بسیاری از شرکتهای بیمه در صورت درخواست شما یا پزشکتان، هزینۀ مراجعه به پزشک دوم برای معاینۀ دوم را هم پوشش میدهند. جمع آوری مدارک پزشکی و تنظیم قرار ملاقات با پزشک دیگر مستلزم صرف مقداری وقت و نیروست. شاید مجبور باشید فیلمهای ماموگرام، اسلایدهای نمونهبرداری، گزارش پاتولوژی و طرح درمانی را گرد آوری کنید. معمولاً صرف چند هفته برای دریافت معاینۀ دوم (نظر دوم) مشکلی ایجاد نمیکند. در بيشتر موارد، چنین تأخیر کوتاهی در شروع درمان موجب کاهش تأثیر درمان نمیشود. اما برای حصول اطمینان، در مورد این تعویق با پزشکتان مشورت کنید. بعضی از زنانی که سرطان پستان دارند، نیاز به درمان فوری دارند.
راههای متعددی جهت یافتن پزشک دوم وجود دارد:
پزشکتان شما را به یک یا چند متخصص ارجاع دهد. در هر مرکز سرطان، اغلب چند متخصص با هم کار میکنند.
براي دستيابي به مراكز درماني و پزشكان متخصص ميتوانيد به پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) مراجعه كنيد.
شیوههای درمانی
شیوههای درمانیزنانی که مبتلا به سرطان پستان هستند، انتخابهای درمانی بسیاری دارند. این انتخابها شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمیدرمانی، هورموندرماني و درمان بیولوژیک است. این موارد در زیر توضیح داده میشوند. بسیاری از زنان بیش از یک نوع درمان دریافت میکنند.
انتخاب درمان اساساً بستگی به مرحلۀ بیماری دارد. روشهای مختلف درمانی براساس مرحلۀ بیماری در زیر توضیح داده میشوند.
پزشک نکات مربوط به درمان و نتایج احتمالی هر روش را برایتان توضیح میدهد. مثلاً شاید بخواهید بدانید که یک درمان بخصوص چطور فعالیتهای طبیعی شما را تحت تأثیر قرار میدهد. شما و پزشکتان میتوانید با همکاری هم آن طرح درمانی را انتخاب کنید که با نیازهای پزشکی شما و معیارهای شخصی شما هماهنگ است.
درمان سرطان یا موضعی و یا فراگير (سیستمیک) است:
درمان موضعی: جراحی و پرتودرمانی درمانهای موضعی هستند. این نوع درمان سرطان را در پستان تخریب و یا نابود میکند . زمانی که سرطان پستان به قسمتهای دیگر بدن گسترش مییابد، از درمان موضعی جهت مهار بیماری در این مناطق خاص استفاده میکنند.
درمان سیستمیک (عمومی): شیمیدرمانی، هورموندرماني و درمان بیولوژیک، درمانهای سیستمیک هستند. در این نوع درمان، موادی وارد جریان خون میشوند و سرطان را در سرتاسر بدن مهار و یا تخریب میکنند. برخی از زنانی که سرطان پستان دارند، درمان سیستمیک میشوند تا قبل از جراحی یا پرتودرمانی، تومور کوچک شود. برخی دیگر پس از جراحی یا پرتودرمانی، درمان سیستمیک میشوند تا از بازگشت دوباره سرطان جلوگیری شود. از درمان سیستمیک هم برای سرطانهایی که در بدن گسترش یافتهاند استفاده ميكنند.
از آنجا که سرطان اغلب بافتها و سلولهای سالم را نابود میکند، بروز عوارض جانبی شایع است.
عوارض جانبی اساساً به نوع درمان و مدت آن بستگی دارد و برای همة زنان یکسان نیست و در طول مدت درمان، معمولاً دستخوش تغيير ميشوند.
قبل از شروع درمان، تیم درمانی عوارض جانبی احتمالی را برای شما توضیح خواهند داد و راههایی برای کنار آمدن با آنها به شما ارائه میدهند. ه پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش پيشگيري سرطان )www.ncii.ir( مقالههاي سودمندی برای درمان سرطان و کنار آمدن با عوارض جانبی آن دارد. این مقالهها شامل «شما و پرتودرمانی»، «شما و شیمیدرمانی»، «شما و درمان بیولوژیک» و «دستورالعملهای غذایی برای بیماران سرطانی» است.
در هر مرحلهای از بیماری، مراقبتهایی وجود دارد که به کمک آن میتوان درد و نشانههای دیگر را مهار کرد، از عوارض جانبی درمان رها شد و نگرانیهای روحی را هم کم کرد.
همچنین شايد بخواهید درباره شرکت در پژوهشهای بالینی ـ مطالعة تحقیقاتی در مورد شیوههای جدید درمان ـ با پزشکتان صحبت کنید. قسمت امیدبخشي تحقيقات سرطان اطلاعات بيشتري دربارة پژوهشهای بالینی دارد.
سؤالاتي که میتوانید پیش از شروع درمان از پزشک بپرسید:
قسمت گیرندۀ هورمون چه چیزی را نشان داد؟ آزمایشهای دیگر چطور؟
آيا هیچ یک از غدد لنفاوی علائم سرطان را نشان میدهند؟
بیماری در چه مرحلهای است؟ آیا سرطان گسترش یافته است؟
هدف از درمان چیست؟ روش درمانی مناسب من کدام است؟ شما کدام را به من توصیه میکنید؟
فواید احتمالی هر درمان چیست؟
احتمال خطر یا عارضۀ جانبی احتمالی هر درمان چیست؟ چگونه میتوان عوارض جانبی را مهار کرد؟
چطور میتوانم برای درمان آماده شوم؟
آیا لازم است که در بیمارستان بمانم؟ در این صورت، برای چه مدت؟
درمان چه قدر هزینه دارد؟ آیا بیمه این هزینه را میدهد؟
درمان چگونه فعالیتهای طبیعی من را تحت تأثیر قرار خواهد داد؟
آیا شرکت در پژوهش بالینی برای من مناسب است؟
جراحی
جراحی رایجترین شیوۀ درمان سرطان پستان است. انواع مختلف جراحی وجود دارد. پزشک هرکدام از انواع جراحی را برایتان توضیح میدهد و در مورد فواید و خطرات احتمالی هر کدام شرح میدهد و آنها را با هم مقایسه میکند و همچنین توضیح میدهد که هر کدام از آنها چطور ظاهر شما را تغییر خواهد داد.
جراحی حفظ پستان (Breast-sparing Surgery): در این جراحی سرطان را برمیدارند، ولی پستان باقی میماند. به این جراحی همچنین، جراحی نگهدارندۀ پستان، تودهبرداری، برداشتن قطعهاي پستان، برداشتن ناكامل پستان هم میگویند. گاهی نمونهبرداری كامل كار تودهبرداري را ميكند چون جراح كل توده را برميدارد.
در این نوع جراحی، جراح برش جداگانهای انجام میدهد و اغلب غدد لنفاوی زیر بغل را هم برمیدارند. به این کار، تشريح غدد لنفاوی زیر بغل میگویند. این شیوه نشان میدهد که سلولهای سرطانی وارد غدد لنفاوی شدهاند یا نه.
پس از این نوع جراحی (حفظ پستان) پستان بیماران را اکثراً پرتودرمانی پستان میکنند. این درمان سلولهای سرطانی را که احياناً در پستان باقی ماندهاند، نابود میکند.
برداشتن پستان (Mastectomy):
در این جراحی پستان را برمیدارند (و یا حتیالامکان بافت را هم برمیدارند). در بيشتر موارد، جراح، غدد لنفاوی زیر بغل را نیز برمیدارد. برخی از بیماران بعد از جراحی پرتودرمانی میشوند.
مطالعات نشان میدهد که میزان موفقیت جراحی نگهدارندۀ پستان (همراه با پرتودرمانی)، و پستانبرداری در مراحل اول و دوم سرطان پستان یکسان است.
نمونهبرداری غدة لنفاوی نگهبان: شیوهای تازه برای بررسی سلولهای سرطانی در غدد لنفاوی است. جراح تعداد کمی از غدد لنفاوی را برمیدارد، به نحوی که موجب عوارض جانبی کمتری شود. اگر پزشک در غدد زیر بغل سلولهای سرطانی بیابد، معمولاً غدد لنفاوی زیر بغل تشریح میشود. اطلاعات دربارۀ مطالعات در دست انجام بر نمونهبرداری غدد لنفاوی محافظ در قسمت اميدبخشي تحقیقات سرطان موجود است. این مطالعات آثار دائمی برداشتن تعداد اندکی از غدد لنفاوی را بررسی میکند.
در جراحی نگهدارندۀ پستان، جراح تومور و مقداری از بافت اطراف آن را برمیدارد. جراح احياناً غدد لنفاوی زیر بغل را هم برميدارد. جراح گاهی مقداری از پوشش عضلات قفسۀ سینۀ زیر تومور را هم برمیدارد.
در پستانبرداری کامل (ساده) جراح تمام پستان را بر میدارد. تعدادی از غدد لنفاوی زیر بغل را هم برمیدارند.
در برداشتن تعديلشده كامل پستان (modified radical mastectomy) جراح همة پستان و اکثر و یا همۀ غدد لنفاوی زیر بغل را برمیدارد. اغلب، لایۀ پوشانندۀ عضلات قفسة سینه را هم برمیدارند. شايد هم قسمت کوچکی از عضلات قفسۀ سینه را هم جهت دسترسی آسانتر برای برداشتن غدد لنفاوی بردارند.
شاید شما بازسازی پستان را انتخاب کنید. این عمل در واقع جراحی ترمیمی جهت بازسازی مجدد شکل پستان است. این جراحی گاهی همزمان با پستانبرداری و یا دیرتر انجام میشود. اگر تمایل به بازسازی دارید، بهتر است قبل از عمل پستانبرداری ، با یک جراح پلاستیک (ترمیمی) مشورت کنید. اطلاعات بيشتر در قسمت بازسازی پستان موجود است.
زمان بهبودی بعد از جراحی در هر بیمار متفاوت است. جراحی موجب درد و سختی میشود. درمان دارویی به مهار درد کمک میکند. قبل از جراحی باید دربارۀ برنامۀ کاهش درد با پزشک یا پرستارتان مشورت کنید. اگر بعد از جراحی به مسکن قویتری احتیاج داشته باشید، پزشک برنامه را با نیاز شما تنظیم میکند. در هر نوع دیگری از جراحی نیز احتمال عفونت، خونریزی یا مشکلات دیگر وجود دارد. در این صورت، باید فوراً آنرا با درمانگرتان در میان بگذارید. در صورتیکه یک و یا هر دو پستان شما را برداشته باشند، بعيد نيست احساس عدم تعادل کنید. این مسئله در صورتی که پستانهای شما بزرگ بوده باشند، بيشتر حس خواهد شد. این عدم تعادل موجب درد و ناراحتی در گردن و کمر میشود. همچنین، پوست ناحیهای که پستان برداشته شده، بعيد نيست سفت و سخت شود؛ يا شانهها و بازوهای شما هم دچار گرفتگی و ضعف شود. این مشکلات معمولاً به مرور زمان از بین میروند. پزشک، پرستار و فیزیوتراپیست معمولاً جهت بازگشت تحرک و قوت در شانهها و بازوها، ورزشهایی را به شما پیشنهاد میکنند. ورزش همچنین موجب کاهش درد و گرفتگی میشود. ممکن است چند روز بعد از جراحی قادر باشید تمرینها و ورزشهای سبکی را شروع کنید.
اگر در طول جراحی رشتههای عصبی قطع يا دچار آسيب شده باشند، احتمال دارد که احساس کرختی و سوزش در قفسۀ سینه، زیربغل، شانه و روی بازو داشته باشید. این احساس معمولاً طی چند هفته و یا چند ماه پس از جراحی از بین میرود اما در برخی از زنان احساس کرختی بر جا میماند.
برداشتن غدد لنفاوی زیر بغل گردش جریان لنف را کند میکند. این مایع در بازو و دست شما تجمع میکند و موجب تورم میشود. این تورم لنف ادم است. لنفادم بلافاصله پس از جراحی یا ماهها و سالها بعد از آن رخ میدهد.
باید تا آخر عمر از دست و بازوی سمت درمان شده محافظت کنید:
از پوشیدن لباسهای تنگ یا جواهرات بر بازوی درگیر، اجتناب کنید.
کیف یا چمدانتان را با دست دیگر حمل کنید.
هنگام اپیلاسیون زیر بغل، برای جلوگیری از بریدن از وسایل الکتریکی استفاده کنید.
از بازوی دیگر جهت تزریقات، آزمایش خون و گرفتن فشار خون استفاده کنید.
هنگام باغبانی و استفاده از شویندههای قوی، برای محافظت از دستتان از دستکش استفاده کنید.
هنگام مانیکور کردن مراقب باشید که دستتان را نبرید.
از سوختگی و در معرض آفتاب بودن و برنزه کردن دست و یا بازوی درگیرتان، اجتناب کنید.
باید از پزشکتان دربارة چگونگی برخورد با بریدگیها، سوختگیها، گزش حشرات یا جراحتهای دیگر در بازو و دستتان، بپرسید. اگر دست یا بازویتان هم جراحت برداشت و یا متورم، قرمز و داغ شد، باید با پزشکتان تماس بگیرید.
اگر لنفادم اتفاق افتاد، معمولاً پزشک به شما توصیه میکند که حتیالامکان بازویتان را به سمت بالای قلبتان بلند کنید. تمرینات و ورزشهای دست و بازو را به شما آموزش میدهد. بعضی از زنانی که دچار لنفادم هستند، از یک آستین پلاستیکی برای بهبود جریان لنف استفاده میکنند. درمان دارویی، درناژ دستی لنف (ماساژ)، یا استفاده از وسایلی که به آرامی بازو را کمپرس کند هم معمولاً مفید است.
همچنین ممکن است شما را به فیزیوتراپیست یا متخصص دیگری معرفی کنند.
مواردی که میتوانید پیش از جراحی از پزشک بپرسید:
چه نوع جراحی مناسب من است؟ آیا من جراحی نگهدارندۀ پستان ميشوم؟ چه نوع جراحی را به من توصیه میکنید؟ چرا؟
غدد لنفاوی من را برمیدارند ؟ چه تعدادی؟ چرا؟
چه احساسی بعد از جراحی خواهم داشت؟ آیا در بیمارستان بستری میشوم؟
کسی شیوۀ مراقبت از خودم و محل جراحی را پس از رفتن به خانه به من آموزش خواهد داد؟
محل جوشگاه کجاست؟ چگونه بهنظر میرسد؟
اگر تصمیم بگیرم جراحی پلاستیک برای بازسازی پستان داشته باشم، چگونه و چه وقت باید انجام شود؟ آیا جراح پلاستیک خاصی را به من معرفی میکنید؟
آیا باید برای بازگشت تحرک و نیرو به بازوها و شانههایم تمرینهای خاصی را انجام دهم؟ آیا فیزیوتراپیست یا پرستار نحوۀ انجام تمرینها را به من آموزش خواهد داد؟
کسی هست که این جراحی را انجام داده باشد تا من بتوانم با او صحبت کنم؟
پرتودرمانی
در پرتودرمانی (که به آن رادیوتراپی هم میگویند) از امواج با سطح بالای انرژی برای نابودی سلولهای سرطانی استفاده میکنند. اکثر زنان پس از جراحی نگهدارندۀ پستان پرتودرمانی میشوند. بعضی از زنان پس از پستانبرداری هم پرتودرمانی میشوند. درمان به اندازۀ تومور و عوامل دیگر بستگی دارد. پرتودرمانی سلولهای سرطانی پستان را که شاید در ناحیه باقی مانده باشند، تخریب میکند. برخی از بیماران برای تخریب سلولهای سرطانی و تحلیل تومور، پیش از جراحی پرتودرمانی میشوند. زمانی که تومور بزرگ و یا برداشتن آن سخت باشد، پزشک از این شیوه استفاده میکند. برخی زنان نیز پیش از جراحی هورموندرماني و یا شیمیدرمانی میشوند.
پزشکان جهت درمان سرطان پستان از دو نوع پرتودرمانی استفاده میکنند. برخی زنان از هر دو نوع استفاده میکنند.
پرتودرمانی خارجی (External radiation): امواج رادیویی از ماشین بزرگی خارج از بدن تولید میشود. اکثر زنان برای درمان به کلینیک یا بیمارستان میروند. درمان معمولاً 5 روز در هفته و طی چند هفته انجام میشوند.
پرتودرمانی به روش كاشتي (implant radiation): محفظههاي پلاستیکی نازکی را که حاوي مواد رادیواکتیو هستند، مستقیماً داخل پستان کار میگذارند. کاشتها (ایمپلنتها) چندین روز در محل باقی میمانند. تا زمانی که بیمار کاشتها را در بدن دارد، در بیمارستان بستری میماند. پیش از مرخصی از بیمارستان، کاشتها (ایمپلنتها) را خارج میکنند.
عوارض جانبی اساساً بستگی به نوع و میزان پرتودرمانی و همچنین قسمتی از بدن دارد که درمان میشود. بهطور معمول، پوست ناحیهای که درمان میشود، قرمز، خشک، حساس و میخارد. پستان شما شاید سنگین و سفت شود. به مرور این مشکلات برطرف میشوند. نزدیک مراحل پایان درمان، پوست شما مرطوب خواهد شد. در معرض هوا گذاشتن این ناحیه تا حد امکان، به درمان پوست کمک خواهد کرد. سوتین و برخی انواع دیگری از لباس گاه موجب اصطکاک با پوست و ایجاد درد میشود. در خلال این مدت، از لباسهای پنبهای نرم و آزاد استفاده کنید. کرمهای ملایم مراقبت از پوست نیز مهم است. پیش از استفاده از هرگونه عطر، و یا کرم بر ناحیۀ درمان شده بهتر است با پزشک مشورت کنید. آثار پرتودرمانی بر پوست از بین خواهد رفت. پس از خاتمۀ درمان، ناحیۀ تحت درمان به تدریج خوب میشود ولی بههرحال شاید تغییری دائمی در رنگ پوست ایجاد شود.
بعید نیست در خلال پرتودرمانی، بهویژه در هفتههای انتهایی درمان، خسته شوید. استراحت مهم است اما پزشکان معمولاً به بیماران نصیحت میکنند که تا حد امکان فعال باقی بمانند.
اگرچه عوارض جانبی پرتودرمانی نگران کنندهاند، پزشک معمولاً آنها را از بین میبرد.
مواردی که میتوانید پیش از رادیودرمانی از پزشک بپرسید:
پرتودرمانی چطور انجام خواهد شد؟
درمان کی شروع میشود؟ کی تمام میشود؟ هر چند وقت یکبار باید درمان شوم؟
چه احساسی در طول درمان خواهم داشت؟ آیا قادر خواهم بود درمان را خودم ادامه بدهم و یا آن را متوقف کنم؟
چه کاری میتوانم قبل، بعد و در طول درمان برای مراقبت از خودم انجام دهم؟
درمان بر پوست من تأثیر خواهد گذاشت؟
قفسۀ سینۀ من پس از درمان چطور بهنظر میرسد؟
آیا عوارض طولانی مدت وجود خواهد داشت؟
چه قدر احتمال دارد که سرطان به پستان من بازگردد؟
هر چند وقت یک بار معاینههای دورهای باید انجام دهم؟
شیمیدرمانی
در شیمیدرمانی از داروهای ضد سرطان برای نابودی سلولهای سرطانی استفاده میکنند و برای سرطان پستان معمولاً از ترکیبی از داروها استفاده میکنند. اين داروها به صورت قرص یا از طریق تزریق درون وریدی ((IV داده میشوند. در هر دو روش، دارو وارد گردش خون میشود و سراسر بدن را طی میکند.
بعضی از زنانی که سرطان پستان دارند، در بخشی از بیمارستان، مطب دکتر یا خانه شیمیدرمانی میشوند؛ بعضی ديگر هم باید در طول درمان در بیمارستان بستری بمانند.
عوارض جانبی اساساً به داروهای خاص و میزان تجویز آن بستگی دارد. داروها بر سلولهای سرطانی و سلولهای دیگري که به سرعت تقسیم میشوند، اثر میگذارند.
• گلبولهاي خونی: این گلبولها با عفونت میجنگند، موجب میشوند که خون لخته شود و اکسیژن را به تمام قسمتهاي بدن میرسانند. هنگامی که داروها بر گلبولهاي خونی اثر میکنند، احتمال عفونت، کوفتگی یا خونریزی، ضعف و خستگی بيشتر میشود. برخی زنان سالها پس از شیمیدرمانی دچار سرطان خون(لوسمی) میشوند.
• سلولهای ریشۀ مو: شیمیدرمانی معمولاً موجب ریزش مو میشود. موی شما مجدداً در خواهد آمد ولی ممکن است رنگ و بافت آن کمی فرق کند.
• سلولهای پوشانندۀ دستگاه گوارش: شیمیدرمانی معمولاً موجب کاهش اشتها، تهوع و استفراغ، اسهال یا زخمهای دهان و لب میشود.
پزشک راههایی را جهت مهار بسیاری از این عوارض جانبی به شما پیشنهاد ميكند.
برخی داروهایی که برای سرطان پستان مصرف میشوند، موجب کرختی یا سوزش در دست و پا میشوند. این مشکلات معمولاً پس از اتمام درمان برطرف میشوند اما مشکلات دیگر شاید برطرف نشوند. در بعضی از زنان داروهایی که برای سرطان پستان مصرف میشوند، موجب ضعیف شدن قلب میشوند.
همچنین برخی داروهای ضد سرطان میتوانند موجب تخریب تخمدان شوند و تخمدان احتمالاً تولید هورمون را متوقف میکند. شاید شاهد نشانههای یائسگی باشید، كه شامل خشکی واژن و گر گرفتگي است. دورۀ قاعدگی شما هم ممكن است دیگر منظم نباشد و یا متوقف شود. برخی زنان هم نازا میشوند (باردار نمیشوند) و بعید نیست این ناباروری برای خانمهای بالای 35 سال دائمی شود.
از سوی دیگر، احتمال دارد طی شیمیدرمانی بارور باقی بمانید و توانایی باردار شدن خود را از دست ندهید. آثار شیمیدرمانی بر کودک به دنیا نیامده هنوز ناشناخته است. در مورد مهار بارداری باید پیش از شروع درمان با پزشک صحبت کنید.
هورموندرمانی
برخی تومورهای پستان برای رشد نیاز به هورمون دارند. هورموندرماني نمیگذارد سلولهای سرطانی هورمونهای طبیعی مورد نیاز خود را دریافت کنند. این هورمونها استروژن و پروژسترون هستند. اگر تومور پستان گیرندۀ هورمونی داشته باشد، در آزمایشگاه مشخص می-شود و در این صورت، باید هورموندرماني شوید.
در این موارد، از دارو یا جراحی استفاده ميشود:
داروها: گاهی پزشک دارویی را تجویز میکند تا از فعالیت هورمونهای طبیعی جلوگیری کند. یکی از این داروها تاموکسیفن است که بازدارندۀ استروژن است. نوع دیگری از داروها هم در بدن هورمون زنانۀ استرادیول تولید ميکند. استرودیول، نوعی استروژن و مهار کنندۀ آروماتاز است. اگر هنوز یائسه نشده باشید، پزشک دارویی هم تجویز میکند تا تخمدان استروژن ترشح نکند.
جراحی: اگر یائسه نشده باشید، شاید جهت برداشتن تخمدان جراحی شوید. تخمدان منبع اصلی استروژن بدن است. زنی که یائسه شده باشد، نیازی به جراحی ندارد. تخمدان پس از یائسگی فقط میزان اندکی استروژن تولید میکند.
عوارض جانبی هورموندرماني بهطور گستردهای به نوع دارو و نوع درمان بستگی دارد. تاموکسیفن رايجترين درمان هورمونی است. بهطور کلی، آثار تاموکسیفن شبیه عوارض یائسگی است. شایعترین نشانهها گر گرفتگي و ترشح واژن است. عوارض جانبی دیگر آن، قاعدگیهای نامنظم، سردرد، خستگی، تهوع، استفراغ، خشکی یا خارش واژن، آسیب و تحریک پوست اطراف واژن و بثورات پوستی است. البته همه زنانی که تاموکسیفن مصرف میکنند، این عوارض جانبی را نخواهند داشت.
گاه زنی در حین استفاده از تاموکسیفن باردار ميشود. تاموکسیفن بعید نیست به کودک به دنیا نیامده آسیب برساند. اگر هنوز پریود میشوید، باید در مورد مهار بارداری با پزشک خود مشورت کنید.
عوارض جانبی وخیم تاموکسیفن نادر است اما به هرحال موجب لخته شدن خون در عروق سیاهرگی میشود. لختۀ خون اغلب در ساقها و ششها شکل میگیرد. در اين موارد خطر سکته قلبی در زنان اندکی افزایش مییابد.
تاموکسیفن همچنین در مواردی باعث بروز سرطان رحم میشود. در صورت استفاده از تاموکسیفن باید معاینات لگنی منظم صورت بگیرد و باید هر نوع خونریزی غیر معمول واژنی بین معاینهها را به پزشکتان گزاش دهید.
بهمحض برداشتن تخمدان، یائسگی اتفاق میافتد و عوارض جانبی آن اغلب شدیدتر از یائسگی طبیعی است. درمانگر روشهایی برای مقابله با این عوارض را به شما ارائه میدهد.
درمان بیولوژیک:
درمان بیولوژیک: درمان بیولوژیک به دستگاه ايمني بدن براي مقابله با سرطان کمک میکند؛ دستگاه ايمني، دفاع طبیعی بدن در برابر بیماری است.
برخی از زنانی که سرطان پستان گسترش یافته (متاستاتیک) دارند، با هرسپتین (®Herception) درمان بیولوژیکی تراتستوزوماب (trastuzumab) میشوند که نوعی پادتن (آنتی بادی) تکدودمانی است. این پادتن را در آزمایشگاه میسازند و به سلولهای سرطانی متصل میشود.
هرسپین به بیمارانی داده میشود که تستهای آزمایشگاهی آنها تومور پستانی را با مقادیر زیادی از نوعی پروتئین خاص به نام HER2 نشان میدهد. با جلوگیری از تولید HER2 ، رشد سلول-های سرطانی كند و یا متوقف میشود.
هرسپین بهصورت وریدی تزریق میشود و ممکن است به تنهایی و یا همراه با شیمیدرمانی مورد استفاده قرار گیرد.
شایعترین عوارض جانبی هرسپین در فردی که برای بار اول آن را دریافت میکند تب و لرز است. برخی زنان درد، ضعف، تهوع، استفراغ، اسهال، سردرد، سختی در تنفس، یا بثورات هم خواهند داشت. این عوارض جانبی معمولاً پس از اولین درمان ملایمتر میشوند.
هرسپتین ممکن است موجب آسیب قلبی هم بشود. این امر گاه به ضعف قلبی منتهی ميشود. هرسپتین ممکن است بر ریهها نیز تأثیر بگذارد و گاهي به دشواری تنفس منجر شود به نحوی که بلافاصله به پزشک نیاز باشد. پزشک قبل از شروع استفاده شما از هرسپتین، قلب و ریههایتان را معاینه خواهد کرد و در طول درمان مراقب علائم مشکلات ریوی خواهد بود.
مسائلي که بهتر است پیش از شیمیدرمانی، هورموندرماني یا درمان بیولوژیک از پزشک بپرسید:
چه دارو(ها)یی قرار است برای من تجویز شود؟ چه تأثیری خواهد داشت؟
اگر نیاز به هورموندرماني داشته باشم، بهتر است دارو مصرف کنم یا برداشتن تخمدان را به من توصیه میکنید؟
چه زمانی درمان شروع میشود؟ کی تمام میشود؟ هر چند وقت یک بار درمان خواهم شد؟
برای درمان کجا خواهم رفت؟ آیا قادر خواهم بود پس از آن رانندگی کنم و به خانه برگردم؟
چه کاری برای مراقبت از خودم در طول درمان میتوانم انجام دهم؟
چطور میشود فهمید که درمان در حال اثربخشی است؟
کدام عوارض جانبی را باید به شما اطلاع دهم؟
آیا عوارض طولانی مدت وجود خواهد داشت؟
روشهای مختلف درمان بر اساس مرحلۀ بیماری
روشهای مختلف درمان به مرحلۀ بیماری و عوامل زير بستگی دارند:
نسبت اندازۀ تومور به اندازۀ پستان
نتایج آزمایشها (مثلاٌ اینکه آیا سلولهای سرطانی پستان برای رشد به هورمون نیاز دارند یا ندارند.)
آیا یائسگی شروع شده است؟
سلامت عمومی شما.
در ادامه توضیحی اجمالي از متداولترين درمانها برای هر مرحله آمدهاست. شاید درمانهای دیگری هم برای بعضی از زنان مناسب باشد. بعید نیست پژوهشهای بالینی درتمام مراحل بیماری سرطان پستان مد نظر قرار بگیرد. بخش « امیدبخشي تحقیقات سرطان» اطلاعاتی از پژوهشهای بالینی دارد.
مرحلۀ 0 (صفر)
مرحلۀ 0 (صفر) سرطان پستان کارسینوم در جاي لوبولار LCIS)) یا كارسينوم مجرای شیری در جا (DCIS) است.
كارسينوم در جاي لوبولار (LCIS): برای اکثر زنانی که كارسينوم در جاي لوبولار (LCIS) دارند، درمانی در نظر نمیگیرند. پزشک شاید معاینههای دورهای منظمی را برای بررسی علائم سرطان پستان پیشنهاد کند.
عدهای برای کاهش خطر پیشرفت سرطان پستان تاموکسیفن دریافت میکنند. برخی دیگر هم در مطالعههایی شرکت میکنند که دربارۀ درمانهای پیشگیرانه انجام میشود.
وجود كارسينوم در جاي لوبولار (LCIS) در یک پستان، خطر بروز سرطان در هر دو پستان را زیاد میکند. تعداد بسیار کمی از زنان مبتلا به كارسينوم در جاي لوبولار (LCIS) برای پیشگیری از سرطان جراحی میکنند و هر دو پستان را بر میدارند. به این کار برداشتن پيشگيرانة دو طرفة پستان میگویند. جراح معمولاً غدد لنفاوی زیر بغل را برنمیدارد.
كارسينوم مجراي شيري در جا (DCIS): اکثر بیمارانی که كارسينوم مجراي شيري در جا (DCIS) دارند، همراه پرتودرماني جراحی نگهدارنده را هم انجام میدهند. بعضی از زنان ترجیح میدهند پستانبرداری کامل داشته باشند. غدد لنفاوی زیر بغل را معمولاً بر نمیدارند. بیماران مبتلا به كارسينوم مجراي شيري در جا كارسينوم مجراي شيري در جا (DCIS) برای کاهش خطر پیشرفت سرطان پستان تهاجمی، ميتوانند تاموکسیفن دریافت کنند.
مراحل I ، II ، IIIA و مرحلۀ IIIC قابل جراحی
زنانی که بیماری سرطان پستان در مراحل I ، II ، IIIA و مرحلۀ IIIC قابل جراحی دارند، ممکن است مجموعهاي از درمانها بر آنها انجام شود. بعضی از بیماران بهتر است همراه با جراحی نگهدارندۀ پستان پرتودرمانی هم بكنند. این روش برای بیماران مراحل I, II سرطان پستان معمول است. پستانبرداری هم روش دیگری است.
در هر دو رویکرد، (به ویژه در مواردي که سرطان در مراحل IIIA یا II است) اغلب غدد لنفاوی زیر بغل را هم برمیدارند. اگر سلولهای سرطانی در 1 تا 3 غده لنفی زیر بغل مشاهده شود یا تومور پستان بزرگ باشد، پزشک پس از پستانبرداری، پرتودرمانی را هم تجویز میکند. اگر سلولهای سرطانی در بیش از سه غدۀ لنفی زیر بغل مشاهده شود، باز هم پزشکان پس از پستانبرداری، پرتودرمانی را تجویز میکنند.
انتخاب بین جراحی نگهدارندۀ پستان (به همراه پرتودرمانی) یا جراحی با برداشتن پستان به عوامل زیادی از جمله این موارد بستگی دارد:
اندازه، محل و مرحلۀ تومور
اندازۀ پستان بیمار
علائم مشخصی از سرطان
بیمار تا چه حد اهمیت میدهد که پستانش باقی بماند.
بیمار چه احساسی از پرتو درماني دارد.
توانایی بیمار برای رفت و آمد به مرکز پرتودرمانی.
برخی از زنان پیش از جراحی، شیمیدرمانی میشوند. این نوعی شیمیدرمانی پیش از عمل (درمان قبل از انجام درمان اصلی) است. شیمیدرمانی پیش از جراحی گاه موجب تحلیل تومور بزرگ میشود و در نتیجه جراحی نگهدارندۀ پستان امکانپذیراست. بیمارانی که تومور پستانی بزرگ در مراحل IIIA یا II دارند، اغلب این نوع درمان را انتخاب میکنند.
پس از جراحی، بسیاری از بیماران شیمیدرمانی کمکی میشوند، درمانی که پس از درمان اصلی جهت افزایش احتمال موفقیت انجام میشود. پرتودرمانی سلولهای سرطانی در پستان و مناطق نزدیک آن رانابود میکند. بیماران همچنین، گاه درمان سیستمیک (عمومی) مثل شیمیدرمانی، هورموندرماني و یا هر دو را نیز دریافت میکنند. این نوع درمانها سلولهای سرطانی را که در هر جایی از بدن باقی مانده، تخریب میکند. همچنین، مانع از بازگشت سرطان به پستان یا هر جای دیگری از بدن میشود.
مراحل IIIB و مرحلۀ IIIC غیرقابل جراحی
بیماران مبتلا به بیماری در مراحل IIIB (شامل سرطان پستان التهابی) یا مرحلۀ IIIC غیرقابل جراحی، معمولاً شیمیدرمانی میشوند. (سرطان غیرقابل جراحی یعنی سرطانی که با جراحی درمان نمیشود). اگر شیمیدرمانی تومور را کوچک کند، پزشک پس از آن درمان بيشتري را توصیه میکند.
ماستکتومی (پستانبرداری): جراح پستان را برمی دارد. در بيشتر موارد، غدههای لنفی زیر بغل را برمیدارند. پس از جراحی، قفسۀ سینه و نواحی زیر بغل بیمار پرتودرمانی می شود.
جراحی نگهدارندۀ پستان: جراح سرطان را خارج میکند ولی پستان را بر نمیدارد. در بيشتر موارد، غدد لنفاوی زیر بغل را برمیدارند. پس از جراحی، گاهی قفسۀ سینه و نواحی زیر بغل بيمار پرتودرمانی میشود.
پرتودرمانی به جای جراحی: برخی زنان به جای جراحی، پرتودرمانی میشوند. پزشک همچنین، شاید شیمیدرمانی و هورموندرماني بيشتر و یا هر دو را هم تجویز کند. این درمان به پیشگیری از بازگشت سرطان به پستان یا هر جای دیگری از بدن، کمک میکند.
مرحلۀ IV
در بيشتر موارد، زنانی که سرطان پستان در مرحلۀ IV دارند، هورموندرماني یا شیمیدرمانی (و یا هر دو) میشوند. بعضی از بیماران هم درمان بیولوژیک میشوند. از پرتودرمانی هم برای مهارتومور در نواحی معینی از بدن استفاده میشود. این درمانها شاید بیماری را درمان نکنند ولی به افزایش عمر بیماران کمک میکنند.
بسیاری از زنان همراه با درمان ضد سرطان، مراقبتهای حمایتی نیز دریافت میکنند. درمان-های ضد سرطان برای کاهش سرعت پیشرفت بیماری انجام میشوند اما مراقبتهای حمایتی به کنار آمدن با درد، نشانههای دیگر یا عوارض جانبی (مثل تهوع) کمک میکنند و هدف از آن افزایش طول عمر بیمار نیست. مراقبتهای حمایتی موجب میشوند که بیمار از نظر جسمی و روحی احساس بهتری داشته باشد. عدهای از زنانی که سرطان پیشرفته دارند، تصمیم میگیرند فقط مراقبت حمایتی بشوند.
بازگشت سرطان پستان (عود کننده)
سرطان عودکننده، سرطانی است که وقتي از بین میرود، مجدداً برمیگردد. درمان سرطانهای عودکننده اساساً به محل و گستردگی سرطان بستگی دارد. عامل دیگر برای انتخاب روش درمان، انواع درمانی است که فرد پیش از این داشته است.
اگر سرطان پستان، پس از جراحی نگهدارندۀ پستان، فقط به پستان باز گردد، بیمار پستان-برداری میشود و به احتمال زياد سرطان دیگر باز نخواهد گشت.
اگر سرطان پستان در قسمتهای دیگر بدن عود کند، درمان ميتواند شامل شیمیدرمانی، هورموندرماني یا درمان بیولوژیک باشد. پرتودرمانی به مهار سرطانی که به عضلات قفسۀ سینه و یا نواحی معین دیگری از بدن بازگشته است کمک میکند.
سرطانی که به نقاط خارج از پستان بازگشته است به ندرت خوب میشود. مراقبتهای حمایتی اغلب قسمت مهمی از طرح درمان است. بسیاری از بیماران برای تخفیف علائم بیماری، مراقبتهای حمایتی ـ برای کاهش سرعت پیشرفت بیماری ـ و درمانهای ضدسرطان دریافت میکنند. برخی تنها مراقبت حمایتی میشوند تا کیفیت زندگی آنها افزایش یابد.
بازسازی پستان
بعضی از زنانی که طرح درمانی پستانبرداری دارند، تصمیم به بازسازی پستان میگیرند. برخی دیگر تصمیم میگیرند از پروتز استفاده کنند. بعضیها هم هیچ یک از این دو را انجام نمیدهند. همۀ این روشها مزایا و معایبی دارند. گاه روشی که برای یک بیمار مناسب است، برای بیمار دیگر مناسب نیست. نکتۀ مهم این است که کمابیش همۀ زنانی که برای سرطان پستان درمان میشوند، این بخت را دارند که از روشهای مختلف، مناسبترین روش را انتخاب کنند.
بازسازی پستان معمولاً همزمان با پستانبرداری یا پس از آن (در آینده) انجام میشود. اگر قصد استفاده از روش بازسازی پستان را دارید، حتی اگر میخواهید این کار را بعداً انجام دهید، بهتر است پیش از عمل پستانبرداری با جراح پلاستیک صحبت کنید.
راههای بسیاری برای بازسازی پستان وجود دارد. برخی زنان روش کاشت را انتخاب می کنند. کاشت (ایمپلنت) معمولاً از سالین یا سیلیکون درست شده است. ايمني ایمپلنتهای سیلیکون پستان چندین سال است که تحت نظر ادارۀ دارو و غذای آمریکا (FDA) قرار دارد. اگر شما تصمیم دارید از کاشتهای سیلیکونی استفاده کنید، بهتر است دربارۀ یافتههای (FDA) با پزشکتان صحبت کنید.
همچنین، ممکن است جراح از بافتی که از قسمت دیگری از بدنتان برداشته است جهت جراحی بازسازی پستان استفاده کند. معمولاً پوست، چربی و عضله را از قسمتهای پایینی شکم، کمر یا باسن برمیدارند. جراح از این بافتها برای ایجاد شکل طبیعی پستان استفاده میکند.
نوع بازسازی بستگی به سن، مشخصات بدن و نوع جراحی دارد. جراح پلاستیک فواید و خطرهای انواع بازسازی را برای شما توضیح میدهد.
مواردی که میتوانید دربارۀ بازسازی پستان از پزشک بپرسید:
تازهترین اطلاعات درمورد ايمني کاشتهای سیلیکونی پستان چیست؟
چه نوع جراحی بهترین نتیجه را براي من خواهد داشت؟ پس از آن چگونه بهنظر میرسم؟
چه زمانی بازسازی شروع میشود؟
به چند جراحی نیاز دارم؟
چه خطرهایی هنگام جراحی وجود دارد؟ پس از آن چطور؟
آیا جای زخم (جوشگاه) خواهد ماند؟ کجا؟ چگونه بهنظر میرسد؟
اگر بافت را از قسمت دیگری از بدن بردا رند، آیا در ناحیهای که بافت برداشته شده است، تغییرات دائمی وجود خواهد داشت؟
از چه فعالیتهایی باید اجتناب کنم؟ کی می توانم به فعالیتهای طبیعیام بازگردم؟
آیا به معاینات بعد از عمل نیاز دارم؟
بازسازی چه قدر هزینه دارد؟ آیا بیمۀ من آن را میپردازد؟
درمانهای جایگزین و تکمیلی
برخی از زنانی که سرطان پستان دارند از درمانهای جایگزین و تکمیلی (CAM) استفاده میکنند.
بهطور کلی به درمانی که همراه با درمان متعارف انجام میشود، درمان تکمیلی میگویند.
به درمانی که بهجای درمان متعارف انجام میشود، درمان جایگزین میگویند.
مواردی که میتوانید پیش از انتخاب درمانهاي جايگزين و تكميلي (CAM) از پزشک بپرسید:
این شیوه چه فوایدی دارد؟
خطرهای آن چیست؟
آیا فواید ممکن بیش از خطرهای آن است؟
چه عوارض جانبی را در پی خواهد داشت؟
آیا این شیوه، نحوۀ عملکرد درمان سرطان را تغییر خواهد داد؟ آیا این شیوه زیانبار است ؟
آیا این شیوه، در پژوهشهای بالینی در دست مطالعه است؟ در این صورت، چه کسانی مسئول این پژوهشها هستند؟
آیا بیمۀ من هزینۀ این درمان را میپردازد؟
طب سوزنی، ماساژ درمانی، محصولات گیاهی، ویتامینها یا برنامههای غذایی خاص، تجسم خلاق، مراقبه و درمانهای روحی، انواعی از درمانهای جایگزین و تکمیلی هستند.
خیلی از زنان میگویند که با کمک درمانهای جایگزین و مکمل (CAM) احساس بهتری دارند. ولی اگر برخی انواع درمانهاي جايگزين و مكمل (CAM) نحوۀ عملکرد درمان متعارف را تغییر دهند، این تغییرات زیانبار است. برخی از انواع درمانهاي جايگزين و مكمل (CAM) حتی اگر به تنهایی استفاده شوند، میتوانند زیانبار باشند.
بعضی از درمانهای جایگزین و مکمل (CAM) گران هستند و بیمههای درمانی هزینۀ آنها را پوشش نمیدهند.
پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري (www.ncii.ir) سرطان مقالههایی را با نام تفکر دربارۀ درمانهای جایگزین و تکمیلی: راهنمایی برای مبتلایان به سرطان، ارائه میدهد.
تغذیه و فعالیتهای فیزیکی (بدنی)
برای زنانی که سرطان پستان دارند، مراقبت از خود اهمیت زیادی دارد. مراقبت از خود شامل تغذیۀ خوب و فعالیت بدنی تا حد امکان است.
برای حفظ وزن مطلوب به میزان مناسبی از کالری و برای حفظ توان خود هم به مقدار کافی پروتئین نیاز دارید. تغذیه خوب به شما کمک میکند تا احساس بهتر و نیروی بيشتري داشته باشید.
به ویژه در طول درمان و یا اندکی پس از آن، شاید اشتها نداشته باشید؛ ناراحت و یا خسته باشید؛ و یا احساس کنید که غذاها به خوش طعمی گذشته نیستند. افزون بر آن، عوارض جانبی درمان (مثل کماشتهایی، تهوع، استفراغ یا زخمهای دهانی) تغذیه را دشوار میکند که پزشک ،متخصص تغذیه و یا درمانگرهای دیگر شیوههایی برای تسلط بر این مشکلات به شما پیشنهاد میکنند. مقالات خودمان نکاتی در مورد تغذیة بیماران سرطانی نیز اطلاعات بسیار مفیدی دارند.
بسیاری از زنان متوجه میشوند هنگام فعالیت بدنی احساس بهتری دارند. پیادهروی، یوگا، شنا و فعالیتهای دیگر شما را قوی نگه میدارند و نیروی شما را افزایش میدهند. ورزش تهوع و درد را کاهش میدهد و روند درمان را آسانتر میکند. همچنین کمک ميکند از استرس هم رها شوید. پیش از تصمیم به شروع هر فعالیت بدنی، دربارۀ آن با پزشک مشورت کنید. اگر این فعالیتها موجب درد و مشکلات دیگر شدند، به پزشک یا پرستار خبر دهید.
معاینه و پیگیری
پیگیری و معاینه پس از درمان، برای سرطان پستان مهم است. شکل بهبودی بیماران مختلف، متفاوت است. بهبودی شما، به درمان، گسترش بیماری و عوامل دیگر بستگی دارد، حتی زمانی که بهنظر میرسد سرطان بهطور کامل برداشته شده یا از بین رفته است، ازآنجایی که شاید برخی سلولهای سرطانی تشخیص داده نشده پس از درمان در جایی از بدن باقی مانده باشند، بیماری گاهی برمیگردد. پزشک ضمن نظارت بر روند بهبودی، احتمال بازگشت بیماری را هم بررسی میکند.
لازم است که در ناحیۀ درمان شده و یا در پستان دیگر هر نوع تغییر را بلافاصله به پزشک گزارش کنید. همچنین در مورد هر گونه مشکل سلامتی مثل درد، کاهش اشتها یا وزن، تغییرات در دورۀ قاعدگی، خونریزیهای غیر معمول واژنی یا تاری دید را به پزشک اطلاع دهید. علاوه بر این، از سردرد، سرگیجه، تنگی تنفس، عطسه یا سرفه، کمردرد، یا مشکلات گوارشی هم که غیرمعمول بهنظر میرسند و یا از بین نرفتهاند با پزشک صحبت کنید. این مشکلات شاید ماهها یا سالها پس از درمان رخ دهند و یا نشاندهندة بازگشت سرطان باشند، شاید هم نشانههایي از مشکلات دیگر سلامتی باشند. بسیار مهم است که نگرانیهایتان را با پزشک در میان بگذارید تا مشکلات هرچه زودتر تشخیص داده شده درمان شوند.
معاینههای پیگیرانه معمولاً شامل پستانها، قفسة سینه، گردن و نواحی زیر بغل است. از آنجا که شما در معرض خطر ابتلای مجدد به سرطان هستید، باید ماموگرامهایی چه از پستان برداشته شده و چه از پستان دیگر داشته باشید. چنانچه پستان بازسازی شده دارید و یا جراحی پستان-برداری بدون بازسازی انجام دادهاید، احتمالاً نیازی به تهیه ماموگرام ندارید. شاید هم پزشک شیوههای دیگر تصویربرداری و یا آزمایشهایی را برای شما تجویز کند.
سري مقالات «رو به آینده: زندگی پس از درمان سرطان» مقالهای است در پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) برای افرادی که درمانشان کامل شده است. این مقاله دربارۀ مراقبتهای پیگیرانه است و به نگرانیهای دیگر در این زمینه هم پاسخ و دستورالعملهایی هم در مورد معاینههای پزشکی ارائه میدهد. در این مقاله راههایی هم ارائه میشود تا به منظور بهبودی و سلامتی آیندۀ خود و تنظيم برنامهای در این زمینه با پزشک صحبت کنید.
مراجع حمایت و پشتیبانی
اطلاع از اینکه سرطان پستان دارید، زندگی شما و نزدیکانتان را دستخوش تغییر میکند. این تغییرات معمولاً به سختی مهار میشوند. طبيعي است كه شما، خانواده و دوستانتان احساسات متفاوت و گاه سردرگم کنندهای داشته باشید.
همچنین بسيار طبیعی است که درمورد مراقبت از خانواده، حفظ شغل یا ادامۀ فعالیتهای روزانة خود نگران باشید. نگرانی در مورد درمان، مهار عوارض جانبی، بستری شدن در بیمارستان و هزینه-های مربوط به آن هم طبیعی است. پزشک، پرستاران و اعضای دیگر گروه درمانی به سؤالهای شما دربارۀ درمان، کار کردن یا فعالیتهای دیگر پاسخ میدهند. اگر میخواهید دربارۀ احساسات یا نگرانیهای خود صحبت کنید، ملاقات با مشاور، مددکار اجتماعی مفید است. مددکار اجتماعی منابعی را برای دريافت کمک هزینه، رفت و آمدها، مراقبتهای خانگی یا حمایتهای احساسی به شما توصیه میکند.
دوستان و بستگان هم معمولاً حامیان خوبی هستند. همچنین، طرح نگرانیهایتان با افراد دیگری که سرطان دارند مفید است. زنانی که سرطان پستان دارند، اغلب گروههايی تشکیل میدهند تا آنچه را در مورد کنار آمدن با بیماری و عوارض درمان آموختهاند، با یکدیگر در میان بگذارند. به یاد داشته باشید که به هر حال، شرایط هرکس با دیگری متفاوت است. شیوهای که یک نفر برای مقابله با سرطانش بهكار ميبرد، شاید برای دیگری مناسب نباشد. بهتر است در مورد توصیههایی که از سایر زنان مبتلا به سرطان پستان میشنوید با درمانگر خود مشورت کنید.دوستان و بستگان هم معمولاً حامیان خوبی هستند. همچنین، طرح نگرانیهایتان با افراد دیگری که سرطان دارند مفید است. زنانی که سرطان پستان دارند، اغلب گروههايی تشکیل میدهند تا آنچه را در مورد کنار آمدن با بیماری و عوارض درمان آموختهاند، با یکدیگر در میان بگذارند. به یاد داشته باشید که به هر حال، شرایط هرکس با دیگری متفاوت است. شیوهای که یک نفر برای مقابله با سرطانش بهكار ميبرد، شاید برای دیگری مناسب نباشد. بهتر است در مورد توصیههایی که از سایر زنان مبتلا به سرطان پستان میشنوید با درمانگر خود مشورت کنید.
سازمانهای متعددی هستند که برنامههای ویژهای به زنان مبتلا به سرطان پستان ارائه میدهند. زنانی که قبلاً این بیماری را داشتهاند، مانند داوطلبان آموزش دیده عمل میکنند، زنان مبتلا به سرطان پستان را ملاقات ميكنند و با آنها صحبت میکنند، اطلاعات جمع میکنند و آنها را از نظر روحی حمایت میکنند؛ اين زنان اغلب در مورد درمان سرطان پستان، بازسازی پستان و بهبودی آن، تجربههای خود را در اختیار دیگران میگذارند.
طبیعی است که از تغییرات ایجاد شده در بدنتان و اینکه این تغییرات نه تنها ظاهر شما بلکه احساس دیگران را هم در مورد شما تغییر ميدهد، نگران باشید. ممکن است نگران باشید که سرطان پستان و درمان آن بر روابط جنسی شما تأثیر بگذارد. بسیاری از زوجها میفهمند که صحبت در مورد نگرانیهایشان، مفید است. بعضی هم به این نتیجه میرسند که مشاوره با گروه حمایت کنندۀ زوجها مفید است.
امید به تحقیقات درمورد سرطان
تحقیقات در مورد پیشگیری
تحقیقات در مورد شناسایی، تشخیص و مرحلهبندی بیماری
تحقیقات در مورد درمان
پزشکان در سراسر دنیا در حال انجام انواع بسیاری از پژوهشهای بالینی هستند (مطالعههای تحقیقاتی که افراد داوطلبانه در آن شرکت میکنند). محققان در حال مطالعه بر شیوههای جدید پیشگیری، شناسایی، تشخیص و درمان سرطان پستان هستند. گروهی هم درمانهایی را مطالعه میکنند تا مگرکیفیت زندگی زنان را در طول و پس از درمان بهتر کنند.
پژوهشهای بالینی برای پاسخگویی به پرسشهای مهم و دریافتن این مطلب طراحی شدهاند که آیا رویکردهای جدید ایمن و مؤثر هستند یا خیر. تحقیقات در این زمینه كم و بيش موفق بودهاند و محققان به تحقیق در مورد شیوههای مؤثر برای مقابله با سرطان ادامه میدهند.
زنانی که برای پژوهشهای بالینی داوطلب شدهاند، معمولاً جزء اولین نفراتیاند که از رویکردهای جدید سود میبرند. (چنانچه درمانهای جدید مؤثر باشند.) حتی اگر این افراد از این پژوهشهای بالینی مستقیماً سود نبرند، باز هم همکاری بسیار مهمی را جهت آموختن بيشتر در مورد سرطان پستان و نحوۀ مهار آن با پزشکان انجام دادهاند. پژوهشهای بالینی اندکی هم خطر دارند اما محققان هم حتیالامکان برای حفاظت از بیمارانشان میکوشند.
اگر علاقهمند به شرکت در پژوهشهای بالینی هستید، با پزشکتان صحبت کنید. این پژوهشها برای تمام مراحل سرطان پستان انجام ميگيرند. میتوانید مقالههای شرکت در مطالعههای تحقیقاتی درمان سرطان را در پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) مطالعه کنید. این مقالهها چگونگی انجام پژوهشهای بالینی و فواید و خطرهای احتمالی آنها را توضیح میدهند.
انستيتوي ملي سرطان شامل قسمتی از پژوهشهای بالینی است. این پايگاه اطلاعات عمومی دربارۀ پژوهشهای بالینی را همراه با اطلاعات دقیق، مربوط به مطالعههای خاص در حال انجام، دربارۀ سرطان پستان دارد.
تحقیقات دربارة پیشگیری
دانشمندان میکوشند دارویی بسازند که از سرطان پستان پیشگیری کند. مثلاً در حال آزمایش چند داروی مختلف هستند که سطح هورمون را پایین بیاورد یا از تأثیر هورمون بر سلولهای پستان جلوگیری کند.
در یک بررسي گسترده، داروی تاموکسیفن تعداد موارد جدید سرطان پستان را، در زنانی که در معرض خطر شديد ابتلا به بیماری بودند، کاهش داد. پزشکان در حال مطالعة این مطلب هستند که آیا داروی رالوکسیفن به اندازۀ تاموکسیفن مؤثر است یا خیر. به این مطالعه STAR میگویند. (مطالعه روي تاموکسیفن و رالوکسیفن – Study of Tamoxifen and Raloxifene). نتایج اين بررسي از اواخر سال 2006 در دسترس است.
تحقیقات دربارۀ شناسایی، تشخیص و مرحله بندی بیماری
در حال حاضر، ماموگرام مؤثرترین ابزار تشخیص براي تغییرات در بافت پستان است که شاید به سرطان منجر شود. محققان روي ترکیبی از ماموگرافي و سونوگرافی زنانی کار میکنند که در معرض خطر شديد ابتلا به سرطان پستان هستند. محققان همچنین در حال بررسی تومورگرافی با تابش پوزیترون (PET)[positron emission tomography] و روشهای دیگر برای بهدست آوردن تصاویر دقیق از بافت پستان هستند.
افزون بر آن، محققان در حال مطالعه بر روی تومور مارکرها (نشانگرهای تومور) هستند. تومور مارکرها در خون، ادارار یا ترشحات پستان (ترشح نوک پستان) پیدا میشوند و میزان بالای آنها ممکن است علامت سرطان باشد. از بعضی نشانگرها در معاینۀ سرطان پستان برای تشخيص علائم بیماری پس از درمان استفاده میشود. در حال حاضر، هیچ تومور مارکری به اندازۀ کافی مطمئن نیست تا بتوان از آن به تنهايي جهت شناسایی سرطان پستان استفاده کرد.
شیوۀ شست و شوی مجرا هم در دست مطالعه و بررسی است. در این شیوه، سلولهایی را از مجاری شیری پستان جمع آوری میکنند. مایعی از طريق یک کاتتر (لولهای نازک و انعطافپذیر) از محل خروج شیر در نوک پستان جاری میشود و مایع و سلولهای پستان در میان لوله تهنشین میشود. آسیب شناس سلولها را جهت بررسی سرطان و تغییراتی که نشاندهندۀ خطر بالای سرطان هستند، آزمایش میکند.
تحقیقات دربارة درمان
محققان در حال مطالعة انواع بسیاری از درمانها و ترکیب آنها هستند:
جراحی: انواع مختلفی از جراحی با انواع درمانهای دیگر ترکیب میشوند.
پرتودرمانی: پزشکان در حال مطالعه هستند که آیا میتوان پرتودرمانی را به جای جراحی برای درمان سرطان غدد لنفاوی به کار گرفت یا خير. آنها تأثیر پرتودرمانی را بر نواحی گستردهای از اطراف پستان بررسی میکنند. در زنانی که در مراحل اولیۀ سرطان پستان هستند، آثار پرتودرمانی را بر مناطقی كوچكتر از پستان بررسی میکنند.
شیمیدرمانی: محققان داروهای ضد سرطان جدید و میزان تجویز و مصرف متفاوت را آزمایش میکنند. آنها با داروها و ترکیبی از داروها کار میکنند، ترکیبات جدید دارویی پیش از جراحی را بررسی میکنند و همچنین، شیوههای جدید ترکیب شیمیدرمانی را با هورموندرماني یا پرتودرمانی بررسی میکنند.
هورموندرمانی: محققان در حال آزمایش انواع متعددی از هورموندرماني نظیر مهارکنندههای آروماتاز هستند.
درمان بیولوژیک: درمانهای بیولوژیک جدید نیز در دست مطالعه و بررسی است. برای، محققان در حال مطالعة واکسنهای سرطاني هستند که به سیستم دفاعی بدن کمک میکنند تا سلولهای سرطانی را از بین ببرند.
افزون بر آن، محققان در جستوجوی راههایی برای کاهش عوارض جانبی درمان، از قبیل لنفادم، پس از جراحی هستند. ایشان همچنین سعي دارند راههایی پیدا کنند تا درد کم و کیفیت زندگی هم بهتر شود. یکی از روشهای در دست مطالعه، نمونهبرداری از غدۀ لنفاوی محافظ است. امروزه، جراحان ناچار به برداشتن تعداد زیادی از سلولهای زیر بغل و بررسی هریک از آنها هستند. محققان در حال مطالعة این موضوع هستند که آیا با بررسی تنها یک غدۀ لنفی که بهنظر میرسد بیشترین احتمال گسترش را دارد (غدۀ لنفاوی محافظ) میتوان پیش بینی کرد که سرطان به غدد دیگر گسترش یافتهاست یا نمیتوان. اگر این رویکرد جدید به خوبی درمان متعارف عمل کند، جراحان قادر خواهند بود غدد لنفاوی کمتری را بردارند. این کار، موجب کاهش لنفادم برای بسیاری از بیماران میشود.
poune
26th May 2011, 10:19 AM
آنچه باید درمورد سرطان رحم بدانید
What You Need To Know About Cancer Of The Uterus
مقدمه
این مقاله پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (ww.ncii.ir) اطلاعاتی از دلایل ممکن، نشانهها، نحوۀ تشخیص و درمان سرطان رحم دارد که به بیماران و خانواده و دوستان آنها کمک میکند که این بیماری را بهتر تشخیص دهند و یا از عهدة مقابلۀ با آن برآیند.
تحقیقات باعث میشوند اطلاعات ما در مورد سرطان رحم افزایش پیدا کند و دانشمندان دلایل آن را بیشتر بفهمند و راههای جدید پیشگیری، کشف، تشخیص و درمان این بیماری را پیدا کنند. تحقیقات به پیشرفت کیفیت زندگی بیماران و کاهش احتمال مرگ ناشي از سرطان کمک میکند.
براي دستيابي به فهرست انتشارات مربوط به سرطان ميتوانيد به بخش انتشارات پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) مراجعه كنيد.
رحم
رحم بخشی از دستگاه تناسلی خانمهاست که اندامی توخالی و گلابی شکل است و جنین در آن رشد میکند. رحم در حفره لگن بین مثانه و ركتوم قرار دارد.
بخش باریک و پايینی رحم دهانه رحم (سرويكسي) نام دارد و بخش میانی و پهن رحم تنه (Corpus) است. برآمدگی بالای رحم هم فاندوس نام دارد. لولههای فالوپ در ادامۀ هر دو سمت بالای رحم به سمت تخمدانها منتهی میشوند.
دیوارة رحم بافتي دولایه دارد. لایة درونی یا پوشاننده را آندومتر میگویند. لایة بیرونی بافت ماهیچه است که میومتر نام دارد.
در خانمهایی که در سن بچهدار شدن هستند، پوشش داخلی رحم رشد ميكند و هر ماه به ضخامت آن اضافه میشود تا برای بارداری آماده شود. اگر خانمی باردار نشود، لايه پوشاننده درونی ضخیم و پرخون ريزش ميكند و از طریق واژن بیرون ميریزد و از بدن خارج میشود. به این خونریزی (ماهيانه) قاعدگی ميگويند.
فهم سرطان
سرطان دستهاي از بیماریهای مرتبط است. همة سرطانها در سلولها - یعنی واحدهای پایة زندگی در بدن - شروع میشوند. سلولها بافتها را و بافتها هم اندامهای بدن را میسازند.
معمولاً، سلولها رشد ميكنند و تقسیم میشوند تا سلولهای جدیدی را که بدن به آنها نیاز دارد تشکیل دهند. وقتی سلولها پیر میشوند و میمیرند، سلولهای جدید جای آنها را میگیرند.
گاهی این روند منظم بههم میریزد. سلولهای جدید وقتی بدن به آنها نیاز ندارد تشکیل می-شوند و سلولهای پیر زمانی که باید بمیرند نمیمیرند. این سلولهای اضافه بافتي ناهمگون را که غده یا تومور نام دارد تشکیل ميدهند.
تومورها خوشخیم یا بدخیماند.
تومورهای خوشخیم سرطان نیستند و معمولاً پزشکان میتوانند آنها را بیرون بیاورند. سلولهای تومورهای خوشخیم در قسمتهای دیگر بدن گسترش پیدا نمیکنند. در بسیاری از موارد، تومورهای خوشخیم پس از آنکه بیرون آورده شوند دوباره عود نمیکنند. از همه مهمتر اینکه تومورهای خوشخیم معمولاً مرگبار نیستند.
اختلالات خوشخیم رحم
فیبروید تومور شایع رحم است که در ماهیچۀ رحم رشد میکند. بیشتر در دهۀ 40 سالگی خانمها شروع میشود. احتمال دارد خانمها در یک زمان چندین فیبروید داشته باشند. فیبرویدها تبدیل به سرطان نمیشوند. وقتی خانمی یائسه میشود فیبرویدها کوچکتر و گاهی ناپدید میشوند.
معمولاً، فیبرویدها هیچ نشانهای ندارند و هیچ درمانی هم لازم ندارند. ولی بسته به اندازه و محلشان موجب خونریزی، ترشح واژنی و تکرر ادرار ميشوند. خانمهایی که این نشانهها را در خود میبینند باید به پزشک مراجعه کنند. اگر فیبروید موجب خونریزی زياد شود یا به اندامهای مجاور فشار آورد و موجب درد شود، پزشک پیشنهاد جراحی یا نوع دیگری از درمان را ميدهد.
آندومتریوز حالت خوشخیم دیگری است که بر رحم تأثیر میگذارد. بیشتر در دهۀ 30 و 40 سالگی خانمها شایع است و بهخصوص در خانمهایی که تا بهحال باردار نشدهاند اتفاق میافتد. این حالت با رشد بافت آندومتر در خارج از رحم و در اندامهای اطراف ایجاد می-شود. این حالت موجب بروز درد در دورههای قاعدگی، خونریزی غیرعادی واژن و گاهی ناتوانی در باروری (باردار شدن) ميشود ولی به سرطان نميانجامد. خانمهایی را که آندومتریوز دارند میتوان با هورمون یا جراحی درمان كرد.
هایپرپلازی آندومتر به افزایش تعداد سلولهای جدارۀ رحم ميگويند. این عارضه سرطان نیست ولی گاهی تبدیل به سرطان میشود. دورههای قاعدگی شدید، خونریزی مابین پریودها و خونریزی بعد از قاعدگی نشانههای شایع هایپرپلازی هستند و بیشتر بعد از چهل سالگی رایج است. برای پیشگیری هایپرپلازی از تبدیل شدن به سرطان، پزشک خارجسازي رحم یا درمان با هورمون (پروژسترون) و آزمایشهاي پیگیری منظم را پیشنهاد ميدهد.
تومورهای بدخیم سرطان هستند. آنها اساساً وخيم هستند و تهدیدی برای زندگی محسوب می-شوند. سلولهای سرطانی تهاجمیاند و اندامها و بافتهای مجاور را نابود ميكنند. سلولهای سرطانی همچنین احتمال دارد از تومور بدخیم خارج و وارد جریان خون یا عروق لنفاوی شوند. به این طریق سلولهای سرطانی از تومور اصلی (اولیه) پراكنده ميشوند و تومورهای دیگری را در ساير اندامها تشکیل میدهند. گسترش سرطان را متاستاز ميگويند.
وقتی سرطان رحم در خارج از رحم گسترش مییابد (متاستاز)، سلولهای سرطانی اغلب در عروق لنفاوی، یا رگهای خونی یافت میشوند. اگر سرطان به غدد لنفاوی برسد، سلولهای سرطانی از غدد لنفاوی به اندامهای دیگر مانند ریهها، کبد و استخوانها پراكنده ميشوند.
وقتی سرطان از محل اصلی خود به قسمتهای دیگر بدن میرسد، تومور جدید از همان سلولهای غیرعادی تشکیل ميشود و همنام تومور اولیه است. مثلاً، اگر سرطان رحم به ریهها برسد، سلولهای سرطانی در ریهها در واقع همان سلولهای سرطانی رحم هستند. نام عارضه هم، متاستاز سرطان رحم است نه سرطان ریه و درمان آن هم مثل درمان سرطان رحم است نه مانند سرطان ریه. پزشکان گاهی تومور جدید را بیماری «دوردست» ميگويند.
شایعترین نوع سرطان رحم در دیواره داخلی رحم (آندومتر) شروع میشود که به آن سرطان آندومتر يا سرطان رحم ميگويند. در این مطلب، از واژههای سرطان رحمی یا سرطان رحم در مورد سرطانی استفاده میشود که از غشاء داخلی رحم شروع میشود.
نوع دیگر سرطان، سارکوم رحم، در میومتر (Myometrium) گسترش مییابد. سرطانی هم که از دهانه رحم شروع میشود نوع دیگری از سرطان است. در این مقاله به سارکوم رحم یا سرطان دهانه رحم اشارهای نشده است. شما ميتوانيد براي اطلاعات بيشتر به پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) مراجعه كنيد.
سرطان رحم: چه کسی در معرض خطر است؟
هیچکس علت دقیق سرطان رحم را نمیداند. البته روشن است که این بیماری واگیر ندارد یعنی کسی سرطان رحم را از دیگری «نميگيرد».
کسانی که به این بیماری مبتلا میشوند شبیه آنهایی هستند که در معرض عوامل خطرزا هستند. عامل خطرزا عاملی است که احتمال بروز بیماری را افزایش میدهد.
بیشتر کسانی که در معرض عوامل خطرزا هستند به سرطان رحم مبتلا نمیشوند. از سوی دیگر، خیلی از کسانی که به این بیماری مبتلا میشوند این عوامل را نداشتهاند. پزشکان بهندرت می-توانند شرح دهند که چرا خانمي به این سرطان دچار میشود و دیگری نميشود.
مطالعات اين عوامل خطرزا را نشان میدهند:
سن: ابتلا به سرطان رحم بیشتر در خانمهای بالای 50 سال رخ میدهد.
هایپرپلازی آندومتر: اگر خانمی هایپرپلازی آندومتر داشته باشد میزان خطر ابتلا به سرطان رحم در او بیشتر است.
هورموندرمانی جایگزین (HRT): HRT برای مهار نشانههای یائسگی، پیشگیری از پوکی استخوان (نازک شدن استخوانها) و همچنین برای کاهش احتمال حملات قلبی یا سکتۀ مغزی بهکار میرود.
خانمهایی که از استروژن بدون پروژسترون استفاده میکنند در معرض خطر ابتلا به سرطان رحم هستند. استفادة طولانیمدت و میزان مصرف زیاد استروژن خطر را افزایش میدهد. خانمهایی که از ترکیب استروژن و پروژسترون استفاده میکنند در معرض خطر کمتری نسبت به خانمهایی هستند که استروژن تنها استفاده میکنند. پروژسترون از رحم محافظت میکند.
خانمها باید درمورد مزایا و خطرات HRT با پزشکشان مشورت کنند. همچنین معاینات دورهای منظم در حین انجام HRT احتمال پیدا کردن سرطان رحم را در مراحل مقدماتی، اگر پیشرفت نکرده باشد، افزایش ميدهد.
چاقی و عوامل مشابه: بدن بعضی از این استروژنها را در بافتهای چربی میسازد. به همین دلیل است که زنان چاق نسبت به زنان لاغر مقدار استروژن بیشتری در بدنشان دارند. بهدلیل وجود مقدار زیاد استروژن در زنان چاق، آنها در معرض خطر بالای ابتلا به سرطان رحم هستند. خطر این بیماری در زنانی که دیابتی هستند و فشار خون بالایی دارند بالاتر است (مشکلاتی که بیشتر زنان فربه به آنها دچارند).
تاموکسیفن: خطر ابتلا به سرطان رحم در زنانی که داروی تاموکسیفن را جهت پیشگیری یا درمان سرطان پستان مصرف میکنند افزایش مییابد. به نظر ميرسد كه اين دارو بر رحم همان تأثيري را ميگذارد كه استروژن. پزشکان زنانی را که تاموکسیفن مصرف می-کنند برای کشف نشانههای سرطان رحم بازبینی میکنند.
البته مزایای تاموکسیفن برای درمان سرطان پستان مهمتر از خطر امکان بروز سرطانهای دیگر است، گرچه هر زنی با دیگری متفاوت است. هر خانمی که به فکر استفاده از داروی تاموکسیفن است باید با پزشک درمورد پيشينة پزشکی خود و خانواده و بستگانش مشورت کند.
سرطان کولورکتال: زنانی که سرطان کولورکتال وراثتی داشتهاند بیش از زنان دیگر در معرض خطر ابتلا به سرطان رحم هستند.
• خطرزايي عوامل ديگر به مدتی که بدن در معرض استروژن است بستگی دارد. زنانی که بچهدار نشدهاند، در سن خیلی پايین قاعدگیشان شروع شده است یا خیلی دیر یائسه شده-اند برای مدت طولانیتری در معرض استرژون و در نتیجه خطر بالای ابتلا به سرطان هستند.
زنانی که عوامل خطرزای شناخته شده را دارند و کسانی که نگران سرطان رحم هستند باید در مورد نشانههای این بیماری و چگونگي معاینات دورهای منظم با پزشکشان مشورت کنند. پیشنهادهاي پزشک بر مبنای سن زن، پيشينة پزشکی و عوامل دیگر صورت میگیرد.
علائم
سرطان رحم معمولاً پس از یائسگی رخ میدهد ولی امکان دارد در حول و حوش شروع یائسگی نيز اتفاق بیفتد. خونریزی غیرعادی از واژن رایجترین نشانۀ سرطان رحم است. خونریزی بهصورت آبکی، و یا ترشح خونابه مانندي است که به تدریج حاوی خون بیشتری میشود. خانمها نباید خيال کنند که خونریزی غیرعادی قسمتی از یائسگی است.
اگر خانمی هر کدام از اين نشانهها را داشت باید با پزشک صحبت کند:
خونریزی یا ترشحات غیرعادی از واژن
ادرار کردن دردناک و سخت
درد در هنگام آمیزش
درد در ناحیة لگن
این نشانهها بهدلیل سرطان و یا حالتهای وخيم ديگر هستند، ولی در بیشتر مواقع ناشي از سرطان نیستند که بهطور یقین پزشک میتواند آن را تشخیص دهد.
تشخیص
اگر خانمی سرطان دارد، پزشک نشانههای کلی سلامتی او را بازبینی میکند و در صورت نياز برای او آزمایش خون و ادرار مينويسد. پزشک همچنین یک یا دو آزمایشی را که در ادامه آمده است انجام ميدهد.
معاینۀ لگن: معاینۀ لگن برای بررسی واژن، رحم، مثانه و ركتوم انجام میشود. پزشک این اندامها را بهدنبال هرگونه تغییری در شکل و اندازهشان لمس میکند. برای دیدن قسمت بالای دهانۀ رحم و واژن وسیلهای به نام اسپکلوم را وارد واژن میکنند.
آزمایش پاپ اسمير: پزشک سلولهایی را از دهانة رحم و بالای واژن برمیدارد و در آزمایشگاه پزشکی سلولهای غیرعادی را بازبینی میکنند. گرچه آزمایش پاپ اسمير میتواند سرطان را در دهانه رحم پیدا کند، اما سلولهای درون رحم در آزمایش پاپ مشاهده نمیشوند . به همین دلیل است که پزشک نمونههای سلولی را از داخل رحم انتخاب میکند. به این روش نمونهبرداری میگویند.
سونوگرافي از طریق واژن: پزشک وسیلهای را داخل واژن فرو میکند. این وسیله امواج صوتی با فرکانس بالا را در رحم بهوجود میآورد. انعکاس این امواج تصویری را تولید میکند. اگر غشاء داخلی خیلی ضخیم باشد پزشک نمونهبرداری انجام ميدهد.
نمونهبرداری: پزشک نمونهای از بافت را از پوشش رحم در میآورد. این عمل معمولاً در مطب پزشک انجام میشود. بعضي از خانمها نیاز به دیلاتاسیون و کورتاژ (D&C) دارند. D&C معمولاً به صورت جراحی با بیهوشی در یک روز در بیمارستان انجام میشود. پس از آن، آسیبشناس بافت را برای بازبینی سلولهای سرطانی، هایپرپلازی و موارد دیگر بررسی میکند. بعضی از خانمها برای مدت کوتاهی پس از نمونهبرداری کرامپ (گرفتگی) و خونریزی واژنی دارند.
خانمی که نیاز به نمونهبرداری دارد میتواند اين موارد را از پزشک بپرسد:
چه نوعی از نمونهبرداری خواهم داشت؟ چرا؟
چقدر طول میکشد؟ بیهوش خواهم شد؟ درد دارد؟
چند وقت بعد نتیجه را میگیرم؟
خطر دارد؟ آیا بعد از نمونهبرداری احتمال عفونت یا خونریزی وجود دارد؟
اگر سرطان داشته باشم، چه کسی درمورد درمان با من صحبت میکند؟ چه زمانی؟
مرحلهبندی
سرطان رحم كه مشخص شد، پزشک باید مرحلۀ آن یا میزان گسترش بیماری را مشخص کند تا بتوان بهترین برنامۀ درمانی را ارائه داد. مرحلهبندی برای این است که بهطور دقیق بفهمیم سرطان گسترش یافته یا نه، و اگر گسترش يافته در کدام قسمت بدن.
پزشک درخواست آزمایش خون یا ادرار و عکسبرداری از قفسة سینه ميدهد. شايد هم عکسبرداری، سی.تی.اسکن، سونوگرافی، MRI، سیگموئیدوسکوپی یا کولونوسکوپی انجام دهد.
در بسیاری از موارد، دقيقترين راه مرحلهبندي این بیماری خارجسازي رحم است. (توضیحات درمورد جراحی در بخش «روشهای درمان» با اطلاعات و جزئیات بیشتری آمده است.) وقتی رحم را بیرون ميآورند، جراح بهدنبال نشانههای واضحي ميگردد که آیا سرطان به ماهیچة رحم نفوذ کرده یا نه. جراح همچنین غدد لنفاوی و اندامهای دیگر محدودة لگن را به دنبال نشانههای بیماری بازبینی ميکند. آسیبشناس از میکروسکوپ برای بررسی رحم و بافتهای دیگري كه با جراحی بيرون آوردهاند، استفاده میکند.
اين موارد مشخصههای هر مرحله از بیماری هستند:
مرحلة I: سرطان فقط در رحم است و به دهانه رحم گسترش پيدا نكرده است.
مرحلة II: سرطان از تنة رحم به دهانة رحم گسترش پیدا كرده است.
مرحلة III: سرطان در خارج از رحم پراكنده شده است، ولی نه در خارج لگن (و نه در مثانه و ركتوم). غدد لنفاوی در حفره لگن هم به سلولهای سرطانی آلوده شدهاند.
مرحلة IV: سرطان در مثانه یا ركتوم یا در ورای لگن یا قسمتهای دیگر بدن گسترشيافته است.
درمان
بسیاری از زنان ميخواهند در تصمیمگیری دربارۀ مراقبتهای درمانی خود سهیم باشند. آنها می-خواهند هر آنچه لازم است در مورد بیماریشان و انتخابهای درمانیشان بدانند. البته، صدمه و اضطرابي که افراد پس از تشخیص سرطان به آن دچار ميشوند طرح همة پرسشهايشان را از پزشک مشکل میکند. گاهی بهتر است که پيشاپيش همۀ مواردي را که میخواهید از پزشک بپرسید یادداشت کنید. برای کمک به یادآوری هر آنچه پزشک گفته است میتوانید با اجازۀ پزشک، حرفهايش را ضبط کنید. بعضی از زنان همچنین ميخواهند يكي از دوستان یا اعضای خانواده-شان در زمان ملاقات با پزشک همراهشان باشد تا در بحث شرکت کنند یا یادداشتبرداری کنند و یا فقط گوش کنند.
معمولاً پزشک بیمار خود را به پزشک متخصص سرطان ارجاع ميدهد، یا خود بیمار تقاضای ارجاع دارد. درمان عموماً چند هفته پس از تشخیص شروع میشود. در این زمان، فرصت کافی برای صحبت با پزشک دربارۀ گزینههای درمان (اینکه چه نوع درمانی را انتخاب کند)، و یادگیری بیشتر دربارۀ سرطان رحم وجود دارد.
دريافت نظر دوم
پيش از شروع درمان، امكان دارد بيمار بخواهد نظر دومي هم بگيرد و از مرحلة سرطان و برنامة درماني هم باخبر شود. بعضي از شركتهاي بيمه نظر دوم را لازم دارند، بعضي ديگر هم هزينة نظر دوم را در صورت درخواست بيمار پوشش مي دهند. جمعآوري سوابق پزشكي و هماهنگي براي ديدن پزشك ديگر كمي زمان ميبرد. در بسياري از موارد، يك تأخير مختصر اشكالي ندارد و در تأثيرگذاري درمان اثري ندارد.
راههاي متعددي براي يافتن پزشك جهت دريافت نظر دوم وجود دارد:
پزشك بيمار را به يك يا چند متخصص ارجاع ميدهد، متخصصاني كه زنان مبتلا به سرطان رحم را درمان ميكنند عبارتند از جراح، متخصص سرطانهاي زنان، پزشك سرطانشناس و سرطانشناس پرتودرمان. اين پزشكان معمولاً بهصورت گروهي در مراكز سرطان كار ميكنند.
براي اطلاع از مراكز درماني و متخصصان مربوطه در استان و شهرستان ميتوانيد به پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.nci.ir) مراجعه كنيد.
آماده شدن برای درمان
انتخاب درمان بستگی به اندازة تومور، مرحلة بیماری، اینکه آیا هورمونهای زنانه بر رشد تومور تأثیر میگذارد، و همچنین درجة تومور دارد. (درجه نشان میدهد که سلولهای سرطانی چقدر به سلولهای عادی شبیه هستند و سرعت رشد سرطان را هم نشان میدهد. سرطانهای درجه پايین به نظر آرامتر از سرطانهای درجه بالا گسترش پیدا میکنند.) پزشک همچنین عوامل دیگر نظیر سن بیمار و سلامت عمومی او را در نظر ميگيرد.
مواردي که خانمها ميتوانند از پزشک بپرسند:
چه نوع سرطان رحمی دارم؟
آیا سرطان گسترش پیدا کرده است؟ مرحلۀ بیماری چیست؟
آیا نیاز به آزمایشهای دیگری جهت تشخیص گسترش بیماری دارم؟
درجۀ تومور چیست؟
چه گزینههای درمانی دارم؟ کدام را برای من تجویز میکنید؟ چرا؟
مزایای درمانی قابل انتظار هر درمان چیست؟
هر درماني چه عوارض جانبي و خطراتي را دربر دارد؟
هزینۀ درمان حدوداً چقدر است؟
درمان چقدر بر فعالیت روزانه من تأثیر میگذارد؟
چند وقت به چند وقت باید معاينة دورهای منظم بشوم؟
آیا شرکت در پژوهشهای بالینی (مطالعات تحقیقاتی) برای من مناسب است؟
نیازی نیست که خانمها همة سؤالاتشان را يكجا بپرسند یا تمام جوابها را یکباره و در يك جلسه متوجه شوند. موقعیتهای دیگری هم برای پرسيدن نظر پزشک در مورد موارد مبهم و کسب اطلاعات بیشتر وجود خواهد داشت.
روشهای درمانی
زنانی که سرطان رحم دارند با روشهای درمانی متعددی معالجه ميشوند. بيشتر زنان مبتلا به سرطان رحم با عمل جراحی درمان میشوند، بعضی از آنها هم پرتودرماني میشوند. تعداد محدودی از زنان با هورموندرمانی، درمان میشوند و بعضی از بیماران با ترکیبی از درمانها.
پزشک بهترین كسي است كه ميتوان با او در مورد انواع درمانها و انتخاب مناسب و دربارۀ نتایج قابل انتظار درمان مشورت كرد و از او توضيح خواست.
بیشتر زنان مبتلا به سرطان رحم برای برداشتن رحمشان (هيستركتومي) از طریق ایجاد شکاف بر شکم جراحی میشوند. پزشک همچنین هر دو لولة فالوپ و هر دو تخمدان را هم بیرون میآورد. (به این عمل سالپنگو اووفورکتومی دوطرفه ميگويند.)
شايد هم پزشک غدد لنفاوی نزدیک تومور را بهخاطر احتمال وجود سرطان در بياورد. اگر سلولهای سرطانی به غدد لنفاوی برسند، بدین معناست که سرطان به قسمتهای دیگر بدن گسترش یافته است. اگر سلولهای سرطانی در آن طرف غشاء داخلی رحم گسترش یابد، فرد به درمان دیگری هم نیاز دارد. طول زمان بستری شدن در بیمارستان از چندین روز تا یک هفته در نوسان است.
مواردي که میتوانید در مورد جراحی از پزشک بپرسید:
چه نوعی از جراحی روی من انجام خواهد شد؟
بعد از جراحی چه احساسی خواهم داشت؟
در صورت داشتن درد چه کمکهایی ميگيرم؟
چقدر باید در بیمارستان بستری شوم؟
آیا بهخاطر این جراحی دچار عوارض طولانیمدت خواهم شد؟
چه زمانی میتوانم فعالیتهای عاديم را از سر بگیرم؟
آیا جراحی بر رابطة زناشويی تأثیر میگذارد؟
آیا برای پیگیری باز هم باید به دیدن شما بیایم؟
در پرتودرمانی، از اشعه با انرژی بالا برای کشتن سلولهای سرطانی استفاده ميكنند. پرتودرماني هم مثل جراحی، درماني موضعی است که فقط بر سلولهای سرطانی آن محدوده تأثیر میگذارد.
بعضی از زنان مبتلا به سرطان رحم مرحلة I، II یا III به جراحی و پرتودرماني با هم نياز دارند. آنها شايد پيش از درمان، برای کوچک کردن تومور، یا پس از جراحی، برای نابودي سلولهای سرطانی باقیمانده، پرتودرماني شوند. معمولاً پزشک برای تعداد محدودی از خانمها که نمیتوانند جراحی شوند پیشنهاد پرتودرماني میدهند.
پزشکان از دو نوع پرتودرماني استفاده میکنند:
پرتودرمانی خارجی: در پرتودرماني خارجی، از دستگاه بزرگی در خارج از بدن برای تاباندن پرتو به محل تحت درمان استفاده ميكنند. زنان معمولاً بهصورت سرپايی در درمانگاه یا بیمارستان، 5 روز در هفته و برای چند هفته متوالی، پرتودرماني خارجی ميشوند. این برنامه به محافظت از سلولها و بافتهای سالم با پخش و تقسيم شدن دوز كلي پرتودرماني کمک میکند. هیچگونه مواد رادیواکتیوي را در این نوع پرتودرماني در بدن كار نميگذارند.
پرتودرماني داخلی: در پرتودرماني داخلی محفظهاي کوچک از مواد رادیواکتیو را از طریق واژن به مدت چندین هفته در رحم كار ميگذارند. برای محافظت دیگران از پرتودهی رادیواکتیو، کسی نمیتواند بیمار را در زمانی که این مواد در بدنش است ملاقات کند و افراد فقط برای مدت کوتاهی میتوانند او را ببینند. بعد از خارج كردن ايمپلنت، هیچ اثري از مواد رادیواکتیو در بدنش نخواهد داشت.
بعضی از بیماران به هر دو نوع پرتودرماني داخلی و خارجی نیاز دارند.
اینها مواردي هستند که میتوان دربارۀ پرتودرمانی از پزشک پرسید:
هدف از این درمان چیست؟
چگونه پرتو را ميتابانند؟
آیا باید در بیمارستان بستری شوم؟ در اينصورت، تا كي؟
چه زمانی درمان شروع میشود؟ چه زمانی تمام میشود؟
چه احساسی در طول درمان خواهم داشت؟ آیا عوارض جانبی هم دارد؟
چه کارهایی را برای مراقبت از خود در طول درمان باید انجام دهم؟
چگونه متوجه میشویم که پرتودرماني تأثیر دارد؟
آیا ميتوانم فعالیتهای روزمرة خود را در طول درمان ادامه بدهم؟
چگونه پرتودرماني بر رابطة زناشويی تأثیر میگذارد؟
آیا برای پیگیری باید به دیدن شما بیایم؟
هورموندرمانی شامل موادی است که نميگذارند سلولهای سرطانی به هورمونهايی که برای رشد به آن نیاز دارند، دسترسي داشته باشند یا از آنها استفاده کنند. هورمونها میتوانند به گیرندههای هورمونی وصل شوند و موجب تغییراتی در بافت رحم شوند. پيش از شروع درمان، پزشک درخواست آزمایش گیرندههای هورمونی ميدهد. این آزمایش ويژة بافت رحم به پزشک کمک میکند تا ببيند گیرندههای استروژن و پروژسترون در رحم وجود دارند یا نه. اگر از این گیرندهها دارد، به احتمال زياد پاسخ به هورموندرمانی مثبت است.
هورموندرمانی نوعي درمان سیستمیک است، زیرا بر سلولهای سرطانی در سرتاسر بدن تأثیر ميگذارد. معمولاً، هورموندرمانی نوعی پروژسترون است که به شكل قرص دریافت میشود.
پزشک هورموندرمانی را معمولاً به زنان مبتلا به سرطان رحم که قادر به انجام عمل جراحی نیستند پیشنهاد ميدهد. همچنین، پزشک هورموندرمانی را به زنان مبتلا به سرطان رحم هم که سرطان در ریهها و قسمتهای دوردست دیگر گسترش یافته است پیشنهاد ميدهد. این درمان را همچنین به زناني که سرطانشان عود کرده است تجويز ميكنند.
مواردي که میتوانید در مورد هورمون درمانی از پزشک بپرسید:
چرا به این درمان نیاز دارم؟
جواب آزمایشهاي گیرنده های هورمونی چه بود؟
چه نوع هورمونی دریافت خواهم کرد؟ این هورمونها چه میکنند؟
آیا عوارض جانبی هم دارد؟ با چه کارهایی میتوانم از پس این عوارض بر بيايم؟
چه مدت تحت این درمان خواهم بود؟
عوارض جانبی درمان سرطان
سلولها و بافتهای سالم را هم درمان سرطان از بین میبرد؛ از اينرو، عوارض جانبی ناخواسته-ای در بر خواهد داشت. این عوارض جانبی به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله نوع و وسعت درمان. این عوارض برای همهكس و در همه حال یکسان نیست و حتی گاهي از جلسهاي تا جلسهاي تغییر ميکند. پيش از شروع درمان، پزشکان و پرستاران عوارض جانبی احتمالي و نحوة کمک به مهار آنها را توضیح میدهند.
پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) مقالههاي مفیدی دربارۀ درمانها و کنار آمدن با عوارض جانبی، از جمله شما و پرتودرماني و نکاتی در مورد تغذیه برای بیماران سرطانی، فراهم کرده است. سایر منابع اطلاعاتی را هم ميتوانيد در منابع اطلاعاتی پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) را ببینید.
جراحی
زنان معمولاً پس از برداشتن رحم احساس درد و خستگی مفرط میکنند. بیشتر زنان از 4 تا 8 هفته پس از جراحی به فعالیت روزمرة خود باز میگردند ولی بعضی به زمان بیشتری نیاز دارند.
پس از جراحی، بعضی از زنان به مشکلاتی مانند تهوع و استفراغ دچار ميشوند و بعضی هم به عوارضي در مثانه و شكم. پزشک احتمالاً برنامة غذای فرد را در ابتدا به مایعات محدود ميكند و کمکم به غذاهای جامد باز ميگرداند.
زنانی که رحمشان را برداشتهاند دیگر دورههای قاعدگی ندارند و هرگز باردار نمیشوند. وقتی خمدانها را بیرون ميآورند، یائسگی به یکباره اتفاق ميافتد. گر گرفتن و ساير نشانههای یائسگی که جراحی ایجاد ميكند بسیار شدیدتر از نشانههای ناشی از یائسگی طبیعی است. هورموندرمانی جایگزین (HRT) معمولاً در مورد زنانی که سرطان رحم نداشتهاند برای کاهش این عوارض اعمال میشود. البته پزشکان معمولاً هورمون استروژن را به زنان مبتلا به سرطان رحم نمیدهند. استروژن عامل خطرزايي برای این بیماری است (به مقاله «سرطان رحم: چه کسی در معرض خطر است؟» مراجعه كنيد). از اينرو، بسیاری از پزشکان بر این باورند که استروژن موجب بازگشت سرطان ميشود. برخی دیگر از پزشکان اذغان میکنند که هیچگونه شواهد علمی مبنی بر اینکه استروژن خطر بازگشت سرطان را افزایش میدهد وجود ندارد.
برداشتن رحم فعالیت جنسی برخي از زنان را مختل ميکند. فرد ممکن است احساس زوال كند و این امر ممکن است موجب شود نتواند بهراحتی عمل جنسی انجام دهد. در میان گذاشتن این احساسات با همسر مفید است.
پرتودرمانی
عوارض جانبی پرتودرماني به مقدار درمان و نقطهاي از بدن که درمان ميشود بستگی دارد. عوارض جانبی شایع ناشی از پرتو عبارتند از خشکی و قرمز شدن پوست، ریزش مو در محلهای تحت درمان، از دست دادن اشتها و احساس خستگی مفرط. بعضی از زنان احساس خشکی، خارش، سفت شدن و سوزش در محدودة واژن دارند. همچنین پرتو موجب اسهال یا تکرر و احساس ناراحتی در دفع ادرار و موجب کاهش تعداد گلبولهای سفید خون - که به حفاظت بدن درمقابل عفونت کمک میکند - شود.
پزشکان به بیماران توصیه میکنند که در طول پرتودرماني آمیزش نداشته باشند، گرچه بیشتر بیماران میتوانند فعالیت جنسی خود را چند هفته پس از پایان درمان از سر گیرند. میتوانید در مورد راههای کاهش ناراحتی ناشی از درمان از پزشک یا پرستاران توصیههايی بگیرید.
هورموندرمانی
هورموندرمانی موجب بروز تعدادي عوارض جانبی ميشود. بیمارانی که پروژسترون دریافت می-کنند مایعات را دفع نميكنند، اشتهایشان زیاد میشود و افزایش وزن پیدا میکنند. زنانی که کماکان قاعدگی دارند دورة قاعدگيشان دچار تغییراتی ميشود.
تغذیه
بیماران باید در طول درمان تغذیة مناسب داشته باشند و به کالری و پروتئین کافی جهت بالا بردن قدرت حفظ بهبودی و نگه داشتن وزن مناسب نیاز دارند. غذا خوردن مناسب اغلب به افراد مبتلا به سرطان کمک میکند که حس بهتر و انرژی بیشتری داشته باشند.
پيش ميآيد كه بیمار میلی به خوردن غذا نداشته باشد یا احساس ناراحتی یا خستگی کند. همچنین عوارض جانبی درمان مانند کم اشتهایی، تهوع یا استفراغ غذا خوردن را مشکل ميکند. مزة غذاها نیز بهنظر متفاوت میآید.
پزشک كارشناس تغذیه یا ساير درمانكنندگان، بیماران را دربارۀ راههای برنامة غذايي سالم راهنمايی ميکنند. بيماران و خانوادة آنها بهتر است مقالة پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) به نام «نكاتي در مورد خورد و خوراك براي بيماران سرطاني» را كه شامل پيشنهادها و دستورالعملهاي مفيد است، مطالعه كنند.
پیگیری مراقبت
پیگیری مراقبت بعد از درمان برای سرطان رحم مهم است. زنان نباید از پیگیری مشاوره با پزشکشان دست بكشند. معاینات دورهای منظم مطمئناً هرگونه تغییر در سلامتی را مشخص میکند. با اینگونه معاینات میتوان هر مشکلی که بروز پيدا ميکند جست و سریع درمان کرد. معاینات دوره-ای شامل معاینة فیزیکی، معاینة لگن، عکسبرداری با اشعة ایکس و آزمونهاي آزمایشگاهی است.
حمایت از زنان مبتلا به سرطان
زندگی کردن با بیماری، آن هم بیماری حادي چون سرطان، آسان نیست. بعضی از بیماران برای کنار آمدن با جنبههای احساسی و کاربردی بیماریشان احتیاج به کمک دارند. گروههای پشتیبانی کمک مناسبی هستند. در این گروهها، بیماران یا اعضای خانوادهشان گرد هم میآیند تا آنچه را در مورد کنار آمدن با بیماری آموختهاند با هم در میان بگذارند. بیماران میتوانند با اعضای گروه مراقبان سلامتی در مورد یافتن گروههای پشتیبان مشورت کنند.
زنان طبیعی است که نگران تأثیرات سرطان رحم و درمان آن بر تمایلات جنسیشان باشند. آنها میتوانند با پزشکشان درمورد عوارض جانبی احتمالي، و دائمی یا موقتی بودن آنها صحبت کنند. نظر پزشک، هرچه باشد، برای بیمار و همسر مفید است که درمورد احساساتشان با هم صحبت کنند و هرکدام برای یافتن راههای ابراز تمايل در حین و بعد از درمان به همسر خود کمک کنند.
افرادی که با وجود سرطان زندگی میکنند نگران نگهداری از خانواده، حفظ شغل یا ادامۀ فعالیت روزمرهشان هستند. توجه به درمان و مهار عوارض جانبی، بستری شدن در بیمارستان و صورتحسابهای پزشکی نیز عادی است. پزشکان، پرستاران و ساير اعضای گروه مراقبان سلامتی به پرسشهاي شما دربارۀ درمان، کار کردن یا ساير فعالیتها پاسخ میدهند. ملاقات با مددکاران اجتماعی يا مشاوران برای کسانی که میخواهند دربارۀ احساساتشان صحبت کنند یا دربارۀ نگرانیهایشان مشورت کنند، مفید است. مددکار اجتماعی اغلب منابعی را برای کمکهای مالی، هزينههاي رفتوآمد و مراقبت در منزل یا پشتیبانی احساسی معرفی ميکند.
امیدبخش بودن تحقیقات سرطان
پزشکان نمونههای مختلفی از پژوهشهای بالینی را ـ مطالعات تحقیقاتی که مردم در آنها داوطلبانه شركت ميكنند ـ دارند. بسیاری از مطالعات درمانی برای زنان مبتلا به سرطان رحم در دست اقدام است. تحقیقات هماکنون پیشرفت زیادی کرده است و محققان بهدنبال رویکردهای مؤثرتری هستند.
بیمارانی که در پژوهشهای بالینی شرکت میکنند این فرصت را پیدا میکنند که پيش از دیگران از مزایای درمانی که در پژوهشهای قبلی امیدبخش بودهاند بهرهمند شوند. آنها همچنین با کمک به پزشکان برای یادگیری بیشتر در مورد بیماری، نقش مهمی در پیشرفت علم پزشکی ایفا میکنند. با اینکه پژوهشهای بالینی خطراتی هم در بر دارد، محققان تلاش زیادی میکنند تا از افرادی که در این پژوهشها شرکت میکنند محافظت کنند.
در پژوهش بالینی بزرگی با شرکت صدها زن، پزشکان روشهای گستردهای را مطالعه میکنند که در آن جراحی برای رحمبرداری نقش کمتری داشته باشد. معمولاً، پزشک شکافی را در شکم ایجاد میکند تا رحم را بردارد. در این مطالعه، پزشک از یک لاپاروسکوپ (لولهاي مجهز به نور) برای بیرون آوردن رحم از طریق واژن كمك ميگيرد. پزشک همچنین از لاپاروسکوپ برای بیرون آوردن تخمدانها و غدد لنفاوی و همچنین برای مشاهدة داخل شکم بهدنبال نشانههای سرطان استفاده میکند.
محققان دیگری هم بهدنبال اثر بخشی پرتودرماني بعد از جراحی و همینطور ترکیب جراحی، پرتو و شیمیدرمانی هستند. در پژوهشهاي ديگر دربارۀ داروهای جدید، ترکیبات دارويی تازه و درمانهای بیولوژیک مطالعه میکنند. بعضی از این مطالعات برای یافتن راههای کاهش عوارض جانبی درمان و برای افزایش کیفیت زندگی بیماران انجام میشوند.
محققان دیگری هم بهدنبال اثر بخشی پرتودرماني بعد از جراحی و همینطور ترکیب جراحی، پرتو و شیمیدرمانی هستند. در پژوهشهاي ديگر دربارۀ داروهای جدید، ترکیبات دارويی تازه و درمانهای بیولوژیک مطالعه میکنند. بعضی از این مطالعات برای یافتن راههای کاهش عوارض جانبی درمان و برای افزایش کیفیت زندگی بیماران انجام میشوند.
مقالههايي دربارۀ درمان سرطان
شما و شیمیدرمانی: راهنمایی برای کمک به خود در طول درمان
فراغت از درد سرطان
فهم درد سرطان
مهار درد: راهنمایی برای بیماران سرطانی و خانوادة آنها
نکاتی در مورد تغذیه برای بیماران سرطانی
شما و شیمیدرمانی: راهنمایی برای کمک به خود در طول درمان
پرتودرماني و شما: راهنمایی برای کمک به خود در طول درمان
مقالههايي دربارۀ زندگی با سرطان
سرطان پیشرفته: زندگی روزمره
نگاهی به آینده: زندگی پس از درمان
مجموعه نگاه به آینده: زندگی پس از درمان سرطان
صرف وقت: حمایت از افراد مبتلا به سرطان و کسانیکه به آنها توجه دارند
وقتی که سرطان باز میگردد: رويارويي با حريفي قَدَر
مقالات دربارۀ تحقیقات سرطان
شرکت در پژوهشهای بالینی: مطالعات پیشگیری سرطان
شرکت در مطالعات تحقیقاتی درمان سرطان
شرکت در پژوهشهای بالینی: مطالعات پیشگیری سرطان
poune
26th May 2011, 10:22 AM
آنچه باید دربارۀ سرطان مثانه و مجاری ادراری بدانید
What You Need To Know About Bladder Cancer
مقدمه
مقالة پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir (http://www.njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fwww.ncii.ir)) حاوی اطلاعات مهمی دربارۀ سرطان مثانه است. در ایران سالانه، سرطان مثانه در بیش از 4000 مرد و نزدیک به 1000 زن تشخیص داده می شود. از نظر تعداد موارد جدید در هر سال، این نوع سرطان، سومین سرطان در میان مردان و نهمین سرطان در میان زنان است.
در این مقاله در مورد دلایل احتمالی، علائم، درمان و توانبخشی و نيز دربارۀ چگونگي کنار آمدن با سرطان مثانه بحث شده است.
تحقیقات بر اطلاعات ما دربارۀ سرطان می افزایند، و اطلاعات دانشمندان دربارۀ دلایل ابتلا به آن روز به روز بیشتر می ش ود. آن ها روش های جدید پیشگیری، کشف، تشخیص و درمان این نوع سرطان را بررسی می ک نند. به دلیل این تحقیقات است که، کیفیت زندگی افراد مبتلا به سرطان مثانه بهبود یافته و احتمال فوت آن ها بر اثر این بیماری کاهش پیدا کرده است.
مثانه
مثانه، اندامی تو خالی در بخش پایینی شکم (Abdomen) است. این اندام، ادرار را که توسط کلیه ها تولید می ش ود ذخیره می کند. ادرار، از هر دو کلیه و از طریق لول های به ن ام حالب (میز نای)، به مثانه می ريزد. یک لایۀ عضلانی خارجی، غشاي داخلی مثانه را پوشانده است و هنگامی که مثانه پر باشد، با منقبض كردن آن عضلات امکان ادرار فراهم می شود. ادرار از طریق لولۀ دیگری به نام پیشابراه از مثانه خارج می شود.
شناخت سرطان
سرطان، گروهی از بیماری های به هم مرتبط است. همۀ سرطان ها ابتدا در سلول ها آغاز می شوند. سلول ها بافت ها را می سازند، و بافت ها اندام های بدن را شکل می دهند.
در حالت عادی، سلول ها براساس نیاز بدن رشد یافته و تقسیم می شوند. هنگامی که سلول ها رشد یافته و می میرند، سلول های جدید جایگزینشان می شوند.
گاهی این فرایند منظم دچار اشکال می شود. سلول های جدید وقتي كه بدن به آن ها نیاز ندارد تولید می شوند، و در زمانی که باید، نمی میرند. این سلول های اضافه، می توانند توده ای بافت مانند به نام غده یا تومور تشکیل دهند.
تومور ها ممكن است خوش خیم یا بدخیم باشند.
· تومور های خوش خیم سرطانی نیستند. معمولاً پزشکان می توانند آن ها را بر دارند. سلول های تومور های خوش خیم به دیگر بخش های بدن سرایت نمی کنند. در بیش تر موارد، تومور های خوش خیم پس از برداشته شدن، باز نمی گردند. از همه مهم تر اینکه، تومور های خوش خیم به ندرت خطری برای زندگی افراد ایجاد می کنند.
· تومور های بدخیم سرطانی هستند، و مي توانند خطرناك باشند. سلول های سرطانی ممكن است به بافت ها و اندام های مجاور منتشر شده و آسیب بر سانند. همچنین، سلول های سرطانی گاهي از یک تومور بدخیم جدا شده و وارد جریان خون یا سیستم لنفاوی مي شوند. اینگونه است که سلول های سرطانی از تومور اصلی (اولیه) گسترش یافته و در دیگر اندام ها نیز تشکیل تومور می دهند. سرایت سرطان متاستاز نام دارد.
سه نوع سرطان مثانه وجود دارد که در غشاء مثانه آغاز می شوند. این سرطان ها با توجه به نوع سلول هایی که به سلول های بدخیم تبدیل می شوند، نام گذاری می شوند:
· ترانزیشنال سل کارسینوما (Transitional Cell Carcinoma): سرطانی است که در سلول های موجود در درونی ترین لایۀ مثانه آغاز می شود. این سلول ها قابلیت این را دارند که در صورت پر بودن مثانه، منبسط شده و در صورت خالی بودن آن، منقبض شوند. بیشتر موارد ابتلا به سرطان مثانه در سلول های جابه جا شونده آغاز می شوند.
· کارسینومای سلول سنگفرشی (Squamous Cell Carcinoma): سرطانی است که در سلول سنگفرشی - سلول هایی باریک و تخت که ممکن است پس از عفونت یا ناراحتی بلندمدت شکل بگیرند- آغاز می شود.
· آدِنوکارسینوما (Adenocarcinoma): سرطانی است که در سلول های غد های (غدد مترشحه) - که ممکن است پس از یک عفونت یا ناراحتی بلندمدت شکل بگیرد – آغاز می شود.
سرطانی که تن ها در سلول های غشاء مثانه ایجاد شود، سرطان مثانۀ سطحی (Superficial) نامیده می شود. پزشکان ممکن است آن را کارسینومای در جا بنامند. این نوع سرطان مثانه، اغلب پس از درمان باز می گردد. اگر چنین شود، سرطان به احتمال قوی به شکل یک «سرطان سطحی» دیگر در مثانه عود می کند.
سرطانی که به شکل یک تومور سطحی آغاز می شود، ممکن است از درون غشاء مثانه، به دیوارۀ عضلانی آن سرایت کند. این وضعیت را با نام سرطان م هاجم می شناسند. سرطان م هاجم ممكن است از دیواره به اندام های مجاور مانند رحم یا واژن (در زنان) یا غدۀ پروستات (در مردان) سرایت کند. همچنین ممکن است به دیوارۀ شکمی نیز حمله کند.
در صورتی که سرطان مثانه در خارج از مثانه منتشر شود، اغلب می توان سلول های سرطانی را در غدد لنفاوی مجاور یافت. اگر سرطان به این غدد رسیده باشد، ممکن است به دیگر غدد لنفاوی یا اندام ها مانند، ریه ها، کبد یا استخوان ها نیز سرایت کرده باشند.
اگر سرطان از مکان اولی هاش به دیگر بخش های بدن رخنه کند (متاستاز)، تومور ثانویه نیز دارای همان سلول های غیرطبیعی تومور اولیه خواهد بود. برای مثال، اگر سرطان مثانه به ریه ها برسد، سلول های سرطانی موجود در ریه ها در واقع سلول های سرطان مثانه هستند. نام این سرطان، سرطان مثانۀ متاستازی خواهد بود، نه سرطان ریه. و آن را بهعنوان سرطان مثانه درمان می کنند، نه سرطان ریه. گاهی پزشکان تومور ثانویه را سرطان «دوردست» نیز می نامند.
سرطان مثانه: چه کسانی در خطرند؟
هیچکس دلایل قطعی بروز سرطان مثانه را نميداند لكن روشن است که این سرطان مسری نیست و هیچکس نمیتواند از فردی دیگر سرطان بگیرد.
آن ها که مبتلا به سرطان مثانه می شوند، به احتمال زیاد کسانی هستند که نسبت به دیگران بيشتر در معرض عوامل خطرزا قرار دارند. عامل خطرزا، پدید هایست که احتمال ابتلای فرد به بیماری را افزایش می دهد.
با اينحال، بیشتر كساني که در معرض عوامل خطرزای شناخته شده قرار دارند، به سرطان مثانه مبتلا نمی شوند و بسیاری از افرادی که به این سرطان مبتلا می شوند در معرض هیچ یک از این عوامل قرار ندارند. پزشکان بهندرت می توانند دلیل ابتلای یک فرد و عدم ابتلای دیگری به سرطان را توضیح دهند.
بررسي ها نشان ميدهد كه، موارد زیر می تواند بهعنوان عوامل خطرزای سرطان مثانه مطرح شود:
· سن. احتمال ابتلا به سرطان مثانه، با افزایش سن بیشتر می شود. افراد زیر 40 سال بهندرت به این بیماری مبتلا می شوند.
· دخانیات. استعمال دخانیات یک عامل خطرزای بسیار مهم و خطرناک است. سیگاری ها، دو یا سه برابر غيرسيگاري ها به سرطان مثانه مبتلا می شوند. كساني که پیپ یا سیگار برگ ميكشند نیز بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان مثانه قرار دارند.
· شغل. برخی از کارگران به دلیل مواد سرطانزاي (کارسینوژن) (Carcinogen) موجود در محل کار خود، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان مثانه قرار دارند. کارگران صنایع لاستیکسازي، مواد شیمیایی و چرم در معرض خطر قرار دارند. آرایشگران، ماشین کاران، کارگران صنایع فلزی، كساني که در چاپخانه ها شاغلند، نقاشان، کارگران منسوجات و رانندگان کامیون نیز در معرض خطر قرار دارند.
· عفونت ها. ابتلا به برخی انگل ها احتمال ابتلا به سرطان مثانه را افزایش می دهد. این انگل ها در مناطق حاره شیوع دارند.
· درمان با سایکلوفوسفاماید (Cyclophosphamid) یا آرسنیک. این دارو ها كه در درمان سرطان و برخی بیماری های دیگر استفاده ميشوند خطر ابتلا به سرطان مثانه را افزایش میدهند.
· نژاد. سفیدپوستان دو برابر سیاهپوستان و اسپانیایی تبار ها به سرطان مثانه مبتلا می شوند. کمترین میزان ابتلا به سرطان در میان نژاد آسیایی ديده شده است.
· مرد بودن (جنسیت). احتمال ابتلای مردان به سرطان مثانه دو یا سه برابر زنان است.
· سابقۀ خانوادگی. احتمال ابتلا به سرطان مثانه در كساني که یک یا چند نفر از اعضای خانواده شان به سرطان مثانه مبتلا هستند، بیشتر از دیگران است. پژوهشگران در حال بررسی تغییرات در برخی ژن های خاص هستند که ممکن است خطر ابتلا به سرطان مثانه را افزایش دهند.
· سابقۀ ابتلا به سرطان مثانه. احتمال ابتلا به سرطان مثانه در افرادی که در گذشته به این سرطان مبتلا بود هاند، بیشتر از دیگران است.
کلر را بهمنظور ضدعفونی کردن، به آب آشامیدنی می افزایند، كه باکتری هاي موجود در آب را از بین می برد. ولي، گاهی در آب کلردار شده، ترکیبات جانبی کلر تشکیل می شود. پژوهشگران بیش از 25 سال است که مشغول بررسی ترکیبات جانبی کلردار هستند ولي تا بهحال، دليلي مبنی بر اینکه آب کلردار می تواند موجب ابتلا به سرطان مثانه شود، به دست نیامده است. پژوهشگران همچنان در حال بررسی این موضوع هستند.
نتیجۀ برخی بررسی ها نشان می دهد ساخارین – که یک شیرینکنندۀ مصنوعی است- موجب بروز سرطان مثانه در حیوانات شده است، لكن این پژوهش ها مدرکی دال بر اینکه ساخارین در انسان ها موجب ایجاد سرطان مثانه بشود، ارائه نداد هاند.
كساني که فکر می کنند ممکن است در معرض خطر ابتلا به سرطان مثانه قرار داشته باشند، باید با پزشک خود در مورد این موضوع مشورت کنند. ممکن است پزشک راه هایی به منظور کاهش خطر به آن ها پیشن هاد کند و یک برنامۀ معاینات مناسب منظم نیز در نظر بگیرد.
علائم
علائم رایج سرطان مثانه عبارتند از:
· وجود خون در ادرار (که باعث می شود رنگ ادرار کمی تیره و یا در مواقعی قرمز پررنگ شود).
· درد در حین ادرار كردن.
· تکرر ادرار یا احساس نیاز بيمورد به ادرار.
وجود این علائم، صددرصد بهمعنای وجود سرطان مثانه نیست. عفونت ها، تومور های خوش-خیم، سنگ های مثانه، یا دیگر مشکلات نیز می توانند موجب بروز این علائم شوند. كساني که این علائم را دارند باید به پزشک مراجعه کنند تا وی بتواند مشکل را هر چه سریع تر تشخیص داده و درمان کند. افرادی که علائم بالا را دارند می توانند به پزشک خانوادگی خود یا یک اورولوژیست- (متخصص مجاري ادرار) - مراجعه کنند.
تشخیص
در صورتی که بیمار علائمی دال بر وجود سرطان مثانه بروز دهد، ممکن است پزشک نشانه های عمومی را بررسی کرده و برای وی آزمایش هایي تجویز کند. ممکن است برای بیمار یک یا چند فرایند زیر تجویز شود:
· معاینۀ فیزیکی: پزشک شکم و لگن را بهمنظور بررسی وجود تومور مورد معاینه قرار ميدهد. اين معاینه ممکن است شامل بررسی مقعدی یا واژنی نیز شود.
· آزمایش ادرار : نمونۀ ادرار بهمنظور بررسی وجود خون، سلول های سرطانی و دیگر نشانه های سرطان مورد آزمايش قرار ميگيرد.
· عکس برداری از کلیه ها و مثانه با ماده حاجب درون وریدی (Intravenous Pyelogram): رايدولوژيست، يك مادۀ رنگی درون رگ تزریق می کند. مادۀ رنگی در ادرار جمع شده و باعث وضوح بيشتر مثانه در عکس برداری با اشعۀ ایکس مشخص ميشود.
· سیستوسکوپی (Cytoscopy) : پزشک از لول های باریک و نورانی (سیستوسکوپ) به منظور معاینۀ مستقیم درون مثانه استفاده می کند و جهت معاینۀ غشاء مثانه، سیستوسکوپ را از درون مجرای پیشاب وارد مثانه می کند. ممکن است لازم باشد بیمار برای انجام این آزمایش بیهوش(Anesthesia) شود.
پزشک می تواند به وسیلۀ سیستوسکوپ از بافت ها نمونه برداری کند. سپس آسیبشناس آن نمونه را زیر میکروسکوپ معاینه می کند. برداشتن بافت، به منظور معاینه برای بررسی وجود سلول- های سرطانی نمونهبرداری نام دارد. در بسیاری از موارد، نمونهبرداری تن ها راه مطمئن برای مشخص کردن وجود سرطان است. در مورد تعداد اندکی از بیماران، پزشک طی فرایند نمونهبرداری تمام ناحیۀ سرطانی را برمی دارد. در مورد این بیماران، تشخیص ودرمان سرطان مثانه در یک فرایند صورت میگیرد.
بیماری که لازم است نمونهبرداری کند، می تواند سؤالات زیر را از پزشک بپرسد:
· چرا از من نمونهبرداری ميكنيد؟
· این كار چقدر طول می کشد؟ و آیا درد دارد يا نه؟
· كي از نتایج آن آگاه خواهم شد؟
· آیا نمونهبرداری خطری هم دارد؟ احتمال عفونت و خونریزی پس از نمونهبرداری چقدر است؟
· در صورتی که به سرطان مبتلا شده باشم، چه کسی دربارۀ درمان با من صحبت خواهد کرد؟ و در چه زمانی؟
تعیین مرحلۀ سرطان (Staging)
در صورت تشخیص سرطان مثانه، پزشک لازم است به منظور تعیین بهترین روش درمانی، مرحله، یا میزان گسترش سرطان را بداند. تعیین مرحلۀ سرطان فرایندی دقیق است که بهوسیلۀ آن می توان تعیین کرد که آیا سرطان به دیوارۀ مثانه حمله کرده است یا خیر، آیا گسترش یافته است یا خیر و در صورتی که جواب مثبت باشد، به کدام بخش های بدن رسوخ كرده است؟
ممکن است پزشک مرحلۀ سرطان را همزمان با تشخیص آن تعیین کند، و یا بدينمنظور، برای بیمار آزمایش های بیشتری تجویز کند. این آزمایش ها می تواند شامل عکس برداری – سی.تی.اسکن، عکس برداری با تشدید مغناطیسی (ام.آر.آی)، سونوگرام، عکس برداری از کلیه ها و مثانه با ماده حاجب درون وریدی، اسکن استخوان، یا عکس برداری با اشعۀ ایکس از قفسۀ سینه - باشد. گاهی تعیین مرحلۀ سرطان تن ها با انجام جراحی تکمیل می شود.
ویژگی های اصلی هر یک از مراحل سرطان مثانه به ترتیب زیر است:
· مرحلۀ صفر: سلول های سرطانی تن ها در سطح غشاء داخلی مثانه وجود دارند. پزشکان به این حالت، «سرطان سطحی» یا «کارسینومای درجا» می گویند.
· مرحلۀ I : سلول های سرطانی در عمق غشاء داخلی مثانه نفوذ كرده. اما این سلول ها هنوز به ماهیچه های مثانه نرسيد هاند.
· مرحلۀ II : سلول های سرطانی به ماهیچۀ مثانه سرایت کرد هاند.
· مرحلۀ III : سلول های سرطانی از دیوارۀ عضلانی مثانه به لایۀ بافت پیرامونی آن رسوخ کرد هاند، و حتي به پروستات (در مردان) یا به رحم یا واژن (در زنان) سرایت کرده باشند.
· مرحلۀ IV : سرطان به دیوارۀ شکم یا به دیوارۀ لگن نفوذ کرده است. در این مرحله، ممکن است سلول های سرطانی به غدد لنفاوی و دیگر بخش های بدن که از مثانه دور هستند، مانند ریه ها، نيز منتشر شده باشند.
درمان
بسیاری از مبتلایان به سرطان مثانه می خواهند نقش مؤثري در تصمیم گیری های مربوط به مراقبت- های پزشکی خود داشته باشند و هرچه بیشتر دربارۀ بیماری و گزینه های درمانیشان بدانند. لكن، شوک و استرسی که افراد پس از تشخیص سرطان تجربه می کنند، شرایطشان را براي تمركز بر روي تمام آنچه می خواهند از پزشک بپرسند، دشوار می کند. اغلب، تهیۀ فهرستی از پرسش ها پیش از ديدار با پزشك می تواند مفید باشد. بهمنظور بهخاطر سپردن صحبت های پزشک، بیماران می-توانند یاداشت بردارند یا حتي با اجازة او از دستگاه ضبط صوت استفاده کنند. برخی از بیماران مایلند در هنگام ملاقات با پزشک، یکی از اعضای خانواده یا دوستانشان نیز – بهمنظور شرکت در بحث، یاداشتبرداری یا تن ها جهت شنیدن مکالمات - آن ها را همراهی کند.
گاهي پزشکان بیمار را به دیگر پزشکانی که در درمان سرطان تخصص دارند معرفی ميکنند، یا اینکه بیماران خودشان چنین درخواستی را مطرح ميكنند. معمولاً درمان ظرف چند هفته پس از تشخیص آغاز می شود، و بیماران فرصت دارند که با پزشک دربارۀ گزینه های درمانی صحبت کنند، نظر دوم بگیرند و اطلاعات خود را دربارۀ سرطان مثانه افزایش دهند.
گرفتن نظر دوم
بیمار ممکن است پیش از آغاز درمان، بخواهد دربارۀ تشخیص سرطان، مرحلۀ سرطان و برنامۀ درمانی نظر دومی را جویا شود. جمعآوری سوابق پزشکی و تعیین وقت برای ملاقات با پزشک دیگر شايد کمی زمان ببرد. در بیشتر موارد، یک تأخیر کوتاه موجب کاهش تأثیر درمان نخواهد شد.
برای یافتن پزشکی جهت گرفتن نظر دوم، چند روش وجود دارد:
· ممکن است پزشک بیمار، وی را به یک یا چند متخصص معرفی کند. متخصصانی که سرطان مثانه را درمان می کنند شامل جراحان، اورولوژیست ها، پزشکان سرطان شناس و اورولوژیست های سرطان شناس (Urologic Oncologists) هستند. در مراکز سرطان، این پزشکان اغلب با یکدیگر در غالب یک گروه همکاری می کنند.
با مراجعه به پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان ميتوانيد اسامي مراكز درماني و نام پزشكان متخصص را در اين زمينه در سطح استان ها و شهرستان ها ملاحظه كنيد.
آمادگی برای درمان
پزشک با توجه به نیاز بیمار، یک برنامۀ درمانی برای وی درنظر می گیرد. این روش درمانی به نوع سرطان مثانه، مرحلۀ آن و درجۀ تومور بستگی دارد. (درجۀ تومور میزان شباهت سلول های سرطانی به سلول های طبیعی را بهدست ميدهد. همچنین سرعت رشد سرطان را نیز مشخص می-کند. سرطان هایی که درجۀ آن ها پایین تر است، معمولاً نسبت به سرطان هایی که درجۀ بالا دارند، کندتر گسترش می یابند.) پزشک عوامل دیگر از جمله سن بیمار و سلامت عمومی وی را نیز در نظر می گیرد.
بیمار پیش از آغاز درمان می تواند پرسش های زیر را از پزشک خود بپرسد:
· به کدام نو ع از سرطان مثانه مبتلا شد هام؟
· سرطان در چه مرحل هایست؟ آیا گسترش یافته است؟
· تومور چه درج های دارد؟
· چه گزینه های درمانی دارم؟ شما کدام یک را پیشن هاد می کنید؟ و چرا؟
· فواید مورد انتظار هر یک از روش های درمان چیست؟
· خطرات و عوارض جانبی احتمالی هر یک از روش های درمان چیست؟
· هزینۀ احتمالی درمان چقدر خواهد بود؟ آیا بیم هام این هزینه ها را پوشش می دهد؟
· تأثیر این روش درمان بر فعالیت های عادیم چگونه خواهد بود؟
لازم نیست افراد همۀ پرسش هایشان و پاسخ های آن ها را تن ها در یک نوبت بپرسند و درک کنند. فرصت های دیگری نیز خواهد بود تا در آن از پزشک بخواهند مواردی را که برایشان روشن نیست توضیح داده، و یا اطلاعات بیشتری در اختیار آن ها قرار دهد.
روش های درمانی
مبتلایان به سرطان مثانه گزینه های درمانی زیادی دارند. ممکن است تحت جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی یا درمان بیولوژیک قرار بگیرند. برخی از بیماران تحت ترکیبی از این روش ها قرار می گیرند.
بهترین منبع برای توصیف گزینه های درمانی و بحث دربارۀ نتایج مورد انتظار درمان، پزشک است.
بیمار شايد بخواهد دربارۀ شرکت در یک پژوهش بالینی – یک بررسی تحقیقاتی بر روی روش های درمانی جدید – با پزشک مشورت کند. پژوهش های بالینی گزینۀ مهمی برای مبتلايان به سرطان مثانه در تمام مراحل به شمار می رود. بخش «انتظاراتی که از تحقیقات بر روی سرطان میرود» اطلاعات بیشتری دربارۀ پژوهش های بالینی ارائه ميكند.
جراحی. درمانی رایج برای سرطان مثانه بهحساب می آید. نوع جر احی تا حدود زیادی به مرحله و درجۀ تومور بستگی دارد. پزشک می تواند اطلاعاتي دربارة انواع جراحی و اینکه کدامیک برای بیمار مناسب تر است در اختيار او قرار دهد.
· برش از طریق پیشابراه (Transurethral Resection): ممکن است پزشک سرطان مثان های را كه زود تشخیص داده شده (سطحی) با روش برش از طریق پیشابراه (Tur) درمان کند. در روش برش از طريق پيشابراه(Tur)، پزشک یک سیستوسکوپ را از طریق پیشابراه وارد مثانه می کند.
سپس از ابزاری که در انت هایش دارای یک حلقۀ سیمی است، برای برداشتن و سوزاندن تمام سلول های سرطانی باقیمانده بهوسیلۀ جریان الکتریکی، استفاده می کند. ممکن است لازم باشد برای انجام این عمل، بیمار در بیمارستان بستری شده و نیاز به بیهوشی داشته باشد. پس از اين عمل ممکن است بیمار تحت شیمی درمانی یا درمان بیولوژیک نیز قرار بگیرد.
· مثانهبرداری کامل (Radical Cystectomy): مثانهبرداری کامل، رایج ترین روش جراحی برای سرطان مثانه م هاجم بهشمار می رود. پزشک هنگامی از این نوع جراحی استفاده می کند که سرطان سطحی مثانه، بخش زیادی از مثانه را درگیر کرده باشد. مثانهبرداری کامل، بهمعنای برداشتن تمام مثانه، غدد لنفاوی مجاور آن، بخشی از پیشابراه و اندام های نزدیکی است که احتمال می رود سلول های سرطانی در آن ها وجود داشته باشند. در مردان، اندام های نزدیک که آن ها را برمی دارند عبارتند از پروستات، کیسه های منی، و بخشی از مجرای انتقال منی (Vas Deferens). در زنان، رحم، تخمدان ها، لوله های فالوپ و بخشی از واژن را برمی-دارند.
· مثانهبرداری جزئی (Segmental Cystectomy): در برخی موارد، ممکن است پزشک در فرایندی به نام مثانهبرداری جزئی، تن ها بخشی از مثانه را بر دارد. او هنگامی از این روش استفاده میکند که سرطان بیمار دارای درجۀ پایین باشد، به طوریکه دیوارۀ مثانه را تن ها در یک ناحیه مورد حمله قرار داده باشد.
گاهی، كه سرطان به خارج از مثانه سرایت كرده و نتوان تمام نواحي سرطانزده را کاملاً برداشت، جراح فقط مثانه را برمی دارد اما تلاش نمی کند تمام نواحی سرطانی را با جراحی از بدن خارج کند. و یا حتي ممکن است جراح مثانه را برندارد، و راه دیگری برای خروج ادرار از بدن باز کند. در چنین مواردی هدف از جراحی، ر هایی بیمار از سد شدن ادرار یا دیگر علائمی که بر اثر سرطان بهوجود آمد هاند، است.
وقتي كه تمام مثانه برداشته ميشود، جراح راه دیگری برای جمعآوری ادرار ایجاد می کند، مثلاً کیس های در خارج از بدن قرار ميدهند كه ادرار در آن جمع شود، یا اینکه جراح با استفاده از بخشی از روده ها، کیسۀ کوچکی را درون بدن تعبیه کند. بخش های «عوارض جانبی درمان» و «توانبخشی» اطلاعات بیشتری دربارۀ این فرایند ها دربردارند.
سؤالاتی که بیمار می تواند دربارۀ جراحی از پزشک بپرسد:
· چه نوع عمل جراحی بر روی من انجام خواهد گرفت؟
· پس از آنچه حالی خواهم داشت؟
· اگر دچار درد شدم، چه کاری براي تسكين آن خواهيد كرد؟
· چه مدت باید در بیمارستان بستری باشم؟
· آیا این عمل عوارض جانبی بلندمدت خواهد داشت؟
· كي می توانم به فعالیت های عادی زندگیم بپردازم؟
· آیا می توانم به شکل طبیعی ادرار کنم؟
· آیا جراحی بر امور جنسیم تأثیر می گذارد؟
· چند وقت یک بار باید برای انجام معاینه بروم؟
در پرتودرمانی (که رادیوتراپی هم نامیده می شود) از اشعه های با انرژی بالا به منظور از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود. همانند جراحی، پرتودرمانی نیز یک روش درمانی موضعی (Local Therapy) است. این روش تن ها بر سلول های سرطانی موجود در ناحیۀ تحت درمان تأثیر میگذارد.
تعداد کمی از بیماران ممکن است پیش از جراحی و بهمنظور کوچک کردن تومور، تحت پرتودرمانی قرار بگیرند. دیگر بیماران پس از جراحی و بهمنظور از بین بردن سلول های سرطانی که ممکن است در ناحیۀ مزبور باقی مانده باشند، تحت پرتودرمانی قرار ميگيرند. گاهی، بیمارانی که نمیتوانند تحت عمل جراحی قرار بگیرند، پرتودرمانی ميشوند.
پزشکان از دو گونه پرتودرمانی برای درمان سرطان مثانه استفاده می کنند:
· پرتودرمانی خارجی: در این روش یک دستگاه بزرگ، از خارج از بدن به ناحی های که تومور در آن قرار دارد، اشعه می تاباند. دورۀ درمانی بیشتر افرادی که تحت پرتودرمانی خارجی قرار می گیرند، پنج روز در هفته و به مدت پنج تا هفت هفته است، آن هم به عنوان بیمار سرپایی. این زمان بندی با توجه به پخش شدن میزان کلی پرتو در تمام بدن، به حفاظت از سلول ها و بافت های سالم کمک می کند. در صورتی که بههمراه پرتودرمانی خارجی، از پرتودرمانی القایی (داخلی) نیز استفاده شود، دورۀ درمان کوتاه تر خواهد شد.
· پرتودرمانی داخلی: در این روش، پزشک یک مخزن کوچک حاوی مواد رادیواکتیو را از طریق پیشابراه و یا شکافی (Incision) درون شکم، داخل مثانه قرار می دهد. در این روش درمانی، بیمار باید چند روز در بیمارستان بستری باشد. برای محافظت از دیگران در برابر تشعشعات رادیواکتیو، ممکن است بیمار هنگامی که مخزن درون مثان هاش جای دارد، اجازۀ ملاقات نداشته باشد و یا تن ها برای مدت کوتاهی اجازۀ ملاقات داشته باشد. پس از خارج كردن مخزن القایی، دیگر رادیواکتیوی در بدن باقی نمی ماند.
برخی مبتلایان به سرطان مثانه هر دو نوع پرتودرمانی را دریافت می کنند.
پرسش هایی که بیمار می تواند از پزشک خود دربارۀ پرتودرمانی بپرسد:
· چرا به این روش درمان نیاز دارم؟
· پرتودرمانی چگونه انجام خواهد شد؟
· آیا لازم است در بیمارستان بستری شوم؟ و برای چه مدتی؟
· درمان چه زمانی آغاز می شود؟ و کِی به پایان خواهد رسید؟
· حالم در طول مدت درمان چگونه خواهد بود؟ آیا این روش عوارض جانبی هم دارد؟
· در طول مدت درمان چگونه از خودم مراقبت کنم؟
· چگونه متوجه میزان کارایی پرتودرمانی خواهیم شد؟
· آیا در حین درمان قادر خواهم بود به فعالیت های عادی خود بپردازم؟
· چند وقت یک بار باید برای معاینه به پزشک مراجعه کنم؟
در شیمی درمانی از دارو برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود. پزشک معمولاً از یک نوع دارو یا ترکیبی از چند دارو برای این منظور استفاده ميکند.
ممکن است پزشک برای بیمارانی که به سرطان مثانۀ سطحی مبتلا هستند، پس از برداشتن بافت های سرطانی با استفاده از تي.يو.آر (Tur)از شیمی درمانی درون - مثان های (Intravesical) استفاده کند. این درمان، یک درمان موضعی است. پزشک لول های (سوند) را در پیشابراه قرار می-دهد و دارو های مایع را از طریق سوند به داخل مثانه می ریزد. دارو ها به مدت چند ساعت در مثانه باقی می ماند. تأثیر عمدۀ این دارو ها بر سلول های موجود در مثانه است. معمولاً بیمار در این روش، هفت های یکبار و به مدت چند هفته تحتدرمان قرار می گیرد. اين روش گاهی تا یک سال و یک یا چند بار در ماه انجام میشود.
اگر سرطان به اعماق مثانه نفوذ کرده باشد یا به غدد لنفاوی یا دیگر اندام ها سرایت کرده باشد، دارو ها درون رگ بیمار تزریق ميشود. به این روش درمان، شیمی درمانی درونوریدی می-گویند. این شیوه، یک روش درمانی فراگیر است، به این معنا که دارو ها از طریق جریان خون به تقریباً تمام بدن می رسند. دارو ها را معمولاً با فاصله زماني مشخص به بيمار تزريق مي كنند. در فاصله بين تزريق ها، بدن فرصت مي يابد تا خود را بازسازي كند.
ممکن است بیمار تن ها تحت شیمی درمانی قرار بگیرد و یا در کنار شیمی درمانی از جراحی، پرتودرمانی یا هر دوی این روش ها نیز استفاده شود. معمولاً شیمی درمانی روشی است که در آن فرد بهعنوان بیمار سرپایی، در بیمارستان، درمانگاه یا مطب پزشک تحت درمان قرار می گیرد. با اینحال، با توجه به نوع دارو های مورد استفاده و وضعیت سلامت عمومی بیمار، گاهي لازم است بیمار مدتی در بیمارستان بستری و تحتنظر باشد.
در درمان بیولوژیک (که به آن ایمیونتراپی نیز می گویند) از توانایی هاي طبیعی بدن (سیستم ایمنی) برای مبارزه با سرطان استفاده می شود. در بیشتر مواقع از درمان بیولوژیک پس از تي.يو.آر (Tur) و به منظور درمان سرطان مثانۀ سطحی استفاده می شود. این روش به جلوگیری از بازگشت سرطان کمک می کند.
ممکن است پزشک از روش درمان بیولوژیکِ درون مثان های با محلول بي.سي.جي (bcg) استفاده کند. محلول بي.سي.جي (bcg) حاوی باکتری های زنده و ضعیف شده است. این باکتری ها، سیستم ایمنی را تحریک می کنند تا سلول های سرطانی موجود در مثانه را از بین ببرد. پزشک جهت وارد کردن این محلول به مثانه، از سوند استفاده می کند. بیمار باید حدود دو ساعت این محلول را درون مثان هاش نگه دارد. درمان با استفاده از محلول بي.سي.جي (bcg) معمولاً یک بار در هفته و به مدت شش هفته انجام می شود.
پرسش هایی که بیمار می تواند از پزشک خود دربارۀ شیمی درمانی یا درمان بیولوژیک بپرسد:
· چرا لازم است این روش درمانی را انجام دهم؟
· از چه دارویی استفاده می شود؟ چگونه آن را دریافت می کنم؟ این دارو چه کار می کند؟
· آیا دچار عوارض جانبی خواهم شد؟ دربارۀ این عوارض جانبی چه کاری از دستم برمی-آید؟
· دورۀ این درمان چقدر خواهد بود؟
· چند وقت یک بار باید برای معاینات مراجعه کنم؟
عوارض جانبی درمان سرطان
از آنجا که درمان سرطان می تواند به سلول ها و بافت های سالم نیز آسيب برساند، گاهی عوارض جانبی ناخواست های نیز بروز ميكند. این عوارض جانبی به عوامل بسیاری، از جمله نوع و میزان گستردگی درمان، بستگی دارند. همچنين عوارض جانبی در افراد مختلف متفاوت است و حتی ممکن است برای یک فرد، از یک دورۀ درمان به دورۀ دیگر نیز تغییر کند. پزشکان و پرستاران عوارض جانبی احتمالی درمان، و اینکه چگونه به بیمار کمک می کنند تا با آن ها برخورد کند را برای بیماران توضیح میدهند.
پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir (http://www.njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fwww.ncii.ir)) مقالة مفیدی دربارۀ روش های درمان سرطان و کنار آمدن با عوارض جانبی آن ها تهیه کرده است. برای دسترسی به دیگر منابع اطلاعاتی دربارۀ عوارض جانبی به پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir (http://www.njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fwww.ncii.ir)) مراجعه کنید.
جراحی
بیماران طی چند روز پس تي.يو.آر (Tur)، ممكن است کمی خون در ادرار خود ملاحظه کنند و یا در هنگام ادرار دچار درد یا مشکلاتی شوند. گذشته از این موارد، تي.يو.آر (Tur) معمولاً مشکلات زیادی ایجاد نمی کند.
بیشتر بیماران طی چند روز اول پس از برداشتن مثانه احساس درد و ناراحتی می کنند. با اینحال، می توان با دارو این درد را م هار کرد. بیماران باید بتوانند بهراحتی دربارۀ روش م هار دردشان با پزشک یا پرستار صحبت کنند. همچنین، احساس خستگی و ضعف برای مدتی عادی محسوب میشود. مدت زمان بهبودی پس از جراحی برای هر فرد متفاوت است.
پس از مثانهبرداری جزئی، ممکن است بیماران نتوانند به میزان سابق ادرار را در مثانه شان نگه دارند، و لازم باشد دفعات بیشتری ادرار کنند. در بیشتر موارد، این مشکل موقتی است، اما برخی از بیماران دچار تغییراتی بلند مدت در میزان ادراری که می توانند در مثانه شان نگه دارند، ميشوند.
در صورتی که جراح مثانه را کلاً بردارد، لازم است برای بیمار راهی جدید برای ذخیرۀ ادرار و ادرار کردن ایجاد شود. یک روش معمول این است که، جراح از قسمتی از رودۀ کوچک بیمار برای درست کردن لول های جدید برای عبور ادرار استفاده می کند. جراح، یک سر این لوله را به پیشابراه و سر دیگرش را به مدخلی جدیدی که در دیوارۀ شکم ایجاد می کند، وصل می کند. به این مدخل جدید، د هانه (Stoma) می گویند. یک کیسۀ نازک به منظور جمع کردن ادرار روي د هانه نصب می شود، و با چسبی مخصوص در محل خود محکم مي شود. به عمل جراحی که جهت ایجاد روزنه انجام می شود، اوروستومی (Urostomy) یا اُستومی (Ostomy) می گویند. بخش «توانبخشی پس از سرطان مثانه» اطلاعات بیشتری دربارۀ چگونگی مراقبت بیماران از د هانه را دربردارد.
در مورد برخی از بیماران، پزشک می تواند از قسمتی از رودۀ کوچک بیمار، محفظ های برای جمعآوری ادرار را به نام مخزن نگهدارنده (Continent Reservoir) در درون بدن وی درست کند. در این موارد، ادرار بهجای اینکه در کیسه جمع شود، وارد محفظه می شود. جراح این محفظه را به پیشابراه یا به د هانه وصل می کند. اگر جراح این محفظه را به د هانه وصل کند، بیمار برای ادرار کردن از سوند استفاده می کند.
جراحی مربوط به سرطان مثانه می تواند روی زندگی جنسی بیمار اثر بگذارد. به دلیل اینکه جراح در مثانهبرداری کامل در زنان، رحم و تخمدان ها را برمی دارد و آن ها دیگر قادر به بچه دار شدن نخواهد بود. همچنین بلافاصله پس از جراحی، یائسگی نیز آغاز ميشود.
گرگرفتگی و دیگر علائم یائسگیِ پس از جراحی، ممکن است شدیدتر از علائمی باشد که بر اثر یائسگیِ طبیعی روی می دهد. بسیاری از زنان برای ر هایی از این مشکلات، از هورمون درمانی جایگزین (Hrt) استفاده می کنند. اگر جراح در حین عمل مثانهبرداری کلی، بخشی از واژن را نیز بردارد، عمل آمیزش جنسی نیز دشوار ميشود.
در گذشته، تقریباً تمام مردان پس از مثانهبرداری کلی، به لحاظ جنسی ناتوان می شدند، اما پیشرفت هایی که در جراحی بهدست آمده، این امکان را برای برخی از مردان فراهم کرده است که دچار این مشکل نشوند. در بدن مردانی که غدۀ پروستات و کیسه های منی شان برداشته شده، دیگر مایع منی ساخته نمی شود، بنابراین آن ها دچار اُرگاسم خشک (Dry Orgasm) خواهند بود. مردانی که می خواهند پدر باشند، می توانند پیش از جراحی فرایند ذخیره سازی اسپرم، و پس از آن بازیابی اسپرم را در نظر بگیرند.
طبیعی است که بیمار دربارۀ تأثیرات سرطان مثانه بر زندگی جنسی خود، نگران باشد، بخواهد دربارۀ عوارض جانبی احتمالی و مدت زمانی که تأثیرات این عوارض جانبی به طول می انجامد با پزشك صحبت کند. دورنمای وضعیت بیمار هرچه باشد، اینکه بیمار و شریک زندگی اش دربارۀ احساسات خود صحبت کنند و به یکدیگر در یافتن راه هایی برای ابراز صمیمیتشان در حین درمان و پس از آن کمک کنند، می تواند به آن ها ياري رساند.
پرتودرمانی
عوارض جانبی پرتودرمانی عمدتاً به میزان پرتوی مورد استفاده در درمان و اینکه کدام قسمت از بدن تحت پرتودرمانی قرار می گیرد، بستگی دارد. به احتمال زیاد بیماران در حین پرتودرمانی بهشدت احساس خستگی خواهند کرد، به خصوص در چند هفتۀ پس از به پایان رسیدن درمان. استراحت مهم است، اما پزشکان معمولاً به بیمارانشان توصیه می کنند که تا جایی که امکان دارد فعالیت کنند. عوارض جانبی پرتودرمانی عمدتاً به میزان پرتوی مورد استفاده در درمان و اینکه کدام قسمت از بدن تحت پرتودرمانی قرار می گیرد، بستگی دارد. به احتمال زیاد بیماران در حین پرتودرمانی بهشدت احساس خستگی خواهند کرد، به خصوص در چند هفتۀ پس از به پایان رسیدن درمان. استراحت مهم است، اما پزشکان معمولاً به بیمارانشان توصیه می کنند که تا جایی که امکان دارد فعالیت کنند.
ممکن است پرتودرمانی خارجی موجب شود رنگ پوست در نواحی تحت تابش اشعه، به شکل بازگشت ناپذیری تیره یا «برنزه» شود. بیماران معمولاً در ناحیۀ تحت درمان دچار ریزش مو می-شوند و پوستشان قرمز، خشک، حساس و دچار خارش ميشود. این مشکلات موقتی است، و پزشک می تواند برای مداواي آن ها روش هایی را توصیه کند.
پرتودرمانی در ناحیۀ شکم ممكن است موجب حالت تهوع، استفراغ، اس هال یا ناراحتی در حین تخليه ادرار شود. پزشک می تواند دارو هایی را تجویز کند که شدت این عوارض را کاهش دهند.
پرتودرمانی در ناحیۀ شکم ممكن است موجب حالت تهوع، استفراغ، اس هال یا ناراحتی در حین تخليه ادرار شود. پزشک می تواند دارو هایی را تجویز کند که شدت این عوارض را کاهش دهند. همچنین پرتودرمانی می تواند گلبول های سفید - یعنی سلول هایی که در برابر عفونت از بدن محافظت می کنند را كاهش دهد. در صورت پایین بودن میزان سلول های خونی، پزشک یا پرستار روش هایی را برای پیشگیری از عفونت توصیه ميكنند. و نيز تا زمانی که تعداد سلول های خونی بیمار بهبود نیابد، پزشك ادامة پرتودرمانی را به تأخير مياندازد، او مرتباً تعداد سلول های خونی بیمار را بررسی می کند و در صورت لزوم جدول زمان بندی درمان را تغییر می دهد.
پرتودرمانی عليه سرطان مثانه، می تواند هم در مردان و هم در زنان مشکلات جنسی ایجاد کند. زنان دچار خشکی واژن ميشوند و مردان نیز در نعوظ مشكلاتي پيدا ميكنند.
با آنكه عوارض جانبی پرتودرمانی می تواند آزاردهنده باشد، پزشک معمولاً آن ها را درمان یا م هار ميکند. همچنین دانستن اینکه در بیشتر موارد، عوارض جانبی این روش دائمی نیستند، تا حدودی به بيمار آرامش ميبخشد.
شیمی درمانی
عوارض جانبی شیمی درمانی عمدتاً به نوع و مقدار دارویی که بیمار دریافت می کند و نحوۀ دریافت آن ها بستگی دارد. علاوه بر این، مانند دیگر روش های درمانی، عوارض جانبی در افراد مختلف، متفاوت است.
دارو های ضد سرطانی که درون مثانه قرار داده می شوند موجب الت هاب، کمی ناراحتی یا خونریزی می شود که تا چند روز پس از پایان درمان نیز ادامه می یابد. برخی از دارو ها در صورتی که با پوست یا اندام تناسلی تماس پیدا کنند، ممکن است موجب کهیر و جوش شوند.
شیمی درمانی فراگیر، بر تمام سلول های موجود در سراسر بدن که به سرعت تقسیم می شوند، از جمله سلول های خونی تأثیر می گذارد. سلول های خونی با عفونت مبارزه می کنند، به انعقاد خون کمک می کنند و به تمام بدن اکسیژن می رسانند. هنگامی که دارو های ضدسرطان به سلول های خونی آسیب می رسانند، بیمار با احتمال بیشتری به عفونت دچار می شود، بهسادگی دچار کبودی یا خونریزی ميشود و نیز انرژی کمتری خواهد داشت. از طرفی سلول های موجود در ریشۀ مو و در ج هاز هاضمه نیز به سرعت تقسیم می شوند. بنابراین، ممکن است بیماران دچار ریزش مو و یا دیگر عوارض جانبی مثل از دست دادن اشت ها، حالت تهوع و استفراغ یا زخم های د هانی شوند. معمولاً، این عوارض جانبی در طول دوره های بهبودی بین درمان و یا پس از به پایان رسیدن آن، به تدریج از بین می روند.
برخی دارو های مورد استفاده در درمان سرطان مثانه موجب آسیب رسیدن به کلیه ها ميشوند. بهمنظور محافظت از کلیه ها، لازم است بیماران به میزان بسیار زیادی مایعات مصرف کنند. از اينرو پرستار پیش از درمان یا پس از آن از طریق رگ مایعات تزریق مي کند. همچنین، گاهي لازم است بیمار در حین درمان با این دارو ها نیز به میزان زیادی مایعات مصرف کند.
برخی دارو های خاص ضد سرطان می توانند موجب سوزن سوزن شدن انگشتان دست، زنگ زدن گوش ها یا از دست دادن شنوایی شوند. این مشکلات پس از به پایان رسیدن درمان به احتمال زياد متوقف ميشوند.
درمان بیولوژیک
درمان با محلول بي.سي.جي (Bcg) موجب الت هاب مثانه ميشود. بیماران احساس نیاز فوری به ادرار کردن پيدا ميكنند و بهخصوص ادرار کردن، ممكن است همراه با درد باشد. برخی بیماران در ادرارشان خون ديده ميشود، یا دچار حالت تهوع، تب با درجۀ پایین و یا لرز ميشوند.
تغذیه
بیماران بايد در حین درمان تغذیۀ خوب داشته باشند. آن ها به میزان کافی کالری نیاز دارند تا بتوانند وزن مناسب داشته باشند و به پروتئین نیاز دارند تا بتوانند قدرتشان را حفظ کنند. تغذیۀ خوب اغلب به مبتلایان به سرطان کمک می کند تا حال بهتر و انرژی بیشتری داشته باشند.
اما تغذیۀ خوب نيز گاهي دشوار است. معمولاً بیماران در صورت احساس ناراحتی یا خستگی، اشت های غذا خوردن ندارند، و عوارض جانبی درمان، مانند کماشت هایی، حالت تهوع یا استفراغ مشکلساز ميشوند و گاهي طعم غذا ها از نظر بیمار متفاوت جلوه ميكند.
پزشک، متخصص تغذیه یا دیگر ارائه دهندگان خدمات بهداشتي مي توانند راه هایی برای یک رژیم غذایی مناسب پیشن هاد کنند. بیماران و اعضای خانواده شان می توانند مقالة پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir (http://www.njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fwww.ncii.ir)) با عنوان «توصیه- های تغذی های برای مبتلایان به سرطان»، که حاوی تعداد زیادی توصیه های مفید و دستور تهیه غذا های متنوع است را مطالعه کنند. چگونگی دریافت این مقالات در بخش «مقاله هاي پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir (http://www.njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fwww.ncii.ir)) » آمده است.
توانبخشی
توانبخشی بخش مهمی از روند مراقبت از بيماران سرطاني محسوب می شود. تيم درماني تمام تلاش خود را انجام می دهد تا بیمار هرچه سریع تر به فعالیت های معمول خود بازگردد.
لازم است بیمارانی که در شکمشان د هانه ایجاد شده است، نحوۀ مراقبت از آن را بیاموزند. پزشكان یا پرستاران می توانند در این امر به بیماران یاری کنند. این متخصصان اغلب پیش از جراحی با بیماران ملاقات می کنند تا به آن ها بگویند انتظار چه چیزی را باید داشته باشند. آن ها به بیماران میآموزند که پس از جراحی چگونه از خودشان و روزنۀ شکمشان مراقبت کنند. همچنین با بیماران دربارۀ روش زندگی، شامل مسائل احساسی- عاطفی، جسمانی و جنسی صحبت می کنند. و در صورت لزوم اطلاعات مربوط به مراجع و گروه های حمایتی را در اختیار بیماران قرار ميدهند.
پیگیری سلامت بیمار پس از درمان
پیگیری سلامت بیمار پس از درمان سرطان مثانه بسیار مهم است. سرطان مثانه ممكن است دوباره در مثانه یا محل دیگری از بدن بروز كند. بنابراین، بيماراني که به سرطان مثانه مبتلا بود هاند بايد با پزشك خود دربارۀ احتمال عود سرطان صحبت کنند.
اگر سرطان عود كند در صورتی که مثانه را برنداشته باشند، پزشک عمل مثانهبرداری را انجام داده و هر تومور سطحی جدیدی را که ایجاد شده باشد، برمی دارد. از بیماران آزمایش ادرار به عمل ميآید تا وجود نشانه های سرطان در آن بررسی شود. ممکن است پیگیری سلامت بیمار پس از درمان شامل آزمایش خون، عکسبرداری با اشعۀ ایکس یا دیگر آزمایش ها نیز بشود.
افراد نباید دربارۀ صحبت پیرامون پیگیری سلامتشان پس از درمان با پزشک درنگ کنند. با پیگیری مرتب وضع بیمار پس از درمان، پزشک متوجه هر تغییری خواهد شد و بنابراین هر مشکلی را می توان هرچه سریع تر درمان کرد. اگر سلامت افرادی که قبلاً به سرطان مثانه مبتلا شده باشند، بین دو جلسۀ معاینه دچار مشکل شود، باید این مشكلات را بلافاصله پس از بروز به پزشک خود اطلاع دهند.
حمایت از حقوق بيماران مبتلا به سرطان مثانه
کنار آمدن با یک بیماری جدی مثل سرطان کار آسانی نیست. برخی افراد متوجه می شوند که برای کنار آمدن با جنبه های عاطفی و عملی بیماریشان به کمک نیاز دارند. گروه های حمایتی می توانند مفید واقع شوند. در این گروه ها، بیماران و یا اعضای خانواده هایشان دور هم جمع می شوند تا تجربه هايشان دربارۀ چگونگي کنار آمدن با سرطان و عوارض درمان آن را با یکدیگر در ميان بگذارند. بیماران ميتوانند با یکی از اعضای گروه بهیاری خود دربارۀ یافتن یک گروه حمایتی مشورت کنند.
ممکن است نگرانی كساني که به سرطان مبتلا هستند مربوط به مراقبت از اعضای خانواده-شان، حفظ شغلشان یا رسیدگی به امور روزمره شان باشد. مسایل مربوط به روش های درمانی و مدیریت عوارض جانبی پس از آن ها، بستری شدن در بیمارستان و مخارج آن نیز از جمله نگرانی- های معمول این افراد است. پزشکان، پرستاران و دیگر اعضای گروه بهیاری به پرسش های این بيماران دربارۀ درمان، اشتغال یا دیگر فعالیت ها پاسخ می دهند. گفتوگو با مددکار اجتماعی، مشاور یا یکی از معتمدین مذهبی می تواند برای كساني که ميخواهند دربارۀ احساسات یا نگرانی هایشان حرف بزنند، مفید باشد. اغلب، مددکار اجتماعی می تواند مراجعی را معرفی کند که بتوانند در امور توانبخشی، حمایت عاطفی، کمک های مالی، حمل ونقل یا مراقبت در منزل به مبتلایان به سرطان یا اعضای خانواده شان کمک کنند.
مقالات مربوط به چگونگي کنار آمدن با سرطان و نیز مراجع دیگر (ncii) در «منابع اطلاعاتی پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir (http://www.njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fwww.ncii.ir)) » آمده است و در دسترس است.
انتظاراتی که از تحقیقات بر روی سرطان می رود
پزشکان در سراسر ج هان در حال انجام پژوهش های بالینی متعدد و متنوعی هستند. پژوهش های بالینی، بررسی های تحقیقاتی هستند که افراد به صورت داوطلبانه در آن ها شرکت می کنند. پزشکان در حال مطالعه بر روی روش های جديد درمان سرطان مثانه و جلوگیری از بازگشت آن هستند. تاکنون پیشرفت هایی در این زمینه بهدست آمده است، و پژوهشگران در حال بررسی روش های مؤثرتری هستند.
بیمارانی که در پژوهش های بالینی شرکت می کنند، اولین كساني هستند که از مزایای روش های درمانی جدیدی که در تحقیقات پیشین نتایج امیدوارکنند های داشت هاند، بهره مند ميشوند. همچنین این بيماران با یاری به پزشکان در به دست آوردن اطلاعات بیشتر دربارۀ سرطان، کمک شایان توجهی به علوم پزشکی می کنند. گرچه پژوهش های بالینی ممکن است با خطراتی همراه باشد، ولي پژوهشگران جهت محافظت از بیمارانشان، تمهیدات زیادی را می اندیشند.
بیمارانی که مایل به شرکت در بررسی های بالینی هستند باید با پزشک خود مشورت کنند. همچنین مقالة پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان با عنوان شرکت در بررسی های تحقیقاتی مربوط به درمان سرطان در دسترس آن هاست. در این مقاله توضیح داده شده که پژوهش های بالینی چگونه انجام می شوند و خطرات و مزایای احتمالی آن ها نیز شرح داده شده است. پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسه تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir (http://www.njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fwww.ncii.ir)) اطلاعات كلي مربوط به پژوهش های بالینی را در بر دارد.
پزشکان در حال بررسی جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی، درمان بیولوژیک و ترکیبی از این روش ها هستند. روشی دیگر که در دست بررسی است، درمان فوتودینامیک (Photodynamic Therapy) نام دارد، که در آن از دارو هایی استفاده می شود که با قرار گرفتن در معرض نوری ویژه فعال می شوند. پس از آنکه سلول های سرطانی دارو را جذب کردند، پزشک نوری ویژه را با استفاده از سیستوسکوپ به درون مثانه می تاباند. با این کار، دارو ها فعال شده و سلول های سرطانی را از بین می برند.
پزشکان در حال بررسی این سؤال هستند که آیا با مصرف میزان بالای ویتامین ها یا دارو هایی خاص می توان از بازگشت سرطان مثانه پس از پایان درمان جلوگیری کرد یا خیر؟
poune
27th May 2011, 12:08 PM
آنچه باید در مورد سرطان ریه بدانید
What You Need To Know About Lung Cancer
پیرامون این مقاله:
این مقاله پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) در مورد سرطانی است که در ناحیۀ ریه شروع شده است. اطلاعات این مقاله در مورد چگونگي تشخیص، زمانبندي، درمان و مراقبتهای آسایشی است. آشنایی با مراقبتهای پزشکی برای افراد مبتلا به سرطان ریه، شما را در تصمیمگیری در مورد نحوۀ مراقبت خود ياري ميكند.
این مقاله مواردي را که میتوانید از پزشک خود بپرسید مطرح ميكند. بسیاری از افراد همراه داشتن فهرستي از پرسشها را هنگام ملاقات با پزشکشان مفید تشخیص دادهاند. برای بهخاطر سپردن گفتههای پزشک یادداشتبرداری کنید یا با اجازۀ او صحبتهایش را ضبط کنید، و نيز ميتوانيد در هنگام ديدار با پزشک، یکی از دوستان يا اعضای خانوادهتان را همراه ببريد و از آنها بخواهید یادداشت بردارند، در گفتوگوها شرکت كنند یا فقط گوش دهند.
برای بهدست آوردن تازهترين اطلاعات پيرامون سرطان ریه ميتوانيد به پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) سر بزنيد.
ریهها:
ریهها دو اندام بزرگ در قفسة سینۀ شما هستند. این اندامها بخشی از دستگاه تنفسی هستند. هوا از طریق بینی یا دهان وارد بدن شما میشود و پس از عبور از نای (لولۀ هوا) و هریک از نایژهها وارد ریه میشود.
در هنگام عمل دَم، ریههاي شما با هوا منبسط میشوند و به این گونه بدن اکسیژن لازم را دریافت میکند.
در هنگام بازدم هوا از ریههای شما خارج میشود و دیاکسیدکربن بدن را دفع میکند.
ریۀ راست شما شامل سه لَت (لوب) ا ست. ریۀ چپ کوچکتر و شامل دو لَت است.
بافت نازکی (غشاء جانبي) ریهها و درون ناحیۀ قفسة سینه را ميپوشاند. بین دو لایۀ غشاء جانبي مقدار کمی مایع (مایع پردۀ جنب) قرار دارد. بهطور معمول مقدار زیادی از این مایع در این محل جمع نمیشود.
سلولهای سرطانی:
سرطان از سلولها ـ که عوامل سازندة بافتها هستند ـ آغاز میشود. بافتها اندامهای بدن را تشکیل میدهند.
معمولاً سلولهاي سالم رشد ميكنند و تقسیم میشوند تا سلولهای جدید مورد نیاز بدن را تولید کنند. هنگاميکه سلولهای عادی پیر ميشوند یا آسیب میبینند میمیرند و سلولهاي جدید جای آنها را میگیرند.
گاهی این روند منظم بهدرستی انجام نمیشود. سلولهاي جدید هنگامی بهوجود ميآیند که بدن به آنها نیازی ندارد و سلولهای پیرشده یا آسیب دیده نیز از بین نمیروند. تجمع سلولهای اضافی معمولاً باعث تشکیل تودهای از بافت میشود که تومور نام دارد.
سلولهای تومور، خوشخیم (غیرسرطانی) یا بدخیم (سرطانی) هستند. معمولاً سلولهای تومورِ خوشخیم به اندازۀ سلولهای بدخیم مضر نیستند.
تومورهای خوشخیم ریه:
معمولاً خطر مرگ را به همراه ندارند.
معمولاً نیازی به خارج کردن آنها نيست.
به بافتهای مجاورشان حمله نمیکنند.
به بخشهای دیگر بدن منتشر نمیشوند.
تومورهای بدخیم ریه:
معمولاً موجب مرگ ميشوند.
شاید پس از خارج کردن، مجدداً در بدن رشد کنند.
میتوانند به بافتها و اندام مجاورشان حمله کنند.
قابليت انتشار به بخشهای دیگر بدن را دارند.
سلولهای سرطانی با جدا شدن از تومور اصلی شروع به انتشار ميکنند. این سلولها وارد رگهای خونی یا رگهای لنفاوی میشوند و از این طریق به همۀ بافتهای بدن سرايت ميكنند. سلولهای سرطانی به اندامهای دیگر متصل میشوند و تومورهای جدیدی را بهوجود میآورند که به این اندامها صدمه ميزنند. به منتشرشدن سرطان متاستاز ميگويند.
برای بهدست آوردن اطلاعاتی در اين مورد بخش «مراحل رشد سرطاني» را مطالعه کنید.
عوامل خطرزا:
پزشکان گاهی نمیتوانند بگويند چرا برخي از افراد به سرطان ریه مبتلا میشوند و برخي ديگر هرگز به این بیماری دچار نمیشوند. با وجود اين، میدانیم كه احتمال ابتلای بعضی از افرادِ در معرض عوامل خطرزا، به سرطان ریه بیشتر است. عامل خطرزا، عاملی است که احتمال ابتلای فرد به بیماری را افزایش ميدهد.
مطالعاتی که در این زمینه انجام شده است اين عوامل خطرزا را برای سرطان ریه مشخص کرده-اند:
استعمال دخانیات: استعمال دخانیات تاکنون مهمترین عامل خطرزا برای سرطان ریه بهشمار ميآيد. مواد مضر موجود در دخانیات به سلولهای ریه صدمه وارد میکنند. بههمین دلیل مصرف سیگار برگ، پیپ، قليان و سیگار معمولاً منجر به ابتلا به سرطان ریه ميشود و تنفس در محیطی که افراد دخانيات مصرف میکنند میتواند باعث بروز سرطان ریه در افراد غیرسیگاری شود. هرچه فرد بیشتر در معرض دود باشد خطر ابتلای او به سرطان ریه افزایش مییابد. برای اطلاعات بیشتر مقالات موجود در اين پايگاه با عنوان ترک سیگار و دود دستدوم سیگار را مطالعه کنید.
رادون: رادون گاز رادیواکتیوی بیبو، بیمزه و بیرنگ است. این گاز در خاک و سنگها تشکیل میشود. افرادی که در معادن کار میکنند معمولاً در معرض گاز رادون هستند. در بعضی قسمتهاي دنيا، رادون در منازل نیز یافت میشود. رادون به سلولهای ریه صدمه وارد میکند و احتمال اینکه افرادی که در معرض این گاز هستند به سرطان ریه مبتلا شوند بسیار زیاد است. خطر ابتلا به سرطان ریه (ناشی از قرارگرفتن در معرض گاز رادون) در افراد سیگاری افزایش مییابد. برای بهدست آوردن اطلاعات بیشتر مقالۀ پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) به نام رادون و سرطان را مطالعه کنید.
پنبۀ نسوز (پنبۀ کوهی- آزبست) (Asbestos) و مواد دیگر: افرادی که در مشاغل خاصی مثل کار در صنایع شیمیایی و ساختوساز مشغول به کار هستند در معرض خطر ابتلا به سرطان ریه هستند. سروكار داشتن با پنبۀ نسوز، آرسنیک، کروم، نیکل، دوده، قطران و مواد دیگر معمولاً به ابتلا به سرطان ریه ميانجامد. هرچه فرد زمان طولانیتري با این مواد سروكار داشته باشد خطر افزایش مییابد. خطر ابتلا به سرطان ریۀ ناشی از قرارگرفتن در معرض این مواد، در افراد سیگاری بیشتر است.
آلودگی هوا: آلودگی هوا، خطر ابتلا به سرطان ریه را اندكي افزایش ميدهد. تأثیرات منفی آلودگی هوا بر سلامتی اشخاص در افراد سیگاری بیشتر است.
پيشينة خانوادگی ابتلا به سرطان ریه: خطر ابتلاي افرادی که پدر، مادر، برادر یا خواهر آنها به سرطان ریه مبتلا شده است افزایش خواهد یافت (حتی در صورتیکه این افراد سیگاری نباشند).
سابقۀ شخصی سرطان ریه: افرادی که به سرطان ریه مبتلا بودهاند بیشتر در معرض خطر بهوجود آمدن تومور ریة ثانویه هستند.
سن بالای 65 سال: در بیشتر موارد، سرطان ریه در افرادی که بیشتر از 65 سال سن دارند مشاهده میشود.
محققان عوامل خطرزاي احتمالی دیگری را نيز بررسی كردهاند. مثلاً، ابتلا به بعضی بیماری-های خاص ریه (مانند بیماری سل یا برنشیت) برای مدت طولانی، خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش ميدهد. البته هنوز کاملاً مشخص نیست که ابتلا به بیماریهای خاصِ ریه عاملي برای بروز سرطان ریه بهشمار میرود یا خیر.
افرادی که فکر میکنند در معرض خطر ابتلا به سرطان ریه هستند باید با پزشک خود مشورت کنند. پزشک روشهایی را برای کاهش خطر به آنها پیشنهاد ميدهد و برنامۀ مناسبی برای انجام معاینات عمومی (چک آپ) آنها تعیین ميکند. اهمیت افرادی که به سرطان ریه مبتلا بودهاند پس از درمان لازم است معاینه (چکآپ) شوند. زيرا پس از درمان، احتمال رشد مجدد تومور ریه یا تشكيل تومور جديد زياد است.
چگونگی ترک سیگار:
ترک کردن برای همۀ افرادی که از دخانیات استفاده میکنند اهمیت زیادی دارد (حتی برای افرادی که سالیان متمادی از سیگار استفاده میکنند). در افراد مبتلا به سرطان، ترک سیگار معمولاً منجر به کاهش احتمال بروز انواع ديگر سرطان ميشود. علاوه بر این، ترک سیگار باعث ميشود درمان مؤثرتر باشد. روشهای مختلفی برای کمک گرفتن جهت ترک وجود دارد:
با پزشک خود در مورد درمان جایگزین نیکوتین یا استفاده از داروهای خاص مشورت كنيد (مانند استفاده از، برچسب نيكوتين، آدامس، قرصهای مکیدنی، اسپری بینی یا اسپری-های استنشاقی). پزشک روشهای درماني مختلفی برای کمک به ترک سيگار، به شما پیشنهاد ميکند.
از پزشک خود بخواهید برنامههای درمانی ترک سیگار که در منطقة شما اجرا میشود و یا كارشناسان آموزشدیدهای را که در ترک سيگار به ديگران کمک ميکنند را معرفي كند.
ز طريق آدرس الكترونيكي info@ncii.ir براي ما پيام بفرستيد تا در زمينة ترك سيگار اطلاعاتي در اختيار شما قرار گيرد و يا به آدرس پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) سربزنيد اطلاعات مورد نياز شما در مورد سيگار و ترك آن موجود ميباشد.
غربالگری:
آزمایشهای غربالگری به پزشک کمک میکند سرطان را زودتر تشخیص دهد و درمان کند. مفید بودن غربالگری در بعضی از انواع سرطان نظیر سرطان پستان تجربه شده است. در حال حاضر هیچ آزمایش غربالگری که بهطور عام برای سرطان ریه پذیرفته شده باشد وجود ندارد. روشهای متعدد تشخیص سرطان ریه بهعنوان آزمایشهای غربالگری بررسي ميشوند؛ شامل آزمایش خلط (مخاطی که در هنگام سرفه کردن از سمت ریه به سوی دهان حرکت میکند)، عکس اشعۀ ايكس قفسة سینه، سیتی اسکنهای مارپیچی (هلیکال) است. میتوانید در بخش «تشخیص» اطلاعات بیشتری راجع به این آزمایشها بهدست آورید.
با اينحال آزمایشهای غربالگری خطراتی نيز به همراه دارد. مثلاً، در صورتیکه جواب آزمایش اشعۀ ایکس غیرعادی باشد روشهای دیگری نظیر جراحی برای بررسی وجود سلولهای سرطانی انجام میشود. در حاليكه فردی که نتیجۀ آزمایش او غیرعادی است ممکن است به سرطان ریه مبتلا نباشد. بررسيهايي که تاکنون انجام شده تأييد نكرده است كه انجام آزمايشهاي غربالگري به كاهش ميزان مرگومير ناشي از سرطان ريه انجاميده باشد. برای كسب اطلاعاتی در زمینۀ بررسيهاي پژوهشی مربوط به آزمایشهای غربالگری سرطان ریه به مقاله «آیندۀ پیشروی تحقیقات سرطان» مراجعه کنید.
اگر بخواهيد ميتوانيد در مورد عوامل خطرزاي خود و فواید و مضرات احتمالی انجام غربالگری برای سرطان ریه با پزشك مشورت کنید. مانند بسیاری از تصمیمات پزشکی دیگر، چون تصمیمگیری در مورد انجام غربالگری بر عهدۀ شخص بيمار است، در صورتیکه با معایب و فواید غربالگری آشنا باشید تصمیمگیری برایتان راحتتر خواهد بود.
علائم:
سرطان ریه در مراحل اولیه معمولاً هيچ علامتي از خود نشان نميدهد، ولی با بزرگتر شدن سرطان نشانههايي بروز ميكند که رایجترین آنها عبارتاند از:
سرفهای که بدتر میشود یا متوقف نميشود.
مشکلات تنفسی نظیر تنگینفس.
درد دائمی در ناحیۀ قفسة سینه.
خون بالا آوردن در هنگام سرفه.
گرفتگی صدا.
عفونت ریة مزمن نظیر ذاتالریه.
احساس خستگی دائمی.
کاهش وزن بدون هیچ دلیل مشخص.
در بیشتر موارد این نشانهها ناشي از سرطان نيست و مشکلات دیگری موجب بروز این علائم ميشوند. در صورتی که این علائم مشاهده شد باید به پزشک مراجعه كرد تا هرچه زودتر بیماری مشخص و درمان آن آغاز شود.
تشخیص:
پیداکردن سلولهای سرطانی ریه
انواع سرطان ریه
اگر شما علامتي مشاهده ميكنيد که احتمال ميدهد از جملة نشانههای سرطان ریه باشند، اين پزشک است كه باید تشخيص دهد كه منشاء این علائم از سرطان است یا مشکلات دیگری باعث پديد آمدن آنها شده است. پزشک پس از بررسي سابقۀ پزشکی شما و خانواده احتمالاً از شما آزمایش خون ميخواهد و یک یا چند مورد از اين آزمایشها را انجام ميدهد:
معاینات فیزیکی: پزشک هنگام معاينه به صدای تنفس شما گوش ميدهد و ریههای شما را از لحاظ وجود مایعات معاینه ميكند. ممکن است پزشک با لمس کردن، وجود غدههاي لنفاوی متورم و تورم کبد را تشخیص دهد.
عکس اشعۀ ايكس قفسة سینه: تصویر اشعة ایکس از قفسة سینه گاهي نشاندهندۀ تومور یا مایعات غیرعادی است.
سی.تی.اسکن: پزشکان معمولاً از سی.تی.اسکن برای عکسبرداری از بافت درون قفسة سینه استفاده میکنند. در هنگام سی.تی.اسکن دستگاه اشعۀ ایکس که به کامپیوتر متصل شده است چندین تصویر تهیه میکند. در سی.تی. اسکن مارپیچی دستگاه در حالتی که شما روی تخت خوابیدهاید دور بدن شما میچرخد و عكسبرداري ميكند كه احتمال دارد تصاویر نشاندهندۀ تومور، مایعات غیرعادی یا غدد لنفاوی متورم باشد.
پیداکردن سلولهای سرطانی ریه:
تنها روش مطمئن برای تشخيص قاطع و دقيق سرطان ريه این است که آسیبشناس نمونهای از ياختهها یا بافتهاي مشكوك را در آزمايشگاه با استفاده از ميكروسكوپ و آزمايشهاي ديگر بررسي ميكند. برای جمعآوری نمونهها روشهای متعددی وجود دارد.
پزشک شما از یک یا چند مورد از اين آزمایشها برای جمعآوری نمونه استفاده ميکند:
سلولشناسی خلط: خلط مایع غلیظی است که هنگام سرفه کردن از ناحیۀ ریهها خارج میشود. نمونهای از این خلط را از لحاظ وجود ياختههاي سرطانی در آزمایشگاه بررسی ميكنند.
توراسنتز (Thoracentesis): پزشک برای خارج کردن مایعات (مایعات درون غشاء جانبي) از قفسة سینه از سوزنهای بلندي استفاده میکند. این مایعات از لحاظ وجود ياختههاي سرطانی در آزمایشگاه بررسی ميشوند.
برونکوسکوپی: پزشک لولۀ باریک و سبکی (برونکوسکوپ) را از طریق دهان یا بینی وارد ریه میکند و با استفاده از آن ریهها و مسیر هوای منتهی به ریهها را بررسی میکند. پزشک با استفاده از سوزن، برسهای خاص یا دیگر تجهیزات از سلولها نمونهبرداری ميکند. همچنین گاهي پزشک ناحیۀ موردنظر را با آب شستوشو ميدهد و سلولهای جمع شده در آب را آزمايش ميكند.
آسپیراسیون با سوزن نازک (Fine-needle aspiration): پزشک برای خارج کردن بافت یا مایع از ریه یا غدۀ لنفاوی از سوزن نازکی استفاده میکند. پزشک معمولاً از سی.تی. اسکن یا وسايل دیگر عکسبرداری برای هدایت سوزن به سمت تومور ریه یا غدۀ لنفاوی استفاده میکند.
توراکوسکوپی (Thoracoscopy): جراح چندین شكاف کوچک در ناحیۀ قفسة سینه يا پشت شما ایجاد میکند. و با استفاده از لولهای نازک و سبک ریهها و بافتهای مجاور را معاینه میکند و در صورت مشاهدۀ موارد مشكوك از اين سلولها نمونهبرداري ميكند.
توراکوتومی (Thoracotomy): پزشک قفسة سینه را با شكاف بزرگی باز میکند. شايد غدد لنفاوی و بافتهای دیگر را خارج كند.
مدیاستینوسکوپی (Mediastinoscopy): جراح شكافي را در قسمت بالای استخوان پستان ایجاد میکند و از لولهای باریک و نازک برای مشاهدۀ درون قفسة سینه استفاده میکند؛ و در صورت لزوم از بافتها یا غدد لنفاوی نمونه برميدارد.
مواردي که میتوانید پيش از نمونهبرداری از پزشک بپرسید:
شما چه روشی را پیشنهاد میکنید؟بافت چگونه خارج خواهد شد؟
آیا نیازی به بستری شدن در بیمارستان هست؟ و در اين صورت، چه مدت باید بستری شوم؟
پيش از عمل کار خاصی بايد انجام دهم؟
نمونهبرداری چقدر طول ميكشد؟ آیا بهوش خواهم بود؟ آیا نمونهبرداری دردناك است؟
چه خطراتی وجود دارد؟ چقدر احتمال دارد انجام این عمل منجر به صدمه دیدن ریهها شود؟ احتمال عفونت و خونریزی پس از انجام این عمل چقدر است؟
مدت زمان مورد نیاز برای بهبودي پس از عمل چقدر است؟
نتایج چه مدت بعد آماده خواهد شد و چه کسی آن را اعلام ميكند؟
در صورتیکه مشخص شود من مبتلا به سرطان هستم چه کسی راجع به مراحل بعدی با من صحبت خواهد کرد؟ چه زمانی؟
انواع سرطان ریه:
آسیبشناس، خلط، مایع درون غشاء جانبي، بافت یا ساير نمونهها را از لحاظ وجود سلولهاي سرطانی بررسی میکند و در صورت مشاهدۀ سرطان، نوع آن را گزارش میدهد. انواع مختلف سرطان ریه به شیوههای گوناگونی درمان میشوند. رایجترین انواع سرطان براساس شکل ظاهري سلولهای سرطانی در زیر میکروسکوپ، نامگذاری شدهاند.
سرطان ریة با سلولهاي كوچك: در حدود 13 درصد سرطانهای ریه از نوع سلول کوچک هستند. این نوع سرطان سرعت انتشار زیادی دارد.
سرطان ریة با سلولهاي غيركوچك: بیشتر موارد سرطان ریه (در حدود 87 درصد) از نوع سلولهاي غیر کوچك هستند. سرعت انتشار این نوع کمتر از سرطان ريه با سلولهاي كوچك است.
مرحلهبندی:
مراحل سرطان ريه با سلولهاي كوچك
مراحل سرطان ريه با سلولهاي غيركوچك
برای انجام بهترین برنامهریزی جهت درمان، پزشک باید از نوع سرطان ریه و شدت (مرحله) بیماری مطلع باشد. مرحلهبندی روند دقیقی است که مشخص میکند سرطان منتشرشده یا نه و در صورت انتشار به کدام قسمت از بدن منتشر شده است. سرطان ریه معمولاً به غدد لنفاوی، مغز، استخوانها، کبد و غدد فوق كليوي ريشه ميدواند.
هنگاميکه سرطان از نقطۀ اولیه به نقاط دیگر بدن منتشر میشود، تومور جدید سلولهای سرطانی مشابه و نام مشابهی با تومور اولیه دارد. مثلاً اگر سرطان ریه به کبد منتشر شود، سلول-های سرطانی که در کبد وجود دارند در واقع سلولهای سرطانی ریه هستند و نام بیماری سرطان ریة متاستاتیک است (نه سرطان کبد). به همین دلیل درمان این بیماری مشابه با درمان سرطان ریه است نه سرطان کبد. پزشکان به تومور جدید، بیماری متاستاتیک یا «دوردست» میگویند. معمولاً برای مرحلهبندی نیاز به انجام آزمایشهای خون یا آزمایشهای دیگر است.
سی.تیاسکن: اگر سی.تی.اسکن انتشار سرطان، به کبد، غدد فوق کلیوی، مغز یا اندامهای دیگر را نشان دهد، لازم است براي كسب نتايج واضحتر از مادة حاجب تزريقي و يا خوراكي استفاده كرد. مادۀ حاجب به واضحتر ظاهرشدن این بافتها كمك ميكند. اگر در سی.تی.اسکن تومور مشاهده شود، پزشک از نمونه برداری برای پیدا کردن سلولهای سرطانی ریه استفاده ميکند.
اسکن استخوان: اسکن استخوان سرطانی را که در استخوانها منتشر شده است نشان ميدهد. در این اسکن مقدار کمی مادۀ رادیواکتیو به شما تزریق میشود. این ماده از طریق خون در بدن شما منتشر و در استخوانها جمع میشود. دستگاهی به نام اسکنر، تشعشعات را پیدا و آنها را اندازهگیری میکند. اسکنر تصویری از استخوانها را روی صفحۀ نمایش کامپیوتر نشان میدهد یا آنها را بر فیلم ذخیره میکند.
ام.آر.آی (MRI): شايد پزشک دستور تهیة تصاویر ام.آر.آی از مغز، استخوانها و بافتهای دیگر بدنتان را بدهد. ام.آر.آی از آهنربای قوی که به کامپیوتر متصل شده است استفاده میکند و تصاویر حاوی جزئیاتی از بافت را روی صفحۀ کامپیوتر یا فیلم نمایش ميدهد.
پی.ایی.تیاسکن(PET Scan) : پزشک از این نوع اسکن برای پیدا کردن سرطانی که منتشر شده است استفاده میکند. مقدار کمی قند رادیواکتیو به شما تزریق میشود. دستگاهی خاص از روند مصرف این قند توسط سلولهای بدن تصاویری کامپیوتری تهیه میکند. چون سلولهای سرطانی سریعتر از سلولهای عادی قند مصرف میکنند نواحی سرطانی روی تصاویر روشنتر مشاهده ميشوند.
مراحل سرطان ريه با سلولهاي كوچك:
پزشکان برای توصیف سرطان ريه با سلولهاي كوچك از دو درجه استفاده میکنند:
مرحلة محدود: سرطان تنها در یک ریه و بافتهای مجاور آن یافت شده است.
مرحلة گسترده: سرطان در بافتهای محدودة قفسة سینه (در خارج از ریهای که محل شروع سرطان بوده است) یافت شده و یا سرطان در اندامهای دورتر مشاهده شده است.
روشهاي درمانی برای هر یک از این مراحل متفاوت است. برای بهدست آوردن اطلاعات در مورد گزینههای درمانی به بخش درمان مراجعه کنید.
مراحل سرطان ريه با سلولهاي غيركوچك
پزشکان سرطان ریة غیرکوچک را براساس اندازه و میزان انتشار آن به غدد لنفاوی یا بافتهای دیگر توصیف میکنند.
مرحلة نهفته (Occult): سلولهای سرطانی در خلط یا در نمونه آبی که هنگام برونکوسکوپی جمعآوری شده، ديده شده است ولی در ریه توموری مشاهده نمیشود.
مرحلة صفر (0): سلولهای سرطانی تنها در داخلیترین پوشش ریه یافت شدهاند و تومور به خارج از این پوشش رشد نکرده است. به تومور مرحلة صفر کارسینوم در جا نیز ميگويند. این نوع تومور از جنس سرطان تهاجمی نیست.
مرحلة یک. اِی (IA): تومور ریه از جنس سرطان تهاجمی است. این تومور به خارج از داخلیترین پوشش ریه گسترش یافته و وارد بافتهای عمیقتر ریه شده است. عرض تومور کمتر از سه سانتیمتر است (کمتر از یکچهارم فوت). تومور در بافت عادی احاطه شده و به نایژهها حمله نکرده است. سلولهای سرطانی در غدد لنفاوی مجاور قابل مشاهده نیستند.
مرحلة یک. بی (IB): تومور بزرگتر است یا عمیقتر رشد کرده ولی سلولهای سرطانی در غدد لنفاوی مجاور مشاهده نمیشوند. تومور ریه یکی از اين موارد است:
عرض تومور بیشتر از سه سانتیمتر است.
تومور داخل نایژۀ اصلی رشد کرده است.
تومور از داخل ریه به درون غشاء جانبي رسوخ کرده است.
مرحلة دو. اِی (IIA): عرض تومور کمتر از سه سانتیمتر است و سلولهای سرطانی در غدد لنفاوی مجاور مشاهده شدهاند.
مرحلة دو. اِی (IIA): عرض تومور کمتر از سه سانتیمتر است و سلولهای سرطانی در غدد لنفاوی مجاور مشاهده شدهاند.
مرحلة دو.بی(IIB) : تومور یکی از اين موارد است:
سلولهای سرطانی در غدد لنفاوی مجاور مشاهده نشدهاند ولی تومور به دیوارۀ قفسة سینه، ديافراگم، پرده جنب، نایژۀ اصلی یا بافت احاطهکنندۀ قلب حمله کرده است.
سلولهای سرطانی در غدد لنفاوی مجاور مشاهده شدهاند و یکی از اين شرایط را دارند:
عرض تومور بیشتر از سه سانتیمتر است.
تومور درون نایژۀ اصلی رشد کرده است.
تومور از درون ریه در پردۀ جنب رسوخ کرده است.
مرحلة سه.اِی (IIIA): اندازۀ تومور متغیر است. سلولهای سرطانی در غدد لنفاوی نزدیک ریهها، نایژه و غدد لنفاوی ریهها مشاهده شدهاند ولی در همان سمتی از قفسة سینه قرار دارند که تومور ریه واقع شده است.
مرحلة سه .بی (IIIB): اندازۀ تومور متغیر است. سلولهای سرطانی در گردن و یا در قفسة سینه در جهتی مخالف با محل تومور ریه مشاهده شدهاند؛ و حتي بعيد نيست تومور به اندامهای مجاور نظیر قلب، مری یا نای حمله کرده باشد. شاید در یکلوب (لوب) از ریه، بیشتر از یک تودۀ بدخیم مشاهده شود؛ و يا سلولهای سرطانی به مایع غشاء جانبي رسوخ كرده باشد.
مرحلة چهار (IV): تودههای بدخیم در بیشتر از یک لوب از ریه، یا شايد در ریۀ دیگر نیز مشاهده شوند و با سلولهای سرطانی در بخشهای دیگر بدن نظیر مغز، غدد فوق کلیوی، کبد یا استخوان نیز رسوخ كرده باشد.
درمان:
جراحی.
پرتودرمانی.
شیمیدرمانی.
درمان هدفمند.
جهت درمان ميتوانيد به پزشك متخصص سرطان ريه مراجعه كنيد؛ و يا شايد بخواهيد از يك گروه درمانی شامل چند متخصص كمك بخواهيد. گروه متخصصان درمان سرطان ریه جراحان قفسة سینه، سرطانشناسان جراح قفسة سینه، پزشک سرطانشناس و سرطانشناس پرتودرمان را دربر ميگيرد. شايد هم گروه مراقبتهای پزشکی شما از پولمونولوژیست (متخصص ریه)، درمانگر تنفسدرمانی، پرستار متخصص سرطان و متخصص تغذیه تشكيل شود.
مهار سرطان ریه با درمانهای موجود دشوار است. به همین دلیل بسیاری از پزشکان بیماران را تشویق ميکنند تا در پژوهشهای بالینی شرکت کنند. پژوهش بالینی گزینة مهمی برای همۀ افراد مبتلا به سرطان ریه با مراحل مختلف است. مقاله «اميدبخشي تحقیقات سرطان» را مشاهده کنید.
راههاي درمانی بهطور کلی به نوع سرطان ریه و مراحل آن بستگي دارد. افراد مبتلا به سرطان ریه معمولاً از جراحی، شیمیدرمانی، پرتودرمانی، درمان هدفمند و یا ترکیبی از این درمان-ها استفاده ميکنند.
افرادی که مبتلا به سرطان ريه با سلولهاي كوچك در مرحلة محدود هستند اغلب از پرتودرمانی و شیمیدرمانی استفاده میکنند. در صورتیکه تومور ریه خیلی کوچک باشد، فرد از شیمیدرمانی و جراحی استفاده ميکند. بیشتر افراد مبتلا به سرطان ریه با سلولهاي کوچک با مرحلة گسترده تنها از شیمیدرمانی استفاده میکنند.
افراد مبتلا به سرطان ريه با سلولهاي غيركوچك از جراحی، شیمیدرمانی، پرتودرمانی یا ترکیبی از این درمانها استفاده ميکنند. راههاي درمانی برای هر مرحله متفاوت است. بعضی افراد مبتلا به سرطان پیشرفته از هدفمند درمانی استفاده ميکنند.
درمان سرطان یا بهصورت درمان موضعی و یا درمان سیستمیک است.
• درمان موضعی: جراحی و پرتودرمانی از نوع درمانهای موضعي هستند. در این روشها تومور از قفسة سینه خارج یا در محل نابود میشود. در صورتیکه سرطان به نواحی دیگر بدن منتشر شده باشد، از درمان موضعي برای مهار بیماری در نواحی خاصی از بدن استفاده ميشود. مثلاً، در صورت انتشار سرطان ریه به مغز از پرتودرمانی به سر برای مهار آن استفاده ميكنند.
• درمان سیستمیک: شیمیدرمانی و درمان هدفمند از نوع درمانهای بدنی هستند. داروها وارد جریان خون ميشوند و سرطان را در کل بدن مهار یا نابود میکنند.
پزشک در مورد راههاي درمانی که برای شما وجود دارد و نتایج مورد انتظار، توضیحاتی ميدهد. شايد بخواهيد در مورد عوارض جانبی درمان و چگونگی تأثیر آن بر فعالیتهای روزمرهتان اطلاعاتی بهدست آورید. به دلیل اینکه معمولاً درمانهای سرطان به بافتها و سلولهای عادی نیز صدمه ميزند، در بیشتر موارد عوارض جانبی بروز ميكند. عوارض جانبی اکثراً به نوع و وسعت درمان بستگي دارد. و عوارض جانبی نسبت به هر فرد متفاوت است و گاهی عوارض جانبی در هر جلسۀ با عوارض جانبی در جلسههاي دیگر متفاوت است. پيش از شروع درمان، گروه مراقبت پزشکی شما در مورد عوارض جانبی احتمالی توضیحاتی به شما میدهد و روشهایی را برای کمک به مهار آنها پیشنهاد ميكند.
شما با همکاری پزشکتان برنامة درمانی را انتخاب كنيد که پاسخگوی نیازهای پزشکی و فردی شما باشد.
مواردي که میتوانید قبل از شروع درمان از پزشک خود بپرسید:
بیماری من در چه مرحلهای است؟ آیا سرطان به خارج از ریه منتشر شده است؟ و در اينصورت، به کدام قسمت رسوخ كرده است؟
گزینههای درمانی موجود چه هستند؟ شما کدام یک را به من پیشنهاد ميکنید؟ و چرا؟
آیا باید از بیشتر از یک نوع درمان استفاده کنم؟
فواید محتمل هر یک از انواع درمانها چیست؟
خطرات و عوارض جانبی احتمالی هریک از درمانها چيست؟ برای مهار عوارض جانبی چه کاری میتوانم انجام دهم؟
برای آماده شدن جهت درمان چه کاری باید انجام دهم؟
آیا لازم است در بیمارستان بستری شوم؟ برای چه مدت؟
هزینة درمان كموبيش چقدر خواهد بود؟ آیا بیمۀ من هزینهها را پوشش میدهد؟
درمان بر فعالیتهای روزمرة من چه تأثیری خواهد گذاشت؟
آیا شرکت در پژوهشهای بالینی برای من مناسب است؟
پس از درمان باید چند بار مجدداً معاینه (چکآپ) شوم؟
جراحی:
در جراحی سرطان ریه، بافت حاوی تومور را برميدارند. علاوه بر این، جراح غدد لنفاوی مجاور را هم برميدارد؛ و يا کل ریه یا تنها بخشی از آن را جراحي ميکند.
بخش کوچکی از ریه (برش گوهای یا سگمنتکتومی (segmentectomy)): جراح تومور و بخش کوچکی از ریه را جراحي میکند.
یک لوب از ریه ( لوبکتومی (Lobectomy)یا اسلیو لوبکتومی(Sleeve Lobectomy) ): جراح یک لوب از ریه را برميدارد. این روش یکی از رایجترین جراحیها برای سرطان ریه است.
کل ریه (پنومونکتومی - Pneumonectomy): جراح کل ریه را برميدارد.
پس از جراحی ریه، هوا و مایعات در قفسة سینه جمع میشوند. با استفاده از لوله در قفسة سینه میتوان مایعات را تخلیه کرد. همچنین پرستار یا درمانگر متخصص تنفسدرمانی نحوۀ انجام تمرینات تنفسی و سرفه کردن را به شما آموزش ميدهد؛ كه شما باید چند بار در روز این تمرینات را انجام دهید.
زمان بهبودي هركس پس از جراحی متفاوت است. شايد لازم باشد یک هفته یا بیشتر در بیمارستان بمانيد. گاهی باید چندین هفته سپری شود تا مجدداً بتوانید فعالیتهای عادی خود را از سر بگيريد.
داروها به مهار درد پس از جراحی کمک میکنند. پيش از انجام جراحی باید در مورد برنامۀ مهار و تسکین درد با پزشک یا پرستار خود صحبت کنید. در صورتیکه پس از جراحی برای تسکین درد احساس ميكنيد كه نیاز به داروی بیشتری داريد، پزشک برنامة شما را تغییر ميدهد.
مواردي که میتوانید پيش از جراحی از پزشک خود بپرسید:
شما چه نوع جراحی را به من پیشنهاد میکنید؟
پس از جراحی چه احساسی خواهم داشت؟
در صورت وجود درد، چگونه باید آن را مهار کرد؟
چه مدت در بیمارستان بستری خواهم بود؟
آیا درمان من عوارض جانبی بلندمدتی خواهد داشت؟
پس از چه مدت میتوانم فعالیتهای روزمرۀ خود را از سر بگيرم؟
پرتودرمانی:
در پرتودرمانی (که به آن رادیوتراپی هم ميگويند) از اشعههایی با انرژی زیاد برای نابودي سلول-های سرطانی استفاده میشود. در پرتودرمانی تنها به سلولهایی که در ناحیة درمان قرار دارند تشعشع ميدهند.
بعيد نيست نیاز به تشعشع خارجی داشته باشيد. این روش یکی از رایجترین انواع پرتودرمانی برای سرطان ریه است. تشعشع از دستگاه بزرگی که خارج از بدن قرار دارد ميآيد. بسیاری از افراد برای درمان به کلینیک یا بیمارستان مراجعه میکنند. درمان معمولاً 5 روز در هفته انجام می-شود و چندین هفته ادامه خواهد داشت.
نوع دیگر پرتودرمانی، تشعشع داخلی (براکی تراپی) است. از این روش به ندرت جهت درمان سرطان ریه استفاده ميكنند. تشعشع از ذرات، سیمها یا تجهیزات دیگری که در بدن شما نصب كردهاند تابيده خواهد شد.
عوارض جانبی با توجه به نوع پرتودرمانی، میزان تشعشع و بخشی از بدن که تحت درمان قرار میگیرد متفاوت خواهد بود. پرتودرمانی خارجی در ناحیۀ قفسة سینه معمولاً به مری صدمه ميزند و مشکل بلع برای فرد ایجاد ميکند. همچنین به شدت احساس خستگی ميکنید. علاوه بر این، پوست شما در ناحیۀ درمان سرخ و خشک و حساس ميشود. پس از پرتودرمانی داخلی، گاهي بيمار در هنگام سرفه مقدار کمی خون بالا ميآورد.
پزشک روشهایی برای مقابله با این مشکلات پیشنهاد ميکند. خواندن مقاله پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) ، «شما و پرتودرمانی»، برایتان مفید است.
مواردي که میتوانید پيش از پرتودرمانی از پزشک خود بپرسید:
چرا من به این درمان نیاز دارم؟
چه نوع پرتودرمانی را به من پیشنهاد ميکنید؟
درمان چه زمانی آغاز ميشود، و چه زمانی تمام خواهد شد؟
در طی درمان چه احساسی خواهم داشت؟
چگونه از مؤثر بودن پرتودرمانی مطلع خواهیم شد؟
آیا درمان عوارض جانبی بلندمدتی در بر خواهد داشت؟
شیمیدرمانی:
در شیمیدرمانی از داروهای ضدسرطان برای نابودي سلولهای سرطانی استفاده ميكنند. داروها وارد جریان خون میشوند و بر سلولهای سرطانی در سرتاسر بدن تأثیر ميگذارند.
معمولاً از بیشتر از یک نوع دارو استفاده ميكنند. داروهای ضد سرطان ریه معمولاً از طریق تزریق به رگ اعمال میشوند (درون وریدی). بعضی از داروهای ضدسرطان را میتوان بهصورت خوراکی مصرف کرد.
شیمیدرمانی بهصورت دورهای انجام میشود. پس از هر دورۀ شیمیدرمانی، يك دورۀ استراحت در نظر ميگيرند. مدت زمان استراحت و تعداد دورههای مورد نیاز به نوع داروی ضدسرطان بستگي دارد.
درمان خود را در کلینیک، مطب پزشک یا منزل انجام ميدهید. گاهی، لازم است بعضی از بیماران جهت درمان در بیمارستان بستری شوند.
عوارض جانبی با توجه به نوع و مقدار داروی مورد استفاده متفاوت است. داروها به سلول-های سالمی هم که سرعت تقسیم زیادی دارند آسیب وارد ميکنند.
سلولهای خون: هنگاميکه شیمیدرمانی ميزان سلولهای سالم خون شما را کاهش مي-دهد، احتمال اینکه دچار خونریزی و کوفتگی شويد یا احساس خستگی و ضعف کنید افزایش مییابد، و راحتتر در معرض خطر ابتلا به عفونتها قرار میگیرید. گروه مراقبت پزشکی برای بررسی کاهش ميزان سلولهای خون از آزمایش خون كمك ميگيرد و در صورت پایین بودن سطح سلولها، داروهایی وجود دارد که میتوانند از آنها برای افزایش تولید سلول خونی جدید استفاده كنند.
سلولهای ریشۀ مو: شیمیدرمانی باعث ریزش مو ميشود. پس از پایان دورۀ درمان، موهای شما مجدداً رشد خواهد کرد ولی معمولاً موی جدید از لحاظ رنگ و بافت، متفاوت با قبل است.
سلولهای پوشانندۀ دستگاه گوارش: شیمیدرمانی معمولاً موجب از دست دادن اشتها، حالت تهوع و استفراغ، اسهال یا زخم شدن لبها و دهان ميشود. در مورد درمان این عوارض با گروه مراقبت پزشکی خود صحبت کنید.
بعضی از داروهایی که بر عليه سرطان ریه بهكار ميروند موجب از دست دادن قدرت شنوایی، درد مفاصل و احساس کرختی و سوزن سوزن شدن در دستها و پاها ميشوند. معمولاً این عوارض جانبی پس از پایان درمان بهبود پیدا میکنند.
هنگاميکه از پرتودرمانی و شیمیدرمانی بهطور همزمان استفاده ميكند عوارض جانبی شدیدتر ميشوند.
شاید مطالعة مقالة پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) تحت عنوان، شما و شیمیدرمانی، برایتان مفید باشد.
درمان هدفمند:
در درمان هدفمند از داروها برای جلوگیری از رشد و گسترش سلولهای سرطانی استفاده ميكنند. داروها وارد جریان خون میشوند و بر سلولهای سرطانی در سرتاسر بدن اثر ميگذارند. بعضی از افرادی که سرطان ريه با سلولهاي غيركوچك در بدن آنها منتشر شده است از درمان هدفمند استفاده میکنند.
دو نوع درمان هدفمند جهت سرطان ریه وجود دارد:
روش اول از طریق تزريق وریدی در مطب پزشک، بیمارستان یا کلینیک انجام میشود. این نوع درمان را همزمان با شیمیدرمانی انجام ميدهند. عوارض جانبی آن شامل خونریزی، سرفههای همراه با خون، خارش و تحریک شدن پوست، بالارفتن فشار خون، درد در ناحیة شکم، استفراغ یا اسهال است.
نوع دیگر درمان هدفمند استفاده از داروهاي خوراکی است. این روش همراه با شیمی-درمانی انجام نمیشود. گاهي عوارض جانبی نظیر خارش و تحریک پوست، اسهال و تنگی نفس بهوجود ميآید.
در دورة درمان گروه مراقبت پزشکی گوش به زنگ هرگونه علامتي که نشاندهندۀ بروز این عوارض باشند هستند. معمولاً عوارض جانبی با پایان درمان بهبود مییابند.
مطالعة مجموعه مقالات سرطان بهنام «درمانهای هدفمند سرطان» برای شما مفید است. در این مقاله در مورد انواع روشهای درمان هدفمند و چگونگی عملکرد آنها توضیحاتی ارائه شده است.
مواردي که میتوانید پيش از انجام شیمیدرمانی یا درمان هدفمند از پزشک خود بپرسید، به اين شرح است:
از چه داروهایی استفاده خواهم کرد؟ فواید مورد انتظار آنها چه هستند؟
درمان چه زمانی شروع ميشود؟ چه زمانی پایان ميیابد؟ چه مدت باید تحت درمان باشم؟
برای درمان باید به کجا مراجعه کنم؟
برای مراقبت از خود در طی درمان باید چه کارهایی انجام بدهم؟
چگونه از مؤثربودن درمان مطلع خواهیم شد؟
در صورت بروز چه عوارض جانبی باید با شما تماس بگیرم؟ آیا میتوانم از وقوع این عوارض جانبی جلوگیری کنم یا در صورت بروز این عوارض آنها را درمان کنم؟
آیا درمان عوارض جانبی زياد زمان ميبرد؟
گرفتن نظر دوم:
شايد بخواهيد پيش از شروع درمان نظر پزشک دیگری را در مورد تشخیص بیماری و برنامة درمانی جویا شوید. درصورتيكه شما يا پزشكتان درخواست گرفتن نظر دوم را به بيمه ارسال كنيد در بيشتر موارد هزينة آن را بيمه پوشش خواهد داد.
جمعآوری سوابق پزشکی و ملاقات با پزشک دیگر نیاز به زمان و صرف انرژی دارد. در بیشتر مواقع، تأخیری کوتاه در شروع درمان، به کاهش تأثیر درمان نخواهد انجاميد. برای اطمینان بیشتر بهتر است راجع به این تأخیر زمانی با پزشک خود مشورت کنید. گاهی، افراد مبتلا به سرطان ریه باید به سرعت درمان شوند. مثلاً پزشک به بیمار مبتلا به سرطان ريه با سلولهاي كوچك توصیه ميکند درمان را بیشتر از یک یا دو هفته به تأخیر نیندازد.
روشهای متعددی برای پیدا کردن پزشک جهت گرفتن نظر دوم وجود دارد. شما میتوانید برای بهدست آوردن نام متخصصان، از پزشک خود، انجمن پزشکی محلی یا استانی، بیمارستان نزدیک محل سکونت یا دانشکدة پزشکی كمك بخواهيد. نزدیکترین مرکز سرطان به محل سکونت شما نيز پیرامون متخصصانی که در آن محل کار میکنند اطلاعاتی در اختیار شما قرار ميدهد.
اگر بخواهيد به مراكز درماني و پزشكان متخصص دستيابي داشته باشيد ميتوانيد به پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) مراجعه كنيد.
مراقبت آسایشی:
سرطان ریه و درمان آن معمولاً موجب بروز مشکلات دیگری ميشود. كه برای پیشگیری از وقوع این مشکلات یا مهار آنها نیاز به مراقبت آسایشی خواهيد داشت.
مراقبتهای آسایشی طی دورة درمان و پس از آن در دسترس است و کیفیت زندگی شما را بهبود ميبخشد.
گروه پزشکی شما در مورد اين مشکلات و چگونگی مهار آنها اطلاعات بیشتری به شما ارائه خواهد داد:
درد: پزشک یا متخصص مهار درد در صورت لزوم روشهایی برای تسکین یا کاهش درد به شما ارائه خواهد كرد. مطالعة مقالة پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) به نام «مهار درد» هم مفيد خواهد بود.
تنگینفس یا مشکلات تنفسی: افراد مبتلا به سرطان ریه معمولاً از مشکلات تنفسی رنج ميبرند. پزشک شما را به متخصص ریه یا درمانگر متخصص تنفس درمانی ارجاع ميدهد. بعضی بیماران از روشهایی نظیر درمان با اکسیژن، درمان فوتودینامیک، جراحی لیزری، درمان سرمایشی (کرایوتراپی) یا استنت استفاده میکنند.
وجود مایعات درون یا در اطراف ریه: سرطان پیشرفته موجب جمع شدن مایع درون ریه یا اطراف آن ميشود. این مایعات تنفس را سخت ميكنند. گروه مراقبت پزشکی، در صورت تجمع مایع، آن را تخلیه ميکند. در بعضی از موارد، میتوان از روشهایی بهره گرفت تا از جمع شدن مجدد مایع جلوگيري كرد. بعضی برای تخلیۀ مایع نیاز به لولۀ قفسة سینه (Chest Tube) دارند.
ذاتالریه: با استفاده از اشعۀ ایکس قفسة سینه، ریهها را از لحاظ وجود عفونت بررسی و در صورت لزوم عفونت را درمان ميکنند.
سرطانی که به مغز منتشر شده است: سرطان ریه گاه به مغز رسوخ ميكند. علائمی نظیر سردرد، حملۀ صرع، مشکلاتی در راه رفتن و مشکلات مربوط به حفظ تعادل دارد. داروهای تسکین تورم، پرتودرمانی و گاهی اوقات جراحی به برطرف کردن این مشکلات کمک ميکند. در مبتلايان به سرطان ريه با سلولهاي كوچك بهمنظور جلوگیری از تشکیل تومور مغزی از پرتودرمانی در ناحیۀ مغز استفاده ميکنند، به این روش پرتوتابی جمجمه-ای پیشگیرانه ميگويند.
سرطانی که به استخوان منتشر شده است: سرطان ریهای که به استخوان ريشه دوانيده باشد دردناک است و باعث پوكي استخوان ميشود. از پزشک خود بخواهید برای شما داروهای مسکن بنويسد و يا پرتودرمانی خارجی انجام دهد و دارویی تجویز کند که خطر شکستگی استخوان را کاهش دهد.
غمگین بودن و احساسات دیگر: احساس غم، اضطراب و سردرگمی پس از مشخص شدن یک بیماریِ حاد طبیعی است بنابراين؛ بعضی از افراد صحبت کردن راجع به احساساتشان را مفید تشخیص دادهاند. براي بهدست آوردن اطلاعات پيرامون مراقبت آسايشي به پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) مراجعه كنيد.
تغذیه
تغذية خوب براي بيماران سرطاني از اهميت فراواني برخوردار است. شما برای داشتن وزن مناسب نیاز به دریافت مقدار کالری مشخصي دارید. و برای كسب نيرو و توانایی کافی لازم است مقدار پروتئین مناسبی دریافت کنید. تغذیة مناسب موجب ايجاد احساس بهتر و انرژی بیشتری ميشود.
گاهی، مخصوصاً در طی درمان یا بلافاصله پس از آن تمایلی به خوردن غذا نداريد، احساس ناراحتی یا خستگی ميکنید یا شاید حس کنید غذا ديگر خوشمزه نیست. عوارض جانبی درمان (نظیر بیاشتهایی، حالت تهوع، استفراغ یا زخمهای دهان) نيز تغذیة مناسب برای بیمار را دشوار ميكند.
پزشک شما، متخصص تغذیۀ یا بهیار میتوانند راههایی برای مقابله با این مشکلات به شما پیشنهاد کنند. علاوه بر این، مقاله پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) با نام «راهنمای تغذیه برای بیماران سرطانی» حاوی نظرات و دستورات غذایی مفیدی است.
پیگیری سلامتی بیمار پس از درمان:
لازم است پس از اتمام دورة درمان سرطان ریه بهطور منظم معاینه (چکآپ) شويد. گاهی با وجود اینکه هیچ نشانی از سرطان وجود ندارد بیماری مجدداً باز میگردد؛ زیرا مقداری از سلولهای سرطانی که تشخیص داده نشده بودند پس از درمان، جایی در بدن شما باقی میمانند.
معاینات منظم باعث اطمینان در بيمار ميشود كه پزشكان هرگونه تغییری در وضعیت سلامتی او را بررسی و در صورت نیاز درمان ميكنند.
معاینات (چکآپ) معمولاً شامل؛ معاینات فیزیکی، آزمایشهای خون، اشعه ایکس از قفسة سینه، سی.تی.اسکن و برونکوسکوپی است.
در صورتیکه در فواصل بین جلسات معاینه با هرگونه مشکلی مواجه شدید با پزشک خود تماس بگیرید.
مقالهاي در پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) تحت عنوان، «مجموعههای نگاه به آینده: زندگی پس از درمان سرطان»، پاسخگوی شما پیرامون مراقبتهای پس از درمان و مسائل دیگر در این زمینه است.
منابع حمایتی:
آگاهی پیداکردن از ابتلا به سرطان زندگی شما و افراد نزدیک به شما را دگرگون ميکند و کنار آمدن با این تغییرات دشوار است. طبیعی است که شما، خانواده و دوستانتان احساسات مختلف و گاهی اوقات گیجکنندهای داشته باشید؛ از جمله نگران مراقبت از خانواده، حفظ شغل یا پیگیری فعالیتهای روزمرهتان. علاوه بر این، افراد بهطور معمول نگران مسائلی نظیر درمان و مهار عوارض جانبی، بستری شدن در بیمارستان و هزینههای درمان هستند.
به دلیل اینکه اکثر مبتلايان به سرطان ریه سیگاری هستند، شايد این طور احساس کنید که پزشکان و دیگر افراد تصور میکنند شما نیز سیگاری هستید یا قبلاً سیگار مصرف میکردید (حتی در صورتیکه اینگونه نباشد). همچنین شايد فکر کنید که شما در ابتلا به سرطان مقصر هستید ( یا تصور کنید دیگران شما را به این دلیل سرزنش میکنند). احساس ترس، گناه، عصبانیت یا اندوه برای همۀ افرادی که در حال کنار آمدن با یک بیماری وخيم هستند عادی است. گاهی، به اشتراک گذاشتن احساساتتان با اعضای خانواده، دوستان، یکی از افراد گروه مراقبت پزشکی یا فرد دیگری که به سرطان مبتلاست به شما کمک میکند.
میتوانید برای دریافت کمک به اين افراد و مکانها مراجعه کنید:
پزشکان، پرستاران و دیگر اعضای گروه مراقبت پزشکی پاسخگوی بسیاری از سؤالات شما هستند.
اگر بخواهيد از احساسات و نگرانیهایتان حرف بزنيد، به مددکاران اجتماعی، مشاوران مراجعه کنید. در مواردي مددکاران اجتماعی شايد بتوانند در اين زمينهها كمكهايي را به شما پيشنهاد كنند.
گروههای حمایتی نیز میتوانند به شما کمک کنند. در این گروهها بیماران و افراد خانواده-شان با یکدیگر ملاقات میکنند و در مورد آنچه راجع به کنارآمدن با بیماری و تأثیر درمان آموختهاند با هم صحبت میکنند. براي اطلاعات بيشتر ميتوانيد به پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) مراجعه كنيد.
پيرامون چگونگي كنار آمدن با بيماري مقاله پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) بهنام "صرف وقت: حمايت از افراد مبتلا به سرطان" را مطالعه كنيد.
poune
27th May 2011, 12:13 PM
آنچه باید دربارۀ سرطان معده بدانید
What You Need To Know About Stomach Cancer
مقدمه
پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) اطلاعات مهمی دربارة سرطان معده ارائه میدهد.
شما در اين مقاله از علل ممکن، علائم بیماری، تشخیص و درمان آن آگاهي مييابيد و نيز راههايي براي مبارزه با بيماري به شما نشان خواهد داد.
دانشمندان برای یافتن آگاهيهاي بیشتر دربارة علل ایجاد سرطان معده و روشهاي بهتر درمان آن در حال مطالعه و بررسي هستند.
اینترنت: برای دست یافتن به اطلاعاتي گسترده و بهروز، میتوانید به پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) مراجعه کنید.
معده
معده بخشی از سیستم گوارشی است. معده عضوی توخالی است که در قسمت فوقانی شکم زیر دندهها قرار دارد.
دیوارة شکم 5 لایه دارد:
لایة داخلی یا لایه پوشاننده (غشاء مخاطی): شیرههای تولید شده توسط غدد موجود در لایة داخلی به هضم غذا کمک میکند. بسیاری از سرطانهای معده از این لایه شروع میشوند.
ساب موکوزا: بافت محافظ لایة داخلی است.
لایة ماهیچهای: ماهیچهها در این لايه با حركتهاي انقباضي و انبساطي غذا را خرد و مخلوط میکند.
ساب غشاي سروز: بافت محافظی برای لایة بیرونی است.
لایة بیرونی یا غشاي سروز (Serosa): لایة بیرونی، معده را میپوشاند و آن را در جای خود نگه میدارد.
هنگاميكه غذا از دهان فرو داده ميشود از مری عبور كرده و به معده میرسد. در معده غذا به مایع تبدیل میشود، سپس به رودة کوچک منتقل میشود تا بیشتر هضم شود.
شناخت سرطان
سرطان از سلولها آغاز میشود، قطعات سازندهای که بافتها را ایجاد میکنند، و بافتها اندامهای بدن را میسازند.
در حالت طبیعی هنگامیکه بدن نیاز دارد، سلولها رشد میکنند و تقسیم میشوند تا سلولهای جدیدی بسازند. وقتی که سلولها پیر میشوند، میمیرند و سلولهای جدید جای آنها را میگیرند.
برخی اوقات این جريان منظم، اشتباه عمل میکند. سلولهای جدید وقتی ساخته میشوند که بدن به آنها نیازی ندارد و سلولهای قدیمی هنگامیکه باید بمیرند، نمیمیرند. و در نتيجه این سلولهای اضافی تودهای بافتی ایجاد ميکنند که زائده یا تومور نامیده میشود.
تومورها، ممكن است خوشخیم یا بدخیم باشند:
تومورهای خوشخیم سرطان نیستند:
بیشتر تومورهای خوشخیم را ميتوان برداشت. آنها عموماً عود نمیکنند.
سلولهای تومورهای خوشخیم به بافتهای اطراف خود حمله نمیکنند.
سلولهای تومورهای خوشخیم در دیگر بخشهای بدن پخش نمیشوند.
تومورهای بدخیم سرطان هستند:
تومورهای بدخیم غالباً جدیتر از تومورهای خوشخیماند. آنها برای زندگی انسان مخاطرهآمیزند.
تومورهای بدخیم را اغلب میتوان برداشت اما برخی از آنها دوباره عود میکنند.
سلولهای تومورهای بدخیم ممكن است به بافتها و اندام اطراف خود حمله کرده و به آنها آسیب برسانند.
سلولهای تومورهای بدخیم میتوانند در دیگر بخشهای بدن پراکنده شوند (متاستاز). سلولهای سرطانی با جدا شدن از تومور اولیه، به جریان خون یا دستگاه لنفاوي راه مييابند و به دیگر اندامها حمله کرده و تومورهای جدیدی ایجاد میکنند که موجب تخريب آن اندامها ميشود. انتشار سرطان، متاستاز نامیده میشود.
سرطان معده میتواند بر اندامهای همجوار و غدد لنفاوی تأثیر بگذارد:
سرطان معده میتواند از طریق لایة بیرونی معده بر اندامهای مجاور مانند لوزالمعده (پانکراس)، مری یا روده رسوخ كند.
سلولهای سرطانی از طریق خون به کبد، ششها و ساير اندامها نفوذ ميكنند.
سلولهای سرطانی همچنین از طریق دستگاه لنفاوي در غدد لنفاوی سراسر بدن منتشر ميشوند.
هنگامیکه سرطان از مکان اولیة خود به بخش دیگری از بدن منتقل میشود، تومور جدید، سلولهای غیرطبیعی شبيه به تومور اولیه و اسمی مشابه تومور اصلی دارد. برای مثال اگر سرطان معده به کبد منتقل شود، سلولهای سرطانی کبد همان سلولهای سرطانی معده هستند. در این حالت نام بیماری، سرطان معدة متاستاتیک است و نه سرطان کبد. به این دلیل بهعنوان سرطان معده درمان میشود نه سرطان کبد. پزشکان تومور جدید را بیماری متاستاتیک یا «دوردست» مینامند.
عوامل خطرزا
هیچکس دلیل قطعی بهوجود آمدن سرطان معده را نمیداند. پزشكان اغلب نمیتوانند توضیح دهند چرا یک شخص دچار این بیماری شده و دیگری نمیشود.
تحقیقات نشان داده است که افراد دارای عوامل خطرزا خاص، بیشتر از دیگران احتمال دارد دچار سرطان معده شوند. عامل خطر چیزی است که میتواند احتمال ابتلا به یک بیماری را افزایش دهد.
مطالعات، عوامل خطرزاي زیر را برای سرطان معده یافتهاند:
سن: بسیاری از اشخاص مبتلا به این بیماری 72 سال یا بیشتر از آن سن دارند.
جنسیت: در مردها بیشتر از زنها احتمال ابتلا به سرطان معده وجود دارد.
نژاد: سرطان معده در آسیاییها، جزیرهنشینهای اقیانوس آرام، اسپانیاییها و آمریکاییهای آفریقایی تبار شایعتر از آمریکاییهای سفیدپوست غیراسپانیایی است.
رژیم غذایی: مطالعات نشان میدهد افرادی که رژیم غذاییشان پر از غذاهای دودی، شور یا ترشی انداخته شده باشد، ممکن است در معرض خطر مضاعف ابتلا به سرطان معده باشند. از سوی دیگر خوردن میوه و سبزیهاي تازه محافظی در برابر این بیماری است.
عفونت هلیکوباکترپیلوری: اچ. پیلوری نوعی باکتری است که عموماً در معده زندگی میکند. عفونت اچ. پیلوری خطر التهاب معده و زخم معده و همچنین خطر سرطان معده را افزایش میدهد اما تنها تعداد کمی از كساني كه دارای عفونت معده هستند به سرطان آن مبتلا میشوند. اگر چه عفونت، خطر را افزایش میدهد، اما سرطان، مسری نیست. سرطان معده از بيمار به ديگران قابل انتقال نيست.
کشیدن سیگار: احتمال ابتلای سیگاریها به سرطان بیشتر از آنهایی است که سیگار نمیکشند.
مشکلات خاص سلامت: شرایطی که باعث ایجاد التهاب یا دیگر مشکلات در معده میشود، خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش میدهد.
عمل جراحی معده.
التهاب مزمن معده (التهاب طولانیمدت لایه پوشاننده معده)
کمخونی «پرنیسیوز» (بیماری خونیاي که بر معده اثر میگذارد)
بسیاری از آنهايي که عوامل خطرزاي شناخته شده را دارند، دچار سرطان معده نمیشوند. برای مثال، بسیاری از كساني كه در معدهشان H. پیلوری دارند، هیچ وقت دچار سرطان معده نمیشوند، و اشخاصی که به این بیماری مبتلا میشوند، برخی اوقات هیچ عامل خطر شناختهشدهای ندارند.
اگر فکر میکنید در خطر ابتلا به سرطان معده هستید، باید با پزشکتان درميان بگذاريد. پزشک شما ممکن است بتواند به شما راههایی برای كاستن از خطر پیشنهاد کند و يا برای معاینات متعارف برنامة زمانبندی شدهاي ارائه دهد.
علائم بیماری
سرطان معده در ابتدا علائم مشخصي را نشان نمیدهد.
با رشد سرطان، رایجترین علائم عبارتند از:
• احساس ناراحتی در ناحیة معده.
• احساس سیری یا نفخ پس از یک وعدة غذایی کوچک.
• حالت تهوع و استفراغ.
• کاهش وزن.
اغلب این علائم دلیل قطعي ابتلا به سرطان نیست، و مشکلات دیگری مانند زخم معده یا عفونت میتوانند علائم مشابهی ایجاد کنند. هرکس با چنین علائمی باید به پزشک خود اطلاع دهد بهگونهای که بيماري تا آنجا که ممکن است سریعتر کشف و درمان شود.
تشخیص
اگر علامتی از سرطان معده در خودتان ديديد، پزشکتان باید بگويد که این علامت واقعاً بهعلت سرطان است یا دلیل دیگری دارد. ممکن است او شما را به یک متخصص گوارش ارجاع دهد، پزشکی که تخصص در تشخیص و درمان بيماريهاي جهاز هاضمه دارد.
پزشک از سابقة بيماريهاي خانوادگی و فردیتان میپرسد.
ممکن است آزمایش خون یا دیگر تستهای آزمایشگاهی را توصيه كند و يا انجام آزمايشهاي زير را تجويز كند:
معاینة فیزیکی: پزشک برای آزمایش تغییر سطح مایعات، ورم و دیگر تغییرات، شکم شما را معاینه و همچنين برای بررسی تورم غدد لنفاوی آن را لمس میکند. پوست و چشمهای شما را نیز برای بررسی زردی، مورد ملاحظه قرار ميدهد.
Upper Gl Series: پزشک عکسبرداری از مری و معدة شما را با استفاده از اشعة ایکس تجویز میکند. تصویرها پس از اینکه شما مقدار معيني محلول باریوم نوشیدید، انجام میشود. اين محلول باعث میشود معدهتان در تصاویر بهتر دیده شود.
آندوسکوپی: پزشک برای دیدن درون معده شما از یک لولة نازک (آندوسکوپ) استفاده میکند. اول گلوی شما را با استفاده از یک اسپری بیحسکننده، بیحس میکند. همچنين برای کمک به آرام شدن شما، به شما دارو ميدهد. لوله از دهان و مری شما عبور داده میشود تا به معدهتان برسد.
نمونهبرداری: پزشك برای برداشتن بافت از معده از آندوسکوپ استفاده میکند، و آسیبشناس آن بافت را برای یافتن سلولهای سرطانی زیر میکروسکوپ بررسی میکند. نمونهبرداری، تنها راه مطمئن تشخیص وجود سلولهای سرطانی است.
شايد بخواهید سؤالات زیر را راجع به نمونهبرداری از پزشکتان بپرسید:
نمونهبرداری چگونه انجام میشود؟
آیا باید به بیمارستان بروم؟
آیا برای آماده شدن برای نمونهبرداری باید کاری انجام شود؟
چقدر طول میکشد؟ آیا هوشیار خواهم بود؟ آسیبی نمیرساند؟
هیچ خطری وجود ندارد؟ چقدر احتمال عفونت یا خونریزی پس از آن وجود دارد؟
چقدر طول میکشد تا من به حالت عادی برگردم؟ چه زمانی میتوانم رژیم غذایی معمولیم را از سر بگیرم؟
كي از نتایج آن باخبر خواهم شد؟ و چه کسی آنها را برای من توضيح خواهد داد؟
اگر من سرطان داشتم، چه کسی راجع به اقدامات بعدی مرا راهنمایی خواهد کرد؟ و چه زمانی؟
مرحلهبندی
پزشک برای برنامهریزی بهترین درمان، لازم است مرحله بیماری را بداند. مرحله بیماری بر مبنای اینکه آیا تومور به بافتهای اطراف حمله کرده، آیا سرطان منتشر شده و اگر این چنین است به کدام بخشهای بدن، مورد بررسي قرار ميگيرد. سرطان معده میتواند به غدد لنفاوی، کبد، لوزالمعده (پانکراس) و دیگر اعضا سرایت کند.
پزشک ممکن است آزمایشهايي نيز برای بررسی این قسمتها تجویز کند:
آزمایشهای خون: آزمایشگاه یک شمارش گلبولي کامل انجام میدهد. آزمایشهاي خون چگونگی کارکرد کبدتان را نیز نشان میدهند.
عکسبرداری با اشعة ايكس X از قفسة سینه: دستگاه عکسبرداری با اشعه ايكس، تصاويري از ششهای شما برمیدارد که پزشکتان میتواند آنها را بر روی فیلم بررسی کند. تومورهای موجود در ششهایتان در عکس با اشعة ایکس نشان داده میشوند.
سي.تي (C.T) اسکن: یک دستگاه اشعة ايكس است که به کامپیوتر وصل شده است و یکسری عکس دقیق (با جزئیات) از قسمتهاي موردنظر برمیدارد. ممکن است به شما رنگینه تزریق کنند. رنگینه، دیدن مناطق غیرعادی را آسانتر میکند. تومورهای موجود در کبد، بادامة معده (پانکراس) یا دیگر جاهای بدن در سي.تي.اسکن نشان داده میشوند.
سونوگرافی آندوسکوپیک: پزشک یک لوله باریک نازک (آندوسکوپ) از حلق شما میگذارند. ردیاب انتهای لوله امواجی صوتي میفرستد که شما نمیتوانید آنها را بشنوید. امواج، بافتهای معده و اندامهای دیگرتان را مرتعش میکنند.
لاپاروسکوپی: جراح، بریدگیهای کوچکی (شکاف) بر روی شکم شما ایجاد میکند و از طریق آنها لولة باریک نازکي (لاپاروسکوپ) را وارد بدنتان میکند و ممکن است غدد لنفاوی را بردارد یا نمونههای بافتی برای نمونهبرداری جدا کند.
مراحل سرطان معده به شرح زير است:
مرحلة صفر: سرطان فقط در لایة داخلی معده یافت میشود و این مرحله كارسينوماي درجا (Carcinoma In Situ) خوانده ميشود.
مرحلة يك (I) یکی از موارد زیر است:
تومور فقط به پرده زير مخاطي Submucosa حمله کرده است. سلولهای سرطانی ممکن است در 6 غده لنفاوی یافت شوند.
یا اینکه تومور به لایة ماهیچهای یا Subserosa حمله کرده است. سلولهای سرطانی به غدد لنفاوی یا دیگر اندامها نفوذ نکرده است.
مرحلة دو (II) یکی از موارد زیر است:
تومور، فقط پردة زير مخاطي Sumucosa را مورد حمله قرار داده است. سلولهای سرطانی به
7 تا 15 غدة لنفاوی سرایت کردهاند.
تومور، لایة ماهیچهای یا Subserosa را مورد حمله قرار داده است. سلولهای سرطانی به 1 الی 6 غدة لنفاوی رسوخ کردهاند.
تومور، به لایة خارجی معده نفوذ کرده است، ولي سلولهای سرطانی در غدد لنفاوی یا اندامهای دیگر منتشر نشدهاند.
مرحلة سه (III) یکی از موارد زیر است:
تومور، در لایة ماهیچهای یا Subserosa رسوخ كرده است. سلولهای سرطانی به 7 الی 15 غدة لنفاوی سرایت کردهاند.
تومور، به لایة خارجی نفوذ کرده است. سلولهای سرطانی در 1 تا 15 غدة لنفاوی منتشر شدهاند.
تومور، به اندامهای مجاور مانند کبد یا طحال حمله کرده است. سلولهای سرطانی به غدد لنفاوی یا اندامهای دورتر سرایت نکرده است.
مرحلة چهار (IV) یکی از حالتهای زیر است:
سلولهای سرطانی در بیش از 15 غدة لنفاوی منتشر شدهاند.
تومور به اندامهای اطراف و حداقل یک غدة لنفاوی رسوخ کرده است.
سلولهای سرطانی به اندامهای دورتر سرایت کردهاند.
سرطان عودکننده: سرطانی است که پس از یک دورة زمانی، عود میکند در حالیکه نمیتوان آن را کشف كرد. این سرطان ممکن است در معده یا بخش دیگری از بدن بازگردد.
درمان:
کسب نظر دوم.
روشهای درمان.
عمل جراحی.
شیمیدرمانی.
پرتودرمانی.
بسیاری از كساني که مبتلا به سرطان معدهاند، مايلند نقش فعالی در تصمیمگیری راجع به مراقبتهای درمانيشان داشته باشند. علاقه به یادگیری همه چیزهایی که میتوانید دربارة بیماریتان بدانید و همة حق انتخابهایی که برای درمان دارید، طبیعی است. با اینحال شوک و استرس پس از اطلاع از بیماری، اندیشیدن به همة چیزهایی که شما میخواهید از پزشکتان بپرسید را دشوار ميکند. بنابراين اگر قبلاً موارد مورد پرسش خود را تهيه كنيد، سودمند خواهد بود.
برای به یادآوردن آنچه پزشك میگوید، میتوانید یادداشت بردارید و يا در صورت موافقت پزشك حرفهاي او را ضبط كنيد.
همچنین شايد بخواهید فردی از خانواده یا یکی از دوستان، در جلسه گفتوگو با پزشک در کنارتان باشد تا در بحث شرکت و یادداشتبرداری کند.
لازم نیست تمام پرسشهايتان را یکمرتبه بپرسید، چون باز هم موقعیت گفتوگو با پزشک یا پرستار را برای روشن کردن مسائل مبهم و يا توضيح جزئيات خواهيد داشت.
پزشک ممکن است شما را به یک متخصص ديگردرمان سرطان معده ارجاع دهد و یا خودتان بخواهید كه پزشك ديگري به شما معرفي كند.
متخصصانی که سرطان معده را درمان میکنند عبارتند از: متخصص گوارش، جراحان، پزشکهای سرطانشناس و سرطانشناس های پرتودرمان.
کسب نظر دوم
قبل از شروع درمان، شايد بخواهيد نظر دومي را دربارة تشخیص و نحوه درمان بیماریتان جويا شويد. بسیاری از شرکتهای بیمه، اگر شما یا پزشکتان تقاضا کنید، هزينههاي کسب نظر دوم را پوشش میدهند. ممکن است جمعآوری سوابق پزشكي و هماهنگی برای ملاقات با پزشك دیگری، تا حدی وقتگیر بوده و مستلزم كمي تلاش باشد. معمولاً اختصاص چند هفته برای دريافت نظر دوم مشکلی ایجاد نمیکند. در بیشتر موارد، تأخیر در شروع درمان، درمان را کماثر نمیسازد، ولي برای اطمينانخاطر ميتوانيد در مورد این تأخیر از پزشکتان بپرسيد، چون برخی اوقات لازم است افراد مبتلا به سرطان معده بدون فوت وقت درمان شوند.
چند راه برای یافتن یک پزشک براي مشورت و کسب نظر دوم:
پزشکتان شما را به یک یا چند متخصص ارجاع ميدهد. در مراکز سرطان معمولاً چندین متخصص با یکدیگر بهصورت گروهي کار میکنند.
براي دستيابي به مراكز درماني و پزشكان متخصص مرتبط با سرطان ميتوانيد به پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) مراجعه كنيد.
روشهای درمان
انتخاب درمان عمدتاً به اندازه و جاي قرار گرفتن تومور، مرحلة بیماری و سلامت عمومی شما بستگی دارد. درمان سرطان معده ممکن است شامل عمل جراحی، شیمیدرمانی یا پرتودرمانی باشد. بسیاری از بيماران از بیش از یک نوع درمان استفاده میکنند.
پزشکتان میتواند حق انتخابهای شما برای درمان و نتایج مورد انتظار آنها را توضيح دهد. شما و پزشکتان میتوانید در طرح یک برنامة درمان که نیازهای شما را برآورده کند، با هم همکاری کنید.
درمان سرطان شامل درمان موضعی یا درمان سیستمیک است:
درمان موضعی: عمل جراحی و پرتودرمانی، درمانهای موضعیاند. جراح سرطان موجود در معده یا اطراف آن را برداشته و یا نابود میکند. وقتی سرطان معده به دیگر بخشهای بدن سرایت كرده باشد، درمان موضعی ممکن است برای کنترل بیماری در آن قسمتهای خاص بهكار گرفته شود.
درمان سیستمیک: شیمیدرمانی، درمان سیستمیک است. داروی آن وارد جریان خون شده و سرطان را در سراسر بدن نابود کرده و یا آن را مهار میکند.
چون درمانهای سرطان اغلب به بافتها و سلولهای سالم نيز آسیب میرسانند، در درمان سرطان بروز عوارض جانبی رایج است. عوارض جانبی عمدتاً به نوع و میزان درمان بستگی دارد. عوارض جانبی برای بيماران یکسان نيست و در هر نوبت درمان تغيير ميكند.
قبل از شروع درمان، تیم مراقبت شما عوارض جانبی احتمالي را برایتان توضیح داده و بهمنظور کمک به شما برای کنار آمدن با آنها، راهکارهایی را پیشنهاد میدهند. پايگاه علمي، آموزشي و پزشكي مؤسسة تحقيقات،آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) مقالههاي مفیدی راجع به درمانهای سرطان و عوارض جانبی آن ارائه میدهد. از جمله شیمیدرمانی و شما، پرتودرمانی و شما و نکتههای غذایی برای بیماران سرطانی.
در هر مرحله از بیماری، برای تسکین عوارض جانبی درمان، مهار درد و دیگر علائم بیماری و کاهش نگرانیهای عاطفی، مراقبتهای حمایتی موجود است. اطلاعات راجع به چنین مراقبتی بر روی پايگاه علمي، آموزشي و پزشكي مؤسسة تحقيقات،آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) موجود است.
میتوانید سؤالهای زیر را دربارة درمان از پزشکتان بپرسید:
بیماری در چه مرحلهای است؟
چه حق انتخابهایی برای درمان دارم؟ شما کدام را برای من پیشنهاد میکنید؟ و چرا؟
آیا یک پژوهش بالینی انتخاب خوبی برای من خواهد بود؟
بیش از یک نوع درمان خواهم داشت؟
فواید مورد انتظار از هر نوع درمان چیست؟
خطرها و عوارض جانبی احتمالي هر يك از درمانها چیست؟ برای کنترل عوارض جانبی چه کاری میتوانیم انجام
دهیم؟ چگونه میتوانم در طول درمان از خودم مراقبت کنم؟
درمان چه تأثيري بر فعالیتهای روزمرة من خواهد گذاشت؟ آيا مشکل غذا خوردن یا مشکلات دیگری پیدا ميکنم؟
اگر در طول درمان به مشکل برخوردم با كي باید تماس بگیرم؟
هزينة احتمالي درمان چقدر است؟ و بیمة من چه مبلغ از آن را پوشش میدهد؟
هر چند وقت یکبار باید مورد معاينه قرار گيرم ؟
عمل جراحی
عمل جراحی معمولترین درمان برای سرطان معده است. نوع جراحی به میزان سرطان بستگی دارد. دو نوع عمده عمل جراحی سرطان معده وجود دارد:
معده برداری جزئی (Subtotal): جراح بخشی از معدة مبتلا به سرطان را برمیدارد، و در صورت لزوم بخشی از مری یا رودة کوچک را نیز بر خواهد داشت. غدد لنفاوی مجاور و دیگر بافتها نيز ممکن است برداشته شوند.
معده برداری کامل: پزشک تمام معده، غدد لنفاوی مجاور، بخشهایی از مری و رودة کوچک و دیگر بافتهای نزدیک تومور را برمیدارد. در مواردي طحال نیز برداشته ميشود. سپس جراح مری را مستقیماً به رودة کوچک وصل میکند، و با استفاده از بافت روده یک معدة جدید ميسازد.
در سرطان معده، نگرانی راجع به خوردن بعد از عمل جراحی، امري طبیعی است. جراح در ضمن عمل، یک لوله براي تغذیه در درون رودة کوچکتان تعبیه ميکند. این لوله به شما کمک میکند در حالیکه دورة نقاهت را میگذرانید، تغذیه کافی هم دریافت کنید. اطلاعات راجع به خوردن پس از عمل جراحی در بخش تغذیه در دسترس شماست.
پس از جراحی، زمان بهبودي در هر شخص متفاوت است. در چند روز اول احساس ناراحتی ميکنید. براي مقابله با درد، داروهايي را براي شما تجويز ميكنند. قبل از عمل باید راجع به برنامة کاهش درد، با پزشك یا پرستارتان گفتوگو کنید. پس از جراحی، اگر شما به مسکن بیشتری نیاز داشتید، پزشک برنامة شما را با وضعیتتان مطابقت ميدهد.
بسیاری از بيماران که عمل جراحی معده دارند، برای مدتی احساس ضعف و خستگی میکنند. عمل جراحی گاهي باعث یبوست یا اسهال ميشود. معمولاً با بروز این علائم رژیم غذایی را تغيير ميدهند و يا با استفاده از دارو به مقابله با آن ميپردازند. گروه مراقبت از سلامت شما، علائم خونریزی، عفونت یا دیگر مشکلاتی که ممکن است نیازمند درمان باشد را در شما مورد ملاحظه قرار ميدهند.
ممکن است شما بخواهید از پزشکتان این سؤالات را راجع به عمل جراحی بپرسید:
شما چه نوع عمل جراحی را برای من پیشنهاد میکنید؟
آیا غدد لنفاوی را برمیدارید؟ بافتهای دیگر را چطور؟ و چرا؟
بعد از عمل، چگونه حسی خواهم داشت؟
آیا باید رژیم غذایی خاصی را رعایت کنم؟
اگر درد داشتم شما چطور با آن مقابله خواهید کرد؟
چه مدت در بیمارستان خواهم ماند؟
احتمال دارد من دچار مشکلات در غذا خوردن بشوم؟
آیا نیاز به لوله تغذیه خواهم داشت؟ اگر این چنین است، برای چه مدت؟ چگونه بايد از آن مراقبت کنم؟ اگر با مشکل
مواجه شدم چه کسی میتواند به من کمک کند؟
آیا هیچ عوارض جانبی پایداری نخواهم داشت؟
شیمیدرمانی:
در شیمیدرمانی، از داروهای ضدسرطان برای نابود كردن سلولهای سرطانی استفاده میکند. این داروها وارد جریان خون شده و بر سلولهای سرطانی در تمام بدن تأثیر ميگذارند.
بیشتر بيماراني که شیمیدرمانی میشوند، پس از جراحی بدین نحو درمان میشوند. پرتودرمانی نيز در مواردي همزمان با شیمیدرمانی انجام ميشود.
برای سرطان معده معمولاً داروهای ضدسرطان در رگ تزریق میشوند. اما برخی داروها بهطور خوراكي از طریق دهان وارد بدن شوند. درمان شما در يك درمانگاه، بیمارستان، در مطب پزشك یا داروخانه انجام ميشود. برخی از افراد در صورت لزوم در طول درمان، در بیمارستان بستری ميشوند
آثار جانبی شیمیدرمانی عمدتاً به داروهای خاص و ميزان آنها بستگی دارد. اين داروها بر سلولهای سرطانی و سلولهای دیگری که به سرعت تقسیم میشوند، تأثیر میگذارند.
سلولهای خون: این سلولها با عفونت مقابله میکنند، به انعقاد خون کمک میکنند و به تمام بخشهای بدن اكسيژن ميرسانند. وقتی داروها بر سلولهای خوني شما اثر بگذارد، شما بیشتر احتمال دارد دچار عفونت شوید، به راحتی خونریزی کنید و احساس ضعف و خستگی زیادی داشته باشيد.
سلولهای موجود در ریشة موها: داروهای شیمیدرمانی گاهي باعث ریزش مو ميشود، ولي بايد بدانيد كه موهایتان دوباره رشد خواهند کرد، اما ممکن است از لحاظ بافت و رنگ تا حدی متفاوت باشند.
سلولهایی که مجرای گوارشی را پوشش میدهند: شیمیدرمانی میتواند باعث کماشتهایی، دلآشوبه، حالت تهوع، اسهال و خشکی دهان و لب شود.
داروهایی که برای سرطان معده استفاده میشوند، در بعضي بيماران باعث تحریک پوست یا خارش ميشوند، گروه پزشكي مراقبت از شما راههایی برای مقابله با بسیاری از این عوارض جانبی به شما پیشنهاد دهد.
ممکن است بخواهید از پزشکتان این سؤالها را راجع به شیمیدرمانی بپرسید:
چرا به این درمان نیاز دارم؟
چه دارو یا داروهایی باید مصرف کنم؟
عملكرد داروها چگونه است؟
چه زمانی درمان آغاز ميشود و کی پایان مييابد؟
پرتودرمانی:
پرتودرمانی، اشعههایی هستند با ميزان انرژی بالا كه برای کشتن سلولهای سرطانی مورد استفاده قرار ميگيرند. این درمان فقط بر سلولهای موجود در منطقة مورد درمان اثر میگذارد.
این اشعه از یک دستگاه بزرگ بیرون از بدن، تابانده میشود. بیشتر بيماران برای این نوع درمان به درمانگاه بیمارستان مراجعه میکنند. معمولاً درمان 5 روز در هفته و به مدت چندین هفته طول ميكشد.
عوارض جانبی عمدتاً به ميزان تابش اشعه و آن بخش از بدن بيمار که مورد درمان قرار میگیرد، بستگی دارد. پرتودرمانی روي شکم میتواند باعث ایجاد درد در معده یا روده شود. گاهي دچار تهوع یا اسهال ميشوید، و يا پوست منطقة مورد درمان، قرمز، خشک و حساس ميشود.
احتمال دارد در طول پرتودرمانی بهخصوص در هفتههای آخر درمان، خیلی خسته شوید، گرچه استراحت مهم است، اما پزشکان معمولاً از بیماران ميخواهند بكوشند تا آنجا که میتوانند فعال باقی بمانند.
عوارض جانبی پرتودرمانی گرچه میتواند ناراحتكننده باشد اما پزشک عموماً آنها را درمان یا مهار میکند. و يا پس از پايان درمان خودبهخود ناپدید میشوند.
شايد بخواهید پرسشهاي زیر را دربارة پرتودرمانی از پزشکتان بپرسید:
چرا به این درمان نیاز دارم؟
چه زمانی درمان شروع و کی پایان خواهد یافت؟
در طول درمان چه حسی خواهم داشت؟
چگونه خواهیم دانست كه درمان پرتودرمانی تأثير كرده است؟
آیا هیچ آثار سوء پایداری خواهد داشت؟
تغذیه
خوب خوردن در طول درمان سرطان و پس از آن مهم است. شما به مقادیر مناسبی از کالری، پروتئین، ویتامین و مواد معدنی نیاز دارید. خوب خوردن به شما کمک میکند احساس بهتر و انرژی بیشتری داشته باشید.
خوب خوردن در مواردي دشوار است، بهخصوص در طول درمان یا بعد از آن ممکن است شما ميل به خوردن نداشته باشید، ناراحت یا خسته باشید، و يا حس کنید که غذاها مثل گذشته خوشطعم نیستید. همچنين ممکن است دچار عوارض جانبی درمان مانند کماشتهایی، حالت تهوع یا استفراغ یا اسهال باشید.
كارشناس تغذيه راههایی برای مقابله با این مشکلات ارائه ميدهد. برخی از مبتلايان به سرطان معده با دریافت غذا از طریق لوله تغذیه یا تزریق در رگ، یاری میشوند. برخی با استفاده از نوشیدنیهاي مغذي مورد کمک قرار میگیرند.
مقالة پايگاه علمي، آموزشي و پزشكي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) را بخوانید: نکتههای غذایی برای بیماران سرطانی. این مقاله دربردارندة ایدهها و دستورالعملهای مفید زیادی است.
تغذیه پس از جراحی معده:
کاهش وزن پس از جراحی سرطان معده، بهطور معمول پيش ميآيد و براي مقابله با آن بايد در تغذيه خود تغيير ايجاد كنيد. متخصص تغذيه به شما کمک ميکند رژیمی را برنامهریزی کنید که نیازهای بدن شما را برآورده کند.
مشکل شایع دیگر پس از عمل معده، سندروم دامپینگ است. این مشکل وقتی اتفاق میافتد که غذا یا مایع به سرعت وارد رودة کوچک شود. این امر میتواند باعث انقباض عضلات امعا، دلآشوبه، نفخ، اسهال و سرگیجه شود. خوردن وعدههای کوچکتر از سندروم دامپینگ جلوگيري ميكند. همچنین شايد لازم باشد غذاها و نوشیدنیهای خیلی شیرین مانند کلوچهها، آبنبات، سودا و آبمیوهها را کاهش دهید. متخصص تغذيه، میتواند غذاهای مناسب را به شما پیشنهاد ميكند و نيز تیم درمان بيماري شما دارویی را برای مقابله با علائم ياد شده تجویز خواهد كرد.
شايد لازم باشد مکملهای روزانه ویتامین و مواد معدنی مانند کلسیم مصرف کنید. همچنین ممکن است به تزریق ویتامین B12 نیاز پیدا کنید.
پرسشهاي زیر از متخصص تغذيه مناسب بهنظر ميرسد:
بلافاصله پس از عمل، چه غذاهایی مناسبتر است؟
چگونه از سندروم دامپینگ پيشگيري کنم؟
آيا غذاها و نوشیدنیهایی هست که باید از مصرف آنها پرهیز کنم؟
مراقبتهای بعدی
مراقبتهای بعدی پس از درمان سرطان معده، مهم است. حتی وقتي که هیچ آثاري از سرطان باقی نمانده، گاهي، بیماری عود میکند زیرا پس از درمان، سلولهای سرطانی كه از بين نرفتهاند جایی در بدن پنهان میمانند.
پزشک دائماً شما را تحت نظر قرار ميدهد و بهخصوص مراقب است كه سرطان عود نكند. معاينات متعارف به شما اطمينان ميدهد كه تمامي تحولات در بدن شما مورد توجه قرار گرفته و در صورت نیاز درمان میشويد. معاینات معمول شامل تست ورزش، آزمایش خون و ادرار، عكسهايي با اشعة ايكس، سي.تي.اسکن، آندوسکوپی یا دیگر آزمایشهاست. مابین ویزیتهای منظم، اگر با هر نوع مشکلي مواجه شدید، باید با پزشکتان تماس بگیرید.
از سلسله انتشارات نگاهي به آينده (Facing Forward Series)، مقالة «زندگی پس از درمان سرطان» برای بيماراني است که درمانشان پايان يافته است. این کتاب به پرسشهايي دربارة مراقبتهای بعدی و نگرانیهای دیگر بيمار پاسخ میدهد كه در ملاقاتهاي او با پزشك مورد استفاده قرار ميگيرد. و نيز شما را در طرح برنامههاي پيگيري بهبودي و سلامت در آينده راهنمايي ميكند.
درمانهای مکمل و جایگزین
برخی از بيماران مبتلا به سرطان از درمانهای مکمل و جایگزین (CAM) استفاده میکنند شامل موارد زير:
روشی که همراه با درمان استاندارد انجام میشود درمان مکمل نامیده میشود.
روشی که بهجای درمان استاندارد استفاده میشود، درمان جایگزین نامیده میشود.
طب سوزنی، ماساژدرمانی، داروهاي گیاهی، ویتامینها یا رژیم غذایی خاص، مدیتیشن و رواندرماني، انواع درمانهاي مكمل و جايگزين هستند.
بسیاری میگویند اينگونه درمانها به آنها کمک میکند احساس بهتری داشته باشند. با اینحال، برخی انواع درمانهاي جايگزين و يا مكمل (CAM) مسیر درمان استاندارد را منحرف ميكند كه زيانبخش است، و برخی انواع آن حتی اگر بهتنهایی استفاده شود، مضر است. قبل از انجام هر نوع درمان مكمل و يا جايگزين (CAM) باید راجع به منافع و خطرات احتمالي آن با پزشکتان مشورت کنید.
برخی درمانهاي مكمل و يا جايگزين (CAM) گرانقیمت هستند و بیمههای سلامت نيز ممکن است هزینة آن را نپذيرند.
راجع به درمانهاي مكمل و يا جايگزين (CAM) این سؤالات را ميتوانيد بپرسید:
چه مزايايي میتوانم از این روش انتظار داشته باشم؟
چه خطرهایی وجود دارد؟
باید انتظار چه عوارض جانبی را داشته باشم؟
آیا درمانهاي مكمل يا جايگزين (CAM) روش درمان سرطان من را تغییر میدهد؟ آیا این مسئله میتواند زيانبار باشد؟
آیا این روش در پژوهشهاي بالینی تحت بررسی است؟
آیا بیمة من هزینة این نوع درمان را ميپذيرد؟
منابع حمایتی
زندگی با داشتن بیماری خطرناكي مانند سرطان معده آسان نیست. وضعيت خانواده، حفظ شغل، یا ادامه فعالیت روزانه دائماً شما را نگران ميكند. همچنين نگرانی دربارة نتايج درمانها و مقابله با عوارض جانبی، هزينههاي بیمارستان و صورتحسابهای درمان نیز رایج است. پزشکان، پرستاران و دیگر اعضای گروه مراقبت شما میتوانند به پرسشهاي شما راجع به درمان، مشكلات شغلي یا فعالیتهای دیگر پاسخ دهند.
اگر بخواهيد دربارة احساسات یا نگرانیهایتان حرف بزنيد، ديدار با مددکار اجتماعی، مشاور یا یکی از اعضای گروههای مذهبی نیز میتواند مفید باشد.
گروههای حمایتی هم میتوانند کمک کنند. در این گروهها، بیماران یا اعضای خانوادهشان با بیماران دیگر و خانوادههای آنها ملاقات ميكنند و آنچه را كه راجع به بیماری و آثار درمان تجربه كردهاند با هم درميان ميگذارند. گروههاي پشتيباني خدمات خود را از طریق ملاقاتهاي خصوصي، و گفتوگوي تلفنی و یا اینترنتی ارائه ميدهند. شايد بخواهید با یکی از اعضای گروه مراقبت پزشكي خود در مورد یافتن یک گروه حمایتی مشورت کنید.
براي دستيابي به گروههاي حمايتي ميتوانيد به پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) مراجعه كنيد.
تحقيقات سرطان و انتظارات:
پزشکان در نقاطي از دنيا پژوهشهای بالینی مختلفي را انجام میدهند (مطالعات تحقیقی که در آن درمانهاي جديد بر روي افراد داوطلب انجام ميشود).
در پژوهشهاي باليني در مورد درمان سرطان معده؛ جراحی، شیمیدرمانی، پرتودرمانی و ترکیبی از آنها بررسی ميشود. پژوهشهای بالینی برای يافتن پاسخ سؤالهاي مهم و پی بردن به اینکه آیا روشهای جدید، مطمئن و مؤثراند، طراحی شدهاند. تحقیقات تاکنون به پیشرفتهایی رسيده است و محققان برای رسیدن به روشهای مؤثرتر مقابله با سرطان معده آنها را ادامه میدهند.
اگر روش جدید مؤثر باشد، كساني که در پژوهشهای بالینی شرکت كردهاند از اولین کسانی هستند که از آن بهره میبرند و حتی اگر بيماران شرکتكننده در پژوهشهای بالینی بهصورت مستقیم بهره نبرند، با کمک به پزشکان برای بهدست آوردن آگاهيهاي بیشتر دربارة سرطان معده و چگونگی مقابله با آن، نقش مهمی ایفا میکنند.
اگر ميخواهيد در پژوهش بالینی شرکت کنید، با پزشک خود صحبت کنید، و يا مقالة پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir)، تحت عنوان «مشارکت در مطالعات تحقیقی درمان سرطان» را بخوانید. این مقاله دربارة چگونگي پژوهشهاي بالینی و خطرات و منافع احتمالی آن توضيحاتي ارائه ميكند.
پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) بخشی راجع به پژوهشهای بالینی دارد.
براي دستيابي به فهرستي از انتشارات مرتبط با سرطان ميتوانيد به بخش انتشارات در پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) مراجعه كنيد.
حمایت و درمان سرطان
«شیمیدرمانی و شما»: راهنمایی برای خودیاری در طول درمان سرطان
«پرتودرمانی و شما»: راهنمایی برای خودیاری در طول درمان سرطان
«نكتههايي در مورد تغذية (Eating Hints) بیماران سرطانی: قبل، در طول درمان و پس از آن»: «شناخت دردهاي سرطاني»
چگونگي تسکین دردهاي سرطاني
«اندیشیدن به درمان تکمیلی و جایگزین»: راهنمایی برای افراد مبتلا به سرطان
براي دستيابي به مراكز دولتي و غيردولتي مرتبط با سرطان ميتوانيد به پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) مراجعه كنيد.
زندگی با سرطان
«سرطان پیشرفته: سپري كردن روزهاي زندگي»
از سلسله انتشارات نگاه به آينده (Facing Forward Series): «زندگی پس از درمان سرطان»
از سلسله انتشارات نگاه به آينده (Facing Forward Series): «راههایی که میتوانید در سرطان تغییر ایجاد کنید»
«وقت گذاشتن: حمایت از مبتلايان به سرطان و كساني كه از آنها مراقبت میکنند»
«وقتی که سرطان عود میکند: مواجهه با چالشها»
پژوهشهای بالینی
«شركت در مطالعات تحقیقاتی درمان سرطان»
«شركت در پژوهشهای بالینی»: مقابله با سرطان: آنچه شرکتکنندهها باید بدانند.
poune
27th May 2011, 12:19 PM
آنچه باید در مورد سرطان خون (لوسمی) بدانید
What You Need To Know About Leukemia
دربارۀ این مقاله
این مقالة پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش پيشگيري سرطان www.ncii.ir دربارۀ سرطان خون (لوسمی) است، سرطانی که در بافتهای خونساز آغاز میشود.
آموختن مراقبتهای پزشکی در مورد سرطان خون (لوسمی) به شما کمک ميکند تا در مراقبت از خودتان نقش فعالی ایفا کنید. در این مقاله اين موضوعات به بحث گذاشته شده است:
گزینههای درمانی
مراقبت حمایتی مورد نیاز شما پیش از درمان، در حین درمان یا پس از آن، آزمايشهايی که پزشک در جلسات پیگیری سلامتي شما پس از درمان تجویز ميکند.
شرکت در مطالعات پژوهشی
در این مقاله فهرستی از پرسشهایی وجود دارد که شاید پاسخ آنها را از پزشک بخواهيد. خيليها به همراه داشتن فهرستی از پرسشهای مورد نظر خود را در جلسات ملاقات با پزشک مفید يافتهاند. برای به یاد داشتن صحبتهای پزشک، میتوانید یادداشت بردارید یا از وی بپرسید که میتوانید صحبتهایش را ضبط کنید یا نه. همچنین شاید مایل باشید از یکی از اعضای خانواده یا دوستانتان بخواهید شما در جلسات ملاقات با پزشک همراهی کنند، تا برایتان یادداشت بردارند، پرسشهایی را مطرح کنند یا فقط به صحبتهای پزشک گوش کنند.
براي بهدست آوردن آخرين اطلاعات مربوط به سرطان خون (لوسمي)، ميتوانيد به وبسايت پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش پيشگيري سرطان www.ncii.ir مراجعه كنيد. در اين وبسايت مطالبي دربارة سرطان خون (لوسمي) اطفال و بزرگسالان موجود است.
سلولهای خونی طبیعی
سلولهای خونی سرطانی
سرطان خون (لوسمی)، سرطانی است که در بافتهای خونساز آغاز میشود. دانستن نحوۀ تشکیل گلبولهای خونی طبیعی به شناخت این سرطان کمک میکند.
گلبولهای خونی طبیعی
بیشتر گلبولهای خونی را سلولهایی در مغز استخوان به نام سلولهای بنیادی ميسازند. مغز استخوان مادۀ نرمی است که در ميانة بیشتر استخوانها وجود دارد.
سلولهای بنیادی انواع گوناگون گلبولهای خونی را میسازند که هر یک وظيفۀ خاصی بر عهده دارد:
گلبولهای سفید خون با عفونت مقابله میکنند. گلبولهای سفید به چند دسته تقسیم میشوند.
گلبولهای قرمز خون به تمام بافتهای بدن اکسیژن میرسانند.
پلاکتها موجب لخته شدن خون میشوند که خونریزی را مهار میکند.
سلولهای بنیادی، با توجه به نیاز بدن گلبولهای سفید، گلبولهای قرمز و پلاکتها را تولید میکند
وقتی سلولها پیر میشوند یا معیوب میشوند، از بین میروند و سلولهای جدید جای آنها را میگيرند.
در تصویر زیر چگونگی تبدیل سلولهای بنیادی به گونههای مختلف گلبولهای سفید نشان داده شده است. ابتدا، سلول بنیادی به سلول بنیادی می یلوئیدی(مغز استخوانی) یا لنفوئیدی (لنفاوی) تبدیل میشود:
سلول بنیادی مییلوئیدی به بلاست مییلوئیدی تبدیل میشود. این بلاست به گلبول قرمز، پلاکت یا یکی از گونههای گلبولهای سفید تبدیل ميشود.
سلول بنیادی لنفاوی به بلاست لنفاوی تبدیل میشود. این بلاست به یکی از گونههای گلبول سفید، مانند سلولهای B (B Cells) یا سلولهای T (T Cells) تبدیل ميشود.
گلبولهای سفید بهوجود آمده از بلاستهای مغز استخوانی با گلبولهای سفید بهوجود آمده از بلاستهای لنفاوی متفاوتاند.
تصوير
بیشتر سلولهای خونی در مغز استخوان رشد میکنند و سپس به درون رگهای خونی می-روند. خونی که در رگهای خونی و قلب جاری است، خون محیطی(Peripheral Blood) نام دارد.
سلولهای خونی سرطانی
در فرد مبتلا به سرطان خون (لوسمی)، مغز استخوان سلولهای خونی غیرطبیعی میسازد. این سلولهای غیرطبیعی سلولهای خونی سرطانی هستند.
برخلاف سلولهای خونی طبیعی، سلولهای خونی سرطانی در آن زمانی که باید، از بین نمی-روند. این سلولها جای گلبولهای سفید، گلبولهای قرمز و پلاکتهای طبیعی را تنگ ميکنند كه موجب اخلال در انجام وظایف سلولهای خونی طبیعی میشود.
انواع سرطان خون (لوسمی)
انواع سرطان خون (لوسمی) را میتوان براساس سرعت پیشرفت و وخیمتر شدن آنها گروهبندی کرد. سرطان خون (لوسمی) یا مزمن است (که معمولاً به مرور وخیمتر میشود) یا حاد (که معمولاً به سرعت وخیمتر میشود):
سرطان خون (لوسمی) مزمن: در مراحل ابتدایی سرطان، سلولهای خونی سرطانی هنوز قادرند برخی از وظایف گلبولهای سفید را انجام دهند. گاه، در فرد مبتلا در ابتدا هیچ علامتی بروز نمیيابد. پزشکان، اغلب در معاينههاي معمولی، پیش از آنکه علامتی بروز كند، متوجه سرطان خون (لوسمی) مزمن میشوند.
سرطان خون (لوسمی) مزمن، به مرور وخیمتر میشود. با افزایش تعداد سلولهای سرطانی در خون، علائمی مانند تورم غدد لنفاوی یا عفونت در بیمار بروز مییابند.
سرطان خون (لوسمی) حاد: سلولهای خونی سرطانی هیچیک از وظایف گلبولهای سفید طبیعی را انجام نمیدهند. تعداد سلولهای خونی سرطانی به سرعت افزایش مییابد. سرطان خون (لوسمی) حاد معمولاً به سرعت وخیمتر میشود.
انواع سرطان خون (لوسمی) را همچنين میتوان براساس نوع سلول خونی گرفتار گروهبندی کرد. سرطان خون (لوسمی) در سلولهای لنفاوی یا سلولهای می یلوئید آغاز ميشود. تصویر این سلولها را مشاهده کنید. به سرطان خون (لوسمی) ی که سلولهای لنفاوی را گرفتار میکند، سرطان خون (لوسمی) لنفوئید، لنفوسیتیک(lymphocytic) یا لنفوبلاستیک(lymphoblastic) ميگويند. به سرطان خون (لوسمی) ی که سلولهای می یلوئید را گرفتار میکنند سرطان خون (لوسمی) می-یلوئید، مییلوزنوس (Myelogenous) یا می یلوبلاستیک (Myeloblastic) ميگويند.
چهار گونة رایج سرطان خون (لوسمی) وجود دارد:
لوسمی لنفوسیتیک مزمن (Chronic Lymphocytic Leukemia) (CLL): CLL سلولهای لنفاوی را گرفتار ميكند و معمولاً بهکندی گسترش مییابد. سالانه بیش از 15000 مورد جدید ابتلا به سرطان خون (لوسمی)، مربوط به این نوع است. در بیشتر موارد، افراد مبتلا به این سرطان بالای 55 سال سن دارند. کودکان تقریباً هرگز به این سرطان، مبتلا نمیشوند.
لوسمی می یلوئید مزمن (Chronic Myeloid Leukemia) (CML): CML سلولهای می یلوئید را گرفتار میکند و گسترش آن در مراحل اولیة بیماری کند است. سالانه نزدیک به 5000 مورد جدید ابتلا به سرطان خون (لوسمی)، مربوط به این نوع است. این نوع سرطان عمدتاً بزرگسالان را گرفتار میکند.
لوسمی لنفوسیتیک(لنفوبلاستیک) حاد (Acute Lymphocytic (Lymphoblastic) Leukemia) (ALL): ALL سلولهای لنفاوی را گرفتار میکند و به سرعت گسترش مییابد. سالانه بیش از 5000 مورد جدید ابتلا به سرطان خون (لوسمی) مربوط به این نوع است. ALL شایعترین نوع سرطان خون (لوسمی) در اطفال است. این سرطان بزرگسالان را نیز گرفتار میکند.
لوسمی می یلوئید حاد (Acute Myeloid Leukemia) (AML): AML سلولهای می یلوئید را گرفتار میکند و به سرعت گسترش مییابد. این نوع سرطان هم بزرگسالان و هم اطفال را گرفتار میکند.
لوسمی هیری سلول مويي (Hairy Cell Leukemia):گونهای نادر از سرطانهای خون مزمن است. این نوع سرطان خون (لوسمی) یا ساير انواع نادر سرطان خون (لوسمی)، در این جزوه به بحث گذاشته نشده است . این گونههای نادر سرطان خون (لوسمی)، سالانه روی هم رفته کمتر از 6000 مورد جدید از ابتلا به انواع سرطان خون (لوسمی) را تشکیل می-دهند.
عوامل خطرزا
وقتي كه ميفهميدبه سرطان مبتلا شده ايد، طبيعي است که بخواهید بدانید چه عواملی در ایجاد سرطان دخيل بودهاند. هیچکس از دلیل قطعی ایجاد سرطان خون آگاه نیست. پزشکان به ندرت دلیل ابتلای يكي و عدم ابتلای دیگری را به سرطان خون میدانند. با وجود اين، تحقیقات نشان میدهند که برخی از عوامل خطرزای خاص احتمال ابتلای فرد به سرطان را افزایش میدهد.
عوامل خطرزای انواع مختلف سرطان خون (لوسمی) با هم متفاوتاند:
تابش اشعه: افرادی که به میزان زیاد در معرض تابش اشعه هستند بسیار بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به سرطانهای خون AML، CML یا ALL قرار دارند.
انفجار بمبهای هستهای: انفجار بمبهای هستهای موجب تابش اشعه به میزان بسیار زیاد میشود (مانند انفجار بمبهای هستهای در ژاپن در جنگ جهانی دوم). خطر ابتلای بازماندگان انفجار بمبهای هستهای، بهخصوص کودکان به سرطان خون (لوسمی) بیشتر از افراد ديگر است.
پرتودرمانی: موقعیت دیگری که در آن افراد در معرض تابش اشعه به میزان زیاد قرار ميگيرند، در روشهای درمانی سرطان و امراض ديگر است. پرتودرمانی احتمال ابتلا به سرطان خون (لوسمی) را افزایش ميدهد.
عكسبرداري تشخیصی با اشعۀ ایکس: در عكسبرداري با اشعۀ ایکس برای دندانپزشکی و عکسبرداریها ديگر تشخیصی با اشعۀ ایکس (مانند سیتی اسکن) افراد در معرض میزان بسیار کمتری از تابش اشعه هستند. هنوز نمیدانیم که این میزان اشعه در کودکان یا بزرگسالان موجب سرطان ميشود یا نه. محققان در حال بررسی این موضوع هستند که آیا تعداد زیاد عكسبرداري با اشعۀ ایکس خطر ابتلا به سرطان خون (لوسمی) را افزایش میدهد یا نه. همچنین این موضوع را نیز بررسی میکنند که آیا سیتی اسکن در دوران کودکی خطر ابتلا به سرطان خون (لوسمی) را در افراد افزایش ميدهد یا نه.
کشیدن سیگار: کشیدن سیگار خطر ابتلا به سرطان خون AML را افزایش میدهد.
بنزن: سروکار داشتن با بنزن در محیط کار موجب ابتلا به سرطانهای خون AML CML یا ALL ميشود. بنزن یک از مواد پر کاربرد در صنایع شیمیایی است. این ماده در دود سیگار و بنزین نیز وجود دارد.
شیمیدرمانی: افراد مبتلا به سرطانی که برخی داروهای ضدسرطان مصرف ميكنند، گاهی اوقات بعدها دچار سرطانهای خون AML یا ALL میشوند. مثلاً، درمان بهوسیلۀ داروهایی موسوم به مواد آلکیله کننده (Alkylating Agents) یا مهارکننده های توپوایزومراز (Topoisomerase Inhibitors) کمی خطر ابتلا به سرطان خون (لوسمی) حاد را افزایش ميدهد.
سندروم داون و برخی دیگر از بیماریهای وراثتی: سندروم داون و برخی دیگر از بیماریهای وراثتی خطر ابتلا به سرطان خون (لوسمی) حاد را افزایش میدهند.
سندروم میلودیسپلاستیک(Myelodysplastic Syndrome) و برخی دیگر از اختلالات خونی: خطر ابتلا به سرطان خون (لوسمی) حاد در افراد مبتلا به برخی اختلالات خونی نسبت به دیگران بیشتر است.
ویروس لوسمی T-Cell انسانی نوع یک (Human T-Cell Leukemia Virus Type 1) (HTLV-1): افراد مبتلا به ویروس HTLV-1 نسبت به دیگر افراد بیشتر در معرض خطر ابتلا به نوع نادری از سرطان خون (لوسمی) بهنام سرطان خون (لوسمی) T-Cell بزرگسالان هستند. هرچند ویروس HTLV-1 موجب بروز این بیماری نادر ميشود، اما سرطان خون (لوسمی) T-Cell و گونههای ديگر سرطان خون (لوسمی) مسری نیستند.
پيشينۀ خانوادگی ابتلا به سرطان خون (لوسمی): ابتلای بیش از یک فرد از يك خانواده به سرطان خون (لوسمی)، بسیار نادر است. اگر چنین موردی پیش بیاید، احتمالاً در مورد سرطان خون (لوسمی) CLL خواهد بود. با وجود اين، افراد بسیار اندکی هستند که به سرطان خون (لوسمی) CLL مبتلا باشند و پدر، مادر، برادر، خواهر یا فرزندشان نیز به این سرطان مبتلا شود.
داشتن یک یا چند عامل خطرزا به معنای ابتلای قطعی فرد به سرطان خون (لوسمی) نیست. بیشتر افرادی که با عوامل خطرزا سروكار دارند، هرگز به سرطان مبتلا نمیشوند.
علائم بیماری
مانند تمام سلولهای خونی، سلولهای خونی سرطانی نیز در تمام بدن جریان پیدا میکنند. علائم سرطان خون (لوسمی) به تعداد گلبولهای خونی سرطانی و مکان تجمع آنها در بدن بستگی دارد.
پيش ميآيد كه افراد مبتلا به سرطان خون (لوسمی) مزمن، علامتی از خود بروز ندهند. پزشک، بیماری را در یک آزمایش خون معمولی تشخیص ميدهد.
معمولاً دلیل مراجعه افراد مبتلا به سرطان خون (لوسمی) حاد به پزشکشان این است که احساس مریضی میکنند. اگر مغز درگیر شده باشد، دچار سردرد، استفراغ، گیجی، از دست دادن مهار عضلات یا تشنج ميشوند. سرطان خون (لوسمی) بخشهای ديگر بدن مانند دستگاه گوارش، کلیهها، ریهها، قلب یا بیضهها را نیز درگیر ميکند.
علائم شایع سرطان خون (لوسمی) مزمن یا حاد عبارتاند از:
تورم غدد لنفاوی که معمولاً بدون درد است (مخصوصاً غدد لنفاوی گردن یا زیر بغل)
تب یا تعرق شبانه
عفونتهای پیدر پی
احساس خستگی یا ضعف
به آساني دچار خونریزی و کبودی شدن (خونریزی لثهها، لکههای ارغوانی رنگ روی پوست یا نقاط کوچک قرمز زیر پوست)
تورم یا ناراحتی در شکم (ناشی از تورم طحال یا کبد)
کاهش وزن بیدلیل
درد استخوان و مفاصل
در بیشتر مواقع، این علائم مربوط به سرطان نیستند. عفونت یا مشکلات ديگر مربوط به سلامتی نیز موجب بروز این علائم ميشود. تنها پزشک میتواند در این مورد نظر قطعی بدهد.
هر فردی که دچار این علائم شود، باید به پزشک مراجعه کند تا مشکلاتش مشخص و به سادهترین شکل ممکن درمان شود.
تشخیص
ساير آزمایشها
گاهی، پزشکان پس از انجام یک آزمایش خون ساده متوجه سرطان خون (لوسمی) میشوند. اگر علائم مربوط به سرطان خون (لوسمی) در شما وجود داشته باشد، پزشک تلاش میکند تا دلیل مشکلات شما را بیابد. پزشک معمولاٌاز پيشينۀ پزشکی خود یا خانوادهتان ميپرسد.
شايد لازم باشد یک یا چند آزمایش انجام دهید:
معاینات بالینی: پزشک بدنتان را معاینه میکند تا مشخص شود در غدد لنفاوی، طحال یا کبد تورم وجود دارد یا نه.
آزمایش خون: در آزمایشگاه آزمایش شمارش سلولهای خونی (Complete Blood Count) انجام ميدهند تا تعداد گلبولهای سفید، گلبولهای قرمز و پلاکتهای خون شما را بسنجند. سرطان خون (لوسمی) موجب تولید تعداد بسیار زیادی گلبول سفید در خون میشود. همچنین موجب کاهش میزان هموگلوبین موجود در گلبولهای قرمز و پلاکتها نیز میشود.
نمونهبرداری (Biopsy): پزشک بافت را برمیدارد و در آن به جستوجوی سلولهای سرطانی میپردازد. نمونهبرداری تنها روشی است که بهطور قطع وجود سلولهای خونی سرطانی را در مغز استخوان مشخص میکند. پیش از نمونهبرداری از بیحسی موضعی(Local Anesthesia) برای بیحس کردن محدودۀ مورد نظر استفاده میكنند. این کار به کاهش درد کمک میکند. پزشک کمی مغز استخوان از استخوان لگن یا یک استخوان بزرگ دیگر برمیدارد. پاتولوژیست آن بافت را بهدنبال وجود یا عدم وجود سلولهای سرطانی در زیر میکروسکوپ بررسی می کند.
پزشک شما به دو طریق از مغز استخوان نمونهبرداری ميکند. برخی افراد در یک جلسه هر دو روش را تجربه ميكنند:
آسپیراسیون مغز استخوان Bone Marrow Aspiration: پزشک از سرنگي ضخیم و تو خالی برای برداشتن نمونۀ مغز استخوان استفاده میکند.
نمونهبرداری از مغز استخوان: پزشک از سوزني بسیار ضخیم و توخالی برای برداشتن تکهای از استخوان و مغز استخوان استفاده میکند.
ساير آزمايشها
آزمایشهایی که پزشک برای شما تجویز میکند به علائم و نوع سرطان خون (لوسمی) بستگی دارد. شايد لازم است برخی از ساير آزمایشها را انجام دهید:
آزمایش سیتوژنتیک Cytogenetics: در آزمایشگاه، کروموزومهای سلولهای نمونه خون، مغز استخوان یا غدد لنفاوی را بررسی ميكنند. اگر کروموزومهای غیرطبیعی مشاهده شوند، این آزمایش نوع سرطان خون (لوسمی) را مشخص ميكند. مثلاً، مبتلایان به سرطان خون (لوسمی) CML یک کروموزوم غیرطبیعی به نام کروموزوم فیلادلفیا دارند.
آزمایش مایع نخاعی Spinal Tap: پزشک شما کمی از مایع مغزی- نخاعی(Cerebrospinal Fluid) شما را برميدارد (مایعی که فضای داخل و اطراف مغز و نخاع را پر میکند). پزشک از سرنگي بلند و باریک برای برداشتن کمی از این مایع از انتهای ستون فقرات استفاده میکند. این فرایند در حدود 30 دقیقه زمان میبرد و برای انجام آن از بیحسی موضعی استفاده ميكنند. پس از انجام این آزمایش، باید چند ساعت بدون حرکت دراز بکشید تا سردرد نگيريد. در آزمایشگاه این مایع را از نظر وجود سلولهای خونی سرطانی یا ساير نشانههای مشکلزا بررسی ميكنند.
عكسبرداري با اشعۀ ایکس از قفسۀ سینه: تصویر گرفته شده با اشعۀ ایکس تورم غدد لنفاوی یا نشانههای ديگر بیماری در قفسۀ سینه را نشان ميدهد.
بهتر است پیش از انجام آسپیراسیون مغز استخوان یا نمونهبرداری از آن، اين موارد را از پزشک خود بپرسید:
نمونۀ استخوان را از لگن برمیدارید یا از یک استخوان دیگر؟
نمونهبرداری در کجا انجام میشود؟
آیا لازم است برای آمادگی خودم پیش از این آزمایش، کاری انجام دهم؟
چقدر طول میکشد؟ در طول آزمایش هوشیار خواهم بود؟
آیا این آزمایش درد دارد؟ برای پیشگیری یا مهار درد چه اقداماتی انجام میدهید؟
این آزمایش خطری هم دارد؟ احتمال خونریزی یا عفونت پس از آزمایش چقدر است؟
چقدر طول میکشد تا دوباره سرپا شوم؟
نتایج آزمایش کِی به دستم میرسد؟ چه کسی این نتایج را برایم توضیح میدهد؟
اگر سرطان خون (لوسمی) داشتم، کی دربارۀ مراحل بعدی کار با من صحبت خواهد کرد؟ کِی؟
درمان
انتظار تحت نظارت
شیمیدرمانی
درمان بیولوژیک
پرتودرمانی
پیوند سلولهای بنیادی
مبتلایان به سرطان خون (لوسمی)، راههای درمانی زیادی دارند. این گزینههای عبارتند از انتظار تحت نظارت، شیمیدرمانی، هدف درمانی، درمان بیولوژیک، پرتودرمانی و پیوند سلولهای بنیادی. اگر طحال بیمار بزرگ شود، پزشک پیشنهاد ميکند با جراحی آن را بردارند. گاهی ترکیبی از این روشهای درمانی را بهكار ميگيرند.
انتخاب روش درمان عمدتاً به اين عوامل بستگی دارد:
نوع سرطان خون (لوسمی) (حاد یا مزمن)
سن بیمار
اینکه سلولهای سرطانی در مایع مغزی- نخاعی وجود دارند یا نه.
همچنین روش درمان به ویژگیهای سلولهای خونی سرطانی نیز بستگی دارد. پزشک همچنین علائم و وضع سلامتي عمومی بیمار را نیز درنظر میگیرد.
لازم است مبتلایان به سرطان خون (لوسمی) حاد را فوراً درمان کرد. هدف این درمان از بین بردن نشانههای سرطان خون (لوسمی) در بدن و يا برطرف کردن علائم آن خواهد بود. این دوره فروکش (Remission) نام دارد. پس از اینکه بیمار وارد دوران فروکش شد، درمانهای بیشتری برای پیشگیری از عود سرطان آغاز ميشود. به این نوع درمان، درمان تثبیتی (Consolidation Therapy) یا درمان نگهدارنده (Maintenance Therapy) ميگويند. بسیاری از مبتلایان به سرطان خون (لوسمی) حاد را میتوان درمان کرد.
اگر به سرطان خون (لوسمی) مزمن بدون علائم مبتلا باشید، شايد فوراً به درمان سرطان نیازی نباشد. پزشک بهدقت مراقب وضعیت سلامتتان خواهد بود تا در صورتیکه علائم پدیدار شدند، درمان سرطان را آغاز کند. به عدم نیاز فوری به شروع درمان سرطان، انتظار تحت نظارت ميگويند.
وقتی به درمان سرطان خون (لوسمی) مزمن نیاز باشد، این درمان اغلب سرطان و علائم آن را مهار میکند. افراد برای پایداری وضعیت بهبوديشان، درمان تقویتی ميشوند، اما نوع مزمن سرطان خون (لوسمی) بهندرت با شیمیدرمانی معالجه میشود. با وجود اين، پیوند سلولهای بنیادی برخی از مبتلایان به سرطان خون (لوسمی) مزمن را معالجه ميکند.
پزشک راههای درمانی، نتایج مورد انتظار و عوارض جانبی احتمالی را برایتان شرح ميدهد. شما و پزشک میتوانید به کمک هم برنامهاي درمانی طرح کنید که نیازهای پزشکی و شخصی شما را برآورده سازد.
شاید بهتر است با پزشک خود دربارۀ شرکت در یک پژوهش بالینی، که مطالعهای تحقیقاتی در مورد روشهاي جديد درماني است، مشورت کنید. به بخش شرکت در تحقیقات مربوط به سرطان مراجعه کنید.
شايد پزشک، شما را به متخصص ارجاع دهد، یا خودتان از وی بخواهید متخصص را به شما معرفي كند. متخصصان درمان سرطان خون (لوسمی) عبارتاند از متخصصان خونشناسی، سرطانشناس های بالینی متخصصين پرتوتابي سرطان. متخصصان خونشناسی و سرطانشناسی اطفال، سرطان خون (لوسمی) کودکان را درمان میکنند. گروه مراقبتکننده از سلامتي شما شامل یک پرستار سرطان شناس و یک كارشناس تغذیۀ معتبر هم میشود.
هر زمان که امکانپذیر بود، مبتلایان به سرطان خون (لوسمی) باید در بیمارستانی درمان شوند که پزشکان آنجا در درمان سرطان خون (لوسمی) تجربۀ کافی دارند.در غير اين صورت، احتمالاً پزشک، دربارۀ برنامة درمانی شما با یک متخصص در چنین مرکزی مشورت میکند.
پیش از آغاز درمان، از گروه مراقبت کننده از سلامتي خود بخواهید عوارض جانبی احتمالی و چگونگی تأثیر درمان بر فعالیتهای عادی شما را برایتان شرح دهند. به دلیل اینکه درمان سرطان اغلب به سلولها وبافتهای سالم آسیب میزند، بروز عوراض جانبی امری عادی است. عوارض جانبی در افراد مختلف متفاوت است، و از یک مرحلۀ درمان به مرحله دیگر نیز تغییر ميکند.
میتوانید پیش از آغاز درمان اين موارد را از پزشک بپرسید:
سرطان خون (لوسمی) من از چه نوع است؟ چگونه میتوانم نسخهاي از گزارش پاتولوژیست را دریافت کنم؟
چه گزینههایی برای درمان در اختیار دارم؟ شما کدام یک را پیشنهاد میکنید؟ چرا؟
آیا بیش از یک نوع درمان ميگيرم؟ تغییر روش درمانم با گذشت زمان به چه صورت است؟
مزایای مورد انتظار هر روش درمان چیست؟
خطرات و عوارض جانبی احتمالی هر روش درمانی چیستند؟ برای مهار عوارض جانبی چه کاری از دست ما بر میآید؟
جهت آمادگی برای درمان، چه کار باید انجام دهم؟
آیا لازم است در بیمارستان بستری شوم؟ در اين صورت، برای چه مدت؟
هزینۀ احتمالی درمان چقدر است؟ آیا بیمهام این هزینه را پوشش میدهد؟
تأثیر این روش درمانی بر فعالیتهای عاديم چگونه خواهد بود؟
آیا شرکت در یک پژوهش بالینی برایم سودمند خواهد بود؟ آیا میتوانید به من در یافتن یکی از این پژوهشها کمک
کنید؟
چند وقت به چند وقت نیاز به معاینه دارم؟
انتظار تحت نظارت
مبتلایان به سرطان خون CLL که با بروز علامتي مواجه نشدهاند، میتوانند درمان سرطان را به تعویق بيندازند. با به تأخیر انداختن درمان، میتوانند تا زمان بروز علائم، از عوارض جانبی درمان بهدور باشند.
اگر شما و پزشک با انتظار تحت نظارت موافقيد، معاینات مرتبی را خواهید داشت (مثلاً هر سه ماه یکبار). میتوانید در صورت بروز علائم درمان را آغاز کنید.
با وجود اینکه انتظار تحت نظارت از عوارض جانبی درمان پیشگیری میکند یا آنها را به تعویق میاندازد، خطراتی نیز دارد. احتمال دارد فرصت مهار سرطان خون (لوسمی) را پیش از وخیمتر شدن آن از دست برود.
اگر نميخواهيد گرفتار سرطان خون (لوسمی) درمان نشده شويد، بهتر است از انتظار تحت نظارت چشمپوشی کنید. برخی افراد تصمیم میگیرند فوراً درمان سرطان را آغاز کنند.
اگر انتظار تحت نظارت را برگزیدهايد، اما بعداً سرطان شما گسترش یابد، بهتر است احساسات خود را با پزشک در میان بگذارید. تقریباً همیشه روشی متفاوت در دسترس خواهد بود.اگر انتظار تحت نظارت را برگزیدهايد، اما بعداً سرطان شما گسترش یابد، بهتر است احساسات خود را با پزشک در میان بگذارید. تقریباً همیشه روشی متفاوت در دسترس خواهد بود.
میتوانید پیش از آغاز انتظار تحت نظارت اين موارد را از پزشک بپرسید:
اگر انتظار تحت نظارت را انتخاب کنم، بعداً میتوانم نظرم را تغییر دهم؟
بعداً درمان سرطان خون (لوسمی) سختتر ميشود؟
معاینهها چند وقت به چند وقت خواهد بود؟
در فاصلة دو جلسة معاینه، در صورت بروز چه مشکلاتی، باید آنها را گزارش کنم؟
شیمیدرمانی
بسیاری از مبتلایان به سرطان خون (لوسمی) شیمیدرمانی ميشوند. در شیمیدرمانی برای از بین بردن سلولهای خونی سرطان از دارو استفاده میشود.
با توجه به نوع سرطان خون (لوسمی)، یک دارو یا ترکیبی از دو یا چند دارو برای بیمار تجویز ميكنند.
شیمیدرمانی از چند راه انجام میشود:
دهانی: برخی از داروها قرصاند که باید آنها را ببلعید.
تزریق داخل وریدی (IV): دارو از طریق سرنگ یا لولهای که در رگ تعبيه ميكنند، وارد بدن میشود.
از طریق كاتتر (Catheter) ( لوله اي باریک و منعطف): این لوله را درون سیاهرگی بزرگ معمولاً در بالای قفسۀ سینه كار ميگذارند. لولهای که در یک محل ثابت شود، برای بیمارانی که به تعداد زیاد تزریق وریدی نیاز دارند، مفید است. كار شناس مراقبت از سلامتی بهجای تزریق مستقیم داروها به ورید، آنها را به كاتتر تزریق میکند. این روش نیاز به تعداد زیاد تزریق را، که موجب ناراحتی و جراحت رگها و پوست ميشود، برطرف میکند.
تزریق درون مایع مغزی- نخاعی: در صورتیکه پاتولوژیست سلولهای خونی سرطانی را درون مایعی که داخل و اطراف مغز و نخاع را پر میکند، بیابد، شیمیدرمانی اينتراتكال را تجویز ميکند. در این روش، پزشک داروها را مستقیماً درون مایع مغزی- نخاعی تزریق میکند. شیمیدرمانی درون نخاعی از دو راه انجام میشود:
تزریق درون مایع مغزی- نخاعی: پزشک داروها را درون مایع مغزی- نخاعی تزریق میکند.
لوله تعبيه شده در زیر پوست سر: کودکان و برخی از بزرگسالان شیمیدرمانی را از طریق لولهای (كاتتري) مخصوص به نام مخزن اومایا (Ommaya Reservoir) دریافت می-کنند. پزشک این لوله را زیر پوست سر كار میگذارند، و داروها را به درون آن لوله تزریق میکند. این روش بهمنظور جلوگیری از درد ناشی از تزریقهای درون مایع مغزی- نخاعی انجام میشود.
از شیمیدرمانی اينتراتكال به این دلیل استفاده میكنند که بسیاری از داروهایی که به درون ورید تزریق میشوند یا خوردنی هستند، توانایی عبور از دیوارههای فشرده و در هم تنیدۀ رگهای خونی موجود در مغز و نخاع را ندارند. این شبکه رگهای خونی به سد خونی مغزی (Blood-Brain Barrier) معروفاند.
شیمیدرمانی معمولاً بهصورت دورهای انجام میشود. هر دوره شامل نوبت درمان و به دنبال آن نوبت استراحت است.
درمان در کلینیک، مطب پزشک یا در خانه انجام ميشود. شايد لازم است برخی افراد در طول درمان در بیمارستان بستری شوند.
عوارض جانبی عمدتاً به نوع و میزان داروی تجویزی بستگی دارند. در شیمیدرمانی، گلبول-های خونی سرطانی سریع الرشد از بین میروند، اما داروها سلولهای طبیعی سریع الرشد را نیز از بین میبرند:
گلبولهای خونی: وقتی بر اثر شیمیدرمانی، میزان سلولهای خونی سالم کاهش مییابد، احتمال دچار شدن بیمار به عفونت، کبودی یا خونریزیهای آسان، احساس ضعف و خستگی شدید افزایش مییابد. از بیمار آزمایش خون میگیرند تا میزان گلبولهای خونی مشخص شود. اگر میزان گلبولهای خونی بیمار پایین باشد، گروه مراقبت کننده از سلامتي بیمار شیمیدرمانی را برای مدتی متوقف ميکنند یا میزان داروها را پايين ميآورند. داروهایی نیز هستند که به بدن بیمار برای ساختن سلولهای خونی جدید کمک ميكنند. شايد هم بیمار به انتقال خون نیاز داشته باشد.
سلولهای ریشۀ مو: شیمیدرمانی موجب ریزش مو ميشود. اگر موهای بیمار بريزد، باز رشد میکند، اما تا حدودی به لحاظ رنگ و بافت تفاوت ميکند.
سلولهایي که پوشش دستگاه گوارش را تشکیل میدهند: شیمیدرمانی موجب از دست رفتن اشتها، حالت تهوع و استفراغ، اسهال یا زخمهای دهان و لبها ميشود. از گروه مراقبت کننده از سلامتي دربارۀ داروها و ساير راههایی که به شما در کنار آمدن با این مشکلات کمک ميکنند، بپرسيد.
سلولهای اسپرم یا تخم: برخی از انواع شیمیدرمانی موجب ناباروری ميشود.
کودکان: بیشتر کودکانی که به دلیل ابتلا به سرطان خون (لوسمی) درمان شدهاند، بهنظر میرسد که در بزرگسالی باروری طبیعی داشته باشند. با وجود اين، با توجه به نوع داروها و میزان داروي استفاده شده و سن بیمار، برخی از پسران و دختران در بزرگسالی دچار ناباروری ميشوند.
مردان بزرگسال: شیمیدرمانی به سلولهای اسپرم آسیب ميزند. شايد اسپرمسازی در مردان متوقف شود. به دلیل اینکه این تغییرات در مورد اسپرم گاه دائمی است، اسپرم برخی از مردان را پیش از درمان منجمد و ذخیره میکنند (ذخیرة اسپرم Sperm Banking).
زنان بزرگسال: شیمیدرمانی به تخمدانها آسیب ميرساند. زنان قاعدگیهای نامنظم دارند و یا قاعدگيشان به کلی قطع ميشود. زنان دچار علائم یائسگی مانند گُرگرفتگی و خشکی واژنی هم ميشوند. زنانی که بخواهند در آینده باردار شوند، باید پیش از آغاز درمان، از گروه مراقبت کنندة سلامتي خود دربارۀ راههای ذخیرۀ تخمك بپرسند.
شاید مطالعة مقالة شما و شیمیدرمانی پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش پيشگيري سرطان www.ncii.ir برای شما مفید باشد.
هدفدرمانی Targeted Therapy
برای مبتلایان به CML و برخی از مبتلایان به ALL داروهایی به نام هدفدرمانی تجویز ميشود. استفاده از قرص ایماتینیب [گلی وک] (Imatinib [Gleevec]) اولین هدفدرمانی بود که تجویز آن برای سرطان خون CML تأیید شد. اکنون از ساير داروهای هدفدرمانی هم استفاده میكنند.
در روش هدفدرمانی، از داروهایی استفاده ميكنند که جلوی رشد و گسترش سلولهای خونی سرطانی را میگیرند. مثلاً، در یک هدفدرمانی، جلوی فعالیت پروتئینهای غیرطبیعی را که موجب رشد سلولهای خونی سرطانی میشوند، ميگيرند.
عوارض جانبی این روش شامل تورم، نفخ و افزایش وزن ناگهانی است. هدفدرمانی موجب کمخونی، حالت تهوع، استفراغ، اسهال، گرفتگی عضلات یا کهیر ميشود. گروه مراقبتکننده از سلامتي، شما را به جهت بروز نشانههای این مشکلات معاينه ميكند.
شاید بهتر باشد برای كسب اطلاعات بیشتر مقاله روشهای هدفدرمانی: پرسش و پاسخ را مطالعه کنید.
درمان بیولوژیک
برای برخی مبتلایان به سرطان خون داروهایی بهنام درمان بیولوژیک تجویز میشود. درمان بیولوژیک سرطان خون، درمانی است که سیستم دفاعي طبیعی بدن را برای مقابله با سرطان تقویت میکند.
یک نوع داروی درمان بیولوژیک، مادهای است بهنام پادتن تکدودمانی. این ماده را از طریق تزریق درون وریدی به بدن ميرسانند. این ماده به سلولهای خونی سرطانی میچسبد. یک نوع پادتن تك دودماني، مادهای سمی دارد که سلولهای خونی سرطانی را از بین میبرد. نوع دیگر این داروها به سیستم دفاعي بدن کمک میکند تا سلولهای خونی سرطانی را نابود کند.
برای برخی مبتلایان به CML، درمان بیولوژیک با دارویی بهنام اینترفرون (Interferon) تجویز میشود. این دارو را زیر پوست یا در عضله تزریق میكنند. این دارو رشد سلولهای خونی سرطانی را کُند ميکند.
بیمار در کلینیک، مطب یا بیمارستان درمان ميشود. برای پیشگیری از بروز عوارض جانبی به-طور همزمان از ساير داروها نیز استفاده ميكنند.
عوارض جانبی درمان بیولوژیک با توجه به نوع دارو، و در افراد مختلف، متفاوت است. درمان-های بیولوژیک معمولاً موجب کهیر یا تورم در ناحیۀ تزریق میشود. این داروها همچنین موجب سردرد، درد عضلات، تب یا ضعف ميشوند. گروه مراقبتکننده از سلامتي بیمار خون بيمار را به دنبال نشانههای کمخونی و مشکلات ديگر آزمايش ميکنند.
شاید مطالعۀ مقالة درمان بیولوژیک www.ncii.ir برایتان مفید باشد.
میتوانید پیش از آغاز شیمیدرمانی، هدفدرمانی یا درمان بیولوژیک، اينها را از پزشک بپرسید:
چه دارویی باید مصرف کنم؟ درمان چگونه عمل میکند؟
پیش از آغاز درمان باید نزد دندانپزشک بروم؟
درمان کِی آغاز میشود؟ کِی تمام میشود؟ چند وقت به چند وقت درمان را دریافت میکنم؟
درمان در کجا انجام میشود؟ باید در بیمارستان بستری شوم؟
برای مراقبت از خودم در طول درمان چه کار باید انجام دهم؟
چگونه باید از مؤثر بودن درمان آگاه شوم؟
آیا در طول درمان دچار عوارض جانبی خواهم شد؟ شما را باید در جریان کدام عوارض جانبی بگذارم؟ آیا میتوانم از بعضي از این عوارض جانبی پیشگیری کنم یا آنها را درمان کنم؟
این داروها بعدها موجب عوارض جانبی میشوند؟
چند وقت به چند وقت باید جهت معاینه مراجعه کنم؟
پرتودرمانی
در پرتودرمانی از اشعههایي با انرژی زیاد برای نابودی سلولهای خونی سرطانی استفاده میکنند. پرتودرمانی در بیمارستان یا کلینیک انجام میشود.
در برخی افراد، ناحیۀ طحال، مغز یا بخشهای دیگر بدن که درآنها تجمع سلولهای خونی سرطانی وجود دارد، تحت تابش اشعهای قرار ميگيرند که از دستگاهی بزرگ ساطع شده است . این نوع درمان 5 روز در هفته و به مدت چند هفته انجام میشود. در مورد دیگران، به تمام بدنشان اشعه میتابانند. این درمان را یک یا دو بار در روز به مدت چند روز، و معمولاً پیش از پیوند سلولهای بنیادی انجام میدهند.
عوارض جانبی پرتودرمانی عمدتاً به میزان تابش اشعه به محدودهای از بدن که تحت تابش قرار میگیرد بستگی دارد. مثلاً تابش در ناحیۀ شکم موجب حالت تهوع، استفراغ و اسهال میشود. علاوه بر این، پوست بیمار در ناحیۀ تحت تابش قرمز، خشک و حساس میشود. همچنین بیمار در محدودۀ تحت تابش دچار ریزش مو میشود.
احتمال اینکه در طول پرتودرمانی احساس خستگی شدید کنید، بهخصوص پس از چند هفته درمان، زیاد است. استراحت مهم است، اما پزشکان معمولاً به بیماران توصیه میکنند که تا حد امکان فعالیت داشته باشند.
با وجود اینکه عوارض جانبی پرتودرمانی نگران کننده است، معمولاً میتوان آنها را درمان یا مهار کرد. با پزشک خود دربارۀ راههای تخفیفدادن این مشکلات صحبت کنید.
دانستن این نکته نیز مفید است، که در بیشتر موارد عوارض جانبی دائمی نیستند. با وجود این، بهتر است از پزشک خود دربارۀ عوارض جانبی بلندمدت پرتودرمانی بپرسید.
شاید مطالعۀ مقالة شما و پرتودرمانی www.ncii.ir برای شما مفید باشد.
پیش از آغاز پرتودرمانی بهتر است از پزشک خود این موارد را بپرسید:
چرا این نوع درمان برایم لازم است؟
درمان کِی آغاز میشود؟ چند وقت به چند وقت انجام میشود؟ کِی تمام میشود؟
در طول درمان چه حالتی خواهم داشت؟ در طول درمان میتوانم به فعالیتهای معمولم ادامه دهم؟
این روش عوارض جانبی در پی دارد؟ این عوارض تا کی ادامه خواهد داشت؟
آیا پرتودرمانی در آینده موجب بروز عوارض جانبی میشود؟
برای مراقبت از خودم در طول درمان چکار میتوانم انجام دهم؟
چگونه از مؤثر بودن درمان آگاه شوم؟
چند وقت به چند وقت باید معاینه شوم؟
پیوند سلولهای بنیادی
برخی مبتلایان به سرطان خون (لوسمی) باید پیوند سلولهای بنیادی انجام دهند. پیوند سلولهای بنیادی به بیمار این امکان را میدهد که بتواند تحت درمان با میزان بالای دارو، اشعه یا هر دو قرار بگیرد. میزان بالای این درمانها هم سلولهای خونی سرطانی و هم سلولهای خونی سالم را در مغز استخوان از بین میبرد. پس از دریافت شیمیدرمانی، پرتودرمانی یا هردو با میزان بالا، بیمار سلولهای بنیادی را از طریق ورید بزرگی دریافت میکند. (این عمل مانند انتقال خون است). سلولهای خونی جدید را سلولهای بنیادی پیوندی میسازند. سلولهای خونی جدید جای آن سلولهایی را میگیرند که بر اثر درمان از بین رفتهاند.
پیوند سلولهای بنیادی در بیمارستان انجام میشود. سلولهای بنیادی یا از خود بیمار است و یا از طرف شخص دیگری به او اهدا ميشود:
از طرف خود بیمار: در پیوند سلولهای بنیادی بهدست آمده از خود شخص، از سلولهای بنیادی خود بیمار استفاده میکنند. پیش از آنکه بیمار تحت شیمیدرمانی یا پرتودرمانی با میزان بالا قرار گیرد، مقداری از سلولهای بنیادیش را بر میدارند. این سلولها را طوری فراوری میکنند که تمام سلولهای خونی سرطانی موجود در آن از بین برود. سپس سلولهای بنیادی بیمار را منجمد و ذخیره ميكنند. پس از آنکه بیمار تحت شیمیدرمانی یا پرتودرمانی با میزان بالا قرار گرفت، یخ سلولهای بنیادی ذخیره شده را باز و آنها را به بیمار تزریق میکنند.
از طرف یکی از اعضای خانواده یا اهدا کنندهای دیگر: در پیوند سلولهای بنیادی بهدست آمده از فردی دیگر، از سلولهای بنیادی اهداشده ازسوی شخصی دیگر استفاده می-شود. برادر، خواهر یا یکی از والدینتان میتواند اهداکننده باشد. گاهی اوقات، سلولهای بنیادی از طرف شخصی اهدا میشود که از بستگان بیمار نیست. پزشکان برای آگاهی از میزان همخوانی سلولهای بنیادی فرد اهدا کننده با سلولهای بنیادی بیمار، از آزمایش خون استفاده میکند.
از طرف دوقلوی همسان بیمار: اگر یک دوقلوی همسان داشته باشید، در پیوند سلولهای بنیادی همسان از سلولهای بنیادی دوقلوی شما، درصورتیکه سالم باشد، استفاده میکنند.
منابع تأمین سلولهای بنیادی محدودند. منشأ سلولهای بنیادی معمولاً خون است (پیوند سلولهای بنیادی محیطی). یا گاهی هم منشأ آنها مغز استخوان است (پیوند مغز استخوان). منشأ دیگر سلولهای بنیادی خونبند ناف است. خونبند ناف را از نوزاد تازه به دنیا آمده ای جدا و در فریزر نگهداری میکنند. وقتی شخصی این خونبند ناف را دریافت میکند، به این عمل پیوند خونبند ناف میگویند.
پس از پیوند سلولهای بنیادی، شاید لازم باشد به مدت چند هفته یا چند ماه در بیمارستان بستری باشید. در این مدت به دلیل میزان بالای شیمیدرمانی یا پرتودرمانی در معرض خطر عفونتها و خونریزی هستید. به مرور، سلولهای بنیادی پیوندی شروع به تولید سلولهای خونی میکنند.
مشکل دیگری که معمولاً برای افرادی که از سلولهای بنیادی اهدایی استفاده میکنند پیش میآید، بیماری پیوند علیه میزبان (GVHD) است. در GVHD، گلبولهای سفید موجود در سلولهای بنیادی پیوندی به بافتهای طبیعی بیمار حمله میکنند. در بیشتر موارد، کبد، پوست یا جهاز هاضمه درگیر میشوند. GVHD میتواند ملایم یا بسیار شدید باشد. این واقعه هر زمانی پس از پیوند، حتی سالها بعد هم روی میدهد. داروهای استروئیدی یا سایر داروها بر این عارضه مؤثر باشند.
شاید مطالعۀ پرسشنامة پیوند مغز استخوان و پیوند سلولهای بنیادی برگرفته از خون محیطی: پرسش و پاسخ www.ncii.ir برایتان مفید باشد.
میتوانید پیش از پیوند سلولهای مغز استخوان این موارد را از پزشک بپرسید:
چه نوع پیوند سلولهای بنیادی درمورد من اجرا خواهد شد؟ در صورت نیاز، چگونه می-توانیم اهدا کننده بیابیم؟
چه مدت در بیمارستان بستری خواهم بود؟ آیا به مراقبت ویژه نیاز خواهم داشت؟ چگونه از من در برابر عفونت و آلودگی محافظت میشود؟ آیا ملاقات کنندگانم باید ماسک بزنند؟ من چطور؟
پس از مرخص شدن از بیمارستان به چه مراقبتهایی نیاز دارم؟
چگونه از مؤثر بودن درمان آگاه میشویم؟
خطرات و عوارض جانبی این روش چیستند؟ در برابرشان چه کاری از ما ساخته است؟
چه تغییراتی در فعالیتهای معمولم ضروری خواهند بود؟
احتمال بهبودی کامل من چقدر است؟ چقدر طول میکشد؟
چند وقت به چند وقت باید معاینه شوم؟
مراقبت حمایتی
سرطان خون (لوسمی) و درمان آن منجر به مشکلات دیگر برای سلامتی میشوند. شما میتوانید پیش از درمان، در حین درمان یا پس از آن از مراقبت حمایتی بهرهمند شوید.
مراقبت حمایتی، درمانی است برای پیشگیری یا نابودی عفونتها، مهار درد و علائم دیگر بیماری، تخفیف دادن عوارض جانبی درمان و کمک به بیمار برای کنار آمدن با احساساتی که معمولاً تشخیص سرطان به همراه دارد. شما میتوانید از مراقبت حمایتی، جهت پیشگیری یا مهار این مشکلات و بهبود آسایش و کیفیت زندگی خود در طول درمان بهرهمند شوید.
عفونتها: از آنجا که مبتلایان به سرطان خون (لوسمی) بسیار آسان دچار عفونت می-شوند، برای شما هم آنتیبیوتیک و سایر داروها تجویز میکنند. برای برخی افراد واکسن ضد آنفولانزا و پنومونی (عفونت ریه) تجویز میشود. معمولاً گروه مراقبتکننده از سلامتي به شما توصیه میکنند که از مکانهای شلوغ و افرادی که سرما خوردهاند یا به بیماریهای دیگر مسری مبتلا هستند، پرهیز کنید. اگر دچار عفونت شوید، شاید آن عفونت حاد باشد و لازم باشد بهسرعت درمان شود. شاید هم لازم است برای درمان، در بیمارستان بستری شوید.
کمخونی و خونریزی: کمخونی و خونریزی مشکلاتی دیگر هستند که اغلب به مراقبت حمایتی نیاز دارند. شاید هم نیاز به تزریق گلبولهای قرمز خون یا پلاکت داشته باشید. این تزریق خون به درمان کمخونی کمک میکند و از خطر خونریزی شدید میکاهد.
• مشکلات دندانی: سرطان خون (لوسمی) و شیمیدرمانی باعث میشوند که دهان حساس و به آساني دچار عفونت شود و احتمال خونریزی آن افزایش یابد. پزشکان اغلب به بیماران توصیه میکنند که یک معاینۀ کامل دندانی انجام دهند و در صورت امکان، اقدامات لازم دندانپزشکی را پیش از آغاز شیمیدرمانی انجام دهند. دندانپزشکان به بیماران نحوۀ تمیز و سالم نگهداشتن دهان را در طول درمان نشان میدهند.
شما ميتوانيد اطلاعات مربوط به مراقبتهاي حمايتي به آدرسهاي زير مراجعه كنيد.
تغذیه و فعالیت ورزشی
مهم است که حتيالامكان با تغذیۀ مناسب و فعالبت بدنی، از خود مراقبت کنید.
برای حفظ وزن متعادل به میزان مناسب کالری نیاز دارید. همچنین برای حفظ قدرتتان به پروتئین کافی نیاز دارید. تغذیۀ خوب کمک میکند تا احساس بهتر و انرژی بیشتری داشته باشید.
گاهی، به خصوص در حین درمان یا مدت کوتاهی پس از آن، اشتهای خود را از دست میدهید. شاید ناراحت یا خسته باشید. شاید به نظرتان بیاید که غذاها دیگر خوشمزه نیستند. علاوه بر این، عوارض جانبی درمان (از قبیل کماشتهایی، حالت تهوع، استفراغ یا زخمهای دهان) غذا خوردن را دچار مشکل میکنند. پزشک شما، کارشناس تغذیۀ معتبر یا سایر مراقبتکنندگ ن از سلامتي میتوانند راههایی برای برخورد با این مشکلات ارائه کنند. همچنین جزوۀ توصیههای تغذیه-ای برای مبتلایان به سرطان دستور تهیۀ غذاها و نیز پیشنهادهای مفیدی در بر دارد.
بنابر تحقیقات، مبتلایان به سرطان فعال که هستند احساس بهتری دارند. پیادهروی، یوگا و فعالیتهای دیگر شما را قوی نگه میدارد و توش و توان شما را افزایش میدهد. ورزش حالت تهوع و درد را کاهش میدهد و گذراندن دورۀ درمان را آسانتر میکند. از فشارهاي عصبي هم میکاهد. پیش از آغاز به هر نوع فعالیت ورزشی که انتخاب میکنید، با پزشک خود مشورت کنید. همچنین، درصورتی که فعالیت انتخابی شما درد یا مشکلات دیگری ایجاد کرد، حتماً پزشک یا پرستار خود را در جریان بگذاريد.
پیگیری سلامتی بیمار پس از درمان
بیمار پس از اتمام درمان سرطان خون (لوسمی)، نیاز به معاینات مرتب دارد. این معاینات ضامن این هستند که هر تغییری در وضعیت سلامتي بیمار در نظر گرفته و در صورت لزوم درمان شود. در صورتیکه بین دو نوبت معاینه دچار مشکلی به لحاظ سلامتی شدید، باید با پزشک تماس بگیرید.
پزشک، بازگشت سرطان را بررسی ميكند. سرطان، حتی زمانی که به نظر میرسد بهطور کلی از بین رفته است، گاهی به دلیل باقیماندن تعدادی از سلولهای خونی سرطانی در نقاطی از بدن پس از درمان که از دید پنهان ماندهاند، باز میگردد. معاینات، به مشخص شدن مشکلات سلامتی هم که بر اثر درمان سرطان بهوجود میآیند کمک میکنند.
معاینات شامل معاینۀ بالینی دقیق، آزمایش خون، آزمایش سیتوژنتیک، عكسبرداري با اشعۀ ایکس، آسپیراسیون مغز استخوان یا کشیدن مایع مغزی- نخاعی است.
مقالات و موضوعاتي دارد که در پاسخ دادن به پرسشهای مربوط به پیگیری سلامتی بیمار پس از درمان و مسائل دیگر مفید است. مطالعة مقالة زندگی پیش رو: زندگی پس از درمان سرطان پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش پيشگيري سرطانwww.ncii.ir به شما کمک میکند. همچنین مطالعة پرسشنامۀ پیگیری سلامتی بیمار پس از درمان سرطان: پرسش و پاسخ Follow-up Care After Cancer treatment: Questions and Answers NCI نیز مفید است.
میتوانید پیش از پیوند سلولهای مغز استخوان این موارد را از پزشک بپرسید:
چه نوع پیوند سلولهای بنیادی درمورد من اجرا خواهد شد؟ در صورت نیاز، چگونه می-توانیم اهدا کننده بیابیم؟
چه مدت در بیمارستان بستری خواهم بود؟ آیا به مراقبت ویژه نیاز خواهم داشت؟ چگونه از من در برابر عفونت و آلودگی محافظت میشود؟ آیا ملاقات کنندگانم باید ماسک بزنند؟ من چطور؟
پس از مرخص شدن از بیمارستان به چه مراقبتهایی نیاز دارم؟
چگونه از مؤثر بودن درمان آگاه میشویم؟
خطرات و عوارض جانبی این روش چیستند؟ در برابرشان چه کاری از ما ساخته است؟
چه تغییراتی در فعالیتهای معمولم ضروری خواهند بود؟
احتمال بهبودی کامل من چقدر است؟ چقدر طول میکشد؟
چند وقت به چند وقت باید معاینه شوم؟
مراجع حمایتی
آگاهی از ابتلا به سرطان خون (لوسمی) زندگی شما و نزدیکانتان را دگرگون میکند. اداره و از سر گذراندن این دگرگونیها بسیار دشوار است. کاملاً طبیعی است که خود شما، خانواده و دوستانتان دچار احساسات جدید و گیجکننده ای بشوید.
نگرانی دربارۀ روشهای درمان و برخورد با عوارض جانبی، بستری شدن در بیمارستان و صورتحسابها ی پزشکی کاملاً طبیعی هستند. شاید هم نگران مراقبت از خانواده، حفظ موقعیت شغلی یا ادامه دادن فعالیتهای روزمرهتان هستيد.
برای دریافت حمایت میتوانید به این مراجع مراجعه کنید:
پزشکان، پرستاران و اعضای دیگر گروه مراقبتکننده از سلامتی شمامیتوانند به سؤالاتتان دربارۀ درمان، شغل یا سایر فعالیتهایتا پاسخ دهند.
مددکاران اجتماعی، مشاوران یا افراد معتمد مذهبی درصورتیکه بخواهید دربارۀ احساسات یا نگرانیهایتا صحبت کنید، به شما کمک ميکنند. اغلب، مددکاران اجتماعی مراجعی را جهت کمکهای مالی، حمل و نقل، مراقبت در خانه یا حمایت عاطفی معرفی میکنند.
گروههای حمایتی نیز مفیدند. در این گروهها، بیماران یا اعضای خانوادههایش ن با سایر بیماران یا اعضای خانوادههایش ن ملاقات میکنند تا تجربههاي خود را از زندگي با سرطان و عوارض درمان باهم درميان بگذارند. چنین گروههایی بهصورت حضوری، تلفنی یا اینترنتی فعالیت میکنند. بهتر است برای یافتن یک گروه حمایتی با یکی از اعضای گروه مراقبتکننده از سلامتی خود، صحبت کنید.
برای گرفتن توصیههایی دربارۀ نحوۀ کنار آمدن با سرطان، بهتر است به مقالة استفاده از زمان: حمایت برای مبتلایان به سرطان www.ncii.ir مراجعه کنید.
شرکت در تحقیقات مربوط به سرطان
تحقیقات مربوط به سرطان پیشرفت زیادی در زمینۀ درمان سرطان خون (لوسمی) بهدنبال داشته است. بهخاطر وجود این تحقیقات، بزرگسالان و کودکان مبتلا به سرطان خون (لوسمی) میتوانند به کیفیت زندگی بهتر و احتمال مرگ کمتر ناشی از سرطان، امیدوار باشند. تحقیقات مداوم نوید این را میدهند که در آینده، درصد بیشتری از مبتلایان به این سرطان، با موفقیت درمان شوند.
پزشکان در سراسر دنیا انواع گوناگونی از پژوهشهای بالینی را ترتیب میدهند (مطالعات تحقیقاتی که در آنها مردم داوطلبانه شرکت میکنند). پژوهشهای بالینی بهمنظور پاسخ دادن به پرسشهای مهم و نیز مشخص کردن بیخطر بودن و کارایی روشهای تازه طراحی میشوند.
پزشکان در حال بررسی روشهای جدید و بهتری در درمان سرطان خون (لوسمی)، و راه-هایی برای بهبود کیفیت زندگی مبتلایان به آن هستند. آنها روشهای جدید هدفمند درمانی، درمان بیولوژیک و شیمیدرمانی را امتحان میکنند. همچنین انواع گوناگون ترکیب روش های درمانی را میآزمایند.
حتی درصورتیکه شرکتکنندگان در پژوهشهای بالینی بهشکل مستقیم از این پژوهشها برخوردار نشوند، با کمکی که به پزشکان برای آگاهی یافتن بیشتر دربارۀ سرطان خون (لوسمی) و چگونگی مهار آن میکنند، نقش عمدهای در این راه ایفا خواهند کرد. با وجود اینکه پژوهشهای بالینی با خطراتی همراه است، پزشکان هرچه از دستشان بربیاید برای حفاظت از بیمارانشان انجام میدهند.
اگر میخواهید در پژوهش بالینی شرکت کنید، با پزشک خود مشورت کنید. مطالعۀ مقالة شرکت در مطالعات تحقیقاتی درمان سرطان www.ncii.ir برایتان مفید است. در این مقاله طرز انجام مطالعات تحقیقاتی و مزایا و خطرات احتمالی آنها شرح داده شده است.
پايگاه NCI بخشی دارد مربوط به پژوهشهای بالینی، به نشانی www.cancer.gov/clinicaltrials. این بخش شامل اطلاعاتی کلی است از پژوهشهای بالینی و همینطور اطلاعاتی مفصل دربارۀ برخی از مطالعات مداوم خاص دربارۀ سرطان خون (لوسمی).
poune
27th May 2011, 12:24 PM
آنچه باید دربارۀ سرطان مری بدانید
What You Need To Know About Cancer of the Esophagus
دربارۀ این مقاله
آگاهی دربارۀ مراقبتهای پزشکی در مورد سرطان مری به شما کمک میکند تا نقش فعالی در انتخاب نحوۀ مراقبت از خود داشته باشید. اين مقاله به موارد زير پرداخته است:
تشخیص و مرحله بندی
درمان
مراقبت حمایتی و تغذیه
شرکت در مطالعات تحقیقاتی
این مقاله شامل فهرستی از پرسشهاست که شاید شما بخواهید از پزشک خود بپرسید، چون بسیاری ترجیح میدهند فهرستی از سئوالات را هنگام ديدار با پزشک همراه داشته باشند. برای یادآوری آنچه پزشک به شما میگوید، میتوانید حرفهاي او را یادداشت کنید و یا با اجازۀ وی از ضبط صوت استفاده کنید. شما همچنین میتوانید یکی از اعضای خانواده و یا یکی از دوستان را براي یادداشتبرداری، یا پرسش و یا فقط گوشدادن گفتگوي شما با پزشك همراه ببريد.
برای كسب آگاهيهاي تازه دربارۀ سرطان مری، به پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) سربزنيد.
مری
مری در قفسۀ سینه است و در حدود 25 سانتی متر طول دارد.
این عضو بخشی از دستگاه گوارش است. غذا از طریق مری از دهان به معده منتقل میشود.
مری لولهای ماهیچهای است. دیوارۀ مری چندین لایه دارد:
لایه داخلی یا پوشاننده: این بافت مری مرطوب است، به گونهای که غذا بتواند بهراحتي به معده برود.
زیر مخاط: غدد این لایه مخاط تولید میکنند. مخاط مری را مرطوب نگه میدارد.
لایۀ ماهیچه: ماهیچهها غذا را به سمت معده هل میدهند.
لایۀ بیرونی: لایۀ بیرونی سطح مری را میپوشاند.
سلولهای سرطانی
سرطان در سلولها آغاز میشود که تشکیلدهندة بافتها هستند، بافتها هم اعضای بدن را میسازند.
سلولهای طبیعی رشد میکنند و هنگامی که بدن به آنها نیاز دارد تقسیم میشوند تا سلولهای جدیدی تشکیل دهند. وقتی سلولهای طبیعی پیر میشوند و یا آسیب میبینند، میمیرند و سلولهای جدید جای آنها را میگیرند.
گاه، این فرآیند اشتباه پیش میرود. سلولهای جدید هنگامیکه بدن به آنها نیازی ندارد تشکیل میشوند و سلولهای پیر و یا آسیبدیده، برخلاف روال طبیعی، از بین نمیروند. ساخت سلولهای اضافه اغلب تشکیل تودهای از بافت را میدهد که به آن تومور میگویند.
تودههاي زائد (تومورها) در دیوارۀ مری خوشخیم (غیرسرطانی) و یا بدخیم (سرطانی) اند. در دیوارۀ نرم داخلی، بخشهای زبر غیرطبیعی، برآمدگیهای کوچک، یا یک تومور، ايجاد ميشود. تومورهای خوشخیم مثل تومورهای بدخیم (سرطانی) مضر و خطرناك نیستند.
تومورهای خوشخیم:
به ندرت تهدیدی برای زندگی به شمار میآیند.
قابل برداشتناند و معمولاً بار دیگر رشد نمیکنند.
به بافتهای اطراف حمله نمیکنند.
به بخشهای دیگر بدن گسترش نمییابند.
سرطان مری در سلولهای لایۀ درونی مری شروع میشود، و به مرور گاهی به طور عمقی به داخل مری و بافتهای اطراف حمله میکند. سلولهای سرطانی میتوانند با جداشدن از تومور اوليه گسترش یابند.
سلولهاي سرطاني گاهی وارد رگهای خونی و یا رگهای لنفاوی میشوند که شاخهای به تمام بافتهای بدن هستند. سلولهای سرطانی معمولاً به سایر بافتها میچسبند و رشد میکنند و تشکیل تومورهای جدیدی میدهند و به آن بافتها صدمه وارد میکنند. به پخش سلولهای سرطانی متاستاز میگویند. برای آگاهي دربارۀ سرطان مری گسترش یافته به بخش مرحلهبندی مراجعه کنید.
انواع سرطان مری
دو نوع مهم از سرطان مری وجود دارد. هردو نوع به شیوۀ مشابهی تشخیص، درمان و مدیریت میشوند. دو نوع از رایجترین انواع سرطان مری را بر اساس شکل میکروسکوپی سلولهای سرطانی نامگذاری میکنند. هر دو نوع در سلولهای بافت داخلی مری شروع به رشد میکنند.
آدنوکارسینوم مری: این نوع معمولاً در قسمت پایین مری نزدیک به معده یافت میشود.
سرطان سلول سنگفرشی مری: این نوع سرطان معمولاً در قسمت بالای مری یافت میشود و در سراسر دنیا رایجترین نوع است.
عوامل بروز سرطان
وقتی که سرطان شما مشخص میشود، بسیار طبیعی است که با خود فکر کنید که چه چیزی باعث این بیماری شدهاست.
پزشکان به ندرت میتوانند توضیح دهند که چرا یکی به سرطان مری دچار میشود و دیگری دچار نمیشود، بههرحال، ما میدانیم افرادی که عوامل بروز سرطان خاصی دارند بیشتر از افراد دیگر در معرض ابتلا به سرطان مری قرار دارند. عامل بروز سرطان به عاملی میگویند که احتمال ابتلا به بیماری را افزایش میدهد.
بنابر مطالعات، این موارد عوامل بروز سرطان مری بودهاند:
سن 65 سال یا بالاتر: سن، عامل اصلی سرطان مری است. احتمال ابتلا به بیماری با افزایش سن افزایش مییابد. بیشترین افرادی که بیماری سرطان مری آنها مشخص شده است 65 ساله و یا مسنتر هستند.
مذکر بودن: در ایالات متحده، مردان سه برابر بیشتر از زنان درمعرض ابتلا به سرطان مری هستند.
استعمال دخانیات: افرادی که دخانیات مصرف میکنند بیشتر از افرادی که دخانیات مصرف نمیکنند در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
مصرف زیاد مشروبات الکلی: افرادی که بیش از سه بار در روز مشروبات الکلی مینوشند بیشتر از افراد غیرالکلی درمعرض ابتلا به سرطان سلول سنگفرشی مری هستند. افراد الکلی که دخانیات هم مصرف میکنند در معرض خطر بسیار بالاتری نسبت به افرادی هستند که دخانیات مصرف نمیکنند. به عبارت دیگر، این دو عامل با کمک هم خطر ابتلا به بیماری را بسیار افزایش میدهند.
برنامۀ غذایی: مطالعات به ما میگویند که پیروی از برنامۀ غذایی که شامل مقدار کمی میوه و سبزی است خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش میدهد. به هرحال، نتایج مطالعات برنامۀ غذایی همیشه همدیگر را تأئید نمیکنند و جهت فهم بهتر اینکه چگونه برنامۀ غذایی بر خطر ابتلا به سرطان مری تأثیر میگذارد مطالعات بیشتری مورد نیاز است.
چاقی مفرط: چاقی مفرط خطر ابتلا به آدنوکارسینوم مری را افزایش میدهد.
بازگشت (Reflux) اسید معده: بازگشت(Reflux) اسید یک جریان عقبگرد غیرطبیعی اسید معده به داخل مری است. بازگشت(Reflux) بسیار معمول است، علامت آن سوزش سردل است ولی در بعضی از افراد علائم خاصی ندارد. اسید معده معمولاً به بافت مری آسیب میرساند، و بعد از چندین سال، این آسیببافتی در بعضی افراد منجر به سرطان آدنوکارسینوم مری میشود.
Barrett Esophagus (مری بارت): بازگشت(Reflux) اسید معده معمولاً به مری آسیب میرساند و به مرور باعث شرایطی معروف به مری بارت) Barrett Esophagus( میشود. در این صورت، سلولهای قسمت پایینی مری غیرطبیعی هستند. بیشتر كساني که مبتلا به مریبارت) Barrett Esophagus( هستند از آن بیاطلاعاند. وجود مریبارت) Barrett Esophagus( باعث افزایش خطر ابتلا به آدنوکارسینوم مری میشود. این عامل خطرناکتر از بازگشت(Reflux) اسید به تنهایی است.
بسیاری دیگر از عوامل احتمالی بروز سرطان (از قبیل دخانیات بدون دود) نیز بررسی شدهاند. محققان به مطالعه در زمینۀ عوامل احتمالی بروز سرطان ادامه میدهند.
وجود عامل بروز سرطان بدین معنی نیست که فرد دچار سرطان مری خواهد شد. بیشتر كساني که عامل بروز سرطان در آنها ديده شده، هرگز دچار سرطان مری نمیشوند.
علائم:
سرطان مری در مراحل اولیه معمولاً علائمي از خون نشان نميدهد، اما با رشد بیشتر سرطان، شایعترین علائمی که بروز میکنند عبارتاند از:
غذا در مری گیر میکند و یا گاهی برمیگردد.
درد هنگام بلع غذا.
درد در قفسۀ سینه و ناحیۀ پشت.
کاهش وزن.
سوزش سر دل (یا ترش کردن).
صدای گرفته و یا سرفهای که طی دو هفته رفع نمیشود.
این علائم معمولاً در اثر سرطان مری و یا بيماريهاي ديگر بهوجود میآیند. اگر شما هر يك از این علائم را دارید باید به پزشک خود اطلاع دهید بهگونهای که بيماري مشخص و هر چه زودتر درمان شود.
تشخیص
اگر علائمی از نشانههای سرطان مری در خود ديديد، پزشک باید بفهمد که آیا این علائم واقعاً به علت سرطان بهوجود آمدهاند و یا علت دیگری دارند. پزشک شما را معاینه میکند و دربارۀ تاریخچۀ سلامت شخصی و خانوادگی شما سئوالاتی میپرسد. شما باید آزمایش خون بدهید یا یکی از این موارد را انجام دهید:
بلع باریم: بعد از اینکه شما محلول باریم را مینوشید، از مری و معدۀ شما با اشعۀ ایکس عکسبرداری میکنند. محلول باریم باعث میشود که مری شما در اشعۀ ایکس واضحتر دیدهشود. این آزمایش همچنین به سری دستگاه گوارش فوقانی معروف است.
آندوسکوپی: پزشک از لولهای باریک که مجهز به نور است (آندوسکوپ) برای بررسی مری شما استفاده میکند. پزشک ابتدا با اسپری بیحسی، حلق را بیحس میکند و گاهی هم جهت آرام کردن فرد، به او دارو میدهد. لوله را از دهان و یا بینی به مری میرسانند. پزشک شاید عنوان آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی (Upper)، EGD و یا ازوفاگوسکوپی (Esophagoscopy) را برای این فرایند به کار ببرد.
نمونهبرداری: سرطان معمولاً در لایۀ درونی مری شروع میشود. پزشک از یک آندوسکوپ جهت برداشتن بافت از مری استفاده میکند. آسیبشناس، بافت را به منظور معاینۀ میکروسکوپی سلولهای سرطان بررسی میکند. نمونهبرداری تنها راه مطمئن جهت دانستن این امر است که آیا سلول سرطانی وجود دارد یا نه.
میتوانید قبل از انجام نمونهبرداری این سئوالات را با پزشک در میان بگذارید:
عمل کجا انجام میشود؟ آیا باید در بیمارستان بستري شوم؟
چقدر طول خواهد کشید؟ آیا بهوش خواهم بود؟
آیا دردناک است؟ آیا داروي بیهوشی به من تزریق میشود؟
چه خطراتی در پی دارد؟ احتمال عفونت و یا خونریزی بعد از آن چقدر است؟
چگونه باید برای این کار آماده شوم؟
چقدر طول میکشد که دوباره بهبود یابم؟
چقدر طول میکشد تا از نتایج آن آگاه شوم؟ آیا نسخهای از گزارش آسیبشناختی را به من خواهند داد؟
اگر سرطان داشتهباشم، چه کسی با من در مورد مرحلۀ بعد صحبت خواهد کرد؟ و چه موقع؟
مرحله بندی:
اگر نمونهبرداری نشان دهد که سرطان دارید پزشک باید از مرحلۀ بیماری آگاه شود برای اینکه به شما کمک کند که بهترین درمان را انتخاب کنید.
مرحلهبندی تلاش دقیقی برای یافتن این موارد است:
سرطان تا چه عمقی به دیوارههای مری رسوخ كرده است؟
آیا سرطان به بافتهای اطراف رسوخ كرده است؟
آیا سرطان گسترش یافته است؟ در این صورت، به چه قسمتهايی از بدن منتشر شده است؟
زمانی که سرطان مری گسترش مییابد، اغلب در غدد لنفاوی مجاور یافت میشود. اگر سرطان به این غدد رسیده باشد، بعید نیست که به غدد لنفاوی دیگر، استخوانها و سایر اعضا گسترش یابد. علاوه بر این، سرطان مری گاهی به کبد و ریهها نیز نفوذ ميكند.
پزشک شما معمولاً دستور یک و یا چند مورد از آزمایشهای مرحلهبندی زیر را میدهد:
سونوگرافی آندوسکوپیک: پزشک لولهای باریک مجهز به نور (آندوسکوپ) را به داخل حلق که با دارو بیحس شده، میفرستد. امواج از بافتهای مری و اندام اطراف به بیرون میتابد. کامپیوتر تصویری از اکوها (بازتابها) بهوجود میآورد. تصویر نشان میدهد که سرطان تا چه عمقی به دیوارۀ مری نفوذ كرده است. پزشک معمولاً از يك سوزن براي برداشتن نمونۀ بافت از غدد لنفاوی استفاده میکند.
سیتیاسکن: یک دستگاه اشعۀ ايکس که متصل به کامپیوتر است یک سلسله تصاویر دقیق از قفسۀ سینه و شکم میگیرد. پزشکان از سیتیاسکن استفاده میکنند تا سرطان مری را که به غدد لنفاوی و یا سایر قسمتها گسترشيافته پیدا کنند. معمولاً از دهان و یا از طریق تزریق وریدی مادۀ حاجب دریافت میکنید. ماده حاجب باعث میشود که قسمتهای غیرعادي راحتتر مشاهده شوند.
ام.آر.آی: از یک آهنربای قوی متصل به کامپیوتر براي گرفتن عکسهای دقیق از بخشهای داخلی بدن استفاده میکنند. ام.آر.آی. نشان میدهد آیا سرطان در غدد لنفاوی و یا دیگر قسمتها منتشر شده است یا نه. گاهی، يك مادۀ حاجب به رگ تزريق ميشود. مادۀ حاجب باعث میشود که قسمتهای غیرطبیعی به طور واضحتری در تصاویر نشان داده شوند.
توموگرافی با گسیل پوزیترون PET Scan)): به شما مقدار کمی قند رادیواکتیو تزریق میشود. قند رادیواکتیو علامتهايي ارسال میکند که اسکنر توموگرافی با گسیل پوزیترون آن را دریافت میکند. اسکنر PET تصویری از قسمتهایی از بدن شما، یعنی جایی که شکر آنجا جذب میشود، بهوجود میآورد. سلولهای سرطانی در تصویر واضحتر نشان دادهمیشوند؛ چون آنها شکر را سریعتر از سلولهای طبیعی دريافت ميكند. اسکن PET نشان میدهد که آیا سرطان مری گسترش پیدا کرده است یا نه.
اسکن استخوان: مقدار کمی از مادۀ رادیواکتیو به بيمار تزریق میکنند. این ماده در خون حرکت میکند و در استخوانها جمع میشود. دستگاهی به نام اسکنر، پرتو را شناسایی و اندازهگیری میکند. اسکنر تصاویری از استخوانها به وجود میآورد، كه نشان میدهند سرطان به استخوانها سرایت کرده یا نه.
لاپاروسکوپی: بعد از اینکه بیمار، بیهوشی عمومی شد، جراح برشهای کوچکی در شکم ایجاد میکند، و لولۀ باریک و مجهز به نوري (لاپاروسکوپ) را به داخل شکم وارد میکند، و نمونههایی از غدد لنفاوی یا سایر بافتها را بهمنظور بررسی سلولهای سرطانی برمیدارد.
گاهی، مرحلهبندی تا بعد از جراحی جهت برداشتن سرطان و غدد لنفاوی مجاور کامل نمیشود.
وقتی سرطان از محل اولیۀ خود به قسمتهای دیگر بدن سرایت میکند، تومور جدید همان نوع از سلولهای غیرطبیعی و همان نام تومور اولیه را دارد. مثلاً، اگر سرطان مری به کبد سرایت کند، سلولهای سرطانی در کبد در واقع سلولهای سرطانی مری هستند. این بیماری، سرطان مری متاستاتیک است و نه سرطان کبد. به این دلیل، آن را به عنوان سرطان مری درمان میکنند و نه سرطان کبد. پزشکان تومور جدید را تومور بیماری "دوردست" و یا متاستاتیک مینامند.
مراحل سرطان مری برقرار زير است:
مرحلۀ صفر: سلولهای غیرطبیعی فقط در لایۀ داخلی مری مشاهده میشوند. به این مرحله کارسینوم در جا میگویند.
مرحلۀ1: سرطان از طریق لایۀ داخلی به زیر مخاط واردشده و رشد کردهاست. (تصویر، زیر مخاط و سایر لایهها را نشان میدهد).
مرحلۀ 2 یکی از این موارد است:
سرطان از طریق لایۀ داخلی به زیر مخاط وارد میشود و سلولهای سرطانی به غدد لنفاوی گسترش مییابد.
سرطان به لایۀ ماهیچهای هجوم میآورد. سلولهای سرطانی گاه در غدد لنفاوی یافت میشوند.
سرطان در لایۀ بیرونی مری رشد میکند.
مرحلۀ 3 یکی از این موارد است:
سرطان در لایۀ بیرونی مری رشد میکند و سلولهای سرطانی به غدد لنفاوی منتشر ميشوند.
سرطان به بافتهای مجاور از قبیل راههای تنفسی نفوذ كرده و گاه به غدد لنفاوی نيز رسوخ میکند.
مرحلۀ 4: سلولهای سرطانی به اندام دوردست از قبیل کبد گسترش یافتهاند.
درمان:
جراحی
پرتودرمانی
شیمیدرمانی
افراد مبتلا به سرطان مری چندین راه درمانی دارند. این راهها عبارتاند از: جراحی، پرتودرمانی، شیمیدرمانی و یا ترکیبی از هر سه درمان. مثلاً، پرتودرمانی و شیمیدرمانی معمولاً قبل و یا بعد از عمل انجام میشوند.
اینکه چه نوع درمانی برای شما مناسب است اساساً بستگی به این موارد دارد:
سرطان در کجای مری قرار گرفته است؟
آیا سرطان به بافتهای مجاور هجوم بردهاست؟
آیا سرطان به غدد لنفاوی و یا اندام دیگر رسوخ كرده است؟
علائم موجود در بیمار.
سلامت عمومی بیمار.
مهار سرطان مری با درمانهای فعلی بسیار مشکل است. به همین دلیل، بسیاری از پزشکان افراد مبتلا به این بیماری را تشویق به شرکت در پژوهشهای بالینی - مطالعات تحقیقاتی در مورد شیوههای جدید درمان - میکنند. پژوهشهای بالینی گزینۀ مناسبي برای افراد مبتلا به سرطان مری در هر يك از مراحل است. بخش شرکت در تحقیقات سرطان را بخوانيد.
معمولاً گروهی از کارشناسان امور درمان به شما کمک میکنند. پزشک گاه شما را به متخصصی ارجاع میدهد و یا شما تقاضای مراجعۀ به پزشک ديگري را میکنید. شاید هم بخواهید به متخصص بیماریهای گوارشی، پزشکی که در درمان مشکلات مربوط به اعضای گوارشی تخصص دارد، مراجعه کنید. کارشناسان دیگری که به درمان سرطان مری میپردازند عبارتاند از جراحان سینهای، تومورشناسان و همچنین تومورشناسان پرتودرمان. گروه خدمات سلامت همچنین شامل یک پرستار تومورشناس، و یک کارشناس رسمی تغذیه است. اگر راههای تنفسی به سرطان مبتلا شده باشد، معمولاً درمانگر تنفسی هم جزء گروه درمانی است. اگر در بلع غذا مشکل دارید، بعید نیست نیاز پیدا کنید که به آسیبشناس گفتاری مراجعه کنید.
گروه خدمات سلامت شما راههای درمانی، نتایج مورد انتظار، و عوارض جانبی احتمالی را برایتان توضیح میدهند. از آنجایی که درمان سرطان اغلب به سلولها و بافتهای سالم نیز آسیب می رساند، عوارض جانبی بسیار رایج است. پیش از اینکه درمان آغاز شود، از گروه خدمات سلامت خود دربارۀ عوارض جانبی احتمالی و اینکه چگونه درمان، فعالیتهای طبیعی شما را تغییر میدهد، بپرسید. شما و گروه خدمات سلامت شما میتوانید به یکدیگر در اجرای یک طرح درمانی که برطرف کنندۀ نیازهای شما باشد کمک کنید.
پیش از شروع درمان میتوانید این سئوالات را از پزشک بپرسید:
مرحلۀ بیماری چیست؟ آیا سرطان گسترش یافته است؟ آیا غدد لنفاوی نیز علائمی از سرطان نشان میدهند؟
هدف درمان من چیست؟ راههای درمانی من چه هستند؟ کدام مورد را به من توصیه میکنید؟ و چرا؟
آیا بیش از یک نوع درمان خواهم داشت؟
برای آمادهشدن جهت درمان چه کار بايد انجام دهم؟
آیا نیاز به بستري شدن در بیمارستان دارم؟ اگر دارم، برای چه مدت؟
خطرات و عوارض جانبی هر درمان چیست؟ مثلاً، آیا احتمال دارد که در طی و یا بعد از درمان دچار مشکلات تغذیه بشوم؟ با عوارض جانبی چگونه بايد مقابله كرد؟
درمان چقدر هزینه دارد؟ آیا بیمه آن را پوشش میدهد؟
آیا مطالعۀ تحقیقاتی (پژوهشهای بالینی) برای من مناسب است؟
آیا میتوانید پزشکان دیگری را به من توصیه کنید که گزینههای درمانی ديگري را پیشنهاد کنند؟
چند وقت به چند وقت باید معاینۀ عمومی انجام دهم؟
جراحی
جراحیهای گوناگوني برای سرطان مری وجود دارد. نوع جراحی بستگی به این دارد که سرطان در کجا واقع شدهاست. جراح گاهی تمامی مری و یا فقط قسمتی را که به سرطان مبتلا شده، برمیدارد. معمولاً، جراح تنها بخشی از مری را که مبتلا به سرطان است، غدد لنفاوی و بافتهای نرم مجاور را برمیدارد. قسمتی و یا کل معده را هم بعید نیست بردارند. شما و پزشکتان میتوانید دربارۀ نوع جراحی و اینکه کدام یک برایتان مناسبتر است با هم صحبت کنید.
جراح برشهایی را در قفسۀ سینه و شکم جهت برداشتن غدههاي سرطاني ایجاد میکند. در بسیاری از موارد، جراح معده را بالاتر میکشد و آن را به قسمت باقیماندۀ مری وصل میکند. و یا از بخشی از روده براي اتصال معده به قسمت باقیماندۀ مری استفاده میکند. جراح شاید از قسمتی از رودۀ کوچک و یا رودۀ بزرگ برای این کار استفاده کند. اگر معده را بردارد، از قسمتی از روده جهت اتصال به قسمت مری به رودۀ کوچک استفاده میکند.
هنگام جراحی، جراح معمولاً یک لولۀ تغذیه در روده کوچک قرار میدهد. این لوله به بیمار کمک میکند تا زمانی که دورۀ نقاهت را طی میکند مواد مغذی کافی دریافت کند. اطلاعات مربوط به تغذیۀ بعد از عمل جراحی در تست تغذیه یافت میشود.
شاید چند روز اول بعد از عمل احساس درد کنید. به هرحال، داروها کمک میکنند تا درد مهار شود. پیش از جراحی، بهتر است درمورد تسکین درد با گروه خدمات پزشكي خود گفتوگو کنید. پس از جراحی، گروه در صورتی که شما نیاز به مسكن بیشتری داشته باشید میتواند برنامه را با نیاز شما تطبیق دهد.
گروه خدمات پزشكي مراقب علائم نشت غذا از قسمتهای تازه متصل شده در دستگاه گوارشی شماست. آنها همچنین مراقب التهاب ریه و یا سایر عفونتها، مشکلات تنفسی، خونریزی، و یا مشکلات دیگری هستند که نیاز به درمان دارند.
مدت زمان دورۀ نقاهت هر فرد با دیگري فرق میکند و به نوع جراحی هم بستگی دارد. شاید برای حداقل یک هفته در بیمارستان بستری باشید.
میتوانید این موارد را ازپزشکان بپرسید:
آيا جراحی را توصیه میکنید؟ در این صورت، کدام نوع را؟
آیا غدد لنفاوی و سایر بافتها را برمیدارید؟ آیا قسمتی و یا کل معده را برمیدارید؟ و چرا؟
خطرات جراحی چيست؟
بعد از جراحی چه احساسی دارم؟
درد چگونه بعد از جراحی مهار میشود؟
چه مدت در بیمارستان خواهم بود؟
آیا مشکلات تغذیه خواهم داشت؟ آیا نیاز به برنامۀ غذایی خاصی دارم؟
آیا نیاز به لولۀ تغذیه دارم؟ اگر دارم، برای چه مدت؟
چگونه باید از آن مراقبت کنم؟ در صورت بروز مشکل، چه کسی به من کمک میکند؟
آیا هیچگونه عوارض جانبی دراز مدت خواهم داشت؟
پرتودرمانی
در پرتودرمانی (که به رادیوتراپی هم معروف است) برای نابودی سرطان از اشعۀ بسیار قوی استفاده میکنند كه تنها سلولهای ناحیۀ تحت درمان را هدف قرار میدهد.
از پرتودرمانی گاه قبل و یا بعد از جراحی استفاده میشود و یا به جای جراحی از آن استفاده میکنند. از پرتودرمانی معمولاً همراه با شیمیدرمانی بهمنظور درمان سرطان مری استفاده میکنند.
پزشکان از دو نوع پرتودرمانی براي درمان سرطان مری استفاده میکنند. بعضی افراد هردو نوع را دریافت میکنند:
پرتودرمانی خارجی: پرتو از دستگاهی خارج از بدن تابانده ميشود.
دستگاه، پرتو را بر غدد سرطاني هدفگیری میکند. پرتودرماني در بیمارستان و یا درمانگاه انجام ميشود، و معمولاً 5 روز در هفته و چندین هفته ادامه مییابد.
پرتودرمانی داخلی (پرتودرمانی از فاصلۀ نزدیک): پزشک گلوی شما را با اسپری بیحسی، بیحس میکند و به شما داروی آرامشبخش میدهد، و سپس پزشک لولهای را داخل مری فرو ميبرد. پرتو از داخل لوله وارد بدن میشود. هنگامی که لوله را برمیدارند، هیچگونه آثار رادیواکتیوی در بدن باقی نمیماند، معمولاً، تنها یک دوره درمان صورت میگیرد.
عوارض جانبی درمان اساساً بستگی به میزان پرتو و نوع پرتو دارد. پرتودرمانی خارجی بر قفسۀ سینه و شکم، گاه باعث سوزش گلو، دردی شبیه به سوزش سردل (یا ترش کردن)، و یا درد در معده و روده میشود. بیمار معمولاً دچار حالت تهوع و یا اسهال هم میشود.
گروه خدمات پزشكي میتواند داروهایی به شما بدهد تا مانع این مشکلات بشود و یا آنها را مهار کند.
همچنین گاهی پوست شما در قسمتهای تحت درمان، قرمز، خشک و یا حساس میشود. موهای قسمت تحت درمان هم معمولاً میریزد. یک عارضۀ جانبی پرتودرمانی که در ناحیۀ قفسۀ سینه کمتر اتفاق میافتد، آسیب به ریه، قلب و یا نخاع است.
احتمالاً در طی پرتودرمانی و بخصوص در هفتههای نهایی پرتودرمانی خارجی بسیار احساس خستگی میکنید. همچنین بعید نیست چند هفته بعد از اتمام دورۀ پرتودرمانی نیز این احساس خستگی را داشتهباشید. استراحت بسیار مهم است، اما پزشکان معمولاً به بیماران توصیه میکنند حتیالمقدور فعال بمانند. پرتودرمانی منجر به مشکلات بلع غذا هم میشود. مثلاً گاهی، پرتودرمانی به مری آسیب میرساند و بلع غذا را برای شما دردناک میکند. و یا پرتو، باعث باریکترشدن مری میشود. بعید نیست پیش از پرتودرمانی، یک لولۀ پلاستیکی وارد مری کنند تا آن را باز نگه دارند. اگر پرتودرمانی منجر به مشکل بلع غذا شود، در غذا خوردن دچار مشکلاتی میشوید. از گروه خدمات پزشكي خود دربارۀ تغذیه مناسب بپرسید. برای آگاهي بیشتر بخش تغذیه را بخوانيد.
مطالعۀ مقالة شما و پرتودرمانی از پايگاه علمي، پزشكي، آموزشي مؤسسه تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) نيز ممکن است برای شما مفید است.
قبل از انجام پرتودرمانی میتوانید این موارد را از پزشک خود بپرسید:
کدام نوع پرتودرمانی را میتوانم انجام دهم؟ آیا هر دو نوع برای من مناسب است؟
درمان چه موقع آغاز میشود؟ و کی تمام میشود؟ هر چند وقت یکبار باید آن را انجام دهم؟
آیا باید در بیمارستان بستري شوم؟
برای مراقبت از خود قبل، در حین و بعد از درمان چه کارهایی باید انجام دهم؟
در طی درمان چه احساسی دارم؟ آیا خودم برای درمان به بيمارستان رفت و آمد کنم؟
چگونه میفهمیم که درمان چقدر مؤثر است؟
بعد از پرتودرمانی چه احساسی دارم؟
آیا عوارض جانبی طولانی مدت هم دارد؟
شیمیدرمانی
بیشتر بيماران مبتلابه سرطان مری شیمیدرمانی میشوند. در شیمیدرمانی، از داروهایی جهت تخریب سلولهای سرطانی استفاده میشود. داروها از طریق درونوريدي تزریق و به بيمار رسانده میشوند. درمان معمولاً در کلینیک، مطب پزشک، و یا در منزل صورت میگیرد. برخی از بيماران براي شيميدرماني نیاز به بستریشدن دارند.
شیمیدرمانی بهصورت دورهای انجام میشود. هر دوره شامل یک دورۀ درمان و یک دورۀ استراحت است.
عوارض جانبی اساساً به نوع داروها و میزان آن بستگی دارد. شیمیدرمانی سلولهای سرطانی را که سریع رشد میکنند از بین میبرد، اما به سلولهای طبیعی هم که سریع رشد میکنند آسیب میرساند:
سلولهای خونی: هنگامی که شیمیدرمانی میزان سلولهای خونی سالم را پایین میآورد. احتمال بیشتری وجود دارد که شما مبتلا به عفونتها و یا بدون دلیل مشخصی دچار کبودی بدن و یا خونریزی شوید و نیز احساس ضعف و خستگی زیاد کنید. گروه خدمات بهداشتي شما گاه شیمیدرمانی را برای مدت کوتاهی متوقف میکنند و یا میزان دارو را کاهش میدهند. داروهایی نیز وجود دارد که به بدن شما کمک میکنند تا سلولهای خونی جدید بسازد.
سلولهای ریشۀمو: شیمیدرمانی معمولاً منجر به ریزش مو میشود، ولي بعد از پايان درمان، آنها باز رشد خواهند کرد ولی در رنگ و بافت مو تغییر ایجاد میشود.
سلولهایی که دستگاه گوارش را میپوشانند: شیمیدرمانی باعث کماشتهایی، حالت تهوع و استفراغ، اسهال و یا سوزش دهان و لب میشود.
گروه خدمات پزشكي شما میتواند داروهایی را به شما تجویز و یا شیوههای دیگری را جهت کمک در رفع این مشکلات پیشنهاد کند.
عوارض جانبی دیگر شامل خارش پوست، درد مفاصل، حس سوزش یا بی حسی در دستها یا پاها، مشکلات شنوایی، و یا تورم پاها است. گروه خدمات پزشكي شما راههایی را برای مهار بسیاری از این مشکلات ارائه میکند. بسیاری از این عوارض پس از اتمام درمان فروكش ميكنند.
مطالعۀ مقالة «شما و شیمیدرمانی» از پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) برای شما مفید است.
میتوانید قبل از انجام شیمیدرمانی، این موارد را از پزشک بپرسید:
چه داروهایی را دریافت میکنم؟
درمان کی آغاز میشود؟ و کی تمام میشود؟ هر چند وقت یکبار درمان انجام میشود؟
برای مداوا به کجا باید مراجعه کنم؟ آیا باید در بیمارستان بستری شوم؟
برای مراقبت از خودم در طی درمان چه کاری بايد انجام دهم؟
چگونه میفهمیم که درمان مؤثر است؟
آیا در طی درمان دچار عوارض جانبی خواهم شد؟ کدام عوارض جانبی را باید به شما اطلاع دهم؟ آیا میتوانم مانع بروز این عوارض جانبی شوم و یا آنها را درمان کنم؟
آیا این داروها بعدها ایجاد عوارض جانبی خواهند کرد؟
نظردوم
پیش از شروع درمان، شاید بخواهید تا از نظر دومی در مورد تشخیص و برنامۀ درمانی خود آگاه شوید. شاید هم بخواهید مرکز پزشکی را بیابید که تجربۀ زیادی در درمان سرطان مری دارد. حتی بعید نیست بخواهید با پزشکان مختلفی در مورد تمامی گزینههای درمان، عوارض جانبی و نتایج احتمالی مشورت کنید.
اگر نظر دومی بگیرید، پزشک دوم شما هم شاید با تشخیص و برنامۀ درمانی پزشک اولتان موافق باشد. و یا پزشک دومتان شیوۀ دیگری را پیشنهاد کند. در هر دو صورت، شما اطلاعات بیشتری بدست آوردهاید و بر اوضاع مسلطتر شدهايد، و شما معمولاً با دانستن اینکه گزینههای خود را بررسی کردهاید، با اطمینان بیشتری تصمیم میگیرید.
جمعآوری اطلاعات پزشکی و ملاقات با پزشک دوم گاهی مستلزم زمان و تلاش بیشتری است. در بسیاری موارد، صرف چندین هفته جهت گرفتن نظر دوم مشکلی ایجاد نمی کند. تأخیر در شروع درمان معمولاً موجب کماثرتر شدن درمان نمیشود. برای اطمینان بیشتر، باید در مورد این تأخیر با پزشکتان مشورت کنید. شیوههای مختلفی برای پیدا کردن پزشك متخصص برای گرفتن نظر دوم وجود دارد. میتوانید از پزشک خود، جامعه پزشکی منطقهاي يا استاني خود، بیمارستانهاي اطراف، و یا دانشکده پزشکی در مورد نام متخصصان سئوال کنید. سایر منابع را میتوان در گزیدۀ مقالات پايگاه علمي، پزشكي، آموزشي مؤسسه تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) در «چگونه میتوان در صورت داشتن سرطان، پزشک و یا امکانات درمانی یافت» پیدا کرد.
مراقبت حمایتی
سرطان راه مری را مسدود میکند.
درد.
غمگینی و سایر احساسات
سرطان مری و درمان آن معمولاً منجر به مشکلات دیگر سلامت میشود. شما میتوانید قبل، در طی و بعد از درمان سرطان از مراقبت حمایتی برخوردار شوید.
مراقبت حمایتی، درمانی جهت مهار درد و علائم دیگر است تا عوارض جانبی درمان را کاهش دهد. و به شما کمک کند بر ناراحتيهايي که تشخیص سرطان در شما ایجاد میکند غلبه کنید. گاه نياز داريد از مراقبت حمایتی برخوردار میشوید تا از اینگونه مشکلات جلوگیری و یا آنها را مهار کنید و نیز آرامش و کیفیت زندگی خود را در طی درمان بهبود بخشید.
میتوانید اطلاعات مربوط به مراقبت حمایتی را از در پايگاه علمي، پزشكي، آموزشي مؤسسه تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) بيابيد.
سرطان، راه مری را مسدود میکند
شاید دچار مشکلاتی در بلع غذا شوید، چون که سرطان، راه مری را مسدود میکند. عدم توانایی در بلع غذا، خوردن را سخت و گاهي غیرممکن میسازد. این امر همچنین خطر ورود غذا را به راههای تنفسی افزایش میدهد. این امر موجب عفونت ریوی به نام ذاتالریه میشود. علاوه براین، عدم توانایی در فرو دادن مایعات و بزاق دهان بسیار آزاردهنده است.
گروه خدمات پزشكي شاید یک یا چند مورد از گزینههای زیر را پیشنهاد کند:
استنت: دارویی جهت تسکین به شما تزریق میشود. پزشک استنت (لولهای ساخته شده از شبکۀ فلزی و یا پلاستیکی) را در مری شما قرار میدهد. غذا و یا مایعات میتوانند از لوله بگذرند. به هرحال، غذاهای سفت قبل از بلعیدن بايد خوب جویده شوند. اگر مقدار زیادی از غذا یکدفعه بلعیده شود بعید نیست که در استنت گیر کند.
لیزر درمانی : لیزر، اشعه متمرکز شدهای از نور بسیار قوی است که بافتها را با گرما از بین میبرد. پزشک از لیزر براي از بین بردن سلولهای سرطانی که راه مری را مسدود کرده است، استفاده میکند. لیرز درمانی معمولاً بلع غذا را برای مدتی سادهتر ميکند، اما احتمال دارد لازم شود که بعد از چند هفته این درمان را تکرار کنید.
درمان فتودینامیک: دارویی به شما تزریق میشود و این دارو در سلولهای سرطانی مری جمع میشود. دو روز بعد از تزریق، پزشک از یک آندوسکوپ جهت تاباندن نور خاصی (مانند لیزر) بر قسمتهای سرطانی استفاده میکند. هنگامی که دارو در معرض نور قرار میگیرد فعال میشود. دو و یا سه روز بعد، پزشک شما را معاينه میکند تا بفهمد که آیا سلولهای سرطانی از بین رفتهاند. افرادی که این دارو به آنها تزریق میشود باید برای مدت یک ماه یا بیشتر در معرض نورآفتاب قرار نگیرند. علاوه بر این، ممكن است لازم باشد که چند هفتۀ بعد، این درمان را تکرار کنید. میتوانید مقالة پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) را دربارۀ درمان فتودینامیک: بخش «پرسش و پاسخ» بخوانيد.
پرتودرمانی: پرتودرمانی باعث کوچکترشدن تومور میشود. اگر تومور راه مری را بسته باشد، پرتودرمانی داخلی و یا گاهی اوقات پرتودرمانی خارجی را بهکار میگیرند تا بلع غذا راحتتر شود.
اتساع با بالون: پزشک لولهای را در قسمتی از مری که مسدود شده وارد میکند. سپس از بالون جهت باز کردن آن قسمت استفاده میکند. این کار باعث میشود که بلع غذا برای چند روز راحتتر صورت گیرد.
سایر شیوههاي تغذیه: بخش تغذیه را مطالعه کنید تا از شیوههای دیگر دریافت غذا در هنگامی که خوردن مشکل میشود آگاه شوید.
درد
سرطان و درمان آن معمولاً ایجاد درد میکند. گاه بلع غذا دردناک میشود و یا بعید نیست به علت سرطان یا استنت در قفسۀ سینۀ خود احساس درد کنید. گروه خدمات پزشكي یا متخصص مهار درد میتواند شیوههایی را جهت از بینبردن و یا کاهش درد به شما پیشنهاد کند.
مقالة www.ncii.ir به نام «مهار درد» اطلاعات بیشتری را در اين مورد به شما میدهد.
غمگینی و احساسات دیگر
احساس غمگینی، اضطراب و سردرگمی بعد از تشخیص یک بیماری حاد طبیعی است. بعضی افراد با حرف زدن در مورد احساساتشان آرامش پيدا ميكنند. به قسمت مراكز حمایتی مراجعه کنید.
تغذیه
برآوردن نیازهای تغذیه قبل، در طی درمان و بعد از آن از اهميت برخوردار است. شما نیاز به میزان معيني کالری، پروتئین، ویتامین، و مواد معدنی دارید. دریافت تغذیۀ مناسب موجب میشود که شما احساس کنید بهترید و انرژی بیشتری دارید. به هرحال، هنگامی که شما دچار سرطان مری هستيد، به دلایل زیادی، خوردن غذا مشکل میشود. شاید احساس ناراحتی و یا خستگی کنید و شاید هم تمایلی به خوردن غذا نداشته باشید. همچنین سرطان باعث میشود که بلع غذا برای شما مشکل شود. اگر شما شیمیدرمانی میشوید، شاید احساس کنید که غذاها دیگر خوشمزه نیستند. همچنین بعید نیست به عوارض جانبی پس از درمان از قبیل کماشتهایی، حالت تهوع، استفراغ و یا اسهال دچار شوید.
اگر دچار مشکلاتی در خوردن غذا شدید، شیوههای متعددی وجود دارد که نیازهای تغذیهاي شما را برآورده میکند. کارشناس تغذیه هم به شما کمک میکند تا شیوهای را برای دریافت میزان کافی از کالریها، پروتئین، ویتامینها و مواد معدنی پیداکنید:
کارشناس تغذیه گاهي پیشنهاد ميکند که در نوع غذایی خود تغییر ایجاد کنید. گاهی، تغییر بافت، فیبر و میزان چربی در غذا به کاهش میزان ناراحتی شما میانجامد. کارشناس تغذیه همچنین شاید پیشنهاد کند تا میزان غذا و زمان خوردن آن را تغییر دهید.
اگر بلع غذا برایتان بسیار مشکل است، کارشناس تغذیه و پزشکتان به شما توصیه خواهند کرد تا شما مواد مغذی را از راه لولۀ تغذیه دریافت کنید.
گاهی، مواد مغذی را مستقیماً با استفاده از تغذیۀ داخل وریدی به داخل جریان خون، به بدنتان خواهند رساند.
بد نيست مقالة www.ncii.ir را به نام «نکات تغذیه برای بیماران سرطانی» را بخوانيد. این مقاله حاوی پیشنهادها و دستورهاي غذایی مفیدی است.
تغذیه بعد از عمل جراحی
کارشناس تغذیه به شما کمک میکند يك برنامۀ تغذيه تنظيم کنید که نیازهای غذایی شما را برآورده کند. برنامهای که نوع و میزان غذای شما را بعد از عمل در بر میگیرد، کمک میکند كه از کاهش وزن یا مشکلات غذایی جلوگيري شود.
اگر معدۀ شما را در طی جراحی برداشتهاند، بعید نیست دچار مشکلی شوید که به سندروم دامپینگ معروف است. این مشکل هنگامی اتفاق میافتد که غذا و یا مایعات، سریع وارد رودۀ کوچک میشوند، موجب دل درد، حالت تهوع، نفخ، اسهال و یا سرگیجه ميشود. این موارد به شما کمک میکنند تا سندروم دامپینگ را مهار کنید:
غذای کمتری بخورید.
قبل و بعد از غذای سفت، مایعات کمتری بنوشید.
خوردن غذا و نوشیدنیهاي شیرین از قبیل کلوچه، شکلات، نوشابه، و آبمیوه را محدود کنید.
همچنین شاید گروه خدمات پزشكي داروهایی جهت مهار علائم به شما پیشنهاد کند.
بعد از عمل جراحی، نیاز داريد که مکملهای روزانهای متشکل از ویتامینها و مواد معدنی از قبیل کلسیم را مصرف کنید و شاید به تزریق ویتامین نیاز داشتهباشید.
مواردی دربارۀ تغذیه که میتوانید از کارشناس تغذیۀ خود بپرسید:
چگونه مانع کاهش وزن زیاد شوم؟ چطور بدانم که به میزان کافی پروتئین و کالری دریافت کردهام؟
چه غذاهایی نیازهای من را برطرف میکنند؟
چگونه میتوانم غذاهای مورد علاقه خود را بدون اینکه موجب تشدید مشکلات گوارشی شوند در برنامۀ غذایی خود بگنجانم؟
آیا غذاها و یا نوشیدنیهایی هستند که باید از آنها پرهیز کنم؟
چه ویتامینها و مواد معدنی باید مصرف کنم؟
پیگیری مراقبتها
بعد از درمان سرطان مری، نیاز به معاینۀ عمومی دارید. معاینههای عمومی کمک میکنند که شما مطمئن شوید که متوجه هرگونه تغییر در سلامت خود هستید و در صورت نیاز درمان خواهید شد. در حین معاینۀ عمومی بايد هر گونه مشكل را با پزشک در ميان گذاريد.
معاینههای عمومی در برگیرندۀ معاینههای فیزیکی، آزمایش خون، رادیوگرافی قفسۀ سینه، سیتیاسکن (C.TScan)، آندوسکوپی و سایر آزمایشهاست.
پايگاه علمي، پزشكي، آموزشي مؤسسه تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) انتشاراتی دارد که کمک میکنند به پرسشهای پیگیری مراقبتها و مسائل دیگر پاسخ داده شود. مطالعۀ مقالة به نام «رویارویی در بعد از عمل : زندگی بعد از درمان سرطان» برای شما مفید خواهد بود.
همچنين به شما توصيه ميكنيم گزیدۀ مقالات پايگاه علمي، پزشكي، آموزشي مؤسسه تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) به نام «پیگیری مراقبت بعد از درمان سرطان: پرسش و پاسخ» را بخوانيد.
مواردی که میتوانید بعد از اتمام دورۀ درمان از پزشک بپرسید:
هر چند وقت يكبار به معاینۀ عمومی نياز دارم؟
چه آزمایشهایی جهت پیگیری درمان به من پیشنهاد میکنید؟
هنگام معاینات عمومی چه مشکلات و یا عوارضی را باید به شما اطلاع دهم؟
مراجع حمایتی
آگاهی از اینکه شما سرطان مری دارید میتواند زندگی شما و نیز زندگی كساني را که به شما نزدیک هستند تغییر دهد. سروکار داشتن با این تغییرات معمولاً بسیار مشکل است. این امر بسیار طبیعی است که شما، خانوادۀ شما و دوستان شما براي غلبه بر ناراحتيهايي كه آگاهي از ابتلا به سرطان با خود میآورد، نیاز به کمک داشته باشید.
نگرانیها دربارۀ درمان و مهار عوارض جانبی، ماندن در بیمارستان و هزینههای پزشکی بسیار طبیعی است. شما همچنین شاید نگران مراقبت از خانوادۀ خود، حفظ شغل، و یا ادامۀ فعالیتهای روزانۀ خود باشید. اینها مواردی است که شما جهت دریافت حمایت میتوانید به آنها مراجعه کنید:
پزشکان، پرستاران و دیگر اعضای گروه خدمات پزشكي میتوانند پاسخگوی شما دربارۀ درمان، کار کردن و یا دیگر فعالیتها باشند.
مددکاران اجتماعی با مشاوران میتوانند به شما در مواقعی که نیاز دارید تا دربارۀ احساسات و نگرانیهای خود حرف بزنيد، کمک کنند. در اغلب موارد، مددکاران اجتماعی میتوانند منابعی را جهت کمکهای مالی، رفتوآمد، مراقبت درمنزل و یا حمایتهای عاطفی به شما پیشنهاد کنند.
گروههای حمایتی نیز آمادة کمک هستند. در این گروهها، بیماران و اعضای خانوادۀ آنها با بیماران دیگر و اعضای خانوادهشان براي مبادله آنچه دربارۀ غلبه بربیماری و عوارض درمان یاد گرفتهاند، ديدار میکنند. این گروهها میتوانند حمایتهای خود را به صورت رودررو، از طریق تلفن، و یا از طریق اینترنت ارائه کنند. بد نيست با يكي از اعضاي گروه خدمات پزشكي خود دربارۀ یافتن گروه حمایتی صحبت کنید.
براي اطلاع از توصیههایی برای مقابله با سرطان، میتوانید پايگاه علمي، پزشكي، آموزشي مؤسسه تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) به نام «صرف زمان: حمایت برای افراد سرطانی» را بخوانيد.
شرکت در تحقیقات سرطان
شرکت در تحقیقات سرطاندر سراسر کشور، پزشکان در حال انجام انواع مختلفی از پژوهشهای بالینی هستند (مطالعات تحقیقاتی که افراد بهصورت داوطلبانه در آن شرکت میکنند). پژوهشهای بالینی جهت پاسخگویی به پرسشهای مهم و نیز درک اینکه آیا راهكارهاي جدید، ایمن و مؤثرند یا نه، طراحی شدهاند.
تحقیقات تاکنون به پیشرفتهایی نائل شدهاند، و براي بيشتر زنده ماندن به بيماران كمك كردهاند این پژوهشها همچنان ادامه دارد، و محققان ميكوشند شيوههای بهتری براي مراقبت از افراد مبتلا به سرطان مری بیابند:
عمل جراحی: جراحان در حال مطالعه هستند که چگونه برشهای کوچک را جايگزين برشهای بزرگ کنند. جراح، برشهای کوچکی در ناحیۀ گردن، قفسۀ سینه و شکم ایجاد میکند، و درون قفسۀ سینه را با یک لاپارواسکوپ مشاهده میکند و مری سرطاني را برمیدارد.
شیمیدرمانی و درمان بیولوژیک: در حال حاضر، مؤسسة ملي سرطان (www.cancer.gov) از تحقيق درمان بیولوژیک (آنتیبادی تک دودمانی) که همراه شیمیدرمانی انجام میشود حمایت مالی میکند.
مراقبتهای حمایتی: پزشکان همچنین در حال آزمایش شیوههایی بهمنظور مقابله با مشکلات ناشی از سرطان و درمان آن هستند.
حتی اگر این پژوهشها برای شرکتكنندگان مستقیماً فایدهای نداشته باشند، لااقل نقش مهمی در کمک به پزشکان جهت آگاهی بیشتر از سرطان و شیوۀ مهار آن داشتهاند. اگرچه پژوهشهای بالینی گاهی خطرهايي برای بیماران دربردارند، اما پزشکان نهایت تلاش خود را براي مقابله آن خطرها بهکار میبرند.
شرکت در مطالعات تحقیقاتی درمان سرطان
یافتن پزشک، گروههای حمایتی، و سازمانها دیگر
در صورت ابتلا به سرطان، چگونه پزشک و یا امکانات درمانی بیابید
گروههای حمایتی سرطان: پرسش و پاسخ
سازمانهای ملی که خدماتی به افراد مبتلا به سرطان و خانوادۀ آنها ارائه میدهند.
درمان سرطان و مراقبتهای حمایتی
پرتودرمانی و شما
پرتودرمانی چیست؟ آنچه باید دربارۀ پرتودرمانی خارجی بدانید
پرتودرمانی چیست؟ آنچه باید دربارۀ پرتودرمانی از فاصلۀ نزدیک بدانید (نوعی از پرتودرمانی داخلی)
شما و شیمیدرمانی
درمان فتودینامیک برای سرطان: پرسش و پاسخ.
نکات مربوط به تغذیه برای بیماران سرطانی.
کنار آمدن با سرطان
صرف زمان: حمایت از مبتلايان به سرطان
مدیریت عوارض جانبی پرتودرمانی: هنگام احساس ضعف و خستگی چه باید کرد (خستگی مفرط)
زندگی پس از درمان سرطان
بعد از عمل: زندگی بعد از درمان سرطان
پیگیری مراقبتها بعد از درمان سرطان: پرسشها و پاسخها
رو به جلو: شیوههایی که میتوانید بر سرطان اثر بگذارید.
سرطان پیشرفته یا عود کننده
کنار آمدن با سرطان پیشرفته
وقتی سرطان عودمیکند
درمان تکمیلی
به درمان تکمیلی و جایگزین بينديشيم: راهنمایی برای مبتلايان به سرطان
درمان تکمیلی و جایگزین در درمان سرطان: پرسش وپاسخ
مراقبتها
وقتی عزیز شما تحت درمان سرطان است: حمایت از مراقبها
وقتی عزیز شما سرطان پیشرفته دارد: حمایت از مراقبها
رو به جلو: وقتی عزیز شما دوره درمان سرطان را کامل کرده است.
مراقبت از مراقب: حمایت از مراقبین سرطان
poune
27th May 2011, 12:29 PM
آنچه باید دربارۀ سرطان لنفوم هوچکین بدانید
What You Need To Know About Hodgkin Lymphoma
دربارۀ این مقاله
این مقالة پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي موسسه تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان www.ncii.ir دربارۀ سرطان لنفوم هوچكين* نگاشته شده، سرطانی که در سیستم ایمنی آغاز میشود. به این نوع سرطان، سرطان هوچكين نیز میگویند.
تحقیقات روی سرطان، منجر به پیشرفتهایی در مبارزه با سرطان لنفوم هوچكين شده است. امروزه میتوان بیشتر كساني که سرطان لنفوم هوچكين در آنها تشخیص داده شده را درمان، یا بیماریشان را برای چندین سال مهار کرد. تحقیقات مداوم، این نوید را میدهند که میتوان در آینده انتظار داشت تعداد بیشتری از مبتلایان به این سرطان با موفقیت درمان شوند.
این مقاله منحصراً دربارۀ سرطان لنفوم هوچكين است. و حاوي مطلبي در مورد سرطان لنفوم غیرهوچكين (NHL) نيست.
بيماراني که به سرطان لنفوم غیرهوچكين مبتلا هستند، گزینههای درمانی متفاوتی دارند. آنها میتوانند بهجای مطالعۀ این مقاله ، مقالة آنچه باید دربارۀ سرطان لنفوم غیرهوچكين بدانید را بخوانند.
در این مقاله دربارۀ تشخیص، تعیین مرحلۀ سرطان، درمان و پیگیری سلامت بیمار پس از درمان صحبت شده است. دانستن مراقبتهای پزشکی مربوط به سرطان لنفوم هوچكين میتواند به بيماران کمک کند تا نقش فعالی در انتخاب گزینههای درمانی خود داشته باشند.
در این مقاله، فهرستی از سؤالهايي که میتوانید آنها را از پزشک خود بپرسید آمده است. بسیاری، همراه داشتن فهرست پرسشهای مورد نظر خود را در جلسۀ ملاقات با پزشک مفید میدانند. برای به یاد داشتن صحبتهای پزشک میتوانید یادداشتبرداری کنید و یا از او اجازه بگیرید تا حرفهايش را ضبط کنید. همچنین ميتوانيد هنگام ملاقات با پزشک، یکی از اعضای خانواده یا دوستان را– بهمنظور شرکت در بحثها، یاداشتبرداری یا تنها برای گوش کردن به مطالب مطرح شده- همراه خود ببريد.
معنای کلماتی که به شکل مورب (ايرانيك) نوشته شدهاند در لغتنامه موجود است. معني این كلمات در لغتنامه توضیح داده شدهاند. و تلفظ صحیح آنها آمده است.
سرطان لنفوم هوچكين چیست؟
سلولهای لنفوم هوچكين
لنفوم هوچكين، سرطانی است که در سلولهای سیستم ایمنی آغاز میشود. سیستم ایمنی وظیفۀ مبارزه با عفونتها و دیگر بیماریها را دارد.
دستگاه لنفاوی بخشی از سیستم ایمنی است، و شامل اجزای زیر است:
عروق لنفاوی: دستگاه لنفاوی دارای شبکهای از عروق لنفاوی است. عروق لنفاوی در تمام بافتهای بدن گستردهاند.
لنف: عروق لنفاوی حامل مایع شفافی بهنام لنف هستند. لنف حاوی گلبولهای سفید است، بهخصوص لنفوسیتهایی مانند سلولهای بی (B) و سلولهای تی (T).
غدد لنفاوی: عروق لنفاوی به تودههای بافتی کوچک و گردی به نام غدد لنفاوی متصلند. گروههایی از غدد لنفاوی را میتوان در گردن، زیر بغلها، قفسۀ سینه، شکم و کشالۀ ران یافت. غدد لنفاوی گلبولهای سفید را ذخیره میکنند. آنها باکتریها یا دیگر مواد مضری را که ممکن است وارد لنف شده باشند گرفتار کرده و از بین میبرند.
بخشهای دیگر دستگاه لنفاوی: بخشهای دیگر دستگاه لنفاوی عبارتند از لوزهها، غدۀ تیموس و طحال. همچنین میتوان بافتهای لنفاوی را در بخشهای دیگر بدن، از جمله معده، پوست و رودۀ کوچک نیز یافت.
لوزه
غدۀ تیموس
دیافراگم
غدد لنفاوی
طحال
عروق لنفاوی
این شکل غدد لنفاوی بالا و پایین دیافراگم را نشان میدهد. همچنین عروق لنفاوی، لوزهها، غدۀ تیموس و طحال نیز در آن مشخص شدهاند.
از آنجا که بافتهای لنفاوی در بسیاری از قسمتهای بدن وجود دارند، لنفوم هوچكين میتواند تقریباً در هر قسمتی از بدن آغاز شود. معمولاً، این سرطان اول در غدد لنفاوی بالای دیافراگم – ماهیچهای باریک که قفسۀ سینه را از شکم جدا میکند- دیده میشود. اما ممکن است لنفوم هوچكين، در یک گروه از غدد لنفاوی دیده شود. گاهی این سرطان در دیگر بخشهای دستگاه لنفاوی آغاز میشود.
سلولهای لنفوم هوچكين
لنفوم هوچكين وقتي ایجاد میشود که یک لنفوسیت (معمولاً از نوع سلول بی(B)) غيرطبيعي شود. این سلول غيرطبيعي را سلول رید - اشتنبرگ (Reed-Stenberg Cell) مینامند. (به تصویر زیر نگاه کنید.)
سلول رید - اشتنبرگ برای تکثیر خود، شروع به تقسیم شدن میکند. سلولهای جدید نیز به نوبۀ خود دوباره و چندباره تقسیم میشوند و سلولهای غیرطبیعی بیشتری ایجاد میکنند. این سلولهای غيرطبيعي وقتي باید، نمیمیرند. همچنین از بدن در برابر عفونتها یا دیگر بیماریها نیز محافظت نمیکنند. افزایش تدریجی سلولهای اضافی، موجب تشکیل تودهای بافتی بهنام غده یا تومور میشود.
برای آگاهي بیشتر دربارۀ سرطان لنفوم هوچكين گسترش يافته به بخش تعیین مرحلۀ سرطان مراجعه کنید.
سلول رید-اشتنبرگ لنفوسیت طبیعی
سلولهای رید-اشتنربگ بزرگتر از سلولهای طبیعی هستند.
عوامل خطرزا
پزشکان چیز زیادی دربارۀ دلیل ابتلای یک فرد به سرطان لنفوم هوچكين و عدم ابتلای فردی دیگر را به این نوع سرطان نمیدانند. اما بررسیها نشان داده برخی عوامل خطرزا، احتمال ابتلا به این سرطان را افزایش میدهند.
عوامل خطرزای مربوط به سرطان لنفوم هوچكين عبارتند از:
برخی از ویروسها: ابتلا به ویروس اپشتاین - بار (EBV) یا ویروس اختلال در سیستم ایمنی انسانی (Human Immunodeficiency Virus) (HIV) میتواند خطر ابتلا به لنفوم هوچكين را افزایش دهد. لنفوم مسری نیست.
سیستم ایمنی ضعیف: اگر فردی سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشد (مثلاً در صورت ابتلا به یک بیماری وراثتی یا استفادۀ داروهای خاص پس از پیوند عضو)، خطر ابتلا به لنفوم هوچكين در وی بالا میرود.
سن: لنفوم هوچكين در میان نوجوانان و بزرگسالان 15 تا 35 ساله، و بزرگسالانی که بالای 50 سال سن دارند، شایعتر است.
سابقۀ خانوادگی: احتمال ابتلای اعضای خانواده - بهخصوص برادران و خواهران- فرد مبتلا به لنفوم هوچكين یا دیگر انواع لنفوم، به این سرطان بیشتر از دیگران است.
داشتن یک یا چند عامل خطرزا به معنای ابتلای قطعی فرد به لنفوم هوچكين نیست. بیشتر آنهايي که دارای عوامل خطرزا هستند، هرگز به سرطان مبتلا نمیشوند.
علائم
لنفوم هوچكين میتواند موجب بروز علائم متعددی شود:
تورم (بدون درد) غدد لنفاوی موجود در گردن، زیر بغلها یا کشالۀ ران.
کاهش بیدلیل وزن.
تب دائم.
تعرق شدید شبانه.
خارش پوست.
سرفه، مشکلات تنفسی یا درد قفسۀ سینه.
ضعف یا خستگی دائم.
در بیشتر موارد، این علائم ناشی از سرطان نیستند. عفونتها یا دیگر بیماریها هم میتوانند موجب بروز این علائم شوند. كسي که این علائم را بیش از دو هفته داشته باشد باید به پزشک مراجعه کند تا مشکلاتش تشخیص داده شده و درمان شود.
تشخیص
انواع لنفوم هوچكين
در صورتیکه غدد لنفاوی شما متورم شده یا علائمی دارید که ممکن است ناشی از لنفوم هوچكين باشد، پزشک تلاش میکند تا دلیل این مشکل را بیابد، و در اين جهت دربارۀ سابقۀ پزشکی شخصی و خانوادگي شما سؤالهايي خواهد كرد.
ممکن است لازم باشد برخی از آزمایشهای زیر روی شما انجام شود:
معاینۀ فیزیکی: پزشک، وجود تورم در غدد لنفاوی را در گردن، زیر بغل و کشالۀ ران معاینه میکند. وی همچنین وجود تورم را در طحال یا کبد نیز مورد بررسی قرار ميدهد.
آزمایشهای خون: آزمایشگاه، آزمایش شمارش کامل سلولهای خون را جهت بررسی تعداد گلبولهای سفید و سلولها و مواد دیگر انجام میدهد.
عکسبرداری از قفسۀ سینه با اشعۀ ايكس: تصاویری که با استفاده از اشعۀ ايكس گرفته شدهاند، ممکن است غدد لنفاوی متورم یا دیگر نشانههای بیماری را در قفسۀ سینۀ شما نشان دهند.
نمونهبرداری: نمونهبرداری تنها روش قطعی تشخیص لنفوم هوچكين است. ممکن است پزشک یک غدۀ لنفاوی شما را بهطور کامل بردارد (نمونهبرداری کامل
(Excisional Biopsy)) و یا تنها بخشی از یک غدۀ لنفاوی را بردارد (نمونهبرداری برشی (Incisional Biopsy)). معمولاً نمیتوان با یک سوزن ظریف (بیوپسی سوزنی) از غدۀ لنفاوی به میزانی که برای آسیبشناس جهت تشخیص وجود لنفوم هوچكين کافی باشد، نمونه برداشت. بهترین روش، برداشتن کامل غدۀ لنفاوی است.
آسیبشناس از یک میکروسکوپ استفاده میکند تا وجود سلولهای لنفوم هوچكين را در این بافت بررسی کند. بيماري که به لنفوم هوچكين مبتلاست، معمولاً سلولهای بزرگ و غیرطبیعی به نام سلولهای رید – اشتنبرگ دارد. این سلولها در بدن كساني که به سرطان لنفوم مبتلا نيستند دیده نمیشود. به تصویر سلول رید- اشتنبرگ نگاه کنید.
سؤالهايي که میتوانید قبل از نمونهبرداری از پزشک بپرسید:
نمونهبرداري چگونه انجام ميشود؟
آیا لازم است در بیمارستان بستری شوم؟
آیا بايد برای آماده شدن جهت نمونهبرداری، کاری انجام دهم؟
چقدر طول میکشد؟ آیا در طول نمونهبرداری هشیار خواهم بود؟ آیا نمونهبرداری درد دارد؟
آیا خطراتی هم دارد؟ احتمال تورم، عفونت یا خونریزی پس از نمونهبرداری چقدر است؟
چقدر طول میکشد تا بهبود پیدا کنم؟
چه زمانی نتایج نمونهبرداری را خواهم فهمید؟ چه کسی نتایج را برایم توضیح خواهد داد؟
اگر سرطان داشته باشم، چه کسی دربارۀ گامهای بعدی با من صحبت خواهد کرد؟ چه زمانی؟
انواع لنفوم هوچكين
آسیبشناس در صورت پی بردن به وجود سرطان لنفوم هوچكين، نوع آن را گزارش میدهد. سرطان لنفوم هوچكين دو نوع عمده دارد:
لنفوم هوچكين کلاسیک: بیشتر مبتلایان به سرطان لنفوم هوچكين، به نوع کلاسیک آن مبتلا هستند. سلول رید - اشتنبرگ شبیه به این تصویر است.
لفنوم هوچكين ندولر با غلبه لنفوسيتي (Nodular Lymphocyte-Predominant Hodgkin Lymphoma): این نوع لنفوم هوچكين بسیار نادر است. به سلول غیرطبیعی این نوع، سلول پاپکُرن (Popcorn Cell) میگویند. ممکن است درمان این نوع سرطان، با نوع کلاسیک آن متفاوت باشد.
تعیین مرحلۀ سرطان
پزشک برای تعیین بهترین برنامۀ درمانی لازم است میزان گسترش (مرحلۀ) لنفوم هوچكين را بداند. تعیین مرحلۀ سرطان، تلاشی دقیق جهت پی بردن به آن نواحی از بدن است که درگیر سرطان هستند.
لنفوم هوچكين معمولاً از یک گروه از غدد لنفاوی به گروهی دیگر سرایت میکند. مثلاً، لنفومی که در غدد لنفاوی گردن آغاز میشود، ممکن است اول به غدد لنفاوی بالای تَرقوهها، و سپس به غدد لنفاوی زیر بغلها و درون قفسۀ سینه سرایت کند.
به مرور، سلولهای لنفوم میتوانند به عروق خونی حمله کرده و تقریباً به تمام قسمتهای بدن سرایت کنند. مثلاً ممکن است به کبد، ریهها و مغز استخوان حمله کنند.
تعیین مرحلۀ سرطان شامل یک یا چند آزمایش زیر است:
سی.تی.اسکن: به وسیلۀ یک دستگاه اشعۀ ايكس متصل به کامپیوتر، تعدادی عکس دقیق از قفسۀ سینه، شکم و لگن بیمار میگیرند. ممکن است به بیمار مادۀ حاجب (Contrast Material) تزریق کنند. همچنین ممکن است از بیمار بخواهند نوع دیگری از مادۀ حاجب را بنوشد. مادۀ حاجب مشاهدۀ غدد لنفاوی متورم و دیگر نواحی شکم را در تصاوير اشعۀ ايكس برای پزشک سادهتر میکند.
ام آر آی: از یک دستگاه قوی مغناطیسی متصل به کامپیوتر برای تهیۀ عکسهای دقیق از استخوانها، مغز یا دیگر بافتهای بیمار استفاده میکنند. پزشک میتواند این عکسها را روی مانیتور مشاهده و یا آنها را روی فیلم چاپ کند.
اسكن PET: به بیمار مقدار کمی ماده قندي رادیواکتیو تزریق میکنند. سپس بهوسیلۀ دستگاهی از چگونگی مصرف آن قند توسط سلولهای بدن عکسهای کامپیوتری میگیرند. سلولهای لنفوم این قند را سریعتر از سلولهای طبیعی مصرف میکنند، و تصویر نواحی آلوده به لنفوم، در عکسها واضحتر از دیگر نواحی خواهد بود.
نمونهبرداری از مغز استخوان: پزشک از سوزنی ضخیم برای برداشتن نمونۀ کوچکی از استخوان و مغز استخوان لگن خاصره یا یک استخوان بلند دیگر استفاده میکند، وسپس آسیبشناس نمونه را به لحاظ وجود سلولهای لنفوم هوچكين مورد بررسي قرار ميدهد.
دیگر روشهای تعیین مرحلۀ سرطان میتواند شامل نمونهبرداری از غدد لنفاوی دیگر، کبد یا بافتهای دیگر باشد.
پزشک موارد زیر را جهت تعیین مرحلۀ لنفوم هوچكين در نظر میگیرد:
تعداد غدد لنفاوی دارای سلولهای لنفوم هوچكين.
اینکه این غدد لنفاوی در یک طرف دیافراگم قرار دارند، یا در هر دو طرف آن (این تصویر را ببینید).
اینکه سرطان به مغز استخوان، طحال، کبد یا ریه سرایت کرده است یا نه؟
مراحل لنفوم هوچكين بهترتيب زیر تعریف میشوند:
اِی (A): بیمار کاهش وزن، تعرق شبانۀ شدید یا تب ندارد.
بی (B): بیمار دچار کاهش وزن، تعرق شبانۀ شدید یا تب شده است.
درمان
شیمیدرمانی
پرتودرمانی
پیوند سلولهای بنیادی
پزشک شما گزینههای درمانی و نتایج مورد انتظار هر یک را برای شما توضیح ميدهد. شما و پزشکتان میتوانید همراه با یکدیگر برنامهای درمانی تهیه کنید که مناسب نیازهای شما باشد.
ممکن است پزشک، شما را به یک متخصص ارجاع دهد، یا اینکه خود شما از وی بخواهید پزشک متخصصی را معرفی کند. متخصصانی که در درمان سرطان لنفوم هوچكين فعاليت دارند شامل متخصص خونشناسي، متخصص سرطانشناسي (اونكولوژي) و متخصص پرتودرماني هستند. پزشک ممکن است یک متخصص خون را به شما معرفی کند که در زمینۀ درمان لنفوم هوچكين تخصص دارد. اغلب، چنین پزشکانی با مراکز آموزشی همکاری دارند. ممکن است یک پرستار و یک متخصص تغذیۀ معتبر نیز عضو گروه بهیاری شما باشند.
انتخاب روش درمانی عمدتاً به موارد زیر بستگی دارد:
نوع لنفوم هوچكين بیمار (بیشتر بیماران به لنفوم هوچكين کلاسیک مبتلا هستند).
مرحلۀ سرطان (محلی که لنفوم در آن وجود دارد).
اینکه آیا پهنای تومور بیش از 4 اینچ (10 سانتیمتر) است یا نه.
سن بیمار.
اینکه بیمار دچار کاهش وزن، تعرق شبانۀ شدید یا تب باشد یا نه.
ممکن است افراد مبتلا به لنفوم هوچكين را با استفاده از شیمیدرمانی، پرتودرمانی یا هر دو روش درمان کنند.
در صورتیکه لنفوم هوچكين پس از پایان درمان بازگردد، پزشکان به این حالت بازگشت (Relapse) یا عود (Recurrence) میگویند. ممکن است مبتلایان به لنفوم هوچكينی که پس از به پایان رسیدن درمان بازگشته، تحت درمان با میزانهای بالای شیمیدرمانی، پرتودرمانی یا هر دو، و پس از آن پیوند سلولهای بنیادی قرار بگیرند.
بهتر است بدانید که عوارض جانبی درمان چیستند و درمان چگونه بر فعالیتهای روزمرۀ شما تأثیر میگذارد. از آنجا که شیمیدرمانی و پرتودرمانی اغلب به سلولها و بافتهای سالم نيز آسیب میرسانند، معمولاً موجب عوارض جانبی میشوند. ممکن است عوارض جانبی برای افراد مختلف، یکی نباشد، و همینطور ممکن است از یک مرحلۀ درمان به مرحلهای دیگر نیز متفاوت باشند. پیش از آغاز درمان، گروه مراقبت پزشكي شما عوارض جانبی احتمالی را برایتان توضیح میدهند و روشهایی را پیشنهاد میکنند که میتواند در مدیریت این عوارض یاریتان کند. هر چه سن بیمار پایینتر باشد، راحتتر میتواند با درمان و عوارض جانبی آن کنار بیاید.
شما میتوانید در هر مرحله از سرطان، از مراقبت حمایتی برخوردار شوید. مراقبت حمایتی، روشی درمانی است جهت پیشگیری از عفونت یا مبارزه با آن، مهار درد و دیگر علائم، درمان عوارض جانبی درمان و کمک به بیمار در کنار آمدن با تأثیرات عاطفی که ممکن است بر اثر تشخیص سرطان ایجاد شود. میتوانید اطلاعات مربوط به کنار آمدن با سرطان را از سایت اینترنتی پايگاه علمي،پزشكي و آموزشي موسسه تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان به نشانی www.http://ncii.ir،بهدست آوريد. بهتر است با پزشک خود دربارۀ شرکت در یک پژوهش بالینی – نوعی بررسی تحقیقاتی روی روشهای جدید درمان- صحبت کنید. در بخش «شرکت در تحقیقات مربوط به سرطان» اطلاعات لازم آمده است.
سؤالهايي که میتوانید پیش از آغاز درمان از پزشک بپرسید:
به چه نوعی از سرطان لنفوم هوچكين مبتلا هستم؟ میتوانید یک نسخه از گزارش آسیبشناس را به من بدهید؟
بیماریم در چه مرحلهای است؟ تومورها در کدام ناحیه قرار دارند؟
گزینههای درمانیم چیستند؟ شما کدامیک را پیشنهاد میکنید؟ چرا؟
آیا بیش از یک روش درمانی روی من انجام میشود؟
خطرات و عوارض جانبی احتمالی هر یک از روشهای درمانی چیستند؟ برای مهار عوارض جانبی چه کار میتوانیم بكنيم؟
درمان چقدر طول میکشد؟
برای آماده شدن جهت درمان چه کاري بايد بکنم؟
آیا لازم است در بیمارستان بستری شوم؟ اگر چنین است، چه مدت زمانی؟
هزینۀ درمان حدوداً چقدر خواهد بود؟ آیا بیمه این هزینه را پوشش میدهد؟
تأثیر درمان بر فعالیتهای روزمرهام چگونه خواهد بود؟
آیا شرکت در یک پژوهش بالینی برایم مناسب است؟
پس از به پایان رسیدن درمان، هر چند وقت يكبار باید برای معاینه مراجعه کنم؟
شیمیدرمانی
در شیمیدرمانی لنفوم هوچكين از دارو جهت از بین بردن سلولهای سرطانی لنفوم استفاده میشود. به این روش، درمان فراگیر میگویند، به این دلیل که داروها وارد جریان خون میشوند. داروها میتوانند به سلولهای لنفوم موجود در تقریباً تمام قسمتهای بدن برسند.
معمولاً در این روش، بیش از یک دارو مورد استفاده قرار میگیرد. بیشتر داروهای مخصوص لنفوم هوچكين از طریق رگ (درونوریدی) به بیمار تزریق میشوند، اما برخی از آنها نیز خوراکی هستند.
شیمیدرمانی به شکل دورهای انجام میشود. بیمار یک دورۀ درمان و سپس یک دورۀ استراحت خواهد داشت. مدت دورۀ استراحت و تعداد دورههای درمان به مرحلۀ سرطان و داروهای ضد سرطان مورد استفاده بستگی دارد.
درمان در درمانگاه، مطب پزشک یا خانه انجام ميشود. گاهي لازم است برخی بیماران برای درمان، در بیمارستان بستری شوند.
عوارض جانبی عمدتاً به نوع داروهای مورد استفاده و میزان آنها بستگی دارد. این داروها میتوانند به سلولهای طبیعی که به سرعت تقسیم میشوند آسیب بزنند:
سلولهای خونی: هنگامیکه شیمیدرمانی میزان سلولهای خونی سالم را کاهش میدهد، احتمال ابتلای بیمار به عفونت، کبودی یا خونریزی و احساس ضعف و خستگی شدید، بیشتر میشود. گروه مراقب، آزمایشهای خون را روی شما انجام میدهند تا میزان سلولهای سالم خونيتان را بررسی کنند. در صورت پایین بودن میزان این سلولها، داروهایی هستند که میتوانند به شما در تولید سلولهای خونی جدید کمک کنند.
سلولهای موجود در ریشۀ مو: شیمیدرمانی ممکن است موجب ریزش مو شود ولي بايد بدانيد كه اگر دچار ریزش مو شوید، موهایتان دوباره رشد خواهد کرد اما ممکن است تا حدودی رنگ و بافت آن، با قبل متفاوت باشد.
سلولهای تشکیلدهندۀ غشاء دستگاه گوارش (Digestive Tract): شیمیدرمانی میتواند موجب کاهش اشتها، حالت تهوع و استفراغ، اسهال یا زخمهای دهان و لبها شود. دربارۀ داروها و روشهای دیگری که میتواند به شما در کنار آمدن با این مشکلات کمک کنند، با گروه مراقب خود مشورت کنید.
برخی از انواع شیمیدرمانی میتواند موجب ناباروری شود:
مردان: شیمیدرمانی میتواند به سلولهای اسپرم آسیب بزند. چون این تغییرات ایجاد شده در اسپرمها ممکن است دائمی باشند، عدهاي از بيماران مرد، پیش از درمان، اسپرم خود را در آزمایشگاه منجمد و ذخیره میکنند (ذخیرۀ اسپرم).
زنان: شیمیدرمانی میتواند به تخمدانها آسیب برساند. زنانی که میخواهند در آینده باردار شوند باید با گروه مراقب خود دربارۀ روشهای ذخیرۀ تخمک پیش از آغاز درمان مشورت کنند.
برخی از داروهای مورد استفاده در درمان لنفوم هوچكين میتواند بعدها موجب بیماریهای قلبی یا سرطان شود. برای بهدست آوردن اطلاعات مربوط به معاینات پس از پایان درمان به بخش پيگیری سلامت بیمار پس از درمان مراجعه کنید.
شاید مطالعۀ مقالة شما و شیمیدرمانی پايگاه علمي،پزشكي و آموزشي موسسه تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان www.ncii.ir بتواند برایتان مفید باشد.
سؤالهايي که میتوانید پیش از شیمیدرمانی از پزشک بپرسید:
در درمان من از چه دارویی استفاده خواهد شد؟ فواید مورد انتظار این دارو چیست؟
درمان چه وقت آغاز میشود؟ آیا میتوانم پس از به پایان رسیدن آن خودم تا منزل رانندگی کنم؟
در حین درمان چه کارهایی میتوانم برای مراقبت از خود انجام دهم؟
چگونه متوجه میزان اثربخشی درمان خواهیم شد؟
در صورت بروز کدام عوارض جانبی باید شما را در جریان قرار دهم؟ آیا میتوان از بروز این عوارض جانبی جلوگیری، یا آنها را درمان کرد؟
آیا دچار عوارض بلند مدت نیز خواهم شد؟
پرتودرمانی
در پرتودرمانی (که رادیوتراپی نیز نامیده میشود) مربوط به لنفوم هوچكين از اشعههای پرانرژی جهت از بین بردن سلولهای لنفوم استفاده میشود. این روش میتواند موجب کاهش اندازۀ تومور شود و به مهار درد کمک کند.
توسط دستگاه بزرگی این اشعه را به سمت نواحی تجمع غدد لنفاوی که درگیر لنفوم شدهاند هدفگیری و شلیک میکنند. این روش، یک درمان موضعی است، زیرا تنها بر سلولهای موجود در ناحیۀ تحت درمان تأثیر میگذارد. بیشتر بیماران براي درمان، به مدت چند هفته و هفتهای 5 روز به بیمارستان مراجعه میکنند.
عوارض جانبی پرتودرمانی عمدتاً به میزان اشعه و آن ناحیهای از بدن که تحت درمان قرار دارد بستگی دارد. مثلاً، پرتودرمانی در ناحیۀ شکم میتواند موجب حالت تهوع، استفراغ و اسهال شود. در صورتیکه قفسۀ سینه و گردن تحت درمان قرار بگیرند، ممکن است بیمار دچار گلو درد و خشکی گلو و اختلال در بلع شود.
علاوه براین، ممکن است پوست بیمار در نواحی تحت درمان قرمز، خشک و حساس شود، و يا بیمار موهای خود را در ناحیۀ تحت درمان از دست بدهد.
ممکن است بسیاری از افراد در حین پرتودرمانی و بهخصوص در هفتههای آخر درمان، دچار خستگی شدید شوند. استراحت مهم است، اما پزشکان معمولاً به بیماران توصیه میکنند تا جایی که امکان دارد، فعالیت کنند.
با اینکه عوارض جانبی پرتودرمانی میتواند ناراحتکننده باشد، معمولاً میتوان آنها را مهار یا درمان کرد. با پزشک خود دربارۀ روشهای تخفیف این مشکلات صحبت کنید.
همچنین دانستن این مطلب که در بیشتر موارد عوارض جانبی دائمی نیستند نیز میتواند آرامشبخش باشد. با اینحال، بهتر است با پزشک خود دربارۀ عوارض بلند مدت پرتودرمانی صحبت کنید. ممکن است پس از به پایان رسیدن درمان، احتمال ابتلای به سرطان ثانویه افزایش یابد. همچنین، پرتودرمانی در ناحیۀ قفسۀ سینه میتواند موجب بیماریهای قلبی یا آسیب رسیدن به ریهها شود.
پرتودرمانی در ناحیۀ لگن میتواند موجب ناباروری شود. از دست دادن توانایی باروری با توجه به سن بیمار موقتی یا دائم خواهد بود:
مردان: در صورتیکه پرتودرمانی در ناحیۀ لگن انجام شود، ممکن است به بیضهها آسیب برسد. ذخیرۀ اسپرم پیش از درمان میتواند یکی از گزینههای انتخابی باشد.
زنان: پرتودرمانی در ناحیۀ لگن میتواند به تخمدان آسیب برساند. دورههای قاعدگی ممکن است متوقف شود و زنان دچار گر گرفتگی و خشکی واژن شوند. ممکن است در زنان جوانتر دورههای قاعدگی دوباره آغاز شود. زنانی که میخواهند پس از پرتودرمانی باردار شوند باید پیش از آغاز درمان با گروه مراقب خود دربارۀ روشهای ذخیرۀ تخمکهایشان صحبت کنند.
شاید مطالعۀ مقالة شما و پرتودرمانی انجمن ملی سرطان برای شما مفید باشد.
سؤالهايي که میتوانید پیش از انجام پرتودرمانی بپرسید:
چرا لازم است این درمان روی من انجام شود؟
درمان چه زمانی آغاز میشود؟ چه زمانی به پایان میرسد؟
در حین درمان، چه حالی خواهم داشت؟
چگونه میتوانیم از اثربخشی پرتودرمانی باخبر شویم؟
آیا ممکن است دچار عوارض جانبی بلند مدت شوم؟
پیوند سلولهای بنیادی
اگر لنفوم هوچكين پس از درمان بازگردد، ممکن است روی بیمار پیوند سلولهای بنیادی انجام دهند. پیوند سلولهای بنیادی خونساز خود بیمار (پیوند سلولهای بنیادی اتولوگ) به بیمار این امکان را میدهد که توانایی دریافت میزانهای بالای شیمیدرمانی، پرتودرمانی یا هر دو را داشته باشید. میزانهای بالای این روشهای درمانی هم سلولهای لنفوم هوچكين را تخریب میکند و هم به سلولهای خونی سالم موجود در مغز استخوان آسیب میزند.
پیوند سلولهای بنیادی در بیمارستان انجام میشود. پیش از آنکه بیمار تحت درمان با میزان بالای پرتو یا دارو قرار گیرد، سلولهای بنیادی وی را برمیدارند و ممکن است روی آنها جهت از بین بردن سلولهای لنفوم احتمالی موجود، فرایندهایی انجام دهند. سپس سلولهای بنیادی بیمار را منجمد و ذخیره میکنند. پس از آنکه بیمار جهت از بین بردن سلولهای لنفوم هوچكين تحت درمان با میزانهای بالای پرتو یا دارو قرار گرفت، یخ سلولهای بنیادی ذخیره شدۀ وی را آب میکنند و آنها را از طریق لولهای انعطافپذیر که درون یک رگ بزرگ در ناحیۀ گردن یا قفسۀ سینه بیمار وارد کردهاند، به وی باز میگردانند. از سلولهای بنیادی پیوندی، سلولهای خونی جدیدی ساخته میشوند.
شاید مطالعۀ مقالۀ «پیوند مغز استخوان و پیوند سلولهای بنیادی خون محیطی: پرسش و پاسخ» برای شما مفید باشد.
سؤالهايي که میتوانید پیش از انجام پیوند سلولهای بنیادی از پزشک بپرسید:
فواید و خطرات احتمالی پیوند سلولهای بنیادی چیست؟
چه مدتی لازم است در بیمارستان بستری باشم؟ آیا به مراقبتهای ویژه نیاز پیدا خواهم کرد؟ چگونه در مقابل آلودگی و میکروب (Germs) از من محافظت خواهند کرد؟
در مورد عوارض جانبی چه کاری از دستمان برمیآید؟
تأثیر پیوند سلولهای بنیادی بر فعالیتهای معمول من چگونه خواهد بود؟
احتمال اینکه کاملاً بهبود پیدا کنم چقدر است؟
تغذیه و فعالیت ورزشی
تغذیه و فعالیت ورزشیبسیار مهم است که با تغذیۀ مناسب و انجام فعالیت ورزشي تا سر حد امکان، از خود مراقبت کنید.
برای حفظ وزن مناسب، به میزان مناسب کالری نیازمند هستيد. همچنین برای حفظ توانتان نیز به پروتئین کافی نیاز دارید. تغذیۀ مناسب میتواند به شما کمک کند تا حال بهتر و انرژی بیشتری داشته باشید.
گاهی، بهخصوص در حین درمان یا کمی پس از به پایان رسیدن آن، ممکن است اشتها نداشته باشید، ناراحت یا خسته باشید، مزۀ غذاها به نظرتان به خوبی گذشته نباشد. علاوه براین، عوارض جانبی درمان (از جمله بیاشتهایی، حالت تهوع، استفراغ یا زخمهای دهان) میتوانند تغذیۀ مناسب را دشوارتر کند. پزشک، متخصص تغذیه یا یک مراقب دیگر میتواند روشهایی را برای مقابله با این مشکلات به شما پیشنهاد کند. همچنین، مقالة «توصیههای تغذیهای برای مبتلایان به سرطان» انجمن ملی سرطان مطالب و دستور تهیۀ غذاهای بسیار مفیدی در این زمینه دارد.
بسیاری از بیماران معتقدند هنگامیکه فعالند، حالشان بهتر میشود. پیادهروی، یوگا، شنا و فعالیتهای از این دست میتواند شما را نیرومند نگه دارد و انرژیتان را افزایش دهد. ورزش میتواند حالت تهوع و درد را کاهش دهد و کنار آمدن با درمان را آسانتر کند. ورزش به کاهش استرس نیز کمک میکند. حتماً پیش از آغاز هر نوع فعالیت ورزشی را که در نظر دارید، با پزشک خود دربارهاش مشورت کنید. همچنین، در صورتیکه انجام فعالیت ورزشی خاصی باعث ایجاد درد یا دیگر مشکلات شد، حتماً پزشک یا پرستار خود را در جریان بگذارید.
مراقبت پیگیرانه
پس از به پایان رسیدن درمان مربوط به لنفوم هوچكين لازم است مرتباً مورد معاینه قرار بگیرید. گاهی اوقات، حتی هنگامیکه دیگر هیچ اثری از سرطان در بیمار دیده نمیشود، سرطان باز میگردد، به این دلیل که ممکن است سلولهای لنفوم شناسایی نشده، پس از درمان در جایی در بدن بیمار باقی مانده باشند.
معاینات، به شناسایی مشکلات مربوط به سلامتی که میتواند ناشی از درمان سرطان باشد نیز کمک میکند. احتمال ابتلای كساني که به دلیل ابتلا به لنفوم هوچكين تحت درمان قرار گرفتهاند به بیماریهای قلبی؛ لوسمی؛ ملانوم؛ لنفوم غیرهوچكين؛ و سرطانهای استخوان، پستان، ریه، معده و تیروئید بیشتر از دیگران است. با انجام معاینات مرتب میتوان اطمینان حاصل کرد هر گونه تغییری در وضع سلامتی شناسایی شده و در صورت لزوم درمان خواهد شد. این معاینات میتواند شامل معاینۀ فیزیکی، آزمایشهای خون، عکسبرداری از قفسۀ سینه با اشعۀ ايكس، سی. تی. اسکن و دیگر آزمایشها باشد.
ممکن است به افرادی که به لنفوم هوچكين مبتلا هستند، پس از درمان واکسن آنفولانزا و واکسنهای دیگری تزریق شود. میتوانید دربارۀ موعد دریافت واکسن با گروه مراقب خود صحبت کنید.
در صورتیکه بین دو نوبت معاینه دچار هر گونه مشکلی شدید، باید پزشک خود را در جریان بگذارید.
میتوانید مقالة «زندگی پیش رو: زندگی پس از درمان سرطان» پايگاه علمي،پزشكي و آموزشي موسسه تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان www.ncii.ir را تهیه کنید. این مقاله به پرسشهای شما دربارۀ پیگیری سلامت بیمار پس از درمان و دیگر مسائل مهم پاسخ داده است.
سؤالهايي که میتوانید پس از خاتمة درمان از پزشک بپرسید:
هر چند وقت يكبار باید برای معاینه مراجعه کنم؟
چه آزمایشهایی را برای جلسات معاینۀ من توصیه میکنید؟
در صورت بروز چه مشکلاتی بین دو جلسۀ معاینه باید شما را در جریان بگذارم؟
مراجع حمایتی
خبردار شدن از اینکه به لنفوم هوچكين مبتلا هستید، میتواند تغییراتی در زندگی شما و نزدیکانتان ایجاد کند. ممکن است کنار آمدن با این تغییرات دشوار باشد. برای شما، خانواده و دوستانتان طبیعی است که دچار احساسات مختلف و گاهی گیجکننده شوید.
نگرانی دربارۀ روشهای درمانی و مدیریت عوارض جانبی، بستری شدن در بیمارستان و هزينه درمان کاملاً معمول است. ممکن است بابت مراقبت از خانوادهتان، حفظ شغلتان یا ادامۀ فعالیتهای روزمرهتان نیز نگران باشید.
میتوانید برای بهدست آوردن حمایت به مراجع زیر مراجعه کنید:
پزشکان، پرستاران و دیگر اعضای گروه مراقبت پزشكي شما میتوانند به بسیاری از پرسشها دربارۀ درمان، شغل یا فعالیتهای دیگر شما پاسخ دهند.
اگر بخواهید دربارۀ احساسات یا نگرانیهایتان با کسی صحبت کنید، مددکاران اجتماعی، مشاوران یا اعضای گروههای مذهبی میتوانند برای این کار مناسب باشند. اغلب، مددکاران اجتماعی میتوانند مراجعی را جهت کمکهای مالی، حمل ونقل، مراقبت خانوادگی یا حمایت عاطفی به شما معرفی کنند.
گروههای حمایتی نیز میتوانند مفید باشند. در این گروهها، بیماران یا اعضای خانوادههایشان با دیگر بیماران یا خانوادههای آنها ملاقات میکنند تا آنچه دربارۀ کنار آمدن با سرطان و عوارض درمان آموخته و تجربه کردهاند را در اختیار یکدیگر قرار دهند. ممکن است این گروهها حمایت خود را بهطور خصوصی، از طریق تلفن و یا اینترنت ارائه کنند. میتوانید از یکی از اعضای گروه مراقب خود دربارۀ یافتن یک گروه حمایتی بپرسید.
برای آگاهي بيشتر در مورد کنار آمدن با سرطان میتوانید مقالة «فرصت دادن: حمایت از مبتلایان به سرطان» پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي موسسه تحقيقات ، آموزش و پيشگيري سرطان www.ncii.ir را مطالعه کنید.
شرکت در تحقیقات مربوط به سرطان
پزشکان در سراسر دنيا در حال اجرای بسیاری از انواع پژوهشهای بالینی (بررسیهای تحقیقاتی که بیماران بهصورت داوطلبانه در آنها شرکت میکنند) هستند. پژوهشهای بالینی برای پاسخ دادن به ابهاماتی با اهمیت، و بهمنظور پی بردن به میزان تأثیرگذار بودن و بیخطر بودن روشهای جدید طراحی میشوند.
تحقیقات پیشاپیش به پیشرفتهایی منجر شدهاند و پزشکان همچنان به دنبال روشهای مؤثرتری برای درمان سرطان لنفوم هوچكين هستند. محققان در حال بررسی روشهایی جدیدتر و بهتر جهت درمان این سرطان، و همچنین روشهایی برای بهبود کیفیت زندگی مبتلایان به این نوع سرطان هستند.
بيماراني که در پژوهشهای بالینی شرکت میکنند در صورتیکه روش درمانی جدید مؤثر باشد، جزو اولین نفراتی خواهند بود که از آن روش بهرهمند میشوند. و حتی اگر بيماران شرکت کننده در این پژوهشها مستقیماً از آن بهرهمند نشوند، با کمک به پزشکان از طریق افزایش معلوماتشان دربارۀ لنفوم هوچكين و چگونگی مهار آن، كمك مهمی در این زمینه انجام میدهند. با اینکه پژوهشهای بالینی میتواند خطراتی در پی داشته باشد، پزشکان تمام تلاش خود را برای محافظت از بیمارانشان انجام میدهند.
sajjad14
12th June 2011, 01:23 PM
تشكر ميكنم خوب بود
poune
16th June 2011, 03:42 PM
آنچه باید دربارۀ سرطان پوست بدانید
What You Need To Know About skin cancer
مقدمه
پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.nci.ir) حاوی اطلاعات مهمی دربارۀ سرطان پوست است؛ سرطان پوست رایجترین نوع سرطان در ايران است و هر سال حدود یک میلیون نفر به آن مبتلا میشوند.
سرطان پوست انواع متعددی دارد. این مقاله شامل دو نوع رایج سرطان پوست، يعني سرطان سلول بازل و سرطان سلول سنگفرش است، که آنها را سرطان پوست غیرملانومایی هم مینامند. سرطان پوستی ملانوم کمتر رایج است در این جزوه به آن اشاره نشده است. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این بیماری، مقاله «چه مواردی را باید در مورد ملانوم بدانید» را بخوانید.
دانشمندان برای کسب دانش بیشتر در مورد چگونگی بروز سرطان پوست مطالعه میکن ند و به دنبال راههای بهتری برای پیشگیری و درمان آن هستند.
ncii.ir اطلاعاتي دربارة سرطان را بهدست ميدهد كه شامل نشريات ذكر شده در اين مقاله ميباشد.
پوست
پوست گستردهترين ارگان بدن است که بدن را در مقابل گرما، نور و عفونت محافظت كرده، به كنترل دمای آن كمك و چربی و آب ذخیره میکن د. پوست همچنین ویتامین D میسا زد.
پوست دو لایه اصلی دارد:
اپیدرم: لایه بیرونی پوست است. و از سلولهای تخت که سلولهای سنگفرشي هستند؛ تشکیل شده است. در زیر سلولهای سنگفرشي، در عمیق ترین قسمت اپیدرم، سلولهای گردی به نام سلولهای بازال قرار دارند که ملانوسیت نامیده میشو ند كه رنگدانه ها (رنگ) را در پوست میسازند و در پايینترین قسمت اپیدرم قرار گرفتهاند.
درم: درم در زیر اپیدرم قرار دارد که شامل رگهای خونی، رگهای لنفاوی و غدهه ا است. بعضی از این غدهه ا تولید عرق میکن ند که به خنک شدن بدن کمک میکن د. غدد دیگر سبوم درست میکن ند. سبوم ماده چربی است که از خشک شدن پوست جلوگیری میکن د. عرق و سبوم از خروجی های کوچکی به نام منفذ به سطح پوست میرس ند.
شناخت سرطان پوست
سرطان پوست از سلولها - اجزای اصلي که پوست را میسا زند - شروع میشو د؛ سلولهای پوست رشد میکن ند و برای اینکه به شکل سلولهای جدید در بیایند تقسیم میشو ند. هر روز سلولهای پوست پیر میشو ند و میمی رند و سلولهای جدید جای آنها را میگی رند.
گاهی این روند منظم اشتباه عمل میکن د. سلولهای جدید وقتی پوست به آنها نیازی ندارد بهوجود میآی ند و سلولهای پیر در زمانیکه باید نمیم یرند. این سلولهای اضافه توده ای از بافت را تشکیل ميدهند که به آن تومور میگو یند.
تومور میتو اند خوشخ یم یا بدخیم باشد.
تومور خوشخ یم سرطان نیست:
تومور خوشخ یم بهندرت تهدیدی برای زندگی محسوب میشو د.
تومور خوشخ یم را میتو ان برداشت و معمولاً دوباره رشد نمیک ند.
سلولهای تومور خوشخ یم به بافتهای مجاورشان هجوم نمیب رند.
سلولهای تومور خوشخ یم در قسمتهای دیگر بدن گسترش نمیی ابند.
تومور بدخیم سرطان است:
تومور بدخیم معمولاً خطرناكتر از تومور خوشخ یم است و ممکن است تهدیدی برای زندگی باشد؛ از نظر آماري دو نمونة رایج سرطان پوست موجب مرگ یک هزارم از افراد مبتلا به سرطان میشو د.
تومور بدخیم معمولاً قابل برداشتن است. ولی گاهی دوباره عود میکن د.
سلولهای تومور بدخیم ممكن است به بافتها و ارگانهای مجاور هجوم برده و به آنها آسیب برسانند.
بعضی از تومورهای بدخیم در قسمتهای دیگر بدن گسترش مي ابند. گسترش سرطان در بدن را متاستاز (Metastasis) مينامند.
انواع سرطان پوست
سرطانهای پوست براساس نوع سلولهای سرطانی نامگ ذاری میشو ند.
دو نمونه رایج سرطان پوست، سرطان سلولهاي بازال و سنگفرشي است، این سرطان ها معمولاً روی سر، صورت، دستها و بازوها ايجاد میشو ند. این مناطق بدن معمولاً در معرض نور خورشید قرار دارند، ولی سرطان پوست هر جای ديگري هم میتو اند بهوجود آيد.
سرطان سلول بازال به آرامی رشد كرده در مناطقی که پوست در معرض نور خورشید است و بر روی پوست صورت بروز ميكند؛ سرطان سلول بازال به ندرت به ساير نواحي بدن گسترش مييابد.
سرطان سلول سنگفرشي عمدتاً در نواحي در معرض نور خورشيد ايجاد ميشود ولي ممكن است در ساير نواحي هم ايجاد شود. سرطان سلول سنگفرشي گاهي به غدد لنفاوي و ساير نواحي بدن گسترش مييابد.
اگر سرطان پوست از جای اصلی خود به قسمتهای دیگر بدن گسترش یابد، تومور جدید همان سلولهای غیرعادی و همان نام تومور اولیه را دارد و کماکان سرطان پوست نامیده میشو د.
عوامل خطرزا
پزشکان نمیت وانند توضيح دهند که چرا یک شخص به سرطان پوست مبتلا میشو د و شخص دیگری خیر. گرچه، میدانیم که سرطان پوست واگیر نیست و از بيمار به اشخاص ديگر سرايت نميكند.
تحقیقات نشان میده د افرادی که عوامل خطرزاي معینی دارند بیشتر از بقیه به سرطان مبتلا میشو ند. آنچه میتو اند امكان ابتلا به سرطان را بالا ببرد عامل خطرزا نامیده میشو د.
مطالعات، عوامل خطرزای زیر را علت ابتلا به سرطان پوست معرفي ميكنند:
اشعه ماوراء بنفش (UV) : اشعه UV از خورشید، لامپهای خورشیدی یا تختهاي برنزه کردن يا سالنهاي برنزه كردن، ساطع میشو د. خطر ابتلای فرد به سرطان پوست به مدت زمانیکه در معرض اشعه UV است بستگی دارد. بیشتر سرطانهای پوست بعد از سن 50 سالگی اتفاق میاف تند، ولی تابش نور خورشید به پوست از سنین پايین آسیب میرس اند.
اشعه UV بر روی همه تأثیر میگذ ارد؛ ولی افرادی که پوست لطیفی دارند که کک مک دارد یا بهراحتی میسو زد در معرض خطر بیشتری هستند. این افراد گاهی موی قرمز یا بلوند و چشم رنگی نیز دارند، ولی افراد تیره رنگ نیز به سرطان پوست مبتلا میشو ند.
کسانیکه در مناطقی که اشعه UV درجه بالايي دارد زندگی میکن ند در معرض خطر بيشتر سرطان پوست هستند.
اشعه UV حتی در هوای سرد و یا روزهاي ابری نیز ساطع میشو د.
جوشگاه و سوختگی بر روی پوست.
عفونت با انواع خاصی از ویروس پاپيلوماي انساني.
تماس با ارسنیک در محیط کار.
التهاب مزمن پوست یا زخم پوست.
بیماریهایی که پوست را نسبت به پرتو خورشید حساس میکن ند، مانند زرودرما پیگمنتوزوم، آلبینیسم (زالی)
سندروم خال سلول بازال
پرتودرمانی
وضعيت پزشکی، یا دارويی که سیستم ایمنی را از بين ببرد.
سابقة شخصی از یک یا چند نوع سرطان
پيشينة خانوادگی سرطان پوست
اکتینیک كراتوزيس: تومور تخت و پوسته داری است که بر روی پوست و معمولاً در نواحی که در معرض نور خورشید است بهخصوص صورت و پشت دستها ایجاد میشو د. تومور ممکن است به شکل دلمههاي قرمز تیره یا قهوه ای بر روی پوست ظاهر شود. همچنین بهصورت ترک یا پوست اندازی لب پاييني که خوب نمیش ود نیز بهوجود میآی د. در صورت درمان نشدن، مقدار کمی از این زائده های پوسته دار میتو انند به سرطان سلول سنگفرشي تبدیل شوند.
بيماري بوون (Bowen): نوعی از دلمههاي پوسته دار یا ضخیمی است که بر روی پوست تشکیل میشو د که ممکن است به سرطان سلول اسکوآموس تبدیل شود.
اگر فکر میکن ید در معرض خطر سرطان پوست هستید، باید با پزشک در این مورد صحبت کنید؛ پزشک ميتواند راهه ایی را برای کاهش خطر به شما پیشنهاد كند.
پیشگیری
بهترین راه پیشگیری از سرطان پوست محافظت از خود در برابر نور خورشید است؛ همچنین، کودکان را از سنین پايین بايد در اين مورد محافظت كرد. پزشکان به افراد در همه سنین توصيه میکن ند زمان در معرض نور خورشید یا دیگر منابع اشعه UV بودن را محدود کنند:
بهتر است از آفتاب بین روز، هر جا که هستید، در امان باشید (از اواسط صبح تا اواخر بعد از ظهر). همچنین باید خودتان را از اشعه UV، كه از روی ماسه، آب، برف و یخ منعكس ميشود، محافظت کنید. اشعهUV میتو اند از لباس روشن، شیشه جلوی اتومبیل، پنجره و ابر عبور کند.
از لباس آستین بلند از پارچه هایي با بافت محکم، کلاه لبهدار پهن و عینک آفتابی که جلوي اشعه UV را ميگيرد، استفاده كنيد.
از کرمهای ضدآفتاب استفاده کنید. كرم ضدآفتاب ميتواند از سرطان پوست جلوگیری کند، مخصوصاً كرم ضدآفتاب با طیف بالا (برای جلوگيري از اشعه UVB وUVA) با عامل محافظ نور(SPF) حداقل 15، ولی باز هم بايد از نور خورشید پرهیز کنید و برای محافظت از پوستتان لباس مناسب بپوشید.
از استفاده از لامپ های خورشیدی و سالن های برنزه شدن (سولاریوم) بپرهيزيد.
نشانه
بیشتر سرطان های پوست سلول بازل و سلول سنگفرشي اگر سریع تشخیص داده شوند و تحت درمان قرار گیرند میتو انند درمان شوند.
تغییر در پوست رایج ترین نشانه سرطان پوست است که میتو اند شامل زائده، زخمی که خوب نشود یا تغییر در زائده قبلی باشد. همه سرطانها شبیه هم نیستند.
تغییرات پوست به شکل زیر است:
یک توده کوچک، نرم، صیقلی، کمرنگ یا مومی
یک توده سفت و قرمز
زخم یا توده ای که خونریزی کند یا به دلمه یا پوسته زخم تبدیل شود.
نقاط مسطح قرمز که زبر، خشک یا پوستهدار است و ممکن است توأم با خارش یا حساس باشد.
لکهه ای قرمز یا قهوه ای که زبر و پوستهدار است.
گاهی سرطان پوست دردناک است ولی هميشه اینط ور نیست.
بد نيست که پوستتان را برای هر زائده یا هر تغییر دیگری مورد آزمایش قرار دهید. راهنمای آزمایش پوست در پايين آمده است. درنظر داشته باشید که هر تغییر نشانة حتمی سرطان پوست نيست، با اينحال باید هرگونه تغییر در پوست خود را سریعاً به پزشك اطلاع دهيد، و در صورت لزوم با یک متخصص پوست هم، مشورت كنيد.
نشانه ها
اگر تغییری بر روی پوستتان مشاهده کردید، پزشک باید تشخیص دهد که آیا به دلیل سرطان یا به دلایل دیگر است. پزشک قسمتی و يا تمام محدودهاي که بهنظر غیرعادی میآی د برمیدارد و به آزمایشگاه ميفرستد تا آسیبشناس آن را در زیر میکروسکوپ مورد بررسي قرار دهد؛ بايد گفت كه نمونهبرداری تنها راه مطمئن تشخیص سرطان پوست است.
نمونهبرداری در مطب پزشک یا بهصورت سرپايی در درمانگاه یا بیمارستان انجام میشو د؛ محل انجام اين عمل بستگی به اندازه و محل قسمت غیرعادی بر روی پوست شما دارد. احتمالاً بیهوشی موضعی خواهید داشت.
چهار نوع نمونهبرداری پوست وجود دارد:
نمونهبرداری با پانچ: پزشک از یک ابزار تیز توخالی برای برداشتن یک دایره از بافت قسمت غیرعادی استفاده میکن د.
نمونهبرداری جزئي (انسيزيونال): پزشک از چاقوی جراحی برای برداشتن قسمتی از زائده استفاده میکن د.
نمونهبرداری با برداشتن كامل: پزشک از چاقوی جراحی برای برداشتن کل زائده و بعضی بافتهای اطراف آن استفاده میکن د.
نمونهبرداری با تراش: پزشک از یک تیغ باریک و تیز برای تراشیدن زائده غیرعادی استفاده میکند.
سؤالاتی که میتو انید قبل از نمونهبرداری از پزشک بپرسید:
چه نوع نمونهبرداری را برای من پیشنهاد میکن ید؟
نمونهبرداری چگونه انجام میشو د؟
آیا باید به بیمارستان بروم؟
چقدر طول میکش د؟ آیا بههوش خواهم بود؟ آیا ناراحتکننده است؟
آیا خطري هم دارد؟ آیا بعد از نمونهبرداری امکان عفونت یا خونریزی وجود دارد؟
جای زخم به چه شکل خواهد بود؟
جواب آزمایش چه زماني آماده ميشود؟ چه کسی دربارة آن توضیح میده د؟
مرحلهبندی
اگر نمونهبرداری نشان دهد که سرطان دارید، پزشک باید مرحله بیماری را مشخص كند. در برخی نمونه ها، پزشک ممکن است گرهه ای لنفاوی شما را مورد بازرسی قرار دهد تا مرحله سرطان را تشخیص دهد.
تشخيص اين مرحله براساس موارد زیر میبا شد:
اندازة زائده
در چه عمقی در زیر لایه بیرونی پوست قرار دارد.
آیا به گرهه ای لنفاوی اطراف یا دیگر قسمتهای بدن هجوم برده است يا خير.
مراحل سرطان پوست به شرح زیر میبا شند:
مرحله صفر: سرطان فقط در لایه بالایی پوست است که به آن کارسینومای درجا میگویند.
مرحل I: پهنای زائده 2 سانتی متر است (4/3 اینچ) یا کوچکتر.
مرحلهII: پهنای زائده بزرگتر از 2 سانتیمتر است (4/3 اینچ).
مرحلهIII: سرطان به زیر پوست، غضروف، ماهیچه، استخوان یا به گرههای لنفاوی اطراف هجوم برده ولی در دیگر قسمتهای بدن گسترش نيافته است.
مرحلهIV: سرطان در دیگر قسمتهای بدن گسترش یافته است.
درمان
روشهای درمان
جراحی
شیمیدرمانی موضعی
درمان فتودینامیک
پرتودرمانی
گاهی کل قسمت سرطاني در حین نمونهبرداری بیرون آورده میشو د. در این موارد، درمان دیگری لازم نیست. اگر احتیاج به درمان بیشتری داشته باشيد، پزشک گزینه های درمانی را برایتان توضیح میده د.
درمان سرطان پوست به نوع و مرحله بیماری، اندازه و محل زائده و سابقة پزشكي و وضع سلامتي شما بستگی دارد. در بسیاری از موارد، هدف از درمان برداشتن و از بين بردن کل سرطان است.
بهتر است قبل از ملاقات با پزشک صورتي از ابهامات و سؤالهاي خود آماده کنید؛ شايد لازم باشد از گفته های پزشک، يادداشت برداريد و بخواهید یکی از اعضای خانواده یا دوستتان هنگام ملاقات با پزشک حضور داشته باشد.
پزشک ممکن است شما را نزد یک متخصص بفرستد، یا خودتان بخواهید كه اين كار را انجام دهيد. متخصصانی که سرطان پوست را درمان میکن ند متخصص پوست، جراح و سرطان شناس و متخصص پرتودرماني هستند.
دريافت نظريه دوم
قبل از شروع درمان، شايد بخواهيد نظريه دومي را هم در مورد تشخيص و برنامه درماني بگيريد؛ بيشتر شركتهاي بيمه اگر از طرف شما يا پزشك درخواست شود هزينه نظريه دوم را پوشش ميدهند. جمعآوري سوابق پزشكي و ترتيب ملاقات با پزشك ديگر احتمالاً نياز به وقت اضافي دارد كه اين معمولاً عادي است و اگر چندين هفته هم دريافت نظريه دوم طول بكشد اين تأخير در بسياري از موارد موجب كاهش تأثير درمان نميشود؛ با اين همه براي اطمينانخاطر، بايد در مورد اين تأخير با پزشك خود مشورت كنيد، چون گاهي افراد مبتلا به سرطان پوست احتياج فوري به درمان دارند.
راههاي متعددي براي يافتن پزشك، براي گرفتن نظريه دوم، وجود دارد:
پزشكتان خودش شما را به يك يا چند متخصص ارجاع دهد. در مراكز سرطان، معمولاً متخصصين متعددي گاهي در يك گروه با هم كار ميكنند.
براي دسترسي به مراكز درماني و پزشكان متخصص مرتبط ميتوانيد به پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.nci.ir) مراجعه كنيد.
پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسه تحقيقات و آموزش و پيشگيري سرطان (www.nci.ir) مقالات مفيدي را كه «در صورت داشتن سرطان، چگونه پزشك يا راههاي درمان را پيدا كنيد.» فراهم كرده است.
ميتوانيد قبل از نمونهبرداری از پزشکتان سؤالات زیر را بپرسید:
بیماری در چه مرحله ای قرار دارد؟
چه گزینه های درمانی براي من وجود دارد و کدام را به من پیشنهاد میکن ید؟ و چرا؟
هر نوع درمان چه مزایای قابل انتظاری دارد؟
هر نوع درمان چه خطرات و عوارض جانبی دارد؟ چه کارهایی برای کنترل عوارض جانبی میتوانیم انجام دهیم؟
آیا درمان در ظاهر من تأثیر میگذ ارد؟ اگر چنين است، آیا جراح ترمیمی یا جراج پلاستیک میتواند کمک کند؟
آیا درمان بر فعالیتهای عادیام تأثیر میگذ ارد؟ اگر چنين است، برای چه مدت؟
هزینه تخمینی درمان چقدراست؟ آیا بیمه درمانی من درمان را پوشش میده د؟
هر چند وقت یکبار باید معاینه عمومی شوم؟
روشهای درمان
پزشک گزینه های درمانی و موارد مورد انتظار را برایتان شرح ميدهد. شما و پزشکتان میتو انید برای پیشرفت برنامه درمانی مطابق با نیازتان همكاري کنید.
معمولاً درمان افراد مبتلا به سرطان پوست جراحي است، ولي در برخی موارد پزشك، شیمیدرمانی موضعی، درمان فتودینامیک یا پرتودرمانی را پيشنهاد ميكند.
چون درمان سرطان پوست ميتواند سلولها و بافتهای سالم را نيز از بین ببرد، گاهی عوارض جانبی ناخواسته ای پيش ميآيد؛ اين عوارض جانبی به نوع و محدوده ای که باید درمان شود بستگی دارد، ولي در همه افراد مشابه نیست.
قبل از شروع درمان، پزشک عوارض احتمالي ممکن را به شما میگو ید و راههایی را برای مقابله با آنها پیشنهاد میده د.
بسیاری از سرطانهای پوست را میتو ان به سرعت و بهراحتی با جراحي برداشت؛ برای کنترل درد، کاهش عوارض جانبی درمان و تسهيل نگرانيها هم به مراقبت حمايتي نياز است.
اطلاعات در مورد اين مراقبتها در پايگاه لينك موجود است.
ممکن است بخواهید با پزشک در مورد شرکت در یک پژوهش بالینی، یک مطالعه تحقیقاتی دربارۀ راهه ای جدید درمان سرطان یا پیشگیری از عود آن صحبت کنید؛
جراحی
جراحی برای درمان سرطان پوست روشهاي گوناگوني دارد و روشی که پزشک استفاده میکن د به اندازه و محل زائده و عوامل مختلف ديگري بستگی دارد.
در ادامه انواع مختلف جراحي برایتان شرح داده ميشود:
جراحی پوست با برداشتن كامل (اكسيزيونال) يكي از درمانهاي رایج برای درمان اين سرطان است؛ پس از بیحس کردن موضع، جراح زائده را با تیغ جراحی بیرون میآو رد و پوست اطراف زائده را نیز برمی دارد. این پوست حاشیه نام دارد و آن در زیر میکروسکوپ، برای اطمینان از اینکه همه سلولهای سرطانی بیرون آورده شدها ند، مورد بررسي قرار ميگيرد و اندازه آن به اندازه زائده بستگی دارد.
جراحی Mohs (جراحی میکروگرافی) معمولاً برای سرطان پوست استفاده میشو د. محل زائده بیحس میشو د. جراح لایه های نازکي از زائده را میتر اشند و هر لایه بلافاصله زیر میکروسکوپ بررسي میشو د؛ جراح به تراشیدن لایه ها ادامه میده د تا آنجا که هیچ سلول سرطانی در لایه ها دیده نشود. در این روش، جراح کل سرطان و فقط مقدار کمی از بافت سالم را برميدارد.
خشکاندن الکتریکی و کورتاژ معمولاً برای برداشتن سرطان كوچك سلول بازل پوست استفاده میشو د. سرطان با ابزار تیز قاشقی شکلی موسوم به آلتتراش برداشته شده سپس یک جریان الکتریکی به قسمت تحت درمان برای کنترل خونریزی و کشتن هرنوع سلول باقيمانده سرطانی فرستاده میشو د. خشک کردن الکتریکی و کورتاژ معمولاً روند سریع و ساده ای دارد.
جراحی سرمایشی كرايو معمولاً برای افرادی که قادر به تحمل انواع دیگر جراحی نيستند، از سرمای شدید برای درمان سرطان در مرحله اولیه یا در سرطانهای پوست خیلی نازک استفاده ميشود. پزشک، در اين روش، نیتروژن مایع را مستقیماً بر روی زائده میگذ ارد. این درمان گاهي، موجب تورم ميشود و به اعصاب آسیب ميرساند که موجب از دست دادن حس در محل آسیب دیده ميشود. در گزیده مقالات پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسه تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) «جراحی سرمایشی در درمان سرطان: پرسش و پاسخ» اطلاعات بیشتری وجود دارد.
جراحی با لیزر از اشعه باریک نور برای برداشتن سلولهای سرطانی استفاده میکن د؛ از اين روش معمولاً برای زائده هایی که فقط در لایه های پايینی پوست بهوجود آمدهاند استفاده میشود. در گزیده مقالات پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسه تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) «لیزر در درمان سرطان: پرسش و پاسخ» اطلاعات بیشتری در این زمینه موجود است.
گرانت برای وصل و بستن شکاف پوست ناشي از جراحی گاهي از گرانت استفاده ميشود؛ جراح در ابتدا تکه پوست سالمي را بیحس کرده و از قسمت دیگر بدن، مثلاً قسمت بالايی ران، برمی دارد؛ اين تکه پوست برای پوشاندن محلی که سرطان پوست آن برداشته شده است بهكار ميرود. اگر پوست پيوند شده دارید باید از آن بهطور ويژهاي مراقبت و محافظت کنید تا بهبود یابد.
زمان بهبودی پس از جراحی در افراد متفاوت است. ممکن است برای چند روز احساس درد و ناراحتی کنید. كه با استفاده از دارو معمولاً میتو ان آن را کنترل کرد. اگر به مسكن بیشتری نیاز باشد پزشک میتو اند پيش از جراحي برنامه آن را تنظیم کند.
ميتوانيد قبل از نمونهبرداری از پزشکتان سؤالات زیر را بپرسید:
بیماری در چه مرحله ای قرار دارد؟
چه گزینه های درمانی براي من وجود دارد و کدام را به من پیشنهاد میکن ید؟ و چرا؟
هر نوع درمان چه مزایای قابل انتظاری دارد؟
هر نوع درمان چه خطرات و عوارض جانبی دارد؟ چه کارهایی برای کنترل عوارض جانبی میتوانیم انجام دهیم؟
آیا درمان در ظاهر من تأثیر میگذ ارد؟ اگر چنين است، آیا جراح ترمیمی یا جراج پلاستیک میتواند کمک کند؟
آیا درمان بر فعالیتهای عادیام تأثیر میگذ ارد؟ اگر میگذ ارد برای چه مدت؟
هزینه تخمینی درمان چقدراست؟ آیا بیمه درمانی من درمان را پوشش میده د؟
هر چند وقت یکبار باید معاینه عمومی شوم؟
معمولاً پس از جراحی همیشه کمی جای زخم باقی می ماند. اندازه و رنگ زخم به اندازه سرطان، نوع جراحی و چگونگی بهبود پوست شما بستگی دارد.
برای هر نوع جراحی، مانند جراحی پیوند یا جراحی ترمیمی مهم است که توصيههاي پزشک را در مورد حمام رفتن، تراشیدن مو، ورزش کردن یا دیگر فعالیتها دقيقاً رعايت كنيد.
شیمیدرمانی موضعی
در شیمیدرمانی از داروهای ضد سرطان برای کشتن سلولهای سرطانی استفاده میکن ند و درمانی که در آن دارو مستقیماً بر روی پوست قرار میگی رد، شیمیدرمانی موضعی است؛ این كار اغلب زمانیکه سرطان پوست برای جراحی خیلی گسترده است و يا در زمانیکه پزشک همچنان سرطانهای جدید پیدا میکن د انجام میگی رد.
معمولاً، دارو بهصورت کرم یا لوسیون است و باید آن را 2 بار در روز به مدت چند هفته بر روی پوست مالید. دارویی که Fluorouracil(5-FU) نامیده میشو د برای درمان سرطانهاي سلول بازل و سلول سنگفرشي که فقط در لایه بالایی پوست هستند استفاده میشو د؛ همچنین داروی Imiquimod برای درمان سرطان سلول بازل که درلایه بالایی پوست قرار دارد بهكار ميرود.
این داروها ممکن است موجب قرمزی و تورم پوست شود، يا بهنحو آزاردهندهاي خارش ايجاد كرده يا ترشح کند و موجب ایجاد بثورات پوستی شود. يا اينكه در مقابل نور آفتاب درد داشته باشد و یا پوست را حساس كند. این تغییرات در پوست پس از پايان درمان برطرف ميشود. شیمیدرمانی موضعی معمولاً جوشگاه ندارد. اگر پوست سالم در زمان درمان سرطان پوست خیلی قرمز یا آسيبديده شود، پزشک باید درمان را متوقف کند.
سؤالاتی که میتو انید دربارۀ شیمیدرمانی موضعی از پزشک بپرسید:
آیا باید در زمانیکه شیمیدرمانی بر روی پوستم انجام ميگيرد تحت مراقبتهای ویژه باشم؟ چه کارهایی باید انجام دهم؟ آیا نسبت به نور آفتاب حساس خواهم بود؟
چه زمانی درمان شروع و چه زماني تمام میشو د؟
درمان فتودینامیک
در درمان فتودینامیک (PDT) از مواد شیمیايی همراه با منبع نور مخصوص، مانند نور لیزر، برای کشتن سلولهای سرطانی استفاده میکن ند. اين مواد شیمیايی به نور حساس هستند. کرم بر روی پوست مالیده میشو د یا ماده شیمیايی تزریق میشو د و در سلولهای سرطانی طولانی تر از سلولهای سالم باقی میما ند. چند ساعت یا چند روز بعد، نور مخصوصی بر روی زائده تابانده می-شود. ماده شیمیايی فعال میشو د و سلولهای سرطانی اطراف را از بین میبر د.
از PDT برای درمان سرطاني كه روی پوست یا خیلی نزدیک به سطح پوست است استفاده میشود.
عوارض جانبی PDT معمولاً جدی نیستند. PDT ممکن است موجب سوختن یا درد و يا باعث سوزش، تورم یا قرمزی شود، يا موجب ايجاد زخم در بافتهای سالم نزدیک زائده شود. اگرتحت درمان PDT هستيد، باید از نور مستقیم خورشید و چراغهای پر نور داخلی برای مدت حداقل 6 هفته بعد از درمان احتراز كنيد.
گزیده مقالات پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسه تحقيقات و آموزش و پيشگيري سرطان (www.nci.ir) «درمان فتودینامیک سرطان: پرسش و پاسخ» اطلاعات بیشتری در این زمینه دارد.
سؤالاتی که میتو انید دربارۀ PDT از پزشک بپرسید:
آیا نیاز دارم در زمانیکه مواد شیمیايی بر روی پوستم قرار دارد در بیمارستان بستری شوم؟
آیا باید بیش از یک بار درمان را انجام دهم؟
پرتودرمانی
در پرتودرمانی (که رادیوتراپی هم نامیده میشو د) از اشعه هايی با انرژی بالا برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده ميشود. اشعه از یک دستگاه بزرگ در خارج از بدن تولید میشو د که فقط بر سلولهای تحت درمان تأثیر میگذ ارد. این درمان در بیمارستان یا درمانگاه در یک یا چندین روز در هفته های متعدد انجام ميشود.
برای سرطان پوست پرتودرماني چندان متداول نیست، ولی هنگاميكه عمل جراحی در منطقه مورد نظر مشکل باشد یا جراحت بدی بهجای گذارد از آن استفاده ميشود. از این درمان در صورت داشتن زائده روی پلک چشم، گوش یا بینی و نيز در صورت بازگشت سرطان بعد از عمل جراحی استفاده ميشود.
عوارض جانبی، به مقدار پرتو و محلی از بدن که تحت درمان قرار میگی رد بستگی دارد. در حین درمان ممکن است پوست تحت درمان قرمز، خشک و حساس شود؛ پزشک راهه ایی را برای کاهش عوارض جانبی ناشی از پرتودرمانی به شما پیشنهاد ميدهد. مقالات پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسه تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) «شما و پرتودرمانی: راهنمایی برای کمک به خود در حین درمان سرطان» اطلاعات بیشتری را در این مورد در اختیارتان میگذ ارد.
سؤالاتی که میتو انید دربارۀ پرتودرمانی از پزشک بپرسید:
پس از پرتودرمانی چه احساسی خواهم داشت؟
آیا ممکن است عفونت، تورم، تاول یا خونریزی و یا جراحت در قسمت درمان شده داشته باشم؟
چگونه باید از منطقه درمان شده مراقبت کنم؟
پیگیری مراقبت
پیگیری مراقبت بعد از درمان برای سرطان پوست مهم است. پزشک بر بهبودی شما نظارت کرده سرطان های جدید پوست را بازرسی میکن د. سرطانهای جدید پوست بسیار رایج تر از سرطان پوست گسترش یافته و درمان شده است. بازبينيهاي مرتب مطمئن میسا زد که هرگونه تغییری در سلامتی شما ملاحظه شده و در صورت لزوم درمان میشو د. مابین ملاقاتهای برنامه ریزی شده، باید مرتب پوستتان را بازرسی کنید. میتو انید راهنمای بازرسی پوست را در پايین ببینید و در صورت دیدن هر مورد غيرعادي باید با پزشک تماس بگیرید. همچنین مهم است که به توصیه های پزشک در مورد چگونگی کاهش خطر گسترش دوباره سرطان پوست عمل کنید.
مقاله «مواجه شدن با مسائل پیش رو: زندگی پس از درمان سرطان» داخل پايگاه مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.nci .ir) برای افرادی است که درمانشان را کامل کرده اند و به سؤالاتی دربارۀ پیگیری مراقبت و دیگر موارد پاسخ میده د؛ راههایی هم برای استفاده هرچه بيشتر از ملاقاتهای پزشکی و همچنین راهه ایی برای صحبت با پزشک در مورد برنامه ریزی روشهای بهبودی و سلامتی در آینده را پیشنهاد میده د.
منابع پشتیبانی
سرطان پوست نسبت به دیگر انواع سرطان پیشآ گاهی یا نتیجه بهتری دارد؛ گرچه، در هر صورت، اطلاع از ابتلا به هر نوع سرطان میتو اند ناراحتکننده باشد. اگر در مورد درمان ها، مدیریت عوارض جانبی و صورتحساب های پزشکی نگران هستيد. پزشکان، پرستاران و دیگر اعضاي تیم مراقبان سلامتی میتو انند در اين مورد به سؤالات شما پاسخ دهند. اگر بخواهید در مورد احساسات و نگرانیهایتان صحبت کنید، ملاقات با مددکاران اجتماعی، مشاوران میتو اند برایتان مفید باشد. اغلب، یک مددکار اجتماعی میتو اند در مورد منابع کمکهای مالی، هزينههاي رفتوآمد یا حمایت عاطفی شما را راهنمايي كند.
گروه های حمایتی نیز میتو انند کمک کنند؛ در این گروه ها، بیماران یا اعضای خانواده شان با دیگر بیماران برای تبادل آموخته های خود دربارۀ کنار آمدن با سرطان و تأثیرات درمان آن ملاقات میکن ند. همچنين ميتوانيد چكيده مقالات پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسه تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.nci.ir) «سازمانهاي ملي كه به بيماران سرطاني و خانواده آنها خدمات ارائه ميدهند» را مطالعه كنيد.
كمك به تحقیقات سرطان
پزشکان پژوهش های بالینی را انجام میده ند (مطالعات تحقیقاتی که افراد بهصورت داوطلبانه در آن شرکت کرده اند). پژوهش های بالینی برای پاسخ به سؤالات مهم و فهم اینکه آیا روشه ای جدید قابل اطمينان و مؤثر هستند طراحی شدها ند. برخي تحقیقات هماک نون به نتیجه رسیدهاند، مانند درمان فتودینامیک، و تحقیقات همچنان برای یافتن راهه ای بهتر پیشگیری و درمان سرطان پوست ادامه دارد.
برای سرطان سلول بازل، محققان هنوز روی تغییرات ژن که ميتوانند عوامل خطرزایی برای بیماری باشند مطالعه و همچنین برای درمان سرطان سلول بازل، درمان بیولوژیک را با جراحی مقایسه میکن ند.
كساني که در پژوهشهای بالینی شرکت میکن ند از جمله افرادی هستند، که در صورت مؤثر بودن روشه ای جدید، قبل از ديگران از مزایای آن بهره مند میشو ند؛ حتی اگر مستقیماً هم بهره نبرند، به پزشکان شناخت بیماری و کنترل آن در بیماران، کمک بزرگی انجام میده ند. گرچه، پژوهش های بالینی شايد خطراتی داشته باشد، ولي بايد توجه داشت كه محققان در نگهداری از بیمارانشان همه تلاششان را به كار ميبرند.
اگر مایل به شرکت در پژوهش های بالینی هستید با پزشک خود صحبت کنید. ميتوانيد مقاله «شرکت در مطالعات تحقیقاتی درمان سرطان» نام پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسه تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) را بخوانید، که چگونگی انجام پژوهشهای بالینی و مزایا و خطرات احتمالي آن را شرح میده د.
در پايگاه ncii.ir بخشي دربارة پژوهشهاي باليني كه شامل اطلاعات كلي ميباشد.
چگونه میتو ان پوست خود را معاینه کرد؟
پزشک یا پرستار ممکن است به شما پیشنهاد دهند که خودتان آزمایش پوستتان را برای سرطان پوست، که شامل ملانوم است، انجام دهید.
بهترین زمان برای انجام این آزمایش بعد از دوش گرفتن یا حمام است. باید پوستتان را در اتاقی پرنور بررسی کنید؛ براي اين كار باید یک آيینه تمام قد و یک آيینه دستی داشته باشيد و بهتر است از علائم تولد، خالها و دیگر نشانه های آشكار و معمولی و حس و لمس كردن آنها استفاده کنید.
به دنبال هر چیز جدید بگردید:
خاله ای جدید (که با دیگر خالهایتان فرق دارند)
یک تکه پوست جدید که قرمز رنگ یا تیره است که بهنظر میرس د کمی رشد کرده است.
برآمدگی سخت جدید همرنگ گوشت
تغییر در اندازه، شکل، رنگ یا حس خال
زخمی که خوب نمیش ود
خودتان را از سر تا نوک انگشتان پا بررسی کنید. فراموش نکنید که پشتتان، فرق سر، مناطق تناسلی و میان باسنتان را بررسی کنید.
به صورت، گردن، گوشها و فرق سرتان نگاه کنید. شايد لازم باشد از یک شانه یا سشوار برای کنار زدن موهایتان استفاده کنید تا بهتر ببینید. امکان دارد بازرسی فرق سر برای خودتان مشکل باشد.
به جلو و پشت بدنتان در آيینه نگاه کنید. سپس دستتان را بالا ببرید و به سمت راست و چپ بدنتان نگاه کنید.
آرنجتان را کج کنید. به دقت به ناخن هایتان، کف دستتان، بازویتان (شامل سطح پايینیشان) و بالای بازو نگاه کنید.
پشت، جلو و بغل پاهایتان را بررسی کنید. همچنین مناطق تناسلی و میان باسنتان را خوب بازرسی کنید.
بنشینید و از نزدیک پاهایتان همچنین ناخن های پایتان، کف پایتان و میان انگشتانتان را ببینید.
با بازرسی مرتب پوست، متوجه میشو ید که چه مواردی عادی هستند. بهتر است تاریخ روزی که پوستتان را امتحان کرده اید يادداشت كنيد و حالت پوستتان را شرح دهید. اگر پزشک از پوستتان عکس میگی رد میتو انید برای کمک به بازرسی تغییرات ایجاد شده در پوست عکسه ا را با پوستتان مقایسه کنید. اگر هر چیز غیر عادی پیدا کردید به پزشک اطلاع دهید.
poune
16th June 2011, 03:58 PM
آنچه باید دربارۀ سرطان کولون و رکتوم بدانید
What You Need To Know About™ Cancer of the Colon and Rectum
دربارۀ این مقاله
این مقالة پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) دربارۀ سرطان کولون و رکتوم است. به سرطانی که از کولون شروع شود سرطان کولون، و به سرطانی که از رکتوم شروع شود سرطان رکتوم میگویند. سرطانی که از هريك از این اندامها شروع شود را سرطان کولورکتال مينامند.
در این مقاله، مطالبی دربارۀ عوامل خطرزای احتمالی، غربالگری، علائم، تشخیص، و درمان خواهید خواند. همچنین فهرستی از سؤالها هم برای پرسیدن از پزشک وجود دارد. شاید همراه داشتن این مقاله در ملاقات بعديتان با پزشک مفید باشد.
اگر اطلاعات بیشتری دربارۀ سرطان کولورکتال میخواهید، لطفأ به سایت ما به پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) مراجعه کنید.
کولون و رکتوم
کولون و رکتوم بخشهایی از دستگاه هاضمه هستند. آنها یک مجرای بلند و قابل انعطاف را به نام روده بزرگ تشکیل میدهند. کولون حدود 1 تا 1.5 متر ابتدای روده بزرگ، و رکتوم چند سانتیمتر انتهایی آن است.
غذای نیمه هضم شده از روده کوچک وارد کولون میشود. کولون مواد غذایی و آب را از غذا جدا كرده و بقیه را تبدیل به مواد زائد (مدفوع) میکند. مواد زائد از کولون عبور ميكند و وارد رکتوم میشود سپس از راه مقعد از بدن خارج میشوند.
این تصویر کولون و رکتوم را نشان میدهد.
آشنایی با سرطان
سرطان در سلولها (واحد سازنده بافتها) شروع میشود. بافتها هم اندام بدن را میسازند.
در حالت عادی، سلولها رشد میکنند و تقسیم میشوند تا همزمان با نیاز بدن سلولهای جدید ایجاد کنند. وقتی سلولها پیر میشوند، میمیرند، و سلولهای جدید جای آنها را میگیرند.
بعضی وقتها، این فرایند منظم دچار اختلال میشود. سلولهای جدید وقتی بدن به آنها احتیاج ندارد تشکیل میشوند، و سلولهای پیر هم زمانی که باید بمیرند نمیمیرند. سلولهای اضافی یک توده از بافت به نام بافت زائد یا تومور تشکیل ميدهند.
تومورها خوشخیم یا بدخیم هستند:
تومورهای خوشخیم سرطان نيستند:
تومورهای خوشخیم بهندرت تهدیدکننده حیات انسان هستند.
اکثر تومورهای خوشخیم قابل خارج کردن هستند و بعد از آن معمولاً دوباره رشد نمیکنند.
تومورهای خوشخیم به بافتهای اطراف خود تهاجم نمیکنند.
سلولهای با منشاء تومورهای خوشخیم به بقیه بخشهای بدن گسترش پیدا نمیکنند.
تومورهای بدخیم سرطان هستند:
تومورهای بدخیم در کل خطرناکتر از تومورهای خوشخیم هستند. آنها میتوانند تهدید کننده حیات انسان باشند.
تومورهای بدخیم معمولاً قابل خارج کردن هستند. اما بعضی وقتها بعد از آن هم دوباره رشد میکنند.
تومورهای بدخیم به بافتها و اندامهای کناري خود حمله ميکنند و به آنها صدمه ميزنند.
سلولهای سرطانی معمولاً از یک تومور بدخیم جدا ميشود. و به بقیه نقاط بدن گسترش پیدا ميكنند. سلولهای سرطانی با ورود به جریان خون یا دستگاه لنفاوی به تمام بدن انتشار مييابند. سلولهای سرطانی، تومورهای جدید که به بقیه اندامها آسیب میرساند را میسازند. به گسترش سرطان متاستاز گفته میشود.
وقتی سرطان کولورکتال به خارج از کولون و رکتوم گسترش مييابد، سلولهای سرطانی معمولاً در غده لنفاوی مجاور پیدا میشوند. اگر سلولهای سرطانی به این غدد رسیده باشند، ممکن است به سایر غدد لنفاوی و اندامها نیز گسترش پیدا کرده باشند. سلولهای سرطان کولورکتال بیشتر اوقات به کبد رسوخ میکنند.
وقتی سرطان از محل اصلی خود به یک نقطه دیگر بدن نفوذ كرد، تومور جدید با سلولهای غیرطبیعی مشابه و نامی مشابه تومور مبدأ را دارند. مثلاً، اگر سرطان کولورکتال به کبد رسوخ كرد، سلولهای سرطانی در کبد در حقیقت سلولهای سرطانی کولورکتال هستند. نام این بیماری سرطان کولورکتال گسترش یافته (متاستازي) است، و سرطان کبد نام نمیگیرد. به همین دلیل، مانند سرطان کولورکتال درمان میشود، نه سرطان کبد. پزشکان تومور جدید را بیماری دوردست یا متاستاز مینامند.
عوامل خطرزا
هیچکس دلایل دقیق سرطان کولورکتال را نمیداند. پزشکان اغلب نمیتوانند توضیح دهند چرا شخصی به این بیماری مبتلا میشود و شخص دیگر نمیشود. با اينحال، واضح است که سرطان کولورکتال واگیر نیست و هیچ كس نمیتواند این بیماری را از دیگری بگیرد.
تحقیقات نشان داده است که كساني که عوامل خطرزای مشخصی دارند بیشتر از بقیه احتمال ابتلا به این بیماری را دارند. عامل خطرزا، چیزی است که احتمال ابتلا به بیماری را افزایش میدهد.
مطالعات، عوامل خطرزای زیر را برای سرطان کولورکتال یافته است:
سن بالای 50 سال: احتمال ایجاد سرطان کولورکتال با افزایش سن بیشتر میشود. بیش از 90 درصد مبتلايان به این بیماری بعد از 50 سالگی تشخیص داده میشوند. سن متوسط تشخیص، 72 سال است.
پولیپهای کولورکتال: پولیپها بیرون زدهگیهایی روی دیواره داخلی کولون یا رکتوماند، كه در افراد بالای 50 سال شایعاند. بیشتر پولیپها خوشخیم (غیرسرطانی) هستند، اما بعضی از پولیپها (آدنومها) به سرطان تبدیل ميشوند. پیدا کردن و خارج کردن پولیپها احتمال سرطان کولورکتال را کاهش ميدهد.
سابقه خانوادگی سرطان کولورکتال: وابستگان نزدیک (پدر و مادر، برادرها، خواهرها، یا فرزندان) یک فرد با سابقهای از سرطان کولورکتال، بیشتر احتمال ابتلا به این بیماری را دارند، بهخصوص اگر آن فرد در سنین پایین مبتلا به سرطان شده باشد. اگر چند تن از وابستگان نزدیک سابقه ابتلا به سرطان کولورکتال را داشته باشند، احتمال حتی بیشتر میشود.
تغییرات ژنتیک: تغییرات در ژنهای خاصی احتمال سرطان کولورکتال را افزایش میدهد.
سرطان کولون غیرپولیپی ارثی (HNPCC) شایعترین نوع ارثی (ژنتیک) سرطان کولورکتال است و شامل 2 درصد کل موارد سرطان کولورکتال میشود. این بیماری به علت تغییراتی در یک ژن HNPCC ایجاد میشود. بیشتر كساني که یک ژن تغییر یافته HNPCC دارند به سرطان کولون مبتلا میشوند، و سن متوسط ابتلا به سرطان کولون در این افراد 44 سال است.
پولیپوز آدنومتوز فامیلیال (FAP) بیماری ارثیِ نادری است که در آن صدها پولیپ در کولون و رکتوم تشکیل میشوند. به علت تغییر در یک ژن خاص به نام APC ایجاد مي شود، و اگر بيماري پوليپوز آدنومتوز فاميليال (FAP) درمان نشود، تا سن 40 سالگی تبدیل به سرطان کولورکتال میشود. پوليپوز آدنومتوز فاميليال (FAP) کمتر از 1 درصد کل موارد سرطان کولورکتال را شامل میشود.
اعضای خانواده كساني که مبتلا به سرطان كولون غيربيوپسي ارثي (HNPCC) یا پوليپوز آدنومتوز فاميليال (FAP) هستند بايد آزمایش ژنتیک برای جستوجوی تغییرات ژنتیکی خاص انجام دهند. ممکن است برای کسانی که در ژنهایشان این تغییرات را دارند، مسئولین بهداشتی روشهایی را برای کم کردن احتمال سرطان کولورکتال، و یا برای تشخیص آسانتر بیماری پیشنهاد کنند. پزشک میتواند برای بزرگسالان مبتلا به پوليپوز آدنومتوز فاميليال (FAP) ، برای خارج کردن تمام یا بخشی از کولون و رکتوم جراحي پیشنهاد کند.
سابقه شخصی سرطان: كسي که قبلا مبتلا به سرطان کولورکتال بوده میتواند دوباره مبتلا به سرطان کولورکتال شود. همچنین، خانمهایی که سابقه سرطان تخمدان، رحم (آندومتر)، یا پستان دارند بیشتر احتمال دارد که به سرطان کولورکتال مبتلا شوند.
کولیت اولسراتیو یا بیماری كولون: شخصی که سالها مبتلا به بیماریای باشد که باعث التهاب کولون شود (مانند کولیت اولسراتیو یا بیماری کولون) بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان کولورکتال است.
رژیم غذایی: مطالعات نشان میدهد که رژیمهای غذایی با چربی بالا (بهخصوص چربی حیوانی) و کلسیم، فولات، و فیبر پایین ممکن است خطر سرطان کولورکتال را زیاد کند. همچنین، بعضی مطالعات نشان میدهد کسانی که در رژیم غذایی خود کمتر از میوه و سبزیها استفاده میکنند ممکن است در معرض خطر بیشتر سرطان کولورکتال قرار داشته باشند. البته نتایج تحقیقات همیشه یکسان نیست، و تحقیقات بیشتری در مورد تأثير رژیم غذایی در احتمال ابتلا به سرطان کولورکتال باید انجام شود.
سیگار کشیدن: كسي که سیگار میکشد ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پولیپ و سرطان کولورکتال باشد.
از آنجا که بيماران مبتلا به سرطان کولورکتال امكان دارد دوباره به سرطان کولورکتال مبتلا شوند، بايد بهصورت منظم کنترل شوند. اگر مبتلا به سرطان کولورکتال هستید، شايد نگران باشید اعضای خانواده شما به این بیماری مبتلا شوند. آنها که فکر میکنند در معرض ابتلا به این بیماری هستند باید با پزشک خود مشورت کنند، و او روشهایی را برای کاهش این خطر و وقت ملاقاتهای مناسبی را برای کنترل منظم پیشنهاد خواهد كرد. برای آشنایی بیشتر با روشهایی که پولیپها و سرطان کولورکتال را تشخیص ميدهند به بخش غربالگری مراجعه کنید.
غربالگری
آزمایشهای غربالگری برای پیدا کردن پولیپها و سرطان قبل از اینکه علائمی وجود داشته باشد به پزشک کمک ميکند. پیدا کردن و خارج کردن پولیپها ممکن است از سرطان کولورکتال پیشگیری کند. همچنین، بهنظر میرسد درمان سرطان کولورکتال وقتی که این بیماری در مراحل ابتدایی تشخیص داده شود مؤثرتر است.
برای پیدا کردن پولیپها یا سرطان کولورکتال در مراحل ابتدایی:
افراد در دهۀ 50 سالگی و مسن تر باید غربالگری شوند.
كساني که خود را در گروه خطر بیشتر از متوسط از نظر سرطان کولورکتال ميدانند باید با پزشک خود دربارۀ لزوم انجام غربالگری قبل از 50 سالگی، و اینکه چه آزمایشی را بدهند، فواید و خطرات هر آزمایش، و فاصله بین ملاقاتها مشورت کنند.
از آزمایشهای غرباگری زیر برای پیدا کردن پولیپها، سرطان، و سایر نقاط غیرطبیعی در بدن میتوان استفاده کرد. دربارۀ هر آزمایش پزشك توضيحات بيشتري خواهد داد.
آزمایش خون مخفی در مدفوع (FOBT): گاهی سرطان یا پولیپها خونریزی می کنند، و آزمایش خون مخفی در مدفوع (FOBT) میتواند مقادیر بسیار کم خون در مدفوع را شناسایی کند. بايد دانست كه موارد خوشخیم (مانند بواسیر) نیز باعث ایجاد خون در مدفوع ميشود.
سیگموئیدوسکوپی: پزشک داخل رکتوم (راست روده) و بخش پایینی کولون را با لولهاي دارای روشنایی به نام سیگموئیدوسکوپ بررسی میکند، و اگر پولیپی پیدا شود آن را خارج میکند. فرایند خارج کردن پولیپها «پولیپکتومی» نام دارد.
کولونوسکوپی: پزشک داخل رکتوم (راست روده) و تمام کولون را با استفاده از یک لوله بلند، دارای روشنایی به نام کولونوسکوپ بررسی میکند، و پولیپهایی را که پیدا میکند خارج میسازد.
باریم انما (تنقیه) با کنتراست دوگانه: به بیمار یک تنقیه با محلول باریم داده میشود، و هوا به داخل رکتوم پمپ میشود. چندین عکس رادیولوژی از کولون و رکتوم گرفته میشود. باریم و هوا کمک میکنند رکتوم و کولون واضحتر در عکسها نشان داده شوند و پولیپها و تومورها دیده شوند.
معاینه انگشتی رکتوم: معاینه انگشتی معمولاً بخشی از معاینات بالینی معمول است. پزشک یک انگشت که داخل دستکش، و چرب شده را داخل رکتوم قرار میدهد تا نقاط غیرطبیعی را حس کند.
کولونوسکوپی مجازی: این روش در حال مطالعه است. به بخش «امیدبخشی تحقیقات سرطان» مراجعه کنید.
خواندن خلاصه نکات مقاله پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) تحت عنوان «غربالگری سرطان کولورکتال: پرسش و پاسخ» را به شما توصيه ميكنيم.
میتوانید سؤالهاي زیر را از پزشک خود را بپرسید:
کدام آزمایش را برای من پیشنهاد میکنید؟ و چرا؟
هزینه این آزمایش چقدر است؟ آیا بیمه برنامهای برای پرداخت آزمایشهای غربالگری دارد؟
آیا آزمایش دردناک خواهد بود؟
چقدر طول میکشد تا بعد از آزمایش از نتایج آن با خبر شوم؟
علائم
یک علامت شایع سرطان کولورکتال تغییر در عادات گوارشی است. بعضی از این علائم عبارتند از:
داشتن اسهال یا یبوست.
احساس عدم تخليه كامل روده.
دیدن خون (قرمز روشن یا خیلی تیره) در مدفوع.
متوجه شوید مدفوع باریکتر از معمول شده است.
داشتن زور پیچ یا گرفتگی عضلانی مداوم، یا احساس پری یا نفخ.
کاهش وزن بدون دلیل مشخص.
احساس خستگی شدید دائمی.
داشتن حالت تهوع یا استفراغ.
در اغلب موارد این علائم مربوط به سرطان نیستند. سایر مشکلات جسمی نیز میتوانند علائم مشابهی ایجاد کنند. هر كس که این علامتها را داشته باشد باید با پزشک مشورت کند تا در سریعترین زمان ممکن تشخیص داده شود و درمان گردد.
معمولاً سرطان در مراحل ابتدایی باعث ایجاد درد نمی شود. مهم است که منتظر احساس درد برای رفتن به پزشک نباشید.
تشخیص
اگر نتایج آزمایش غربالگری فرد نشاندهنده سرطان باشند یا اگر فرد علائم بالینی دارد، پزشک باید متوجه شود آیا دلیل آن سرطان یا سایر عوامل است و از او دربارۀ سوابق پزشكي خودش و خانوادهاش سؤال می کند و معاینه بالینی به عمل میآورد، و یک یا چند آزمایش که در بخش غربالگری توضیح داده شد هم انجام ميشود.
اگر معاینه بالینی و نتایج آزمایشها حاكي از عدم وجود سرطان باشد، پزشک تصمیم ميگیرد که دیگر هیچ آزمایش و هیچ درمانی لازم نیست، و فقط یک نوبت ملاقات برای بررسیهای کلی پیشنهاد ميکند.
اگر آزمایشها یک منطقه غیرطبیعی (مانند پولیپ) را نشان دهند. احتمال دارد یک نمونهبرداری برای بررسی سلولهای سرطانی لازم باشد. اغلب بافت غیرطبیعی را هنگام کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی خارج ميكنند و متخصص آسیبشناسی با میکروسکوپ، بافت را از نظر سلولهای سرطانی بررسی می کند.
میتوانید قبل از انجام نمونهبرداری از پزشک خود این سؤالها را بپرسید:
نمونهبرداری چگونه انجام میشود؟
آیا برای نمونهبرداری بايد به بیمارستان بروم؟
چقدر طول میکشد؟ آیا بدون بیهوشی انجام میشود؟ آیا درد دارد؟
آیا خطر دارد؟ آیا امکان عفونت یا خونریزی بعد از عمل وجود دارد؟
چقدر طول می کشد تا بهبود بیابم؟ چه زمانی میتوانم رژیم غذایی معمولی داشته باشم؟
چه زماني از نتیجه آزمایش با خبر ميشوم؟
اگر سرطان داشته باشم، چه کسی دربارۀ مراحل بعدی با من صحبت میکند؟ و چه زمانی؟
مرحلهبندی
اگر نمونهبرداری نشان دهد که سرطان وجود دارد، پزشک برای انتخاب بهترین درمان نیاز به آگاهي از چگونگي گسترش (مرحله) بیماری دارد. مرحله بیماری براساس تهاجم یا عدمتهاجم تومور به بافتهای مجاور، گسترش یا عدمگسترش سرطان، و محلهای احتمالی انتشار آن در بدن، تعیین میشود.
بهمنظور تعيين مرحله بيماري بعضی از این آزمایشها تجویز ميشود:
آزمایش خون: پزشک دنبال آنتیژن ِکارسینوامبریونیک (CEA) و ترکیبات دیگر در خون میگردد. مقدار آنتیژن ِکارسینوامبریونیک CEA در خونِ بعضی از كساني که سرطان کولورکتال یا مشکلات دیگر دارند بالا است.
کولونوسکوپی: اگر برای بیمار کولونوسکوپی انجام نشده باشد، پزشک بهوسیله کولونوسکوپی به دنبال مناطق غیرطبیعی در تمام طول کولون و رکتوم میگردد.
سونوگرافی داخلِ رکتومی: یک ردیاب سونوگرافی (مافوق صوت) داخل رکتوم قرار میدهند. ردیاب امواج صوتیِ غیرقابل شنیدن را به بیرون میفرستد. امواج از رکتوم و بافتهای اطراف آن منعکس میشود، و یک کامپیوتر از انعکاس امواج برای تولید تصویر استفاده میکند. ممکن است تصویر عمق رشد تومورِ رکتوم یا گسترش احتمالی سرطان به غدد لنفاوی یا بافتهای مجاور را نشان دهد.
عکس اشعه ايكس از قفسه سینه: عکسهای اشعه ايكس قفسه سینه نشان ميدهند که آیا سرطان به ریه رسوخ كرده یا نه.
سي.تي.اسکن (CT Scan): یک دستگاه اشعه ايكس که به کامپیوتر متصل است تعدادي عکس دقیق از مناطق داخل بدن میگیرد. گاهي یک ماده رنگی به بيمار تزریق ميشود. سي.تي.اسکن (CT Scan) نشان ميدهد که آیا سرطان به کبد، ریهها، یا اندامهای دیگر منتشر شده یا نه.
پزشک بعضي وقتها از آزمایشهای دیگري (مانند MRI) نیز برای بررسی گسترش سرطان استفاده ميکند. گاهی مرحلهبندی تا انجام جراحی برای خارج کردن تومور، کامل نمیشود (جراحی برای سرطان کولورکتال در بخش درمان توضیح داده شده است).
سرطان کولورکتال با مراحل زیر توصیف ميشود:
مرحله صفر (0): سرطان فقط در داخلیترین لایه پوشاننده کولون یا رکتوم دیده میشود. نام دیگر مرحله صفر سرطان کولورکتال كارسينوم درجا(Carcinoma In Situ) است.
مرحله يك (I): تومور به لایه داخلی کولون یا رکتوم رسوخ کرده ولي هنوز به داخل دیواره نفوذ نکرده است.
مرحله دو (II): تومور بیشتر به داخل دیواره کولون یا رکتوم گسترش پیدا کرده است، و به بافتهاي مجاور تهاجم کرده، اما هنوز سلولهای سرطانی به غدد لنفاوی نرسيده است.
مرحله سه (III): سرطان به غدد لنفاوی مجاور رسيده، اما به بخشهای دیگر بدن گسترش پیدا نکرده است.
مرحله چهار (IV): سرطان در بخشهای دیگر بدن مانند کبد و ریهها منتشر شده است.
عود: به سرطانی گفته میشود که درمان شده و پس از یک دوره زمانی که در آن دوره سرطان قابل شناسایی نیست، برمیگردد. ممکن است بیماری در کولون یا رکتوم، یا بخش دیگری از بدن عود کند (برگردد).
درمان
بسیاری از بيماران مبتلا به سرطان کولورکتال میخواهند نقش فعالی در تصمیمگیری دربارۀ مراقبت پزشکیِ خودشان داشته باشند. و اين طبیعی است که بخواهند تا جایی که امکان دارد دربارۀ بیماری و انتخابهای درمانی خودشان بدانند. البته شوک واضطراب بعد از تشخیص، امكان فکر کردن به سؤالهایی که می خواهید از پزشک خود بپرسید را مشکل ميکند. معمولاً نوشتن فهرست سؤالها قبل از وقت ملاقات کمک میکند.
برای یادآوری حرفهای پزشک میتوانید یادداشت برداريد یا با اجازة او حرفهايش را ضبط كنيد. يا یک عضو خانواده یا یک دوست را برای شرکت در بحث، یادداشت برداشتن، یا فقط شنيدن حرفهاي پزشك همراه خود ببرید.
لازم نیست تمام سؤالها را در یک جلسه بپرسید. بعداً باز هم این امکان را دارید تا از پزشک یا پرستارتان بخواهید تا مسائلی را که واضح نیستند، توضیح دهند و دربارۀ جزئیات بیشتر بپرسید.
ممکن است پزشک بيمار را به متخصصی که در زمینۀ درمان سرطان کولورکتال تجربه دارد ارجاع دهد، یا خود بیمار درخواست ارجاع کند. متخصصینی که سرطان کولورکتال را درمان میکنند عبارتند از: جراحها، متخصصهای سرطان، و پرتوتابی سرطان (Radiation Oncologists) گاهي گروهی از پزشکان در درمان بيمار با هم همکاری دارند.
گرفتن نظر دوم
قبل از شروع درمان، میتوانید نظر دومی را هم دربارۀ تشخیص و برنامه درمانی خود كسب كنيد. بسیاری از شرکتهای بیمه در صورت درخواست بیمار یا پزشک، هزینه نظر دوم را میپردازند.
مدتی زمان و تلاش برای جمعآوری اطلاعات پزشکی و هماهنگی برای دیدن پزشک لازم است. معمولاً اشکالی ندارد چند هفته برای بهدست آوردن یک نظر دوم طول بکشد. در بیشتر موارد تأخیر در شروع درمان، درمان را کم اثر نخواهد کرد. برای اطمینان، ميتوانيد دربارۀ این تأخیر با پزشک خود مشورت کنید زیرا در شرايط خاصي بيماران مبتلا به سرطان کولورکتال به درمان فوری نیاز دارند.
چندین روش برای پیدا کردن پزشک بهمنظور كسب نظر دوم وجود دارد:
براي دستيبابي به مراكز درماني و متخصصين مربوط به سرطان ميتوانيد به پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) مراجعه كنيد.
پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) خلاصه نکات مفیدی به نام «اگر مبتلا به سرطان هستید چگونه یک پزشک یا امکانات درمانی پیدا کنید» ارائه می دهد.
روشهای درمانی
گزينههاي درمان عمدتاً بستگی به محل تومور در کولون یا رکتوم و مرحله بیماری دارد. درمان سرطان کولورکتال شامل جراحی، شیمیدرمانی، درمان بیولوژیک، یا پرتودرمانی است. بعضی بيماران ترکیبی از این درمانها را دارند. این درمانها در زیر توضیح داده شدهاند.
گاهی سرطان کولون به شکل متفاوتی از سرطان رکتوم درمان میشود. انواع درمان سرطان کولون و رکتوم بهطور جداگانه در زیر توضیح داده شدهاند.
پزشک گزينههاي درمان و نتایج احتمالی را برای بیمار شرح ميدهد. شما و پزشکتان میتوانید برای رسیدن به یک برنامه درمانی که با نیازهای شما سازگاری دارد، با هم مشورت و همكاري کنید.
گزينههاي درمان سرطان شامل درمان موضعی و درمان سیستمیک (فراگیر) است.
درمان موضعی: جراحی و پرتودرمانی، درمانهای موضعی هستند. این درمانها بافتهاي سرطاني را در کولون یا رکتوم یا نزدیک آنها، از بدن بيمار خارج میکنند. زمانیکه سرطان کولورکتال به سایر نقاط بدن گسترش پیدا کرده باشد، از درمان موضعی برای کنترل بیماری در همان نقاط مشخص استفاده ميشود.
درمان سیستمیک (فراگیر): شیمیدرمانی و درمان بیولوژیک (زیستشناختی) درمانهای سیستمیک هستند. داروها وارد جریان خون میشوند و سرطان را در سرتاسر بدن نابود یا مهار میکنند.
چون درمان سرطان معمولاً به سلولها و بافتهای سالم آسیب میرساند، عوارض جانبی هم شایع هستند. عوارض جانبی عمدتاً بستگی به میزان و نوع درمان دارند، و برای بيماران مختلف متفاوتند، و از جلسه درمانی تا جلسه دیگر تغییر ميکنند. قبل از شروع درمان، گروه مراقبت پزشکی شما عوارض جانبی احتمالی را توضیح میدهند و روشهایی را برای کمک به مهار آنها توصیه میکنند.
در هر مرحله بیماری، مراقبت حمایتی برای کاهش عوارض جانبی، برای تسكين درد علائم دیگر و ايجاد آرامش براي نگرانیهای روحی در دسترس است.
میتوانید با پزشک خود دربارۀ شرکت در پژوهش بالینی که یک مطالعه تحقیقی دربارۀ روشهای درمانی جدید است، صحبت کنید. بخش «امیدبخشی تحقیقات سرطان» اطلاعات بیشتری دربارۀ پژوهش بالینی دارد.
قبل از آغاز درمان سؤالهاي زیر از پزشک مناسب بهنظر ميرسد:
مراحل این بیماری چیست؟ آیا سرطان گسترش پیدا کرده است؟
انتخابهای درمانی من کدامند؟ کدام را برای من پیشنهاد میکنید؟ آیا بر روي من بیشتر از یک نوع درمان انجام میشود؟
فوایدی که برای هر نوع درمان انتظار دارید چيست؟
خطرها و عوارض جانبی احتمالی هر نوع درمان چه هستند؟ چگونه می شود این عوارض جانبی را درمان کرد؟
برای آمادگي شروع درمان چه کاری بايد انجام دهم؟
درمان چه اثری روی فعالیتهای طبیعی ِ من خواهد داشت؟ آیا مشکلات ادراری خواهم داشت؟ مشکلات گوارشی
مانند اسهال یا خونریزی از مقعد چهطور؟ آیا درمان اثری روی فعالیت جنسی من ايجاد خواهد كرد؟
هزينه درمان چقدر است؟ و آیا توسط بیمه پرداخت میشود؟
جراحی
جراحی رایجترین درمان مورد استفاده برای سرطان کولورکتال است.
کولونوسکوپی: ممکن است یک پولیپ بدخیم کوچک از کولون یا قسمت بالایی رکتوم بيمار بهوسیله کولونوسکوپ خارج شود. بعضی از تومورهای کوچک را نيز از راه مقعد بدون استفاده از کولونوسکوپ خارج ميكنند.
لاپراسکوپی: سرطان کولون در مراحل ابتدایی را به کمک یک لوله باریکِ دارای روشنایی به نام لاپراسكوپ (Laparoscope) خارج ميكنند. به اين نحو كه سه یا چهار برش کوچک به داخل شکم داده میشود. سپس جراح بهوسیله لاپراسکوپ داخل شکم را میبیند. و تومور و قسمتهایی از کولون را برميدارد. در صورت لزوم غدد لنفاوی مجاور نیز برداشته ميشوند. جراح برای بررسی گسترش سرطان، بقیه روده و کبد را هم مورد ملاحظه قرار ميدهد.
جراحی باز: جراح یک برش وسیع برای برداشتن تومور و قسمتهایی از کولون یا رکتوم سالم روی شکم ایجاد میکند. بعضی از غدد لنفاوی مجاور نیز خارج میشوند. آنگاه جراح برای بررسی گسترش سرطان، بقیه روده و کبد را هم دقيقاً مورد ملاحظه قرار ميدهد.
وقتی قسمتی از کولون یا رکتوم خارج میشود، معمولاً جراح بخشهای سالم را دوباره به هم متصل ميکند، اما بعضی اوقات اتصال دوباره امکان ندارد. در این موارد، جراح برای خروج مواد زائد (مدفوع) از بدن راه جدیدی درست میکند،به اين نحو كه یک سوراخ (استوما، Stoma) در دیواره شکم ایجاد میکند، انتهای بالایی روده را به استوما متصل میکند، و انتهای دیگر را میبندد. عملی که برای ایجاد استوما انجام میشود کولوستومی (Colostomy) نام دارد. یک کیسه برای جمعآوری مواد زائد روی استوما را میپوشاند، و یک ماده چسبنده آن را در محلش نگاه میدارد.
برای اکثر بیماران، استوما موقتی است. و فقط تا زمانیکه کولون یا رکتوم بعد از جراحی بهبود پیدا میکند لازم است. بعد از بهبود، جراح بخشهای روده را دوباره به هم متصل میکند و استوما را میبندد. بعضی بيماران مخصوصاً کسانی که تومور در بخش پایینی رکتوم آنها قرار دارد به استومای دائمی نیاز دارند.
بيماراني که کولوستومی ميشوند گاهي دچار تحریک پوست اطراف استوما ميشوند. پزشک، پرستار، یا متخصص درمان استومای رودهایِ (Enterostomal Therapist) به بیمار آموزش ميدهند كه چگونه محل استوما را تمییز نگاه دارد و از تحریک و عفونت جلوگیری کنید. بخش توانبخشي اطلاعات بیشتری تحت عنوان چگونه بيماران بايد از استوما مراقبت کنند، دارد.
زمان بهبود پس از عمل، از يك بيمار به بيمار دیگر متفاوت است. ممکن است برای چند روز اول احساس ناراحتی کنید. دارو به کنترل درد کمک میکند. قبل از جراحی باید دربارۀ شیوه تسکین و يا كاهش درد با پزشک یا پرستار خود صحبت کنید. بعد از عمل اگر به مسكن بیشتری احتیاج داشتید، پزشک ميزان آن را متناسب با وضع شما تنظیم ميکند.
احتمال دارد که بیمار برای مدتی احساس خستگی یا ضعف کند. همچنین گاهی وقتها جراحی باعث یبوست یا اسهال میشود. گروه مراقبت پزشکی بيمار را از نظر علامتهای خونریزی، عفونت، یا مشکلات دیگری که احتیاج به درمان فوری دارند، تحتنظر میگیرد.
قبل از آغاز درمان سؤالهاي زیر از پزشک مناسب بهنظر ميرسد:
مراحل این بیماری چیست؟ آیا سرطان گسترش پیدا کرده است؟
انتخابهای درمانی من کدامند؟ کدام را برای من پیشنهاد میکنید؟ آیا بر روي من بیشتر از یک نوع درمان انجام میشود؟
فوایدی که برای هر نوع درمان انتظار دارید چيست؟
خطرها و عوارض جانبی احتمالی هر نوع درمان چه هستند؟ چگونه می شود این عوارض جانبی را درمان کرد؟
برای آمادگي شروع درمان چه کاری بايد انجام دهم؟
درمان چه اثری روی فعالیتهای طبیعی ِ من خواهد داشت؟ آیا مشکلات ادراری خواهم داشت؟ مشکلات گوارشی
مانند اسهال یا خونریزی از مقعد چهطور؟ آیا درمان اثری روی فعالیت جنسی من ايجاد خواهد كرد؟
هزينه درمان چقدر است؟ و آیا توسط بیمه پرداخت میشود؟
شیمیدرمانی
در شیمیدرمانی از داروهای ضد سرطان برای کشتن سلولهای سرطانی استفاده می شود. داروها وارد جریان خون میشوند و روی سلولهای سرطانی در سرتاسر بدن اثر میگذارند.
معمولاً داروهای ضد سرطان از راه رگ تزريق میشوند، اما بعضی از آنها بهصورت خوراکی به بیمار داده میشوند. ممکن است شما در بخش سرپایی بیمارستان، در مطب پزشک، یا در خانه درمان شوید. بهندرت نياز به بستري شدن در بیمارستان خواهيد داشت.
عوارض جانبی شیمیدرمانی عمدتاً بستگی به نوع دارو و دوز (میزان دارو در خون) دارد. این داروها میتوانند به آن دسته از سلولهای طبیعی که سریع تقسیم میشوند نيز آسیب برسانند.
سلولهای خون: این سلولها با عفونت مبارزه میکنند، به انعقاد خون کمک میکنند، و اکسیژن را به تمام بخشهای بدن میرسانند. وقتی که داروها روی سلولهای خونی اثر میگذارند، بیشتر احتمال دارد که فرد دچار عفونت شود، در برخي نقاط بدن او کبودي ايجاد شود و یا بهآسانی خونریزی کند وخیلی ضعیف یا خسته شود.
سلولهای ریشه موها: شیمیدرمانی معمولاً باعث ریزش مو ميشود. اما موهای بيمار، مدتي پس از شيميدرماني دوباره رشد خواهند کرد، اما احتمالاً رنگ و جنسشان تغییر ميکند.
سلولهای پوشاننده دستگاه گوارش: شیمیدرمانی معمولاً باعث کاهش اشتها، تهوع و استفراغ، اسهال، یا زخمهای دهان و لب ميشود.
شیمیدرمانی سرطان کولورکتال گاهي باعث دردناک شدن و قرمز شدن پوست کف دست و پا ميشود، و ممکن است پوستهریزیِ پوست ایجاد شود.
گروه مراقبت پزشکی راههایی برای کنترل بسیاری از این عوارض جانبی به بیمار پیشنهاد ميکند. بیشتر عوارض جانبی وقتی درمان تمام شود از بین میروند.
خواندن مقالة پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) به نام «شما و شیمیدرمانی: راهنمای کمک به خود در طول درمان سرطان» را به شما توصيه ميكنيم.
درمان بیولوژیک
بعضی از مبتلایان به سرطان کولورکتالِ گسترش یافته، آنتی بادیِ مونوکلونال (تک دودمانی)، که نوعی درمان بیولوژیک است دریافت میکنند.
آنتیبادیهای مونوکلونال به سلولهای سرطان کولورکتال متصل میشوند، و در رشد سلولهای سرطانی و گسترش سرطان، تداخل ایجاد میکنند. بیماران، آنتیبادی تکدودمانی را از راه رگ در مطب پزشک، بیمارستان، یا درمانگاه دریافت میکنند. بعضی بیماران همزمان شیمی درمانی نیز ميشوند.
در طول درمان، گروه مراقبت پزشکی مراقب نشانههایی از بعضی مشکلات هستند. بعضیها برای پیشگیری از یک واکنش حساسیتی (آلرژیک) احتمالی، از دارو استفاده میکنند. عوارض جانبی عمدتاً بستگی به نوع آنتیبادیِ مونوکلونال مورد استفاده دارد. عوارض جانبی شامل بثورات پوستي، تب، دردهاي شکمی، استفراغ، اسهال، تغییرات فشار خون، خونریزی، یا مشکلات تنفسی است كه معمولاً بعد از اولین درمان خفیفتر میشوند.
خواندن مقالة پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) در مورد درمان بیولوژیک تحت عنوان: «درمانهایی که از دستگاه ایمنی بدن برای مقابله با سرطان استفاده میکنند» هم مفید است.خواندن مقالة پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) در مورد درمان بیولوژیک تحت عنوان: «درمانهایی که از دستگاه ایمنی بدن برای مقابله با سرطان استفاده میکنند» هم مفید است.
این سؤالها قبل از شیمیدرمانی یا درمان بیولوژیک از پزشک مناسب بهنظر ميرسد:
چه داروهایی برای من تجویز میشود؟ این داروها چکار میکنند؟
درمان چه زمانی آغاز میشود؟ چه زماني تمام میشود؟ هر چند وقت يكبار تكرار ميشود؟
برای درمان به کجا خواهم رفت؟ آیا بعد از درمان میتوانم تا خانه رانندگی کنم؟
برای مراقبت از خود در طول درمان چه کاری بايد انجام دهم؟
از کجا میفهمیم که درمان مؤثر است؟
بروز کدام یک از عوارض جانبی را بايد اطلاع دهم؟
آیا عوارض بلندمدت هم وجود خواهند داشت؟
پرتودرمانی
در پرتودرمانی (Radiation Therapy) از پرتوهای (اشعه) با انرژی بالا برای کشتن سلولهای سرطانی استفاده میشود. پرتودرمانی فقط در محل مورد درمان اثر میگذارد.
پزشکان از انواع مختلفی از پرتودرمانی برای درمان سرطان استفاده میکنند. بعضی وقتها بیماران دو نوع پرتو دریافت میکنند.
پرتوخارجی: پرتو از یک دستگاه در خارج از بدن بيمار تابانده میشود. رایجترین دستگاهی که برای پرتودرمانی مورد استفاده قرار ميگيرد تسهیلکننده خطی (Linear Accelerator) نام دارد. اکثر بیماران برای درمانشان مجموعاً 5 روز در هفته و برای چند هفته به بیمارستان یا درمانگاه میروند.
پرتو داخلی (کاشت پرتو یا براکیتراپی): پرتو از یک ماده رادیواکتیو که در یک لوله باریک که مسقیماً داخل تومور یا نزدیکی آن كار گذاشته شده تابيده ميشود. بیمار در بیمارستان بستري ميشود و وسیله کاشته شده مجموعاً برای چند روز در محلش میماند که معمولاً قبل از اینکه بیمار به خانه برود خارج میشود.
پرتودرمانی هنگام عمل (IORT): در بعضی موارد دادن پرتو در طول عمل انجام میشود.
عوارض جانبی عمدتاً به ميزان پرتوتابی و آن قسمت از بدن که تحت درمان قرار میگیرد بستگي دارد. پرتودرمانیِ شکم و لگن معمولاً باعث تهوع، استفراغ، اسهال، مدفوع خونی، یا حرکات رودهای فوری (نیاز به دفع مدفوع فوری) ميشود. گاهي نيز باعث مشکلات ادراری، مانند عدم توانایی در کنترل ادرار ميشود. علاوه بر این پوست بیمار در محل مورد درمان قرمز، خشک، و حساس ميشود، بهخصوص پوست اطراف مقعد بسیار حساس است.
احتمال زیادی وجود دارد که بیمار در طول پرتودرمانی بهخصوص در چند هفته آخر درمان خیلی خسته شود. در عین حالی که استراحت مهم است، پزشکان معمولاً به بیماران توصیه میکنند تا جایی که امکان دارد فعال باشند.
با آنكه عوارض جانبی شیمیدرمانی میتوانند آزار دهنده باشند و معمولاً پزشک آنها را درمان یا کنترل ميکند، پس از پایان درمان از بین میروند.
خواندن مقالة پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) تحت عنوان «شما و پرتودرمانی: راهنمایی برای کمک به خود در طول درمان سرطان»، هم مفید است.
میتوانید این سؤالها را از پزشک خود دربارۀ پرتودرمانی بپرسید :
چرا به این درمان نیاز دارم؟
چه زمانی درمان شروع میشود؟ و چه زماني تمام میشود؟
در طول درمان چه احساسی خواهم داشت؟
چگونه میفهمیم که درمان مؤثر است؟
برای مراقبت از خود در طول درمان چه کاری میتوانم انجام دهم؟
آیا میتوانم به فعالیتهای عادي خود ادامه دهم؟
آیا عوارض طولانی مدت وجود دارند؟
درمان سرطان کولون
بیشتر بیماران مبتلا به سرطان کولون با جراحی درمان میشوند. بعضی بیماران، هم جراحی و هم شیمیدرمانی میشوند و بعضی از كساني که بیماری پیشرفته دارند درمان بیولوژیک (زیست شناختی) میشوند.
مبتلایان به سرطان کولون بهندرت به کولوستومی نیاز پیدا میکنند.
با آنکه پرتودرمانی بهندرت برای درمان سرطان کولون استفاده میشود، لكن گاهی برای تسکین درد و علائم دیگر مورد استفاده قرار ميگيرد.
درمان سرطان رکتوم
در تمامی مراحل سرطان رکتوم، جراحی رایجترین درمان است. بعضی از بيماران، جراحی، پرتودرمانی، و شیمیدرمانی میشوند و بعضی از كساني که بیماری پیشرفته دارند درمان بیولوژیک (زیست شناختی) میشوند.
از هر هشت بیمار مبتلا به سرطان رکتوم، یک نفر به کولوستومی دائمی نیاز دارد.
پرتودرمانی ممکن است قبل یا بعد از جراحی انجام شود. بعضی بیماران قبل از جراحی پرتودرمانی میشوند تا تومور جمع شود (کوچک شود)، و بعضیها هم بعد از عمل، پرتودرمانی میشوند تا سلولهایی که باقی مانده است کشته شوند. در بعضی از بیمارستانها ممکن است بیمار در طول عمل جراحی پرتودرمانی شود، و بعضي از بیماران نيز فقط برای تسکین درد و علائم دیگر که به علت سرطان ایجاد میشوند، پرتودرمانی ميشوند.
تغذیه و فعالیت بدنی
درست خوردن و فعال بودن تا حد امکان، مهم است.
بیمار برای حفظ وزن مناسب در طول و بعد از جراحی، نیاز به مقدار مناسب کالری دارد، پروتئین، ویتامین و مواد مغذی کافی نيز مورد نياز اوست. درست غذا خوردن به بیمار کمک میکند تا احساس بهتر و انرژی بیشتری داشته باشد.
شاید درست خوردن مشکل باشد. گاهی اوقات به خصوص در طول درمان یا بلافاصله بعد از آن، ممکن است بيمار اشتها نداشته باشد یا احساس ناراحتی یا خستگی کند و يا احساس كند مزه غذاها به خوبی قبل نیستند. امکان دارد حالت تهوع، استفراغ، اسهال و زخمهای دهانی هم داشته باشد.
پزشک، متخصص تغذیه یا مسئول مراقبت پزشکیِ میتوانند راههایی برای مقابله با این مشکلات پیشنهاد کنند. مقالة پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) با عنوان «نکات مفید دربارۀ خوردن برای بیماران سرطانی» ایدهها و دستورهای غذایی مفیدی دارد.
بسیاری معتقدند وقتی فعالند، احساس بهتری دارند. پیادهروی، یوگا، شنا و فعالیتهای دیگر میتوانند شما را قوی نگاه دارند و انرژی شما را زیاد کنند. البته بايد قبل از انتخاب هر نوع فعالیت بدنی از پزشک نظر بخواهيد. همچنین اگر فعالیت بدنی باعث ایجاد درد یا مشکلات دیگر ميشود حتماً پزشک یا پرستار خود را آگاه كنيد.
توانبخشی
بخش مهمی از مراقبتهای سرطان توانبخشی است. گروه مراقبت پزشکی هر تلاشی میکند تا بیمار هرچه سریعتر به زندگي طبیعی خود برگردد.
اگر بیمار استوما داشته باشد، باید بداند چگونه از آن مراقبت کند. پزشکان، پرستارها و متخصصین درمان استومای رودهای میتوانند به او کمک کنند. اغلب، متخصصین درمان استومای رودهای قبل از جراحی با بیمار دربارۀ اقداماتی که انجام میشود، گفتوگو میکنند. آنها به بيمار میآموزند كه چگونه بعد از عمل، از استوما مراقبت کند و دربارۀ مسائل مربوط به شیوه زندگی، از جمله موارد احساسی، فیزیکی (بدنی) و جنسی با او حرف ميزنند. آنها معمولاً اطلاعاتی هم دربارۀ منابع و گروههای حمایتی در اختیار بيماران قرار ميدهند.
مراقبت پس از عمل
مراقبتهاي بعد از درمان سرطان کولورکتال از اهميت برخوردار است. حتی وقتی به نظر میرسد که سرطان بهطور کامل از بدن بيمار خارج شده یا درمان شده است، بیماری به علت باقی ماندن سلولهای سرطانیِ شناسایی نشده در بعضی نقاط بدن بعد از درمان، عود میکند. پزشک، روند بهبود و نيز از نظر نشانههای عود (بازگشت) زير نظر خواهد داشت. معاينات کلی (Checkups) کمک میکند تا مطمئن شویم هر تغییری در سلامت، شناسایی و در صورت لزوم درمان میشود.
چکاپ کلی معمولاً شامل معاینه بالینی (معاینه رکتوم با انگشت)، تستهای آزمایشگاهی (آزمایش خون مخفی مدفوع و آزمایش CEA)، کولونوسکوپی، عکسهای اشعه ايكس، سي.تي.اسکن CT Scan و آزمایشهای دیگر است. اگر در فاصله بررسیهای کلی مشکلی داشتید باید با پزشک تماس بگیرید.
مقالة پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) با عنوان «مجموعههای بهسوی آینده: زندگی بعد از درمان سرطان» را هم میتوانید بخوانيد. این مقاله به سؤالهايي دربارۀ مراقبت پس از عمل و مسائل دیگر پاسخ میدهد. همچنین شرح میدهد چگونه با پزشک خود دربارۀ رسیدن به یک طرح اجرایی برای بهبود و آینده سالم، گفتوگو کنید.
طب تکمیلی
طبیعی است که بخواهید به خودتان کمک کنید تا احساس بهتری داشته باشید. بعضی از مبتلایان به سرطان میگویند که طب تکمیلی به آنها کمک میکند تا احساس بهتری داشته باشند. یک رویکرد وقتی طب تکمیلی نامیده میشود که همراه با درمان معمول استفاده شود. طب سوزنی، ماساژ درمانی، فرآوردههاي گیاهی، ویتامینها و رژیمهای خاص و مراقبه (Meditation) نمونههایی از این رویکردها هستند.
اگر به امتحان کردن روشهای جدید فکر میکنید از پزشک خود راهنمايي بخواهيد. چیزهایی که به نظر مطمئن میآیند، مانند چایهای خاص گیاهی، احتمال دارد كه روی روند درمان معمول بيمار اثر بگذارند و گاهي خطرناک باشند. و بعضی رویکردها حتی در صورت تنها استفاده شدن باز هم میتوانند خطرناک باشند.
شايد خواندن مقالة پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) با عنوان «فکر کردن دربارۀ طب تکمیلی و جایگزین: راهنمایی برای مبتلايان به سرطان» برای شما مفید باشد.
قبل از تصمیمگیری دربارۀ استفاده از طب تکمیلی و جایگزین میتوانید از پزشک خود این سؤالها را بپرسید:
استفاده از این رویکرد چه منافعی میتواند برای من داشته باشد؟
خطرات آن چیست؟
آیا منافع احتمالی آن بیشتر از خطرات آن است؟
باید مواظب چه عوارض جانبی باشم؟
آیا این روش تغییری روی نحوه کارکرد درمان سرطان من ایجاد میکند؟ آیا ممکن است خطری داشته باشد؟
آیا این روش در حال مطالعه در پژوهش بالینی است؟
چقدر خرج خواهد داشت؟ آیا بیمه هزینهها را میپردازد؟
آیا میتوانید مرا به یک متخصص طب تکمیلی و جایگزین ارجاع دهید؟
منبع حمایتی
زندگی با یک بیماری جدی مانند سرطان کولورکتال امري ساده نیست. ممکن است نگران مراقبت از خانواده، حفظ شغل، یا ادامه فعالیتهای روزمره خود باشید. همچنین نگرانی دربارۀ انواع درمان و کنترل عوارض جانبی، بستری شدن در بیمارستان، و هزینههای درمانی هم از نگرانیهای شایع هستند. پزشکان، پرستارها و سایر اعضای گروه مراقبت پزشکی میتوانند به سؤالهايي دربارۀ درمان، کار، یا فعالیتهای دیگر پاسخ دهند. اگر بخواهید دربارۀ احساسات یا نگرانیهای خود حرف بزنيد گفتوگو با یک مددکار اجتماعی يا مشاور در روانپزشكي نیز میتواند مفید باشد. مددکار اجتماعی معمولاً میتواند منابعی برای کمک مالی، رفتوآمد، مراقبت در خانه، یا حمایتهاي احساسي و هیجانی به شما پیشنهاد کند.
گروههای حمایتی نیز میتوانند کمک کنند. در این گروهها بیماران یا اعضای خانواده آنها برای درمیان گذاشتن و مبادله آنچه دربارۀ مقابله با بیماری و اثرات درمان تجربه كردهاند، با بیماران دیگر و اعضای خانواده آنها گفتوگو میکنند. این گروهها گاهي حمایتهای شخصی، یا حمایت از طریق تلفن، یا اینترنت را عرضه ميکنند. میتوانید با یک عضو گروه مراقبت پزشکی خود دربارۀ پیدا کردن یک گروه حمایتی صحبت کنید.
براي دستيابي به مراكز دولتي و غيردولتي حمايتي ميتوانيد به پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) مراجعه كنيد.
همچنين مقالة پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) با عنوان. «صرف وقت: حمایت برای بیماران مبتلا به سرطان» براي شما سودمند خواهد بود.
امیدبخشی تحقیقات سرطان
تحقیق در زمینۀ پیشگیری.
تحقیق در زمینۀ غربالگری و تشخیص.
تحقیق در زمینۀ درمان.
پزشکان سرتاسر دنيا در حال انجام انواع مختلفی از پژوهشهای بالینی (مطالعات تحقیقی که افراد بهصورت داوطلبانه در آن شرکت میکنند) هستند. پزشکان در این پژوهشها روشهای جدید برای پیشگیری، شناسایی، و درمان سرطان کولورکتال را مورد مطالعه قرار ميدهند.
پژوهشهای بالینی برای پاسخ به سؤالهاي مهم و برای اطمینان از بی خطر و مؤثر بودن روشهای جدید طراحی و اجرا میشوند. در حال حاضر تحقیقات به پیشرفتهایی رسیده و محققان به پژوهشهاي خود برای دست يافتن به روشهای مؤثرتر ادامه میدهند.
در صورتیکه ثابت شود رویکرد جدید مؤثر است، كساني که به پژوهش بالینی میپیوندند احتمالاً جزو اولینها هستند که از مزایای آن بهرهمند میشوند. و حتي اگر شرکتکننده در پژوهش مسقیماً نفع نبرد، با کمک به پزشکان برای آگاهي بیشتر دربارۀ بیماری و نحوه کنترل آن، سهم مهمی در پیشرفت علم پزشکی دارد. با آنكه پژوهشهای بالینی در مواردي خطراتی دارد، ولي محققان تمام تلاش خود را بهكار ميبرند تا از بیماران محافظت کنند.
اگر ميخواهيد بخشی از یک پژوهش بالینی باشید، با پزشک خود صحبت کنید. همچنين میتوانید مقالة پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) را با عنوان «شرکت در مطالعات تحقیقی درمان سرطان» بخوانید. این مقاله توضیح میدهد که پژوهشهای بالینی چگونه انجام میشوند و مزایا و خطرات احتمالی آنها چيست.
تحقیق در زمینۀ پیشگیری
برای پی بردن به اینکه آیا مکمل های غذایی یا داروها می توانند از ایجاد سرطان کولورکتال جلوگیری کنند یا نه، پژوهشهايي در حال انجام است. بهعنوان مثال، محققان در حال مطالعه روی ویتامین D ومکملهای کلسیم، مکملهای سلنيوم (Selenium) و داروی سلكوكسيب (Celecoxib) در بيماراني هستند که پولیپ دارند.
تحقیق در زمینۀ غربالگری
دانشمندان در حال آزمایش روشهای جدید برای بررسی پولیپها و سرطان کولورکتال هستند. آنها در حال مطالعه سیگموئیدوسکوپی مجازی هستند. که یک نوع سي.تي.اسکن از کولون است. در این روش از داخل کولون عکسهای اشعه ايكس X میگیرند.
تحقیق در زمینۀ درمان
محققان همچنين در حال مطالعه شیمیدرمانی و درمان بیولوژیک هستند. آنها داروهای جدید، ترکیبات جدید، و غلظتهای دارویی مختلف را مورد بررسی قرار ميدهند و نيز به دنبال روشهایی برای كاستن از عوارض جانبی درمان هستند.
درمان و مراقبت حمایتی
درمان بیولوژیک: درمانهایی که از دستگاه ایمنی بدن برای مقابله با سرطان استفاده میکند.
شما و شیمیدرمانی: راهنمایی برای کمک به خود در طول درمان سرطان.
شما و پرتودرمانی: راهنمایی برای کمک به خود در طول درمان سرطان.
نکات مهم دربارۀ تغذيه مبتلایان به سرطان: قبل، حین، و بعد از درمان.
شناخت درد سرطان:
کنترل درد: راهنمایی برای بیماران مبتلا به سرطان و خانوادههایشان.
رهایی از درد سرطان.
درمانهای بیولوژیک برای سرطان: پرسش و پاسخ.
اگر مبتلا به سرطان هستید چگونه پزشک یا امکانات درمانی پیدا کنید.
زندگی با سرطان
سری زندگی پیشرو: زندگی پس از درمان سرطان.
صرف وقت: حمایت از مبتلایان به سرطان.
کنار آمدن با سرطان پیشرفته.
سازمانهای ملی که خدماتی را به مبتلایان به سرطان و خانوادههایشان عرضه میکنند،
پژوهشهای بالینی
شرکت در مطالعات تحقیقاتی درمان سرطان.
طب تکمیلی و جایگزین
فکر کردن دربارۀ طب تکمیلی و جایگزین: راهنمایی برای مبتلایان به سرطان
طب تکمیلی و جایگزین در درمان سرطان: پرسش و پاسخ
مراقبان
وقتی کسی که دوستش دارید تحت درمان سرطان کولورکتال است: حمایت از مراقبتکنندگان.
وقتی کسی که دوستش دارید مبتلا به سرطان پیشرفته است: حمایت از مراقبتکنندگان.
زندگی پیشرو: وقتی کسی که دوستش دارید درمان سرطان را به پایان برده است.
poune
16th June 2011, 04:04 PM
آنچه باید دربارۀ سرطان مری بدانید
What You Need To Know About Cancer of the Esophagus
دربارۀ این مقاله
آگاهی دربارۀ مراقبتهای پزشکی در مورد سرطان مری به شما کمک میکند تا نقش فعالی در انتخاب نحوۀ مراقبت از خود داشته باشید. اين مقاله به موارد زير پرداخته است:
تشخیص و مرحله بندی
درمان
مراقبت حمایتی و تغذیه
شرکت در مطالعات تحقیقاتی
این مقاله شامل فهرستی از پرسشهاست که شاید شما بخواهید از پزشک خود بپرسید، چون بسیاری ترجیح میدهند فهرستی از سئوالات را هنگام ديدار با پزشک همراه داشته باشند. برای یادآوری آنچه پزشک به شما میگوید، میتوانید حرفهاي او را یادداشت کنید و یا با اجازۀ وی از ضبط صوت استفاده کنید. شما همچنین میتوانید یکی از اعضای خانواده و یا یکی از دوستان را براي یادداشتبرداری، یا پرسش و یا فقط گوشدادن گفتگوي شما با پزشك همراه ببريد.
برای كسب آگاهيهاي تازه دربارۀ سرطان مری، به پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) سربزنيد.
مری
مری در قفسۀ سینه است و در حدود 25 سانتی متر طول دارد.
این عضو بخشی از دستگاه گوارش است. غذا از طریق مری از دهان به معده منتقل میشود.
مری لولهای ماهیچهای است. دیوارۀ مری چندین لایه دارد:
لایه داخلی یا پوشاننده: این بافت مری مرطوب است، به گونهای که غذا بتواند بهراحتي به معده برود.
زیر مخاط: غدد این لایه مخاط تولید میکنند. مخاط مری را مرطوب نگه میدارد.
لایۀ ماهیچه: ماهیچهها غذا را به سمت معده هل میدهند.
لایۀ بیرونی: لایۀ بیرونی سطح مری را میپوشاند.
سلولهای سرطانی
سرطان در سلولها آغاز میشود که تشکیلدهندة بافتها هستند، بافتها هم اعضای بدن را میسازند.
سلولهای طبیعی رشد میکنند و هنگامی که بدن به آنها نیاز دارد تقسیم میشوند تا سلولهای جدیدی تشکیل دهند. وقتی سلولهای طبیعی پیر میشوند و یا آسیب میبینند، میمیرند و سلولهای جدید جای آنها را میگیرند.
گاه، این فرآیند اشتباه پیش میرود. سلولهای جدید هنگامیکه بدن به آنها نیازی ندارد تشکیل میشوند و سلولهای پیر و یا آسیبدیده، برخلاف روال طبیعی، از بین نمیروند. ساخت سلولهای اضافه اغلب تشکیل تودهای از بافت را میدهد که به آن تومور میگویند.
تودههاي زائد (تومورها) در دیوارۀ مری خوشخیم (غیرسرطانی) و یا بدخیم (سرطانی) اند. در دیوارۀ نرم داخلی، بخشهای زبر غیرطبیعی، برآمدگیهای کوچک، یا یک تومور، ايجاد ميشود. تومورهای خوشخیم مثل تومورهای بدخیم (سرطانی) مضر و خطرناك نیستند.
تومورهای خوشخیم:
به ندرت تهدیدی برای زندگی به شمار میآیند.
قابل برداشتناند و معمولاً بار دیگر رشد نمیکنند.
به بافتهای اطراف حمله نمیکنند.
به بخشهای دیگر بدن گسترش نمییابند.
سرطان مری در سلولهای لایۀ درونی مری شروع میشود، و به مرور گاهی به طور عمقی به داخل مری و بافتهای اطراف حمله میکند. سلولهای سرطانی میتوانند با جداشدن از تومور اوليه گسترش یابند.
سلولهاي سرطاني گاهی وارد رگهای خونی و یا رگهای لنفاوی میشوند که شاخهای به تمام بافتهای بدن هستند. سلولهای سرطانی معمولاً به سایر بافتها میچسبند و رشد میکنند و تشکیل تومورهای جدیدی میدهند و به آن بافتها صدمه وارد میکنند. به پخش سلولهای سرطانی متاستاز میگویند. برای آگاهي دربارۀ سرطان مری گسترش یافته به بخش مرحلهبندی مراجعه کنید.
انواع سرطان مری
دو نوع مهم از سرطان مری وجود دارد. هردو نوع به شیوۀ مشابهی تشخیص، درمان و مدیریت میشوند. دو نوع از رایجترین انواع سرطان مری را بر اساس شکل میکروسکوپی سلولهای سرطانی نامگذاری میکنند. هر دو نوع در سلولهای بافت داخلی مری شروع به رشد میکنند.
آدنوکارسینوم مری: این نوع معمولاً در قسمت پایین مری نزدیک به معده یافت میشود.
سرطان سلول سنگفرشی مری: این نوع سرطان معمولاً در قسمت بالای مری یافت میشود و در سراسر دنیا رایجترین نوع است.
عوامل بروز سرطان
وقتی که سرطان شما مشخص میشود، بسیار طبیعی است که با خود فکر کنید که چه چیزی باعث این بیماری شدهاست.
پزشکان به ندرت میتوانند توضیح دهند که چرا یکی به سرطان مری دچار میشود و دیگری دچار نمیشود، بههرحال، ما میدانیم افرادی که عوامل بروز سرطان خاصی دارند بیشتر از افراد دیگر در معرض ابتلا به سرطان مری قرار دارند. عامل بروز سرطان به عاملی میگویند که احتمال ابتلا به بیماری را افزایش میدهد.
بنابر مطالعات، این موارد عوامل بروز سرطان مری بودهاند:
سن 65 سال یا بالاتر: سن، عامل اصلی سرطان مری است. احتمال ابتلا به بیماری با افزایش سن افزایش مییابد. بیشترین افرادی که بیماری سرطان مری آنها مشخص شده است 65 ساله و یا مسنتر هستند.
مذکر بودن: در ایالات متحده، مردان سه برابر بیشتر از زنان درمعرض ابتلا به سرطان مری هستند.
استعمال دخانیات: افرادی که دخانیات مصرف میکنند بیشتر از افرادی که دخانیات مصرف نمیکنند در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
مصرف زیاد مشروبات الکلی: افرادی که بیش از سه بار در روز مشروبات الکلی مینوشند بیشتر از افراد غیرالکلی درمعرض ابتلا به سرطان سلول سنگفرشی مری هستند. افراد الکلی که دخانیات هم مصرف میکنند در معرض خطر بسیار بالاتری نسبت به افرادی هستند که دخانیات مصرف نمیکنند. به عبارت دیگر، این دو عامل با کمک هم خطر ابتلا به بیماری را بسیار افزایش میدهند.
برنامۀ غذایی: مطالعات به ما میگویند که پیروی از برنامۀ غذایی که شامل مقدار کمی میوه و سبزی است خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش میدهد. به هرحال، نتایج مطالعات برنامۀ غذایی همیشه همدیگر را تأئید نمیکنند و جهت فهم بهتر اینکه چگونه برنامۀ غذایی بر خطر ابتلا به سرطان مری تأثیر میگذارد مطالعات بیشتری مورد نیاز است.
چاقی مفرط: چاقی مفرط خطر ابتلا به آدنوکارسینوم مری را افزایش میدهد.
بازگشت (Reflux) اسید معده: بازگشت(Reflux) اسید یک جریان عقبگرد غیرطبیعی اسید معده به داخل مری است. بازگشت(Reflux) بسیار معمول است، علامت آن سوزش سردل است ولی در بعضی از افراد علائم خاصی ندارد. اسید معده معمولاً به بافت مری آسیب میرساند، و بعد از چندین سال، این آسیببافتی در بعضی افراد منجر به سرطان آدنوکارسینوم مری میشود.
Barrett Esophagus (مری بارت): بازگشت(Reflux) اسید معده معمولاً به مری آسیب میرساند و به مرور باعث شرایطی معروف به مری بارت) Barrett Esophagus( میشود. در این صورت، سلولهای قسمت پایینی مری غیرطبیعی هستند. بیشتر كساني که مبتلا به مریبارت) Barrett Esophagus( هستند از آن بیاطلاعاند. وجود مریبارت) Barrett Esophagus( باعث افزایش خطر ابتلا به آدنوکارسینوم مری میشود. این عامل خطرناکتر از بازگشت(Reflux) اسید به تنهایی است.
بسیاری دیگر از عوامل احتمالی بروز سرطان (از قبیل دخانیات بدون دود) نیز بررسی شدهاند. محققان به مطالعه در زمینۀ عوامل احتمالی بروز سرطان ادامه میدهند.
وجود عامل بروز سرطان بدین معنی نیست که فرد دچار سرطان مری خواهد شد. بیشتر كساني که عامل بروز سرطان در آنها ديده شده، هرگز دچار سرطان مری نمیشوند.
علائم:
سرطان مری در مراحل اولیه معمولاً علائمي از خون نشان نميدهد، اما با رشد بیشتر سرطان، شایعترین علائمی که بروز میکنند عبارتاند از:
غذا در مری گیر میکند و یا گاهی برمیگردد.
درد هنگام بلع غذا.
درد در قفسۀ سینه و ناحیۀ پشت.
کاهش وزن.
سوزش سر دل (یا ترش کردن).
صدای گرفته و یا سرفهای که طی دو هفته رفع نمیشود.
این علائم معمولاً در اثر سرطان مری و یا بيماريهاي ديگر بهوجود میآیند. اگر شما هر يك از این علائم را دارید باید به پزشک خود اطلاع دهید بهگونهای که بيماري مشخص و هر چه زودتر درمان شود.
تشخیص
اگر علائمی از نشانههای سرطان مری در خود ديديد، پزشک باید بفهمد که آیا این علائم واقعاً به علت سرطان بهوجود آمدهاند و یا علت دیگری دارند. پزشک شما را معاینه میکند و دربارۀ تاریخچۀ سلامت شخصی و خانوادگی شما سئوالاتی میپرسد. شما باید آزمایش خون بدهید یا یکی از این موارد را انجام دهید:
بلع باریم: بعد از اینکه شما محلول باریم را مینوشید، از مری و معدۀ شما با اشعۀ ایکس عکسبرداری میکنند. محلول باریم باعث میشود که مری شما در اشعۀ ایکس واضحتر دیدهشود. این آزمایش همچنین به سری دستگاه گوارش فوقانی معروف است.
آندوسکوپی: پزشک از لولهای باریک که مجهز به نور است (آندوسکوپ) برای بررسی مری شما استفاده میکند. پزشک ابتدا با اسپری بیحسی، حلق را بیحس میکند و گاهی هم جهت آرام کردن فرد، به او دارو میدهد. لوله را از دهان و یا بینی به مری میرسانند. پزشک شاید عنوان آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی (Upper)، EGD و یا ازوفاگوسکوپی (Esophagoscopy) را برای این فرایند به کار ببرد.
نمونهبرداری: سرطان معمولاً در لایۀ درونی مری شروع میشود. پزشک از یک آندوسکوپ جهت برداشتن بافت از مری استفاده میکند. آسیبشناس، بافت را به منظور معاینۀ میکروسکوپی سلولهای سرطان بررسی میکند. نمونهبرداری تنها راه مطمئن جهت دانستن این امر است که آیا سلول سرطانی وجود دارد یا نه.
میتوانید قبل از انجام نمونهبرداری این سئوالات را با پزشک در میان بگذارید:
عمل کجا انجام میشود؟ آیا باید در بیمارستان بستري شوم؟
چقدر طول خواهد کشید؟ آیا بهوش خواهم بود؟
آیا دردناک است؟ آیا داروي بیهوشی به من تزریق میشود؟
چه خطراتی در پی دارد؟ احتمال عفونت و یا خونریزی بعد از آن چقدر است؟
چگونه باید برای این کار آماده شوم؟
چقدر طول میکشد که دوباره بهبود یابم؟
چقدر طول میکشد تا از نتایج آن آگاه شوم؟ آیا نسخهای از گزارش آسیبشناختی را به من خواهند داد؟
اگر سرطان داشتهباشم، چه کسی با من در مورد مرحلۀ بعد صحبت خواهد کرد؟ و چه موقع؟
مرحله بندی:
اگر نمونهبرداری نشان دهد که سرطان دارید پزشک باید از مرحلۀ بیماری آگاه شود برای اینکه به شما کمک کند که بهترین درمان را انتخاب کنید.
مرحلهبندی تلاش دقیقی برای یافتن این موارد است:
سرطان تا چه عمقی به دیوارههای مری رسوخ كرده است؟
آیا سرطان به بافتهای اطراف رسوخ كرده است؟
آیا سرطان گسترش یافته است؟ در این صورت، به چه قسمتهايی از بدن منتشر شده است؟
زمانی که سرطان مری گسترش مییابد، اغلب در غدد لنفاوی مجاور یافت میشود. اگر سرطان به این غدد رسیده باشد، بعید نیست که به غدد لنفاوی دیگر، استخوانها و سایر اعضا گسترش یابد. علاوه بر این، سرطان مری گاهی به کبد و ریهها نیز نفوذ ميكند.
پزشک شما معمولاً دستور یک و یا چند مورد از آزمایشهای مرحلهبندی زیر را میدهد:
سونوگرافی آندوسکوپیک: پزشک لولهای باریک مجهز به نور (آندوسکوپ) را به داخل حلق که با دارو بیحس شده، میفرستد. امواج از بافتهای مری و اندام اطراف به بیرون میتابد. کامپیوتر تصویری از اکوها (بازتابها) بهوجود میآورد. تصویر نشان میدهد که سرطان تا چه عمقی به دیوارۀ مری نفوذ كرده است. پزشک معمولاً از يك سوزن براي برداشتن نمونۀ بافت از غدد لنفاوی استفاده میکند.
سیتیاسکن: یک دستگاه اشعۀ ايکس که متصل به کامپیوتر است یک سلسله تصاویر دقیق از قفسۀ سینه و شکم میگیرد. پزشکان از سیتیاسکن استفاده میکنند تا سرطان مری را که به غدد لنفاوی و یا سایر قسمتها گسترشيافته پیدا کنند. معمولاً از دهان و یا از طریق تزریق وریدی مادۀ حاجب دریافت میکنید. ماده حاجب باعث میشود که قسمتهای غیرعادي راحتتر مشاهده شوند.
ام.آر.آی: از یک آهنربای قوی متصل به کامپیوتر براي گرفتن عکسهای دقیق از بخشهای داخلی بدن استفاده میکنند. ام.آر.آی. نشان میدهد آیا سرطان در غدد لنفاوی و یا دیگر قسمتها منتشر شده است یا نه. گاهی، يك مادۀ حاجب به رگ تزريق ميشود. مادۀ حاجب باعث میشود که قسمتهای غیرطبیعی به طور واضحتری در تصاویر نشان داده شوند.
توموگرافی با گسیل پوزیترون PET Scan)): به شما مقدار کمی قند رادیواکتیو تزریق میشود. قند رادیواکتیو علامتهايي ارسال میکند که اسکنر توموگرافی با گسیل پوزیترون آن را دریافت میکند. اسکنر PET تصویری از قسمتهایی از بدن شما، یعنی جایی که شکر آنجا جذب میشود، بهوجود میآورد. سلولهای سرطانی در تصویر واضحتر نشان دادهمیشوند؛ چون آنها شکر را سریعتر از سلولهای طبیعی دريافت ميكند. اسکن PET نشان میدهد که آیا سرطان مری گسترش پیدا کرده است یا نه.
اسکن استخوان: مقدار کمی از مادۀ رادیواکتیو به بيمار تزریق میکنند. این ماده در خون حرکت میکند و در استخوانها جمع میشود. دستگاهی به نام اسکنر، پرتو را شناسایی و اندازهگیری میکند. اسکنر تصاویری از استخوانها به وجود میآورد، كه نشان میدهند سرطان به استخوانها سرایت کرده یا نه.
لاپاروسکوپی: بعد از اینکه بیمار، بیهوشی عمومی شد، جراح برشهای کوچکی در شکم ایجاد میکند، و لولۀ باریک و مجهز به نوري (لاپاروسکوپ) را به داخل شکم وارد میکند، و نمونههایی از غدد لنفاوی یا سایر بافتها را بهمنظور بررسی سلولهای سرطانی برمیدارد.
گاهی، مرحلهبندی تا بعد از جراحی جهت برداشتن سرطان و غدد لنفاوی مجاور کامل نمیشود.
وقتی سرطان از محل اولیۀ خود به قسمتهای دیگر بدن سرایت میکند، تومور جدید همان نوع از سلولهای غیرطبیعی و همان نام تومور اولیه را دارد. مثلاً، اگر سرطان مری به کبد سرایت کند، سلولهای سرطانی در کبد در واقع سلولهای سرطانی مری هستند. این بیماری، سرطان مری متاستاتیک است و نه سرطان کبد. به این دلیل، آن را به عنوان سرطان مری درمان میکنند و نه سرطان کبد. پزشکان تومور جدید را تومور بیماری "دوردست" و یا متاستاتیک مینامند.
مراحل سرطان مری برقرار زير است:
مرحلۀ صفر: سلولهای غیرطبیعی فقط در لایۀ داخلی مری مشاهده میشوند. به این مرحله کارسینوم در جا میگویند.
مرحلۀ1: سرطان از طریق لایۀ داخلی به زیر مخاط واردشده و رشد کردهاست. (تصویر، زیر مخاط و سایر لایهها را نشان میدهد).
مرحلۀ 2 یکی از این موارد است:
سرطان از طریق لایۀ داخلی به زیر مخاط وارد میشود و سلولهای سرطانی به غدد لنفاوی گسترش مییابد.
سرطان به لایۀ ماهیچهای هجوم میآورد. سلولهای سرطانی گاه در غدد لنفاوی یافت میشوند.
سرطان در لایۀ بیرونی مری رشد میکند.
مرحلۀ 3 یکی از این موارد است:
سرطان در لایۀ بیرونی مری رشد میکند و سلولهای سرطانی به غدد لنفاوی منتشر ميشوند.
سرطان به بافتهای مجاور از قبیل راههای تنفسی نفوذ كرده و گاه به غدد لنفاوی نيز رسوخ میکند.
مرحلۀ 4: سلولهای سرطانی به اندام دوردست از قبیل کبد گسترش یافتهاند.
درمان:
جراحی
پرتودرمانی
شیمیدرمانی
افراد مبتلا به سرطان مری چندین راه درمانی دارند. این راهها عبارتاند از: جراحی، پرتودرمانی، شیمیدرمانی و یا ترکیبی از هر سه درمان. مثلاً، پرتودرمانی و شیمیدرمانی معمولاً قبل و یا بعد از عمل انجام میشوند.
اینکه چه نوع درمانی برای شما مناسب است اساساً بستگی به این موارد دارد:
سرطان در کجای مری قرار گرفته است؟
آیا سرطان به بافتهای مجاور هجوم بردهاست؟
آیا سرطان به غدد لنفاوی و یا اندام دیگر رسوخ كرده است؟
علائم موجود در بیمار.
سلامت عمومی بیمار.
مهار سرطان مری با درمانهای فعلی بسیار مشکل است. به همین دلیل، بسیاری از پزشکان افراد مبتلا به این بیماری را تشویق به شرکت در پژوهشهای بالینی - مطالعات تحقیقاتی در مورد شیوههای جدید درمان - میکنند. پژوهشهای بالینی گزینۀ مناسبي برای افراد مبتلا به سرطان مری در هر يك از مراحل است. بخش شرکت در تحقیقات سرطان را بخوانيد.
معمولاً گروهی از کارشناسان امور درمان به شما کمک میکنند. پزشک گاه شما را به متخصصی ارجاع میدهد و یا شما تقاضای مراجعۀ به پزشک ديگري را میکنید. شاید هم بخواهید به متخصص بیماریهای گوارشی، پزشکی که در درمان مشکلات مربوط به اعضای گوارشی تخصص دارد، مراجعه کنید. کارشناسان دیگری که به درمان سرطان مری میپردازند عبارتاند از جراحان سینهای، تومورشناسان و همچنین تومورشناسان پرتودرمان. گروه خدمات سلامت همچنین شامل یک پرستار تومورشناس، و یک کارشناس رسمی تغذیه است. اگر راههای تنفسی به سرطان مبتلا شده باشد، معمولاً درمانگر تنفسی هم جزء گروه درمانی است. اگر در بلع غذا مشکل دارید، بعید نیست نیاز پیدا کنید که به آسیبشناس گفتاری مراجعه کنید.
گروه خدمات سلامت شما راههای درمانی، نتایج مورد انتظار، و عوارض جانبی احتمالی را برایتان توضیح میدهند. از آنجایی که درمان سرطان اغلب به سلولها و بافتهای سالم نیز آسیب می رساند، عوارض جانبی بسیار رایج است. پیش از اینکه درمان آغاز شود، از گروه خدمات سلامت خود دربارۀ عوارض جانبی احتمالی و اینکه چگونه درمان، فعالیتهای طبیعی شما را تغییر میدهد، بپرسید. شما و گروه خدمات سلامت شما میتوانید به یکدیگر در اجرای یک طرح درمانی که برطرف کنندۀ نیازهای شما باشد کمک کنید.
پیش از شروع درمان میتوانید این سئوالات را از پزشک بپرسید:
مرحلۀ بیماری چیست؟ آیا سرطان گسترش یافته است؟ آیا غدد لنفاوی نیز علائمی از سرطان نشان میدهند؟
هدف درمان من چیست؟ راههای درمانی من چه هستند؟ کدام مورد را به من توصیه میکنید؟ و چرا؟
آیا بیش از یک نوع درمان خواهم داشت؟
برای آمادهشدن جهت درمان چه کار بايد انجام دهم؟
آیا نیاز به بستري شدن در بیمارستان دارم؟ اگر دارم، برای چه مدت؟
خطرات و عوارض جانبی هر درمان چیست؟ مثلاً، آیا احتمال دارد که در طی و یا بعد از درمان دچار مشکلات تغذیه بشوم؟ با عوارض جانبی چگونه بايد مقابله كرد؟
درمان چقدر هزینه دارد؟ آیا بیمه آن را پوشش میدهد؟
آیا مطالعۀ تحقیقاتی (پژوهشهای بالینی) برای من مناسب است؟
آیا میتوانید پزشکان دیگری را به من توصیه کنید که گزینههای درمانی ديگري را پیشنهاد کنند؟
چند وقت به چند وقت باید معاینۀ عمومی انجام دهم؟
جراحی
جراحیهای گوناگوني برای سرطان مری وجود دارد. نوع جراحی بستگی به این دارد که سرطان در کجا واقع شدهاست. جراح گاهی تمامی مری و یا فقط قسمتی را که به سرطان مبتلا شده، برمیدارد. معمولاً، جراح تنها بخشی از مری را که مبتلا به سرطان است، غدد لنفاوی و بافتهای نرم مجاور را برمیدارد. قسمتی و یا کل معده را هم بعید نیست بردارند. شما و پزشکتان میتوانید دربارۀ نوع جراحی و اینکه کدام یک برایتان مناسبتر است با هم صحبت کنید.
جراح برشهایی را در قفسۀ سینه و شکم جهت برداشتن غدههاي سرطاني ایجاد میکند. در بسیاری از موارد، جراح معده را بالاتر میکشد و آن را به قسمت باقیماندۀ مری وصل میکند. و یا از بخشی از روده براي اتصال معده به قسمت باقیماندۀ مری استفاده میکند. جراح شاید از قسمتی از رودۀ کوچک و یا رودۀ بزرگ برای این کار استفاده کند. اگر معده را بردارد، از قسمتی از روده جهت اتصال به قسمت مری به رودۀ کوچک استفاده میکند.
هنگام جراحی، جراح معمولاً یک لولۀ تغذیه در روده کوچک قرار میدهد. این لوله به بیمار کمک میکند تا زمانی که دورۀ نقاهت را طی میکند مواد مغذی کافی دریافت کند. اطلاعات مربوط به تغذیۀ بعد از عمل جراحی در تست تغذیه یافت میشود.
شاید چند روز اول بعد از عمل احساس درد کنید. به هرحال، داروها کمک میکنند تا درد مهار شود. پیش از جراحی، بهتر است درمورد تسکین درد با گروه خدمات پزشكي خود گفتوگو کنید. پس از جراحی، گروه در صورتی که شما نیاز به مسكن بیشتری داشته باشید میتواند برنامه را با نیاز شما تطبیق دهد.
گروه خدمات پزشكي مراقب علائم نشت غذا از قسمتهای تازه متصل شده در دستگاه گوارشی شماست. آنها همچنین مراقب التهاب ریه و یا سایر عفونتها، مشکلات تنفسی، خونریزی، و یا مشکلات دیگری هستند که نیاز به درمان دارند.
مدت زمان دورۀ نقاهت هر فرد با دیگري فرق میکند و به نوع جراحی هم بستگی دارد. شاید برای حداقل یک هفته در بیمارستان بستری باشید.
میتوانید این موارد را ازپزشکان بپرسید:
آيا جراحی را توصیه میکنید؟ در این صورت، کدام نوع را؟
آیا غدد لنفاوی و سایر بافتها را برمیدارید؟ آیا قسمتی و یا کل معده را برمیدارید؟ و چرا؟
خطرات جراحی چيست؟
بعد از جراحی چه احساسی دارم؟
درد چگونه بعد از جراحی مهار میشود؟
چه مدت در بیمارستان خواهم بود؟
آیا مشکلات تغذیه خواهم داشت؟ آیا نیاز به برنامۀ غذایی خاصی دارم؟
آیا نیاز به لولۀ تغذیه دارم؟ اگر دارم، برای چه مدت؟
چگونه باید از آن مراقبت کنم؟ در صورت بروز مشکل، چه کسی به من کمک میکند؟
آیا هیچگونه عوارض جانبی دراز مدت خواهم داشت؟
پرتودرمانی
در پرتودرمانی (که به رادیوتراپی هم معروف است) برای نابودی سرطان از اشعۀ بسیار قوی استفاده میکنند كه تنها سلولهای ناحیۀ تحت درمان را هدف قرار میدهد.
از پرتودرمانی گاه قبل و یا بعد از جراحی استفاده میشود و یا به جای جراحی از آن استفاده میکنند. از پرتودرمانی معمولاً همراه با شیمیدرمانی بهمنظور درمان سرطان مری استفاده میکنند.
پزشکان از دو نوع پرتودرمانی براي درمان سرطان مری استفاده میکنند. بعضی افراد هردو نوع را دریافت میکنند:
پرتودرمانی خارجی: پرتو از دستگاهی خارج از بدن تابانده ميشود.
دستگاه، پرتو را بر غدد سرطاني هدفگیری میکند. پرتودرماني در بیمارستان و یا درمانگاه انجام ميشود، و معمولاً 5 روز در هفته و چندین هفته ادامه مییابد.
پرتودرمانی داخلی (پرتودرمانی از فاصلۀ نزدیک): پزشک گلوی شما را با اسپری بیحسی، بیحس میکند و به شما داروی آرامشبخش میدهد، و سپس پزشک لولهای را داخل مری فرو ميبرد. پرتو از داخل لوله وارد بدن میشود. هنگامی که لوله را برمیدارند، هیچگونه آثار رادیواکتیوی در بدن باقی نمیماند، معمولاً، تنها یک دوره درمان صورت میگیرد.
عوارض جانبی درمان اساساً بستگی به میزان پرتو و نوع پرتو دارد. پرتودرمانی خارجی بر قفسۀ سینه و شکم، گاه باعث سوزش گلو، دردی شبیه به سوزش سردل (یا ترش کردن)، و یا درد در معده و روده میشود. بیمار معمولاً دچار حالت تهوع و یا اسهال هم میشود.
گروه خدمات پزشكي میتواند داروهایی به شما بدهد تا مانع این مشکلات بشود و یا آنها را مهار کند.
همچنین گاهی پوست شما در قسمتهای تحت درمان، قرمز، خشک و یا حساس میشود. موهای قسمت تحت درمان هم معمولاً میریزد. یک عارضۀ جانبی پرتودرمانی که در ناحیۀ قفسۀ سینه کمتر اتفاق میافتد، آسیب به ریه، قلب و یا نخاع است.
احتمالاً در طی پرتودرمانی و بخصوص در هفتههای نهایی پرتودرمانی خارجی بسیار احساس خستگی میکنید. همچنین بعید نیست چند هفته بعد از اتمام دورۀ پرتودرمانی نیز این احساس خستگی را داشتهباشید. استراحت بسیار مهم است، اما پزشکان معمولاً به بیماران توصیه میکنند حتیالمقدور فعال بمانند. پرتودرمانی منجر به مشکلات بلع غذا هم میشود. مثلاً گاهی، پرتودرمانی به مری آسیب میرساند و بلع غذا را برای شما دردناک میکند. و یا پرتو، باعث باریکترشدن مری میشود. بعید نیست پیش از پرتودرمانی، یک لولۀ پلاستیکی وارد مری کنند تا آن را باز نگه دارند. اگر پرتودرمانی منجر به مشکل بلع غذا شود، در غذا خوردن دچار مشکلاتی میشوید. از گروه خدمات پزشكي خود دربارۀ تغذیه مناسب بپرسید. برای آگاهي بیشتر بخش تغذیه را بخوانيد.
مطالعۀ مقالة شما و پرتودرمانی از پايگاه علمي، پزشكي، آموزشي مؤسسه تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) نيز ممکن است برای شما مفید است.
قبل از انجام پرتودرمانی میتوانید این موارد را از پزشک خود بپرسید:
کدام نوع پرتودرمانی را میتوانم انجام دهم؟ آیا هر دو نوع برای من مناسب است؟
درمان چه موقع آغاز میشود؟ و کی تمام میشود؟ هر چند وقت یکبار باید آن را انجام دهم؟
آیا باید در بیمارستان بستري شوم؟
برای مراقبت از خود قبل، در حین و بعد از درمان چه کارهایی باید انجام دهم؟
در طی درمان چه احساسی دارم؟ آیا خودم برای درمان به بيمارستان رفت و آمد کنم؟
چگونه میفهمیم که درمان چقدر مؤثر است؟
بعد از پرتودرمانی چه احساسی دارم؟
آیا عوارض جانبی طولانی مدت هم دارد؟
شیمیدرمانی
بیشتر بيماران مبتلابه سرطان مری شیمیدرمانی میشوند. در شیمیدرمانی، از داروهایی جهت تخریب سلولهای سرطانی استفاده میشود. داروها از طریق درونوريدي تزریق و به بيمار رسانده میشوند. درمان معمولاً در کلینیک، مطب پزشک، و یا در منزل صورت میگیرد. برخی از بيماران براي شيميدرماني نیاز به بستریشدن دارند.
شیمیدرمانی بهصورت دورهای انجام میشود. هر دوره شامل یک دورۀ درمان و یک دورۀ استراحت است.
عوارض جانبی اساساً به نوع داروها و میزان آن بستگی دارد. شیمیدرمانی سلولهای سرطانی را که سریع رشد میکنند از بین میبرد، اما به سلولهای طبیعی هم که سریع رشد میکنند آسیب میرساند:
سلولهای خونی: هنگامی که شیمیدرمانی میزان سلولهای خونی سالم را پایین میآورد. احتمال بیشتری وجود دارد که شما مبتلا به عفونتها و یا بدون دلیل مشخصی دچار کبودی بدن و یا خونریزی شوید و نیز احساس ضعف و خستگی زیاد کنید. گروه خدمات بهداشتي شما گاه شیمیدرمانی را برای مدت کوتاهی متوقف میکنند و یا میزان دارو را کاهش میدهند. داروهایی نیز وجود دارد که به بدن شما کمک میکنند تا سلولهای خونی جدید بسازد.
سلولهای ریشۀمو: شیمیدرمانی معمولاً منجر به ریزش مو میشود، ولي بعد از پايان درمان، آنها باز رشد خواهند کرد ولی در رنگ و بافت مو تغییر ایجاد میشود.
سلولهایی که دستگاه گوارش را میپوشانند: شیمیدرمانی باعث کماشتهایی، حالت تهوع و استفراغ، اسهال و یا سوزش دهان و لب میشود.
گروه خدمات پزشكي شما میتواند داروهایی را به شما تجویز و یا شیوههای دیگری را جهت کمک در رفع این مشکلات پیشنهاد کند.
عوارض جانبی دیگر شامل خارش پوست، درد مفاصل، حس سوزش یا بی حسی در دستها یا پاها، مشکلات شنوایی، و یا تورم پاها است. گروه خدمات پزشكي شما راههایی را برای مهار بسیاری از این مشکلات ارائه میکند. بسیاری از این عوارض پس از اتمام درمان فروكش ميكنند.
مطالعۀ مقالة «شما و شیمیدرمانی» از پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) برای شما مفید است.
میتوانید قبل از انجام شیمیدرمانی، این موارد را از پزشک بپرسید:
چه داروهایی را دریافت میکنم؟
درمان کی آغاز میشود؟ و کی تمام میشود؟ هر چند وقت یکبار درمان انجام میشود؟
برای مداوا به کجا باید مراجعه کنم؟ آیا باید در بیمارستان بستری شوم؟
برای مراقبت از خودم در طی درمان چه کاری بايد انجام دهم؟
چگونه میفهمیم که درمان مؤثر است؟
آیا در طی درمان دچار عوارض جانبی خواهم شد؟ کدام عوارض جانبی را باید به شما اطلاع دهم؟ آیا میتوانم مانع بروز این عوارض جانبی شوم و یا آنها را درمان کنم؟
آیا این داروها بعدها ایجاد عوارض جانبی خواهند کرد؟
نظردوم
پیش از شروع درمان، شاید بخواهید تا از نظر دومی در مورد تشخیص و برنامۀ درمانی خود آگاه شوید. شاید هم بخواهید مرکز پزشکی را بیابید که تجربۀ زیادی در درمان سرطان مری دارد. حتی بعید نیست بخواهید با پزشکان مختلفی در مورد تمامی گزینههای درمان، عوارض جانبی و نتایج احتمالی مشورت کنید.
اگر نظر دومی بگیرید، پزشک دوم شما هم شاید با تشخیص و برنامۀ درمانی پزشک اولتان موافق باشد. و یا پزشک دومتان شیوۀ دیگری را پیشنهاد کند. در هر دو صورت، شما اطلاعات بیشتری بدست آوردهاید و بر اوضاع مسلطتر شدهايد، و شما معمولاً با دانستن اینکه گزینههای خود را بررسی کردهاید، با اطمینان بیشتری تصمیم میگیرید.
جمعآوری اطلاعات پزشکی و ملاقات با پزشک دوم گاهی مستلزم زمان و تلاش بیشتری است. در بسیاری موارد، صرف چندین هفته جهت گرفتن نظر دوم مشکلی ایجاد نمی کند. تأخیر در شروع درمان معمولاً موجب کماثرتر شدن درمان نمیشود. برای اطمینان بیشتر، باید در مورد این تأخیر با پزشکتان مشورت کنید. شیوههای مختلفی برای پیدا کردن پزشك متخصص برای گرفتن نظر دوم وجود دارد. میتوانید از پزشک خود، جامعه پزشکی منطقهاي يا استاني خود، بیمارستانهاي اطراف، و یا دانشکده پزشکی در مورد نام متخصصان سئوال کنید. سایر منابع را میتوان در گزیدۀ مقالات پايگاه علمي، پزشكي، آموزشي مؤسسه تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) در «چگونه میتوان در صورت داشتن سرطان، پزشک و یا امکانات درمانی یافت» پیدا کرد.
مراقبت حمایتی
سرطان راه مری را مسدود میکند.
درد.
غمگینی و سایر احساسات
سرطان مری و درمان آن معمولاً منجر به مشکلات دیگر سلامت میشود. شما میتوانید قبل، در طی و بعد از درمان سرطان از مراقبت حمایتی برخوردار شوید.
مراقبت حمایتی، درمانی جهت مهار درد و علائم دیگر است تا عوارض جانبی درمان را کاهش دهد. و به شما کمک کند بر ناراحتيهايي که تشخیص سرطان در شما ایجاد میکند غلبه کنید. گاه نياز داريد از مراقبت حمایتی برخوردار میشوید تا از اینگونه مشکلات جلوگیری و یا آنها را مهار کنید و نیز آرامش و کیفیت زندگی خود را در طی درمان بهبود بخشید.
میتوانید اطلاعات مربوط به مراقبت حمایتی را از در پايگاه علمي، پزشكي، آموزشي مؤسسه تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) بيابيد.
سرطان، راه مری را مسدود میکند
شاید دچار مشکلاتی در بلع غذا شوید، چون که سرطان، راه مری را مسدود میکند. عدم توانایی در بلع غذا، خوردن را سخت و گاهي غیرممکن میسازد. این امر همچنین خطر ورود غذا را به راههای تنفسی افزایش میدهد. این امر موجب عفونت ریوی به نام ذاتالریه میشود. علاوه براین، عدم توانایی در فرو دادن مایعات و بزاق دهان بسیار آزاردهنده است.
گروه خدمات پزشكي شاید یک یا چند مورد از گزینههای زیر را پیشنهاد کند:
استنت: دارویی جهت تسکین به شما تزریق میشود. پزشک استنت (لولهای ساخته شده از شبکۀ فلزی و یا پلاستیکی) را در مری شما قرار میدهد. غذا و یا مایعات میتوانند از لوله بگذرند. به هرحال، غذاهای سفت قبل از بلعیدن بايد خوب جویده شوند. اگر مقدار زیادی از غذا یکدفعه بلعیده شود بعید نیست که در استنت گیر کند.
لیزر درمانی : لیزر، اشعه متمرکز شدهای از نور بسیار قوی است که بافتها را با گرما از بین میبرد. پزشک از لیزر براي از بین بردن سلولهای سرطانی که راه مری را مسدود کرده است، استفاده میکند. لیرز درمانی معمولاً بلع غذا را برای مدتی سادهتر ميکند، اما احتمال دارد لازم شود که بعد از چند هفته این درمان را تکرار کنید.
درمان فتودینامیک: دارویی به شما تزریق میشود و این دارو در سلولهای سرطانی مری جمع میشود. دو روز بعد از تزریق، پزشک از یک آندوسکوپ جهت تاباندن نور خاصی (مانند لیزر) بر قسمتهای سرطانی استفاده میکند. هنگامی که دارو در معرض نور قرار میگیرد فعال میشود. دو و یا سه روز بعد، پزشک شما را معاينه میکند تا بفهمد که آیا سلولهای سرطانی از بین رفتهاند. افرادی که این دارو به آنها تزریق میشود باید برای مدت یک ماه یا بیشتر در معرض نورآفتاب قرار نگیرند. علاوه بر این، ممكن است لازم باشد که چند هفتۀ بعد، این درمان را تکرار کنید. میتوانید مقالة پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) را دربارۀ درمان فتودینامیک: بخش «پرسش و پاسخ» بخوانيد.
پرتودرمانی: پرتودرمانی باعث کوچکترشدن تومور میشود. اگر تومور راه مری را بسته باشد، پرتودرمانی داخلی و یا گاهی اوقات پرتودرمانی خارجی را بهکار میگیرند تا بلع غذا راحتتر شود.
اتساع با بالون: پزشک لولهای را در قسمتی از مری که مسدود شده وارد میکند. سپس از بالون جهت باز کردن آن قسمت استفاده میکند. این کار باعث میشود که بلع غذا برای چند روز راحتتر صورت گیرد.
سایر شیوههاي تغذیه: بخش تغذیه را مطالعه کنید تا از شیوههای دیگر دریافت غذا در هنگامی که خوردن مشکل میشود آگاه شوید.
درد
سرطان و درمان آن معمولاً ایجاد درد میکند. گاه بلع غذا دردناک میشود و یا بعید نیست به علت سرطان یا استنت در قفسۀ سینۀ خود احساس درد کنید. گروه خدمات پزشكي یا متخصص مهار درد میتواند شیوههایی را جهت از بینبردن و یا کاهش درد به شما پیشنهاد کند.
غمگینی و احساسات دیگر
احساس غمگینی، اضطراب و سردرگمی بعد از تشخیص یک بیماری حاد طبیعی است. بعضی افراد با حرف زدن در مورد احساساتشان آرامش پيدا ميكنند. به قسمت مراكز حمایتی مراجعه کنید.
تغذیه
برآوردن نیازهای تغذیه قبل، در طی درمان و بعد از آن از اهميت برخوردار است. شما نیاز به میزان معيني کالری، پروتئین، ویتامین، و مواد معدنی دارید. دریافت تغذیۀ مناسب موجب میشود که شما احساس کنید بهترید و انرژی بیشتری دارید. به هرحال، هنگامی که شما دچار سرطان مری هستيد، به دلایل زیادی، خوردن غذا مشکل میشود. شاید احساس ناراحتی و یا خستگی کنید و شاید هم تمایلی به خوردن غذا نداشته باشید. همچنین سرطان باعث میشود که بلع غذا برای شما مشکل شود. اگر شما شیمیدرمانی میشوید، شاید احساس کنید که غذاها دیگر خوشمزه نیستند. همچنین بعید نیست به عوارض جانبی پس از درمان از قبیل کماشتهایی، حالت تهوع، استفراغ و یا اسهال دچار شوید.
اگر دچار مشکلاتی در خوردن غذا شدید، شیوههای متعددی وجود دارد که نیازهای تغذیهاي شما را برآورده میکند. کارشناس تغذیه هم به شما کمک میکند تا شیوهای را برای دریافت میزان کافی از کالریها، پروتئین، ویتامینها و مواد معدنی پیداکنید:
کارشناس تغذیه گاهي پیشنهاد ميکند که در نوع غذایی خود تغییر ایجاد کنید. گاهی، تغییر بافت، فیبر و میزان چربی در غذا به کاهش میزان ناراحتی شما میانجامد. کارشناس تغذیه همچنین شاید پیشنهاد کند تا میزان غذا و زمان خوردن آن را تغییر دهید.
اگر بلع غذا برایتان بسیار مشکل است، کارشناس تغذیه و پزشکتان به شما توصیه خواهند کرد تا شما مواد مغذی را از راه لولۀ تغذیه دریافت کنید.
گاهی، مواد مغذی را مستقیماً با استفاده از تغذیۀ داخل وریدی به داخل جریان خون، به بدنتان خواهند رساند.
تغذیه بعد از عمل جراحی
کارشناس تغذیه به شما کمک میکند يك برنامۀ تغذيه تنظيم کنید که نیازهای غذایی شما را برآورده کند. برنامهای که نوع و میزان غذای شما را بعد از عمل در بر میگیرد، کمک میکند كه از کاهش وزن یا مشکلات غذایی جلوگيري شود.
اگر معدۀ شما را در طی جراحی برداشتهاند، بعید نیست دچار مشکلی شوید که به سندروم دامپینگ معروف است. این مشکل هنگامی اتفاق میافتد که غذا و یا مایعات، سریع وارد رودۀ کوچک میشوند، موجب دل درد، حالت تهوع، نفخ، اسهال و یا سرگیجه ميشود. این موارد به شما کمک میکنند تا سندروم دامپینگ را مهار کنید:
غذای کمتری بخورید.
قبل و بعد از غذای سفت، مایعات کمتری بنوشید.
خوردن غذا و نوشیدنیهاي شیرین از قبیل کلوچه، شکلات، نوشابه، و آبمیوه را محدود کنید.
همچنین شاید گروه خدمات پزشكي داروهایی جهت مهار علائم به شما پیشنهاد کند.
بعد از عمل جراحی، نیاز داريد که مکملهای روزانهای متشکل از ویتامینها و مواد معدنی از قبیل کلسیم را مصرف کنید و شاید به تزریق ویتامین نیاز داشتهباشید.
مواردی دربارۀ تغذیه که میتوانید از کارشناس تغذیۀ خود بپرسید:
چگونه مانع کاهش وزن زیاد شوم؟ چطور بدانم که به میزان کافی پروتئین و کالری دریافت کردهام؟
چه غذاهایی نیازهای من را برطرف میکنند؟
چگونه میتوانم غذاهای مورد علاقه خود را بدون اینکه موجب تشدید مشکلات گوارشی شوند در برنامۀ غذایی خود بگنجانم؟
آیا غذاها و یا نوشیدنیهایی هستند که باید از آنها پرهیز کنم؟
چه ویتامینها و مواد معدنی باید مصرف کنم؟
پیگیری مراقبتها
بعد از درمان سرطان مری، نیاز به معاینۀ عمومی دارید. معاینههای عمومی کمک میکنند که شما مطمئن شوید که متوجه هرگونه تغییر در سلامت خود هستید و در صورت نیاز درمان خواهید شد. در حین معاینۀ عمومی بايد هر گونه مشكل را با پزشک در ميان گذاريد.
معاینههای عمومی در برگیرندۀ معاینههای فیزیکی، آزمایش خون، رادیوگرافی قفسۀ سینه، سیتیاسکن (C.TScan)، آندوسکوپی و سایر آزمایشهاست.
پايگاه علمي، پزشكي، آموزشي مؤسسه تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) انتشاراتی دارد که کمک میکنند به پرسشهای پیگیری مراقبتها و مسائل دیگر پاسخ داده شود. مطالعۀ مقالة به نام «رویارویی در بعد از عمل : زندگی بعد از درمان سرطان» برای شما مفید خواهد بود.
همچنين به شما توصيه ميكنيم گزیدۀ مقالات پايگاه علمي، پزشكي، آموزشي مؤسسه تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) به نام «پیگیری مراقبت بعد از درمان سرطان: پرسش و پاسخ» را بخوانيد.
مواردی که میتوانید بعد از اتمام دورۀ درمان از پزشک بپرسید:
هر چند وقت يكبار به معاینۀ عمومی نياز دارم؟
چه آزمایشهایی جهت پیگیری درمان به من پیشنهاد میکنید؟
هنگام معاینات عمومی چه مشکلات و یا عوارضی را باید به شما اطلاع دهم؟
مراجع حمایتی
آگاهی از اینکه شما سرطان مری دارید میتواند زندگی شما و نیز زندگی كساني را که به شما نزدیک هستند تغییر دهد. سروکار داشتن با این تغییرات معمولاً بسیار مشکل است. این امر بسیار طبیعی است که شما، خانوادۀ شما و دوستان شما براي غلبه بر ناراحتيهايي كه آگاهي از ابتلا به سرطان با خود میآورد، نیاز به کمک داشته باشید.
نگرانیها دربارۀ درمان و مهار عوارض جانبی، ماندن در بیمارستان و هزینههای پزشکی بسیار طبیعی است. شما همچنین شاید نگران مراقبت از خانوادۀ خود، حفظ شغل، و یا ادامۀ فعالیتهای روزانۀ خود باشید. اینها مواردی است که شما جهت دریافت حمایت میتوانید به آنها مراجعه کنید:
پزشکان، پرستاران و دیگر اعضای گروه خدمات پزشكي میتوانند پاسخگوی شما دربارۀ درمان، کار کردن و یا دیگر فعالیتها باشند.
مددکاران اجتماعی با مشاوران میتوانند به شما در مواقعی که نیاز دارید تا دربارۀ احساسات و نگرانیهای خود حرف بزنيد، کمک کنند. در اغلب موارد، مددکاران اجتماعی میتوانند منابعی را جهت کمکهای مالی، رفتوآمد، مراقبت درمنزل و یا حمایتهای عاطفی به شما پیشنهاد کنند.
گروههای حمایتی نیز آمادة کمک هستند. در این گروهها، بیماران و اعضای خانوادۀ آنها با بیماران دیگر و اعضای خانوادهشان براي مبادله آنچه دربارۀ غلبه بربیماری و عوارض درمان یاد گرفتهاند، ديدار میکنند. این گروهها میتوانند حمایتهای خود را به صورت رودررو، از طریق تلفن، و یا از طریق اینترنت ارائه کنند. بد نيست با يكي از اعضاي گروه خدمات پزشكي خود دربارۀ یافتن گروه حمایتی صحبت کنید.
براي اطلاع از توصیههایی برای مقابله با سرطان، میتوانید پايگاه علمي، پزشكي، آموزشي مؤسسه تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) به نام «صرف زمان: حمایت برای افراد سرطانی» را بخوانيد.
شرکت در تحقیقات سرطان
شرکت در تحقیقات سرطاندر سراسر کشور، پزشکان در حال انجام انواع مختلفی از پژوهشهای بالینی هستند (مطالعات تحقیقاتی که افراد بهصورت داوطلبانه در آن شرکت میکنند). پژوهشهای بالینی جهت پاسخگویی به پرسشهای مهم و نیز درک اینکه آیا راهكارهاي جدید، ایمن و مؤثرند یا نه، طراحی شدهاند.
تحقیقات تاکنون به پیشرفتهایی نائل شدهاند، و براي بيشتر زنده ماندن به بيماران كمك كردهاند این پژوهشها همچنان ادامه دارد، و محققان ميكوشند شيوههای بهتری براي مراقبت از افراد مبتلا به سرطان مری بیابند:
عمل جراحی: جراحان در حال مطالعه هستند که چگونه برشهای کوچک را جايگزين برشهای بزرگ کنند. جراح، برشهای کوچکی در ناحیۀ گردن، قفسۀ سینه و شکم ایجاد میکند، و درون قفسۀ سینه را با یک لاپارواسکوپ مشاهده میکند و مری سرطاني را برمیدارد.
شیمیدرمانی و درمان بیولوژیک: در حال حاضر، مؤسسة ملي سرطان (www.cancer.gov) از تحقيق درمان بیولوژیک (آنتیبادی تک دودمانی) که همراه شیمیدرمانی انجام میشود حمایت مالی میکند.
مراقبتهای حمایتی: پزشکان همچنین در حال آزمایش شیوههایی بهمنظور مقابله با مشکلات ناشی از سرطان و درمان آن هستند.
حتی اگر این پژوهشها برای شرکتكنندگان مستقیماً فایدهای نداشته باشند، لااقل نقش مهمی در کمک به پزشکان جهت آگاهی بیشتر از سرطان و شیوۀ مهار آن داشتهاند. اگرچه پژوهشهای بالینی گاهی خطرهايي برای بیماران دربردارند، اما پزشکان نهایت تلاش خود را براي مقابله آن خطرها بهکار میبرند.
شرکت در مطالعات تحقیقاتی درمان سرطان
یافتن پزشک، گروههای حمایتی، و سازمانها دیگر
در صورت ابتلا به سرطان، چگونه پزشک و یا امکانات درمانی بیابید
گروههای حمایتی سرطان: پرسش و پاسخ
سازمانهای ملی که خدماتی به افراد مبتلا به سرطان و خانوادۀ آنها ارائه میدهند.
درمان سرطان و مراقبتهای حمایتی
پرتودرمانی و شما
پرتودرمانی چیست؟ آنچه باید دربارۀ پرتودرمانی خارجی بدانید
پرتودرمانی چیست؟ آنچه باید دربارۀ پرتودرمانی از فاصلۀ نزدیک بدانید (نوعی از پرتودرمانی داخلی)
شما و شیمیدرمانی
درمان فتودینامیک برای سرطان: پرسش و پاسخ.
نکات مربوط به تغذیه برای بیماران سرطانی.
کنار آمدن با سرطان
صرف زمان: حمایت از مبتلايان به سرطان
مدیریت عوارض جانبی پرتودرمانی: هنگام احساس ضعف و خستگی چه باید کرد (خستگی مفرط)
زندگی پس از درمان سرطان
بعد از عمل: زندگی بعد از درمان سرطان
پیگیری مراقبتها بعد از درمان سرطان: پرسشها و پاسخها
رو به جلو: شیوههایی که میتوانید بر سرطان اثر بگذارید.
سرطان پیشرفته یا عود کننده
کنار آمدن با سرطان پیشرفته
وقتی سرطان عودمیکند
درمان تکمیلی
به درمان تکمیلی و جایگزین بينديشيم: راهنمایی برای مبتلايان به سرطان
درمان تکمیلی و جایگزین در درمان سرطان: پرسش وپاسخ
مراقبتها
وقتی عزیز شما تحت درمان سرطان است: حمایت از مراقبها
وقتی عزیز شما سرطان پیشرفته دارد: حمایت از مراقبها
رو به جلو: وقتی عزیز شما دوره درمان سرطان را کامل کرده است.
مراقبت از مراقب: حمایت از مراقبین سرطان
poune
16th June 2011, 04:21 PM
آنچه باید دربارۀ تومورهای مغزی بدانید
What You Need To Know About Brain Tomurs
درباره این مقاله
این مقاله دربارة تومورهایی است که در مغز شروع میشود (تومورهای مغزی اولیه).
این مقاله تنها در مورد تومورهای مغزی اولیه است؛ سرطانی که از قسمت دیگر بدن به مغز گسترش ميیابد، با تومورهای مغزی اولیه متفاوت است.
سرطان ریه، سرطان پستان، سرطان کلیه، ملانوم، و دیگر انواع سرطان معمولاً به مغز گسترش ميیابند. زمانیکه این امر اتفاق ميافتد، این تومورها، تومورهای مغزی متاستاتیک نامیده ميشوند.
افراد مبتلا به تومورهای مغزی متاستاتیک گزینههای درمانی متفاوتی دارند. درمان اساساً به این بستگی دارد که سرطان در کجا آغاز شده است. بهجای این مقاله، اگر بخواهید، ميتوانيد گزیدة مقالات پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) را دربارة سرطان متاستاتیک مطالعه کنید.
این مقاله در مورد تشخیص، درمان و مراقبتهای حمایتی به شما اطلاعات ميدهد؛ آگاهی از مراقبتهای پزشکی در تومورهای مغزی، به شما کمک ميکند تا نقش مؤثری در انتخاب مراقبت از خود داشته باشید.
این مقاله شامل فهرستی از سؤالات است که ميتوانيد از پزشک خود بپرسید. بسیاری از مردم فکر میکنند که بههمراه داشتن فهرستی از سؤالات هنگام ديدار پزشک مفید است؛ برای فراموش نكردن آنچه پزشک به شما میگوید میتوانید یادداشتبرداری کرده یا از ضبط صوت استفاده کنید؛ همچنین میتوانید یکی از اعضای خانواده و یا یکی از دوستانتان را جهت یادداشتبرداری، پرسیدن سؤال یا فقط گوشدادن به صحبتهاي پزشك با خود ببرید.
برای آگاهي از جدیدترین اطلاعات دربارة سرطان مغز، لطفاً به پايگاه ما: http://www.ncii.ir مراجعه کنید.
مغز
مغز تودۀ نرم و اسفنجی از بافتها است، كه محافظت میشود توسط:
استخوان جمجمه
سه لایه نازک از بافتها، مننژها یا آبشامه (Meninges)
مایع آبکی (مایع مغزی نخاعی) که در فضای بین مننژها و در فضاهای داخل مغز (بطنهای مغز) جریان دارد.
مغز کارهایی را که تصميم به انجام آن ميگيريم (مانند راه رفتن و یا حرف زدن) و کارهایي را که بدن ما بدون فکر کردن انجام میدهد (مانند تنفس) هدایت ميكند. مغز همچنین مسئول حواس پنجگانة ما (بینایی، شنوایی، بساوايي، چشایی و بویایی)، حافظه، احساسات، و شخصیت ما است و شبکهای از عصبها، پیامها را از مغز به بقیه بدن و بالعکس میرسانند؛ برخی عصبها مستقیماً از مغز به چشمها، گوشها، و دیگر قسمتهای سر میروند؛ عصبهاي ديگر در درون نخاع قرار دارند تا مغز را به دیگر قسمتهای بدن وصل كنند.
در داخل مغز و ستون فقرات، سلولهای گلیال (Glial )، سلولهای عصبی را محاصره ميكنند و آنها را در مکان خود ثابت نگه میدارند.
سه بخش مهم در مغز فعالیتهای مختلفی را کنترل ميكنند:
مخ: مخ از اطلاعات داده شده توسط حواس استفاده ميكند تا به ما بگوید در اطراف ما چه میگذرد و بدن ما چگونه بايد به آنها پاسخ دهد. این بخش از مغز، کنترلکنندۀ مطالعه، تفکر، یادگیری، صحبت، و احساسات است.
مخ به نیمکرههای مغزی چپ و راست تقسیم میشود. نیمکره راست عضلات سمت چپ و نیمکره چپ عضلات سمت راست بدن را کنترل ميكند.
مخچه: مخچه تعادل در راه رفتن و ایستادن و دیگر فعالیتهای پیچیده را کنترل ميكند.
ساقة مغز: ساقة مغز، مغز را به ستون فقرات متصل ميكند؛ وظيفة این بخش کنترل تنفس، حرارت بدن، فشار خون، و دیگر عملکردهای اساسی بدن است.
درجات تومور و انواع آن
درجة تومور
انواع تومورهای اولیة مغز
هنگامیکه بیشتر سلولهای طبیعی، پیر و یا آسیبدیده میشوند، از بین ميروند و سلولهای جدیدي جای آنها را میگیرند. برخی اوقات، این فرآیند اشتباه پیش میرود؛ سلولهای جدید در هنگامیکه بدن به آنها نیاز ندارد تشکیل ميشوند و سلولهای پیر و یا آسیب دیده عادی ازبین نمیروند. توليد سلولهای اضافی اغلب تشکیل تودهای از بافت را میدهد، که به آن رشد زائد و یا تومور اطلاق میشود؛ تومورهای اولیة مغز میتوانند خوشخیم و یا بدخیم باشند.
تومورهای خوشخیم مغزی دارای سلولهای سرطانی نيستند.
معمولاً تومورهای خوشخیم قابل برداشتن هستند و به ندرت دوباره رشد میکنند.
تومورهای مغزی خوشخیم معمولاً دارای مرز و یا لبة مشخصی هستند. سلولهای تومورهای خوشخیم به ندرت بافتهای اطراف خود را مورد هجوم قرار میدهند و در دیگر قسمتهای بدن گسترش نمییابند. به هرحال، تومورهای خوشخیم میتوانند با فشار بر نقاط حساس مغز باعث مشکلات جدی در سلامتي شوند.
برخلاف تومورهای خوشخیم بیشتر قسمتهای ديگر بدن، برخي اوقات تومورهای مغزی خوشخیم زندگی فرد را تهدید ميكنند.
تومورهای مغزی بدخیم (که سرطان مغزی نیز نامیده میشود) حاوی سلولهای سرطانی هستند:
تومورهای مغزی بدخیم عموماً جدیتر و اغلب تهدیدی برای زندگی محسوب میشوند.
احتمال دارد سریعتر رشد و تجمع کرده یا به بافتهای مغزی مجاور حمله كنند.
سلولهای سرطانی ممکن است از تومورهای مغزی بدخیم بیرون آيند و در دیگر قسمتهای مغز و یا نخاع گسترش یابند، ولي بهندرت در دیگر قسمتهای بدن گسترش مییابند.
درجه بندی تومور
پزشکان، تومورهای مغزی را براساس درجه آنها دستهبندی ميكنند؛ تومور درجه یک، توموري است که سلولهايش در زیر میکروسکوپ قابل رؤيت باشند.
درجه يك: بافت خوشخیم است. سلولها تقریباً شبیه سلولهای طبیعی مغزی هستند و به آرامی رشد میکنند.
درجه دو: بافت بدخیم است و در مقایسه با تومورهای درجه1، سلولها شباهت کمتری به سلولهای طبیعی دارند.
درجه سه: بافت بدخیم، سلولهایی دارد که با سلولهای طبیعی متفاوت است؛ سلولهای غیرطبیعی فعالانه رشد ميكنند (آناپلاستیک Anaplastic).
درجه چهار : بافتهای بدخیم سلولهایی بسیار شبیه به سلولهای غیرطبیعی با تمایل به رشد سریع، دارند.
سلولهای تومورهای درجه پایین (درجه يك و دو) طبیعیتر بهنظر ميرسند، و عموماً کندتر از سلولهای تومورهای درجه بالا (درجه سه و چهار) رشد میکنند.
در طی زمان، یک تومور درجه پایین ممکن است تبدیل به تومور درجه بالا شود. به هرحال، اين تغییر اغلب در بین بزرگسالان بیشتر از کودکان اتفاق میافتد.
ميتوانيد گزیدة مقالات سرطان پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) به نام درجة تومور را مطالعه کنید.
انواع تومورهای مغزی اولیه
انواع مختلفی از تومورهای مغزی اولیه وجود دارند؛ تومورهای مغزی اولیه براساس نوع سلولها و یا قسمتی از مغز که در آن شروع به رشد میکنند، نامگذاری میشوند. برای مثال، بیشتر تومورهای مغزی اولیه در سلولهای گلیال (Glial) شروع میشوند. این نوع تومور گلیوم (Glioma) نامیده میشود.
شایعترین انواع تومورهای مغزی دربزرگسالان عبارتند از:
آستروسیتوما(Astrocytoma): اين تومور درسلولهای گلیال (Glial) ستارهاي شكل، که آستروسیت (Astrocytes) نامیده میشوند، شروع میشود. این تومور میتواند در هر درجهای باشد، در بزرگسالان، یک آستروسیتوما (Astrocytoma) اغلب در مخ بهوجود آورد.
آستروسیتومای درجه يك و دو: گلیوم (Glioma) درجه پایین نیز نامیده ميشود.
آستروسیتومای درجه سه: آستروسیتومای آناپلاستیک نیز نامیده میشود.
آستروسیتومای درجه چهار: گلیوبلاستوما (Gliblastoma ) و یا گلیوم آستروستیک بدخیم هم نامیده میشود.
منینژیوم(Meningioma): اين تومور در مننژ (Meninnges) بروز ميکند. این نوع تومور میتواند درجه يك، دو یا سه باشد. معمولاً به صورت خوشخیم (درجه یک) شروع ميشود و بهآرامی رشد میکند.
الیگودندروبلاستوما (Oligodendroglimoa): اين تومور در سلولهای مادة چرب پوششدهندة عصبها، كه آن را محافظت میکند، بروز میکند. این اتفاق معمولاً در مخ رخ میدهد؛ این بیماری در افراد میانسال شایعتر است و میتواند در درجات دو و سه باشد.
شایعترین انواع تومورهای مغزی درکودکان عبارتند از:
مدولوبلاستوما (Medulloblastoma ): اين تومور معمولاً در مخچه بروز ميکند و به تومور اولیه نوروآکتودرمال (Neuroectodermal ) معروف است. این تومور درجه چهار است.
آستروسیتومای درجه يك و یادو: در کودکان، این تومور درجه پایین در هر قسمتي از مغز ممکن است بروز کند. شایعترین آستروسیتوما در کودکان، آستروسیتوم پیلوسیتیک جوانان است. تومور این بیماری درجه يك است.
تومور اپاندیموم (Ependymoma): اين تومور درسلولهایی که حفرة مغز و یا کانال مرکزی نخاع را میپوشانند بروز میکند. این نوع بیماری در کودکان و نوجوانان شایعتر است و میتواند درجه يك، دو و یا سه باشد.
گلیوم ساقه مغز (Brain Stem Glioma): اين تومور در پایینترین قسمت مغز بروز ميكند و میتواند درجه پایین و یا بالا باشد. شایعترین نوع آن گلیوم منتشر داخل پل مغز است.
میتوانید جهت کسب اطلاعات بیشتر دربارۀ انواع تومورهای مغزی به پايگاه http://www.ncii.ir مراجعه کنید.
عوامل خطرزا
هنگامیکه به شما میگویند دچار تومور مغزی شدهايد، طبیعی است اگر با خود بیاندیشید چه عاملی باعث بروز بیماری در شما شده است؛ اما هیچکس علت دقیق تومورهای مغزی را نمیداند. پزشکان بهندرت میتوانند توضیح دهند که چرا یک فرد دچار تومور مغزی ميشود ولی دیگری نمیشود.
محققان در حال مطالعه هستند که ببينند آیا افراد دارای عوامل خطرزا خاص، به نسبت دیگران، بيشتر در معرض خطر ابتلا به تومور مغزی هستند يا خير؛ عامل خطرزا آن چیزی است که احتمال ابتلا به یک بیماری را افزایش ميدهد.
در مطالعات به عوامل خطرزا زیر برای تومورهای مغزی دست یافتهاند:
پرتوي یونیزهکننده: پرتوي یونیزهکنندهاي که از اشعههای ايكس در دوزهای بالا (از قبیل پرتودرمانی با یک دستگاه بزرگ که پرتوهایی به ناحیه سر ميدهد) و دیگر منابع ساطع ميشود میتواند باعث صدمه به سلولها شده منجر به ايجاد یک تومور شود. افرادي که در معرض پرتوهای یونیزه کننده قرار میگیرند، خطر ابتلای آنها به تومور مغزی، از قبیل مننژیم و گلیوم، بیشتر است.
پیشینة خانوادگی: بهندرت اتفاق میافتد که تومورهای مغزی در چند نسل از يك خانواده بروز كند؛ تنها تعداد بسیار کمی از خانوادهها، چندین عضو مبتلا به تومور مغزی دارند.
محققان در حال مطالعه این نکته هستند که آیا استفاده از تلفن همراه، داشتن جراحات در ناحیة سر، و یا قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص در محل کار و یا میدانهای مغناطیسی، عوامل خطرزای مهمی هستند یا نه؛ مطالعات هنوز ارتباط مداومی بین این عوامل بروز بیماری خاص و تومورهای مغزی نشان ندادهاند، اما بايد مطالعات بیشتری در اين مورد انجام گيرد.
علائم بیماری
علائم تومور مغزی بستگی به اندازه تومور و محل آن دارد. علائم هنگامی بروز ميكنند که تومور بر عصبهای یک قسمت از مغز فشار آوردند و یا به آن صدمه بزنند. علاوه بر این، علائم ممکن است هنگامی آشكار شوند که تومور، مانع جریان مایع در داخل یا اطراف مغز، و یا تجمع مایع موجب تورم مغز شود. موارد زیر رایجترین علائم تومورهای مغزی هستند:
سردردها (که معمولاً در اوايل صبح شدیدتر هستند)
حالت تهوع و استفراغ
تغییرات در صحبت، بینایی و شنوایی
مشکلات در تعادل و راه رفتن
تغییرات در خلق، شخصیت، و توانایی تمرکز
مشکلات در حافظه
انقباض ماهیچهای (صرع یا تشنج)
خوابرفتگی و یا سوزش در بازوها و پاها
اغلب اوقات، این علائم بهعلت وجود تومور مغزی نيستند و برخی دیگر از مشکلات سلامت نیز ميتوانند باعث بروز این علائم شوند. اگر شما دارای هر يك از این علائم هستيد، بایستی با پزشک خود مشورت کنید تا این مشکلات تشخیص داده شده درمان شوند.
تشخیص بیماری
اگر شما دارای علائمی هستند که از احتمال وجود تومور مغزی خبر میدهد، پزشک بایستی یک معاینه فیزیکی از شما بهعمل آورد و سؤالاتی دربارة سابقة بيماريهاي شخصي و خانوادگیتان بپرسد.
معاینة دستگاه عصبي: پزشک بینایی، شنوایی، هوشیاری، قدرت عضلات، هماهنگی، و (رفلکسها) شما را بررسی ميكند و همچنین چشمهایتان را جهت بررسی تورمی که در اثر فشار یک تومور بر عصبی که چشم را به مغز وصل مینماید بهوجود میآید، مورد معاینه قرار میدهد.
امآرآی (MRI): دستگاه بزرگي مجهز به آهنربای قوی، که به کامپیوتر متصل است، جهت عکسبرداری دقیق از نواحی مختلف سر مورد استفاده قرار ميگیرد. برخی اوقات رنگ مخصوصی (مادة حاجب) هم به داخل رگهای خونی در بازو یا دست شما تزریق میشود، تا کمک کند تفاوتهای بافتهای مغز بیشتر نشان داده شوند؛ اين عکسها میتوانند نواحی غیرعادی، از قبیل تومور، را نشان دهند.
سیتیاسکن (CT Scan): دستگاه اشعة ايکس، متصل به کامپیوتر، یکسری عکسهای دقیق از سر شما میگیرد؛ گاهي مادة حاجب نيز به داخل رگهای بازو یا دست شما تزریق ميشود. ماده حاجب باعث میشود كه نواحی غیرعادی راحتتر دیدهشوند.
پزشک شما ممکن است دستور آزمایشهاي دیگری را نیز بدهد:
آنژیوگرام (Angiogaram): مواد رنگی که به داخل جریان خون تزریق میشود موجب میشود كه رگهای خونی مغز در اشعه ايكس نشان داده شوند؛ اگر تومور در مغز وجود داشتهباشد، اشعه ايكس تومور و یا رگهای خونی که آن تومور را تغذیه میکنند نشان میدهد.
نمونهبرداری از مایع مغزی نخاعی: پزشک از مایع مغزی نخاعی شما (مایعی که فضاهای داخل و اطراف مغز و نخاع را پر میکند) نمونهبرداری ميكند. این فرآیند با بیحسی موضعی انجام میشود. پزشک از یک سوزن بلند نازک، جهت برداشتن مایع از داخل قسمت پایینی ستون فقرات، استفاده میکند. نمونهبرداری از نخاع حدود 30 دقیقه طول میکشد. شما بایستی برای چندین ساعت بعداز نمونهبرداری به پشت دراز بکشید تا دچار سردرد نشوید. اين مایع جهت كشف سلولهای سرطانی و یا دیگر علائم بیماری، در آزمایشگاه مورد مطالعه قرار میگیرد.
نمونهبرداری: به برداشتن بافتها، جهت بررسی وجود سلولهای تومور، نمونهبرداری میگویند؛ آسیبشناس جهت كشف سلولهای سرطاني، به بررسي سلولهاي غيرعادي زیر میکروسکوپ میپردازد. نمونهبرداری میتواند سرطان، تغییر بافت منجر به سرطان و يا دیگر شرایط غيرعادي را نشان دهد؛ اين روش تنها راه مطمئن جهت تشخیص تومور مغزی، اطلاع از درجه آن وبرنامهریزی درمان است.
جراح میتواند جهت بررسی سلولهای توموری، به دو طریق به بافتها دست بیاید:
نمونهبرداری در هنگام درمان: جراح زمانیکه در حال جراحی جهت برداشتن تمام يا قسمتي از تومور است، نمونهبرداری ميكند. بخش جراحی را مطالعه کنید.
نمونهبرداری استریو تاکتیک (Stereotactic ): اين كار با بيحسي موضعي يا بيهوشي كامل انجام ميگيرد؛ ابتدا يك كلاه از جنس سخت بر سر بيمار ميگذارند، سپس جراح برش کوچکی در پشت سر ایجاد کرده و با مته سوراخ کوچکی در جمجمه ایجاد ميكند؛ جهت هدایت سوزن از طریق سوراخ به مکان تومور از CT و یا MRT استفاده میشود و جراح نمونهای از بافت را توسط سوزن بیرون میآورد؛ زمانیکه تومور بهطور عمیقی در داخل مغز و یا در قسمتی از مغز باشد، بهنحوي كه نتواند تحت عمل جراحی قرار گیرد، از نمونهبرداري سوزن استفاده ميشود.
اگر تومور در ساقه مغز و یا بخش معین دیگری باشد، جراح نميتواند بدون آسیب رساندن به بافتهای طبیعی مغز، از تومور نمونهبرداری كند؛ در این شرايط، پزشک جهت آگاهي هر چه بیشتر از تومور مغز، از CT و یا MRI و یا دیگر آزمايشهاي تصویربرداری استفاده ميكند.
فردی که نیاز به بيوپسي دارد، ميتواند از پزشک این سؤالات را بپرسد:
چرا نیاز به نمونهبرداری دارم و نتایج نمونهبرداري برنامة درمانم را تا چه حد تحتتأثیر قرار میدهد؟
چه نوع نمونهبرداری روي من انجام ميگيرد؟
چقدر طول میکشد؟ آیا هوشیار خواهم بود؟ آیا درد دارد؟
تا چه ميزان احتمال عفونت و خونریزی بعداز نمونهبرداری وجود دارد؟ آیا خطرات دیگری هم وجود دارد؟
بعد از چه مدتی نتایج را دریافت ميكنم؟
اگر دارای تومور مغزي میباشم، دربارۀ درمان با چه كسي بايد صحبت كنم و چه زماني؟
درمان
جراحی
پرتودرمانی
شیميدرمانی
افرادی که دارای تومور مغزی هستند، چند گزینة درمان در اختیار دارند؛ این گزینهها عبارتند از جراحی، پرتودرمانی، و شیميدرمانی. بسیاری از بيماران ترکیبی از این درمانها را دریافت ميكنند.
انتخاب نحوۀ درمان اساساً بستگی به موارد زیر دارد:
نوع و درجۀ تومور
مکان تومور درمغز
اندازۀ آن
سن و سلامت عمومی
برای برخی از انواع سرطان مغز، پزشک بايد بداند آیا سلولهای سرطانی در مایع مغزی نخاعی نیز وجود دارند يا نه.
پزشک میتواند گزینههای درمانی، نتایج احتمالی و عوارض جانبی را برای شما تشریح كند. از آنجا که درمان سرطان معمولاً به سلولها و بافتهای سالم نیز آسیب میرساند، عوارض جانبی هم بسیار شایع هستند. بنابراين قبل از آغاز درمان، از تیم خدمات پزشكي خود درباره عوارض جانبی احتمالی و اینکه در چه صورت درمان ميتواند فعالیتهای طبیعی شما را تغییر دهد، سؤال کنید. شما به كمك تیم خدمات پزشكيتان میتوانید برنامة درمانی طراحی کنید که نیازهای پزشکی و شخصی شما را برآورده كند.
اگر ميخواهيد در مورد شرکت در پژوهشهای بالینی، مطالعة تحقیقاتی شیوههای جدید درمان، اطلاعاتي بهدست آوريد، به بخش شرکت در تحقیقات سرطان مراجعه کنید.
پزشک ممکن است شما را به نزد یک متخصص بفرستد، و یا اینکه شما چنین درخواستی از او داشته باشید؛ متخصصین درمان تومورهای مغزی عبارتند از: متخصص بیماریهای مغز و اعصاب، جراح مغز و اعصاب، سرطانشناس تومورهای مغزی، راديوتراپيست آنكولوژيست (Radiation Oncologist) و رادیولوژیست عصبی.
گروه خدمات پزشكي همچنین شامل یک پرستار سرطانشناس، كارشناس تغذیه، مشاور بهداشت روان، مددکار اجتماعی، فیزیوتراپیست یا توان درمانگر، یک درمانگر شغلی و گفتار درمان، و نیز یک متخصص درمان فیزیکی است؛ کودکان هم شايد به یک مربی جهت کمک به انجام تكاليف درسيشان نياز داشتهباشند. (اطلاعات بیشتري در مورد درمانگرها و مربیان به شما ارائه میدهد)
شايد لازم باشد قبل از شروع درمان، این سؤالات را از پزشکتان بپرسید.
به چه نوع تومور مغزی مبتلا هستم؟
این تومور خوشخیم است یا بدخیم؟
درجة تومور چند است؟
چه گزینههای درمانی دارم و کدام را توصیه میکنید؟ چرا؟
مزاياي احتمالی هر کدام از گزینههای درمان چه هستند؟
برای آماده شدن جهت درمان چه کاری میتوانم و بايد انجام دهم؟
آیا نیازي هست که در بیمارستان بستری شوم؟ اگر چنین است، برای چه مدت؟
خطرات و عوارض جانبی احتمالی هر کدام از گزینههای درمانی چه هستند؟ چگونه با عوارض جانبی آنها كنار بيايم؟
هزینة احتمالی درمان چقدر است و آیا بیمه آن را تحتپوشش قرار میدهد؟
درمان چگونه بر فعالیتهای عادي من اثر میگذارد؟ چقدر احتمال دارد که بعد از درمان دوباره مجبور به یادگيري چگونه راه رفتن، حرف زدن، خواندن و یا نوشتن شوم؟
آیا شركت در تحقيقات براي من مناسب است؟
آیا میتوانید پزشکان دیگری را توصیه کنید که گزینة دومی را بهجاي گزینههای درمانی من ارائه دهند؟
هرچند وقت یکبار بایستی معاینة عمومی شوم؟
جراحی
جراحی اولین شیوة معمول برای درمان اغلب تومورهای مغزی است. براي جراحی بایستی بیهوشی عمومی دریافت كنيد و قبلاً هم موی سر خود را بتراشید؛ البته هميشه نیازی به تراشیدن تمامی سر خود نداريد.
جراحی جهت بازکردن جمجمه را كرانيوتومي Craniotomy مينامند؛ براي اين كار جراح برشي در پوست سر شما ایجاد كرده و از اره مخصوصي براي بريدن مقداری از استخوان جمجمه استفاده ميكند.
گاهي ممکن است هنگامیکه جراح تمامی تومور مغز يا بخشي از آن را برمیدارد به هوش باشید؛ جراح تا مقدار ممکن تومور را بر میدارد و از شما خواسته ميشود که مثلاً پای خود را حرکت دهيد، بشمرید، یا الفبا را بگوييد و یا یک داستان نقل كنيد. توانایی شما در انجام این دستورها به جراح کمک میکند تا از بخشهای مهم مغز مراقبت كند.
بعد از اینکه تومور برداشته شد، جراح سوراخ جمجمه را با تکهای از استخوان و یا با تكه فلز میپوشاند و سپس برش پوست را بخيه ميزند.
برخی مواقع جراحی غیرممکن است، مثلاً اگر تومور در ساقه مغز و یا بخش خاص دیگری باشد، جراح ممکن است قادر نباشد بدون آسیب رساندن به بافتهای طبیعی مغز، تومور را بردارد. اين افراد که نمیتوانند مورد جراحی قرار گیرند، بايد پرتودرمانی و یا دیگر درمانها را دریافت كنند.در چند روز اول پس از جراحي ممكن است سردرد داشته باشيد و يا احساس بيقراري كنيد در اينصورت دارو ميتواند معمولاً درد را كنترل كند.
قبل از جراحی، بایستی برنامة کاهش درد را با گروه پزشكي خود در میان بگذارید . بعد از جراحی، تیم شما میتواند، در صورتیکه نیاز به تسکین درد بیشتری داشتهباشد، برنامة خود را با شما تنظیم كند.
شما همچنین ممکن است گاهي احساس خستگی و یا ضعف کنید. زمان مورد نیاز برای دورة نقاهت در افراد مختلف متفاوت است. ممکن است چند روزی را هم در بیمارستان سپری کنید.
برخی مشکلات غیرمعمول ديگر نیز بعد از جراحی تومور مغزی اتفاق ميافتد. مغز ممکن است متورم شده یا مایع در جمجمه جمع شود. گروه پزشكي شما، علائم تورم و یا تجمع مایع را کنترل كند؛ به طور مرتب در شما مورد بررسي قرار ميدهد. شما ممكن است براي كمك به كاهش تورم استروئيد (كورتن) دريافت كنيد.
جهت بیرون کشیدن مایع، شايد به جراحي دومي هم نیاز باشد. جراح یک لولة باريك بلند در بطن مغز قرار ميدهد. (برای برخی افراد، شانت قبل از انجام عمل جراحی تعبيه ميشود) لوله از زیرپوست به قسمت دیگري از بدن ـ معمولاً به شکم ـ وصل میشود. مایع اضافه از مغز بیرون کشیده شده به داخل شکم ریخته میشود. برخی اوقات هم مایع به داخل قلب ریخته میشود.
عفونت مشکل دیگری است که ممکن است بعد از جراحی اتفاق بیفتد، در اينصورت گروه درماني به شما آنتیبیوتیک میدهد.
جراحی مغز گاهي ميتواند به بافتهای سالم نیز آسیب برساند؛ آسیب مغزی ممکن است یک مشکل جدی باشد و ميتواند باعث بروز مشکلاتی در فکر کردن، دیدن، و یا صحبت کردن شود. برخی اوقات هم اين آسیب مغزي دائمی و يا طولاني است. و شايد به توان درمانگری، گفتار درمانی، و یا درماني شغلی نیاز داشته باشید. به بخش بازتوانی مراجعه کنید.
شما بهتر است در مورد جراحي این سؤالها را از پزشکتان بپرسید:
آیا جراحی رابه من پیشنهاد میکنید؟
بعد از عمل چه احساسی خواهم داشت؟
اگر احساس درد داشته باشم، شما چه کاری برای من انجام خواهید داد؟
چه مدت در بیمارستان بستری خواهم بود؟
آیا دچار عوارض طولانیمدت خواهم شد؟ آیا موهایم دوباره رشد خواهند کرد؟ آیا استفاده از فلز و یا پارچه، جهت جایگزینی استخوان جمجمه، عوارض جانبی خواهد داشت؟
چه موقع میتوانم فعالیتهای روزمره خود را از سر بگیرم؟
احتمال بهبودی کامل من چقدر است؟
پرتودرمانی
پرتودرمانی، با استفاده از اشعه ايكس بسیار قوی، اشعه گاما، و یا پروتون، باعث از بین بردن سلولهای سرطانی ميشود.
پرتودرمانی معمولاً بعد از جراحی آغاز میشود. پرتو، سلولهای توموری را که ممکن است در برخی بخشها باقی مانده باشند از بین میبرد. برخی اوقات، در مورد بيماراني که نمیتوانند جراحی شوند، از پرتودرمانی استفاده ميكنند.
پزشکان جهت درمان تومورهای مغزی از انواع پرتودرمانی خارجی و داخلی استفاده میکنند.
• پرتودرمانی خارجی: اگر جهت درمان به یک درمانگاه و یا بیمارستان بروید، دستگاه بزرگی در خارج از بدن، اشعههای پرتو را به سر شما ميتاباند. از آنجايیکه سلولهای سرطانی ميتوانند در بافتهای سالم اطراف تومور نیز گسترش پیدا کرده باشند، پرتو به تومور، بافتهای مغزی اطراف و یا تمامی مغز نیز تابانده ميشود؛ همچنين برخی بيماران به تابش پرتو بر نخاع نيز نياز دارند. برنامة درمان به سن، نوع و اندازه تومور بستگي دارد. پرتودرمانی خارجی تفکیک شده (Fractionated External Beam Therapy) شايعترين شیوة پرتودرمانی است، که برای افراد دارای تومور مغزی استفاده میشود. استفاده از دوز کامل پرتو در طول چندین هفته، به حفظ بافتهای سالم در ناحیه تومور کمک میکند. معمولاً درمان پنج روز در هفته و به مدت چندین هفته است. یک ویزیت معمولی اغلب کمتر از یک ساعت و هر درمان فقط چند دقیقه طول میکشد.
برخی مراکز درمانی در حال بررسي روشهاي جديدی جهت بهكارگيري پرتودرمانی خارجی هستند:
پرتودرمانی با شدت سازمان یافته یا پرتودرمانی سه بعدی تطبیقی: در این نوع درمان از کامپیوتر جهت هدفگيري دقیق تومورها استفاده میشود، تا میزان آسیب به بافتهای سالم کاهش یابد.
پرتودرمانی با اشعه پروتون: بهجای اینکه منبع پرتو اشعه ايكس باشد، منبع آن پروتون است و پزشک تومور را هدف اشعة پروتون قرار میدهد. دوز تابش پرتو به بافت سالم از اشعة پرتون، کمتر از دوز اشعة ايكس است.
پرتودرمانی استریوتاکتیک: پرتوهای باریکی از اشعه ايكس و یا اشعه گاما از زوایای مختلف به سمت تومور هدفگیری میشوند. برای این فرآیند، شما کلاهي از جنس سخت را به سر ميگذاريد. ممكن است درمان در يك نوبت (جرحي استريوتاكتيك) و یا چندین نوبت انجام ميگيرد.
پرتودرمانی داخلی (پرتودرمانی ایمپلنت و یا براکیتراپی): پرتودرمانی داخلی معمولاً برای درمان تومورهای مغزی رایج و در دست مطالعه است. پرتو از مادة رادیواکتیو موجود درایمپلنتهایی که دانهها (Seeds) نامیده ميشوند، متصاعد ميشود. دانهها در داخل مغز کار گذاشته ميشوند و برای ماهها پرتوهایی متصاعد میکنند؛ بعد از تمام شدن پرتو، این دانهها نیازی به برداشته شدن ندارند.
برخی افراد بعد از درمان دچار عوارض جانبی کمی شده یا اصلاً دچار عوارض جانبی نمیشوند. در موارد نادری هم افراد تا چندین ساعت بعد از پرتودرمانی خارجی دچار حالت تهوع ميشوند. گروه پزشكي شما میتواند شیوههایی ارائه دهد كه به شما برای غلبه بر این مشکل كمك كند. پرتودرمانی گاهي هم باعث ميشود شما بعد از هر درمان شديداً احساس خستگی کنید. البته استراحت کردن بسیار اهمیت دارد، اما پزشکان معمولاً به افراد توصیه میکنند تا آنجا که میتوانند فعال باقی بمانند.
علاوه بر این، پرتودرمانی خارجی معمولاً باعث از دست دادن مو در آن قسمت از سر میشود که مورد درمان واقع شده است. معمولاً ظرف چندین ماه موها دوباره شروع به رشد میکنند. پرتودرمانی همچنین باعث ميشود که پوست سر و گوشها قرمز، خشک و حساس شود. گروه خدمات پزشكي شما میتواند شیوههایی را براي کاهش این مشکلات به شما پیشنهاد كند.
برخی اوقات پرتودرمانی باعث میشود که بافت مغز متورم شود. شما ممکن است دچار سردرد شويد یا احساس فشار کنید. گروه خدمات پزشكي شما میتواند مراقب علائم بروز این مشکلات باشد. آنها میتوانند داروهایی را برای کاهش این ناراحتیها تجويز كنند. پرتو گاهی بافتهای سالم مغز را از بین میبرد و اگرچه این امر بسیار نادر است، این عارضه جانبی میتواند باعث سردرد، تشنج و حتی مرگ شود.
پرتو ممکن است به غده هیپوفیز و دیگر قسمتهای مغز آسیب برساند. برای کودکان، این عارضه باعث مشکلات یادگیری و كندي رشد و پیشرفت ميشود؛ علاوه بر این، پرتو خطر ايجاد تومورهای ثانویه را در مراحل بعدی زندگی افزایش میدهد.
مطالعة مقالة پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) به نام «پرتودرمانی و شما» میتواند مفید باشد.
بهتر است قبلاً این سؤالها را دربارۀ پرتودرمانی از پزشکتان بپرسید:
چرا به این درمان نیاز دارم؟
درمان چه موقع شروع میشود و چه موقع پایان مییابد؟
در طی درمان چه احساسی خواهم داشت؟ آیا عوارض جانبی نیز وجود دارد؟
برای مراقبت از خودم در طی درمان، چه کاری بايد و میتوانم انجام دهم؟
چگونه میتوانم بفهمم که پرتودرمانی مؤثر بوده است؟
آیا قادر خواهم بود در طی درمان به فعالیتهای روزمره خود بپردازم؟
شیميدرمانی
گاهی اوقات از شیميدرمانی، يعني استفاده از داروها برای از بين بردن سلولهای سرطانی، جهت درمان تومورهای مغزی استفاده میشود. داروها به شیوههای زیر به بيمار داده ميشود:
خوراکی یا داخل وریدی: شیميدرمانی ممکن است در طی و یا بعد از پرتودرمانی انجام شود. داروها وارد جریان خون ميشوند و در تمام بدن جریان پیدا میکنند. اين داروها ممکن است در بخش بیماران سرپایی بیمارستان، درمطب پزشکان، و یا در منزل به بيمار داده شوند. شما بهندرت نیاز خواهید داشت که در بیمارستان بمانید.
عوارض جانبی شیميدرمانی اساساً بستگی به این دارد که چه نوع دارو و چه مقدار از آن به بيمار داده شده است. عوارض جانبی رایج عبارتند از حالت تهوع و استفراغ، از دست دادن اشتها، سردرد، تب و لرز، و احساس ضعف. اگر داروها سطح سلولهای خونی سالم را پایین بیاورد، احتمال بیشتری دارد که شما دچار عفونت، کبودی و یا خونریزی و نیز احساس ضعف و خستگی شوید. گروه خدمات پزشكي شما به بررسی سطح پایین سلولهای خونی خواهد پرداخت. برخی از عوارض با مصرف دارو کاهش پیدا خواهند کرد.
در ویفرهایی (Wafer) که در داخل مغز کار گذاشته میشوند: در برخی افراد بزرگسالی که دچار گلیوم درجه بالا هستند، جراح چندین ویفر را در داخل مغز قرار میدهد. هر ویفر تقریباً به اندازه 19 ميليمتر است. در طی چندین هفته، ویفرها حل شده و دارو را در داخل مغز آزاد میکند. دارو، سلولهای سرطانی را از بین میبرد. این امر ممکن است مانع برگشت تومور در مغز بعد از جراحی جهت برداشتن تومور بشود.
افرادی که یک ایمپلنت (یک ویفر) حاوی دارو را دریافت ميكنند جهت کنترل علائم عفونت بعد از جراحی توسط گروه خدمات پزشكي تحت نظر قرار میگیرند. عفونت میتواند با استفاده از آنتیبیوتیک درمان شود.
براي اطلاعات بيشتر ميتوانيد مقالة پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) به نام «شما و شیميدرمانی» را مطالعه كنيد.
بهتر است این سؤالات را درباره شیميدرمانی از پزشکتان بپرسید:
چرا به این درمان نیاز دارم؟
این درمان چه کاری انجام خواهد داد؟
آیا دارای عوارض جانبی است؟ من چه کاری میتوانم دربارة آن انجام دهم؟
درمان چه موقع آغاز و چه موقع تمام میشود؟
درمان چگونه میتواند بر فعالیتهای روزمرة من تأثیر بگذارد؟
نظر دوم
قبل از شروع درمان، شايد بخواهید از نظر دومی دربارۀ تشخیص بیماری و برنامه درمانی خود آگاه شوید. برخی افراد نگران این هستند که پزشکشان ممکن است از این نظر دومی را درخواست کنند رنجیدهخاطر شود. معمولاً خلاف این موضوع صحت دارد و بیشتر پزشکان از نظر دوم استقبال میکنند.
اگر شما نظر دومی دریافت کنید، پزشک جديد ممکن است با تشخیص و برنامة درمانی پزشک اول موافق باشد و يا شیوۀ دیگری را پیشنهاد كند. در هر دو صورت، اطلاعات شما بيشتر ميشود و شاید بتوانيد احساس کنترل بیشتری بر بیماری خود داشته باشید. شما با دانستن اینکه گزینههایتان را مورد بررسی قرار دادهاید ميتوانيد نسبت به تصمیماتی که اتخاذ کردهاید احساس اعتماد بیشتری کنید.
ممکن است جمعآوری نظرهاي مختلف پزشکی و دیدن پزشکان دیگر، مستلزم زمان و تلاش زیادی باشد. در بسیاری موارد، صرف چندین هفته وقت برای گرفتن نظر دوم مشکلی ندارد و تأخیر در شروع درمان معمولاً باعث کماثر شدن آن نمیشود. برای کسب اطمینان، بایستی در مورد تأخیر در درمان با پزشکتان مشورت کنید. چون در برخی افراد مبتلا به تومور مغری درمان فوری لازم است.
شیوههایی زیادی برای یافتن یک پزشک برای گرفتن نظر دوم وجود دارد. ميتوانيد براي دستيابي به مراكز درماني و پزشكان متخصص ميتوانيد به آدرس پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) مراجعه كنيد.
تغذیه
مهم است که شما با خوب غذا خوردن از خود مراقبت کنید. شما نیاز دارید که مقدار مناسبی از کالریها را برای حفظ وزن مناسب مصرف کنید. شما همچنین نیاز دارید برای حفظ قدرت خود پروتئین کافی دریافت کنید. خوب غذا خوردن به شما کمک ميکند احساس بهتری کرده و انرژی بیشتری داشته باشید.
برخی مواقع بهخصوص در طی و با بلافاصله بعد از درمان، ممکن است علاقهای به غذا خوردن نداشتهباشید. و احساس ناراحتی و خستگی کنید. ممکن است احساس کنید که غذاها به خوشمزگی گذشته نیستند. علاوه بر این، عوارض جانبی درمان (از قبیل اشتهای کم، حالت تهوع، استفراغ، و یا تاول زدن دهان) میتوانند باعث شوند که غذا خوردن برایتان سخت شود. پزشک شما، یک متخصص تغذیه، و یا یک مراقب سلامت دیگر میتوانند به شما پیشنهادهايي جهت کنار آمدن با این مشکلات ارائه دهند. علاوه بر این، مقاله پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) به نام «نکات خوردن» نظرات و دستورات غذایی مفیدی ارائه میدهد.
مراقبت حمایتی
تومور مغزی و درمان آن میتواند منجر به دیگر مشکلات سلامت شود. لازم است جهت جلوگیری و یا کنترل این مشکلات مراقبت حمایتی دریافت کنید.
میتوانید قبل، در طی، و یا بعد از درمان سرطان مراقبت حمایتی دریافت کنید. این امر میتواند آرامش شما و کیفیت زندگی شما را در طی درمان بهبود ببخشید.
گروه خدمات پزشكي شما میتواند در مشکلات زیر به شما کمک نماید:
تورم مغز: بسیاری افراد مبتلا به تومورهای مغزی نیاز دارند برای کاهش تورم مغز استروئید مصرف كنند.
تشنج: تومورهای مغزی میتوانند باعث تشنج یا صرع شوند . داروهای خاصی کمک ميكنند که مانع و یا باعث کنترل اين انقباضات شوند.
تجمع مایع در جمجمه: اگر مایع در جمجمه جمع شود، جراح یک شانت برای بیرون کشیدن مایع از مغز قرار ميدهد.
غمگینی و دیگر احساسات:
بعد از تشخیص یک بیماری جدی، احساس غمگینی، اضطراب و گیجی بسیار طبیعی است. برخی بيماران صحبت کردن درباره این احساسات را مفید میدانند. برای اطلاعات بیشتر به بخش منابع حمایتی مراجعه کنید.
بيماران بسياري که تومور مغزی دارند در طی درمانهایی که برای کند کردن پیشرفت بیماری انجام میشوند مراقبت حمایتی دریافت ميكنند.
برخی بيماران تصمیم میگیرند که درمان ضدتومور را دریافت نکرده و تنها مراقبت حمایتی را جهت مدیریت علائم دریافت كنند.
بازتوانی
بازتوانی میتواند بخش مهمی از برنامه درمانی باشد. اهداف بازتوانی بستگی به نیاز شما و اینکه تومور چگونه بر توانایی شما درانجام فعالیتهای روزمره تأثیر گذاشته است، بستگی دارد.
برخی افراد ممکن است هرگز نتوانند دوباره تمامی تواناییهایی را که قبل از تومور مغزی و درمان آن داشتهاند بهدست آورند. اما تیم پزشكي شما تمام تلاش خود را میکند تا شما هرچه زودتر به فعالیتهای روزمره و طبیعی خود برگردید.
فیزیوتراپیست یا توان درمانگر(Physical Therapist): تومورهای مغزی و درمان آنها شايد گاهي باعث فلج شود. آنها همچنین باعث ضعف و مشکلاتی در تعادل شوند. فیزیوتراپیست یا توان درمانگر به افراد کمک میکند تا قدرت و تعادل خود را دوباره بهدست آورند.
گفتار درمان: گفتار درمانها به افرادی که در صحبت کردن، ابراز افکار و فرو دادن غذا مشکل دارند، کمک ميكنند.
درمانگر شغلی: درمانشناسهای شغلی به افراد کمک میکنند تا یاد بگیرند چگونه فعالیتهای زندگی روزمرۀ خود از قبیل خوردن، استفاده از توالت، حمام کردن و لباس پوشیدن را مدیریت كنند.
متخصصان درمان فیزیکی: پزشکان با آموزش تخصصی به بيماران مبتلا به تومورهای مغزی کمک میکنند تا در حد ممکن فعال باقی بمانند. این امر به آنها کمک میکند تا تواناییهای از دست رفتۀ خود را بهدست آورند و به فعالیتهای روزمرۀ خود بازگردند. کودکانی که مبتلا به تومورهای مغزی هستند ممکن است نیازهای خاصی داشتهباشند. برخی اوقات کودکان، مربیانی در بیمارستان یا در منزل دارند. کودکانی که مشکلاتی در یادگیری و یا بهیاد آوردن آنچه یاد گرفتهاند دارند ممکن است نیاز به مربی و یا کلاسهای خاصی در هنگام برگشت به مدرسه داشتهباشند.
پیگیری سلامتی بیمار پس از درمان
شما بعد از درمان تومور مغز به معاینههای عمومی منظم نیاز دارید. برای مثال، در مورد انواع خاصی از تومورهای مغزی، هر سه ماه یکبار نیاز به معاینه عمومی است. معاینههای عمومی کمک میکنند که این اطمینان را بهوجود آورند که هرگونه تغییراتی در سلامت شما مورد توجه واقع شده و در صورت نیاز تحت درمان قرار خواهد گرفت.
اگر شما در حین معاینههای عمومی هرگونه مشکل سلامتي داشتهباشید، باید با پزشک خود تماس بگیرید.
پزشک شما را در مورد احتمال برگشت تومور معاینه ميكند علاوه بر این معاینه عمومی کمک ميكند مشکلات سلامتی که میتوانند در اثر درمان سرطان بهوجود آیند تشخیص داده شوند.
معاینههای عمومی شامل معاینات دقیق فیزیکی و عصبی و نیز MRI و سیتیاسکن است. اگر شما یک شانت داشتهباشید، پزشک، شما آن را بررسی ميكند تا ببیند آیا به خوبی کار میکند یا نه.
در پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) در بخش انتشارات فهرست كتابهايي مرتبط با سرطان وجود دارد كه به شما دربارة سؤالات دربارة پيگيري سلامتي بيمار پس از درمان و ديگر كرانها كمك ميكند. مطالعة مقالة پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) به نام امید به آینده: زندگی بعد از درمان سرطان مفید است. همچنین ميتوانيد گزیدة مقالات مقالة پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) به نام پیگیری سلامتی بیمار پس از درمان سرطان را مورد مطالعه قرار دهید.
منابع حمایتی
آگاهی از اینکه مبتلا به تومور مغزی هستید میتواند زندگی شما و نیز زندگی افراد نزدیک شما را تغییر دهد. مدیریت این تغییرات میتواند سخت باشد. این امر طبیعی است که شما، خانواده شما، و دوستانتان برای غلبه بر احساساتی که تشخیص بیماری میتواند برای شما به همراه بیاورد نیاز به کمک داشته باشید.
نگرانیها دربارۀ درمان و مدیریت عوارض جانبی آنها، ماندن در بیمارستان، صورتحسابهای پزشکی، بسیار متداول است. شما ممکن است نگران مراقبت از خانواده، حفظ شغل، و یا ادامه فعالیتهای روزمره خود باشید.
اینها افراد و مؤسساتي هستند که میتوانید برای حمایت به آنها مراجعه کنید:
پزشکان، پرستاران، و دیگر اعضای گروه خدمات پزشكي شما میتوانند به سؤالاتی دربارۀ درمان، کار کردن و دیگر فعالیتهایتان پاسخ دهند.
مددکاران اجتماعی، مشاوران میتوانند به شما در مواقعی که نیاز دارید دربارة احساسات و نگرانیهای خود صحبت کنید، کمک كنند. در اغلب موارد مددکاران اجتماعی میتوانند منابعی را جهت کمکهای مالی، رفتوآمد، مراقبت در منزل و یا حمایتهای عاطفی به شما پیشنهاد كنند.
گروههای حمایتی نیز میتوانند به شما کمک نمایند. در این گروهها، بیماران و اعضای خانواده آنها با دیگر بیماران و اعضای خانوادهشان، جهت مبادله آنچه که درباره غلبه بر بیماری و اثرات درمان یاد گرفتهاند، ملاقات ميكنند. این گروهها میتوانند حمایتهای خود را بهصورت حضوري، از طریق تلفن، یا اینترنت ارائه دهند. شما میتوانید با عضوی از گروه خدمات پزشكي خود درباره یافتن يك گروه حمایتی صحبت کنید.
مشارکت در تحقیقات سرطان
تحقیقات سرطان میتواند منجر به پیشرفت واقعی در تشخیص و درمان تومورهای مغزی شود. ادامه تحقیق، این امید را ایجاد میکند که درآینده حتماً افراد بیشتری که مبتلا به تومور مغزی هستند بهطور موفقیتآمیز درمان شوند.
پزشکان سراسر دنيا در حال انجام پژوهشهای بالینی متعددی هستند (مطالعات تحقیقاتی که درآن افراد بهطور داوطلبانه شرکت میکنند). پژوهشهای بالینی برای این طراحی شدهاند تا بفهمند که آیا شیوههای جدید مطمئن و مؤثر هستند.
پزشکان در حال یافتن شیوههای بهتری برای مراقبت از بزرگسالان و کودکان مبتلا به تومورهای مغزی هستند. آنها در حال آزمایش داروهای جدید و ترکیب داروها با پرتودرمانی هستند. آنها همچنین در حال مطالعه این امر هستند که چگونه داروها ممکن است عوارض جانبی درمانی را کاهش دهند.
حتی اگر افراد در یک پژوهش بالینی بهطور مستقیم از این امر منتفع نشوند، احتمالاً ميتوانند با کمک به پزشکان در آگاهی بیشتر از تومورهای مغزی و چگونگی کنترل آنها مشارکت مهمی در درمان سرطان داشته باشند. اگرچه پژوهشهای بالینی ممکن است ایجاد خطر كنند، پزشکان هر کاری را براي محافظت از بیمارانشان انجام میدهند.
poune
16th June 2011, 04:26 PM
آنچه باید دربارۀ سرطان کبد بدانید
What You Need To Know About Liver Cancer
دربارۀ این مقاله
در اين مقاله با سرطان اوليه كبد آشنا ميشويد.
این مقاله تنها مربوط به سرطانی است که در کبد آغاز می شود و مربوط به سرطان هایی نیست که از نواحی دیگر بدن به کبد سرايت ميكنند.
انتشار سرطان (متاستاز) از رودۀ بزرگ، ریه ها، پستان یا بخش های دیگر بدن به کبد امری رایج است. هنگامیکه این حالت رخ می دهد بیماری سرطان کبد نخواهد بود، بلکه سرطانی که در کبد است براساس بافت یا اندامی که سرطان از آنجا آغاز شده نامگذاری می شود. مثلاً، سرطان رودۀ بزرگ را که به کبد منتشر شده است به نام سرطان رودۀ بزرگ متاستاتیک ميشناسند و سرطان کبد نیست.
راههاي درمان برای افراد مبتلا به سرطان متاستاتیک در کبد با افرادی که سرطان کبد اولیه دارند متفاوت است. درمان اصولاً براساس محل شروع سرطان مشخص میشود. شما ميتوانيد بهجاي خواندن اين مقاله، مقالة سرطان متاستاتيك را مطالعه كنيد.
كسب اطلاعات پیرامون مراقبت پزشکی برای سرطان کبد به شما کمک ميکند که نقش فعال تری در تصمیم گیری راجع به نوع مراقبت خود داشته باشید. این مقاله راجع به اين مطالب است:
تشخیص و مرحلهبندی
درمان و مراقبت های حمایتی
شرکت کردن در مطالعات تحقیقاتی
این مقاله حاوی مجموعه ای از سؤالاتی است که شايد بخواهید از پزشک خود بپرسید. بسیاری از افراد، همراه داشتن فهرستی از سؤالات را هنگام ملاقات با پزشک مفید تشخیص داده اند. برای کمک به، ياد آوردن، مطالبی را که پزشک مطرح می کند يادداشت كنيد یا از پزشک اجازه بگيريد و صدای او را ضبط کنید. همچنین شايد بخواهید یکی از افراد خانواده یا دوستانتان را در هنگام ملاقات با پزشک همراه داشته باشید و از او بخواهید يادداشت برداريد، سؤال بپرسد یا فقط گوش کند.
براي بهدست آوردن اطلاعات در مورد سرطان كبد به پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) مراجعه كنيد.
این مقالهها در واقع مربوط به سرطان کبد بزرگسالان است و ارتباطی با سرطان کبد اطفال ندارد. اطلاعات مربوط به سرطان كبد اطفال از طريق پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.nci.ir) و سرويس اطلاعات سرطان قابل دسترس است.
کبد
کبد بزرگ ترین اندام درون شکم است و پشت دنده ها در سمت راست بدن قرار دارد.
کبد نقش مهمی در سالم نگه داشتن بدن دارد.
مواد مضر را از خون حذف میکند.
صفرا و آنزیم هایی تولید میکند که به هضم غذا کمک می کنند.
غذا را به موادی تبدیل میکند که برای زنده ماندن و رشد مورد نیاز هستند.
کبد خون مصرفی خود را از دو رگ دریافت میکند. بیشترين خون کبد از سیاهرگ پورت کبدی (Hepatic Portal Vein) و بقیة خون از سرخرگ کبدی (Hepatic Artery) وارد می شوند.
سلولهای سرطانی
سرطان از سلولها که اجزاء اصلی تشکیلدهندة بافت هستند شروع میشود. بافتها، اندام بدن را تشکیل می دهند.
سلولهای عادی رشد ميكنند و تقسیم میشوند تا با توجه به نیاز بدن سلولهای جدید را تولید کنند. هنگامیکه سلولهای عادی پیر ميشوند یا آسیب میبینند از بین میروند و سلولهای جدید جای آنها را میگیرند.
گاهی، این روند به درستی، پیش نمیرود. سلولهای جدید هنگامی تشکیل میشوند که بدن به آنها نیاز ندارد و سلولهایی که پیر شدهاند با وجود اینکه باید بمیرند، از بین نمیروند. جمع شدن سلولهای اضافی معمولاً باعث تشکیل تودهای از بافت میشود که به نام رشد بافتي غيرطبيعي، ندول یا تومور ميشناسيم.
تومورهای کبد گاهي خوشخیم (غیرسرطانی) و گاه بدخیم (سرطانی) هستند. تومورهای خوشخیم به اندازة تومورهای بدخیم مضر نیستند.
تومورهای خوشخیم
معمولاً تهديدكننده حيات نيستند.
میتوان آنها را خارج کرد و معمولاً دوباره رشد نمیکنند.
به بافت اطرافشان حمله نمیکنند.
به بخشهای دیگر بدن منتشر نمیشوند.
تومورهای بدخیم
ممكن است تهديدكننده حيات باشند.
گاهی، میتوان آنها را خارج کرد ولی امكان رشد دوبارة آنها وجود دارد.
معمولاً به بافتها و اندامهای مجاور خود (نظیر معده یا روده) حمله ميكنند و به آنها آسیب ميرسانند.
احتمال انتشار آنها به بخشهای دیگر بدن وجود دارد.
بیشتر سرطانهای کبد اولیه از سلولهاي كبدي (هپاتوسيت Hepatocytes) آغاز میشوند. به این نوع سرطان، کارسینومای هپاتوسلولار (Hepatocellular Carcinoma) یا هپاتومای (Hepatoma) بدخیم ميگويند.
سلولهای سرطانی کبد با جداشدن از تومور اصلی (اولیه) در بدن منتشر ميشوند. اکثر این سلولها از طریق وارد شدن به رگهای خونی منتشر میشوند ولی سلولهای سرطانی کبد را میتوان در غدد لنفاوی هم مشاهده کرد. گاه سلولهای سرطانی به بافتهای دیگر متصل ميشوند، رشد ميكنند و تومورهایی را ایجاد ميکنند که میتوانند به این بافتها آسیب برسانند. برای بهدست آوردن اطلاعات پیرامون سرطان کبدی که منتشر شده است به بخش مرحلهبندی (Staging) مراجعه کنید.
عوامل خطرزا (عوامل بروز سرطان)
وقتي مشخص ميشود كه سرطان داريد، طبیعی است این سؤال برایتان مطرح شود که علت به وجود آمدن این بیماری چه بوده است. پزشکان همیشه نمیتوانند توضیح دهند که چرا بعضی از افراد به سرطان کبد مبتلا میشوند در حالیکه افراد دیگر به این بیماری دچار نميشوند. با وجود این، مشخص شده است که احتمال ابتلا به این بیماری در افرادی که عوامل خطر خاصی را دارند بیشتر است. عامل خطر چیزی است که احتمال ابتلاي فرد به بیماری را افزایش دهد.
مطالعات انجام شده اين عوامل خطرزا را برای سرطان کبد کشف کردهاند:
عفونت با ویروس هپاتیت (HBV) يا ویروس هپاتیت C. HCV)): معمولاً سرطان کبد سالها پس از عفونت با یکی از این دو ویروس در فرد ظاهر ميشود. در سرتاسر جهان، اصليترین عامل ابتلا به سرطان کبد، عفونت ناشي از اچ. بی. وی. یا اچ. سی. وی. است. این دو ویروس از طریق خون (نظیر استفاده از سرنگ مشترک) یا رابطة جنسی منتقل ميشوند. احتمال دارد این ویروسها از طریق مادری که آلوده شده به نوزاد منتقل شوند. با وجود اینکه عفونت با اچ. بی. وی. و اچ. سی. وی. نوعی بیماری واگیر است ولی سرطان کبد مسری نیست. سرطان کبد از فرد دیگر به شما منتقل نمیشود.
عفونت اچ. بی. وی. و اچ. سی. وی. گاه هيچ علامتي ندارد ولی میتوان بهوسیلة آزمایش خون احتمال وجود این ویروسها در بدن را بررسی کرد. در صورت وجود ویروس، پزشک درمان خاصی را پیشنهاد ميدهد. علاوه براین، پزشک دربارۀ روشهای جلوگیری از آلوده کردن افراد دیگر با بیمار صحبت خواهد کرد.
واکسن هپاتیت B. از افرادی که تا کنون به عفونت با اچ. بی. وی. مبتلا نشدهاند محافظت ميکند. پژوهشگران در تلاش برای پیدا کردن واکسنی هستند که بتوان از آن برای پیشگیری از اچ. سی. وی. استفاده کرد.
مصرف بیش از حد الکل: مصرف الکل خطر ابتلا به سرطان کبد و چند نوع سرطان دیگر را افزایش میدهد. خطر با توجه به مقدار مصرف الکل افزایش مییابد.
آفلاتوکسین (Aflatoxin) : گاهي سرطان کبد به وسیلة آفلاتوکسین- مادهای خطرناک که انواع خاصی از کپکها تولید ميكنند- ایجاد ميشود. آفلاتوکسین روي بادام زمینی، ذرت و ساير حبوبات و دانهها تشکیل میشود. در بخشهایی از آسیا و آفریقا سطح آفلاتوکسین زیاد است. در ايران بايد اقدامات ايمني براي محدود كردن افلاتوكسين در مواد غذايي مصرفي انجام شود.
بیماری ذخیرهای آهن: گاهي سرطان کبد در افرادی که مبتلا به نوعی از بیماری هستند که منجر به ذخیرة مقدار بیش از حد آهن در کبد یا ساير اندامها میشود رخ ميدهد.
سیروز (Cirrhosis): سیروز بیماري خطرناکی است که هنگامی رخ میدهد که سلولهای کبد آسیب دیده و به وسیلة بافت جوشگاه (Scar Tissue) جایگزین شده باشد. قرار گرفتن در معرض شرایط متعدد ميتواند منجر به سیروز شود. از جمله اين موارد میتوان به عفونت با اچ. سی. وی. یا اچ. بی. وی. ، مصرف بیش از حد الکل، ذخیرة بیش از حد آهن در کبد، مصرف داروهای خاص و انواع خاصی از انگلها اشاره کرد.
چاقی و دیابت: تحقیقات نشان دادهاند که چاقی و دیابت عوامل خطر مهمی در ابتلا به سرطان کبد هستند.
هر چه عوامل خطر در فرد بیشتر باشد احتمال ابتلا به سرطان کبد بیشتر خواهد بود. با وجود این، بسیاری از افرادی که عوامل خطر شناخته شده را داشتهاند به سرطان کبد مبتلا نشدهاند.
علائم
سرطان کبد زودهنگام معمولاً علامتي ندارد. هنگامیکه سرطان رشد میکند، یک یا چند مورد از اين علائم رایج در بیمار مشاهده ميشود:
درد در بخش فوقانی شکم در سمت راست
توده یا احساس سنگینی در بخش فوقانی شکم
ورم شکم (نفخ)
از دست دادن اشتها و احساس سیری زودرس
از دست دادن وزن
ضعف یا احساس خستگی شدید
حالت تهوع و استفراغ
زرد شدن پوست و چشمها، مدفوع کمرنگ، و ادرار تیرة ناشی از زردی (یرقان)
تب
این علائم به دلیل سرطان کبد یا مشکلات دیگر به وجود ميآیند. در صورت مشاهده هر یک از این علائم به سرعت پزشک خود را مطلع کنید تا مشکل شما در سریعترین زمان ممکن مشخص و درمان شود.
تشخیص
اگر شما علائمی را دارید که نشانة سرطان کبدند پزشک شما ميكوشد تا علت مشکل را پیدا کند.
شايد لازم است یک یا چند مورد از اين آزمونهاي را انجام دهید.
معاینة فیزیکی: پزشک ناحیة شکم شما را لمس میکند تا با بررسي وضعیت کبد، طحال و ساير اندامهای مجاور و وجود توده یا هرگونه تغییر در اندازه یا شکل در این
قسمتها را تشخیص دهد. علاوه براین، پزشک شکم شما را از لحاظ بهوجود آمدن آسیت (Ascites) - تجمع غیر عادی آب در شکم- بررسی میکند. همچنین معمولاً چشمها و پوست از لحاظ وجود علائم زردی معاینه ميشوند.
آزمایشهای خون: برای بررسی وجود مشکل کبد از آزمایشهای خون متعددی استفاده ميكنند. نوعي آزمایش خون میزان آلفا- فیتوپروتئین (Alpha-Fetoprotein: AFP) را تعیین میکند. سطح AFP بالا نشاندهندۀ وجود سرطان کبد است. آزمایشهای خون دیگر، چگونگی عملکرد کبد را نشان میدهند.
سی.تی.اسکن: دستگاه اشعۀ ایکس متصل به کامپیوتر چند عکس از جزئیات کبد و ساير اندامها و رگهای خونی ناحیۀ شکم شما تهیه میکند. نوعی مادۀ حاجب به شما تزریق ميكنند تا کبد به خوبی در عکسها قابل مشاهده باشد. احتمال دارد پزشک در سی.تی.اسکن، تومورهایی را در کبد یا نواحی دیگر درون شکم مشاهده کند.
ام.آر.آی: در ام.آر.آی از یک دستگاه بزرگ با آهنربایی قوی و متصل به کامپیوتر برای تهیۀ عکسهایی حاوی جزئیات از نواحی درون بدن استفاده ميكنند. گاهي، مواد حاجب، باعث میشوند نواحی غیرعادی در تصویر واضحتر قابل مشاهده باشند.
آزمایش سونوگرافی: دستگاه سونوگرافی از امواج صوتی ماوراي صوتي كه به گوش انسان قابل شنیدن نیست استفاده میکند. امواج صوتی پس از برخورد با اندامها مجموعهای از بازتابها را (اِکو) ایجاد میکنند. این بازتابها تصویری (سونوگرام) از کبد و اندامهای دیگر درون شکم را ایجاد میکنند. تومورها بازتابهايي را ایجاد ميکنند که با بازتابي كه بافتهای سالم توليد ميكنند متفاوت است.
بیوپسی
معمولاً برای تشخیص سرطان کبد نیازی به بیوپسی وجود ندارد ولی در بعضی موارد پزشک نمونهای از بافت را خارج ميکند. آسیبشناس بافت را از لحاظ وجود سلولهای سرطانی بررسی ميكروسكوپي میکند.
پزشک با استفاده از یکی از اين روشها به بافت دسترسی پیدا ميکند:
با استفاده از سوزن و از طریق پوست: پزشک سوزن نازکی را در کبد فرو میبرد تا مقدار اندكي از بافت را خارج کند. از سی.تی.اسکن یا اولتراسوند برای هدایت سوزن استفاده ميكنند.
جراحی لاپاروسکوپیک: جراح چند شکاف خیلی کوچک روی شکم ایجاد میکند. لولۀ باریک و سبکي (لاپاراسکوپ) درون شکاف فرو ميبرند. لاپاروسکوپ ابزاری برای خارج کردن بافت از کبد دارد.
جراحی باز: پزشک از طریق یک شکاف بزرگ مقداری از بافت کبد را خارج ميکند.
شايد بخواهید پيش از بیوپسی اين موارد را از پزشک بپرسید:
نتایج بیوپسی چه تأثیری بر برنامۀ درمان من دارد؟
از چه نوع بیوپسی استفاده خواهد شد؟
انجام بیوپسی چه مدت طول میکشد؟ آیا هوشیار خواهم بود؟ آیا بیوپسی درد هم خواهد داشت؟
آیا این احتمال وجود دارد که بیوپسی سوزنی باعث انتشار سرطان شود؟ احتمال عفونت یا خونریزی پس از بیوپسی چقدر است؟ آیا خطرات دیگری وجود دارد؟
چه زمانی از نتایج مطلع خواهم شد؟ چگونه میتوانم نسخهاي از گزارش آسیبشناسی را بگيرم؟
اگر سرطان در بدن من وجود داشته باشد چه کسی دربارۀ درمان با من صحبت ميكند؟ در چه زمانی؟
مرحلهبندی سرطان
در صورتیکه سرطان کبد مشخص شود پزشک باید برای کمک به شما جهت انتخاب مناسبترین نوع درمان، از مرحلة بیماریتان آگاهی پیدا کند. مرحلهبندی سرطان، مشخص میکند که سرطان به نواحی دیگر بدن منتشر شده است یا خیر و در صورت انتشار، چه بخشهایی از بدن تحت تأثیر این بیماری قرار گرفتهاند.
در صورت انتشار سرطان کبد، گاهي سلولهای سرطانی در ریهها مشاهده ميشوند. علاه بر این، بعيد نيست سلولهای سرطانی در استخوانها و غدد لنفاوی نزدیک کبد یافت شوند.
هنگامیکه سرطان از نقطۀ اولیه به نقاط دیگر بدن پخش میشود، تومور جدید نوع سلولهای غیرعادی و نامی مشابه با تومور اولیه دارد. مثلاً اگر سرطان کبد به استخوانها منتشر شود، سلولهای سرطانی درون استخوان در واقع همان سلولهای سرطان کبد هستند و نام بیماری سرطان استخوان نیست بلکه سرطان کبد متاستاتیک نام دارد. این سرطان مانند سرطان کبد درمان میشود نه سرطان استخوان. گاهی، پزشکان به تومور جدید، تومور «دور دست» یا بیماری متاستاتیک میگویند.
برای تشخیص انتشار یافتن سرطان کبد، پزشک یک یا چند مورد از اين آزمونها را انجام ميدهد:
سی.تی.اسکن سینه: معمولاً سی.تی.اسکن انتشار سرطان کبد به ریهها را نشان ميدهد.
اسکن استخوان: پزشک مقدار کمی مادۀ رادیواکتیو درون رگ خونی شما تزریق میکند. این ماده با جریان خون منتشر و در استخوانها جمع میشود. دستگاهی به نام اسکنر، پرتوزایی را تشخیص ميدهد و مقدار آن را اندازه میگیرد. این دستگاه عکسهایی از استخوانها تهیه میکند و در صورت انتشار سرطان به استخوانها در این عکسها مشاهده ميشود.
PET اسکن(PET Scan) : پزشک مقدار کمی مادۀ قندی رادیواکتیو به شما تزریق میکند. این مادۀ قندی سیگنالهایی را ساطع میکند که اسکنر پی.ای.تی.(PET) دریافت ميكند. این اسکنر تصاویری از نواحی درون بدن شما که مادۀ قندی در آن محلها جذب شده است تهیه میکند. سلولهای سرطانی در این تصاویر روشنتر دیده میشوند زیرا سرعت جذب مواد قندی در این سلولها سریعتر از سلولهای عادی است. اسکن پی.ای.تی. نشان میدهد سرطان کبد منتشر شده است یا خیر.
درمان:
جراحی
تخریب بافت
امبولیزاسیون
هدفدرمانی
پرتودرمانی
شيميدرمانی
راههاي درمانی افراد مبتلا به سرطان کبد شامل جراحی (از جمله پیوند کبد)، تخریب بافت، امبولیزاسیون، هدفدرمانی، پرتودرمانی، و شیمیدرمانی هستند. شايد شما از ترکیبی از این درمانها استفاده کنید.
تعیین یک نوع درمان مفید وابسته به اين موارد است:
تعداد، اندازه و محل تومور در کبد
چگونگی عملکرد کبد و بررسی ابتلای شما به سیروز
بررسی انتشار سرطان به نواحی خارج از کبد
موارد دیگری که در نظر گرفته می شوند شامل سن، وضعیت عمومی سلامتی و نظر شما راجع به درمانها و عوارض جانبی احتمالی آنهاست.
در حال حاضر، سرطان کبد تنها در صورتی درمان میشود که در مرحلۀ اولیه (پيش از انتشار) شناسایی شده باشد و بیمار باید بهطور کلی وضعیت سلامتی مناسبی داشته باشد تا بتواند تحت عمل جراحی قرار گیرد. در صورتیکه فرد قادر به انجام جراحی نباشد از درمانهای دیگر برای طولانی کردن مدت زمان زنده بودن و بهبود وضعیت کلی او استفاده ميكنند. بسیاری از پزشکان، بیماران مبتلا به سرطان کبد را تشویق میکنند که در پژوهشهای بالینی شرکت کنند. پژوهشهای بالینی مطالعات تحقیقاتی هستند که درمانهای جدید را آزمایش میکنند. این پژوهشها گزینۀ مهمی برای افراد مبتلا به سرطان کبد در مراحل مختلف هستند.
شايد پزشک، شما را به متخصص ارجاع دهد یا از او درخواست کنید که شما را به متخصص خاصی ارجاع دهد. متخصصانی که سرطان کبد را معالجه میکنند شامل جراحان (مخصوصاً جراحان کبد و مجاری صفراوی (Hepatobiliary)، سرطانشناس های جراح و جراحان متخصص پیوند، متخصص بیماریهای گوارشي، پزشک متخصص سرطان (انكولوژيست) و متخصص پرتودرماني سرطان هستند. گاهي هم، گروه درماني شما از پرستار متخصص سرطان و متخصص تغذیه تشكيل ميشود.
مراقبتهای پزشکی معمولاً پیرامون هریک از گزینههای درمانی، نتایج مورد انتظار هر یک از آنها و عوارض جانبی احتمالی به شما توضیحاتی ارائه ميدهد.
به دلیل اینکه درمان سرطان معمولاً به سلولها و بافتهای سالم نیز آسیب میرساند عوارض جانبی بسیار رایج است. پيش از شروع درمان راجع به عوارض جانبی احتمالی و چگونگی تأثیر درمان بر فعالیتهای عادیتان با گروه مراقبت پزشکی خود صحبت کنید. شما و گروه مراقبتهای پزشکی میتوانید با همکاری یکدیگر برنامۀ درمانی را تهیه کنید که پاسخگوی نیازهایتان باشد.
جراحی
جراحی گزینۀ درمانی افرادی است که سرطان کبدشان در مرحلۀ اولیه است. معمولاً جراح، کل کبد یا بخشی از آن را که به سرطان مبتلا شده است خارج ميکند. اگر كبد خارج شود در اينصورت کبد بیمار با بافت کبد سالم یک اهداکننده جایگزین میشود. شما میتوانید دربارۀ انواع جراحی و تصمیمگیری در مورد مناسبترین نوع آن با پزشک خود صحبت کنید.
خارج کردن بخشی از کبد
جراحی برای خارج کردن بخشی از کبد را کبدبرداری جزئی (Partial Hepatectomy) ميگويند. بیمار مبتلا به سرطان کبد در صورتی از خارج کردن بخشی از کبد استفاده میکند که آزمونهاي آزمایشگاهی نشان دهند کبد بهدرستی کار میکند و نشانی از انتشار سرطان به غدد لنفاوی مجاور و بخشهای دیگر بدن وجود ندارد.
جراح، تومور و بخشی از بافت سالم کبد را که در اطراف تومور قرار دارد خارج میکند. وسعت جراحی به اندازه، تعداد و محل تومورها بستگي دارد. علاوه براین، چگونگی عملکرد کبد نیز بر وسعت جراحی تأثیر دارد.
گاه تا حدود 80 درصد کبد را برميدارند و جراح بخش عادی بافت کبد را باقی میگذارد. بافت سالم باقیمانده، عملکرد کبد را بهعهده میگیرد. علاوه براین، کبد این توانایی را دارد که بافت خارج شده را مجدداً بازسازی کند. سلولهای جدید در چند هفته رشد میکنند.
معمولاً پس از جراحی بیمار برای بازیابی سلامتی نیاز به زمان دارد و این مدت زمان نسبت به هر فرد متفاوت است. بعيد نيست در چند روز اول احساس درد و ناراحتی كنيد. داروها به مهار درد شما کمک ميکنند. شما باید پيش از جراحی در مورد برنامۀ تسکین درد با پزشک یا پرستار صحبت کنید. در صورتیکه پس از جراحی نیاز به داروی مهار درد بیشتری داشتید پزشک در برنامۀ شما تغییر ایجاد ميکند.
احساس خستگی و ضعف تا مدتی پس از جراحی عادی است. شايد هم مبتلا به اسهال شويد یا احساس پری در شکم داشته باشید. گروه مراقبت پزشکی از شما مراقبت میکنند تا در صورت بروز خونریزی، عفونت یا نارسايي کبد یا مشکلات دیگر اقدامات لازم را انجام دهند.
پیوند کبد
از پیوند کبد در صورتی استفاده ميكنند که تومور کوچک باشد، به نواحی خارج از کبد منتشر نشده باشد و بافت کبد مناسب اهدا شده قابل دستیابی باشد.
بافت کبد اهدایی از فردی که فوت کرده است یا از اهداکنندة زنده کبد تهیه میشود. در صورتیکه اهداکننده زنده باشد، بافت بخشی از کبد است و شامل یک کبد کامل نیست.
در مدت زمانیکه شما منتظر دسترسی به بافت کبد اهدایی هستید گروه مراقبتهای پزشکی بر وضعیت سلامتی شما نظارت ميكنند و درمانهای دیگری را برای شما فراهم میآورند.
هنگامیکه بافت کبد سالم از سوی اهدا کننده در دسترس قرار گرفت جراح پیوند، کل کبد شما را خارج میکند (کبدبرداری کامل) و بافت اهدا شده را بهجای آن قرار میدهد. پس از جراحی، گروه مراقبتهای پزشکی برای مهار درد داروهایی را به شما ميدهند. شايد لازم باشد برای چند هفته در بیمارستان بستری شوید. در طی این زمان گروه مراقبتهای پزشکی بر چگونگی پذیرش کبد جدید توسط بدنتان نظارت ميكنند. شما برای جلوگيري از پس زدن (نپذیرفتن) کبد جدید توسط سیستم دفاعي، از دارو استفاده ميكنيد. این داروها معمولاً منجر به پف کردن صورت، بالارفتن فشارخون یا افزایش موهای بدن ميشوند.
تخریب بافت
روشهای تخریب، بافت سرطان را در کبد نابود می کنند. این روشها شیوههایی برای مهار سرطان کبد و طولانی کردن مدت زمان زندگی بیمار هستند. افرادی از اين روشها استفاده ميكنند که منتظر انجام پیوند کبد هستند و يا توانایی انجام جراحی یا پیوند کبد را ندارند. پيش ميآيد كه جراحی برای خارج کردن تومور به دلیل سیروز یا شرایط دیگری که منجر به عملکرد نامناسب کبد میشوند امکانپذیر نباشد. علاوه براین، بعيد نيست بیمار به دلیل محل تومور در کبد یا مشکلات پزشکی دیگر نتواند از جراحی استفاده کند. روشهای تخریب بافت شامل اين موارد هستند:
تخریب بافت با امواج رادیویی: پزشک از پروب مخصوصی که الکترودهای کوچکی دارد برای نابودي سلولهای سرطانی به وسیلۀ گرما استفاده میکند. برای هدایت پروب به سمت تومور از اولتراسوند، سی.تی. یا ام.آر.آی استفاده ميشود. معمولاً پزشک پروب را مستقیماً از طریق پوست وارد بدن شما ميکند و فقط نیاز به استفاده از بیحسی موضعی وجود دارد.
گاهی، لازم است از جراحی همراه با بیهوشی عمومی استفاده كنند تا پزشک پروب را از طریق شکاف کوچکی در شکم (با استفاده از لاپاروسکوپ) یا از طریق شکاف بزرگتری که شکم شما را باز میکند، درون بدن وارد کند.
بعضی از بیماران پس از این عمل درد یا تب مختصری خواهند داشت ولی معمولاً نیاز نیست فرد در بیمارستان بستری شود. تخریب بافت با امواج رادیویی نوعی گرما درمانی است. درمانهای دیگری که از گرما برای از نابودي تومورهای کبد استفاده می کنند شامل لیزر درمانی یا مایکروویو درمانی است. استفاده از این روشها کمتر از تخریب بافت با امواج رادیویی رایج هستند.
تزریق اتانول از طریق پوست: پزشک از اولتراسوند برای هدایت سوزنی نازک درون تومور کبد استفاده میکند. الکل (اتانول) بهطور مستقیم در تومور تزریق میشود و سلولهای سرطانی را از بین میبرد. از این شیوه یک یا دو بار در هفته استفاده ميشود. در این روش، معمولاً از بی حسی موضعی استفاده ميكنند ولی در صورتیکه تعداد تومورها در کبد شما زیاد باشد نیاز به استفاده از بیهوشی عمومی وجود دارد.
معمولاً تزریق تب یا درد در پي خواهد داشت. پزشک برای تسکین این مشکلات دارو تجویز ميکند.
امبولیزاسیون
برای کسانیکه نمیتوانند از جراحی یا پیوند کبد استفاده کنند استفاده از امبولیزاسیون یا امبولیزاسیون شیمیایی (Chemoembolization) گزینۀ درمانی مناسبی است. پزشک کاتتر باریکی در يكي از سرخرگهاي پای شما وارد ميكند و کاتتر را به سمت سرخرگ کبدی حرکت میدهد. برای انجام امبولیزاسیون پزشک ذرات کوچکی را در کاتتر تزریق میکند. این ذرات جریان خون درون سرخرگ را مسدود میکنند. بسته به نوع ذرات استفاده شده، انسداد دایمی یا موقتی است.
در صورت مسدود شدن جریان خون تومور از سرخرگ کبدی(Hepatic Artery)، تومور از بین میرود. اگرچه سرخرگ کبدی مسدود است ولی بافت سالم کبد، خون را از طریق سیاهرگ پورت (Hepatic Portal Vein) دریافت میکند.
برای انجام امبولیزاسیون شیمیایی، پزشک پيش از تزریق ذرات کوچک مسدودکنندۀ جریان خون مقداری داروی ضدسرطان (شیمیدرمانی) درون سرخرگ تزریق میکند. با مسدود شدن جریان خون، دارو مدت طولانیتری در کبد باقی میماند.
شما باید برای انجام این عمل از آرامبخش استفاده کنید ولی معمولاً نیازی به استفاده از بیهوشی عمومی وجود ندارد. بهطور معمول به مدت 2 تا 3 روز پس از درمان در بیمارستان بستری خواهید شد.
امبولیزاسیون معمولاً به درد شکمی، حالت تهوع، استفراغ و تب خواهد انجاميد. پزشک برای تخفیف این مشکلات دارو تجویز ميکند. بعضی از افراد تا چند هفته پس از درمان احساس خستگی شدید ميکنند.
هدفدرمانی
برخي از افرادی که نمیتوانند از جراحی یا پیوند کبد استفاده کنند از داروهایی استفاده ميکنند که به آنها هدفدرمانی ميگويند. قرصهای سورافنیب (Sorafenib)، نکساوار (Nexavar) اولین هدفدرمانی تأیید شدة سرطان کبد بودند.
هدفدرمانی سرعت رشد تومورهای کبد را کاهش میدهد و علاوه براین مصرف خون آنها را کم می کند. دارو از طریق دهان مصرف میشود.
عوارض جانبی احتمالی شامل حالت تهوع، استفراغ، زخم دهان و از دست دادن اشتها هستند. گاهی، فرد دچار درد در ناحیۀ سینه ميشود، مشکلات خونریزی دارد و یا دست و پای او تاول ميزند. گاهي هم دارو باعث افزایش فشارخون ميشود. گروه مراقبتهای پزشکی فشار خون شما را در طی 6 هفته اول پس از درمان بهطور مرتب اندازه ميگيرند.
اگر بخواهيد، ميتوانيد گزیده مقالات سرطان پیرامون هدفدرماني سرطان را مطالعه کنید.
پرتودرمانی
پرتودرمانی از اشعههای با انرژی زیاد برای نابودي سلولهای سرطانی استفاده میکند. این روش برای تعداد کمی از افراد که نمیتوانند از جراحی استفاده کنند گزینة مناسبی است. گاهی، از این روش همراه با شیوههای درمانی دیگر استفاده ميكنند. همچنین ميتوان از پرتودرمانی برای تسکین درد ناشی از سرطان کبدی که به استخوان منتشر شده است استفاده کرد.
پزشکان از دو نوع پرتودرمانی برای معالجة سرطان کبد استفاده میکنند:
پرتودرمانی خارجی: پرتوها از دستگاه بزرگی ساطع میشوند. دستگاه اشعهها را به سمت سینه و شکم هدف میگیرد.
پرتودرمانی داخلی: پرتو، ناشی از گویهای رادیواکتیو کوچک است. پزشک از کاتتر برای تزریق گویهای کوچک درون سرخرگ کبدی استفاده میکند. گویها منبع خون تومور کبد را نابود ميكنند.
عوارض جانبی پرتودرمانی شامل حالت تهوع، استفراغ یا اسهال است. گروه مراقبت پزشکی روشهایی برای درمان يا مهار این عوارض جانبی به شما پیشنهاد ميکند.
خواندن مقالة «شما و پرتودرمانی» برایتان مفید است.
شيميدرمانی
گاهی، از شیمیدرمانی- استفاده از دارو برای کشتن سلولهای سرطانی- در درمان سرطان کبد استفاده ميكنند. داروها معمولاً از طریق رگ وارد بدن بیمار میشوند (درون وریدی). داروها وارد جریان خون میشوند و به این وسیله در بدن منتشر میشوند.
شیمیدرمانی در بخش بیماران سرپایی بیمارستان، مطب دکتر یا خانه اعمال ميشود. به ندرت نیازی به بستری شدن در بیمارستان وجود دارد. عوارض جانبی شيميدرماني وابسته به نوع دارو و مقدار داروست. عوارض جانبی رایج شامل حالت تهوع، استفراغ، از دست دادن اشتها، سردرد، تب و لرز و ضعف است.
بعضی از داروها سطح سلولهای سالم خون را کاهش میدهند كه بعيد نيست دچار عفونت شويد یا به آساني خونریزی یا خونمردگی پیدا كنيد و به ضعف و خستگی شدیدی دچار شويد. گروه مراقبتهای پزشکی بر سطح سلولهای خون شما نظارت خواهند داشت. بعضی از عوارض جانبی با دارو قابل درمان است.
اگر بخواهيد، مقالة «شما و شيميدرماني» را مطالعه کنید.
شايد بخواهید پيش از شروع درمان، اين موارد را از پزشک خود بپرسید:
بیماری در چه مرحلهای است؟ آیا سرطان کبد منتشر شده است؟
آیا من به سیروز مبتلا شدهام؟
آیا برای تعیین امکان انجام جراحی نیاز به انجام آزمایشهای بیشتری دارم؟
هدف درمان چیست؟ چه راههای درمانی برای من مناسب هستند؟ شما چه درمانی را برای من پیشنهاد میکنید؟ چرا؟
فواید مورد انتظار هر كدام از درمانها چه هستند؟
خطرات و عوارض جانبی هریک از درمانهاچه هستند؟ چگونه میتوان عوارض جانبی را مهار کرد؟
آیا باید در بیمارستان بستری شوم؟ در صورت نیاز به بستری، چه مدت باید در بیمارستان بمانم؟
شما درد من را چگونه درمان میکنید؟
هزینۀ درمان چقدر است؟ آیا بیمۀ من هزینۀ درمان را پوشش میدهد؟
درمان چه تأثیری بر فعالیتهای عادی من دارد؟
آیا پژوهشهای بالینی (مطالعات تحقیقاتی) برای من مناسب هستند؟
باید چند بار معاینه شوم؟
آیا میتوانید پزشک دیگری را به من معرفی کنید که برای گرفتن نظر دوم به او مراجعه کنم؟
نظر دوم
شايد بخواهید پيش از آغاز درمان نظر دومی را راجع به تشخیص بیماری، مرحلۀ سرطان و برنامۀ درمان دریافت کنید. شايد هم بخواهید مرکز پزشکی را پیدا کنید که تجربۀ زیادی در مورد درمان افراد مبتلا به سرطان کبد دارد. حتی شايد بخواهید با چندین پزشک مختلف دربارۀ همۀ راههاي درمانی، عوارض جانبی آنها و نتایج مورد انتظار صحبت کنید. مثلاً میتوانید پیرامون برنامة درمانی خود با یک جراح کبد و مجاری صفراوی، سرطانشناس پرتودرمان و پزشک سرطانشناس، صحبت کنید.
بعضی نگران این موضوع هستند که نكند پزشكشان در صورت مطرح کردن تقاضای گرفتن نظر دوم ناراحت شود. معمولاً عکس این حالت درست است. بیشتر پزشکان از گرفتن نظر دوم استقبال می کنند و بیشتر شرکتهای بیمه درمانی در صورتی که شما یا پزشک تقاضای دریافت نظر دوم را ارایه کنید هزینۀ آن را پوشش میدهند.
نظر دوم را كه گرفتيد، شايد پزشک دوم با تشخیص و برنامۀ درمانی پزشک اول موافق باشد، شاید هم روش دیگری را پیشنهاد دهد. در هر صورت، شما اطلاعات بیشتری بهدست خواهید آورد و احياناً احساس تسلط بیشتری بر شرایط خواهيد داشت. در صورتیکه بدانید همۀ گزینهها را بررسی کردهاید نسبت به انتخاب خود احساس اطمینان بیشتری خواهید داشت.
معمولاً جمعآوری مدارک پزشکی و ملاقات با پزشک دیگر مدت زمانی طول ميكشد. در بیشتر موارد، صرف چند هفته وقت برای گرفتن نظر دوم مشکلی نخواهد داشت. تأخیر در شروع درمان معمولاً باعث کمتأثیر شدن درمان نمیشود. برای اطمینان از این موضوع بهتر است دربارۀ این تأخیر با پزشک خود مشورت کنید.
روشهای متعددی برای پیداکردن پزشکی جهت گرفتن نظر دوم وجود دارد. شما میتوانید نام پزشک متخصص را از پزشک خود، جامعۀ پزشکی محلی یا استانی، بیمارستانی در نزدیکی محل سکونت خود یا دانشگاه علوم پزشکی منطقۀ محل زندگی خود بگيريد.
مراقبتهای حمایتی
سرطان کبد و درمان آن گاه منجر به بروز مشکلات پزشکی دیگری ميشود. شما میتوانید قبل، بعد یا در طی درمان از خدمات حمایتی بهرهمند شوید. مراقبت حمایتی نوعی درمان برای مهار درد و ساير علائم بیماری و تسکین عوارض جانبی درمان است و به شما کمک میکند تا بتوانید احساسات ناشی از تشخیص ابتلا به سرطان را تحمل کنید. برای پیشگیری یا مهار این مشکلات و بهبود آسایش و کیفیت زندگيتان در طی درمان سرطان ميتوانيد از مراقبت حمایتی استفاده کنید.
مهار درد
سرطان کبد و درمان آن معمولاً منجر به بروز درد ميشوند. پزشک یا یک متخصص در زمینۀ مهار درد يكي از اين روشهای متعدد را برای تسکین یا کاهش درد به شما پیشنهاد ميکند:
داروهای مربوط به درد: معمولاً داروها درد را تسکین ميدهند. (این داروها گاه باعث ایجاد احساس خوابآلودگی یا یبوست ميشوند ولی استراحت کردن و استفاده از ملینها به بیمار کمک ميكند).
پرتودرمانی: پرتودرمانی با کوچک کردن سرطان به تسکین درد کمک ميکند.
بلوک (انسداد) عصبی (Nerve Block): پزشک مقداری الکل را به نواحی مجاور اعصاب خاصی در شکم تزریق ميکند تا درد را متوقف کند.
شايد گروه مراقبت پزشکی روشهای دیگری را هم برای تسکین یا کاهش درد پیشنهاد کند. مثلاً از ماساژ، طب سوزنی یا طب فشاری (Acupressure) همراه با ساير روشها استفاده كنند. علاوه براین، ميتوانيد آموزش ببینید تا از طریق استفاده از فنون تنآرمیدگی (ریلکسیشن) نظیر گوش دادن به موسیقی با ریتم آرام یا تنفس آرام، درد را تسکین دهید.
برای كسب اطلاعات بیشتر پیرامون مهار درد به مقالة «مهار درد» مراجعه کنید.
غمگین بودن و احساسات دیگر
طبیعی است که پس از تشخیص یک بیماری وخيم شما احساس غم، اضطراب یا سردرگمی داشته باشید. بعضی از افراد صحبت کردن دربارۀ احساساتشان را مفید تشخیص داده اند. بخش منابع حمایتی را مطالعه کنید.
تغذیه
اهمیت زیادی دارد که به نیازهای غذایی خود قبل، بعد و در طی درمان سرطان توجه کنید. شما به مقدار مناسبی کالری، پروتئین، ویتامین و مواد معدنی نیاز دارید. دریافت موادغذایی مناسب باعث میشود احساس بهتر و انرژی بیشتری داشته باشید.
با وجود این، شايد خسته باشيد، احساس درد كنيد یا تمایلی به غذا خوردن نداشته باشید. علاوه براین، شايد به عوارض جانبی درمان نظیر بیاشتهایی، حالت تهوع، استفراغ و اسهال دچار شويد. پزشک شما، كارشناس تغذیة معتبر یا متخصص در مراقبتهای پزشکی پیرامون روشهایی برای داشتن برنامة غذایی سالم توصیههایی را به شما ارائه ميکند.
انجام معاینات پزشکی و برنامهریزی دقیق اهمیت زیادی دارد. سرطان کبد و درمان آن معمولاً هضم غذا و حفظ وزن مناسب بدن را برای شما دشوار ميکنند. پزشک، شما را از لحاظ کمبود وزن، ضعف و کمبود انرژی معاینه ميكند.
اگر بخواهيد، ميتوانيد مقالة «نکات مربوط به غذا خوردن» را مطالعه کنید. این مطلب شامل نکات و دستورات غذایی مفیدی است.
پیگیری سلامتی بیمار پس از درمان
شما باید پس از انجام درمان برای سرطان کبد، بهطور منظم (مثلاً هر سه ماه یکبار) معاینه شويد. انجام این معاینات موجب ميشود مطمئن شويد که هرگونه تغییری در وضعیت سلامتی شما تحت نظر است و در صورت نیاز معالجه شده است. اگر در فاصلة زماني بین معاینات، مشکلات پزشکی داشتید با پزشک تماس بگیرید.
گاهی، سرطان کبد پس از درمان عود میکند. پزشک، معاینات لازم را جهت بررسی عود سرطان انجام میدهد. معاینات معمولاً شامل معاینات فیزیکی، آزمایشهای خون، اولتراسوند، سی.تی.اسکن، یا ساير آزمایشهاست.
پزشك افرادی را که از پیوند کبد استفاده کردهاند، از نظر چگونگی عملکرد کبد جدید آزمایش ميكند. علاوه براین، پزشک به طور دقیق و از نزدیک شما را زير نظر ميگيرد تا اطمینان حاصل کند که کبد جدید را بدن شما پس نزده باشد. افرادی که از پیوند کبد استفاده کردهاند شايد بخواهند دربارۀ نوع آزمایشهای لازم برای پیگیری وضعیت سلامتی پس از درمان و زمان انجام آنها با پزشک صحبت کنند.
منابع حمایتی
اطلاع از ابتلا به سرطان کبد زندگی شما و نزدیکانتان را تغییر ميدهد. معمولاً کنارآمدن با این تغییرات دشوار است. طبیعی است که شما، اعضای خانواده و دوستانتان برای تحمل احساساتی که پس از تشخیص سرطان بهوجود میآید نیاز به کمک داشته باشید.
نگرانی در مورد درمان و مهار عوارض جانبی، بستری شدن در بیمارستان و هزینههای مربوط به خدمات پزشکی عادی است و بعيد نيست دربارۀ مراقبت از خانوادهتان، حفظ شغل یا ادامة فعالیتهای روزانه نگرانیهایی داشته باشید. در ادامه راههايي را که میتوانید برای دریافت حمایت از آنها استفاده کنید مطرح شده است:
پزشکان، پرستاران و اعضای دیگر گروه مراقبتهای پزشکیتان پاسخگوی سؤالات شما در مورد درمان، ادامه کار یا فعالیتهای دیگر هستند.
مددکاران اجتماعی، مشاوران در صورت نیاز به طرح احساسات و نگرانیهایتان به شما کمک ميکنند. معمولاً مددکاران اجتماعی منابعی برای دریافت کمکهای مالی، حمل و نقل، مراقبت در منزل یا حمایتهای روحی به شما معرفی ميکنند.
پیداکردن پزشک، گروه حمایتی یا سازمانهای دیگر
در صورت ابتلا به سرطان چگونه به پزشک یا خدمات درمانی دسترسی پیدا کنید.
سازمانهای ملی ارایهدهندۀ خدمات به افراد مبتلا به سرطان و خانوادههای آنها.
درمان سرطان و مراقبتهای حمایتی
شما و پرتودرمانی.
آشنایی با پرتودرمانی: اطلاعاتی که باید از پرتودرمانی با اشعۀ خارجی داشته باشید.
شیمی درمانی و شما.
نکات غذایی برای بیماران مبتلا به سرطان.
مهار درد.
تحمل سرطان
صرف وقت: حمایت از افراد مبتلا به سرطان
مهار عوارض جانبی پرتودرمانی: هنگام خستگی یا ضعف چه باید کرد؟
زندگی پس از درمان سرطان
نگاهی به آینده: زندگی پس از درمان سرطان.
مراقبت پس از درمان سرطان
نگاهی به آینده: روشهایی برای ایجاد تغییر در سرطان
سرطان پیشرفته یا عود کرده
تحمل سرطان پیشرفته
هنگامیکه سرطان باز می گردد.
داروهای تکمیلی
فکرکردن در مورد استفاده از داروهای تکمیلی و جایگزین: راهنمایی برای افراد مبتلا به سرطان
داروهای تکمیلی و جایگزین در درمان سرطان: پرسش و پاسخ.
مراقبتکنندگان
وقتی شخصی که دوستش دارید تحت درمان سرطان است: حمایت از مراقبتکنندگان
وقتی شخصی که دوستش دارید مبتلا به سرطان پیشرفته است: حمایت از مراقبتکنندگان
نگاهی به آینده: وقتی درمان سرطان شخصی که دوستش دارید پایان یافته است
توجه به مراقبتکنندگان: حمایت از مراقبتکنندگان سرطان
poune
16th June 2011, 04:38 PM
آنچه باید دربارۀ سرطان تیروئید بدانید
What You Need To Know About Thyroid Cancer
مقدمه
اين مقاله دربارة سرطاني است كه در تیروئید آغاز ميشود.
در این مقاله دربارۀ تشخیص، تعیین مرحلۀ سرطان، درمان و پیگیری سلامت بیمار پس از درمان بحث شده است. آگاهی دربارۀ مراقبت پزشکی مربوط به سرطان تیروئید می تواند به شما در ایفاي نقشی فعال در تصمیم گیری در مورد درمان خودتان کمک کند.
این مقاله حاوی فهرستی از سؤال هایی است که می توان آنها را از پزشک پرسید. بسياري، همراه داشتن فهرستی از پرسش ها را در جلسۀ ديدار با پزشک، مفید دانسته اند. برای کمک به یادآوری حرفهاي پزشک، میتوانید از مطالبی که وی میگوید یادداشت بردارید یا از وی بپرسید آیا میتوانید در جلسۀ معاینه از ضبط صوت استفاده کنید یا نه. همچنین شايد بخواهید یکی از اعضای خانواده یا دوستانتان را در جلسۀ ملاقات با پزشک به همراه ببرید، تا در بحثها شرکت کند، یاداشتبرداری کند یا اینکه تنها حرفها را بشنود.
برای بهدست آوردن آخرین اطلاعات مربوط به سرطان تیروئید، به پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) مراجعه کنید.
تیروئید
تیروئید، غدهایست که در جلوی گردن شما و زیر محفظۀ صوتی (حنجرۀ)تان قرار دارد. یک تیروئید سالم تقریباً به اندازۀ یک سکۀ کوچک است. معمولاً وجودش از روی پوست قابل تشخیص نیست. تیروئید دو بخش (لوب) دارد. یک بافت ظریف (ایسم Isthmus) این لوبها را از یکدیگر مجزا میسازد.
تیروئید هورمونهای خاصی تولید میکند:
هورمون تیروئید: هورمون تیروئید توسط سلولهای فولیکولی تیروئید تولید میشود. این هورمون بر ضربان قلب، فشار خون، دما و وزن بدن مؤثر است.
كلسيتونين (Calcitonin): كلسيتونين توسط سلولهای سی (C) موجود در تیروئید تولید میشود. این هورمون نقش کوچکی در حفظ میزان مناسب كلسيم بدن ایفا میکند.
پشت تیروئید، حداقل چهار غدۀ پارا تیروئیدی کوچک وجود دارد. این غدد روی سطح تیروئید قرار دارند و هورمون پاراتیروئید تولید میکنند که نقش بزرگی در حفظ میزان مناسب کلسیم بدن ایفا میکند.
سلولهای سرطانی
سرطان در سلولها واحدهای مستقل سازندهای که بافتها را تشکیل میدهند آغاز میشود. بافتها نیز اندامهای بدن را تشکیل میدهند.
سلولهای طبیعی و سالم، با توجه به نیاز بدن به سلولهای جدید، رشد کرده و تقسیم میشوند. هنگامیکه سلولهای طبیعی پیر میشوند یا آسیب میبینند، میمیرند و سلولهای جدید جایگزین آنها میشوند.
گاهی، این فرایند منظم دچار اخلال میشود. سلولهای جدید هنگامی تشکیل میشوند که بدن به آنها نیازی ندارد، و سلولهای پیر یا آسیب دیده وقتي که باید، نمیمیرند. افزایش تدریجی این سلولهای اضافی، اغلب، موجب تشکیل تودهای از بافت میشود که به آن غده یا تومور میگویند.
به غدههای موجود در تیروئید، اغلب ندول (Nodules) یا «گرهک» میگویند. بیشتر ندولهای تیروئید (بیش از 90%) خوشخیم (غیرسرطانی) هستند. ندولهای خوشخیم به خطرناکی ندولهای بدخیم (سرطانی) نیستند:
ندولهای خوشخیم:
بهندرت کشنده هستند.
به بافتهای مجاور خود حمله نمیکنند.
به دیگر قسمتهای بدن سرایت نمیکنند.
معمولاً نیازی به برداشتنشان نیست.
• ندولهای بدخیم:
ممکن است گاهی کشنده باشند.
میتوانند به بافتها واندامهای مجاور حمله کنند.
میتوانند به دیگر قسمتهای بدن سرایت کنند.
اغلب میتوان آنها را برداشت یا از بین برد، اما گاهی اوقات سرطان بازمیگردد.
سلولهای سرطانی میتوانند با جدا شدن از تومور اولیه گسترش پیدا کنند. این سلولها وارد عروق خونی یا عروق لنفاوی میشوند، که به درون تمام بافتهای بدن گسترده شدهاند. سلولهای سرطانی به دیگر اندامها میچسبند و در آنجا رشد میکنند و به تومورهای جدیدی تبدیل میشوند که میتوانند به آن اندامها آسیب برسانند. به سرایت سرطان، متاستاز میگویند.
انواع سرطان تیروئید
سرطان تیروئید، چند نوع دارد:
سرطان پاپيلري تیروئید : اين نوع سرطان تیروئید در حدود 80%كل موارد ابتلا به سرطان تیروئید را تشكيل ميدهد. اين سرطان در سلولهاي فوليكولارآغاز شده و به كندي رشد ميكند. در صورت تشخيص زودهنگام، بيشتر مبتلايان به سرطان تیروئید فوليكولار را ميتوان با موفقيت درمان كرد.
سرطان فولیکولار تیروئید: این نوع سرطان تیروئید در حدود 15% کل موارد ابتلا به سرطان تیروئید را تشکیل میدهد. این سرطان در سلولهای فولیکولار آغاز شده و بهکندی رشد میکند. در صورت تشخیص زودهنگام، بیشتر مبتلایان به سرطان تیروئید فولیکولار را میتوان با موفقیت درمان کرد.
سرطان مدولری تیروئید: این نوع سرطان در حدود 3% کل موارد ابتلا به سرطان تیروئید را تشکیل میدهد. این سرطان در سلولهای سی (C) موجود در تیروئید آغاز میشود. سرطانی که در سلولهای سی (C) آغاز میشود میتواند موجب تولید مقادیر بالا و غیرطبیعی کلسیتونین شود. سرطان مدولری (Medullary) تیروئید هم بهکندی رشد میکند. مهار این نوع سرطان، در صورتیکه پیش از سرایت به دیگر بخشهای بدن تشخیص داده و درمان شود، آسانتر خواهد بود.
سرطان تیروئید آناپلاستیک (Anaplastic): این نوع سرطان تیروئید در حدود 2% از کل موارد ابتلا به سرطان تیروئید را تشکیل میدهد. این سرطان در سلولهای فولیکولار موجود در تیروئید آغاز میشود. این سلولهای سرطانی، اغلب بهسرعت رشد و سرایت میکنند. مهار سرطان تیروئید آناپلاستیک بسیار دشوار است.
عوامل خطرزا
پزشکان، اغلب نمیتوانند دلیل ابتلای یک فرد به سرطان تیروئید و عدم ابتلای دیگري به این سرطان را توضیح دهند. با اینحال، روشن است که سرطان تیروئید مسری نیست.
تحقیقات نشان دادهاند که احتمال ابتلا به سرطان تیروئید، در كساني که دارای برخی عوامل خطرزای خاص هستند، بیشتر از دیگران است. عامل خطرزا عاملی است که احتمال ابتلا به یک بیماری را افزایش ميدهد.
بررسیها نشان دادهاند که عوامل خطرزای زیر به سرطان تیروئید مربوطند:
تابش اشعه: آنها که به میزان زیاد در معرض تابش اشعه قرار میگیرند، بسیار بیشتر از دیگران احتمال دارد به سرطان پاپیلاری تیروئید یا فولیکولار مبتلا شوند. یکی از منشأهای مهم قرار گرفتن در معرض اشعه، درمان بهوسیلۀ اشعۀ ايكس است. در سالهای بین دهههای 1920 و 1950، پزشکان برای درمان کودکان مبتلا به لوزههای متورم، آکنه و دیگر مشکلاتی که در ناحیۀ سر و گردن ایجاد میشدند، از اشعۀ ايكس با میزانهای بالا استفاده میکردند. بعدها، دانشمندان به این مسئله پی بردند که تعدادي از كساني که تحت درمان با این شیوه قرار گرفته بودند، به سرطان تیروئید مبتلا شدهاند.
(در عکسبرداری با اشعۀ ايكس جهت آزمایشهای تشخیصی معمول – مثل عکسبرداری با اشعۀ ايكس از دهان یا قفسۀ سینه از میزانهای بسیار پایین تابش استفاده میشود. فواید این آزمایشها معمولاً بیشتر از خطراتشان است. با اینحال، قرار رفتن مکرر در معرض همین میزان اشعه هم میتواند مضر باشد، پس بهتر است با پزشک یا دندانپزشک خود دربارۀ ضرورت انجام هر یک از آزمایشهای عکسبرداری با اشعۀ ايکس و نيز نحوۀ استفاده از پوششهای محافظ برای دیگر بخشهای بدن صحبت کنید.)
یکی دیگر از منشأهای تابش اشعه، ریزش رادیواکتیو (Radioactive Fallout) است که شامل ریزش رادیواکتیو ناشی از آزمایشهای تسلیحات اتمی (مثلاً آزمایشهایی که در دیگر نقاط دنیا، و بهخصوص در دهههای 1950 و 1960 انجام شدند)، حوادثی که در نیروگاههای هستهای روی میدهد (مانند حادثۀ چرنوبیل در سال 1986)، و تشعشات ناشی از کارخانههای ساخت تسلیحات اتمی (مانند تأسیسات هَنفورد در ایالت متحده در اواخر دهۀ 1940) هستند. چنین ذرات اتمی شامل ید رادیواکتیو (131I) و دیگر عناصر رادیواکتیو هستند. احتمال ابتلا به سرطان تیروئید د در كساني که در معرض تابش یک یا چند منبع يد راديواكتيو (131I) قرار میگیرند بهخصوص در صورتیکه در آن هنگام در سنین کودکی قرار داشته باشند افزایش مییابد. برای مثال، احتمال ابتلا به سرطان تیروئید در کودکانی که در نتیجۀ حادثۀ چرنوبیل در معرض ید رادیواکتیو قرار گرفتهاند، بیشتر از دیگران است.
سابقۀ خانوادگی ابتلا به سرطان تیروئید مدولری: گاهی سرطان تیروئید مدولری به شکل موروثی درمیآید. ژن تغيير يافته RET ميتواند از والد به فرزند منتقل شود.قریب به اتفاق آنهايي که ژن دگرگونشدۀ (آر. ای. تی) دارند به سرطان تیروئید مدولری مبتلا میشوند. در صورتیکه این سرطان بهتنهایی روی دهد، سرطان خانوادگی مدولری تیروئید، اگر همراه با دیگر انواع سرطان باشد، سندروم نئوپلازی متعدد غدد درونریز(Multiple Endocrine Neoplasia -MEN- Syndrome) نامیده میشود.
با آزمایش خون میتوان دگرگونی ژن «آر. ای. تی» را شناسایی کرد. در صورتیکه این ژن در فرد مبتلا به سرطان تیرئید مدولری دیده شود، پزشک به اعضای خانواده توصیه میکند که همه تحت آزمایش قرار گیرند، و برای آنها که دارای ژن دگرگونشده هستند، پزشک آزمایشهای مرتب، یا جراحی برداشتن تیروئید پیش از بروز سرطان را توصیه ميکند.
سابقۀ خانوادگی ابتلا به گواتر یا غدههای رودۀ بزرگ: تعداد کمی از افرادی که دارای سابقۀ خانوادگی ابتلا به گواتر (تورم تیروئید) هستند و دارای غدههای کوچک متعدد تیروئید هستند، در خطر ابتلا به سرطان پاپیلاری تیروئیدند. همچنین، تعداد کمی از كساني که سابقۀ خانوادگی ابتلا به غدد متعدد درون رودۀ بزرگ یا راستروده (پولیپهای خانوادگی) داشته باشند، در معرض خطر ابتلا به سرطان پاپیلاری تیروئید خواهند بود.
سابقۀ فردي پزشکی: احتمال ابتلای افراد مبتلا به گواتر یاغدههاي خوشخيم تیروئید، به سرطان تیروئید نسبت به دیگران بیشتر است.
سن بالای 45 سال: بیشتر مبتلايان به سرطان تیروئید، بیشتر از 45 سال دارند، و بیشتر مبتلايان به سرطان تیروئید آناپلاستیک سنشان بالاي 60 سال است.
ید: ید مادهای است که در صدف و نمک یددار یافت میشود. دانشمندان در حال بررسی ید بهعنوان یکی از عوامل خطرزای احتمالی مربوط به سرطان تیروئید فولیکولار هستند. میزان بسیار پایین ید در رژیم غذایی خطر ابتلا به سرطان تیروئید فولیکولار را افزایش ميدهد. هرچند، بررسیهای دیگري نشان دادهاند که میزان بسیار زیاد ید در رژیم غذایی نیز میتواند خطر ابتلا به سرطان پاپیلاری تیروئید را افزایش دهد. برای اینکه قطعاً مشخص شود که ید یک عامل خطرزا است یا نه، بررسیهای بیشتری لازم است.
داشتن یک یا چند عامل خطرزا به معنای ابتلای قطعی فرد به سرطان تیروئید نیست. بیشتر كساني که دارای عوامل خطرزا هستند، هرگز به سرطان مبتلا نمیشوند.
علائم بیماری
معمولاً سرطان تیروئید در مراحل اولیه موجب بروز علائمی نمیشود.
اما با رشد سرطان علائم احتمالي آن عبارت است از:
غدهای در جلوی گردن.
گرفتگی یا تغییرات در صدا.
تورم غدد لنفاوی ناحیۀ گردن.
اختلال در بلع یا تنفس.
دردی در گلو یا گردن که از بین نمیرود.
هر چيز در اغلب موارد، این علائم ناشی از سرطان نیستند و دلیل آن معمولاً عفونت، گواتر خوشخیم، یا دیگر بیماریها هستند. در صورتیکه چنین علائمی در فردی بروز کرد و پس از دو یا چند هفته از بین نرفت باید جهت تشخیص و درمان، هرچه زودتر به پزشک مراجعه کند.
تشخیص
اگر علائمی در شما بروز کرد که نشانۀ سرطان تیروئید بود، پزشک به شما کمک میکند تا مشخص شود که این علائم ناشی از سرطاناند یا دلایل دیگری دارند. پزشک، از شما سابقۀ پزشکی فردي و خانوادگیتان را جویا میشود، و سپس یک یا چند آزمایش از آزمایشهای زیر را هم برای شما تجویز ميکند:
معاینۀ فیزیکی: پزشک تیروئید شما را جهت بررسي وجود توده ـ ندول (Nodule) ـ و نيز گردن و غدد لنفاوی مجاور آن را جهت وجود غده یا تورم مورد معاینه قرار ميدهد.
آزمایشهای خون: پزشک ممکن است میزان هورمون محرک تیروئید (TSH) را نیز در خون اندازهگیری کند. مقادیر بسیار کم یا بسیار زیاد TSH به این معناست که تیروئید به خوبی کار نمیکند. اگر پزشک احتمال بدهد که به سرطان تیروئید مدولری مبتلا هستيد، ممکن است میزان کلسیتونین شما را اندازهگیری کنند و نیز دیگر آزمایشهای خون را نیز بر روی شما انجام دهند.
سونوگرافی (Ultrasound): یک دستگاه فراصوتي، امواج صوتی را که قابل شنیدن نیستند تولید میکند. با این دستگاه امواج صوتی را به تیروئید میفرستند و یک کامپیوتر تصویری از امواجی که از تیروئید بازتاب میشوند ایجاد میکند. این تصویر میتواند ندولهای موجود در تیروئید را نشان دهد که اندازهشان آنقدر کوچک است که زیر دست احساس نمیشود. پزشک از این تصویر برای پی بردن به اندازه و شکل هر غده و اینکه آن غدهها جامدند یا پر از مایع استفاده میکند. غدههایی که پر از مایع باشند معمولاً سرطانی نیستند. اما غدههای جامد و توپر میتوانند سرطانی باشند.
اسکن تیروئید: پزشک شما ممکن است برایتان یک اسکن از تیروئید تجویز کند. برای این کار باید مقدار کمی مادۀ رادیواکتیو را بخوريد؛ این ماده وارد جریان خون میشود. آن سلولهای تیروئید که این مواد رادیواکتیو را جذب میکنند از طریق اسکن، قابلمشاهده هستند. به ندولهایی که این مواد را بیشتر از بافت تیروئید مجاور خود مصرف میکنند، ندولهای «داغ» میگویند. ندولهای داغ معمولاً سرطانی نیستند. به ندولهايي که کمتر از بافت تیروئید مجاور خود این مواد را مصرف میکنند، ندولهای «سرد» میگویند كه ندولهای سرد میتوانند سرطانی باشند.
نمونهبرداری: نمونهبرداری تنها راه قطعی تشخیص سرطان تیروئید است. یک آسیبشناس نمونهای از بافت مورد نظر را جهت وجود سلولهای سرطانی در زیر میکروسکوپ بررسی میکند.
ممکن است پزشک برای نمونهبرداری از یکی از دو روش زیر استفاده کند:
• بیوپسی سوزنی ظریف (FineNeedle Aspiration): از بیشتر افراد به این روش نمونهبرداری میشود. پزشک با استفاده از یک سوزن ظریف مقداری از بافت ندول تیروئید را برمیدارد. استفاده از یک دستگاه فراصوتی میتواند به پزشک در تعیین محل فرو کردن سوزن کمک کند.
• نمونهبرداری با عمل جراحی: در صورتیکه تشخیص از طریق بیوپسی سوزنی ظریف ممکن نباشد، جراح با یک عمل جراحی تمام ندولهاي مشكوك را برمیدارد. اگر پزشک احتمال وجود سرطان تیروئید فولیکولار را بدهد، معمولاً برای تشخیص، نمونهبرداری با عمل جراحی را توصيه ميكند.
سؤالهايي که میتوانید پیش از نمونهبرداری از پزشک بپرسید:
آیا لازم است برای نمونهبرداری به بیمارستان بروم؟
نمونهبرداری چهقدر طول میکشد؟
آیا در طول نمونهبرداری هشیار خواهم بود؟ آیا درد دارد؟
آیا خطراتی هم دارد؟ احتمال عفونت یا خونریزی پس از نمونهبرداری چقدر است؟
بهبودیم چقدر طول خواهد کشید؟
آیا جای زخم بر روی گردنم خواهد ماند؟
چقدر طول میکشد تا از نتایج مطلع شوم؟ چه کسی این نتایج را برایم توضیح خواهد داد؟
اگر به سرطان مبتلا باشم، چه کسی با من دربارۀ گامهای بعدی صحبت خواهد کرد؟ و چه زماني؟
تعیین مرحلۀ سرطان
براي طرح بهترین برنامۀ درمانی، لازم است پزشک از میزان گسترش (مرحلۀ) سرطان آگاه باشد. تعیین مرحلۀ سرطان، تلاشی دقیق براي پی بردن به اندازۀ غدههاي کوچک، اینکه سرطان به دیگر بخشهای بدن سرایت کرده یا نه، و اگر چنین باشد به کدام بخشهای بدن انتشار يافته است.
سرطان تیروئید، اغلب به غدد لنفاوی، ریهها و استخوانها نفوذ میکند. هنگامیکه سرطان از محل اولیهاش به بخشهای دیگر بدن منتشر ميشود، تومور جدید از جنس همان سلولهای سرطانی تومور اولیه و دارای همان نام هستند. برای مثال، اگر سرطان تیروئید به ریهها سرایت کند، سلولهای سرطانی موجود در ریهها در واقع همان سلولهای سرطان تیروئید هستند. نام بیماری، سرطان تیروئید متاستازی است، و نه سرطان ریه. به همین دلیل، برای درمان، این سرطان را بهعنوان سرطان تیروئید درنظر میگیرند، و نه سرطان ریه. پزشکان به تومور جدید «تومور دوردست» یا سرطان متاستازی میگویند.
تعیین مرحلۀ سرطان میتواند شامل یک یا چند آزمایش زیر باشد:
سونوگرافی (Ultrasound): با معاینۀ گردن بهوسیلۀ دستگاه سونوگرافی میتوان فهميد که آیا سرطان به غدد لنفاوی یا دیگر بافتهای مجاور تیروئید منتشر شده است یا نه.
سی.تی.اسکن: با دستگاه اشعۀ ايكس که به یک کامپیوتر متصل است چند عکس دقیق از نواحی داخلی بدن میگیرند. سیتی اسکن نشان ميدهد که آیا سرطان به غدد لنفاوی، دیگر نواحی گردن یا قفسۀ سینه سرایت کرده است یا نه؟
ام. آر. آی: در (ام.آر.آی) از یک آهنربای قوی که به کامپیوتر متصل است استفاده میشود. در این فرایند عکسهایی دقیق از بافت گرفته میشود. پزشک میتواند این عکسها را بر روی صفحۀ نمایش مشاهده کند یا آنها را روی فیلم چاپ کند. ام.آر.آی میتواند نشان دهد سرطان به غدد لنفاوی یا دیگر نواحی رسوخ کرده است یا نه.
عکسبرداری از قفسۀ سینه با اشعۀ ايکس: عکسبرداری از قفسۀ سینه با اشعۀ ايکس میتواند سرایت یا عدم سرایت سرطان به ریهها را نشان دهد.
اسکن کل بدن: ممکن است برای شما، اسکن تمام بدن تجویز شود تا مشخص شود سرطان به دیگر بخشهای بدن نیز سرایت کرده است یا نه. به شما مقدار کمی از یک مادۀ رادیواکتیو میدهند. این ماده وارد جریان خون میشود. سلولهای سرطاني تیروئید در دیگر اندامها یا استخوانها این ماده را مصرف میکنند. ممکن است سرطان تیروئیدی که در دیگر بخشهای بدن منتشر شده باشد در اسکن تمام بدن مشخص شود.
درمان
جراحی.
درمان با هورمون تیروئید.
درمان با ید رادیواکتیو.
پرتودرمانی خارجی.
شیمیدرمانی.
كساني که به سرطان تیروئید مبتلا هستند، گزینههای درمانی متعددی دارند. درمان معمولاً چند هفته پس از تشخیص آغاز میشود، اما فرصت خواهید داشت با پزشک خود دربارۀ گزینههای درمانی و دریافت نظر دوم صحبت کنید.
انتخاب نوع درمان به موارد زیر بستگی دارد:
نوع سرطان تیروئید (پاپيلري، فولیکولار، مدولری یا آناپلاستیک).
اندازۀ غدۀ کوچک.
سن بیمار.
انتشار یا عدم انتشار سرطان.
شما و پزشکتان میتوانید با یکدیگر جهت طرح یک برنامۀ درمانی که نیازهای شما را برآورده کند، همکاری کنید.
ممکن است پزشک، شما را به پزشك ديگري که در زمینۀ درمان سرطان تیروئید تخصص دارد ارجاع دهد، یا اینکه شما از وی بخواهید چنین فردی را معرفی کند. یک متخصص غدد (Endocrinologist) پزشکی است که در درمان بيماراني که دچار اختلالات هورمونی هستند تخصص دارد. ممکن است به یک تیروئیدشناس – یک متخصص غدد که در درمان اختلالات تیروئید تخصص دارد مراجعه کنید.
و احتمال دارد به گروهی از متخصصان مراجعه کنید. دیگر متخصصانی که سرطان تیروئید را درمان میکنند عبارتند از جراحان، پزشکان سرطانشناس و سرطانشناسان پرتودرمان. گاهي گروه پزشكان معالج شما، یک پرستار سرطانشناس و یک متخصص تغذیۀ نیز دارد.
پزشک معمولاً گزینههای درمان و نتایج مورد انتظار از هر یک را براي شما توضیح ميدهد. سرطان تیروئید را میتوان با جراحی، درمان با هورمون تیروئید، درمان با ید رادیواکتیو، پرتودرمانی خارجی یا شیمیدرمانی درمان کرد. بیشتر بیماران تحت درمان ترکیبی از این روشهای درمانی قرار میگیرند. برای مثال، درمان متعارف (استاندارد) برای سرطان تیروئید پاپیلاری عبارت است از جراحی، درمان با هورمون تیروئید و درمان با ید رادیواکتیو. هر چند اغلب از پرتودرمانی خارجی و شیمیدرمانی استفاده نمیشود، ولي در مواقعی هم که از این روشها استفاده میشود درمان ممکن است ترکیبی باشد.
جراحی و پرتودرمانی خارجی درمانهای موضعی محسوب میشوند. با استفاده از این روشها، سلولهای سرطانی موجود در تیروئید از بین رفته یا برداشته میشوند. اگر سرطان تیروئید به دیگر بخشهای بدن نفوذ كرده باشد، از درمان موضعی براي مهار سرطان در همان نواحی خاص ميتوان استفاده کرد.
درمان با هورمون تیروئید، درمان با ید رادیواکتیو و شیمیدرمانی درمانهای فراگیر هستند. در درمانهای فراگیر داروها به جریان خون وارد شده و سرطان را در سراسر بدن از بین برده یا مهار میکنند.
شاید بخواهید دربارۀ عوارض جانبی و چگونگی تأثیرگذاری درمان بر فعالیتهای روزمره خود آگاه شوید. چون روشهای درمانی سرطان، اغلب به سلولها و بافتهای سالم نیز آسیب میرسانند، بروز عوارض جانبی پدیدهای شایع است. عوارض جانبی عمدتاً به نوع و میزان گستردگی درمان بستگی دارند. عوارض جانبی برای افراد مختلف نيز متفاوت است، و همینطور ممکن است از یک دورۀ درمان به دورهای دیگر تغییر کنند. پیش از آغاز درمان، از گروه درماني خود بخواهید تا عوارض جانبی احتمالی را برایتان توضیح دهند و روشهایی را بهمنظور مهار آنها به شما پیشنهاد کنند.
سؤالهايي که میتوانید پیش از نمونهبرداری از پزشک بپرسید:
آیا لازم است برای نمونهبرداری به بیمارستان بروم؟
نمونهبرداری چقدر طول میکشد؟
آیا در طول نمونهبرداری هشیار خواهم بود؟ آیا درد دارد؟
آیا خطراتی هم دارد؟ احتمال عفونت یا خونریزی پس از نمونهبرداری چقدر است؟
بهبودیم چقدر طول خواهد کشید؟
آیا جای زخم بر روی گردنم خواهد ماند؟
چقدر طول میکشد تا از نتایج مطلع شوم؟ چه کسی این نتایج را برایم توضیح خواهد داد؟
اگر به سرطان مبتلا باشم، چه کسی با من دربارۀ گامهای بعدی صحبت خواهد کرد؟ و چه زماني؟
جراحی
بیشتر بيماراني که به سرطان تیروئید مبتلا میشوند تحت عمل جراحی قرار میگیرند. جراح، تمام یا بخشی از تیروئید را برمیدارد. نوع جراحی به نوع و مرحلۀ سرطان تیروئید، اندازۀ ندول Nodule و سن بیمار بستگی دارد.
تیروئیدبرداری کلی (Total Thyroidoctomy): این نوع جراحی را میتوان برای تمام انواع سرطان تیروئید مورد استفاده قرار داد. جراح، از طریق ایجاد یک برش، تیروئید را بهطور کامل بر میدارد. در صورتیکه جراح نتواند بافت تیروئید را بهطور کامل بردارد، بعداً میتوان باقیماندۀ آن را با استفاده از درمان با ید رادیواکتیو از بین برد.
لوببرداری (Lobectomy): در مورد برخی از مبتلایان به سرطان پاپیلاری تیروئید یا فولیکولار ممکن است تنها بخشی از تیروئید را بردارند. جراح ایسم و یک لوب را برمیدارد. برخی از كساني که تحت عمل لوببرداری قرار گرفتهاند، بعداً جهت برداشتن بقیۀ تیروئید، باز هم تحت عمل جراحی قرار میگیرند. موارد کمتری هم پیش میآید که باقیماندۀ بافت تیروئید با استفاده از درمان با ید رادیواکتیو از بین میرود.
زمان مورد نیاز برای بهبود پس از جراحی برای افراد مختلف متفاوت است. ممکن است برای مدت چند هفته احساس ناراحتی کنید. میتوان با دارو به تسكين درد کمک کرد. پیش از جراحی، باید دربارۀ برنامۀ مهار درد با پزشک یا پرستار خود گفتوگو کنید. پس از جراحی نيز، پزشک میتواند در صورت نیاز بیشتر به تسكين درد، برنامۀ قبلی را تغییر دهد.
در جراحی مربوط به سرطان تیروئید، سلولهایی که هورمون تیروئید تولید میکنند نیز برداشته میشوند. پس از جراحی، تقریباً تمام بیماران بايد برای جبران هورمون تیروئید طبیعی، از قرصهاي مخصوصی استفاده کنند. و شما هم لازم است برای بقیۀ عمر خود قرصهای جایگزین هورمون تیروئید مصرف کنید.
در صورتیکه جراح غدد پاراتیروئید را بردارد، ممکن است لازم باشد برای بقیۀ عمر خود قرصهای كلسيم و ویتامین D مصرف کنید.
در تعداد کمی از بيماران، جراحی میتواند موجب آسیب به اعصاب یا عضلات خاصی شود. اگر چنین شود، ممکن است آن فرد در صدایش دچار مشکل شود یا یکی از شانههایش پایینتر از دیگری بایستد.
سؤالهايي که پیش از جراحی میتوانید از پزشک خود بپرسید:
چه نوع جراحی را به من توصیه میکنید؟
آیا لازم است غدد لنفاویام را نیز بردارید؟ آیا غدد پارا تیروئید یا دیگر بافتها را هم برمیدارید؟ چرا؟
خطرات جراحی چیست؟
پس از جراحی چه حالی خواهم داشت؟ در صورت وجود درد، چگونه آنرا مهار میکنید؟
برای چه مدت در بیمارستان بستری خواهم بود؟
جوشگاهم(جای زخم) به چه شکل خواهد بود؟
آیا امکان بروز عوارض جانبی دائمی هم وجود دارد؟
آیا لازم است قرصهای هورمون تیروئید مصرف کنم؟ اگر چنین است، از چه موقع باید مصرفشان را آغاز کنم؟ آیا بايد برای بقیۀ عمرم این قرصها را مصرف کنم؟
چه زمانی میتوانم به فعالیتهای روزمرهام بپردازم؟
درمان با هورمون تیروئید
پس از جراحی و برداشتن کامل تیروئید یا بخشی از آن، تقریباً تمام بیماران لازم است قرصهایی را برای جبران هورمون تیروئید طبیعی بدن مصرف کنند. با اینحال، قرصهای هورمون تیروئید بهعنوان قسمتی از روند درمان سرطان پاپیلاری تیروئید یا فولیکولار نیز مورد استفاده قرار میگیرد. هورمون تیروئید، سرعت رشد سلولهای سرطان تیروئید را که پس از جراحی در بدن باقی ماندهاند، کندتر میکند.
قرصهای هورمون تیروئید بهندرت موجب عوارض جانبی میشوند. پزشک برایتان آزمایشهای خون تجویز میکند تا اطمینان حاصل کند که میزان هورمون تیروئید مصرفیتان مناسب است. مقادیر زیاد هورمون تیروئید میتواند موجب کاهش وزن و احساس گرما و تعرق شود. همچنین ممکن است موجب تندی ضربان قلب، درد قفسۀ سینه، گرفتگی عضلات و اسهال شود. مقادیر بسیار کم هورمون تیروئید میتواند موجب افزایش وزن، احساس خستگی و سرما، و خشکی پوست و موها شود. اگر دچار عوارض جانبی شديد، پزشک بايد میزان هورمون تیروئید مصرفی را تنظیم کند.
سؤالهايي که پیش از درمان با هورمون تیروئید میتوانید از پزشک بپرسید:
چرا لازم است این درمان را انجام دهم؟
چکار میکند؟
برای چه مدت تحت این درمان خواهم بود؟
درمان با ید رادیواکتیو
درمان با ید رادیواکتیو (131-I) روشی درمانی برای سرطان پاپیلاری تیروئید یا فولیکولار است. در این روش تمام سلولهای سرطانی و طبیعی تیروئید که پس از جراحی در بدن باقیماندهاند از بین میرود.
معمولاً برای مبتلایان به سرطان تیروئید مدولری یا آناپلاستیک، درمان با (131-I) تجویز نمیشود. این دو نوع از سرطان تیروئید، بهندرت به درمان با (131-I) جواب میدهند.
حتی بیمارانی که به ید حساسیت دارند نیز میتوانند با اطمینان، تحت درمان با (131-I) قرار بگیرند. این درمان به شکل مایع یا کپسولی خوردني به بیمار داده میشود. (131-I) وارد جریان خون میشود و به سلولهای سرطانی تیروئید موجود در سراسر بدن میرسد. هنگامیکه به سلولهای سرطانی تیروئید به اندازۀ کافی(131-I) برسد، از بین میروند.
بسیاری از بيماران در درمانگاه یا بخش بیماران سرپایی بیمارستان، تحت درمان با (131-I) قرار میگیرند و سپس میتوانند به منزل بروند. بعضي از بیماران لازم است بهمدت یک روز یا بیشتر در بیمارستان بستری شوند. از اعضای گروه بهیاری خود بخواهید تا چگونگی محافظت از اعضای خانواده و همکارانتان را در برابر تابش اشعه، به شما توضیح دهند.
بیشتر میزان تشعشع (131-I) پس از حدود یک هفته از بین میرود. ظرف مدت سه هفته، تنها رد کوچکی از (131-I) در بدن باقی میماند.
در طول درمان، میتوانید با نوشیدن مقادیر زیاد مایعات از مثانه و دیگر بافتهای سالم خود محافظت کنید. نوشیدن مایعات به دفع سریعتر (131-I) از بدن کمک میکند.
بعضي از بیماران در روز اول درمان با (131-I) دچار اسهال خفیف میشوند. و تعداد كمي از بيماران در ناحیهای از گردن که سلولهای تیروئید در آن باقی ماندهاند، دچار تورم و درد میشوند، اگر سلولهای سرطانی تیروئید به خارج از گردن سرایت کرده باشند، ممکن است آن نواحی نیز دردناک شوند.
ممکن است برای مدت کوتاهی پس از درمان با (131-I)، دچار خشکی دهان شوید یا حس چشایی یا بویایی خود را از دست بدهید. جویدن آدامس بدون قند یا مکیدن آبنباتهای بدون قند میتواند برایتان مفید باشد.
یک عارضۀ جانبی نادر در مردانی که تحتدرمان با میزان بالای (131-I) قرار میگیرند، از دست دادن توانایی باروری است. (131-I)، ممکن است در زنان موجب ناباروری نشود، اما برخی پزشکان به زنانی که تحت درمان با میزان بالای (131-I) قرار گرفتهاند توصیه میکنند که تا یک سال از باردار شدن بپرهیزند.
محققان گزارش دادهاند که ممکن است تعداد بسیار کمی از بیماران، چند سال پس از اينكه تحت درمان با میزان بالای (131-I) قرار گرفتند به سرطان ثانویه مبتلا شوند. برای بهدست آوردن اطلاعات دربارۀ معاینات پس از درمان به بخش «پیگیری سلامت بیمار پس از درمان» مراجعه کنید.
میزان بالای(131-I) موجب از بین رفتن سلولهای طبیعی تیروئید که هورمون تیروئید را تولید میکنند نیز میشود. پس از درمان با ید رادیواکتیو، لازم است برای جبران هورمون تیروئید طبیعی، قرصهای هورمون تیروئید مصرف کنید.
سؤالهايي که میتوانید پیش از درمان با ید رادیواکتیو از پزشک بپرسید:
چرا این درمان برایم لازم است؟
اين درمان چهكاري انجام ميدهد؟
چگونه باید برای درمان آماده شوم؟ آیا لازم است از غذاها و داروهایی که حاوی ید هستند پرهیز کنم؟ برای چه مدتی؟
آیا لازم است برای درمان در بیمارستان بستری شوم؟ اگر چنین است، برای چه مدتی؟
چگونه میتوانم از اعضای خانواده و دیگران در برابر تابش اشعه محافظت کنم؟ و برای چند روز؟
درمان با (I-131) عوارض جانبی هم دارد؟ در مورد آنها چه کاری از دستم بر میآید؟
احتمال اینکه در آینده هم دوباره تحت درمان با (I-131) قرار بگیرم چقدر است؟
پرتودرمانی خارجی
پرتودرمانی (یا رادیوتراپی) خارجی، روشی درمانی است برای هر نوع از سرطان تیروئید، که نتوان آن را با جراحی یا درمان با (I-131) درمان کرد. از این روش جهت درمان سرطانی که پس از درمان بازگشته، یا درمان درد استخوان ناشی از سرطانی که به دیگر بخشهای بدن سرایت کرده نیز استفاده میشود.
در پرتودرمانی خارجی از پرتوهای پرانرژی برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده میشود. با استفاده از یک دستگاه بزرگ، اشعه را به گردن یا دیگر بافتهایی که سرطان به آنها نفوذ کرده میتابانند.
بیشتر بیماران جهت درمان، معمولاً به مدت چند هفته و هفتهای 5 روز به بیمارستان یا درمانگاه میروند. هر بخش درمان تنها چند دقیقه طول میکشد.
عوارض جانبی این درمان عمدتاً به میزان تابش و آن بخشی از بدن که تحت درمان قرار دارد، بستگی دارد. تابش اشعه در ناحیۀ گردن میتواند موجب خشکی و درد دهان و گلو، گرفتگی صدا یا مشکلات در بلع شود. ممکن است پوست شما نيز در ناحیۀ تحت درمان قرمز، خشک و حساس شود.
احتمال دارد در حین پرتودرمانی و بهخصوص در هفتة پایانی درمان، احساس خستگی کنید. استراحت مهم است، اما پزشکان معمولاً به بیماران توصیه میکنند تا جایی که میتوانند فعالیت کنند.
با اینکه عوارض جانبی پرتودرمانی میتواند آزاردهنده باشد، معمولاً پزشک میتواند آنها را مهار یا درمان کند. عوارض جانبی این روش معمولاً پس از به پایان رسیدن درمان از بین میروند.
سؤالهايي که میتوانید دربارۀ پرتودرمانی از پزشک بپرسید:
چرا این درمان برایم لازم است؟
جلسههای درمانی از چه زماني آغاز میشوند؟ چند وقت يكبار باید برای انجام آن مراجعه کنم؟ چه موقع به پایان میرسند؟
در طول درمان چه حالی خواهم داشت؟
چگونه از میزان تأثیرگذاری پرتودرمانی باخبر خواهیم شد؟
برای مراقبت از خود در طول درمان چه کار میتوانم بکنم؟
آیا میتوانم به فعالیتهای معمولم بپردازم؟
آیا این درمان عوارض جانبی دائمی دارد؟
شیمیدرمانی
از شیمیدرمانی برای درمان سرطان تیروئید آناپلاستیک استفاده میشود. گاهی از این روش برای كاهش علائم سرطان مدولاري يا ديگر انواع سرطان تیروئید نیز استفاده میشود.
در شیمیدرمانی از داروها جهت از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده میشود. این داروها را معمولاً از طریق تزریق به درون رگ به بیمار میرسانند، كه پس از اينكه وارد جریان خون شد بر سلولهای سرطانی موجود در سراسر بدن اثر ميکنند.
درمان معمولاً در درمانگاه، مطب پزشک یا خانه بر روی شما انجام ميشود. گاهي لازم ميشود برخی بیماران در حین درمان در بیمارستان بستری شوند.
عوارض جانبی شیمیدرمانی عمدتاً به نوع داروهای مورد استفاده و چگونگی رساندن آنها به بیمار بستگی دارد. این داروها میتوانند به سلولهای طبیعی که به سرعت تقسیم میشوند، از جمله سلولهای موجود در دهان آسیب بزنند. شایعترین عوارض جانبی شامل حالت تهوع، استفراغ، زخمهای دهانی، بیاشتهایی و ریزش مو هستند. گروه بهیاری شما میتواند روشهایی را براي مقابله با بسیاری از این عوارض جانبی به شما توصیه کند. بیشتر این عوارض جانبی پس از به پایان رسیدن درمان از بین میروند.
سؤالاتی که دربارۀ شیمیدرمانی ميتوانيد از پزشک بپرسید:
چرا این درمان برایم لازم است؟
شيميدرماني چگونه عمل ميكند؟
آیا عوارض جانبی هم دارد؟ در مورد این عوارض جانبی چه کاری از دستم بر میآید؟
دورۀ درمان چقدر خواهد بود؟
نظر دوم
پیش از آغاز درمان، ممکن است بخواهید دربارۀ تشخیص و برنامۀ درمانی نظر دومی هم دریافت کنید. دریافت نظر دوم میتواند شما را دربارۀ تشخیص و گزینههای درمانی مطمئن کند.
جمعآوری سوابق پزشکی و ملاقات با یک پزشک دیگر به کمی وقت و تلاش نیاز دارد. در بیشتر موارد، صرف چند هفته برای دریافت نظر دوم مشکلی ایجاد نمیکند. معمولاً تأخیر در آغاز درمان، تأثیر آن را کاهش نمیدهد. برای اطمينان بيشتر بهتر است با پزشک خود دربارۀ آثار هرگونه تأخیر مشورت کنید.
مراقبت پیگیرانه
لازم است پس از پایان درمان سرطان تیروئید خود، مرتباً تحت معاینه قرار بگیرید. حتی در صورتیکه دیگر هیچ نشانهای از سرطان وجود نداشته باشد نیز، گاهی سرطان پس از درمان به دلیل باقیماندن سلولهای سرطانی در قسمتی از بدن، بازمیگردد.
پزشک روند بهبود شما را زیر نظر دارد و با تجویز آزمایشهای خون و عکسبرداری، بازگشت سرطان را بررسی میکند. سرطان تیروئید در صورت بازگشت، معمولاً در گردن، ریهها یا استخوانها مشاهده میشود.
معاینات مرتب، همچنین به شناسایی مشکلات مربوط به سلامت که ناشی از درمان سرطان هستند نیز کمک میکند. احتمال اینکه بيماراني که تحت درمان با ید رادیواکتیو یا پرتودرمانی خارجی قرار میگیرند، بعدها به سرطانهای دیگر مبتلا شوند، بیش از دیگران است. اگر بین جلسات معاینه دچار هرگونه مشکلی شدید، باید با پزشک خود تماس بگیرید.
برای آنها که بهخاطر ابتلا به سرطان پاپیلاری تیروئید یا فولیکولار تحت درمان قرار گرفتهاند، آزمایشهای خون تجویز میشود تا میزان تي.اس.اچ (TSH) و تیروگلوبولین (Thyroglobulin) خون آنها بررسی شود. هورمون تیروئید بهطور طبیعی در تیروئید بهصورت تیروگلوبولین ذخیره میشود. در صورتیکه تیروئید را برداشته باشند، میزان تیروگلوبولین در خون بسیار ناچیز است یا اصلاً وجود ندارد. میزان بالای تیروگلوبولین میتواند به معنای این باشد که سرطان تیروئید بازگشته است. پزشک شما کمکتان میکند تا به یکی از دو روش زیر برای آزمایش تیروگلوبولین آماده شوید:
برای مدت کوتاهی مصرف قرصهای هورمون تیروئید را متوقف میکنید: در حدود 6 هفته پیش از آزمایش تیروگلوبولین، پزشک ممکن است نوع قرص هورمون تیروئید را تغییر دهد. در حدود دو هفته پیش از آزمایش، شما مصرف هرگونه قرص هورمون تیروئید را متوقف میکنید. این امر میتواند باعث بروز عوارض جانبی ناراحتکنندهای شود. ممکن است افزایش وزن پیدا کنید و احساس خستگی شدید کنید. صحبت با پزشک یا پرستارتان دربارۀ روشهای کنار آمدن با چنین مشکلاتی مفید است. پس از آزمایش تیروگلوبولین، میتوانید دوباره مصرف همان قرص هورمون تیروئید سابق خود را از سر بگیرید.
به شما تي.اس.اچ (TSH) تزریق میکنند: ممکن است پزشک به شما TSH تزریق کند. اگر پس از درمان سلولهای سرطانی در بدن باقی مانده باشند، TSH باعث میشود که این سلولها تیروگلوبولین ترشح کنند. آزمایشگاه میزان تیروگلوبولین موجود در خون را اندازهگیری میکند. بيماراني که این ماده به آنها تزریق میشود لازم نیست مصرف قرص هورمون تیروئیدشان را قطع کنند.
بر روی كساني که به دلیل ابتلا به سرطان تیروئید مدولاري تحت درمان قرار گرفتهاند، آزمایشهای خون جهت اندازهگیری میزان کلسیتونین و دیگر مواد موجود در خون انجام میشود.
علاوه بر آزمایشهای خون، ممکن است معایناتي شامل یک یا چند آزمایش عکسبرداری زیر نیز انجام شود:
سونوگرافی: ممکن است آزمایش سونوگرافی از گردن نشان دهد که آیا سرطان در این ناحیه بازگشته است یا نه؟
اسکن تمام بدن: جهت آماده شدن برای اسکن تمام بدن، یا باید بهمدت چند هفته مصرف قرص هورمون تیروئید را متوقف کنید و یا اینکه به شما TSH تزریق کنند ( همانگونه که در بالا برای آزمایش تیروگلوبولین توضیح داده شد). بیشتر افراد بايد یك تا دو هفته پیش از اسکن از خوردن صدف و نمک یددار خودداري کنند. پزشک مقدار بسیار کمی ید رادیواکتیو یا یک مادۀ رادیواکتیو دیگر به شما میدهد. سلولهای سرطانی این مادۀ رادیواکتیو را مصرف میکنند (در صورتیکه چنین سلولهایی وجود داشته باشند). و سلولهای سرطانی در اسکن، خود را نشان میدهند.
PET اسکن : پزشک از دستگاه اسکن توموگرافی با تابش پوزیترون برای پی بردن به بازگشت سرطان استفاده میکند. ابتدا به شما مقدار کمی قند رادیواکتیو تزریق میکنند، سپس بهوسیلۀ یک دستگاه، تصاویری کامپیوتری از نحوۀ مصرف این قند توسط سلولهای بدن تهیه میکنند. سلولهای سرطانی، قند را سریعتر از سلولهای طبیعی مصرف میکنند و نواحی درگیر سرطان در تصویر روشنتر ظاهر میشوند.
سی.تی.اسکن: سیتیاسکن میتواند بازگشت یا عدم بازگشت سرطان را نشان دهد.
ام.آر.آی: ام.آر.آی میتواند بازگشت یا عدم بازگشت سرطان را نشان دهد.
سؤالهايي که میتوانید پس از به پایان رسیدن درمان از پزشک بپرسید:
چند وقت یکبار لازم است برای معاینه مراجعه کنم؟
کدام آزمایشهای مربوط به پیگیری سلامت پس از درمان را برای من تجویز میکنید؟ آیا لازم است پیش از انجام این آزمایشها از مصرف نمک یددار و دیکر منابع ید بپرهیزم؟
بین جلسات معاینه، در صورت بروز چه مشکلاتی باید شما را در جریان بگذارم؟
مراجع حمایتی
آگاه شدن از ابتلا به یک بیماری سخت مثل سرطان تیروئید ساده نیست. ممکن است نگران مراقبت از خانواده، حفظ شغل، یا ادامۀ فعالیتهای روزمرۀ خود شوید. نگرانیهای مربوط به درمان و مدیریت عوارض جانبی، بستری شدن در بیمارستان و صورتحسابهای پزشکی نیز معمول هستند.
شاید در میان گذاشتن احساساتتان با اعضای خانواده، دوستان، یک نفر از اعضای گروه درماني یا فرد دیگری که به سرطان مبتلاست، مفید واقع شود. در زیر مراجعی که میتوانید به آنها بهمنظور بهرهگيري از حمایتشان مراجعه کنید ذکر شدهاند:
پزشکان، پرستاران و دیگر اعضای گروه بهیاریتان میتوانند به پرسشهای مربوط به درمان، اشتغال، یا دیگر فعالیتها پاسخ دهند.
اگر بخواهيد دربارۀ احساسات یا نگرانیهای خود صحبت کنید، حرف زدن با مددکاران اجتماعی، مشاوران، میتواند مفید واقع شود. اغلب، مددکاران اجتماعی میتوانند مراجعی را جهت کمک مالی، حمل و نقل، مراقبت خانوادگی یا حمایت عاطفی به شما معرفی کنند.
گروههای حمایتی نیز میتوانند مفید واقع شوند. در چنین گروههایی، بیماران یا اعضای خانوادههایشان با دیگر بیماران واعضای خانوادههای آنها ملاقات میکنند تا آنچه را دربارۀ کنار آمدن با سرطان و عوارض جانبی درمان آموختهاند در اختیار یکدیگر قرار دهند. این گروهها ممکن است حمایت را در ديدار حضوري، از طریق تلفن یا اینترنت به اعضای خود ارائه کنند. میتوانید از یکی از اعضای گروه درماني خود دربارۀ یافتن یک گروه حمایتی پرسوجو کنید.
برای آگاهی از توصیههای مربوط به کنار آمدن با سرطان، میتوانید مقالة پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي، مؤسسه تحقيقات ، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) با عنوان «فرصت دادن: حمایت از افراد مبتلا به سرطان» را مطالعه کنید.
امیدبخشی تحقیقات سرطان
پزشکان در سراسر دنيا در حال کار بر روی انواع گوناگونی از پژوهشهای بالینی (بررسیهای تحقیقاتی که شرکت در آنها بهصورت داوطلبانه است) هستند. پژوهشهای بالینی بهمنظور پاسخ به پرسشها و ابهامات مهم و نیز جهت پیبردن به میزان بیخطر بودن و مؤثر بودن روشهای جدید طراحی میشوند. تحقیقات قبلي موجب پیشرفتهایی در تشخیص و درمان سرطان تیروئید شدهاند. محققان در حال بررسی روشهای جدید و بهتری برای درمان سرطان تیروئید هستند.
آنها که در پژوهشهای بالینی شرکت میکنند میتوانند جزء اولینهايي باشند که در صورت مؤثر بودن روش جدید از آن بهرهمند شوند. حتی اگر شرکتکنندگان در پژوهشهای بالینی بهطور مستقیم از مزایای این پژوهشها بهرهمند نشوند، با کمک به پزشکان در آگاهی بیشتر از سرطان تیروئید و چگونگی مهار آن، کمک قابل توجهی انجام دادهاند. با اینکه ممکن است پژوهشهای بالینی خطراتی را نیز به همراه داشته باشند، محققان تمام تلاش خود را انجام میدهند تا از بیمارانشان محافظت کنند.
poune
17th June 2011, 04:19 PM
آنچه باید دربارۀ سرطان کلیه بدانید
What You Need To Know About Kidney Cancer
مقدمه
مقالة پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) اطلاعات مهمی دربارۀ سرطان کلیه ارائه میدهد. این مقاله به بحث دربارۀ دلایل احتمالی، علائم، تشخیص و درمان میپردازد. همچنین اطلاعاتی را براي کمک به بیماران در مقابله با سرطان کلیه فراهم كرده است. دانشمندان جهت آگاهی بیشتر از این بیماری در حال مطالعه سرطان کلیه هستند، و در حال یافتن اطلاعات بیشتری دربارۀ علل آن، شیوههای جدیدی برای درمان اين سرطان هستند. این تحقیقات به افزایش آگاهيهاي ما دربارۀ سرطان کلیه کمک میکند. پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) بیشترین اطلاعات بهروز را از طریق تلفن و اینترنت در اختیار همگان قرار میدهد.
کلیه
کلیهها یک جفت از اندام بدن انسان هستند که در دو سوي ستون فقرات و در قسمت پایین شکم قرار دارند. بالای هر کلیه یک غده آدرنال چسبیده است. تودهای از بافت چربی و یک لایه بیرونی از بافت فیبری (فاسیای ژروتا)، کلیهها و غدههای آدرنال را در بر میگیرد.
کلیهها بخشی از مجاری ادرار هستند. آنها با جداسازی مواد زائد و آب اضافی از خون، ادرار تولید میکنند. ادرار در فضایی خالی (لگنچه کلیه) در وسط هر کلیه جمع میشود، و سپس از طریق لولهای به نام حالب (Ureter) به مثانه میریزد، و از طریق لوله دیگری به نام پیشابراه (Urethra) از بدن دفع میشود.
کلیهها همچنین مادهای تولید میکنند که به کنترل فشار خون و تولید گلبولهای قرمز خون کمک میکند.
شناخت سرطان
سرطان در سلولها، یعنی عامل اصلی تولید بافتها، شروع میشود. بافتها هم اعضاء و اندام بدن را میسازند.
بهطور طبیعی، سلولها رشد کرده و هنگامیکه بدن به سلولهای جدید نیاز دارد، تقسیم شده و سلول جدید تولید میکنند. وقتی سلولها پیر میشوند، میمیرند و سلولهای جدید جای آنها را میگیرند.
گاهي این فرآیند منظم، اشتباه پیش میرود. سلولهای جدید زمانیکه بدن به آنها نیاز ندارد تشکیل میشوند و سلولهای پیر هم در زمانیکه باید بمیرند، از بین نمیروند. این سلولهای اضافه، تشکیل تودهای از بافت را میدهند که به رشد زائد و یا تومور معروف است. البته تمام تومورها سرطان نیستند.
تومورها خوشخیم (غیرسرطانی) و یا بدخیم (سرطانی) هستند.
تومورهای خوشخیم سرطانی نیستند.
تومورهای خوشخیم بهندرت زندگی انسان را تهدید میکنند.
معمولاً، تومورهای خوشخیم میتوانند برداشته شوند و بهندرت دوباره رشد میکنند.
سلولهای تومورهای خوشخیم به بافتهای اطراف خود و یا دیگر قسمتهای بدن گسترش نمییابند.
تومورهای بدخیم، سرطانی هستند.
تومورهای بدخیم عموماً جدیتر بوده و ممکن است زندگی بيمار را تهدید کنند.
تومورهای بدخیم را معمولاً میتوانند بردارند، اما آنها احتمالاً دوباره رشد میکنند.
سلولهای تومورهای بدخیم به بافتها و اندام اطراف هجوم برده و به آنها آسیب ميرسانند. همچنین، سلولهای سرطانی میتوانند از تومور بدخیم جدا شده و وارد جریان خون و یا دستگاه لنفاوی شوند. به همین طریق است که سلولهای سرطانی از سرطان اولیه (تومور اولیه) جدا شده و گسترش مییابد و تومورهاي جدیدی در سایر اندام تولید میکند. گسترش سرطان متاستاز نامیده میشود. انواع مختلف سرطان، تمایل به گسترش به قسمتهای مختلف بدن دارند.
انواع مختلفی از سرطان وجود دارد که احتمال دارد در کلیهها آغاز شود. این مقاله دربارۀ سرطان سلول کلیوی (Renal Cell Cancer) است که رایجترین نوع سرطان کلیه در بزرگسالان به شمار میآید. این نوع سرطان آدنوکارسینوم کلیوی و یا هایپرنفروم (Hypernephroma) هم نامیده میشود. نوع دیگری از سرطان به نام کارسینوم سلول ترانزیشنال (Transitional Cell Carcinoma) هم وجود دارد که برکلیهها اثر میگذارد. این نوع سرطان شبیه به سرطان مثانه بوده و اغلب مانند سرطان مثانه درمان می شود. تومور ویلم (Wilm's Tumor) رایجترین نوع سرطان کلیه در میان کودکان است. این سرطان با سرطان کلیه در بزرگسالان فرق دارد و به درمان متفاوتی هم نیاز دارد.
وقتي كه سرطان کلیه به بیرون از کلیه گسترش مییابد، سلولهای سرطانی اغلب در غدد لنفاوی اطراف یافت میشوند. سرطان کلیه همچنین گاهي به ریهها، استخوانها و یا کبد نفوذ ميكند. و نیز ممکن است از یک کلیه به کلیۀ دیگر گسترش پیدا کند.
زمانیکه سرطان از مکان اولیه خود به دیگر نقاط بدن گسترش مییابد (متاستاز)، تومور جدید دارای همان سلولهای غیرطبیعی بوده و همان نام تومور اولیه را خواهد داشت. برای مثال، اگر سرطان کلیه به ریهها سرایت کند، سلولهای سرطانی در ریهها در واقع سلولهای سرطان کلیه هستند. این بیماری سرطان کلیه متاستاتیک است و نه سرطان ریه و به شکل سرطان کلیه، و نه سرطان ریه، درمان میشود. پزشکان تومور جدید را بیماری متاستاتیک و یا بیماری دوردست مینامند.
سرطان کلیه: چه کسی در معرض خطر است؟
سرطان کلیه بیشتر در افراد بالای 40 سال اتفاق میافتد اما هیچکس علت دقیق این بیماری را نمیداند. پزشکان بهندرت میتوانند توضیح دهند که چرا یک فرد به سرطان کلیه مبتلا میشود و دیگری نمیشود. بههرحال، کاملاً روشن است که سرطان کلیه «مسری» نیست، یعنی هیچکس از شخص دیگری به این بیماری مبتلا نمیشود.
تحقیق نشان داده که كساني که دارای عوامل خطرزای ابتلا به بیماری هستند بیشتر در معرض ابتلا به بیماری سرطان کلیه قرار دارند. عامل خطرزا به هر چیزی اطلاق میشود که احتمال ابتلای فرد را به آن بیماری افزایش میدهد.
مطالعات، عوامل خطرزای زیر در مورد ابتلا به بیماری سرطان کلیه را مشخص کردهاست:
استعمال دخانیات: سیگار کشیدن عامل خطرزای اصلی بهحساب میآید. سیگاریها دو برابر بیشتر از غیرسیگاریها در معرض ابتلا به این بیماری هستند. مصرف سیگار برگ نیز میتواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش میدهد.
چاقی مفرط: كساني كه دچار چاقی مفرط هستند بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
فشار خون بالا: فشارخون بالا خطر ابتلا به سرطان کلیه را افزایش میدهد.
دیالیز طولانیمدت: دیالیز نوعي درمان در كساني است که کلیههای آنها خوب کار نمیکند. دیالیز مواد زائد را از خون جدا میسازد. دیالیز شدن طی مدت چندین سال باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان کلیه میشود.
سندروم ون هیپل- لینداو VHL يا Von Hippel-Lindau: بیماری بسیار نادري است که در برخی خانوادهها بروز میکند. این بیماری در اثر تغییراتی در ژن (وی.اچ.آي) VHI بهوجود میآید. یک ژن غیرطبیعی (وی.اچ.آي) VHI خطر ابتلا به سرطان کلیه را افزایش میدهد، و گاهي باعث افزایش کیست و یا تومورهایی در چشمها، مغز و دیگر اعضای بدن میشود. اعضای خانواده، آنهایی که دچار این سندروم هستند لازم است جهت بررسی ژن غیرطبیعی (وی.اچ.آي) VHI تحت آزمایش قرار بگیرند. پزشکان ممکن است برای كساني که دارای ژن غیرطبیعی (وی.اچ.آي) VHI هستند، قبل از اینکه علائم بروز کند شیوههایی را جهت بهبود، تشخیص سرطان کلیه و دیگر بیماریها پیشنهاد کنند.
شغل: برخی افراد بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان کلیه هستند، زیرا آنها در معرض تماس با برخی مواد شیمیایی خاص و یا عناصری در محل کار خود قرار میگیرند. کارگرانی که در كورههاي زغالسنگ در صنعت فولاد و آهن کار میکنند در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. کارگرانی هم که درمعرض پنبه نسوز و کادمیوم (Cadmium) قرار دارند نیز در خطر هستند.
بیشتر كساني که دارای عوامل خطرزای ابتلا به این بیماری هستند، دچار سرطان کلیه نمیشوند. از طرف دیگر، بیشتر آنهايي که دچار این بیماری میشوند هیچگونه علائم خطر شناختهشدهای جهت ابتلا به سرطان در آنها یافت نمیشود. آنهايي که فکر میکنند که ممکن است در معرض خطر ابتلا به این بیماری باشند، بایستی این نگرانی خود را با پزشکشان در میان بگذارند. پزشک ممکن است بتواند شیوههایی را براي کاهش خطر ابتلا به بیماری پیشنهاد داده و برنامه مناسبی را برای معاینه عمومی طراحی کند.
علائم بیماری
علائم رایج سرطان کلیه عبارتند از:
وجود خون در ادرار (که ادرار را کمی مایل به قرمز تا قرمز پررنگ میکند.)
احساس درد در پهلو که از بین نیز نمیرود.
تودهای در پهلو و یا شکم.
کاهش وزن.
تب.
احساس خستگی زیاد و یا احساس ضعف عمومی بدن.
اکثر اوقات، این علائم به معنی سرطان نیستند. یک عفونت، کیست، و یا دیگر مشکلات هم میتوانند باعث بروز همین علائم شوند. شخصی که دچار هر يك از این علائم است باید برای تشخیص هرگونه مشکل و درمان هرچه سریعتر آن، به پزشک مراجعه کند.
تشخیص بیماری
اگر بیمار علائمی دارد که نشاندهنده سرطان کلیه است، پزشک ممکن است یک یا چند مورد از روشهای زیر را جهت تشخيص بيماري او بهكار برد:
معاینه فیزیکی: پزشک علائم عمومی سلامت فردی، تب و یا فشار خون بالا را بررسی میکند. وی همچنین شکم و پهلوها را جهت بررسی احتمالی تومور لمس میکند.
آزمایش ادرار: ادرار جهت بررسی خون و دیگر علائم بیماری بررسی میشود.
آزمایش خون: آزمایشگاه، نمونهای از خون را جهت بررسی نحوه عملكرد کلیهها بررسی میکند، و در صورت لزوم میزان مواد مختلفی از قبیل کراتینین را مورد سنجش قرار ميدهد. سطح بالای کراتینین معرف خوب كار نكردن کلیهها است.
(IVP) Intravenous Pyelogram: پزشک مادۀ رنگی را به بازوی فرد تزریق میکند. رنگ در کل بدن حرکت کرده و در کلیهها جمع میشود. مادۀ رنگی باعث میشود کلیهها در اشعۀ ايكس بهتر نشان داده شوند. سپس همانطور که رنگ در کلیهها حرکت کرده و به لوله حالب (Ureter) و مثانه میرود، یک سری اشعه ايكس آن را تعقیب میکند. اشعۀ ايكس تومور کلیه و یا هر مشکل دیگري را نشان خواهد داد.
سی.تی.اسکن (CAT Scan): دستگاه اشعۀ ايكس که به کامپیوتر متصل است یکسری عکس دقیق از کلیهها میگیرد. ممکن است به بیمار مادة رنگی تزریق شود که کلیهها واضحتر در عکس نشان داده شوند. اِی.سی.تی.اسکن (ACT) میتواند تومور کلیه را نشان دهد.
سونوگرافی (Ultrasound): دستگاه سونوگرافی از امواج صوتی که قابل شنیدن برای افراد نیست استفاده میکند. امواج پس از برخورد به كليهها منعكس ميشوند و یک کامپیوتر با استفاده از پژواک صدا، عکسی به نام سونوگرام تولید میکند، كه تومور و یا کیست در عکس ظاهر خواهد شد.
بیوپسی (نمونهبرداری): در پارهاي موارد، پزشک نمونهبرداری انجام ميدهد. نمونهبرداری به برداشتن بافت جهت بررسی سرطان اطلاق میشود. پزشک جهت برداشتن مقدار کمی از بافت، سوزن باریکی را از طریق پوست وارد کلیه میکند، و برای هدایت سوزن از سونوگرافی و یا اشعه ايكس استفاده ميکند. آسیبشناس هم با استفاده از میکروسکوپ سلولهای سرطانی در بافت را بررسی میکند.
جراحی: در بسیاری از موارد، براساس نتایج سیتیاسکن، سونوگرافی، و اشعۀ ايکس، پزشک اطلاعات کافی را جهت توصیه به جراحی برای برداشتن قسمتی و یا همه کلیه بهدست میآورد. آسیبشناس هم با بررسی بافت در زیر میکروسکوپ تشخیص نهایی خود را اعلام خواهد كرد.
مرحلهبندی
برای طرح بهترین درمان، پزشک بايد مرحله (درجه شدت) بیماری را بداند. مرحله بیماری به اندازه تومور، و اينكه سرطان گسترش یافته يا نه و به چه قسمتهایی از بدن رسوخ كرده است، بستگي دارد.
مرحلهبندی شامل مواردی از قبیل آزمایشهاي عکسبرداری از قبیل سونوگرافی و یا سی.تی.اسکن ميشود. پزشک همچنین ممکن است از ام.آر.آی. (MRI) نیز استفاده کند. برای چنین آزمایشی، یک آهنربای قوی که به کامپیوتر متصل است عکسهای دقیقی از اعضای بدن و رگهای خونی برمیدارد.
پزشکان سرطان کلیه را براساس مراحل زیر درجهبندي میکنند:
مرحله يك (1): مرحله اولیه سرطان کلیه است. تومور به اندازه 7 سانتیمتر و حداکثر به اندارۀ یک توپ تنیس است. سلولهای سرطانی تنها در کلیه یافت میشوند.
مرحله دو (2): این مرحله هم، مرحله اولیه سرطان کلیه بهحساب میآید، اما تومور بزرگتر از 7 سانتیمتر است. سلولهای سرطانی فقط در کلیه یافت میشوند.
مرحله سه (3): شامل یکی از موارد زیر است:
تومور فراتر از کلیهها نرفته، اما سلولهای سرطانی دردستگاه لنفاوی و در یکی ازغدد لنفاوی اطراف گسترش یافته، و یا
تومور به غده آدرنال و يا لايههاي چربي و بافتهاي فيبري (لیفی) که کلیهها را احاطه کردهاند هجوم برده، اما سلولهای سرطانی فراتر از بافت فیبریوس نرفتهاند. سلولهای سرطانی ممکن است در یکی از غدد لنفاوی اطراف یافت شوند؛ و یا
سلولهای سرطانی از کلیه به رگهای خونی بزرگ اطراف رسوخ كردهاند. سلولهای سرطانی ممکن است در یکی از غدد لنفاوی اطراف هم یافت شوند.
مرحله چهار (4): شامل یکی از موارد زیر است:
تومور از بافت فیبریوس (لیفی) که کلیهها را دربرمیگیرد فراتر رفته، و یا
سلولهای سرطانی در بیشتر از یک غدۀ لنفاوی یافت میشوند، ویا
سرطان به دیگر قسمتهای بدن از قبیل ریهها نفوذ كرده است.
سرطان عاده سرطانی است که بعد از درمان عود میکند (برمیگردد). سرطان ممکن است به کلیه و یا قسمت دیگری از بدن برگردد.
درمان
بيماران مبتلا به سرطان کلیه، اغلب میخواهند که نقش فعالی در تصمیمگیری برای مراقبتهای پزشکی خود داشته باشند. آنها میخواهند تا آنجا که امکان دارد دربارۀ بیماری خود و درمان آن آگاهی پیدا کنند. بههرحال، شوک و فشارهاي عصبي (استرس) بعد از تشخیص ملانوم، فکر کردن دربارۀ تمامی چیزهایی را که بيمار میخواهد از پزشک بپرسد، مشکل ميکند. تهية فهرستی از سؤالها قبل از ملاقات با پزشک مفید است. بیمار براي بهخاطر سپردن گفتههای پزشک میتواند یادداشت بردارد و یا از پزشک اجازه بگیرد که از ضبط صوت استفاده کند. بعضيها نیز از یکی از اعضای خانواده و یا دوست خود میخواهند تا وی را در هنگام گفتوگو با پزشک - جهت شرکت در بحث و یادداشتبرداری یا فقط گوشدادن - همراهی کند.
در مواردي، پزشک، بیمار را به متخصص ديگري ارجاع ميدهد و یا خود بیمار تقاضای ارجاع به متخصصین ديگر را ميكند. متخصصاني که سرطان کلیه را درمان میکنند عبارتند از پزشکانی که در درمان سیستم ادراري تخصص دارند (اورولوژیست) و پزشکانی که در سرطان تخصص دارند.
گرفتن نظر دوم
بیمار مبتلا به سرطان کلیه ممکن است قبل از شروع درمان بخواهد نظر دومی هم راجع به تشخیص و برنامه درمانی خود بگیرد. برخی شرکتهای بیمه، نظر دوم را الزامی میدانند و بعضی دیگر از شرکتهای بیمه هم در صورتیکه بیمار و یا پزشك تقاضای نظر دوم کنند، آن را تحت پوشش قرار ميدهند.
شیوههای متعددی جهت پیدا کردن پزشکی برای گرفتن نظر دوم وجود دارد:
پزشک معالج ممکن است بیمار را به یک و یا چند متخصص دیگر ارجاع دهد. در مراکز سرطان، متخصصان متعددی اغلب بهعنوان یک گروه با هم کار میکنند.
آماده شدن برای درمان
درمان، اساساً بستگی به مرحله بیماری و سلامت عمومی بیمار و سن او دارد. پزشک میتواند گزینههای درمان و نتایج احتمالی آن را توضیح دهد. همچنين پزشک و بیمار میتوانند با کمک هم برنامه درمانی خاصي را طراحی کنند که مطابق با نیازهای بیمار باشد.
بيماران قبل از شروع درمان میتوانند این سؤالات را از پزشک بپرسند:
بیماری من در چه مرحلهای است؟ آیا سرطان گسترش یافته؟ اگر چنین است، کجا؟
گزینههای درمانی من کدام هستند؟ کدامیک را برای من توصیه میکنید؟ آیا بیش از یک نوع درمان دریافت خواهم کرد؟
فواید مورد انتظار هر نوع درمان کدامند؟ آیا این نوع درمان، بیماری را درمان میکند و یا فقط آن را کنترل میکند؟
خطرها و عوارض جانبی احتمالی هر درمان چيست؟ آیا دارويي براي کنترل عوارض جانبی به من خواهید داد؟
درمان چقدر طول خواهدکشید؟
هزینه احتمالی درمان چقدر خواهد بود؟ آیا بیمه هزینهها را پوشش خواهد داد؟
درمان چگونه بر فعالیتهای روزمره من تأثیر خواهد گذاشت؟
هر چند وقت يكبار نیاز به معاینه عمومی دارم؟
آیا شرکت در پژوهش بالینی برای من مناسب است؟
لازم نیست بيماران همۀ سؤالها را در یک جلسه بپرسند و یا پاسخ تمام آنها را دريافت كنند. فرصتهای دیگری هم خواهند داشت تا از پزشک بخواهند موارد مبهم را برای آنها روشن کرده و نیز از وی تقاضای اطلاعات بیشتری بکنند.
شیوههای درمان
مبتلايان به سرطان کلیه ممکن است تحت عمل جراحی، آمبولیزه کردن شریان، پرتودرمانی، درمان بیولوژیک، و یا شیمیدرمانی قرار بگیرند. برخی از بيماران هم ترکیبی از درمانها را دریافت ميکنند.
در هر مرحله از بیماری، مبتلايان به سرطان کلیه، درمانی را براي کنترل درد و یا علائم دیگر، کاهش عوارض جانبی درمان و کاهش مشکلات عاطفی و عملی دریافت ميکنند. این نوع درمان، مدیریت علائم بیماری، مراقبتهای حمایتی و یا مراقبتهای تسکینی نامیده شود.
جراحی
جراحی رایجترین نوع درمان برای سرطان کلیه است و نوعی درمان موضعی بهحساب می آید. جراحی، سرطان در کلیه و نواحی نزدیک به تومور را درمان میکند.
به جراحی که جهت برداشتن کلیه انجام میشود نفرکتومی (Nephrectomy) میگویند. انواع مختلفی از نفرکتومی هست که نوع آن اساساً بستگی به مرحله تومور دارد. پزشک میتواند هر نوع درمان را تشریح کرده و توضیح دهد که کدام مورد، مناسبترین نوع درمان برای بیمار است.
برداشتن کامل کلیه (Radical Nephrectomy): سرطان کلیه معمولاً از طریق نفرکتومی اساسی درمان میشود که در آن جراح تمام کلیه همراه با غده آدرنال و قسمتی از بافت اطراف آن را برمیدارد. تعدادي از غدد لنفاوی اطراف نیز ممکن است برداشته شوند.
برداشتن سادۀ کلیه (Simple Nephrectomy): جراح فقط کلیه را خارج میکند، بعضي از بيماران مبتلا به سرطان کلیه در مرحله يك (1) معمولاً تحت عمل جراحی نفرکتومی ساده قرار ميگیرند.
برداشتن جزئي از کلیه (Partial Nephrectomy): جراح تنها بخشی از کلیه را که حاوی تومور است خارج میکند. این نوع جراحی معمولاً برای بيماراني بهکار ميرود که تنها یک کلیه دارند يا سرطان بر هر دو کلیه آنها اثر گذاشته است. علاوه بر این، بیمارانی که تومور کلیۀ آنها کوچک (کمتراز 4 سانتیمتر) است هم ممکن است تحت این جراحی قرار بگیرند.
بيماران، قبل از جراحی میتوانند این سؤالات را از پزشک بپرسند:
چه نوع عمل جراحی را برای من توصیه میکنید؟
آیا باید غدد لنفاوی برداشته شود؟ و چرا؟
جراحی چه خطراتی دارد؟ آیا دچار عوارض طولانیمدت خواهم شد؟ آیا نیاز به دیالیز خواهم داشت؟
آیا لازم است که مقداری از خون خود را ذخیره کنم تا در موقع نیاز به تزریق انتقال خون از آن استفاده شود؟
بعد از عمل چه احساسی خواهم داشت؟
چه مدت باید در بیمارستان بستری باشم؟
چه موقع میتوانم به فعالیتهای عادي و روزمرة خود برگردم؟
هر چند وقت يكبار باید معاینه عمومی شوم؟
آیا شرکت در پژوهش بالینی برای من مناسب است؟
آمبولیزه کردن شریان
آمبولیزه کردن شریان، نوعی درمان موضعی است که تومور را کوچک میکند. گاهي این درمان قبل از عمل جراحي انجام میشود تا آن را سادهتر کند. زمانیکه امکان جراحی وجود ندارد، آمبولیزاسیون ممکن است جهت کمک به کاهش علائم سرطان کلیه مورد استفاده قرار گيرد.
پزشک یک لوله باریک (کاتتر) را داخل رگ خونی پا وارد میکند. لوله از داخل رگ خونی اصلی (شریان کلیه) که فراهمکننده خون برای کلیه است عبور داده میشود، و جهت انسداد جریان خون به کلیه مادهای را وارد خون میکند و این انسداد مانع رسیدن اکسیژن و دیگر مواد مورد نیاز جهت رشد تومور میشود.
بيماران قبل از شروع آمبولیزه کردن شریان میتوانند این سؤالها را از پزشک بپرسند:
چرا به این روش نیاز دارم؟
آیا باید در بیمارستان بستری شوم؟ برای چه مدت؟
خطرات و عوارض جانبی آن چیست؟
آیا شرکت در پژوهش بالینی برای من مناسب است؟
پرتودرمانی
پرتودرمانی (که به آن رادیوتراپی هم میگویند) نوعی دیگر از درمان موضعی است. در پرتودرمانی از اشعۀ با انرژی بالا جهت از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده میشود. این نوع درمان فقط بر سلولهای سرطانی در ناحیه مورد درمان اثر میگذارد. دستگاه بزرگی، پرتو را به بدن میفرستد. بیمار در بیمارستان و یا درمانگاه به مدت 5 روز در هفته و طی چندین هفته این درمان دریافت خواهد کرد.
تعداد کمی از بیماران قبل از جراحی جهت کوچک کردن تومور تحت پرتودرمانی قرار میگیرند. بعضي نیز آن را بعد از جراحی و جهت از بین بردن سلولهای سرطانی باقیمانده در محل تحت پرتو درماني قرار ميگيرند. كساني که میتوانند تحت عمل جراحی قرار بگیرند ممکن است جهت تسکین درد و دیگر مشکلات بهوجود آمده در اثر سرطان، تحت پرتودرمانی قرار بگیرند.
بيماران قبل از شروع پرتودرمانی، میتوانند این سؤالها را از پزشک بپرسند:
چرا نیاز به این نوع درمان دارم؟
خطرات و عوارض جانبی این درمان چيست؟
آیا دچار عوارض طولانی خواهم شد؟
درمان چه موقع شروع خواهد شد؟ چه وقت تمام میشود؟
در طول درمان چه احساسی خواهم داشت؟
جهت مراقبت از خود در طول درمان چه کارهایی بايد انجام دهم؟
آیا میتوانم به فعالیتهای روزمره خود ادامه دهم؟
هر چند وقت يكبار نیاز به معاینه عمومی دارم؟
آیا شرکت در یک پژوهش بالینی برای من مناسب است؟
درمان بیولوژیک
درمان بیولوژیک نوعی درمان سیستمیک (فراگیر) است. در این نوع درمان از مادهای استفاده میشود که از طریق جریان خون وارد سلولها شده و تمام سلولهای بدن را تحت تأثیر قرار میدهد. درمان بیولوژیک از توانایی طبیعی بدن (سیستم ایمنی) جهت مبارزه با سرطان استفاده میکند.
پزشک بعضي از بیمارانی که دارای سرطان متاستاتیک کلیه هستند، Intrfiro Alph و یا Interleukin2 (که IL-2 و یا Aldesleukin نامیده میشوند) تجویز ميکند. بدن بهطور طبیعی این مادهها را به مقدار کم و در پاسخ به عفونتها و سایر بیماریها تولید میکند. برای درمان سرطان، این مواد در مقادیر زیاد در آزمایشگاه ساخته میشوند.
شیمیدرمانی
شیمیدرمانی نیز نوعی درمان سیستمیک است. داروهای ضدسرطان از طریق خون در کلیه قسمتهای بدن جريان ميِيابند. اگرچه که این داروها برای درمان بسیاری از بیماریها مفید واقع شدهاند، اما برای مبارزه با سرطان کلیه استفاده کمی دارند. بههرحال، بسیاری از پزشکان درحال مطالعۀ داروهای جدید و ترکیبات دارویی جدیدی هستند که ممکن است مؤثر واقع شوند. بخش «امیدبخشی تحقیقات سرطان» اطلاعات بیشتری را دربارۀ این مطالعات ارائه میدهد. بيماران قبل از شروع درمان بیولوژیک و شیمیدرمانی میتوانند این سؤالات را از پزشک بپرسند:
چرا نیاز به این درمان دارم؟
این درمان چگونه عمل میکند؟
فوايد احتمالی این درمان چیست؟
خطرها و عوارض جانبی احتمالی این درمان چه هستند؟ من چه کاری میتوانم برای مقابله با آن انجام دهم؟
درمان چه موقع آغاز میشود؟ چه وقت تمام میشود؟
آیا نیاز دارم در بیمارستان بستری شوم؟ برای چه مدت؟
درمان بر فعالیتهای روزمره من چه تأثیری خواهد داشت؟
آیا شرکت در پژوهش بالینی برای من مناسب است؟
عوارض جانبی درمان سرطان
از آنجا که درمان ممکن است به بافتها و سلولهای سالم آسیب برساند، بنابراین عوارض جانبی ناخواسته رایج هستند. این عوارض جانبی بستگی به بسیاری از عوامل، از قبیل محل تومور و نوع و میزان درمان دارد. عوارض جانبی معمولاً برای همۀ افراد یکسان نبوده و حتی هر جلسۀ درمان با جلسۀ دیگر تفاوت دارد. قبل از شروع درمان، گروه پزشكي، عوارض جانبی احتمالی را برای بیمار تشریح کرده و راههایی را جهت کمک به بیمار برای مدیریت آنها پیشنهاد میکند.
جراحی
بهبود بعد از جراحی نیاز به زمان دارد. زمان لازم جهت بهبود برای هر بيمار متفاوت است. بیماران اغلب در روزهای اول بعد از جراحی احساس ناراحتی میکنند. بهرحال، دارو معمولاً میتوانند درد را کنترل کند. بیمار باید قبل از جراحی، درمورد برنامهای جهت تسکین درد با پزشک و یا پرستار خود صحبت کند. در صورت نیاز به تسکین بیشتر درد، پزشک میتواند بعد از جراحی برنامه را تغییر دهد.
احساس ضعف و خستگی برای مدتی بعد از عمل، رایج است. گروه مراقب پزشكي با کنترل میزان مایعات مصرفشده توسط بیمار و میزان ادرار تولید شده، علائم احتمالی مشکلات کلیه را تحتنظر قرار میدهد. آنها همچنین مراقب علائم خونریزی، عفونت، و یا دیگر مشکلاتی را که نیاز به درمان فوری دارند هستند. تستهای آزمایشگاهی به گروه مراقب پزشكي کمک میکند که علائم بروز مشکلات را زیر نظر داشتهباشد.
اگر یک کلیه برداشته شود، کلیه باقیمانده عموماً قادر خواهد بود که کار هر دو کلیه را انجام دهد. اما اگر کلیه باقیمانده بهخوبی کار نکند و یا هر دو کلیه برداشته شوند، برای تصفیۀ خون باید دیالیز انجام شود. برای تعداد کمی از بیماران هم، پیوند کلیه میتواند یک گزینه باشد. برای انجام این فرآیند، جراح متخصص پیوند، کلیه سالم یک اهداکننده را جایگزین کلیه بیمار میکند.
آمبولیزه کردن شریان
بعد از آمبولیزه کردن شریان، برخی بیماران دچار کمردرد و یا تب خواهند شد. دیگر عوارض جانبی عبارتند از حالت تهوع و استفراغ.
پرتودرمانی
عوارض جانبی پرتودرمانی بستگی زیادی به میزان پرتوي داده شده و محل مورد درمان دارد. ممکن است بیمار در طول پرتودرمانی و بهخصوص در طی هفتههای آخر درمان بسیار احساس خستگی کند. استراحت از اهمیت بالایی برخوردار است، اما پزشکان اغلب توصیه میکنند که بیماران تا حد امکان فعال باقی بمانند.
پرتودرمانی کلیه و نواحی اطراف آن بعضي وقتها باعث تهوع، استفراغ، اسهال، و یا ناراحتی در دفع ادرار ميشود. پرتودرمانی همچنین باعث کاهش تعداد گلبولهای سفید سالم خون، که در بدن در مقابل عفونت دفاع میکنند، خواهد شد. علاوه براین، پوست در نواحی مورد درمان گاهي قرمز، خشک و حساس ميشود. با اینکه عوارض جانبی پرتودرمانی میتواند باعث ناراحتی شود، پزشک معمولاً آنها را درمان و یا مهار ميکند.
درمان بیولوژیک
درمان بیولوژیک گاهي باعث علائمی شبیه به آنفلولانزا، مثل چاییدن، تب، درد مفاصل، ضعف، از دست دادن اشتها، تهوع، استفراغ و اسهال ميشود. بعضي بیماران دچار خارش پوست ميشوند. این مشکلات میتواند جدی باشد، اما بعداز اینکه درمان متوقف شود برطرف میشوند.
شیمیدرمانی
عوارض جانبی شیمیدرمانی بستگی زیادی به داروهای بهخصوص و میزان مصرف آن در هر وعده دارد. بهطور کلي، داروهای ضدسرطان بر سلولهایی که بهسرعت تقسیم میشوند تأثیر میگذارند، بهخصوص بر:
سلولهای خونی: این سلولها با عفونت مبارزه کرده، به انعقاد خون کمک میکنند و اکسیژن را به تمام نقاط بدن میرسانند. وقتي كه داروها بر سلولهای خونی اثر میگذارند، احتمال بیشتری هست که بیمار به عفونت دچار شود، بهسادگی کبود شده و یا خونریزی کند و ممکن است احساس ضعف و خستگی هم بکند.
سلولهای موجود در ریشه مو: شیمیدرمانی میتواند منجر به ریزش مو شود. ولي موها دوباره رشد میکنند، اما موهای جدید گاهي تا حدودی در رنگ و بافت متفاوت از قبل خواهند بود.
سلولهایی که دستگاه گوارش را میپوشانند: شیمیدرمانی میتواند باعث كماشتهایي، تهوع و استفراغ، اسهال، و یا سوزش لب و دهان شود. بسیاری از این عوارض جانبی با دارو قابل کنترل هستند.
تغذیه
بیمار باید در طول درمان سرطان، خوب تغذیه کند. آنها باید کالری کافی جهت حفظ وزن متعادل و پروتئین کافی جهت حفظ توانايي خود را دریافت کنند. تغذیه خوب اغلب به مبتلايان به سرطان کمک میکند که احساس بهتری داشته و انرژی کافی داشته باشند.
اما خوب خوردن در بعضي مواقع مشکل است. اگر بیمار احساس خستگی و ناراحتی کند، معمولاً تمایلی به خوردن از خود نشان نميدهد. علاوه براین، عوارض جانبی درمان از قبیل: کماشتهایی، حالت تهوع، و یا استفراغ، میتواند مشکلساز باشد. بعضي از بیماران در طول درمان سرطان، احساس ميکنند که غذا طعم خوبی ندارد.
مراقبت پیگیرانه
پیگیری مراقبت پس از درمان سرطان کلیه، بسیار مهم است. حتی وقتي كه بهنظر میرسد سرطان بهطور کامل برداشته شده و یا از بین رفته است، بعضي وقتها به علت باقی ماندن سلولهای سرطانی در بدن، بیماری دوباره عود میکند. پزشک بهبود بیمار را بعد از درمان سرطان کلیه زیر نظر میگیرد و وی را جهت بررسی عود سرطان معاینه میکند. معاینات عمومی کمک میکند تا هیچ تغییری در سلامت بيمار نادیده گرفته نشود. ممکن است بیمار نیاز به انجام تستهای آزمایشگاهی، رادیوگرافی قفسه سینه، سی.تی.اسکن، و یا دیگر آزمایشها داشته باشد.
حمایت از بيماران مبتلا به سرطان کلیه
زندگی با یک بیماری جدی مانند سرطان کلیه، معمولاً آسان نیست. مبتلايان به سرطان کلیه در مورد مراقبت از خانوادههای خود، حفظ شغل، و یا ادامه فعالیتهای روزمرهشان نگران هستند، نگرانی دربارۀ انواع درمان و مدیریت عوارض جانبی آنها، بستری شدن در بیمارستان، و هزینههای درمان هم رایج است. پزشکان و پرستاران و نیز دیگر اعضای گروه مراقبت پزشكي میتوانند پاسخگوی سؤالهاي این بيماران دربارۀ درمان، کار، و دیگر فعالیتها باشند. ملاقات با یک مددکار اجتماعی يا مشاور و میتواند برای كساني که مایل به صحبت دربارۀ احساسات خود و یا نگرانیهایشان هستند، مفید باشد. اغلب، مددکار اجتماعی منابع و مراجعی را جهت ارائه کمکهای مالی، رفت و آمد، پرستاری در منزل و یا حمایتهای عاطفی پیشنهاد میکند.
گروههای حمایتی هم میتوانند مفید واقع شوند. در این گروهها، بیماران و خانوادههای آنها دور هم جمع میشوند و آنچه را دربارۀ راههای مقابله با بیماری و اثرات درمان یاد گرفتهاند، با دیگران در میان میگذارند. اين گروهها حمایت خود را به صورت رو در رو، از طریق تلفن و يا اینترنت ارائه ميدهند. بیماران میتوانند با یکی از اعضای گروه مراقبت پزشكي خود دربارۀ پیدا کردن یک گروه حمایتی صحبت کنند.
امیدبخشی تحقیقات سرطان
پزشکان سراسر دنيا مشغول انجام پژوهشهای بالینی مختلفي هستند. این پژوهشها، مطالعات تحقیقاتی هستند که افراد بهصورت داوطلبانه در آن شرکت میکنند و شیوههای جدید درمان – از جمله درمان ملانوم - مورد مطالعه قرار میگیرد. این تحقیقات تا بهحال منجر به پیشرفتهای زیادی شده و پژوهشگران به تحقیقات خود جهت یافتن شیوههایی که مؤثرتر باشند ادامه میدهند.
بیمارانی که به این مطالعات میپیوندند اولین كساني هستند که فرصت بهره بردن از درمانهایی را پیدا میکنند که در تحقیقات اولیه امیدبخش بودهاند. آنها همچنین با کمک به پزشکان جهت کسب آگاهی بیشتر دربارۀ بیماری، سهم مهمی در پیشرفت علم پزشکی دارند. اگرچه پژوهشهای بالینی ممکن است دارای خطراتی باشد، محققان جهت محافظت از بیمار بسیار با دقت عمل میکنند.
پژوهشگران در حال مطالعه جراحی، درمان بیولوژیک، شیمیدرمانی و ترکیبی از این درمانها هستند. آنها همچنین درحال ترکیب شیمیدرمانی با درمانهای جدید از قبیل پیوند سلولهای بنیادی هستند. پیوند سلول بنیادی به بیمار اجازه میدهد که با میزان تجویز و مصرف بالایی از دارو، تحت درمان قرار بگیرد. میزان بالای دارو، سلولهای سرطانی و نیز گلبولهای قرمز خون را که در مغز استخوان وجود دارد، از بین میبرد. بعد از مدتی، بیمار سلولهای بنیادی سالمی را از اهداکننده دریافت میکند. سلولهای بنیادی پیوندی گلبولهای قرمز خون جدید تولید میکند.
شیوههای دیگری هم در دست مطالعه است. برای مثال، محققین در حال مطالعه واکسنهای سرطان هستند که به سیستم ایمنی بدن کمک می کند تا سلولهای سرطانی کلیه را پیدا کرده و مورد حمله قرار دهند.
poune
17th June 2011, 04:24 PM
آنچه باید دربارۀ سرطان دهان بدانید
What You Need To Know About Paddy Cancer
مقدمه
مبتلايان به این سرطان، خانوادههای آنها و دوستانشان با مطالعۀ این مقاله با سرطان دهان بهتر آشنا میشوند. در این مقاله علل احتمالی ابتلا به این نوع سرطان، علائم بیماری، تشخیص سرطان و درمانهای موجود برای آن ذکر شده است. علاوه براین، این مقاله حاوی اطلاعاتی راجع به توانبخشی و منابع حمایتی برای کمک به بیماران، در جهت رویارویی با این بیماری است.
در حال حاضر دانشمندان، این سرطان را مورد مطالعه قرار دادهاند تا اطلاعات بیشتری راجع به آن بهدست آورند و پزشکان تلاش میکنند روشهای جدیدی برای معالجۀ این بیماری پیدا کنند. این تحقیقات بهطور پیوسته اطلاعات ما را در زمینۀ این سرطان افزایش میدهد.
دهان و حلق
این مقاله اختصاص به سرطانی دارد که در دهان (حفرۀ دهانی) و بخشی از حلق که در انتهای دهان قرار دارد (اوروفارينكس Oropharynx) رخ میدهد. حفرۀ دهانی و اوروفارينكس شامل چندین بخش است:
لبها
پوشش گونهها
غدد بزاقی (غددی که بزاق تولید میکنند)
سقف دهان (كام سخت)
بخش انتهایی دهان (کام نرم و زبان کوچک)
کف دهان (نواحی زیر زبان)
لثهها و دندانها
زبان
لوزهها
آشنایی با سرطان
سرطان از سلولها که اجزاي سازندۀ بافتها هستند شروع میشود. بافتها، تشکیلدهندۀ اعضاي بدن هستند.
بهطور معمول سلولها رشد کرده و تقسیم میشوند تا با توجه به نیاز بدن سلولهای جدید تولید کنند. هنگامیکه سلولها پیر میشوند، میمیرند و سلولهای جدید جای آنها را میگیرند.
گاهی این فرایند منظم بهدرستی پیش نمیرود. سلولهای جدید هنگامی تشکیل میشوند که بدن به آنها نیاز ندارد و سلولهای پیر هم در زمانیکه باید از بین بروند، نابود نمیشوند. این سلولهای اضافی، تودهای از بافت را تشکیل میدهند که به نام غده یا تومور شناخته میشود.
تومورها بدخیم یا خوشخیم هستند.
تومورهای خوشخیم سرطاني نیستند:
تومورهای خوشخیم خطری برای حیات فرد بهوجود نمیآورند.
بهطور کلی میتوان تومورهای خوشخیم را از بدن خارج کرد و معمولاً این تومورها مجدداً رشد نمیکنند.
تومورهای خوشخیم به بافت اطرافشان حمله نمیکنند.
سلولهای تومور خوشخیم به دیگر بخش های بدن منتشر نمیشوند.
• تومورهای بدخیم سرطان هستند:
بهطور معمول تومورهای بدخیم خطرناکتر از تومورهای خوشخیم هستند. ممکن است این نوع تومورها خطراتی را برای حیات انسان به همراه داشته باشند.
در بیشتر مواقع میتوان تومورهای بدخیم را خارج کرد ولی گاهی این تومورها مجدداً رشد میکنند.
تومورهای بدخیم میتوانند به بافتها و اندام مجاورشان حمله کنند.
سلولهای تومورهای بدخیم میتوانند به دیگر بخشهای بدن حمله کنند. سلولهای سرطانی از تومور اصلی (اولیه) جدا شده و وارد دستگاه لنفاوی یا جریان خون میشوند و به این طريق در تمام بدن منتشر میشوند. سلولها به اندامهای دیگر حمله کرده و تومورهای جدیدی را ایجاد میکنند که به این اندامها صدمه میزنند. به پخش شدن سرطان متاستاز گفته میشود.
سرطان دهان
سرطان دهان یکی از انواع سرطان است که در گروه سرطانهایی به نام سرطانهای سر و گردن قرار دارد. ممکن است سرطان دهان در هر یک از بخشهای حفرۀ دهانی یا اروفارينکس بهوجود آید. بیشتر سرطانهای دهانی از زبان و کف دهان آغاز میشوند. تقریباً تمام سرطانهای دهانی از سلولهای مسطح (سلولهای سنگفرشی) (Squamous Cells) پوشانندۀ سطح دهان، زبان و لبها شروع به رشد میکنند. به این سرطانها کارسینوم سلول سنگفرشی گفته میشود.
معمولاً سرطان دهان از طریق دستگاه لنفاوی منتشر میشود (متاستاز). سلولهای سرطانی که وارد دستگاه لنفاوی میشوند توسط لنف (مایعی شفاف و رقیق) به نقاط دیگر منتقل میشوند. در بیشتر موارد، سلولهای سرطانی در ابتدا در غدد لنفاوی نزدیک به گردن ظاهر میشوند.
علاوه براین، سلولهای سرطانی میتوانند به بخشهای دیگر گردن، ریهها و دیگر نقاط بدن رسوخ كنند. وقتي كه سلولهای سرطانی منتشر ميشوند، تومور جدید دارای سلولهای نابهنجاری (غیرعادی) مشابه با تومور اولیه است. بهعنوان مثال در صورتیکه سرطان دهان به ریهها منتشر شود، سلولهای سرطانی درون ریه، در واقع سلولهای سرطان دهان هستند. در این حالت به این بیماری، سرطان دهان منتشر شده (متاستاتیک) گفته میشود. نحوۀ درمان این سرطان مشابه با سرطان دهان است (نه سرطان ریه). گاهی پزشکان به تومور جدید بیماری «دوردست» یا متاستاتیک میگویند.
سرطان دهان: چه کسی در معرض خطر قرار دارد؟
پزشکان نمیتوانند توضیح دهند چرا عدهای به سرطان دهان مبتلا میشوند و در عدهای دیگر این سرطان هیچگاه بهوجود نمیآید. فقط مشخص شده که این بیماری واگیر نیست و از افراد مبتلا به افراد سالم سرایت نمیکند.
پژوهشگران به این نتیجه رسیدهاند که بعضیها که عوامل خطر خاصی را دارند بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به این سرطان قرار دارند. عامل خطر به هر عاملی گفته میشود که احتمال ابتلای شما به بیماری را افزایش دهد.
موارد زیر از جمله عوامل خطر سرطان دهان هستند:
دخانیات: استعمال دخانیات عامل بیشتر موارد سرطان دهان است. مصرف سیگار، سیگار برگ، پیپ، تنباکوی جویدنی و انفیه در ابتلا به سرطان دهان نقش دارند. علاوه براین، استفاده از دیگر فرآوردههای تنباکو نظیر بیدیس (Bidis) و کِرِتِکس (Kreteks) احتمال ابتلا به سرطان دهان را افزایش میدهند. كساني که برای مدت طولانی روزانه تعداد زیادی سیگار مصرف میکنند بیشتر از دیگران در معرض خطر هستند. این خطر برای كساني که علاوه بر استعمال دخانیات از مشروبات الکلی نیز استفاده میکنند بیشتر خواهد بود. در واقع سه مورد از چهار مورد سرطان دهان در كساني رخ میدهند که از الکل، دخانیات یا هر دوی آنها استفاده میکنند.
الکل: احتمال ابتلا به سرطان دهان در آنها که از مشروب الکلی استفاده میکنند بیشتر از دیگران است. این خطر با افزایش میزان مصرف نوشیدنی الکلی بیشتر میشود. در صورتیکه فرد علاوه بر مصرف مشروبات الکلی از دخانیات نیز استفاده کند احتمال ابتلای او به سرطان بیشتر خواهد شد.
نور خورشید: ممکن است فرد به دلیل قرار گرفتن در معرض نور خورشید به سرطان لب مبتلا شود. استفاده از لوسیونها یا مرهمهای لب که حاوی مواد محافظ در برابر نور خورشید هستند خطر را کاهش ميدهد. همچنین میتوانید با استفاده از کلاههای لبهدار مانع از رسیدن اشعههای مضر خورشید بهصورت خود شوید. در صورت استفادۀ فرد از دخانیات، خطر ابتلا به سرطان لب نيز افزایش خواهد یافت.
سابقۀ فردي ابتلا به سرطان سر و گردن: احتمال ابتلا به سرطانهای سر و گردن در آنها که قبلاً به یک نوع از این سرطانها مبتلا شده بودند افزایش مییابد. در این حالت نیز استعمال دخانیات خطر را افزایش خواهد داد.
ترکِ دخانیات خطر ابتلا به سرطان دهان را کاهش ميدهد. علاوه براین ترک کردن باعث میشود احتمال ابتلای فرد مبتلا به سرطان دهان، به سرطان ثانویهای در نواحی سر و گردن کاهش یابد. همچین ترک کردن باعث میشود از خطر ابتلا به سرطانهای ریه، حنجره، دهان، لوزالمعده (پانکراس)، مثانه و مری نیز كاسته شود.
منابع مختلفی برای کمک به آنها که تمایل به ترک دارند وجود دارد:
پزشک یا دندانپزشک نيز میتوانند مراکز ترک سیگار را به شما معرفی کنند.
پزشک میتواند اطلاعاتی را در مورد داروهایی که برای ترک استفاده میشوند (بوپروپیون) (Bupropion)به شما ارایه داده و درمان جایگزین نیکوتین را که در آن از برچسبها (پچها)، آدامسها، قرصهای مکیدنی، اسپری بینی یا استنشاقکنندهها استفاده میشود معرفی کند.
بعضی از مطالعات نشان دادهاند که ممکن است عدم مصرف فراوان از میوه و سبزیها خطر ابتلا به سرطان دهان را افزایش دهد. در حال حاضر دانشمندان در مورد رابطۀ بین عفونت با بعضی ویروسهای خاص (نظیر ویروس پاپیلوم انسانی) و ابتلا به سرطان دهان مطالعاتی انجام میدهند.
در صورتیکه فکر میکنید در معرض خطر ابتلا به این سرطان هستید نگرانی خود را با پزشک یا دندانپزشک خود در میان بگذارید. میتوانید درخواست کنید بهطور منظم تحت معاینه قرار بگیرید. به احتمال زیاد گروه مراقبت پزشکی به شما خواهد گفت استفاده نکردن از دخانیات و عدم مصرف نوشیدنیهای الکلی مهمترین راهکارهای پیشگیری از ابتلا به سرطانهای دهان است. همچنین اگر روزانه مقدار قابل توجهی از وقت خود را زیر نور آفتاب سپری میکنید با استفاده کردن از مرهمهای لب حاوی مواد محافظتکننده در مقابل نور آفتاب و کلاههای لبهدار از لبهای خود محافظت کنید.
تشخیص زودهنگام
انجام معاینات منظم بهترین فرصت برای بررسی کامل دهان، توسط پزشک یا دندانپزشک، از لحاظ وجود علائم سرطان است. معاینات منظم امکان تشخیص درجات اولیه سرطان دهان یا مشکلاتی را که ممکن است در آینده منجر به ابتلا به سرطان دهان شوند فراهم میآورد. از پزشک یا دندانپزشک خود بخواهید در طی انجام معاینات متداول، بافتهای درون دهان را نیز مورد بررسی قرار دهد.
علائم
علائم رایج سرطان دهان شامل موارد زیر است:
بهوجود آمدن تکههای سفید رنگ، سفید و قرمز رنگ یا قرمز رنگ در دهان یا روی لبها
تکههای سفید رنگ (پلاک سفید Leukoplakia) از رایج ترین انواع هستند این تکهها گاهی اوقات بدخیم میشوند.
احتمال بدخیم شدن تکههای سفید و قرمز رنگ (پلاک قرمز سفید Erythroleukoplakia) بیشتر از تکههای سفیدرنگ است.
تکههای قرمز رنگ (پلاک قرمز Erythroplakia) نواحی صاف با رنگ روشن هستند که اغلب بدخیم میشوند
• بهوجود آمدن زخمی در دهان یا روی لبها که با گذشت زمان بهبود پیدا نمیکند.
• خونریزی در دهان.
• لق شدن یا افتادن دندان.
• احساس درد یا ناراحتی هنگام فرو دادن غذا.
• احساس ناراحتی هنگام استفاده از دندان مصنوعی.
• وجود غده در ناحیۀ گردن.
• گوش درد.
در صورت مشاهدۀ این علائم به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید تا هرگونه مشکلی در سریعترین زمان ممکن تشخیص داده شده و تحت درمان قرار بگیرد. در بیشتر موارد این علائم به معنای ابتلای فرد به سرطان نیستند. عفونت یا بیماریهای دیگر نیز میتوانند عامل بهوجود آمدن این علائم باشند.
تشخیص
در صورت وجود هر يك از علائمی که نشاندهندۀ احتمال ابتلای شما به سرطان دهان باشد، پزشک یا دندانپزشک دهان و حلق شما را از لحاظ وجود تکههای سفید یا قرمز، غده، تورم یا هرگونه مشکل دیگر مورد بررسی قرار میدهد. در طی انجام این معاینه، پزشک با دقت سقف دهان، انتهای حلق، درون گونهها و لبها را بررسی میکند. همچنین پزشک به آرامی زبان شما را بیرون میآورد و قسمتهای جانبی و بخش زیرین آن را معاینه میکند. علاوه براین سقف دهان و غدد لنفاوی درون گردن نیز مورد معاینه قرار میگیرند.
در صورت مشاهدۀ نواحی غیرعادی، ممکن است نمونهای کوچک از بافت برداشته شود. برداشتن بافت بهمنظور بررسی وجود سلولهای سرطانی در آن، بیوپسی یا نمونهبرداری نامیده میشود. معمولاً نمونهبرداری با استفاده از بیحسی موضعی انجام میشود. گاهی اوقات نیز بیهوشی عمومی برای انجام نمونهبرداری مورد استفاده قرار میگیرد. پس از نمونهبرداری، آسیبشناس بافت را از لحاظ وجود سلولهای سرطانی زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار میدهد. نمونهبرداری تنها روش قابل اطمینان برای تعیین وجود سلولهای سرطانی در ناحیۀ غیرعادی است.
در صورتیکه لازم است نمونهبرداری انجام دهید میتوانید سؤالات زیر را از پزشک یا دندانپزشک بپرسید:
چرا باید نمونهبرداری انجام دهم؟
براساس تخمین شما باید چه مقدار از بافت برداشته شود؟
انجام نمونهبرداری چه مدت طول میکشد؟
آیا به هوش خواهم بود؟
آیا نمونهبرداری همراه با درد است؟
چه مدت پس از انجام نمونهبرداری نتیجۀ آن را دریافت خواهم کرد؟
آیا انجام نمونهبرداری خطراتی را به همراه دارد؟ احتمال خونریزی و ابتلا به عفونت پس از نمونهبرداری چقدر است؟
آیا محل نمونهبرداری نیاز به مراقبت خاصی دارد؟ چه مدت طول میکشد تا محل نمونهبرداری کاملاً بهبود پیدا کند؟
آیا پس از نمونهبرداری میتوانم بهطور عادی غذا و نوشیدنی بخورم؟
در صورتیکه با انجام نمونهبرداری مشخص شود به سرطان مبتلا هستم چه کسی راجع به نحوۀ درمان با من صحبت خواهد کرد؟ چه مدت پس از اعلام نتایج با من صحبت خواهند کرد؟
مرحلهبندی
در صورتیكه نمونهبرداری نشاندهندۀ وجود سرطان باشد لازم است پزشک از مرحله بیماری ميزان پيشرفت اطلاع پیدا کند تا بتواند برنامهریزی مناسبی برای درمان شما انجام دهد. درجۀ بیماری وابسته به اندازۀ تومور، انتشار سرطان و نقاطی از بدن است که سرطان به آن رسوخ كرده است.
برای درجهبندی از آزمایشهای مختلفی استفاده ميشود. همچنین شاید نیاز به انجام آندوسکوپی باشد. پزشک از یک لولۀ باریک و دارای نور (آندوسکوپ) برای مشاهدۀ نواحی درونی حلق، نای و ریهها استفاده میکند. پزشک آندوسکوپ را از طریق بینی یا دهان وارد بدن شما ميکند. برای جلوگیری از احساس درد و ناراحتی از بیحسی موضعی استفاده میشود. همچنین اعمال این بیحسی باعث میشود شما در روند وارد کردن لوله درون دهان برای پزشک مانع ایجاد نکنید و دهان خود را بدون احساس ناراحتی باز نگه دارید. گاهی بعضیها از مسکنهای خفیف استفاده میکنند و در بعضی موارد پزشک از بیهوشی عمومی برای بیهوش کردن بیمار استفاده میکند. این آزمایش در مطب پزشک، درمانگاه بیماران سرپایی یا بیمارستان انجام میشود.
ممکن است پزشک برای تشخیص محلهایی که سرطان به آنجا نفوذ كرده است از انواع مختلفی از آزمایشهای تصویربرداری نيز استفاده کند.
عکسبرداری با اشعه ايكس از ناحیۀ دهان: تصویربرداری از کل ناحیۀ دهان برای بررسی احتمال منتشرشدن سرطان به فک.
عکسبرداری با اشعۀ ايكس از ناحیه قفسۀ سینه: با استفاده از تصاویری که از ناحیۀ قفسۀ سینه و ریههای شما تهیه شده است احتمال وجود سرطان در این نواحی بررسی میشود.
سی.تی.اسکن: یک دستگاه اشعه ايكس که به کامپیوتر متصل است مجموعهای از تصاویر حاوی جزئیات از نواحی درونی بدن تهیه میکند. گاهي نيز نیاز به تزریق مواد رنگی وجود دارد. تا تومورهای موجود در دهان، حلق، گردن یا نواحی دیگر بدن بهتر در سی.تی.اسکن قابل مشاهده باشند.
ام.آر.آی: یک آهنربای قوی که به کامپیوتر متصل است تصاویری حاوی جزئیات از بدن شما تهیه میکند. پزشک میتواند این تصاویر را روی صفحه نمایش مشاهده کرده یا آنها را روی برگههای مخصوص چاپ کند. احتمال انتشار سرطان دهان با استفاده از ام.آر.آی مورد بررسی قرار میگیرد.
درمان
کاملاً طبیعی است که تمایل داشته باشید راجع به بیماری و گزینههای درمانی خود اطلاعات لازم را بهدست آورید. البته شوک و استرسی که پس از شنیدن خبر تشخیص بیماری برای بیمار بهوجود میآید باعث میشود فرد نتواند بهراحتی به سؤالهايي که ميخواهد از پزشک بپرسد فکر کند. معمولاً تهیه لیستی از سؤالات، قبل از ملاقات با پزشک به بیمار کمک میکند. برای به خاطر سپردن صحبتهای پزشک میتوانید یادداشت بردارید یا با اجازه او صدایش را ضبط کنید. يا شايد بخواهيد یکی از دوستان یا اعضای خانواده در هنگام ملاقات با پزشک همراه شما باشند. این فرد میتواند در گفتوگوها شرکت کند، یادداشت بردارد یا فقط به صحبتها گوش دهد.
ممکن است پزشک، شما را به یک متخصص ارجاع دهد یا شما میتوانید از پزشک خود بخواهيد که شما را به فرد متخصصی معرفی کند. پزشكاني که در زمینه سرطان دهان تخصص دارند شامل جراحان فک و صورت (Oral And Maxillofacial Surgeons)، متخصص گوش، حلق و بینی (Otolaryngologists)، متخصصين انكولوژي و پرتودرماني و جراح پلاستیک هستند. ممکن است به يك گروه پزشکی ارجاع داده شوید که شامل متخصصانی در زمینه جراحی، پرتودرمانی یا شیمیدرمانی است. از جمله دیگر افرادی که ممکن است همراه با پزشکان متخصص در یک گروه پزشکی کار ميکنند میتوان به دندانپزشک،گفتار درمانگر، متخصص تغذیه و مشاور بهداشت روانی اشاره کرد.
گرفتن نظر دوم
قبل از شروع درمان شايد بخواهيد نظر پزشک دیگری را راجع به تشخیص و برنامۀ درمانی جویا شوید.
روشهای متعددی برای پیدا کردن پزشک برای دريافت نظر دوم وجود دارد:
پزشک، بیمار را به یک یا چند متخصص ارجاع ميدهد. در مراکز سرطان معمولاً چند متخصص بهصورت گروهي با هم کار میکنند.
سؤالهايي که میتوانید قبل از شروع درمان از پزشک بپرسید:
بیماری در چه مرحلهاي است؟ آیا سرطان منتشر شده است؟ در صورت انتشار، به چه نقاطی رسوخ كرده است؟
چه گزینههای درمانی برای من وجود دارد؟ شما چه گزینهای را به من پیشنهاد میکنید؟ آیا لازم است از بیش از یک روش درمانی استفاده کنم؟
فواید احتمالی هر یک از روشهای درمانی چیست؟
خطرات و عوارض جانبی احتمالی هر یک از درمانها چیست؟ این روش درمانی چه تأثیری روی فعالیتهای روزانۀ من دارد؟ آیا برای کنترل عوارض جانبی دارویی برای من تجویز خواهد شد؟
درمان چه مدت طول ميكشد؟
آیا باید در بیمارستان بستری شوم؟
هزینۀ درمان حدوداً چقدر خواهد بود؟ آیا بیمۀ درمانی من آن را پوشش میدهد؟
آیا شرکت در یک پژوهش بالینی (مطالعه تحقیقاتی) برای من مفید است؟
آیا باید سیگار را ترک کنم؟
آماده شدن برای درمان
انتخاب نوع درمان بهطور کلی به عواملی نظیر وضعیت عمومی سلامت شما، محل آغاز به رشد سرطان در دهان یا اوروفارينکس، اندازۀ تومور، و بررسی احتمال انتشار سرطان به دیگر نقاط بدن بستگی دارد. پزشک میتواند در مورد گزینههای درمانی موجود و نتایج احتمالی آنها توضیحاتی به شما ارائه دهد. شما میخواهید بدانید درمان چه تأثیری روی فعالیتهای عادی شما نظیر غذا خوردن و حرف زدن خواهد داشت و آیا این درمان روی ظاهر شما تأثير ميگذارد يا نه؟ شما میتوانید همراه با پزشک خود آن برنامۀ درمانی را تنظیم کنید که پاسخگوی نیازهای فردی شما باشد.
لازم نیست همۀ سؤالهاي خود را در یک جلسه مطرح کنید و همۀ اطلاعات مورد نیاز را در طی یک جلسه بهدست آورید. در آینده میتوانید مجدداً به پزشک مراجعه کرده و سؤالهاي خود را مطرح کنید و از او بخواهید در مورد مسائلی که برای شما مبهم باقی مانده است توضیحات بیشتری ارائه دهد.
روشهای درمان
درمان سرطان دهان ممکن است شامل استفاده از جراحی، پرتودرمانی یا شیمیدرماني باشد. در بعضی از بیماران از ترکیبی از این درمانها استفاده ميشود.
مبتلايان به سرطان دهان، میتوانند در همۀ درجات بیماری از نوعی درمان برای کنترل درد و دیگر علائم بیماری، درمان عوارض جانبی درمان، و برطرف کردن مشکلات عملی و عاطفی استفاده کنند. به این نوع درمان، مراقبت حمایتی یا کنترل علائم بیماری و یا مراقبت تسکینبخش گفته میشود.
جراحی
یکی از رایجترین درمانها برای سرطان دهان استفاده از جراحی برای خارج کردن تومور از دهان یا حلق است. گاهی جراح غدد لنفاوی گردن را نیز خارج میکند. همچنین ممکن است بافتهای دیگری از دهان و گردن نیز خارج شوند. گاهی بیماران همراه با جراحی از پرتودرمانی نیز استفاده میکنند و در بعضی از موارد بیمار فقط تحت عمل جراحی قرار میگیرد.
سؤالهايي که قبل از انجام جراحی ميتوانيد از پزشک بپرسید:
انجام چه نوع جراحی را به من پیشنهاد میکنید؟
آیا باید یک یا بعضی از غدد لنفاوی نیز خارج شوند؟ چرا؟
پس از انجام عمل جراحی چه احساسی خواهم داشت؟ چه مدت باید در بیمارستان بستری شوم؟
جراحی چه خطراتی را به همراه دارد؟
آیا برای صحبت کردن، غذا خوردن يا فرو بردن آن، با مشکل روبرو خواهم شد؟
جوشگاهها (جای برشهای جراحی) در چه بخشی از بدن ایجاد خواهند شد؟ این جوشگاهها چه شکلی خواهند داشت؟
آیا این نوع جراحی تأثیرات بلندمدتی خواهد داشت؟
آیا ظاهر من تغییر خواهد کرد؟
آیا باید از جراحی پلاستیک یا جراحی ترمیمی استفاده کنم؟
این جراحی چه زمانی باید انجام شود؟
آیا دندانهایم بايد کشیده شوند؟ آیا امکان جایگذاری مجدد آنها وجود دارد؟ این جایگذاری چه زمانی انجام میشود؟
آیا لازم است برای بهبود وضعیت گفتار خود به یک متخصص مراجعه کنم؟
چه زمان میتوانم فعالیتهای عادی خود را دوباره آغاز کنم؟
هرچند وقت باید مجدداً معاینه شوم؟
آیا شرکت در پژوهش بالینی برای من مناسب است؟
پرتودرمانی
پرتودرمانی (یا رادیوتراپی) نوعی از درمان موضعی است و تنها روی سلولهایی که در ناحیۀ تحت درمان قرار دارند تأثیر میگذارد. اگر تومور کوچک باشد یا بیمار نتواند از جراحی استفاده کند تنها از پرتودرمانی استفاده میشود. گاهی برای از بین بردن سلولهای سرطانی و کوچک کردن تومور قبل از جراحی از پرتودرمانی استفاده میشود. همچنین ممکن است بعد از جراحی از پرتودرمانی برای از بین بردن سلولهای سرطانی که در نواحی سرطان باقی ماندهاند استفاده شود.
در پرتودرمانی از پرتوهایی با انرژی زیاد برای نابودکردن سلولهای سرطانی استفاده میشود. پزشکان از دو نوع پرتودرمانی برای درمان سرطان دهان استفاده میکنند.
پرتودرمانی خارجی: در این روش دستگاهي که در خارج از بدن بیمار قرار دارد پرتو را ميتاباند. معمولاً بیماران برای مدت چند هفته (و برای 5 روز در هر هفته) به بیمارستان یا درمانگاه مراجعه میکنند تا تحت پرتودرمانی قرار گیرند.
پرتودرمانی داخلی (تشعشع به روش کاشت): در این روش یک مادۀ رادیواکتیو در سوزنها، دانهها یا لولههای پلاستیکی نازک قرار داده شده و بهطور مستقیم در محل بافت سرطانی جایگذاری میشود. این ذرات، ساطع کنندۀ تشعشع مورد نیاز هستند. در این روش بیمار باید در بیمارستان بستری شود و مواد جایگذاری شده (کاشته شده) به مدت چند روز در بدن باقی میمانند. معمولاً قبل از مرخص شدن بیمار، ذرات رادیواکتیو از بدن او خارج میشود.
در بعضی از موارد مبتلايان به سرطان دهان از هر دو نوع پرتودرمانی استفاده میکنند.
سؤالهايي که قبل از شروع پرتودرمانی میتوانید از پزشک بپرسید:
پیشنهاد میکنید از چه نوع از پرتودرمانی استفاده کنم؟ چرا من به این نوع درمان نیاز دارم؟
چه زماني درمان آغاز میشود و چه زماني به پایان ميرسد؟
آیا قبل از شروع درمان باید به دندانپزشک مراجعه کنم؟ در صورتیکه دندانپزشک تشخیص دهد لازم است درمانهایی روی دندانهایم انجام شود، بعد از انجام این درمانها چه مدت باید سپری شود تا برای انجام پرتودرمانی آماده شوم؟
خطرها و عوارض جانبی این درمان چیست؟ برای کنترل یا برطرف کردن این مشکلات چه کاری میتوانم انجام دهم؟
در طی درمان چه احساسی خواهم داشت؟
برای مراقبت از خود در طی دورۀ درمان چه کارهایی باید انجام دهم؟
آیا وضعیت ظاهری و چهره و دهان من پس از درمان فرق خواهد کرد؟
آیا این درمان اثرات بلندمدتی به همراه دارد؟
آیا میتوانم به فعالیتهای عادی خود ادامه دهم؟
آیا لازم است از یک رژیم خاص پیروی کنم؟ برای چه مدت؟
باید هر چند وقت یکبار برای معاینه به پزشک مراجعه کنم؟
آیا شرکت در پژوهش بالینی برای من مناسب است؟
شیمیدرمانی
در شیمیدرمانی از داروهای ضدسرطان برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده میشود. شیمیدرمانی یک درمان سیستمیک (فراگیر) است. زیرا در این روش داروها وارد جریان خون میشوند و میتوانند روی سلولهای سرطانی در سرتاسر بدن تأثیر بگذارند.
معمولاً داروهای شیمیدرمانی به بیمار تزریق میشوند. میتوان شیمیدرمانی را در بخش بیماران سرپایی بیمارستان، مطب پزشک انجام داد. در تعداد محدودی از موارد، بیمار باید در بیمارستان بستری شود.
سؤالهايي که قبل از شروع شیمیدرمانی میتوانید از پزشک بپرسید:
چرا به این نوع درمان نیاز دارم؟
باید از چه دارو یا داروهایی استفاده کنم؟
داروها به چه صورت عمل خواهند کرد؟
آیا باید قبل از شروع درمان به دندانپزشک مراجعه کنم؟ در صورتیکه دندانپزشک تشخیص دهد که باید دندانهایم را درست کنم، چند وقت بعد میتوان شیمیدرماني را شروع کرد؟
فواید مورد انتظار این نوع درمان چیست؟
خطرها و عوارض جانبی احتمالی این نوع درمان چیست؟ برای کنترل یا برطرف کردن آنها چه کاری باید انجام دهم؟
درمان چه زمانی آغاز ميشود و چه زماني پایان خواهد یافت؟
آیا باید در بیمارستان بستری شوم؟ برای چه مدت؟
درمان چه تأثیری روی فعالیتهای عادی من خواهد داشت؟
آیا شرکت در پژوهش بالینی برای من مناسب است؟
عوارض جانبی درمان سرطان
به دلیل تأثیر درمان سرطان روی بافتها و سلولهای سالم، معمولاً عوارض جانبی بهوجود میآیند. این عوارض عمدتاً به محل تومور، نوع و شدت درمان بستگي دارد. عوارض جانبی در هر فرد احتمالاً متفاوت است و حتی عوارض جانبی در هر جلسه از درمان ميتواند با جلسۀ قبل فرق داشته باشد. قبل از شروع درمان گروه پزشکی در مورد عوارض جانبی احتمالی درمان به شما توضیحاتی خواهند داد و روشهایی را نيز برای کمک به کنترل آنها به شما پیشنهاد میکند.
جراحی
پس از جراحی لازم است مدتی سپری شود تا بيمار بهبود پیدا کند. این مدت برای بيماران مختلف متفاوت است. ممکن است در چند روز اول پس از جراحی احساس درد و ناراحتی داشته باشید. البته معمولاً میتوان با استفاده از داروها، درد را تسكين داد. لازم است قبل از جراحی در مورد روشهای تسکین درد با پزشک یا پرستار خود صحبت کنید تا بتوان برنامۀ مشخصی برای مهار درد فراهم آورد. در صورتیکه پس از جراحی، نیاز به مسکنهای قویتری داشتید پزشک میتواند در برنامۀ تسکین درد شما تغییراتی ایجاد کند.
طبیعی است که تا مدتی پس از جراحی احساس خستگی و ضعف داشته باشید. همچنین شاید جراحی باعث تورم بافتهای صورت شما شود. معمولاً این تورم پس از چند هفته از بین خواهد رفت. خارج کردن غدد لنفاوی گاهي باعث ایجاد نوعی از تورم ميشود که مدتی طولانی باقی ميماند.
معمولاً جراحیهایی که برای خارج کردن تومورهای کوچک درون دهان انجام میشوند مشکلات بلندمدتی ایجاد نمیکنند، ولي در صورت بزرگ بودن تومور، جراح بخشی از سقف دهان (کام)، زبان و فک (آرواره) را نیز خارج ميکند. این نوع جراحی میتواند روی توانایی جویدن و فرو دادن غذا یا حرف زدن شما تأثیر بگذارد. علاوه براین ممکن است صورت شما پس از جراحی ظاهری متفاوت با قبل داشته باشد. میتوان برای بازسازی مجدد استخوانها یا بافتهای دهان از جراحی پلاستیک یا جراحی ترمیمی استفاده کرد.
پرتودرمانی
تقریباً همۀ بیمارانی که از پرتودرمانی در ناحیۀ سر و گردن استفاده میکنند با عوارض جانبی مواجه خواهند شد. به همین دلیل اهمیت دارد قبل از آغاز درمان سرطان وضعیت دهان و دندانها را تا حد امکان بهبود بخشید و تا حد ممکن مشکلات موجود را برطرف کرد. لازم است حداقل دو هفته قبل از آغاز درمان سرطان به دندانپزشک مراجعه کنید تا فاصلۀ زمانی مناسبی بین تعمیرات دندان و بهبود جراحتها و آغاز درمان سرطان وجود داشته باشد.
اصولاً عوارض جانبی پرتودرمانی به مقدار تشعشعی بستگي دارد که به محل تحت درمان اعمال میشود. بعضی از عوارض جانبی در ناحیۀ دهان پس از پایان پرتودرمانی از بین خواهند رفت و بعضی از این عوارض نیز برای مدتی طولانی باقی خواهند ماند. ممکن است تعداد معدودی از عوارض جانبی (نظیر خشکی دهان) هیچگاه برطرف نشوند.
پرتودرمانی میتواند عامل بهوجود آمدن یک یا چند مورد از عوارض جانبی زیر باشد:
خشکی دهان: خشک شدن دهان باعث دشواری خوردن و فرود دادن غذا و حرف زدن میشود. همچنین این حالت میتواند منجر به پوسیدگی دندانها شود. میتوانید برای کمک به بهبود این وضعیت مقدار زیادی آب بنوشید، قطعات یخ یا آبنباتهای بدون شکر بمکید یا از بزاق مصنوعی برای مرطوب نگه داشتن دهان خود استفاده کنید.
پوسیدگی دندان: تشعشع میتواند منجر به پوسیدگی جدی دندانها شود. مراقبت دقیق از دهان به شما کمک میکند دندانها و لثههای خود را در وضعیت مناسبی نگهداری کنید و احساس بهتری داشته باشید.
پزشکان معمولاً توصیه میکنند افراد بعد از هر وعدۀ غذایی و قبل از خواب دندانها، لثهها و زبان خود را با یک مسواک فوقالعاده نرم و خمیردندان حاوی فلوراید، با ملایمت مسواک بزنند. اگر مسواک زدن باعث میشود احساس درد کنید میتوانید مسواک خود را با قرار دادن در آب گرم نرمتر کنید.
در مواردي دندانپزشک به شما توصیه ميکند كه قبل، بعد و در طی پرتودرمانی از ژل فلوراید استفاده کنید.
همچنین چندین بار شستوشوی دهان در روز با استفاده از یک محلول خاص برای شما مفید است. میتوانید این محلول را با استفاده از ترکیب یک چهارم قاشق چایخوری جوششیرین و یک هشتم قاشق چایخوری نمک که در یک فنجان آب گرم حل کردهاید تهیه کنید. پس از شستوشو با این محلول دهان خود را با آب معمولی بشوييد.
درد در ناحیۀ دهان یا گلودرد: پرتودرمانی میتواند منجر به ایجاد زخمها و ورمهای دردناکی شود. پزشک برای کنترل درد داروهایی را برای شما تجویز ميکند. همچنین مواد شستوشودهندۀ خاصی را برای شما تجویز ميکند که گلو و دهان را بیحس کرده و به تسکین درد کمک میکنند. در صورتیکه درد شما ادامه پيدا كرد از پزشک بخواهید داروهای قویتری برای شما تجویز کند.
• زخمی شدن یا خونریزی لثهها: مسواک زدن و استفاده از نخ دندان بايد با ملایمت انجام شود. شاید لازم باشد از مسواک زدن نواحی که زخم شده یا دچار خونریزی میشود خودداری کنید. برای جلوگیری از صدمه دیدن لثهها بهتر است از خلال دندان استفاده نکنید.
عفونت: خشکی دهان و صدماتی که در اثر پرتودرمانی به لایۀ پوشانندۀ دهان وارد میشود میتوانند باعث بهوجود آمدن عفونت گردند. بهتر است روزانه دهان خود را معاینه کنید و در صورت مشاهدۀ هرگونه تغییرات یا زخم، موضوع را با پزشک یا پرستار در ميان بگذاريد.
طولانی شدن زمان موردنیاز برای بهبود جراحات ناشی از انجام درمانهای مربوط به دندان: ممکن است پرتودرمانی منجر به طولانی شدن التیام بافتهای درون دهان شود. بهتر است قبل از شروع پرتودرمانی برای یک معاینه کامل به دندانپزشک مراجعه کنید و تمام مشکلات موجود را تا حد امکان برطرف سازيد.
خشکی فک: پرتودرمانی میتواند روی عضلات مؤثر در جویدن تأثیر گذاشته و باعث شود باز کردن دهان برای شما دشوار گردد. میتوانید با انجام نرمشهای مربوط به ماهیچههای فک مانع از خشک شدن (سفت شدن) فک شوید یا از شدت آن بکاهید. بهیاران معمولاً توصیه میکنند دهان خود را 20 بار پشت سرهم تا حد ممکن باز کرده و سپس ببندید (باز کردن را تا حدی انجام دهید که درد ایجاد نشود). این کار را سه بار در روز انجام دهید.
مشکلات مربوط به دندان مصنوعی: ممکن است پرتودرمانی تغییراتی در بافتهای درون دهان شما ایجاد کند و به دلیل این تغییرات، دندان مصنوعی که قبلاً بهراحتی از آن استفاده میکردید دیگر درون دهان شما جای نگیرد. گاهی به دلیل زخمهای ایجاد شده و خشکی دهان بعضی از افراد تا حدود يك سال پس از پرتودرمانی نمیتوانند از دندان مصنوعی استفاده کنند. پس از ترمیم کامل بافتها و برطرف شدن زخمهای دهان، دندانپزشک میتواند دندان مصنوعی شما را مجدداً آماده کرده یا یک دندان مصنوعی جدید را در دهان شما قرار دهد.
تغییر در حس بویایی و چشایی: ممکن است در طی دورۀ پرتودرمانی طعم و بوی غذاها متفاوت به نظر برسند.
تغییر در کیفیت صدا: ممکن است صدای شما در پایان روز ضعیف شود، همچنین تغییرات آبوهوایی روی صدای شما تأثیر بگذارد. گاهی پرتودرمانی در ناحیۀ گردن باعث متورم شدن حنجره میشود و این امر منجر بهوجود آمدن تغییراتی در صدا یا احساس وجود تودهای در حلق میگردد، كه در صورت لزوم پزشک برای کاهش تورم داروهایی را برای شما تجویز کند.
• تغییرات در تیروئید: پرتودرمانی میتواند روی تیروئید شما تأثیر بگذارد [تیروئید غدهاي در گردن است که زیر حنجره قرار دارد]. در صورتیکه تیروئید به اندازۀ کافی هورمون تیروئید تولید نکند ممکن است احساس سرما یا خستگی کرده یا دچار اضافه وزن شوید و پوست و موی شما نیز خشک شوند. پزشک با آزمایش خون سطح هورمون تیروئید را بررسی ميکند، و اگر سطح آن كمتر از حد مجاز باشد بايد از قرصهای هورمون تیروئید استفاده کنید.
• تغییرات پوستی در نواحی تحت درمان: گاهي پوست در ناحیهای که تحت درمان قرار دارد خشک شده یا قرمز ميشود. لازم است در این دوران از پوست خود به دقت مراقبت کنید، يعني بهتر است این نواحی را در معرض هوا قرار دهید و در عین حال از این قسمتها در مقابل نور خورشید محافظت کنید. همچنین از پوشیدن لباسهایی که روی نواحی تحت درمان ساییده میشوند خودداری کنید و این نواحی را اصلاح نکنید. علاوه براین، نباید بدون مشورت با پزشک از کرمها و لوسیونها در این نواحی استفاده کنید.
خستگی: ممکن است در دوران انجام پرتودرمانی (مخصوصاً در هفتههای آخر) بهشدت احساس خستگی کنید. استراحت به اندازۀ کافی اهمیت زیادی دارد البته پزشکان معمولاً به بیماران توصیه میکنند تا حد ممکن فعالیت داشته باشند.
با اینکه عوارض جانبی پرتودرمانی ناراحتکننده است ولی پزشکان معمولاً میتوانند آنها را معالجه کرده یا تحت کنترل قرار دهند. بهتر است در صورت بروز هر مشکلی با پزشک خود تماس بگیرید تا او بتواند در برطرف کردن آن اقدامات لازم را انجام دهد.
شیمیدرمانی
بعضی از عوارض جانبی شیمیدرمانی و پرتودرمانی مشتركند. بهعنوان مثال شیمیدرمانی نیز ممکن است منجر به دردناک شدن دهان و لثهها، خشکی دهان، عفونت و احساس تغییر در طعم غذاها شود. علاوه براین، بعضی از داروهای ضدسرطان باعث ایجاد خونریزی در دهان و بهوجودآمدن درد شدیدی مشابه با دنداندرد میشوند. عوارض جانبی به نوع و مقدار داروی ضد سرطان استفاده شده و واکنش بدن نسبت به این داروها بستگي دارد. ممکن است تنها در دورۀ درمان یا برای مدت کوتاهی پس از پایان درمان با این عوارض جانبی مواجه شوید.
بهطور کلی داروهای ضدسرطان روی همۀ سلولهایی که بهسرعت تقسیم میشوند تأثیر میگذارند. علاوه بر سلولهای سرطانی، بعضی دیگر از سلولهای طبیعی بدن نیز از سرعت تقسیم زیادی برخوردارند. بهعنوان مثال میتوان به سلولهای زیر اشاره کرد.
سلولهای خون: این سلولها علاوه بر مبارزه با عفونت، به انعقاد خون کمک میکنند و به تمام نقاط بدن اکسیژن ميرسانند. در صورتیکه داروها روی سلولهای خون تأثیر بگذارند احتمال ابتلای شما به عفونت افزایش خواهد یافت، راحتتر دچار کوفتگی و خونریزی میشوید و احساس ضعف و خستگی شدید خواهید داشت.
سلولهای ریشه مو: بعضی از داروها باعث ریزش مو میشوند. بايد بدانيد كه موهای شما مجدداً رشد خواهند کرد ولی رنگ و بافت آنها شايد متفاوت با قبل باشد.
سلولهای پوشاننده دستگاه گوارش: بعضی از داروها موجب کاهش اشتها، حالت تهوع و استفراغ، اسهال یا بهوجود آمدن جراحتهای روی لبها یا درون دهان میشوند. بسیاری از این عوارض جانبی با دارو قابل کنترل هستند.
تغذیه
تغذیه مناسب در دوره درمان سرطان به معنای مصرف مقدار کافی کالری و پروتئین براي جلوگیری از کاهش وزن، بازیابی نیرو و بازسازی مجدد بافتهای سالم است. با اینحال گاهي داشتن تغذیه مناسب در طی درمان سرطان دهان دشوار است، يعني بيماران به دلیل از دست دادن اشتها تمایلی به غذا خوردن ندارند و يا به دلیل احساس درد یا خستگی از خوردن غذا خودداری کنند. علاوه براین خشکی و زخم دهان یا تغییر در طعم و بوی مواد غذایی باعث شود غذا خوردن برای بيمار دشوار باشد.
اگر دهان شما دچار خشکی شده است، مصرف غذاهای نرم که با سسها یا شیره گوشت مرطوب شده است برای شما سادهتر خواهد بود. معمولاً فرو دادن غذاهایی نظیر سوپهای غلیظ ، پودینگها و میلکشیکها آسانتر است. پرستار یا متخصص تغذیه میتواند در زمینه انتخاب غذای مناسب به شما کمک کند. همچنین مقالهاي در پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) به نام «نکاتی در مورد تغذیة بیماران سرطانی» حاوی تعداد زیادی ایده و دستورهاي غذایی مفید است، كه قابل استفاده ميباشد.
گاهی لازم است بعضی از بيماران پس از پرتودرمانی یا جراحی سرطان دهان از لوله تغذیه (غذا رسانی) استفاده کنند. لوله تغذیه یک لوله پلاستیکی قابل انعطاف است که از طریق یک شکاف در ناحیه شکم، وارد معده میشود. این لوله تقریباً در همه موارد بهطور موقت جایگذاری میشود. بیشتر بيماران به تدریج رژیم غذایی عادی خود را در پیش میگیرند.
برای مراقبت از دهان در طی درمان سرطان بهتر است از مصرف مواد غذایی زیر اجتناب کنید:
غذاهای تند و ترد (برشته شده) مانند چیپس .
غذاهای داغ، پر ادویه یا دارای اسید زیاد نظیر مرکبات و آبمیوهها.
غذاهای شیرین (حاوی شکر) که معمولاً باعث (پوسيدگي دندانها) ميشوند.
نوشیدنیهای الکلی.
ترمیم (بازسازی)
بعضي مواقع لازم ميشود بعضی از مبتلايان به سرطان دهان از جراحی پلاستیک یا ترمیمی برای بازسازی استخوانها یا بافتهای دهان استفاده کنند. تحقیقات انجام شده در این زمینه منجر به دستیابی به پیشرفتهای قابلملاحظهای در نحوه ترمیم بافتها و استخوانها شده است.
بعضی از بيماران نیاز دارند از ایمپلنتدندانی یا پیوند (پیوند بافتی که از بخش دیگری از بدن جدا شده است) استفاده کنند. میتوان از پوست، ماهیچه و استخوانهای ناحیه قفسۀ سینه، بازو یا پا برای پیوند در حفره دهان استفاده کرد. جراح پلاستیک از این بافتها برای بازسازی استفاده میکند.
اگر تمایل دارید از ترمیم استفاده کنید بهتر است قبل از آغاز درمان با جراح پلاستيك مشورت کنید. میتوانید بهطور همزمان در هنگام خارج کردن غده يا بافت سرطاني تحت جراحی ترمیمی قرار بگیرید یا در صورت تمایل میتوانید بعداً این جراحی را انجام دهید. در مورد اینکه کدام حالت برای شما مناسبتر است بستگي به نظر پزشک شما دارد.
توانبخشی
گروه مراقبت پزشکی به شما کمک میکند در سریعترین زمان ممکن به زندگی عادی خود بازگردید و بتوانید فعالیتهای همیشگی را انجام دهید. اهداف توانبخشی بهشدت بیماری و نوع درمان بستگي دارد. توانبخشی شامل جایگذاری پروتزهای مربوط به دندان یا استفاده از ایمپلنتهای مربوط به دندان است. علاوه براین، احتمال دارد گفتاردرمانی، مشاوره غذایی یا خدمات دیگر نیز جزئی از توانبخشی باشند.
گاهی انجام جراحی برای بازسازی استخوانها یا بافتهای دهان امكانپذير نيست. یک دندانپزشک که دورههای ویژهای را گذرانده است (دندانپزشک متخصص پروتز- پروستو دنتیست) ميتواند پروتزهایی برای شما بسازد که با کمک آن بهصورت طبیعی غذا بخوريد و حرف بزنید. برای بهکار بردن این پروتزها گاهي لازم است آموزش ببینید.
معمولاً در صورتیکه سرطان دهان یا درمان آن مشکلاتی را برای حرف زدن ایجاد کند دورههای گفتاردرمانی در سریعترین زمان ممکن آغاز میشوند. ممکن است گفتاردرمان در زمان بستری شما در بیمارستان برنامه لازم برای درمان و انجام تمرينهاي گفتاردرماني را با شما هماهنگ کند. معمولاً گفتاردرمانی پس از ترخیص شما از بیمارستان نیز ادامه خواهد یافت.
مراقبت پیگیرانه
پیگیری سلامتی بیمار پس از درمان از اهمیت بهسزایی برخوردار است. گاهی با اینکه به نظر میرسد همۀ بخشهای سرطاني خارج شده یا نابود گشته است فرد مجدداً به سرطان مبتلا میشود. يك دلیل عود (بازگشت مجدد) بیماری، سلولهای سرطانی است که در بدن باقی مانده و تشخیص داده نشده بودند. پزشک بر روند بهبود شما نظارت میکند و بررسی لازم را انجام میدهد تا در صورت بازگشت بیماری به سرعت آن را تشخیص دهد. انجام معاینات منظم باعث میشود هرگونه تغییر در وضعیت سلامتی شما مورد مطالعه قرار گیرد. احتمالاً پزشک، به شما توصيه خواهد کرد که دهان خود را بهطور منظم معاینه کنید و علاوه براین هنگام ملاقات با دندانپزشک، از او بخواهید معاینات لازم را انجام دهد. اهمیت زیادی دارد که هرگونه تغییر جدید در دهانتان را فوراً به پزشک اطلاع دهید.
معایناتی که بهطور منظم در مطب پزشک انجام ميشود شامل معاینه دهان، حلق و گردن است. هر چند وقت یک بار پزشک یک معاینه جسمی (فیزیکی) کامل انجام ميدهد، دستور انجام آزمایشهايي را صادر ميکند و از عکسبرداری با اشعه ايكس استفاده ميکند.
احتمالاً بهوجود آمدن سرطان دوم در دهان، حلق یا دیگر نواحی سر و گردن در كساني که قبلاً به سرطان دهان مبتلا بودهاند زیاد است.
احتمال ابتلا به سرطان دوم در آنها که از دخانیات یا مشروبات الکلی استفاده میکنند بیشتر است: پزشکان قویاً به بیماران خود توصیه میکنند از نوشیدن مشروبات الکلی و استعمال دخانیات خودداري کنند تا احتمال ابتلا آنها به سرطان دوم و دیگر بیماریها کاهش پیدا کند.
حمایت از مبتلايان به سرطان دهان
زندگی افراد مبتلا به بیماریهای خطرناک نظیر سرطان دهان ساده نیست. ممکن است نگران مراقبت از خانوادۀ خود، حفظ موقعیت شغلی یا انجام فعالیتهای روزانهتان باشید. علاوه براین معمولاً نگرانیهایی در مورد درمان و رویارویی با عوارض جانبی، بستری شدن در بیمارستان و پرداخت هزینههای پزشکی وجود دارد. پزشکان، پرستاران و دیگر اعضاي گروه پزشكي میتوانند به سؤالهاي شما در مورد درمان، کار کردن و انجام فعالیتهای دیگر پاسخ دهند. اگر ميخواهيد راجع به نگرانیها و احساسات خود صحبت کنید میتوانید به مددکار اجتماعی يا مشاور خود مراجعه کنید. معمولاً مددکار اجتماعی میتواند منابعی برای دریافت کمکهای مالی، کمک برای رفتوآمد، مراقبت خانگی یا حمایت عاطفی به شما راهنمايي کند.
علاوه براین، گروههای حمایتی نیز میتوانند به شما کمک کنند. در این گروهها، بیماران و اعضاي خانوادهشان با بیماران دیگر و اعضا خانواده آنها ملاقات میکنند و آنچه را که در مورد کنار آمدن با بیماری و تأثیرات درمان آموختهاند با یکدیگر در ميان میگذارند. در این گروهها افراد بهصورت حضوری، از طریق تلفن یا بهوسیلۀ اینترنت با هم در تماس خواهند بود. میتوانید برای پیدا کردن یک گروه حمایتی از یکی از اعضاي تیم پزشکی خود کمک بخواهید.
امیدبخشی تحقیقات سرطان
پزشکان در نقاط مختلف دنيا انواع مختلفی از پژوهشهای بالینی را انجام میدهند [پژوهشهای بالینی مطالعات تحقیقاتی هستند که افراد بهصورت داوطلبانه در آن شرکت میکنند.] پزشکان در این پژوهشها در مورد روشهای جدید و مؤثرتر برای پیشگیری، تشخیص و درمان سرطان دهان مطالعاتی انجام میدهند. تاکنون این پژوهشها به پیشرفتهایی زیادی دست پیدا کردهاند و پژوهشگران همچنان برای يافتن روشهای مؤثرتر تحقیقاتی انجام میدهند.
ممکن است آنها که در پژوهش بالینی شرکت میکنند از جمله اولین كساني باشند که از فواید یک درمان مؤثر بهرهمند میشوند. علاوه براین حتی اگر افراد شرکت کننده در این پژوهشها بهطور مستقیم از فواید درمان بهرهمند نشوند در هر صورت نقشی مهم در کمک به پزشکان جهت آشنایی بیشتر با بیماری و نحوۀ کنترل آن خواهند داشت. با اینکه پژوهشهای بالینی ممکن است خطراتی را نیز به همراه داشته باشند ولی پزشکان نهایت تلاش خود را برای حفاظت از بیماران انجام میدهند.
پژوهشگران، تحقیقاتی را در زمینه داروهای ضد سرطان و ترکیب داروها انجام میدهند. در حال حاضر آنها در حال بررسی ترکیب پرتودرمانی با داروها و درمانهای دیگر هستند. علاوه براین محققان داروهایی را که به پیشگیری یا کاهش عوارض جانبی پرتودرمانی کمک میکنند مورد آزمایش قرار میدهند.
poune
17th June 2011, 04:30 PM
آنچه باید دربارۀ سرطان حنجره بدانید
What You Need To Know About Larynx Cancer
مقدمه
این مقالة پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) اطلاعات مهمی دربارۀ سرطان حنجره دارد.
این مقاله به بحث دربارۀ علل احتمالی، علائم، تشخیص بیماری، و درمان آن پرداخته و نیز اطلاعاتی را برای کمک به بیماران جهت مقابله با سرطان حنجره ارائه میدهد.
اگر بخواهيد انتشارات مرتبط با سرطان دسترسي پيدا كنيد ميتوانيد به پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) مراجعه كنيد.
حنجره
حنجره عضوی در جلو گردن شما است. به این عضو همچنین جعبه صوتی گفته میشود که با حدود 5 سانتیمتر طول و 5 سانتیمتر عرض در بالای نای (Trachea) قرار دارد. در زیر و پشت حنجره نيز، مری قرار گرفته است.
حنجره داراي دو لایه ماهیچه است که تارهای صوتی را تشکیل میدهد. غضروف جلو حنجره را گاهی سیب آدم (Adams Apple) میگویند.
حنجره سه بخش مهم دارد:
قسمت بالای حنجره.
خود حنجره که در وسط قرار دارد و تارهای صوتی را شامل ميشود.
قسمت پایین حنجره در انتها قرار دارد كه به نای متصل است.
حنجره نقش مهمی در تنفس، فرو دادن غذا، و حرف زدن دارد. حنجره مانند یک سوپاپ بر روی نای عمل میکند. این سوپاپ باز و بسته میشود تا اجازه تنفس، بلع غذا و حرف زدن را به فرد بدهد:
تنفس: هنگامیکه فرد تنفس میکند، تارهای صوتی استراحت میکنند و باز میشوند، و زمانیکه فرد نفس خود را نگه میدارد تارهای صوتی محکم بسته میشوند.
بلع غذا: حنجره از نای مراقبت میکند. زمانیکه غذا را فرو ميدهيد، یک لایه به نام اپیگلوت ورودی حنجره را میپوشاند تا مانع ورود غذا به ریه شود. غذا از طریق مری وارد معده میشود.
صحبت کردن: حنجره تولید صوت میکند. زمانیکه حرف میزنید، تارهای صوتی شما محکم بسته شده و بسیار به هم نزدیک میشوند. هوا از شش به لابهلای آنها رانده شده و باعث لرزش آنها میشود. این اتفاق باعث ایجاد صوت میشود. زبان، لبها، و دندانها، این صدا را تبدیل به واژگان میکنند.
سرطان چیست؟
سرطان در سلولها که عامل اصلی تشکیل بافت هستند، ظاهر میشود. بافتها اعضاي بدن را میسازند. بهطور طبیعی، سلولها رشد کرده و هنگامیکه بدن به سلولهای جدید نیاز دارد، تقسیم شده و سلول جدید تولید میکنند. وقتی سلولها پیر میشوند، میمیرند و سلولهای جدید جای آنها را میگیرند.
گاهي این فرآیند منظم، اشتباه پیش میرود. سلولهای جدید زمانیکه بدن به آنها نیاز ندارد تشکیل میشوند و سلولهای پیر وقتي که باید بمیرند، از بین نمیروند. این سلولهای اضافه تشکیل تودهای از بافت را میدهند که به رشد زائد و یا تومور معروف است. رشد زائد در ناحیه حنجره، ندول (Nodules) و یا پوليپ نامیده میشوند. بايد دانست كه تمام تومورها سرطاني نیستند.
تومورها خوشخیم (غیرسرطانی) و یا بدخیم (سرطانی) هستند:
تومور خوشخیم سرطانی نیست.
آنها معمولاً کشنده نیستند.
تومورهای خوشخیم را میتوان برداشت و بهندرت دوباره رشد میکنند.
سلولهای تومور خوشخیم به بافتهای اطراف خود و یا دیگر قسمتهای بدن گسترش نمییابند.
تومورهای بدخیم، سرطانی هستند.
آنها عموماً جدیتر بوده و ممکن است زندگی را تهدید کنند.
تومورهای بدخیم را میتوانند بردارند، اما احتمال دارد كه دوباره رشد کنند.
سلولهای تومور بدخیم به بافتها و ارگانهای اطراف هجوم ميبرند و به آنها آسیب ميرسانند. همچنین، سلولهای سرطانی، گاهي از تومور بدخیم جدا شده و وارد جریان خون و یا دستگاه لنفاوی ميشوند. به همین طریق است که سلولهای سرطانی از سرطان اولیه(تومور اولیه) جدا شده و گسترش پیدا ميکند و در دیگر اعضا، تومور جدید تولید میکند. گسترش سرطان را متاستاز میگویند. انواع مختلف سرطان، تمایل به گسترش به قسمتهای مختلف بدن دارند.
سرطان حنجره ميتواند در هر بخشي از حنجره بهوجود بيايد. بسیاری از سرطانهای حنجره در دهانه حنجره شروع میشوند. دیوارههای داخلی حنجره با سلولهایی به نام سلولهای سنگفرشی پوشیده شده است که تقریباً تمام سرطانهای حنجره در این سلولها شروع میشود. این سرطانها به کارسینوم (سرطان) سلول سنگفرشی معروف است.
اگر سرطان حنجره گسترش پیدا کند (متاستاز)، سلولهای سرطانی اغلب در غدد لنفاوی اطراف در ناحیه گردن پخش میشوند. سلولهای سرطانی همچنین میتوانند به پشت زبان، دیگر قسمتهای گلو و گردن، ریهها، و دیگر قسمتهای بدن گسترش یابند. هنگامیکه این امر اتفاق بیفتد تومور جدید از همان نوع سلولهای غیرطبیعی تومور اولیه در حنجره است. برای مثال، اگر سرطان حنجره به ریه گسترش پیدا کند، سلولهای سرطانی ریه در واقع سلولهای سرطانی حنجرهای هستند. به این بیماری، سرطان متاستاتیک حنجره، و نه سرطان ریه، گفته ميشود. این سرطان به شیوۀ سرطان حنجره و نه سرطان ریه درمان میشود. پزشکان گاهی به این تومور جدید بیماری «دوردست» میگویند.
سرطان حنجره: چه کسی در معرض خطر است؟
هیچکس علت دقیق بهوجود آمدن سرطان حنجره را نمیداند. پزشکان بهندرت میتوانند توضیح دهند که چرا یک فرد به این بیماری مبتلا میشود ولی دیگری نمیشود. اما ما به یقین میدانیم که سرطان حنجره مسری نیست، یعنی از کسی به کسی سرایت نمیکند. كساني كه دارای عوامل خطرزای خاص هستند به نسبت دیگران بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. عامل خطرزا هر چیزی است که احتمال ابتلای فرد را به بیماری بیشتر میکند.
مطالعات، عوامل خطرزای زیر را در مورد ابتلا به این بیماری مشخص کردهاند:
سن: سرطان حنجره اکثر اوقات در افراد بالای 55 سال اتفاق میافتد.
جنسیت: مردها چهار برابر بیشتر از زنان در خطر ابتلا به سرطان حنجره هستند.
استعمال دخانیات: سیگاریها بسیار بیشتر از غیر سیگاریها در معرض ابتلا به سرطان حنجره هستند. این خطر برای سیگاریهایی که الکل زیاد مصرف میکنند بیشتر است.
كساني که کشیدن سیگار را ترک میکنند خطر ابتلا به سرطان حنجره و نیز سرطان ریه، دهان، لوزالمعده (پانکراس)، مثانه، و مری را بسیار در خود کاهش ميدهند. همچنین ترک سیگار احتمال این را که شخص مبتلا به سرطان حنجره دچار سرطان دومی در سر و یا ناحیۀ گردن شود کاهش میدهد. (سرطان حنجره بخشی از گروهی از سرطانها به نام سرطانهای سر و گردن است.)
الکل: آنها که الکل مصرف میکنند بیشتر از غیرالکلیها در معرض ابتلا به سرطان در ناحیۀ حنجره هستند. این خطر با میزان الکل مصرفی افزایش پیدا کند. اگر فرد علاوه بر الکل، دخانیات نیز مصرف کند، خطر ابتلا نیز افزایش پیدا میکند.
پیشینۀ خانوادگی سرطان سر و گردن: تقریباً یک نفر از چهار نفری که یک بار دچار سرطان سر و گردن شدهاند، برای بار دوم هم به سرطان سر و گردن اولیه دچار میشوند.
شغل: کارگرانی که در معرض بخار اسیدسولفوریک و یا نیکل هستند خطر ابتلا به سرطان ناحیۀ حنجره در آنها بیشتر است. همچنین، کار کردن با پنبه نسوز میتواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. کارگرانی که با پنبه نسوز سروکار دارند بایستی از قوانین ایمنی و کار پیروی کنند تا مانع استنشاق رشتههای پنبه نسوز شوند. دیگر مطالعات نشان میدهد داشتن ویروسهای خاص و یا کمبود ویتامین A در رژیم غذایی احتمال خطر ابتلا به سرطان حنجره را افزایش ميدهد. عامل خطرزای دیگر داشتن بیماری ریفلاکس معده به مري (GERD) است که باعث میشود اسید معده به داخل مری برگردد.
البته اکثر كساني که دارای این عوامل خطرزا هستند مبتلا به سرطان حنجره نميشوند. اگر نگران احتمال ابتلا به سرطان حنجره هستید، بایستی نگرانی خود را با پزشک در میان بگذارید، او ممکن است شیوههایی را براي کاهش خطر ابتلا به این بیماری و برنامۀ مناسبی را براي انجام معاینات عمومی به شما توصيه كند.
علائم سرطان حنجره:
علائم سرطان حنجره اساساً بستگی به اندازه تومور و محل آن در حنجره دارد. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
زبری صدا و دیگر تغییرات صوتی.
پيدايش تودهای در گردن.
سوزش گلو و یا احساس اینکه چیزی در گلوی شما گیر کرده است.
سرفهای که برطرف نمیشود.
مشکلات در تنفس.
بوی بد دهان.
گوش درد.
کاهش وزن.
این علائم ممکن است در اثر سرطان و یا دیگر مشکلات کماهمیتتري باشد، و فقط اين پزشک است كه میتواند این امر را با اطمینان به شما بگوید.
تشخیص بیماری:
اگر علائم سرطان حنجره را در خود دارید، پزشک ممکن است برخی و یا تمامی معاینات زیر را برای شما انجام دهد:
معاینۀ فیزیکی: پزشک گردن شما را لمس کرده و تیروئید، حنجره، و غدد لنفاوی را براي یافتن تودههای غیرطبیعی و یا تورم بررسی میکند و برای معاینۀ گلو، زبان فرد را به پایین فشار ميدهد.
آندوسکوپی غیرمستقیم: پزشك با استفاده از يك آيينه كوچك با دستة بلند انتهاي گلو را معاينه ميكند تا وجود نواحي غيرطبيعي را بررسي كرده و ببيند آيا تارهاي صوتي آنگونه كه بايد حركت ميكنند يا نه. این آزمایش درد ندارد اما پزشک ممکن است در ناحیه گلو بیحسی موضعی ایجاد کند تا مانع حالت تهوع شود. این معاینه در مطب پزشك انجام میشود.
آندوسکوپی مستقیم: پزشک لولهای باریک و مجهز به نور به نام دستگاه مخصوص معاینۀ حنجره را از طریق بینی یا دهان وارد میکند، و همين كه لوله وارد گلو شد، پزشک امكان مييابد نواحیای را که توسط آیینه دیده نمیشوند معاینه کند. بیحسی موضعی، میزان ناراحتی فرد را کاهش داده و مانع احساس تهوع میشود. همچنین برای کمک به آرامش فرد، گاهي به او داروی مسکن ميدهند. پزشک در صورت لزوم از بیهوشی عمومی جهت معاينه بیمار استفاده میکند. این معاینه در مطب پزشک، درمانگاه، و یا بیمارستان انجام ميشود.
سی.تی.اسکن: یک دستگاه اشعه ايكس که به کامپیوتر متصل است یک رشته عکسهای دقیق از ناحیۀ گردن میگیرد. گاهي رنگ مخصوصی به بیمار تزریق ميشود تا حنجره در عکسها واضحتر نشان داده شود. پزشک از طریق نتایج سی.تی.اسکن، به تومورهای ناحیۀ حنجره و یا قسمتی دیگر از گردن پي ميبرد.
نمونهبرداری: اگر معاینهای نواحی غیرطبیعی را نشان دهد، پزشک ممکن است نمونۀ کوچکی از بافت را بردارد. به برداشتن بافت جهت بررسی سلولهای سرطانی نمونهبرداری میگویند. برای انجام نمونهبرداری به بیمار بیحسی موضعی و یا بیهوشی عمومی میدهند و پزشک نمونههایی از بافت را از طریق دستگاه مخصوص معاینۀ حنجره برمیدارد. سپس آسیبشناس بافتها را براي بررسی سلولهای سرطانی در زیر میکروسکوپ معاینه میکند. نمونهبرداری تنها راه مطمئن برای آگاهی از این امر است که آیا یک تومور، سرطانی است یا خیر.
اگر نمونهبرداری لازم باشد میتوانید سؤالهاي زیر را از پزشک بپرسید:
به چه نوع نمونهبرداری نیاز دارم؟ چرا؟
نمونهبرداری چقدر طول خواهد کشید؟ آیا در طی آن هوشیار خواهم بود؟ و درد دارد يا نه؟
بعد از چه مدتی از نتایج آن مطلع خواهم شد؟
خطری وجود دارد؟ احتمال عفونت و یا خونریزی بعد از نمونهبرداری چقدر است؟
اگر مبتلا به سرطان باشم، چه کسی دربارۀ درمان با من صحبت خواهد کرد؟ چه موقع؟
مرحلهبندی:
جهت برنامهریزی بهترین درمان، پزشک باید مرحله، یا میزان پیشرفتِ بیماری را بداند. مرحلهبندی تلاش دقیق جهت پی بردن به این امر است که آیا سرطان گسترش يافته و اگر چنین است، به کدام قسمتهای بدن رسوخ كرده است. پزشک بهمنظور آگاهی از اینکه آیا سرطان به غدد لنفاوی، دیگر نقاط گردن و یا مکانهای دورتر گسترش یافته یا نه، از اشعه ايكس، سی.تی.اسکن، و یا ام.آر.آی استفاده ميکند.
درمان:
مبتلايان به سرطان حنجره اغلب میخواهند نقش فعالی در تصمیمگیری جهت مراقبت پزشکی خود داشته باشند. این امر طبیعی است که فرد بخواهد بداند چه کارهایی میتواند برای بیماری و گزینههای درمانی خود انجام دهد،لكن ضربۀ روحی و فشار عصبي (استرس) بعد از تشخیص سرطان ممکن است باعث شود آنچه را که میخواهید از پزشک خود بپرسید یادتان برود. موارد زیر چند پیشنهاد است که شاید برای شما مفید باشد:
فهرستی از سؤالات خود آماده کنید.
هنگام ملاقات با پزشک از گفتههاي او یادداشت بردارید.
از پزشک بپرسید آیا میتوانید صداي او را ضبط كنيد.
از یکی از اعضای خانواده و یا دوستان خود بخواهید که هنگام ملاقات با پزشک شما را همراهی کند.
پزشک ممکن است که شما را به یکی از متخصصین معرفی کند که سرطان حنجره را درمان میکند، مثلاً جراح، متخصص گوش و حلق و بيني، و يا راديوتراپيست- انكولوژيست.خودتان هم میتوانید از پزشک تقاضای ارجاع کنید. درمان معمولاً طی چند هفتة اول بعد از تشخیص شروع میشود. معمولاً، زمان کافی برای صحبت با پزشک دربارۀ گزینههای درمان، گرفتن نظر دوم، و آگاهی بیشتر از بیماری قبل از تصمیمگیری دربارۀ درمان وجود دارد.
گرفتن نظر دوم:
قبل از شروع درمان، بیمار ممکن است بخواهد که دربارۀ تشخیص بیماری و برنامۀ درمان نظر دومی نیز دریافت کند. برخی شرکتهای بیمه تقاضای نظر دوم میکنند، دیگر شرکتها ممکن است در صورتیکه بیمار و یا پزشك تقاضای نظر دوم کند، آنرا تحت پوشش قرار دهند.
شیوههای متعددی جهت پیداکردن پزشکی برای گرفتن نظر دوم وجود دارد:
پزشک ممکن است که شما را ارجاع داده و یا ممکن است خودتان تقاضای رجوع به یک و یا چند متخصص دیگر را بکنید. در مراکز سرطان، چندین متخصص اغلب در قالب یک گروه با هم همکاری میکنند. این گروه ممکن است شامل جراح، راديوتراپيست - آنكولوژيست، و يا هماتولوژيست - آنكولوژيست. آسیبشناس گفتاری، و متخصص تغذیه باشد. در برخی مراکز سرطان، میتوانید همۀ آنها را در یک روز ملاقات کنید.
آماده شدن برای درمان:
پزشک گزینههای درمانی و نتایج مورد انتظار از هر گزینه را برای شما تشریح ميکند. ممکن است بخواهید بدانيد که درمان چگونه چهره، نفس کشیدن، و صحبتکردن شما را عوض خواهد کرد. شما و پزشکتان میتوانید برای ایجاد یک برنامه درمانی که مطابق با نیازها و ارزشهای شخصی شماست همکاری کنید.
گزینه درمان به تعدادی از عوامل از قبیل وضعیت عمومی سلامت بيمار، اینکه سرطان در کجای حنجره شکل گرفته، اندازه تومور، و اینکه آیا سرطان گسترش یافته یا نه، بستگی دارد.
اگر سیگار میکشید، یک کار خوب در جهت آمادگی برای درمان، ترک سیگار است. مطالعات نشان داده است که درمان در افراد غیرسیگاری موفقتر عمل کردهاست.
اینها سؤالهايي است که قبل از شروع درمان میتوانید از پزشک بپرسید:
سرطان کجا قرار گرفته و آیا گسترش یافتهاست؟
گزینههای درمانی من چيست؟ کدام را برای من توصیه میکنید؟ چرا؟
فواید هر درمان کدام است؟
خطرات و عوارض جانبی احتمالی هر درمان چیست؟
بعد از درمان از لحاظ ظاهری چطور به نظر خواهم رسید؟
بعد از درمان چگونه حرف خواهم زد؟ آیا نیاز دارم که گفتار درمانی هم بکنم؟
آيا در خوردن دچار مشکل خواهم شد؟
آیا نیاز خواهم داشت که فعالیتهای روزانهام را تغییر دهم؟
چه موقع میتوانم سرکار برگردم؟
هزینه احتمالی درمان چقدر خواهد بود؟ آیا بیمه این هزینه را پوشش میدهد؟
آیا پژوهش بالینی برای من مناسب خواهد بود؟ آیا میتوانید در پیدا کردن آن به من کمک کنید؟
هر چند وقت يك بار به معاینه عمومی نیاز دارم؟
لازم نیست که همۀ سؤالها را در یک جلسه بپرسید و یا پاسخ تمام آنها را بفهمید. فرصتهای دیگری هم خواهد بود تا از پزشک بخواهید موارد مبهم را برای شما روشن کند و نیز از او تقاضای اطلاعات بیشتری بکنید.
شیوههای درمان:
سرطان حنجره از طریق پرتودرمانی، جراحی، و یا شیمیدرمانی، درمان ميشود. بعضي از بیماران، ترکیبی از درمانها را دریافت میکنند.
پرتودرمانی
پرتودرمانی (که به آن رادیوتراپی هم میگویند) از اشعه ايكس با انرژی بالا براي از بین بردن سلولهای سرطانی مورد استفاده قرار ميگيرد. اشعه، تومور و بافت اطراف آن را هدف قرار میدهد. پرتودرمانی درمان موضعی است. این نوع درمان تنها بر سلولهای ناحیه تحت درمان اثر میگذارد و اغلب پنج روز در هفته و به مدت پنج تا هشت هفته انجام میشود.
سرطان ناحیه حنجره ممکن است تنها از طریق پرتودرمانی و یا با ترکیبی از جراحی و شیمیدرمانی مورد درمان قرار بگیرد.
پرتودرمانی به تنهایی: پرتودرمانی به تنهایی برای تومورهای کوچک و یا برای بیمارانی که نمیتوانند تحت عمل جراحی قرار بگیرند بهکار میرود.
پرتودرمانی همراه با جراحی: پرتودرمانی ممکن است جهت کوچک کردن تومور بزرگ قبل از جراحی و یا از بین بردن سلولهای سرطاني باقیمانده در محل بعد از جراحی استفاده شود. اگر تومور بعد از جراحی دوباره رشد کند، اغلب با پرتودرمانی معالجه میشود.
پرتودرمانی همراه با شیمیدرمانی: پرتودرمانی ممکن است قبل، بعد و يا در حين شیمیدرمانی بهکار برده شود.
بعد از پرتودرمانی، بعضيها نیاز دارند که در شکمشان لولههای تغذیه قرار بدهند. لوله تغذیه معمولاً بهطور موقت كار گذاشته میشود.
اینها سؤالهايي هستند که میتوانید قبل از شروع به پرتودرمانی از پزشک بپرسید:
چرا به این درمان نیاز دارم؟
خطرها و عوارض جانبی این بیماری چيست؟
آیا عوارض جانبی طولانیمدت نیز وجود خواهد داشت؟
آیا قبل از شروع درمان باید به دندانپزشک مراجعه کنم؟
درمان من چه زماني شروع و چه وقت تمام میشود؟
در طی درمان چه احساسی خواهم داشت؟
برای مراقبت از خود در طی درمان چه کارهایی میتوانم بکنم؟
آیا میتوانم به فعالیتهای عادي خود ادامه دهم؟
گردن من بعد از عمل چطور به نظر خواهد آمد؟
آيا احتمال برگشت تومور وجود دارد؟
هر چند وقت يكبار نیاز به معاینۀ عمومی دارم؟
جراحی
جراحی عملي است که طی آن پزشک با استفاده از یک چاقوی کوچک جراحی و یا لیزر و در حالیکه بیمار بیهوش است غده يا بافت سرطاني را خارج میکند. زمانیکه بیماری نیاز به جراحی دارد، نوع عمل اساساً بستگی به اندازه و محل دقیق تومور دارد.
انواع مختلفی از برداشتن حنجره (Laryngectomy) (جراحی جهت برداشتن بخشی و یا تمامی حنجره) وجود دارد.
برداشتن کامل حنجره: جراح تمام حنجره را خارج میکند.
برداشتن یکطرفۀ حنجره (Hemilaryngectemy): جراح قسمتی از حنجره را خارج میکند.
برداشتن حنجره فوق گلوت: جراح، قسمت بالای دهانه حنجره- قسمت فوقانی حنجره – را خارج میکند.
کوردکتومی (Cordectomy): جراح یکی و یا هر دو تار صوتی را خارج میکند.
جراح گاهي غدد لنفاوی گردن را نیز خارج میکند. به این نوع جراحی برداشتن غده لنفاوی میگویند. جراح ممکن است تیروئید بیمار را نیز خارج کند.
در طی جراحی برای سرطان حنجره، ممکن است لازم باشد جراح یک دهانه (منفذ تنفسی) ایجاد کند. (این جراحی تراکئوستومی نام دارد) منفذ تنفسی راه تنفسی جدیدی است که از طریق یک منفذ در جلو گردن بهوجود میآید.
هوا از طریق این منفذ به نای و ریهها وارد شده و خارج میشود. یک لوله تراکئوستومی که لوله تریک (Trake) نيز نامیده میشود، راه تنفسی جدیدی را باز نگه میدارد. برای بسیاری از بیماران، منفذ تنفسی، موقتی است و تنها تا زمان بهبودی بیمار بعد از عمل مورد نیاز است. براي آگاهي بیشتر دربارۀ منفذ تنفسی به بخش «زندگی با منفذ تنفسی» مراجعه کنید.
بعد از جراحی، بعضي از بيماران ممکن است بهطور موقت نیاز به لولۀ تغذیه داشته باشند.
اینها سؤالهايي است که قبل از جراحی ميتوانيد از پزشک بپرسید:
بعد از عمل چه احساسی خواهم داشت؟
آیا نیاز به منفذ تنفسی خواهم داشت؟
آیا بايد یاد بگیرم چطور از خود و یا بریدگی بهوجود آمدة خود در منزل مراقبت کنم؟
اثر زخم در کجا قرار خواهد داشت؟ چگونه به نظر خواهد آمد؟
آیا جراحی بر توانایی تکلم من اثر خواهد گذاشت؟ اگر اینطور است، چه کسی به من آموزش خواهد داد که به شیوه جدید صحبت کنم؟
چه موقع میتوانم به فعالیتهای عادي خود برگردم؟
شیمیدرمانی
شیمیدرمانی به استفاده از داروها جهت از بین بردن سلولهای سرطانی گفته میشود. پزشک ممکن است یک نوع دارو و یا ترکیبی از داروها را برای بیمار تجویز کند. داروهای سرطان حنجره معمولاً از طریق تزریق به جریان خون وارد میشود و در كل بدن جريان مييابد.
شیمیدرمانی به شیوههای مختلفي برای درمان سرطان ناحیه حنجره بهکار میرود: قبل از جراحی و یا پرتودرمانی: در برخی موارد، قبل از جراحی و یا پرتودرمانی، داروهایی براي کوچک کردن یک تومور بزرگ به بيمار داده میشود.
بعد از جراحی و یا پرتودرمانی: شیمیدرمانی ممکن است بعد از جراحی و یا پرتودرمانی و بهمنظور از بین بردن سلولهای سرطانی باقیمانده بهکار برود. این نوع درمان برای سرطانهایی که گسترش یافتهاند نيز بهکار ميرود.
بهجای جراحی: شیمیدرمانی ممکن است همراه با پرتودرمانی و بهجای جراحی بهکار برده شود. در این حالت، حنجره را برنمیدارند و صدای فرد هم باقی میماند.
شیمیدرمانی در بخش بیماران سرپایی بیمارستان، در مطب پزشک، و یا در منزل انجام ميشود و بهندرت بيمار در بیمارستان بستری ميشود.
اینها سؤالهايي است که قبل از شروع شیمیدرمانی میتوانید از پزشک بپرسید:
چرا به این نوع درمان نیاز دارم؟
این نوع درمان چه کاری انجام خواهد داد؟
آیا دچار عوارض جانبی خواهم شد؟ چه کاری میتوانم در مورد عوارض جانبی انجام دهم؟
طول درمان من چقدر خواهد بود؟
هرچند وقت يكبار نیاز به معاینۀ عمومی دارم؟
عوارض جانبی درمان سرطان:
درمانهای سرطان بسیار قوی هستند. درمانی که سلولهای سرطانی را از بین برده و یا نابود میسازد ممکن است به سلولهای سالم هم آسیب برساند. به همین خاطر است که درمانها اغلب باعث عوارض جانبی میشوند. این بخش به تشریح بخشی از عوارض جانبی هر يك از درمانها میپردازد.
عوارض جانبی در همۀ افراد یکسان نيست و حتی این عوارض در هر جلسه با جلسه قبل تفاوت دارد. قبل از شروع درمان، گروه پزشکی، عوارض جانبی احتمالی و اینکه چگونه میتوان با آنها مقابله کرد را برای شما تشریح میکنند. این امر به شما کمک میکند که بدانید اگرچه برخی عوارض جانبی ممکن است بهطور کامل برطرف نشوند، اما بسیاری از آنها بعد از مدتی کمتر آزاردهنده خواهند بود.
گفتوگو با دیگر بیماران نیز میتواند مفید باشد. مددکار اجتماعی، پرستار و یا دیگر اعضای گروه پزشکی میتوانند ملاقاتی را با بيماراني ترتیب دهند که درمان مشابهی را دریافت کردهاند.
پرتودرمانی:
بيماراني که پرتودرمانی ميشوند ممکن است برخی و یا تمامی این عوارض جانبی را داشته باشند:
خشکی دهان: نوشیدن مایعات زیاد و يا استفاده از بزاق مصنوعی برای بعضي از بیماران میتواند مؤثر باشد. این ماده بهصورت اسپری و یا بطری تحت فشاری در دسترس است.
سوزش گلو و یا دهان: گروه پزشکی براي مقابله با اين عوارض دهان شویههای خاصی را جهت بیحس کردن گلو و دهان و کمک به کاهش سوزش پیشنهاد ميكند.
بهبود دیرهنگام بعد از مراقبتهای دندانی: بسیاری از پزشکان توصیه میکنند که بيمار قبل از پرتودرمانی معاینة دندان و هر گونه کارهای مربوط به آن را انجام دهد.
پوسيدگي دندان: مراقبت مناسب از دهان میتواند به حفظ بهداشت دندانها و لثه کمک کرده و به بیمار احساس بهتری بدهد. اگر مسواک کردن و نخدندان کشیدن بهصورت معمول برایتان دشواراست، میتوانید از گاز استريلGauze که یک مسواک نرم است استفاده کنید و یا از مسواکی استفاده کنید که بهجای تارهای زبر (Bristle) سراسفنجی دارد. دهانشویهای که از آبنمک، جوش شيرين، و یا ترکیبی از آنها درست شده، دهان را تمیز نگه داشته و مانع فساد دندانها ميشود. استفاده از دهانشویه و خمیردندان حاوی فلوراید هم مفید است.
تغییراتی در حس چشایی و بویایی: در طی پرتودرمانی، ممکن است غذا برای بیمار طعم یا بوی متفاوتی داشته باشد.
خستگی مفرط: در طی پرتودرمانی و بهخصوص در هفتههای آخر ممکن است بسیار خسته شوید. استراحت اهمیت زیادی دارد، اما پزشکان اغلب به بیماران توصیه میکنند که تا حد امکان فعال بمانند.
تغییراتی در کیفیت صدا: ممکن است صدای فرد ضعیف شود و یا تغییرات آب و هوایی هم روی آن تأثیر بگذارد. تغییرات در صدا و احساس وجود تودهای در گلو ممکن است در اثر تورم در ناحیه حنجره در اثر پرتودرمانی بهوجود بیاید. معمولاً پزشک دارویی را جهت کاهش تورم تجویز ميکند.
تغییرات پوستی در ناحیه تحت درمان: پوست در ناحیه تحت درمان گاهي قرمز و یا خشک ميشود. مراقبت مناسب از پوست در این مرحله حائز اهمیت بسیار است. سعی کنید که این ناحیه را در معرض هوا قرار دهید ولی از آن در مقابل خورشید محافظت کنید. نباید قبل از پرتودرمانی چیزی روی پوست خود قرار دهید. همچنین، هرگز نباید بدون مشورت با پزشک از لوسیون و یا کرم استفاده کنید.
جراحی:
بيماراني که تحت عمل جراحی قرار میگیرند، ممکن است به هر يك از این عوارض جانبی دچار شوند:
درد: ممکن است در روزهای اول بعد از عمل احساس ناراحتی کنید. به هر حال، دارو معمولاً میتواند درد را کنترل کند. باید به راحتی با پزشک و یا پرستار در مورد کاهش درد حرف بزنيد.
کمبود انرژی: احساس خستگی و یا ضعف بعد از جراحی بسیار رایج است. زمان بهبود عمل برای هر بیمار متفاوت است.
تورم در گلو: بیمار به مدت چند روز بعد از عمل، قادر به خوردن، نوشیدن، و یا فرو دادن غذا نخواهد بود. بیمار در ابتدا، مایعات را از طریق یک لوله داخل وریدی (IV) که درداخل بازو قرار میدهند دریافت میکند. بعد از یک یا دو روز، غذا و مایعات را از طریق یک لوله تغذیه (که در طی جراحی کار گذاشتهاند) که از طریق بینی و گلو به معده میرود دریافت میکند.
وقتيکه تورم برطرف میشود و محل مورد نظر، شروع به بهبود کند، لولۀ تغذیه برداشته میشود. فرو دادن غذا در ابتدا مشکل است و بیمار ممکن است نیاز به کمک پرستار و گفتار درمانی داشته باشد. اما بهزودی غذای معمول را خودش خواهد خورد.
اگر برای مدت بیشتری نیاز به لوله تغذیه باشد، لوله تغذیهاي که مستقیماً به شکم میرود را برای بیمار کار ميگذارند. بیشتر بیماران به تدریج دوباره شروع به خوردن غذاهای سفت میکنند ولی برای تعداد کمی این لولۀ تغذیه ممکن است بهطور دائم کار گذاشته شود.
تولید خلط زیاد: بعد از عمل، ریهها و نای خلط زیاد تولید میکنند، که به آن خلط سینه (Sputum) هم میگویند. برای خارج کردن آن، پرستار با قرار دادن لوله پلاستیکی کوچکی در منفذ تنفسی، ساکشن (عمل مکش) را بهآرامی انجام میدهد. به بیمار یاد میدهند که سرفه کند و خلط را بدون کمک پرستار ساکشن کند.
بیحسی، سفتی و ضعف: بعد از جراحی حنجره، ممکن است قسمتی از گردن و گلوی بیمار بعلت بریده شدن اعصاب، بیحس شود. علاوه براین، شانه، گردن، و بازوی شما معمولاً ضعیف و سفت ميشود و براي بازیابی قدرت و انعطافپذیری، بعد از درمان نیاز به ورزش درمانی داشته باشید.
تغییرات در وضعیت ظاهری: گردن بیمار تا حدودی کوچکتر خواهد شد و اثرات زخم روی آن باقی خواهد ماند. بعضيها پوشیدن لباسی که روی گردن را بپوشاند مفید میدانند.
تراکئوستومی: بیمارانی که تحت عمل جراحی قرار میگیرند یک منفذ تنفسی خواهند داشت. در بسیاری از جراحیهای برداشتن حنجره فوق گلوت و جراحی برداشتن قسمتي از حنجره، منفذ تنفسی موقتی است. بعد از یک دوره کوتاه درمان، لوله برداشته شده و منفذ تنفسی بسته میشود. بیمار باید بعد از آن قادر باشد که بهطور طبیعی تنفس کرده و صحبت کند. در هر حال صدای فرد ممکن است کمی خشن و ضعیف باشد.
بعد از جراحی برداشتن کامل حنجره، منفذ تنفسی دائمی است. اگر بیماری تحت عمل جراحی کامل حنجره قرار گیرد، باید یاد بگیرید که به شیوۀ جدید صحبت کنيد. بخش یاد بگیریم دوباره حرف بزنيم اطلاعاتی را در این مورد ارائه میدهد. بیشتر اطلاعات دربارۀ منفذ تنفسی را میتوان در بخش زندگی با منفذ تنفسی پیدا کرد.
شیمیدرمانی:
عوارض جانبی شیمیدرمانی بستگی زیادی به داروهای خاص و میزان تجویز آن دارد. بهطور کل، داروهای ضد سرطان بر سلولهایی که به سرعت تقسیم میشود تأثیر میگذارند، بهخصوص بر:
سلولهای خونی: این سلولها باعفونت مبارزه کرده، به انعقاد خون کمک میکنند و اکسیژن را به تمام نقاط بدن میرسانند. زمانیکه داروها بر سلولهای خونی اثر میگذارند، احتمال بیشتری وجود دارد که بیمار به عفونت دچار شده، بهسادگی کبود شده و یا خونریزی کند و ممکن است احساس ضعف و خستگی هم بکند.
سلولهای موجود در ریشه مو: شیميدرمانی گاهي منجر به ریزش مو ميشود، ولي موها دوباره رشد میکنند، اما موهای جدید تا حدودی در رنگ و بافت متفاوت از قبل خواهند بود.
سلولهایی که دستگاه گوارشی را میپوشانند: شیمیدرمانی میتواند باعث كم اشتهايي، تهوع و استفراغ، اسهال، و یا سوزش لب و دهان شود. بسیاری از این عوارض جانبی با دارو قابل درمان هستند.
تغذیه:
بعضي از بيماراني که تحت درمان سرطان حنجره قرار گرفتهاند، ميل به غذا را از دست ميدهند. درد و تغییرات در بو و طعم غذا خوردن را برای بيمار مشکل ميکند. با اینحال، تغذیه خوب بسیار مهم است. خوب خوردن به این معناست که شما کالری و پروتئین کافی دریافت ميکنید تا از کاهش وزن جلوگیری کرده، قدرت خود را دوباره بهدست بیاورید، و بافتهای سالم را بازسازی کنید.
اگر بهدلیل خشکی دهان در اثر پرتودرمانی، خوردن مشکل باشد، میتوان غذاهای نرم و ملایمی را که با سس و آبگوشت نرم شده امتحان کرد. سوپ غلیظ، پودینگ، و میلک شیک (مخلوط شیر، شربت و بستنی) اغلب برای فرو دادن آسانتر هستند. پرستار و متخصص تغذیه به شما در انتخاب غذای مناسب کمک خواهند کرد.
بعد از جراحی و پرتودرمانی، بعضي از بيماران نياز به لوله تغذیه خواهند داشت که در شکم تعبیه ميشود. بیشتر بيماران به آرامی به تغذیۀ معمول خود برمیگردند. یادگیری فرو دادن غذا ممکن است نیاز به تمرین و نیز کمک یک پرستار و یا گفتاردرمانی داشته باشد. برای عدهاي از بيماران فرو دادن مایعات راحتتر است، و برای عدهاي ديگر غذای جامد بلع راحتتری خواهد داشت. شما خودتان خواهید فهمید که کدام برایتان مناسبتر است.
زندگی با منفذ تنفسی:
یاد گرفتن زندگی با تغییرات بهوجودآمده توسط سرطان حنجره یک چالش خاص است. اعضاي گروه پزشکی تمام تلاش خود را خواهند کرد که هرچه زودتر به زندگی عادی خود برگردید.
اگر دارای منفذ تنفسی باشید، شما باید یاد بگیرید که چگونه از آن مراقبت کنید:
قبل از ترک بیمارستان، به شما یاد میدهند که چگونه تریک (Trake) را درآورده و تمیز کنید، و چگونه ساکشن (عمل مکش) را انجام دهید، و چگونه مراقب پوست اطراف آن باشید.
اگر هوا خیلی خشک باشد- معمولاً در زمستان هوای ساختمانهايی که در آنها بخاری روشن است اینطور است- بافتهای نای و ریهها ممکن است تولید خلط کنند، و پوست اطراف منفذ پوستی دردناک شود. تمیز نگهداشتن پوست اطراف منفذ پوستی و استفاده از یک رطوبتساز در خانه و یا در محل کار میتواند از مشکلات شما بكاهد.
وارد شدن آب به داخل نای و ریهها از طریق منفذ تنفسی بسیار خطرناک است. قرار دادن پوشش و یا نگهداشتن پارچه در روی منفذ تنفسی هنگام دوش گرفتن و یا اصلاح مانع ورود آب به منفذ تنفسی خواهد شد. دیگر انواع پوشش منفذ تنفسی از قبیل روسری، و پوششهایی که خود بيمار به این منظور تهیه میکند باعث حفظ رطوبت در داخل واطراف منفذ تنفسی میشود. این پوششها قبل از ورود هوا به داخل منفذ پوستی، دود و غبار موجود در هوا را تصفیه میکنند. آنها همچنین هرگونه مایعی را که هنگام سرفه و یا عطسه از نای بیرون میآید جذب میکنند. بسیاری از بيماران حتی بعد از بهبودی، مایلند که روی منفذ پوستی را بپوشانند. پوشش منفذ پوستی میتوانند جذاب و درعین حال مفید باشد.
آقایان باید هنگام اصلاح کردن این مسئله را در نظر داشته باشند که گردن آنها ممکن است تا چندین ماه بعد از عمل بیحس باشد. برای جلوگیری از شکاف و یا برش، استفاده از ریشتراش برقی تا برطرفشدن بیحسی بهترین راهحل بهنظر میرسد.
در همۀ مشاغل ممکن است كساني باشند که منفذ تنفسی دارند و میتوانند تقریباً هر کاری که قبلاً انجام میدادهاند را ادامه دهند. البته آنها نمیتوانند نفس خود را نگه دارند و بنابراین زور زدن و یا برداشتن بارسنگین برای آنها مشکل است. همچنین شنا و اسکی روی آب بدون آموزش خاص و امکانات ویژه برای جلوگیری از ورود آب به منفذ تنفسی امكانپذير نيست.
بعضيها، ممکن است از ظاهر خود و یا طرز حرف زدن خود خجالت بکشند. آنها ممکن است نگران نظر دیگران نسبت به خودشان باشند و یا اینکه زندگی جنسی آنها تحتتأثیر این مسئله قرار بگیرد. حرف زدن دربارۀ این نگرانیها برای بسیاری از بيماران مؤثر است. مشاوره و یا گروههای حمایتی نیز میتوانند مفید باشند.
یاد بگیریم دوباره حرف بزنيم:
صحبت کردن بخشی از تقریباً همۀ کارهایی است که انجام میدهیم. بنابراین بسیار طبیعی است که از برداشته شدن جعبه صوتی خود احساس وحشت کنید. از دستدادن توانایی حرف زدن- حتی برای مدتی کوتاه- بسیار سخت است. در این مدت بیماران و خانوادۀ آنها و دوستان نیاز به درک موقعيت و حمایت از آنها دارند.
در طول یک یا چند هفته بعد از جراحی برداشتن قسمتي از حنجره، بیمار قادر خواهد بود که بهطور طبیعی صحبت کند. اما بعد از جراحی برداشتن کامل حنجره باید یاد گرفت که چگونه به شیوه جدید حرف زد. گفتار درمانگر، قبل از جراحی با بیمار صحبت کرده و شیوههایی را که میتوان استفاده کرد برای او توضیح میدهد. در بسیاری از موارد، جلسات گفتاردرمانی قبل از ترک بیمارستان آغاز میشود.
تا قبل از شروع به دوبارۀ حرف زدن، داشتن شیوههای دیگر برای برقراري ارتباط بسیار مهم است.
اینجا چندین ایده ارائه شده که ممکن است برایتان مفید باشد:
در جیب یا کیف خود کاغذ و خودکار يا مداد داشته باشید.
از ماشین تحرير، کامپیوتر و یا دیگر وسایل الکترونیک استفاده کنید. لغاتی که مورد نظر شماست میتوانند روی کاغذ تایپ شوند و یا روی صفحه کامپیوتر ظاهر شده و کامپیوتر آنرا تلفظ کند.
یک لغتنامه کوچک و یا یک کتاب مصور با خود همراه داشته باشد و به واژگانی که نیاز دارید اشاره کنید.
بر روی «تختهجادویی» یادداشت بگذارید (یک اسباببازی با صفحه پلاستیکی که روی موم مشکی قرار دارد. جابهجا کردن پلاستیک صفحه را پاک میکند.)
گروه پزشکی میتواند به بیمار کمک کند که شیوههای جدید حرف زدن را یاد بگیرد. فرا گرفتن بعضی تکنیکها از قبیل حرف زدن از طریق مری و یا سوراخ نای و مری (Trachoesophageal Puncture) نیاز به تمرین و حوصله زیاد دارد و همه بيماران نمیتوانند در آن موفق شوند. اینکه فرد چقدر سریع یاد گرفته، و یا گفتار او چقدر قابل فهم بوده و اینکه صدای او چقدر طبیعی است بستگی به گستردگی جراحی حنجره دارد.
حرف زدن از طریق مری:
گفتار درمانگر به شما آموزش ميدهد که چگونه هوا را به بالای مری خود رانده و سپس آن را دوباره به خارج بفرستید. خروج هوا مانند باد گلو (آروغ) است. این امر باعث میشود که دیوارۀ گلو را مرتعش کرده و صدای جدید تولید شود. زبان، لبها، و دندان هنگامیکه هوا از دهان عبور میکند كلمات را تولید میکنند.
این نوع گفتار صوت ضعیفی داشته و ناهنجار به گوش میرسند، اما معمولاً نسبت به صداهای تولید شده توسط حنجره مصنوعی، شباهت بیشتری به صدای طبیعی دارند. علاوه براین برای تولید این صدا هیچ وسیلهای لازم نیست، بنابراین دستان شما آزاد خواهد بود.
سوراخ نای و مری:
برای سوراخ نای و مری (TEP)، جراح حفرهای را بین نای و مری ایجاد میکند. این حفره در زمان جراحی اولیه و یا جراحی بعدی ایجاد میشود. داخل این حفره یک پلاستیک کوچک و یا سوپاپ سیلیکون تعبیه میشود. این سوپاپ مانع ورود غذا به نای میشود. بعد از سوراخ نای و مری (TEP)، بیمار میتواند منفذ تنفسی خود را با انگشت پوشانده و هوا را از طریق این سوپاپ به داخل مری فشار دهد. هوا با ایجاد ارتعاش در گلو ایجاد صدا میکند. این صدا بسیار شبیه صدای طبیعی است.
گفتار مصنوعی:
ممکن است وقتي كه دارید حرف زدن با سوراخ نای و مری (TEP) و یا مری را یاد میگیرید و یا در صورتیکه قادر به استفاده از این شیوهها نباشید، از حنجره مصنوعی استفاده کنید. این وسیله به كمك باطری (حنجره الکتریکی) و یا هوا (حنجره بادی) كار ميكند.
وسایل مکانیکی مختلفی نيز موجود هستند. گفتار درمانگر به شما کمک میکند که بهترین وسیلهای را که مطابق با نیاز و توانایی شما باشد انتخاب کرده و نحوه استفاده از آن را هم به شما یاد خواهد داد.
یک نوع حنجرۀ الکتریکی وجود دارد که شبیه چراغقوه کوچکی است که صدای مبهم تولید میکند، فرد این وسیله را روی گردن خود نگه میدارد و صدا از داخل گردن وارد دهان میشود. نوع دیگری از حنجرۀ الکتریکی لولۀ پلاستیکی انعطافپذیری دارد که صدا را از یک وسیلۀ دستی به داخل دهان هدایت میکند. علاوه براین، وسایلی وجود دارند که داخل یک دندان مصنوعی و یا یک نگهدارنده تعبیه شدهاند و بيمار میتواند آن را داخل دهان خود گذاشته و از طریق کنترل از راه دور، آن را بهکار بیندازد.
حنجرۀ بادی بر روی منفذ تنفسی قرار گرفته و جهت ایجاد ارتعاش بهجای باطری از هوای خارج شده از ریهها استفاده میکند. صدای تولیدشده توسط این دستگاه از طریق یک لوله پلاستیکی وارد دهان میشود.
مراقبت پیگیرانه:
پیگیری سلامت، بخش مهمی از درمان سرطان حنجره است. معاینات عمومی منظم این اطمینان را به بيمار میدهد که تمام تغییرات ممکن تحتنظر هستند و در صورت بروز هرگونه مشکل آنها را سریع تشخیص داده و درمان میکنند. پزشک معاینات دقیقی به عمل میآورد تا اطمینان حاصل کند که سرطان برنگشته است. معاینات عمومی شامل منفذ تنفسی، گردن و گلو میشوند. هر از گاهی پزشک ممکن است معاینه عمومی کامل انجام داده و عکسهای اشعه ايكس بگیرد. اگر تحت درمان پرتودرمانی و یا جراحی نسبی حنجره قرار گرفته باشید، پزشک برای معاینۀ شما از دستگاه مخصوص معاینۀ حنجره استفاده خواهد کرد.
درمان سرطان حنجره میتواند بر تیروئید نیز اثر بگذارد. آزمایش خون نشان ميدهد که آیا غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید میکند يا نه. اگر میزان تیروئید پایین باشد، بیمار نیاز به قرص هورمون تیروئید خواهد داشت.
آنها که مبتلا به سرطان حنجره هستند احتمال دارد که به سرطان جدیدی در ناحیه دهان، گلو و دیگر قسمتهای سر و گردن مبتلا شوند.
این امر بهخصوص در مورد سیگاریها و الکلیها صدق میکند. بسیاری از پزشکان جداً از بیماران خود میخواهند که سیگار و مصرف الکل را ترک کنند تا خطر ابتلا به سرطان جدید و دیگر مشکلات مربوط به سلامت را کاهش دهند.
حمایت از بيماران مبتلا به سرطان حنجره:
زندگی با بیماری جدی مثل سرطان آسان نیست. گروهي از بيماران بهمنظور غلبه بر ابعاد عاطفی و عملی بیماریشان نیاز به کمک دارند. گروههای حمایتی میتوانند مفید واقع شوند. در این گروهها، بیماران و یا اعضای خانوادۀ آنها دور هم جمع میشوند تا آنچه را که دربارۀ راههای مقابله با بیماری و اثرات سوءدرمان یاد گرفتهاند با هم در میان بگذارند. بیمارانی که علاقمند به پیدا کردن گروههای حمایتی هستند میتوانند در اینباره با یکی از اعضای گروه پزشکی خود صحبت کنند.
بيماران مبتلا به سرطان ممکن است نگران مراقبت از خانوادۀ خود، حفظ شغل، و یا ادامۀ فعالیتهای روزمرۀ خود باشند. نگرانی دربارۀ درمانها و مقابله با عوارض جانبی، بستری شدن در بیمارستان، و هزینههای درمان نیز رایج است. پزشکان و پرستاران و نیز دیگر اعضای گروه پزشکی میتوانند پاسخگوی سؤالهاي این بيماران دربارۀ درمان، کارکردن، و دیگر فعالیتها باشند. ملاقات با یک مددکار اجتماعی يا مشاور میتواند برای آنها که مایل به صحبت دربارۀ احساسات خود و یا بحث در مورد نگرانیهایشان هستند، سودمند باشد. اغلب، مددکار اجتماعی منابعی را جهت کمکهای مالی، رفت و آمد، پرستاری در منزل و یا حمایتهای عاطفی ارائه میدهد.
امیدبخشی تحقیقات سرطان
پزشکان سراسر دنيا در حال انجام انواع مختلفي از پژوهشهای بالینی هستند. این پژوهشها مطالعات تحقیقاتی هستند که افراد بهصورت داوطلبانه در آن شرکت میکنند. بعضی از این مطالعات همچنین شامل شیوههای جدید درمان سرطان حنجره هستند. تحقیقات تا بهحال منجر به پیشرفتهای زیادی شده و محققان به تحقیق خود جهت یافتن شیوههایی که بیشتر مؤثر باشند ادامه میدهند.
بیمارانی که به این پژوهشها میپیوندند اولین كساني خواهند بود که فرصت بهره بردن از درمانهايی را که در تحقیقات اولیه امید بخش بودهاند پیدا میکنند. آنها همچنین با کمک به پزشکان جهت کسب آگاهی بیشتر دربارۀ بیماری، سهم مهمی در پيشرفت علم پزشکی دارند. اگرچه پژوهشهای بالینی ممکن است دارای خطرهايي نیز باشد، محققان جهت محافظت از بیماران بسیار با دقت عمل میکنند.
مبتلايان به سرطان حنجره در انواع مختلفی از مطالعات درمانی شرکت میکنند.
پرتودرماني: محققان در حال مطالعۀ شیوههای جدیدی از پرتودرمانی هستند. بیماران بهجای یک بار در روز و به مدت 5 تا 7 هفته، بهصورت 3 بار در روز، 5 روز در هفته، و فقط به مدت دو هفته تحت پرتودرمانی قرار میگیرند.
داروهایی که عوارض جانبی را کاهش میدهند: پژوهشگران همچنين در حال آزمایش درمانهایی هستند که عوارض جانبی پرتودرمانی را کاهش میدهند. آنها داروهایی را نيز آزمایش ميكنند كه به بیمار کمک ميکنند که وزن خود را حفظ کرده و یا آسیبدیدگی پوست را در طی پرتودرمانی کاهش دهند.
شیمیدرماني: دانشمندان در حال مطالعه بر روي داروهایی هستند که سلولهای سرطانی را از بین میبرد. این داروها به تنهایی و یا همراه با پرتودرمانی استفاده میشوند تا دیگر نیازی به جراحی حنجره نشود.
درمان بیولوژیک: دانشمندان درحال مطالعه آنتیبادیهای مونولکونال هستند که باعث کند شدن و یا توقف رشد سرطان میشوند.
poune
17th June 2011, 04:37 PM
آنچه باید دربارۀ سرطان لوزالمعده (پانکراس) بدانید
What You Need To Know About Pancreatic Cancer
مقدمه:
این مقاله پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) حاوی اطلاعات مهمی پیرامون سرطان لوزالمعده است.
در این مقاله توضیحاتی پیرامون عوامل احتمالی ابتلا به سرطان لوزالمعده ارائه شده است. این مقاله همچنین حاوی اطلاعاتی پیرامون علائم بیماری، تشخیص، درمان و مراقبتهای پس از درمان است. این اطلاعات به بیماران و خانوادههای آنها کمک میکند تا بیماری را بهتر شناخته و راحتتر با آن روبرو شوند.
در حال حاضر دانشمندان مطالعاتی دربارۀ سرطان لوزالمعده انجام میدهند تا آگاهيهاي بیشتری راجع به این بیماری بهدست آورند. آنها در حال بهدست آوردن اطلاعات بیشتری راجع به علل بهوجود آمدن این بیماری هستند. پزشکان نیز دربارۀ روشهای جدید درمان این بیماری تحقیقاتی را انجام میدهند. این تحقیقات تاکنون باعث شده است کیفیت زندگی افراد مبتلا به این نوع سرطان بهتر شود.
لوزالمعده:
لوزالمعده غدهای است که در داخلیترین بخش شکم، بین معده و ستون فقرات قرار دارد. اندامهایی نظیر کبد و روده در اطراف لوزالمعده قرار دارند.
لوزالمعده طولی برابر با 6 اینچ و شکلی شبیه گلابی مسطح دارد. عریضترین بخش لوزالمعده سر آن است، بخش میانی آن بدنه، و باریکترین قسمت، انتهای آن است.
لوزالمعده انسولین و هورمونهای دیگر را تولید میکند. این هورمونها وارد جریان خون شده و در تمام بدن منتشر میشوند. آنها برای مصرف و ذخیرهسازی انرژی ناشی از غذاها به بدن کمک میکنند. بهعنوان مثال انسولین به کنترل میزان قند خون کمک میکند.
علاوه براین، لوزالمعده تولیدکنندۀ شیرۀ لوزالمعده است، كه حاوی آنزیمهایی است که به هضم غذا کمک میکنند. لوزالمعده شیرهها را به درون مجموعهای از مجراهایی که به مجاری صفراوی مشترک منتهی میشوند آزاد میکند. مواد درون مجاری صفراوی مشترک، وارد دوازدهه که بخش اولیۀ رودۀ کوچک است تخلیه میشود.
(لوزالمعده، مجاری صفراوی مشترک و رودۀ کوچک)
آشنایی با سرطان:
سرطان مجموعهای از بسیاری از بیماریهای وابسته است. همۀ انواع سرطان از سلولها که جزء بنیادی حیات انسان و سازندۀ بافتهای بدن هستند شروع میشوند. بافتها، تشکیلدهندۀ اندامهای بدن هستند.
بهطور معمول سلولها رشد کرده و تقسیم میشوند تا با توجه به نیاز بدن، سلولهای جدید تولید کنند. هنگامیکه سلولها پیر میشوند، میمیرند و سلولهای جدید جای آنها را میگیرند.
گاهی این فرایند منظم بهدرستی پیش نمیرود. سلولهای جدید هنگامی تشکیل میشوند که بدن به آنها نیاز ندارد و سلولهای پیر وقتي که باید از بین روند، نميميرند. این سلولهای اضافی توده-ای از بافت را تشکیل میدهند که به نام غده یا تومور شناخته میشود.
ممکن است تومورها بدخیم یا خوشخیم باشند.
تومورهای خوشخیم سرطان نیستند. معمولاً میتوان این نوع تومورها را از بدن خارج کرد و در بیشتر موارد این تومورها مجدداً رشد نمیکنند. سلولهای تومور خوشخیم به بافتهای مجاور و دیگر بخش های بدن نفوذ نميكنند و خطری برای حیات فرد بهوجود نمیآورند.
تومورهای بدخیم سرطان هستند. بهطورمعمول تومورهای بدخیم خطرناکتر از تومورهای خوشخیم هستند. این نوع تومورها معمولاً خطراتی را برای حیات فرد به همراه دارند. تومورهای بدخیم میتوانند به بافتها و اندام مجاورشان حمله کنند. همچنین، سلولهای سرطانی میتوانند از تومور بدخیم جدا شده و وارد دستگاه لنفاوی یا جریان خون شوند. سلولهای سرطانی به این صورت از محل سرطان اصلی (اولیه) حركت كرده و تومورهای جدیدی را در اندامهای دیگر ایجاد میکنند. به پخش شدن سرطان متاستاز گفته میشود.
در بیشتر موارد، سرطان لوزالمعده در مجراهای هدایتکنندۀ شیرههای وابسته به لوزالمعده بهوجود میآیند. به سرطان تشکیل شده در لوزالمعده كارسينوم یا سرطان لوزالمعده گفته میشود.
یکی از انواع نادر سرطان لوزالمعده در سلولهای تولیدکنندۀ انسولین و دیگر هورمونها آغاز میشود. سرطانی که از این سلولها شروع میشود، سرطان سلول جزیرهای (Islet Cell Cancer) نام دارد. در این مقاله اطلاعاتی دربارۀ این نوع نادر سرطان ذکر نشده است.
وقتی سرطان لوزالمعده به خارج از لوزالمعده منتشر میشود (متاستاز)، معمولاً میتوان سلول-های سرطانی را در غدد لنفاوی مجاور مشاهده کرد. رسیدن سرطان به این غدد بدین معنا است که ممکن است غدد لنفاوی و بافتهای دیگر نظیر ریهها و کبد نیز با سلولهای سرطانی آلوده شده باشند. گاهی سرطان لوزالمعده به (صفاق) (Peritoneum) [بافت پوشانندۀ شکم] منتشر می شود.
هنگامیکه سرطان از ناحیۀ اولیۀ خود به دیگر بخشهای بدن منتشر میشود، تومور جدید نام یکسانی با تومور قبلی (اولیه) خواهد داشت و سلولهای ناهنجار تومورهای جدید نیز مشابه با تومور قبلی است. بهعنوان مثال، اگر سرطان لوزالمعده به کبد رسوخ كند، سلولهای سرطانی در كبد در واقع سلولهای سرطانی لوزالمعده هستند. در این شرایط نام بیماری سرطان کبد نیست بلکه سرطان لوزالمعده متاستاتیک (منتشر شده) است. به همین دلیل این نوع سرطان بهعنوان سرطان لوزالمعده، تحت درمان قرار میگیرد نه سرطان کبد.
سرطان لوزالمعده: چه کسی در معرض خطر است
هیچکس از دلیل اصلی بروز سرطان لوزالمعده اطلاعی ندارد. پزشکان بهندرت میتوانند دلیل ابتلای بعضی از افراد به این نوع سرطان، و مبتلا نشدن عدهای دیگر را تشریح کنند. در هر صورت مشخص شده که این نوع سرطان واگیر نیست. و هیچکس به دلیل تماس با يك بيمار سرطاني به سرطان مبتلا نمیشود.
تحقیقات نشان دادهاند آن دسته از كساني که عوامل خطرزای خاصی را دارند بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به این نوع سرطان هستند. عامل خطر به هر عاملی گفته میشود که احتمال ابتلای فرد به یک بیماری را افزایش دهد.
تحقیقات، عوامل خطرزاي زیر را شناسایی کردهاند:
سن: احتمال ابتلا به سرطان لوزالمعده با افزایش سن بیشتر میشود. بیشتر موارد ابتلا به این نوع سرطان در افراد بالای 60 سال مشاهده شده است.
مصرف سیگار: احتمال ابتلای سیگاریها به این نوع سرطان دو تا سه برابر بیشتر از غیرسیگاریها است.
دیابت: سرطان لوزالمعده بیشتر در آنهايي رخ میدهد که به دیابت مبتلا هستند.
جنسیت مذکر: احتمال ابتلای مردان به سرطان لوزالمعده بیشتر از زنان است.
سیاهپوست بودن: نوع نژاد سياهپوست در ابتلا به سرطان بيشتر از افراد سفيدپوست است.
سابقۀ خانوادگی: در صورتیکه مادر، پدر، خواهر یا برادر فرد به سرطان لوزالمعده مبتلا باشد احتمال ابتلای او به این نوع سرطان سه برابر افزایش مییابد. علاوه براین، وجود سابقۀ خانوادگی سرطان تخمدان یا کولون (Colon) نیز خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده را افزایش میدهد.
التهاب مزمن لوزالمعده: التهاب مزمن لوزالمعده یکی از مشکلات همراه با دردی است که برای لوزالمعده رخ میدهد. بعضی از شواهد نشان میدهند این التهاب مزمن، خطر بهوجود آمدن سرطان لوزالمعده را افزایش میدهد.
بعضی از مطالعات نشان دادهاند که قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص در محل کار یا داشتن رژیم غذایی دارای چربی بیش از حد نیز میتوانند خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده را افزایش دهند.
بسیاری از كساني که دارای عوامل خطرزاي شناخته شده هستند به سرطان لوزالمعده مبتلا نمیشوند و در مقابل، آنها که هیچ نوع عوامل خطری ندارند گاهي به این سرطان مبتلا ميشوند. كساني که فکر میکنند ممکن است در معرض خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده باشند باید دربارۀ نگرانی خود با پزشک صحبت کنند. پزشک راههایی برای کاهش خطر تجویز ميکند و برنامۀ مناسبی برای انجام منظم معاینات ارائه خواهد كرد.
علائم:
گاهی به سرطان لوزالمعده «بیماری خاموش» گفته میشود زیرا سرطان لوزالمعدهاي که در مراحل اولیه قرار دارد هیچ علائمی نشان نميدهد ولی با رشد سرطان ممکن است علائم زیر ظاهر شوند:
احساس درد در بخش فوقانی شکم یا پشت.
زرد شدن پوست و چشمها و تیره شدن ادرار به دلیل زردی (یرقان).
احساس ضعف.
از دست دادن اشتها.
حالت تهوع و استفراغ.
کاهش وزن.
همیشه این علائم بهطور قطع نشاندهندۀ وجود سرطان لوزالمعده نیستند. عفونت یا وجود بیماریهای دیگر نیز میتواند عامل بهوجود آمدن این علائم باشد. تنها پزشک ميتواند تشخیص دهد كه علت بروز این علائم چيست. در صورت مشاهدۀ هریک از این علائم به پزشک مراجعه کنید تا در صورت وجود مشکل، بتوان آن را در سریعترین زمان ممکن درمان کرد.
تشخیص:
در صورتیکه بیمار، علائمی که نشاندهندۀ احتمال ابتلای او به سرطان لوزالمعده است را داشته باشد، پزشک دربارۀ سوابق پزشکی او سؤالاتی را مطرح ميكند و نيز برای تشخیص، از یک یا چند روش زیر استفاده خواهد كرد.
معاینۀ فیزیکی (جسمی): پزشک پوست و چشمها را از لحاظ وجود علائم وجود یرقان (زردی) معاینه میکند. همچنین بهوسیلۀ لمس کردن ناحیۀ شکم وجود هرگونه تغییر در نواحی نزدیک لوزالمعده، کبد و کیسه صفرا را بررسی خواهد کرد. علاوه بر این، احتمال وجود آسیت (مایع داخل صفاقی - تجمع غیرعادی آب در شکم) نیز توسط پزشک ارزیابی میشود.
تستهای آزمایشگاهی: ممکن است پزشک نمونههایی از خون، ادرار و مدفوع را از لحاظ وجود بیلیروبین (Bilirubin) [رنگریزۀ ناشی از تجزیه هموگلوبین] و مواد دیگر بررسی کند. بیلیروبین مادهای است که از کبد به کیسه صفرا و به رودهها منتقل میشود. در صورتیکه مجاری صفراوی مشترک به دلیل وجود تومور مسدود شده باشد بیلیروبین نمیتواند بهصورت عادی از این مسیر عبور کند. وجود انسداد باعث میشود سطح این ماده در خون، ادرار و مدفوع خیلی بیشتر از حد عادی شود. افزایش سطح بیلیروبین ممکن است به دلیل وجود سرطان یا مشکلاتی غیر از سرطان رخ دهد.
سی.تی.اسکن (توموگرافی کامپیوتری): یک دستگاه اشعه ايكس که به کامپیوتر متصل است مجموعهای از تصاویر حاوی جزئیات را تهیه میکند. دستگاه اشعه ايكس گرد و حلقهای شکل است و حفرهای بزرگ دارد. بیمار روی تخت دراز میکشد و تخت از میان حفره عبور میکند. هنگامیکه تخت بهآرامی مسیر داخل حفره را طی میکند کامپیوتر با جمع-آوری اشعۀ ايكس ساطع شده توسط دستگاه تصاویری از لوزالمعده و دیگر اندامها و رگ-های خونی درون شکم تهیه میکند.
سونوگرافی: دستگاه سونوگرافی از امواج صوتی که توسط انسان قابل شنیدن نیستند استفاده میکند. هنگامیکه این امواج به اندامها برخورد میکنند منعکس میشوند و الگوهایی از اکو را تشکیل میدهند. این اکوها تصاویری از لوزالمعده و دیگر اندامهای درون شکم تشکیل میدهند. اکوهای ساطع شده از تومورها با اکوهای ساطع شده از اندامهای سالم تفاوت دارند.
ممکن است هنگام انجام روش سونوگرافی از تجهیزات داخلی یا خارجی یا هر دو استفاده شود.
سونوگرافی از طریق شکم (Transabdominal Ultrasound): پزشک برای تهیۀ تصاویری از لوزالمعده دستگاه سونوگرافی را روی شکم قرار میدهد و به آرامی آن را حرکت می دهد.
ای.یو.اس (سونوگرافی اندوسکوپیک) (EUS (Endoscopic Ultrasound)): پزشک یک لولۀ باریک و دارای نور (اندوسکوپ) را از طریق دهان و معده وارد اولین قسمت رودۀ کوچک میکند. در رأس این لوله دستگاه سونوگرافی قرار داده شده است. پزشک بهآرامی آندوسكوپ را از روده به سمت معده جابهجا میکند تا تصاویری از لوزالمعده و اندامها و بافتهای احاطهکنندۀ لوزالمعده را تهیه کند.
ای.آر.سی.پی (بررسی آندوسکوپیک مجاری صفراوی و لوزالمعده) ( Rcpendoscopic Retrograde Cholangiopancreatography): پزشک آندوسكوپ را از طریق دهان و معده وارد قسمت اولیۀ رودۀ کوچک میکند و سپس لولۀ کوچکتری (سوند-کاتتر) را از طریق آندوسكوپ وارد مجراهای صفرا و مجاري لوزالمعده میکند. آنگاه مادۀ ایجاد مغایرت از طریق سوند به درون مجراها تزریق میشود و پس از آن با استفاده از اشعۀ ايكس تصاویر مورد نیاز تهیه خواهد شد. وجود هرگونه انسداد یا باریک شدن مجراها که به دلیل تومور یا مشکلات دیگر بهوجود میآید در این تصاویر قابل مشاهده است.
پی.تی.سی (تصویربرداری مجاری صفراوی داخل کبدی از طریق پوست) (Ptcpercutaneous Transhepatic Cholangiography): مادۀ ایجاد مغایرت از مسیر سوزنی که از طریق پوست وارد کبد شده به بدن تزریق میشود. در صورتیکه انسدادی وجود نداشته باشد، این ماده میتواند بهراحتی در مجراهای صفرا حرکت کند. با تزریق این ماده، مجراهای صفرا در تصاویر تهیه شده با اشعۀ ايكس قابل مشاهده خواهند بود. پزشک می-تواند با مشاهدۀ این تصویر، انسداد به دلیل وجود تومور یا مشکلات دیگر را تشخیص دهد.
بیوپسی (نمونهبرداری): در بعضی موارد پزشک نمونهای از بافت را خارج ميکند. سپس آسیبشناس با استفاده از میکروسکوپ وجود هرگونه سلول سرطانی در این بافت را مورد بررسی قرار میدهد. نمونهبرداری به چند روش قابل انجام است. یک روش نمونه-برداری فرو بردن سوزن درون لوزالمعده برای خارج کردن سلولها است. به این روش آسپیراسیون با سوزن ظریف گفته میشود. پزشک برای هدایت سوزن از سونوگرافی یا اشعۀ ايكس استفاده میکند. گاهی پزشک در حین انجام ای. یو.اس یا ای.آر.سی.پی نمونه بافت را خارج میکند. روش دیگر انجام نمونهبرداری باز کردن شکم در طی عمل جراحی است.
در صورتیکه لازم است نمونهبرداری انجام دهید میتوانید سؤالهاي زیر را از پزشک بپرسید:
از چه نوع بیوپسی (نمونهبرداری) استفاده خواهد شد؟
نمونهبرداری چه مدت طول ميكشد؟ آیا در حین انجام نمونهبرداری بههوش خواهم بود؟ آیا نمونهبرداری همراه با درد است؟
چه مدت طول میکشد که نتایج حاضر شود؟
در صورتیکه سرطان داشته باشم چه کسی دربارۀ روند درمان با من صحبت خواهد کرد؟ چه زمانی؟
درجهبندی
پس از تشخیص سرطان لوزالمعده لازم است پزشک از درجه یا شدت بیماری اطلاع پیدا کند تا بتواند برای بهترین درمان ممکن، برنامهریزیهای لازم را انجام دهد. تعیین درجه، روندی دقیق برای تعیین اندازۀ تومور درون لوزالمعده، مشخص کردن انتشار یا عدم انتشار سرطان و- در صورت انتشار- تعیین محلهایی است که سرطان به آنجا راه يافته است.
ممکن است پزشک در زمان تشخیص سرطان بتواند درجۀ آن را نیز تعیین کند. گاهی برای تشخیصِ مرحله لازم است بیمار آزمایشهای بیشتری انجام دهد. از جمله این آزمایشها میتوان به آزمایش خون، سی. تی. اسکن، اولتراسونوگرافی، لاپاروسکوپی یا آنژیوگرافی اشاره کرد. نتایج این آزمایشها به پزشک کمک میکند مناسبترین نوع درمان برای بیمار را برنامهريزي كند.
درمان:
بسیاری از بيماران مبتلا به سرطان لوزالمعده تمایل دارند نقش فعالی در تصمیمگیری راجع به مراقبتهای پزشکی خود داشته باشند. اين بیماران ميخواهند همۀ اطلاعات لازم راجع به بیماری و گزینههای درمانی خود را بهدست آورند. البته شوک و فشار عصبي (استرسی) که پس از شنیدن خبر تشخیص بیماری برای هركس بهوجود میآید باعث میشود نتواند بهراحتی راجع به سؤالهايي كه ميخواهد از پزشک بپرسد فکر کند. معمولاً تهیه فهرستی از نكات مهم قبل از ملاقات با پزشک به بیمار کمک میکند. برای بهخاطر سپردن صحبتهای پزشک میتوانید یادداشت بردارید یا با اجازه او صدایش را ضبط کنید. همچنین ممکن است بخواهيد یکی از دوستان یا اعضای خانواده در هنگام ملاقات با پزشک همراه شما باشد، كه در گفتوگوها شرکت کند، یادداشت بردارد و یا فقط به صحبتها گوش دهد.
درمان سرطان لوزالمعده با درمانهایی که در حال حاضر رايج است بسیار دشوار است. به همین دلیل پزشکان معمولاً بیماران را تشویق میکنند که در پژوهشهای بالینی شرکت کنند.
در حال حاضر سرطان لوزالمعده تنها در صورتی قابل درمان است که در درجات اولیه و قبل از انتشار به بخشهای دیگر بدن، تشخیص داده شود. البته بعضی از شیوههای درمانی به کنترل بیماری و طولانیتر کردن زمان زنده ماندن بیمار کمک میکنند و باعث میشوند بيمار احساس بهتری داشته باشد. بعضی از بیماران و پزشکان - در صورتیکه کنترل یا معالجه بیماری ممکن نباشد- از درمان تسکینی استفاده میکنند. هدف درمان تسکینی بهبود کیفیت زندگی با استفاده از کنترل درد و دیگر مشکلات ناشی از بیماری است.
ممکن است پزشک بیمار را به سرطانشناس (پزشک متخصص درمان سرطان) ارجاع دهد. بیماران نیز میتوانند از پزشک خود درخواست کنند که آنها را به سرطانشناس خاصی معرفی کند. از جمله متخصصانی که در زمینۀ درمان سرطان لوزالمعده فعالیت میکنند میتوان به جراحان، پزشکان سرطانشناس و سرطانشناس پرتودرمان اشاره کرد. معمولاً درمان چند هفته پس از تشخیص آغاز میشود. در این فاصلۀ زمانی بیمار میتواند دربارۀ گزینههای درمانی با پزشک خود صحبت کند، نظردوم (نظر پزشک دیگر) را دریافت کند و دربارۀ بیماری، اطلاعات بیشتری بهدست آورد.
گرفتن نظر دوم:
قبل از شروع درمان، شايد مايل باشید نظر پزشک دیگری را راجع به تشخیص و برنامۀ درمانی جویا شوید. بعضی از بیمههای درمانی، در صورتیکه پزشک شما درخواست نظر دوم را صادر کند، هزینههای لازم را پوشش میدهند. ممکن است جمعآوری سوابق و مدارک پزشکی و برنامه-ریزی برای ملاقات با پزشک دوم زمانبَر باشد. در بیشتر موارد بهوجود آمدن تأخیری مختصر در شروع درمان باعث کم اثر شدن درمان نخواهد شد.
روشهای متعددی برای پیدا کردن پزشک برای گرفتن نظر دوم وجود دارد:
پزشک بیمار را به یک یا چند متخصص ارجاع ميدهد. در مراکز سرطان معمولاً چند متخصص بهصورت گروهي با هم کار میکنند.
معمولاً میتوان فهرست متخصصان هر منطقه را از بیمارستان یا دانشکدۀ پزشکی همان منطقه تهیه کرد.
آماده شدن برای درمان:
پزشک هریک از گزینههای درمانی را برای بیمار توضیح داده و نتایج احتمالی استفاده از هریک را برای او بازگو میکند. پزشک و بیمار میتوانند با همکاری هم، يك برنامۀ درمانی را تهیه کنند که پاسخگوی نیازهای بیمار باشد.
نوع درمان وابسته به محل شروع تومور لوزالمعده و انتشار یا عدم انتشار این بیماری است. در هنگام برنامهریزی برای درمان، پزشک عوامل دیگری نظیر سن بیمار و وضعیت عمومی سلامت او را نیز مدنظر قرار خواهد داد.
سؤالهايي که قبل از آغاز درمان میتوانید از پزشک بپرسید:
تشخیص شما چیست؟
سرطان از چه بخشی از لوزالمعده آغاز شده است؟
آیا شواهدی مبتنی بر منتشرشدن سرطان وجود دارد؟ سرطان در چه درجهای قرار دارد؟
آیا برای بررسی احتمالي انتشار سرطان بايد آزمایشهای بیشتری انجام دهم؟
چه گزینههای درمانی برای من وجود دارد؟ شما چه گزینهای را پیشنهاد میکنید؟ چرا؟
فواید مورد انتظار هریک از درمانها چیست؟
خطرات و عوارض جانبی هریک از درمانها چیست؟
هزینۀ درمان حدوداً چهقدر خواهد بود؟ آیا این نوع درمان تحت پوشش بیمۀ من قرار دارد؟
درمان چه تأثیری روی فعالیتهای عادی و روزمرۀ من خواهد داشت؟
آیا شرکت در یک پژوهش بالینی (مطالعه تحقیقاتی) برای من مناسب است؟
لازم نیست همۀ این سؤالها را در یک جلسه مطرح کنید و همۀ پاسخها را هم در یک جلسه بگیرید. میتوانید در جلسات بعد از پزشک بخواهید دربارۀ مسائلی که مبهم باقی مانده است توضیحات بیشتری ارائه دهد یا سؤالهاي بیشتری از او بپرسید.
شیوههای درمان:
گزینههای درمانی مختلفی برای بيماران مبتلا به سرطان لوزالمعده وجود دارد. با توجه به نوع و درجه سرطان میتوان از یکی از روشهای جراحی، پرتودرمانی یا شیمیدرمانی استفاده کرد. بعضی از بیماران از ترکیب این درمانها استفاده میکنند.
ممکن است از جراحی به تنهایی یا همراه با پرتودرمانی و شیمیدرمانی استفاده شود.
جراحی
شاید جراح یک بخش یا تمام لوزالمعده را خارج کند. وسعت جراحی به محل و اندازۀ تومور، مرحلۀ بیماری و وضعیت عمومی سلامت بیمار بستگي دارد.
عمل ویپل (Whipple Procedure): در صورتیکه تومور در دهانۀ (عریضترین بخش) لوزالمعده قرار گرفته باشد دهانۀ لوزالمعده و بخشی از رودۀ کوچک، مجرای صفرا و معده خارج میشود. گاهی جراح بعضی دیگر از بافتهای مجاور را نیز برميدارد.
برداشتن انتهای پانکراس (Distal Pancreatectomy): اگر تومور در یکی از بخشهای بدنه یا انتهای لوزالمعده باشد، جراح این دو بخش را خارج میکند. علاوه بر این طحال را نیز خارج خواهد کرد.
برداشتن کامل لوزالمعده (Total Pancreatectomy): جراح کل لوزالمعده، بخشی از رودۀ کوچک، تکهای از معده، مجاری صفراوی مشترک، کیسه صفرا، طحال و غدد لنفاوی مجاور را خارج میکند.
گاهی نمیتوان سرطان را به طور کامل خارج کرد ولی اگر تومور مجاری صفراوی مشترک یا دوازدهه (بخش آغازین رودۀ باریک) [رودۀ اثنی عشر] را مسدود کرده باشد جراح میتواند از بای-پس استفاده کند. بایپس این امکان را برای مایعات فراهم میکند که در مسیر مجرای گوارشی جریان پیدا کنند. علاوه براین، بایپس به درمان درد و زردی (یرقان) ناشی از انسداد نیز کمک می-کند.
در بعضی از موارد پزشک میتواند انسداد را بدون انجام عمل بایپس برطرف کند. در این حالت پزشک با استفاده از آندوسكوپ یک استنت در محل انسداد قرار میدهد. استنت یک لولۀ مشبک فلزی یا پلاستیکی کوچک است که به باز نگه داشتن مجرا یا دوازدهه (رودۀ اثنی عشر) کمک میکند.
پس از جراحی بعضی از بیماران مایعات را به روش درون وریدی (بهوسیلۀ آی. وی.) و از طریق لولههای تغذیهای که درون شکم قرار میگیرند دریافت میکنند. به مرور زمان بیماران مجدداً میتوانند غذاهای جامد را بهصورت عادی مصرف کنند. چند هفته پس از جراحی لولههای تغذیه برداشته میشوند.
سؤالهايي که قبل از انجام جراحی میتوانید از پزشک بپرسید:
از چه نوع عملی باید استفاده کنم؟
پس از جراحی چه احساسی خواهم داشت؟
برای تسکین درد من از چه روشی استفاده خواهید کرد؟
از چه درمانهای دیگری باید استفاده کنم؟
چه مدت باید در بیمارستان بستری باشم؟
آیا لازم است پس از جراحی از لولههای تغذیه استفاده کنم؟ آیا باید از رژیم خاصی پیروی کنم؟
این عمل چه تأثیرات بلندمدتی خواهد داشت؟
چه زمانی میتوانم مجدداً فعالیتهای عادی خود را آغاز کنم؟
هرچند وقت يكبار باید معاینه شوم؟
پرتودرمانی (رادیوتراپی)
در پرتودرمانی (رادیوتراپی) از پرتوهایی با انرژی زیاد برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده میشود. دستگاه بزرگی، پرتو را روی نقاط موردنظر در ناحیه شکم هدفگیری میکند. ممکن است از پرتودرمانی به تنهایی، همرا ه با جراحی، شیمیدرمانی و یا هر دو استفاده شود.
پرتودرمانی نوعی از درمان موضعی است و تنها روی سلولهایی که در ناحیۀ تحت درمان قرار دارند تأثیر میگذارد. بیمار برای انجام پرتودرمانی پنج روز در هفته (به مدت چند هفته) به بیمارستان یا درمانگاه مراجعه میکند.
پزشکان از پرتودرمانی برای از بین بردن سلولهایی که پس از جراحی در بدن باقی ماندهاند استفاده میکنند. علاوه براین برای درمان درد و دیگر مشکلات به وجود آمدۀ ناشي از سرطان از پرتودرمانی استفاده میشود.
سؤالهايي که قبل از انجام پرتودرمانی میتوانید از پزشک بپرسید:
چرا از این نوع درمان باید استفاده کنم؟
درمان چه زمانی آغاز شده و چه زمانی پایان خواهد یافت؟
در طی انجام درمان چه احساسی خواهم داشت؟ آیا این روش عوارض جانبی دارد؟
برای مراقبت از خود در طی درمان چه کارهایی میتوانم انجام دهم؟ آیا باید از غذاهای خاصی استفاده کنم یا پرهیز غذایی خاصی داشته باشم؟
چگونه به مؤثر بودن پرتودرمانی پی خواهیم برد؟
آیا میتوانم در حین انجام درمان فعالیتهای عادی خود را ادامه دهم؟
شیمیدرمانی
در شیمیدرمانی از داروهای ضدسرطان برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده می-شود. پزشکان از شیمیدرمانی برای کاهش درد و مشکلات دیگری که به دلیل سرطان لوزالمعده بهوجود آمده است استفاده میکنند. ممکن است از شیمیدرمانی به تنهایی، همراه با پرتودرمانی، یا همراه با جراحی و پرتودرمانی استفاده شود.
شیمیدرمانی یک درمان سیستمیک (فراگیر) است. در این روش، داروهايي كه به بيمار تزریق شده، وارد جریان خون میشوند و میتوانند روی سلولهای سرطانی در سرتاسر بدن تأثیر بگذارند.
معمولاً شیمیدرمانی یک درمان سرپایی است و در بخش بیماران سرپایی بیمارستان، مطب پزشک یا خانه انجام میشود. البته گاهی با توجه به نوع دارو و وضعیت عمومی سلامت بیمار ممکن است لازم باشد فرد در بیمارستان بستری شود.
سؤالهايي که دربارۀ شیمیدرمانی میتوانید از پزشک خود بپرسید:
چرا باید از این درمان استفاده کنم؟
این درمان چگونه عمل میکند؟
از چه داروهایی باید استفاده کنم؟ این داروها از چه طریقی به بدن من منتقل میشوند؟ آیا لازم است در بیمارستان بستری شوم؟
آیا این درمان عوارض جانبی خواهد داشت؟ برای تسکین یا کنترل آنها چه کاری میتوانم انجام دهم؟
باید چه مدت تحت درمان باشم؟
عوارض جانبی درمان:
به دلیل تأثیر درمان سرطان روی بافتها و سلولهای عادی، معمولاً عوارض جانبی بهوجود می-آیند. این عوارض جانبی به عوامل متعددی از جمله نوع و شدت درمان بستگي دارند. ممکن است عوارض جانبی در هر فرد متفاوت باشد و حتی این احتمال وجود دارد که عوارض جانبی در هر جلسه از درمان با جلسۀ قبل فرق داشته باشد. گروه پزشکی شما دربارۀ عوارض جانبی احتمالی درمان و روشهایی که برای کمک به کنترل آنها استفاده میشود توضیحاتی به شما ارائه خواهند کرد.
جراحی
جراحیهایی که برای سرطان لوزالمعده انجام میشوند از نوع جراحیهای دشوار هستند. لازم است بیمار پس از انجام جراحی چندین روز در بیمارستان بستری شود. ممکن است بیمار احساس ضعف یا خستگی داشته باشد. بسیاری از بیماران باید حدود یک ماه در منزل استراحت کنند. زمان موردنیاز برای بازیابی نیروی قبلی، در افراد مختلف متفاوت است.
عوارض جانبی درمان به وسعت جراحی، وضعیت عمومی، سلامتی بيمار و عوامل دیگر بستگي دارد. بسیاری از بیماران در چند روز اول پس از عمل، احساس درد خواهند کرد. میتوان این درد را با استفاده از داروها کنترل کرد. بیماران باید دربارۀ تسکین درد با پزشک یا پرستار صحبت کنند. در بخش «کنترل درد» اطلاعات بیشتری در این زمینه ذکر شده است.
خارج کردن تمام لوزالمعده یا بخشی از آن باعث میشود هضم غذا برای بیمار دشوار شود. گروه مراقبت پزشکی قادر است یک رژیم غذایی و داروهایی را برای شما تجویز کند که به درمان اسهال، درد، انقباض ماهیچههای شکم (درد شکم) یا حس سیر بودن کمک میکنند. در دورة نقاهت پس از جراحی، پزشک بهدقت رژیم غذایی و وزن بیمار را تحت نظر خواهد داشت. در ابتدا، ممکن است لازم باشد بیمار تنها از مایعات استفاده کند و مواد غذایی دیگر را با روش درون وریدی یا با استفاده از لولههای تغذیهای که درون روده جایگذاری شده است دریافت کند. به تدریج غذاهای جامد نیز به رژیم غذایی افزوده میشود.
ممکن است پس از جراحی، سطح هورمونها یا آنزیمهای وابسته به لوزالمعده در بیماران کمتر از حد لازم باشد. این احتمال وجود دارد که افرادی که به میزان کافی انسولین نداشته باشند به دیابت مبتلا شوند. پزشک میتواند انسولین و دیگر هورمونها و آنزیمها را برای بیمار تجویز کند. مقالة «تغذیه برای بیماران سرطانی» حاوی اطلاعات بیشتری در این زمینه است.
پرتودرمانی
با ادامه پرتودرمانی بیمار احساس خستگی ميکند. داشتن استراحت کافی از اهمیت زیادی برخوردار است ولی پزشکان معمولاً به بیماران توصیه میکنند تا حد امکان فعالیتهای خود را ادامه دهند. علاوه براین گاهی پوست در ناحیۀ تحت درمان قرمز، خشک و حساس میشود.
ممکن است پرتودرمانی در ناحیۀ شکم باعث بهوجودآمدن حالت تهوع، استفراغ، اسهال یا دیگر مشکلات مربوط به گوارش شود. گروه مراقبت پزشکی میتواند با تجویز داروها یا پیشنهاد ایجاد تغییراتی خاص در رژیم غذایی به کنترل این مشکلات کمک کند. در بیشتر بیماران، عوارض جانبی پرتودرمانی با پایان یافتن درمان برطرف میشود.
شیمیدرمانی
عوارض جانبی شیمیدرمانی وابسته به نوع، مقدار مصرف، و نحوۀ اعمال دارو است. همانند روش-های درمانی دیگر، ممکن است عوارض جانبی برای هر فرد متفاوت باشد.
شیمیدرمانی سیستمیک روی همۀ سلولهای بدن که سرعت تقسیم زیادی دارند (از جمله سلولهای خون) اثر میگذارد. سلولهای خون با عفونت مقابله میکنند، به انعقاد خون کمک میکنند و حامل اکسیژن به همۀ بخشهای بدن هستند. هنگامیکه داروهای ضدسرطان به سلولهای خوني سالم آسیب وارد میکند احتمال ابتلای بیمار به عفونت افزایش خواهد یافت، بیمار راحتتر دچار خونمردگی و خونریزی میشود و احتمالاً احساس میکند انرژی کمتری دارد. سلولهای ریشۀ مو و سلولهای پوشانندۀ مجرای گوارشی نیز سرعت تقسیم زیادی دارند. به همین دلیل ممکن است بیمار به دلیل انجام شیمیدرمانی دچار ریزش مو شده و به عوارض جانبی دیگری نظیر از دست دادن اشتها، حالت تهوع، استفراغ، اسهال یا زخم دهان مبتلا شود. معمولاً این عوارض جانبی در دوران نقاهت، بین دورههای درمان یا پس از پایان درمان به تدریج برطرف خواهند شد. گروه مراقبت پزشکی میتواند راههایی برای برطرف کردن این عوارض جانبی به شما ارائه دهد.
کنترل درد
احساس درد یک مشکل رایج برای بیماران مبتلا به سرطان لوزالمعده است. تومور با اعمال فشار به اعصاب و اندامهای دیگر باعث ایجاد درد میشود.
پزشک یا یک فرد متخصص در زمینۀ کنترل درد میتواند به روشهای مختلفی این درد را کاهش داده یا برطرف کند.
داروهای مربوط به درد: معمولاً داروها میتوانند درد را برطرف کنند. گاهی این داروها باعث ایجاد خوابآلودگی و یبوست میشوند ولی استراحت و استفاده از ملینها به فرد کمک خواهد کرد.
اعمال پرتو: میتوان با اعمال اشعههای پرانرژی، تومور را کوچک کرد و در نتیجه باعث برطرف شدن درد شد.
بلوک عصبی (انسداد عصب): ممکن است پزشک برای جلوگیری از احساس درد، مقداری الکل به نواحی اطراف بعضی از اعصاب درون شکم تزریق کند.
جراحی: در صورت لزوم، پزشک با قطع بعضی از اعصاب، مانع از بهوجودآمدن احساس درد ميشود.
ممکن است پزشک روشهای دیگری را برای تسکین یا کاهش درد پیشنهاد دهد. بهعنوان مثال میتوان همراه با روشهای ذکر شده از آکیوپرشر یا طب سوزنی و ماساژ برای برطرف کردن درد استفاده کرد. همچنین بیمار میتواند شيوههاي آرامبخشی (ریلکسیشن) مثل گوش دادن به موسیقی آرام یا تنفس آرام و راحت را آموزش ببیند.
برای آگاهي بیشتر پیرامون کنترل درد میتوانید به مقالات پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) نظیر کنترل درد: راهنمایی برای مبتلايان به سرطان و خانوادههای آنها، تسکین درد ناشی از سرطان و آشنایی با درد ناشی از سرطان مراجعه کنید.
تغذیه:
معمولاً مبتلايان به سرطان لوزالمعده ميل به غذا خوردن را از دست ميدهند (مخصوصاً در صورت احساس درد یا خستگی). علاوه بر آن، بعضی عوارض جانبی درمان مثل از دست دادن اشتها، حالت تهوع یا استفراغ نیز باعث میشود غذا خوردن برای بیمار دشوار گردد، و شاید طعم غذاها بهنظر او متفاوت برسند. با اینحال بیماران باید سعی کنند به اندازۀ کافی کالری و پروتئین دریافت کنند تا بتوانند کاهش وزن را کنترل کرده، نیروی خود را حفظ کنند و به روند بهبود خود سرعت بخشند. علاوه براین داشتن تغذیه مناسب به بيماران مبتلا به سرطان کمک میکند احساس بهتر و انرژی بیشتری داشته باشند.
برنامهریزی دقیق و انجام معاینات منظم، از اهمیت بهسزایی برخوردار است. گاهی سرطان لوزالمعده و درمان آن باعث میشود هضم غذا و حفظ سطح مناسب قند خون برای بیمار دشوار شود. پزشک بیمار را از لحاظ کاهش وزن، احساس ضعف و کمبود انرژی مورد معاینه قرار میدهد. ممکن است لازم باشد برای جایگزین کردن هورمونها و آنزیمهایی که توسط لوزالمعده تولید می-شود از دارو استفاده کرد. پزشک بیمار را بهدقت تحت نظر قرار خواهد داد و میزان این داروها را تنظیم خواهد کرد.
پزشک، متخصص تغذیه و بهیاران، رژیم غذایی مناسبي به بیمار توصیه ميکنند.
مراقبت پیگیرانه
پیگیری سلامت بیمار پس از درمان سرطان لوزالمعده، بخش مهمی از برنامۀ درمان است. بیماران نباید در گفتوگو پیرامون این مراقبتها با پزشک خود تأخير کنند. انجام معاینات منظم باعث خواهد شد اطمینان حاصل شود که تغییری در وضعیت سلامت بيمار بهوجود نيامده است. در صورت بهوجودآمدن هرگونه مشکل، میتوان آن را تشخیص داد و درمان کرد. ممکن است این معاینات شامل انجام معاینۀ فیزیکی (جسمی)، تستهای آزمایشگاهی و استفاده از شیوههای مختلف عکس-برداری باشد.
حمایت از بيماران مبتلا به سرطان لوزالمعده:
زندگی برای كساني که به بیماریهای جدی نظیر سرطان لوزالمعده مبتلا هستند چندان ساده نیست. بعضیها احساس میکنند برای کنار آمدن با جنبههای احساسی و عملی بیماریشان نیاز به کمک دارند. گروههای حمایتی میتوانند به آنها کمک کنند. در این گروهها، بیماران و خانوادههایشان دور هم جمع میشوند و آنچه را که دربارۀ کنار آمدن با بیماری و تأثیرات درمان آموختهاند با یکدیگر درميان میگذارند. بیماران میتوانند دربارۀ پیدا کردن یک گروه حمایتی با یکی از اعضای گروه مراقبت پزشکی خود صحبت کنند.
بيماران مبتلا به سرطان پانکراس در مورد آینده نگرانند. طبيعي است كه آنها نگران مراقبت از خانوادۀ خود، حفظ موقعیت شغلی یا انجام فعالیتهای روزانه خود باشند. علاوه بر این معمولاً نگرانیهایی دربارۀ درمان و رویارویی با عوارض جانبی، بستری شدن در بیمارستان و پرداخت هزینههای پزشکی وجود دارد. پزشکان، پرستاران و دیگر اعضاي گروه پزشکی به سؤالهاي بيمار دربارۀ درمان، کار کردن، رژیم و انجام فعالیتهای دیگر پاسخ ميدهند. اگر بیمار بخواهد دربارة نگرانیها و احساسات خود حرف بزند میتواند به مددکار اجتماعی، مشاور یا یکی از اعضاي جامعۀ مذهبی خود مراجعه کند. معمولاً مددکار اجتماعی میتواند منابعی برای دریافت کمکهای مالی، کمک برای حمل و نقل، مراقبت خانگی یا حمایت عاطفی به بیمار معرفی کند.
امیدبخشی تحقیقات سرطان:
پژوهشگرانی که در آزمایشگاهها فعالیت میکنند مطالعاتی را پیرامون لوزالمعده انجام میدهند تا در این زمینه به آگاهيهاي بيشتري دست يابند. آنها دربارۀ علل احتمالی بهوجود آمدن سرطان لوزالمعده تحقیقاتی انجام میدهند و روشهای جدید برای تشخیص تومور را مورد بررسی قرار میدهند. علاوه بر این، آنها شیوههای درمانی جدیدی را برای از بین بردن سلولهای سرطانی جستوجو ميكنند.
پزشکان در بیمارستانها و درمانگاهها انواع مختلفی از پژوهشهای بالینی را انجام میدهند (پژوهشهای بالینی مطالعات تحقیقاتی هستند که افراد بهصورت داوطلبانه در آن شرکت میکنند.) پزشکان در این پژوهشها دربارۀ روشهای درمان سرطان لوزالمعده مطالعاتی انجام میدهند. تاکنون این پژوهشها به پیشرفتهایی زیادی دست پیدا کردهاند و پژوهشگران همچنان برای پیدا کردن روشهای مؤثرتر بهكار خود ادامه ميدهند.
بیمارانی که در پژوهش بالینی شرکت میکنند از جمله اولین كساني هستند که از فواید یک درمان مؤثر جديد بهرهمند میشوند. علاوه براین، آنها نقشی مهم در کمک به علم پزشکي براي آشنایی بیشتر با این بیماری خواهند داشت. با اینکه پژوهشهای بالینی ممکن است خطراتی را نیز به همراه داشته باشند ولی پزشکان نهایت تلاش خود را برای حفاظت از بیماران انجام میدهند.
در پژوهشهای بالینی مربوط به بیماران مبتلا به سرطان لوزالمعده، پزشکان دربارۀ داروهای جدید، ترکیبات جدید شیمیدرمانی، و ترکیبات شیمیدرمانی و پرتودرمانی قبل و بعد از جراحی مطالعاتی انجام میدهند.
درمان بیولوژیک نیز از جمله درمانهایی است که تحت مطالعه قرار دارد. دانشمندان دربارۀ واکسنهای مختلف سرطان که میتوانند برای مقابله با سرطان به سیستم ایمنی بدن کمک کنند مطالعاتی انجام میدهند. در یکی دیگر از تحقیقاتی که در حال حاضر در حال انجام است از پادتن-های مونوکلونال برای متوقف کردن یا کند کردن روند رشد تومور استفاده میکنند.
poune
17th June 2011, 04:51 PM
آنچه باید دربارۀ سرطان تخمدان بدانید.
(What You Need To Know About™ Ovarian Cancer)
دربارۀ این مقاله
این مقاله حاوی اطلاعاتی پیرامون درمان، تشخیص بیماری، علائم این نوع سرطان و علل احتمالی بروز آن است. علاوه بر این، فهرستی از سؤالهايي که میتوانید از پزشک خود بپرسید در این مقاله آمده است همراه داشتن این مقاله هنگام ملاقات با پزشک، شما را ياري خواهد كرد.
با کلیک روی عبارات مهم، صفحهای که معنای آن را نوشته باز خواهد شد. نحوه تلفظ بعضی از عبارات نیز در همان صفحه ذکر شده است. همچنین میتوانید از طریق پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان به معنای بیش از چهار هزار عبارت دسترسی پیدا کنید( http://www.ncii.ir)
این مقاله به تومورهای زایای تخمدان (Ovarian Germ Cell Tumors) یا دیگر انواع سرطان تخمدان نپرداخته است. برای کسب اطلاعاتی پیرامون این نوع سرطانها به پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (http://www.ncii.ir) مراجعه کنید.
تخمدانها
تخمدانها بخشی از دستگاه تناسلی زنان هستند و در ناحیه لگن خاصره قرار دارند. اندازۀ هر تخمدان حدوداً برابر یک بادام است.
تخمدانها، هورمونهای زنانه (استروژن و پروژسترون) توليد ميكنند. علاوه براین، تخمکها نیز توسط تخمدانها آزاد میشوند (تولید میشوند). هر تخمک از ناحیۀ تخمدان شروع به حرکت کرده و از طریق لولۀ تخمدان وارد ناحیۀ رحم (زهدان) میشود.
زمانیکه زنان وارد دوران یائسگی خود میشوند، تخمدانها تولید (آزاد کردن) تخمک را متوقف کرده و سطح هورمونی که توسط آنها تولید میشود نیز کاهش مییابد.
آشنایی با سرطان
سرطان از سلولها که اجزاي سازندۀ بافتها هستند شروع میشود. بافتها هم تشکیلدهندۀ اندام-های بدن انسان هستند.
بهطور معمول سلولها رشد کرده و تقسیم میشوند تا با توجه به نیاز بدن سلولهای جدید تولید کنند. هنگامیکه سلولها پیر میشوند، میمیرند و سلولهای جدید جای آنها را میگیرند.
گاهی این فرایند منظم بهدرستی پیش نمیرود. سلولهای جدید هنگامی تشکیل میشوند که بدن به آنها نیاز ندارد و سلولهای پیر هم زمانیکه باید از بین بروند، نميميرند. این سلولهای اضافی تودهای از بافت را تشکیل میدهند که به نام غده یا تومور شناخته میشود.
ممکن است تومورها بدخیم یا خوشخیم باشند.
تومورهای خوشخیم سرطان نیستند:
تومورهای خوشخیم خطری برای حیات فرد بهوجود نمیآورند.
بهطور کلی میتوان تومورهای خوشخیم را از بدن خارج کرد و معمولاً این تومورها مجدداً رشد نمیکنند.
تومورهای خوشخیم به بافت اطرافشان حمله نمیکنند.
سلولهای تومور خوشخیم در دیگر بخشهای بدن منتشر نمیشوند
تومورهای بدخیم سرطان هستند:
بهطورمعمول تومورهای بدخیم خطرناکتر از تومورهای خوشخیم هستند. ممکن است این نوع تومورها خطراتی را برای حیات فرد به همراه داشته باشند.
در بیشتر مواقع، میتوان تومورهای بدخیم را خارج کرد ولی گاهی این تومورها مجدداً رشد میکنند.
تومورهای بدخیم میتوانند به بافتها و اندام مجاورشان حمله کنند.
سلولهای تومورهای بدخیم میتوانند به دیگر بخشهای بدن حمله کنند. سلولهای سرطانی از تومور اصلی (اولیه) جدا شده و وارد دستگاه لنفاوی یا جریان خون می-شوند و به این شیوه در بدن انتشار ميِيابند. سلولهاي سرطاني به اندامهای دیگر حمله کرده و تومورهای جدیدی را ایجاد میکنند که به این اندامها صدمه میزنند. به پخش شدن سرطان متاستاز گفته میشود.
کیست خوشخیم و بدخیم
کیست تخمدان روی سطح تخمدان یا درون آن بهوجود ميآید. کیست حاوی مایعات است و گاهی شامل بافت جامد (توپر) نیز خواهد بود. بیشتر کیستهای تخمدان خوشخیم (غیرسرطانی) هستند.
در بیشتر موارد، کیستهای تخمدان با گذشت زمان برطرف میشوند. اما گاهی پزشک، کیستی را مشاهده میکند که با گذشت زمان از بین نرفته یا بزرگتر شده است. در این شرایط معمولاً پزشک دستور ميدهد بیمار آزمایشهایی را انجام دهد تا از غیرسرطانی بودن کیست اطمینان پیدا کند.
سرطان تخمدان
ممکن است سرطان تخمدان به دیگر اندامها حمله کرده، به بخشهاي دیگر رسوخ كند و در نواحی مختلف بدن منتشر شود:
حمله: تومور بدخیم تخمدان میتواند رشد کرده و به اندامهای مجاور تخمدانها نظیر لوله-های تخمدان و رحم حمله کند.
پخش شدن: ممکن است سلولهای سرطانی از تومور اصلی تخمدان جدا شده و پخش شوند. پخش شدن از ناحیۀ شکم میتواند منجر بهوجود آمدن تومورهای جدید روی سطح بافتها و اعضای مجاور شود. گاهی پزشکان به این بخشهای تومور، دانهها یا کاشتها (ايمپلنتها) میگویند.
منتشر شدن: سلولهای سرطانی از طریق دستگاه لنفاوی در غدد لنفاوی ناحیه لگن، شکم و قفسۀ سینه منتشر ميشوند. همچنین این سلولهای سرطانی بهوسیلۀ جریان خون به اعضایی از بدن نظیر کبد یا ریهها نفوذ ميكنند.
هنگامیکه سرطان از ناحیۀ اولیۀ خود به دیگر بخشهای بدن منتشر میشود، تومور جدید، نام یکسانی با تومور قبلی (اولیه) خواهد داشت و سلولهای غیرطبیعی تومورهای جدید نیز مشابه با تومور قبلی است. بهعنوان مثال، اگر سرطان تخمدان به کبد منتشر شود سلولهای سرطانی در كبد در واقع سلولهای سرطانی تخمدان هستند. در این شرایط نام بیماری سرطان کبد نیست بلکه سرطان تخمدان متاستاتیک (منتشر شده) است. به همین دلیل این نوع سرطان بهعنوان سرطان تخمدان، تحت درمان قرار میگیرد [نه سرطان کبد]. پزشکان به تومور جدید، بیماری متاستاتیک یا تومور «دوردست» میگویند.
عوامل خطرزا
پزشکان همیشه نمیتوانند دلیل ابتلای تعدادی از زنان به بیماری تخمدان و مبتلا نشدن دستهای دیگر از افراد به این بیماری را توضيح دهند. با اینحال میدانیم زنانی که عوامل خطرزای خاصی را دارند، بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان قرار دارند. عامل خطرزا، عاملی است که احتمال ابتلای فرد به یک نوع بیماری را افزایش میدهد.
با توجه به مطالعات انجام شده، موارد زیر بهعنوان عوامل خطرزاي سرطان تخمدان شناخته شدهاند:
سابقۀ خانوادگی سرطان: زنانی که مادر، دختر یا خواهر آنها به سرطان تخمدان مبتلا شدهاند بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. همچنین میزان خطر ابتلا به سرطان تخمدان در زنانی که سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان پستان، رحم، روده بزرگ یا راستروده را دارند بیشتر از دیگران است.
در صورتیکه چندین زن در خانوادۀ فرد، به سرطان تخمدان یا پستان مبتلا شده باشند (مخصوصاً در سنین جوانی) این فرد دارای سابقه خانوادگی قوی (احتمال زیاد ابتلا به سرطان) خواهد بود. اگر شما جزء این دسته از افراد هستید میتوانید با یک مشاور ژنتیک صحبت کنید. ممکن است مشاور پیشنهاد دهد شما و دیگر زنان خانواده تحت آزمایش ژنتیک قرار بگیرید. گاهی آزمایشهای ژنتیک میتوانند وجود بعضی تغییرات ژنی خاص را که خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش میدهند شناسایی کنند.
سابقه شخصی ابتلا به سرطان: بیمارانی که قبلاً به سرطان پستان، رحم، روده بزرگ یا راستروده مبتلا بودهاند بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان قرار دارند.
سن بیشتر از 55 سال: در بیشتر موارد، سرطان تخمدان در زنانی که سنی بیشتر از 55 سال دارند تشخیص داده میشود.
باردار نشدن: زنان مسنی که هیچگاه باردار نشدهاند بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به سرطان تخمدان قرار دارند.
هورموندرمانی مربوط به یائسگی: بعضی از مطالعات نشان دادهاند که زنانی که برای مدت 10 سال یا بیشتر تنها از استروژن (بدون پروژسترون) استفاده کردهاند بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان قرار دارند.
همچنین دانشمندان دربارۀ استفاده از داروهای باروری، استفاده از پودر تالک یا چاق بودن بهعنوان عوامل خطرزا، تحقیقاتی انجام دادهاند. هنوز مشخص نشده که آیا این موارد از جمله عوامل خطرزا هستند یا نه، ولی اگر این شرایط از جمله عوامل خطرزا محسوب شوند، از نوع عوامل خطرزاي قوی نخواهند بود.
وجود عوامل خطرزا به این معنا نیست که فرد به سرطان تخمدان مبتلا خواهد شد. بسیاری از زنانی که عوامل خطرزا را دارند به سرطان تخمدان مبتلا نمیشوند. از سوی دیگر، زنانی که به این بیماری مبتلا میشوند اغلب عامل خطرزاي شناختهشدهای ندارند (بهجز بالارفتن سن). زنانی که فکر میکنند در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان هستند باید به پزشک خود اطلاع دهند.
علائم
سرطان تخمدان در مراحل اولیه شايد علائم مشخصی نداشته باشد ولی با رشد سرطان احتمال بروز علائم زیر وجود دارد:
احساس درد یا فشار در ناحیه شکم، لگن خاصره، پشت یا پاها.
احساس تورم یا نفخ در شکم.
حالت تهوع، سوءهاضمه، جمع شدن گاز در معده، یبوست یا اسهال.
احساس خستگی دائم.
موارد زیر علائمی هستند که رواج کمتری دارند:
تنگی نفس
احساس نیاز به دفع ادرار بهطور مکرر. (تكرر ادرار)
خونریزی غیرطبیعی واژنی [خونریزی شدید در دوران قاعدگی یا خونریزی پس از یائسگی]
در بیشتر موارد این علائم به دلایلی غیر از سرطان بهوجود میآیند ولی تنها پزشک قادر است دلیل بروز این علائم را مشخص کند. زنانی که این علائم در آنها بروز كرده است باید حتماً به پزشک مراجعه کنند.
تشخیص بیماری
هرگاه یکي از علائم مشخصه سرطان تخمدان را مشاهده كرديد باید به پزشک مراجعه کنید تا دلیل اصلی بروز این علائم مشخص شود. ممکن است پزشک دربارۀ سوابق خانوادگی و شخصی، سؤالهايي از شما بپرسد، و انجام یک یا چند مورد از آزمایشهای زیر توصيه كند. پزشک میتواند توضیحات بیشتری راجع به هریک از این آزمایشها به شما ارائه دهد.
معاینه فیزیکی: پزشک علائم عمومی مربوط به سلامت شما را بررسی میکند. شاید پزشک برای بررسی احتمال وجود تومورها یا هرگونه تجمع غیرعادی مایعات (آسیت – مایع داخل صفاقی) در ناحیه شکم، با استفاده از انگشتان خود این ناحیه را لمس کرده و به آرامی روی آن فشار وارد کند. میتوان نمونهای از مایعات را خارج کرد و این نمونه را از لحاظ دارا بودن سلولهای سرطان تخمدان مورد بررسي قرار داد.
معاینه لگنی: پزشک، تخمدانها و اندامهای مجاور آن را از لحاظ وجود تودهها یا هرگونه تغییری در شکل و اندازهشان مورد معاینه قرار میدهد. آزمایش پاپ بخشی از یک معاینه لگنی است ولی از این آزمایش برای جمعآوری سلولهای تخمدان و نيز تشخیص سرطان آن استفاده نميشود.
آزمایش خون: درصورت لزوم، پزشک انجام آزمایش خون را تجويز کند. در این آزمایش سطح چندین مادۀ درون خون از جمله سي.اي.125 (CA-125) بررسی میشود. سي.اي.125 (CA-125) مادهای است که روی سطح سلولهای سرطانی تخمدان و بعضی بافتهای سالم یافت میشود. بالا بودن سطح سي.اي.125 (CA-125) میتواند نشاندهندۀ ابتلای فرد به سرطان یا وجود مشکلات دیگر باشد. تست سي.اي.125 (CA-125) بهتنهایی برای تشخیص سرطان تخمدان استفاده نمیشود. این آزمايش توسط سازمان غذا و داروي ايالات متحده برای نظارت بر واکنش زنان به درمان سرطان تخمدان و تشخیص عود (بازگشت مجدد) سرطان پس از درمان تأیید شده است.
سونوگرافی: دستگاه سونوگرافی از امواج صوتی که توسط انسان قابل شنیدن نیستند استفاده میکند. این دستگاه، امواج صوتی را به سمت اندامهای درون لگن ميفرستد، كه به اندامها برخورد کرده و بازتابهایی ایجاد میکنند، و کامپیوتر با استفاده از این بازتابها (اکوها) تصاویری را ایجاد میکند. ممکن است تومور تخمدان، درون این تصاویر قابل مشاهده باشد. برای وضوح بيشتر تخمدانها در تصاوير بهتر است دستگاه درون واژن (مهبل) قرارداده شود (سونوگرافی از طریق مهبل) (Transvaginal Ultrasound)
بیوپسی (نمونهبرداری): نمونهبرداری به معنای خارج کردن بافت یا مایعات از بدن برای بررسی وجود سلولهای سرطانی در آنها است. پزشک با توجه به نتایج آزمایش خون و سونوگرافی دستور برای خارج کردن بافت و مایع از لگن یا شکم با استفاده از جراحی (باز کردن دیوارۀ شکمی - لاپاروتومی) را صادر ميكند. معمولاً برای تشخیص دقيقتر سرطان تخمدان نیاز به جراحی خواهد بود.
با اینکه بیشتر زنان برای تشخیص سرطان تحت لاپاروتومی قرار میگیرند ولی برای بعضی از زنان از عملی به نام لاپاروسکوپی (آندوسکوپی شکمی) استفاده میشود. پزشک لولهای باریک، سبک و دارای نور (لاپاروسکوپ) را از طریق شکافی کوچک وارد ناحیه شکم میکند. گاهي از لاپاروسکوپی برای خارج کردن کیستهای خوشخیم و کوچک یا سرطان تخمدانی که در مراحل اولیه قرار دارد نيز استفاده شود. همچنین از لاپاروسکوپی برای تعیین میزان گسترش و انتشار سرطان استفاده میشود.
آسیبشناس (پاتالوژیست) با استفاده از میکروسکوپ، مایعات یا بافت خارج شده را از لحاظ وجود سلولهای سرطانی مورد بررسی قرار میدهد، و در صورت مشاهدۀ سلولهای سرطانی تخمدان، مرحلۀ (Grade) سلولها را مشخص میکند. میزان ناهنجاری سلولهای سرطانی با مراحل 1 و 2 و 3 مشخص میشود. شدت انتشار و رشد سلولهای سرطانی مرحلۀ یک، کمتر از سلولهای مرحلۀ سه است.
درجهبندی
برای برنامهریزی بهترین شیوۀ درمان لازم است پزشک از مرحلۀ تومور و اندازه (درجه) آن مطلع باشد (به بخش تشخیص مراجعه کنید). تعیین درجه براساس میزان حملۀ تومور به بافتهای مجاور، میزان انتشار تومور و بخشی از بدن که تومور به آن قسمت انتشار يافته انجام میشود.
معمولاً قبل از تکمیل روند درجهبندی، از جراحی استفاده ميشود. پزشک نمونههای متعددی از بافت ناحیه شکم و لگن را خارج میکند و این بافتها را از لحاظ وجود سرطان مورد بررسی قرار میدهد.
برای تشخیص گسترش و انتشار سرطان از آزمایشهای مختلفي به شرح زير استفاده ميشود.
سی.تی.اسکن: از سی.تی.اسکن برای تهیه تصاویری از بافتها و اندام ناحیه شکم و لگن استفاده میکنند. دستگاه اشعه ايكس که به یک کامپیوتر متصل شده است تصاویر متعددی تهیه میکند. براي وضوح بيشتر معمولاً از مادۀ حاجب استفاده ميشود. این مواد به بیمار تزریق شده یا بهصورت خوراكي به او داده ميشود. این مواد موجب ميشود كه بافتها و اندامها واضحتر ديده شوند. در تصاویر تهیه شده با كمك سی.تی.اسکن، معمولاً تومور یا مایعات شکمی قابل مشاهده است.
تصویربرداری با اشعه ايكس از ناحیۀ قفسۀ سینه: میتوان با تصویربرداری با كمك اشعه ايكس از ناحیه قفسۀ سینه تومورها یا مایعات را مشاهده کرد.
عکسبرداری با اشعه ايكس همراه با تنقیه باریم: اگر پزشک انجام عکسبرداری با اشعه ايكس از روده تحتانی را تجويز کند، باید از تنقیه با محلول باریم استفاده شود، كه باریم موجب میشود روده در تصاویر تهیه شده با استفاده از اشعۀ ايكس قابل مشاهده باشد، و ميتوان نواحی که بهوسیلۀ سرطان مسدود شدهاند را در این تصاویر به وضوح ديد.
آندوسکوپی رودۀ بزرگ (کولونوسکوپی): پزشک یک لوله بلند و دارای نور را به درون راستروده و رودهبزرگ وارد میکند. از این آزمایش برای مشخص کردن انتشار سرطان به راستروده یا رودۀ بزرگ استفاده میشود.
برای سرطان تخمدان درجات متعددی وجود دارد:
مرحله يا درجه یک: سلولهای سرطانی در یک یا هر دو تخمدان وجود دارد. و سلولهای سرطانی در سطح (رویه) تخمدانها یا در مایعات جمعآوری شده از ناحیه شکم قابل مشاهده خواهد بود.
مرحله يا درجه دو: سلولهای سرطانی از یک یا هر دو تخمدان به دیگر بافتهای لگن رسوخ كردهاند. سلولهای سرطانی در اين مرحله روی لولههای تخمدان، رحم یا دیگر بافتهای درون لگن مشاهده ميشود. و در مایعات جمعآوری شده از ناحیه شکم نيز ديده ميشوند.
مرحله يا درجه سه: سلولهای سرطانی به بافتهای خارج از لگن یا به غدد لنفاوی آن منطقه نفوذ كردهاند. گاهي سلولهای سرطانی در خارج از کبد نيز قابل مشاهده هستند.
مرحله يا درجه چهار: سلولهای سرطانی در بافتهای خارج از شکم و لگن رسوخ كردهاند و حتي در درون کبد، ریهها یا دیگر اندامها قابل مشاهده هستند.
درمان
بسیاری از زنان مبتلا به سرطان تخمدان، مايلند نقش فعالی در تصمیمگیری در مورد مراقبتهای پزشکی خود داشته باشند. کاملاً طبیعی است که بخواهيد راجع به بیماری و گزینههای درمانی آن آگاهي بيشتري داشته باشيد. آشنایی بیشتر با سرطان تخمدان به بسیاری از زنان کمک میکند راحتتر این بیماری را تحمل کنند.
شنیدن خبر تشخیص بیماری برای بیمار آنچنان غافلگيرانه است كه موجب فشارهاي عصبي زيادي میشود و طبيعي است كه در اينحال بيمار نتواند بهراحتی سؤالهايي را ميخواهد از پزشک بپرسد بهخاطر آورد. معمولاً تهیه فهرستی از سؤالها قبل از ملاقات با پزشک به بیمار کمک میکند. برای بهخاطر سپردن حرفهاي پزشک میتوان یادداشت برداشت یا با اجازه او صدایش را ضبط كرد. همچنین شايد بيمار بخواهد یکی از دوستان یا اعضای خانواده هنگام ملاقات با پزشک همراه او باشد. این فرد میتواند در گفتوگوها شرکت کند یادداشتبرداری کرده یا فقط به صحبتها گوش دهد.
نیازی نیست که همه سؤالهاي خود را در یک جلسه مطرح کنید. شما موقعیتهای دیگری هم برای صحبت با پزشک یا پرستار خواهید داشت و میتوانید سؤالهاي خود را دربارۀ مواردی که برای شما مبهم است مطرح کرده و از آنها بخواهيد اطلاعات بیشتری به شما بدهند.
پزشک در صورت لزوم شما را به یک متخصص سرطان دستگاه تناسلی زنان (Gynecologic Oncologist) ارجاع ميدهد. این سرطانشناس، یک جراح است که در معالجه سرطان تخمدان تخصص دارد. خود شما نیز میتوانید از پزشک درخواست کنید شما را به چنین پزشکی ارجاع دهد. از جمله دیگر پزشکانی که در معالجه زنان مبتلا به سرطان تخمدان نقش دارند میتوان به پزشک متخصص زنان، پزشک سرطانشناس و سرطانشناس پرتودرمانی اشاره کرد. در مواردي يك گروه از پزشکان و پرستاران در معالجه شما مشاركت خواهند داشت.
گرفتن نظر دوم
قبل از شروع درمان، شايد بخواهيد نظر پزشک دیگری را راجع به تشخیص و برنامۀ درمانی جویا شوید.
جمعآوری سوابق و مدارک پزشکی و برنامهریزی برای ملاقات با پزشک دوم نیازمند صرف زمان و انرژی زیادی است. بايد گفت در بیشتر موارد ايجاد تأخیری مختصر در شروع درمان باعث کماثر شدن درمان نخواهد شد. برای اطمینانخاطر از اينكه تأخير، لطمهاي به درمان شما نخواد زد بهتر است از پزشک خود نظر بخواهيد. چون گاهی لازم است بعضی از زنان مبتلا به سرطان تخمدان بهسرعت تحت درمان قرار گیرند.
روشهای متعددی برای پیدا کردن پزشک برای گرفتن نظر دوم وجود دارد.
ممکن است پزشک بیمار را به یک یا چند متخصص ارجاع دهد. در مراکز سرطان معمولاً چند متخصص بهصورت گروهي با هم کار میکنند.
براي دستيابي به پزشكان متخصص و مرتبط در استان و شهرستان خود به پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري (www.ncii.ir) مراجعه كنيد.
شیوههای درمان
دربارۀ گزینههای درمانی موجود و نتایج مورد انتظار هریک از آنها، پزشک توضیحاتی به شما ارائه میدهد. برای بیشتر زنان از جراحی و شیمیدرمانی استفاده میکنند. پرتودرمانی نیز بهندرت برای درمان این نوع سرطان بهکار گرفته میشود.
ممکن است درمان سرطان روی سلولهای سرطانی درون لگن، ناحیه شکم یا کل بدن تأثیر-گذار باشد.
درمان موضعی: جراحی و پرتودرمانی از درمانهای موضعی هستند. این شیوههای درمانی، سرطان تخمدان درون لگن را از بین میبرند. در صورتیکه سرطان تخمدان به دیگر نقاط بدن منتشر شده باشد، ممکن است از درمان موضعی برای کنترل بیماری در نواحی خاص استفاده شود.
شیمیدرمانی داخل صفاقی (Intraperitoneal Chemotherapy): میتوان داروهای شیمیدرمانی را از طریق لولههای باریک بهطور مستقیم درون شکم و لگن فرستاد. این داروها، سرطان درون شکم یا لگن را از بین برده یا تحت کنترل قرار میدهند.
شیمیدرمانی سیستمیک (فراگیر): هنگامیکه شیمیدرمانی بهصورت تزريقي یا خوراکی انجام میشود داروها وارد جریان خون شده و سرطان را در تمام بدن نابود کرده یا تحت کنترل قرار میدهند.
شاید بخواهید بدانید درمان چه تأثیری روی فعالیتهای عادی شما ميگذارد. شما میتوانید همراه با پزشک خود برنامه درمانیاي را تنظیم کنید که پاسخگوی نیازهای پزشکی و فردی شما باشد.
درمانهای سرطان معمولاً به سلولها و بافتهای سالم نيز صدمه وارد میکنند، به همین دلیل در بیشتر موارد عوارض جانبی رخ میدهد. بهطور کلی عوارض جانبی به نوع و شدت (میزان) درمان شما بستگي دارد و حتي اين عوارض در زنان مختلف، متفاوت است و حتي بيمار در هر جلسۀ درمان به یک نوع از عوارض جانبی دچار ميشود. قبل از شروع درمان گروه مراقبت پزشکی دربارۀ عوارض جانبی احتمالی اطلاعاتی را به شما خواهند داد و روشهایی را برای کمک به نحوۀ رویارویی با این عوارض پیشنهاد میکنند.
دربارۀ شرکت در پژوهش بالینی که نوعی مطالعه تحقیقاتی برای بررسی شیوههای جدید درمان است اگر مايل باشيد ميتوانيد با پزشک خود مشورت کنید. شرکت در پژوهشهای بالینی یکی از گزینههای مهم برای زنان مبتلا به سرطان تخمدان (در درجات مختلف) است. اطلاعات بیشتر دربارۀ پژوهشهای بالینی در بخش «امیدبخشی تحقیقات سرطان» ارائه شده است.
سؤالهايي که میتوانید قبل از شروع درمان از پزشک بپرسید:
بیماری من در چه مرحلهای است؟ آیا سرطان به خارج از تخمدان منتشر شده است؟ در صورتیکه پاسخ مثبت است، سرطان به چه نقاط دیگری رسوخ كرده است؟
چه گزینههای درمانی برای من وجود دارد؟ آیا شما پیشنهاد میکنید از شیمیدرمانی داخل صفاقي (اینتراپریتونیال) استفاده کنم؟ چرا؟
آیا شرکت در پژوهش بالینی برای من مناسب است؟
آیا از چند نوع درمان بايد استفاده کنم؟
هریک از انواع درمانها چه تأثیرات مثبتی روی وضعیت من خواهد داشت؟ خطرها و عوارض جانبی احتمالی هریک از درمانها چيست؟ برای کنترل عوارض جانبی چه کارهایی میتوانم انجام دهم؟ آیا این عوارض جانبی پس از پایان درمان متوقف ميشود؟
برای آماده شدن جهت درمان چه کارهایی بايد انجام دهم؟
آیا لازم است در بیمارستان بستری ميشوم؟ در صورت نیاز چه مدت باید بستری باشم؟
هزینههای درمان حدوداً چقدر خواهد بود؟ آیا بیمه درمانی من این هزینهها را پوشش می-دهد؟
درمان چه تأثیری روی فعالیتهای روزمره من خواهد داشت؟
آیا درمان باعث خواهد شد زودتر از زمان معمول دچار یائسگی شوم؟
آیا میتوانم پس از درمان، باردار شده و فرزندانی داشته باشم؟
معمولاً پس از پایان درمان هر چند وقت يكبار باید مورد معاینه قرار گيرم؟
جراحی
در این روش، جراح، برشی بر روی دیوارۀ شکم ایجاد میکند. به این نوع جراحی لاپاروتومی می-گویند. در صورت مشاهده سرطان تخمدان جراح تمام بخشهای زیر یا بعضی از آنها را خارج می-کند:
هم تخمدان و هم لولۀ رحم (برداشتن لولههای رحم و تخمدان - Salpingo-Oophorectomy).
رحم (برداشتن رحم - Hysterectomy).
امننتوم (چادرینه - Omentum) [لایهای نازک و چربی مانند از بافت که روی رودهها را پوشانده است].
غدد لنفاوی نزدیک به محل سرطان.
نمونههایی از بافت لگن و شکم.
اگر سرطان منتشر شده باشد جراح تا حد ممکن بافتهاي سرطانزده را خارج میکند. به این عمل «کم حجم کردن» (Debulking) گفته میشود.
اگر سرطان از نوع سرطان تخمدان درجۀ یک باشد میزان وسعت جراحی بستگی به این دارد که فرد بخواهد باردار شود یا نه. بعضی از زنان مبتلا به سرطان تخمدان که سرطان آنها در مراحل اولیه قرار دارد با مشورت پزشک خود تصمیم میگیرند که هنگام جراحی فقط یک تخمدان، یک لوله تخمدان و اُمنتوم خارج شود.
ممکن است در چند روز اول پس از جراحی احساس درد داشته باشید. داروها به تسكين درد کمک میکنند. قبل از جراحی باید دربارۀ برنامه تسکین درد با پزشک یا پرستار صحبت کنید. اگر پس از جراحی درد شما بیشتر از حد انتظار بود پزشک میتواند تغییراتی در برنامه تسکین درد اعمال کند.
دوران نقاهت پس از جراحی در زنان مختلف متفاوت است. شما باید چند روز در بیمارستان بستری باشید و ممکن است چندین هفته وقت لازم باشد تا بتوانید مجدداً فعالیتهای عادي خود را آغاز کنید.
جراحی در زنانی که هنوز یائسه نشدهاند باعث بهوجود آمدن احساس گرگرفتگی، خشکی واژنی (مهبلی) و عرق کردن هنگام خواب میگردد. دلیل بهوجود آمدن این حالتها قطع ناگهانی هورمونهای زنانه است. در رابطه با حالتها و علائمی که مشاهده میکنید با پزشک یا پرستار خود صبحت کنید تا بتوانید همراه با یکدیگر برنامه درمانی مناسبی را تنظیم کنید. بعضی از داروها و اعمال بعضی از «تغییرات» در شیوه زندگی به بهبود این علائم کمک میکنند و علاوه بر این، اکثر این حالتها با گذشت زمان کاهش خواهند یافت.
سؤالهايي که دربارۀ جراحی میتوانید از پزشک بپرسید:
شما چه نوع جراحی را برای من پیشنهاد میکنید؟ آیا غدد لنفاوی و بافتهای دیگر نیز خارج میشوند؟ و چرا؟
جواب گزارش آسیبشناسی را كي دریافت ميکنم؟ چه کسی دربارۀ این گزارش توضیحاتی به من ارائه خواهد داد؟
بعد از جراحی چه احساسی خواهم داشت؟
اگر درد داشته باشم چگونه میتوان آن را تسكين داد و مهار کرد؟
چه مدت باید در بیمارستان بستری باشم؟
آیا این جراحی عوارض جانبی بلندمدتی به همراه خواهد داشت؟
آیا جراحی روی روابط جنسی من با همسرم تأثیر خواهد داشت؟
شیمیدرمانی
در شیمیدرمانی از داروهای ضدسرطان برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده میشود. در بیشتر زنان مبتلا به سرطان تخمدان پس از جراحی از شیمیدرمانی استفاده ميشود. گاهی قبل از جراحی شیمیدرمانی ميشوند.
معمولاً از چند نوع دارو در شیمیدرمانی استفاده میشود. داروهایی که برای سرطان تخمدان استفاده میشوند به شیوههای مختلفی قابل اعمال (استفاده) هستند.
بهصورت وریدی (آی.وی) (IV): دارو از طریق لولۀ باریکی که درون رگ بیمار قرار گرفته است تزريق میشود.
بهصورت وریدی و اعمال مستقیم به درون شکم: بعضی از زنان بهطور همزمان از شیمیدرمانی وریدی و شیمیدرمانی داخل صفاقی (Intraperitoneal) – آی.پی. (IP)- استفاده میکنند. در شیمیدرمانی آی.پی. دارو از طریق لوله نازکی که درون شکم جایگذاری شده اعمال میشود.
بهصورت خوراکی: بعضی از داروهای مورد استفاده برای سرطان تخمدان از نوع خوراکی هستند.
شیمیدرمانی بهصورت دورهای انجام میشود. پس از هر دورۀ درمان یک دورۀ استراحت وجود دارد. زمان دورۀ استراحت و تعداد دورههای درمان به داروی ضدسرطانی بستگي دارد که مورد استفاده قرار میگیرد.
شیمیدرمانی در درمانگاه، مطب پزشک یا خانه قابل انجام است. گاهی لازم است فرد براي شیمیدرمانی در بیمارستان بستری شود.
عوارض جانبی شیمیدرمانی به نوع و مقدار داروی استفاده شده بستگي دارد. بايد اضافه كرد كه داروهاي شيميدرماني میتوانند به سلولهای سالمی که سرعت تقسیم زیادی دارند نیز صدمه وارد کنند.
سلولهای خون: این سلولها علاوه بر مبارزه با عفونت، به انعقاد خون کمک میکنند و حامل اکسیژن به تمام نقاط بدن هستند. اگر داروها روی سلولهای خون تأثیر بگذارند احتمال ابتلای شما به عفونت افزایش ميِيابد، راحتتر دچار کوفتگی و خونریزی میشوید و احساس ضعف و خستگی شدید خواهید داشت. پزشک مرتباً سطح سلولهای خون شما را بررسی میکند تا در صورت کاهش مقدار آنها داروهایی که به تولید سلولهای جدید خون کمک میکنند تجویز کند.
سلولهای ریشه مو: بعضی از داروها باعث ریزش مو میشوند. البته موهای شما مجدداً رشد خواهند کرد ولی ممکن است رنگ و بافت آنها با گذشته متفاوت باشد.
سلولهای پوشاننده دستگاه گوارش: بعضی از داروها منجر به کاهش اشتها، حالت تهوع و استفراغ، اسهال یا بهوجود آمدن زخمهايي بر روی لبها یا درون دهان میشوند. دربارۀ داروهایی که به بهبود این شرایط کمک میکند با گروه مراقبت پزشکی خود صبحت کنید.
بعضی از داروهایی که برای درمان سرطان تخمدان مورد استفاده قرار میگیرند منجر به کاهش (یا از دست دادن) شنوایی، مشکلات کلیوی، درد مفاصل و احساس کرختکی و سوزش (سوزن سوزن شدن) در دستها و پاها میشوند. بیشتر این عوارض با پایان یافتن درمان بهبود خواهند یافت.
سؤالهايي که دربارۀ شیمیدرمانی میتوانید از پزشک خود بپرسید:
درمان كي آغاز ميشود؟ و كي پایان ميِيابد؟ چند بار تحت درمان قرار خواهم گرفت؟
از چه دارو یا داروهایی باید استفاده کنم؟
داروها چگونه روی سرطان تأثیر میگذارند؟
آیا توصیه میکنید بهطور همزمان از شیمیدرمانی وریدی و آی. پی. (اینتراپریتونیال – درون صفاقی) استفاده کنم؟ و چرا؟
فواید احتمالی درمان چیست؟
این روش درمانی چه خطرهايي به همراه دارد؟ احتمال بروز چه عوارض جانبی هست؟
آیا میتوانم از بروز این عوارض پیشگیری یا آنها را درمان کنم؟ چگونه؟
این روش درمانی چقدر هزینه خواهد داشت؟ آیا بیمۀ درمانی من هزینۀ آن را پرداخت ميكند؟
پرتودرمانی
در پرتودرمانی (رادیوتراپی) از پرتوهایی با انرژی زیاد برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده میشود. دستگاه بزرگی، پرتو را روی نقاط موردنظر هدفگیری میکند.
معمولاً بهندرت از پرتودرمانی برای درمان اولیه سرطان تخمدان استفاده میشود ولی ممکن است از این روش برای درمان درد و دیگر مشکلاتی که به دلیل بیماری بهوجود آمده است استفاده شود. پرتودرمانی در بیمارستان یا درمانگاه انجام میشود. انجام هربار پرتودرمانی تنها چند دقیقه طول ميكشد.
عوارض جانبی به مقدار پرتو و بخشی از بدن که تحت پرتودرمانی قرار گرفته بستگي دارد. پرتودرمانی در ناحیه شکم و لگن گاهي باعث بهوجود آمدن حالت تهوع، استفراغ، اسهال یا مدفوع خونی ميشود. همچنین در بعضي مواقع پوست شما در ناحیهای که تحت درمان قرار گرفته است قرمز، خشک یا حساس ميشود. با اینکه عوارض جانبی باعث ایجاد ناراحتی برای بيمار ميشوند ولی معمولاً پزشک آنها را درمان کرده یا کنترل ميکند. البته این عوارض با پایان درمان به تدریج بهبود خواهند یافت.
مراقبتهای حمایتی
سرطان تخمدان و درمان آن گاهي منجر به بروز مشکلات دیگری برای بيمار ميشوند. برای پیشگیری یا کنترل این مشکلات و بهبود کیفیت زندگیتان میتوانید از مراقبتهای حمایتی استفاده کنید.
گروه مراقبتهای پزشکی میتواند دربارۀ مشکلات زیر به بیمار کمک کند:
درد: پزشک یا یک متخصص در زمینه کنترل درد میتواند راههایی برای درمان یا کاهش درد به بيمار پیشنهاد دهد.
شکم متورم شده (ناشی از تجمع مایعات غیرعادی که آب آوردن شکم یا آسیت (Ascites)- استسقاء- نامیده میشود): متورم شدن شکم، مشکلاتی را برای بيمار بهوجود ميآورد. گروه مراقبت پزشکی شما در صورت تجمع مایعات، میتواند آنها را خارج کند.
مسدود شدن روده: سرطان گاهي روده را مسدود ميکند. پزشک میتواند با جراحی این انسداد را برطرف کند.
تورم پاها (ناشی از لنفادم (Lymphedema)): اگر پاها متورم شوند خم کردن آنها دشوار خواهد بود و بيمار احساس درد خواهد داشت. استفاده از باندهای فشاری (متراکم کننده)، ماساژ و انجام تمرینات ورزشی برای شما مفید است علاوه براین، برای برطرف کردن مشکلات ناشي از تورم، میتوانید به فیزیوتراپهایی که در زمینۀ کنترل لنفادم آموزش دیدهاند مراجعه کنید.
تنگینفس: سرطان پیشرفته منجر به جمع شدن مایعات در اطراف ریه میشود. گاهی اوقات وجود این مایعات باعث میشود بيمار دچار مشکلات تنفسي شود. گروه پزشکی می-تواند در صورت جمع شدن مایعات آنها را خارج کند.
غمگین بودن: احساس غم و ناراحتی پس از تشخیص ابتلا به یک بیماری خطرناک کاملاً طبیعی است. بعضی از بيماران حرف زدن راجع به احساساتشان را مفید تشخیص دادهاند.
براي بهدست آوردن اطلاعات بيشتر پيرامون مراقبتهاي حمايتي ميتوانيد به پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) مراجعه كنيد.
تغذیه و فعالیت بدنی
زنان مبتلا به سرطان تخمدان باید از خود بهخوبی مراقبت کرده و به سلامت خود اهمیت دهند. داشتن تغذیه مناسب و فعالیت بدنی کافی از جمله مواردی است که باید به آنها توجه شود.
برای حفظ وزن مناسب باید کالری کافی دریافت کنید و برای حفظ مقاومت بدنی خود از مقدار مناسبی پروتئین در برنامۀ غذایی خود استفاده کنید. داشتن تغذیه مناسب باعث میشود احساس بهتر و انرژی بیشتری داشته باشید.
گاهی [مخصوصاً بلافاصله بعد از درمان یا در دورانی که تحت درمان قرار دارید] ممکن است تمایلی به غذا خوردن نداشته باشید، احساس ناراحتی یا خستگی کنید، و يا احساس کنید غذاها به خوشمزگی گذشته نیست، عوارض جانبی درمان (نظیر کاهش اشتها، حالت تهوع، استفراغ و زخم شدن دهان) نيز غذا خوردن را برای شما دشوار سازد. پزشک، متخصص تغذیه یا بهیاران میتوانند راههایی برای مقابله با این مشکلات به شما ارائه دهند.
بسیاری از زنان هنگامیکه فعالیت بدنی خود را حفظ میکنند احساس بهتری دارند. پیادهروی، یوگا، شنا و انجام فعالیتهای دیگر باعث میشوند استقامت بدنتان حفظ شده و انرژیتان افزایش پیدا کند. توجه داشته باشید که قبل از شروع هرگونه فعالیت بدنی از پزشک معالج خود نظر بخواهيد. علاوه براین در صورتیکه پس از آغاز فعالیت بدنی احساس درد یا ناراحتی دیگری داشتید حتماً با پزشک یا پرستار خود در میان بگذارید.
مراقبت پیگیرانه
پس از درمان سرطان تخمدان لازم است بهطور منظم تحت معاینه قرار بگیرید. گاهی با اینکه علائمی از سرطان به چشم نمیخورد ولی بیماری مجدداً باز میگردد (عود میکند). دلیل عود سرطان این است که بعضی از سلولهای سرطانی، پس از درمان در بدن باقی میمانند.
انجام معاینات منظم باعث میشود هرگونه تغییرات در بدن شما مورد بررسی قرارگرفته و در صورت نیاز درمان شود. معاینات شامل آزمایش لگن، آزمایش سی.ای. 125، انواع آزمایشهای خون و انواع مختلف تصویربرداری است.
اگر در فاصلة زمانی بین معاینات با مشکلی مواجه شدید حتماً با پزشک خود در ميان بگذاريد.
طب تکمیلی
طبیعی است که بخواهید همه راههای مختلف برای بهبود وضعیت خود را بررسی کنید. بعضی از بیماران سرطانی ميگويند طب تکمیلی به بهبود وضعیت آنها کمک کرده است. طب تکمیلی روشی است که همراه با درمان متعارف (استاندارد) سرطان بهکار برده میشود. از جمله انواع مختلف طب تکمیلی میتوان به طب سوزنی، ماساژدرمانی، استفاده از فراوردههای گیاهی، ویتامینها یا رژیمهای خاص و مدیتیشن (مراقبه) اشاره کرد.
اگر ميخواهيد از یک روش جدید برای درمان خود استفاده کنید حتماً این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. گاهی بعضی از روشهایی که مطمئن بهنظر میرسند، (نظیر مصرف بعضی چایهای گیاهی) نحوۀ عملکرد درمان سرطان شما را تغییر میدهند. این تغییرات میتوانند زيانبخش باشند. همچنین بعضی از روشهای تکمیلی، حتی اگر بهتنهایی بهکار گرفته شوند خطرناک خواهند بود.
سؤالهايي که قبل از تصمیمگیری پیرامون استفاده از طب تکمیلی میتوانید از پزشک خود بپرسید:
این روش چه فواید احتمالی دارد؟
خطرات آن چیست؟
آیا فواید احتمالی بیشتر از خطرهاي آنست؟
انتظار بروز چه عوارض جانبی را باید داشته باشم؟
آیا این روش باعث تغییر در روند عملکرد درمان سرطان من خواهد شد؟ آیا این تغییر خطرناک است؟
آیا این روش در پژوهشهای بالینی هم مورد مطالعه قرار دارد؟
هزینه آن چقدر است؟ آیا بیمۀ درمانی من هزینهها را پرداخت ميكند؟
آیا میتوانید مرا به یک متخصص در زمینۀ طب تکمیلی ارجاع دهید؟
منابع حمایتی
دانستن این موضوع که به سرطان تخمدان مبتلا هستید زندگی شما و اطرافیان شما را تحت تأثير قرار خواهد داد. گاهی کنار آمدن با این تغییرات دشوار است. طبیعی است که شما، اعضاي خانواده و دوستانتان احساسات گوناگون و گاهی اوقات گیجکنندهای داشته باشید.
ممکن است نگران مراقبت از خانوادۀ خود، حفظ موقعیت شغلی یا انجام فعالیتهای روزانهتان باشید. علاوه براین معمولاً نگرانیهایی دربارۀ درمان و رویارویی با عوارض جانبی، بستری شدن در بیمارستان و پرداخت هزینههای پزشکی وجود دارد. پزشکان، پرستاران و دیگر اعضاي گروه پزشکی شما میتوانند به سؤالهاي شما دربارۀ درمان، کارکردن و انجام فعالیتهای دیگر پاسخ دهند. اگر ميخواهيد دربارة نگرانیها و احساسات خود حرف بزنيد میتوانید به مددکار اجتماعی يا مشاور مراجعه کنید. معمولاً مددکار اجتماعی منابعی را برای دریافت کمکهای مالی، کمک برای رفتوآمد، مراقبت خانگی یا حمایت عاطفی به شما معرفي ميکند.
علاوه براین گروههای حمایتی نیز میتوانند به شما کمک کنند. در این گروهها بیماران و اعضاي خانوادهشان با بیماران دیگر و اعضاي خانواده آنها ملاقات میکنند و آنچه را که دربارۀ کنارآمدن با بیماری و تأثیرات درمان آموختهاند با یکدیگر در ميان میگذارند. در این گروهها افراد بهصورت حضوری، از طریق تلفن یا بهوسیلۀ اینترنت با یکدیگر در تماس خواهند بود. میتوانید برای پیدا کردن یک گروه حمایتی از یکی از اعضاي گروه پزشکی خود کمک بخواهید.
طبیعی است که نگران تأثیر سرطان تخمدان و درمان آن روی روابط جنسی خود باشید. می-توانید دربارۀ عوارض جانبی جنسی احتمالی و موقت یا دائمی بودن این عوارض با پزشک خود صحبت کنید. در هر صورت بهتر است شما و همسرتان دربارۀ احساستان با یکدیگر صحبت کرده و با هم در جستوجوي روشهایی جهت حفظ روابط صمیمی بین خود در طی درمان و بعد از آن، باشيد.
امیدبخشی تحقیقات سرطان
پزشکان در سرتاسر دنيا انواع مختلفی از پژوهشهای بالینی را انجام میدهند. [پژوهشهای بالینی مطالعات تحقیقاتی هستند که افراد بهصورت داوطلبانه در آن شرکت میکنند.] پزشکان در این پژوهشها دربارۀ روشهای جدید و مؤثرتر برای پیشگیری، تشخیص و درمان سرطان تخمدان مطالعاتی انجام میدهند.
هدف انجام پژوهشهای بالینی پاسخ به سؤالهاي مهم در زمینۀ درمان سرطان و بررسی بی-خطر بودن و مؤثر بودن روشهای جدید است. تاکنون این پژوهشها به پیشرفتهای زیادی دست پیدا کردهاند و پژوهشگران همچنان برای پیدا کردن روشهای مؤثرتر در فعاليتند.
زنانی که در پژوهشهاي بالینی شرکت میکنند از جمله اولین كساني خواهند بود که از فواید یک درمان مؤثر بهرهمند میشوند. علاوه براین حتی اگر زنان شرکتکننده در این پژوهشها بهطور مستقیم از فواید درمان بهرهمند نشوند در هر صورت نقشی مهم در کمک به پزشکان جهت آشنایی بیشتر با سرطان تخمدان و نحوۀ کنترل آن خواهند داشت. با اینکه پژوهشهای بالینی ممکن است خطرهايی را نیز بههمراه داشته باشند ولی پزشکان نهایت تلاش خود را برای حفاظت از بیماران انجام میدهند.
پژوهشگران مطالعات مختلفی را روی زنان در سرتاسر کشور انجام میدهند.
مطالعات پیشگیرانه: اگر فرد دارای سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان تخمدان باشد، می-توان با خارج کردن تخمدان قبل از بروز سرطان احتمال بهوجود آمدن سرطان را کاهش داد. به این جراحی اوفورکتومی پیشگیرانه (Prophylactic Oophorectomy) گفته میشود. زنانی که در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان هستند در پژوهشهای بالینی که برای مطالعۀ فواید و زيانهاي این نوع جراحی انجام میشود شرکت میکنند. علاوه براین، در حال حاضر پزشکان مطالعاتی را در زمینۀ داروهای مؤثر در پیشگیری از سرطان تخمدان – برای زنان در معرض خطر ابتلا به این نوع سرطان- انجام میدهند.
مطالعات غربالگری: پژوهشگران در حال مطالعۀ روشهایی برای پیدا کردن سرطان در زنانی هستند که علائم بیماری را ندارند.
مطالعات درمانی: پزشکان داروهای جدید و ترکیبات جدید را مورد آزمایش قرار میدهند. آنها مطالعاتی پیرامون درمانهای بیولوژیک نظیر پادتنهای مونوکلونال انجام میدهند. پادتنهای مونوکلونال به سلولهای سرطانی متصل ميشوند و در روند رشد سلولهای سرطاني و انتشار آن به دیگر بخشهای بدن تداخل ایجاد میکنند.
استفاده از تمامی مطالب سایت تنها با ذکر منبع آن به نام سایت علمی نخبگان جوان و ذکر آدرس سایت مجاز است
استفاده از نام و برند نخبگان جوان به هر نحو توسط سایر سایت ها ممنوع بوده و پیگرد قانونی دارد
vBulletin® v4.2.5, Copyright ©2000-2025, Jelsoft Enterprises Ltd.