چپ‌دستی(علل و مسايل فرهنگي و اجتماعي مربوط به آن)

[باستان شناس]

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Linkshaender_01.jpg/800px-Linkshaender_01.jpg (http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/72/Linkshaender_01.jpg)




چپ‌دستی به مفهوم تمایل طبیعی افراد در استفاده از دست (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA) چپ برای انجام کارهای گوناگون و بویژه نوشتن (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%AA%D9%86) است.

بطور طبیعی، بیشتر انسان‌ها راست‌دست (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%AF%D8%B3%D8%A A%DB%8C) هستند به این معنا که برای انجام کارهای روزمره، استفاده بیشتری از دست راست به عمل می‌آورند.

یکسان‌دستان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%AF%D8%B 3%D8%AA%DB%8C) گروه خیلی کوچکی از انسان‌ها هستند که توانایی استفاده از دست چپ و راست را بطور یکسان دارند.

مطالعات گوناگون نشان می‌دهد که در جوامع مختلف، ۷۰ تا ۹۰ درصد جمعیت، راست‌دست هستند. بقیهٔ این افراد عمدتاً چپ‌دست هستند.
درصد بسیار کمی نیز توانایی استفاده از دو دست را دارند


علل چپ‌دستی


علت دقیق چپ‌دستی مشخص نیست. نظریه‌های مختلف، وراثت، یادگیری و فعالیت‌های مغزی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%BA%D8%B2) در دوران جنینی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%86%DB%8C%D9%86) و رشد (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D8%B4%D8%AF) را عامل تعیین چپ‌دستی یا راست‌دستی می‌دانند.

پژوهشگران دانشگاه آکسفورد (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A2% DA%A9%D8%B3%D9%81%D9%88%D8%B1%D8%AF)، اخیرا ژنی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%98%D9%86) را کشف کردند که گمان می‌رود عامل بروز چپ‌دستی باشد.

در افراد حاوی این ژن، بخش راست مغز کار کنترل سرعت و زبان را بر عهده دارد و بخش چپ مغز مسئول احساسات است.

در افراد راست‌دست که فاقد این ژن هستند وظیفه هر نیمکره مغز (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D9%85%DA%A9%D8%B1%D9% 87_%D9%85%D8%BA%D8%B2&action=edit&redlink=1) بر عکس این است.

اما اندکی بعد، پژوهشگران دانشگاه ام آی تی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%85_%D8%A2%DB%8C_%D8%AA%DB%8C) آمریکا، نظریه جدیدی در این رابطه ارائه دادند. یافته‌های آنان نشان می‌دهد که در رحم (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D8%AD%D9%85) مادر، مغز کودکان چپ‌دست آزادانه تر از مغز کودکان راست‌دست رشد می‌کند.

[باستان شناس]

مسائل اجتماعی و فرهنگی


چپ‌دستی در بسیاری از جوامع، نوعی ناهنجاری و عادت ناپسند محسوب می‌شده است و معمولاً سعی بر این بوده که کودکان را به استفاده از دست راست تشویق کنند.

sinister در زبان لاتینی (http://www.njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2 Fwiki%2F%25D9%2584%25D8%25A7%25D8%25AA%25DB%258C%2 5D9%2586%25DB%258C) به معنای چپ است و در عین حال این واژه به معنی شوم و بد یُمنی است. در زبان فرانسوی (http://www.njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2 Fwiki%2F%25D9%2581%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2586%2 5D8%25B3%25D9%2588%25DB%258C)، gauche برای دو واژه چپ و ناشی بکار می‌رود و در زبان آلمانی (http://www.njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2 Fwiki%2F%25D8%25B2%25D8%25A8%25D8%25A7%25D9%2586_% 25D8%25A2%25D9%2584%25D9%2585%25D8%25A7%25D9%2586% 25DB%258C)، linkisch به معنی چپ‌دست و آدم ناجور است .

نوزاد انسان نه «راست دست» و نه «چپ دست» است، ولی در ماههای اول زندگی کم کم به یکی از دستها تمایل بیشتری را نشان می‌دهد.

در شش ماهگی اکثر نوزادان دو دست را بطور مساوی بکار می‌برند و در پایان سال اول زندگی تمایل به یکی از دستها قابل مشاهده و تشخیص است. در طی دومین سال نیز کودکان گاهی دست اصلی خود را به دیگری تغییر می‌دهند، ولی تعداد این تغییر کمتر از سال اول است و بطوری که تعداد تغییر در سومین سال زندگی کمتر از سال دوم می‌شود تا این که در شش سالگی دیگر تقریبا ترجیح دستی ثابت باقی می‌ماند.

راست دستی یا چپ دستی برتری یکی از دستها بر دیگری بهتر از وجود تردید در کودک است. برقراری برتری در یکی از دستها موجب احساس ثبات و اطمینان و کسب مهارتهای کامل حرکتی در فعالیتها می‌شود، اما جواب به این سوال که «برتری کدام بهتر است؟» به فرهنگ جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کند، بستگی دارد.


دلیل قاطع و روشنی وجود ندارد که بگوییم «راست دستها» بر «چپ دستها» برتر هستند؛ اما سنت موجود این است که «راست دستی» را ترجیح می‌دهند و در فرهنگ ایران نیز همین ترجیح وجود دارد.


در واقع «راست دستی» یک قرارداد « فرهنگی ــ اجتماعی » است که بیشتر مردم به حفظ آن متمایلند.


چپ دستی با وجود آنکه جهان ما راست دست گرا است و تمام وسایل و ابزارها برای راست دستها ساخته شده‌اند، ولی تعداد چپ دستها نیز در جوامع کم نیست و این باعث شده که آنها در بکار بردن ابزار و وسایل اشکالات و مشکلاتی داشته باشند.

علت‌شناسی راست دستی و چپ دستی نظریه توارث این عقیده وجود دارد که راست یا چپ دستی وراثتی است و چنانچه بخواهند به زور آن را تغییر دهند، ممکن است کودک به اختلالات عصبی، مانند لکنت زبان دچار شود. همچنین گفته شده که علت راست دستی در بزرگتر و قویتر بودن نیمکره چپ مغز است. اما تحقیقات انجام شده این نظریه را رد می‌کند.

یکی از روان شناسان در مورد این قضیه گفته است که:

« ارثی دانستن راست دستی یا چپ دستی بدان علت بوده که تا امروز توضیح و توجیه بهتری ارائه نشده است. »

نکته مهمی که در تغییر چپ دستی وجود دارد، این است که نباید در این کار اجبار وجود داشته باشد. بخصوص زمانی که کودک شدیدا به حفظ چپ دستی خود تمایل دارد، نباید دخالتی کرد و بهترین کار آزادی در استفاده از دست چپ است. اگر به کودک اجبار شود، یا مقاومت او را در حفظ چپ دستی نادیده بگیریم، ممکن است که آسیبهای جسمی و روانی جبران ناپذیری به او وارد سازیم.