ابزارهاي نجومي

[Rez@ee]

ابزارهاي نجومي- قسمت اول:مقدمه

بديهي است که ما براي درک ماهيت ستارگان و حتي فراتر از آن براي شناخت کيهان، همچون هر موضوع ديگري نياز به ابزارهايي براي کاوش داريم. نوع و کيفيت ابزارهاي نجومي در طول تاريخ تمدن بشر بسته به ميزان شناخت او از جهان و محيط پيرامونش متفاوت بوده است. دانشمندان قديم زماني با ساخت بناهايي از سنگ و صخره به مطالعه تغيير فصل ها و گردش افلاک مي پرداختند، نظير بقاياي رصدخانه باستاني که در استون هنج انگلستان مي بينيم.
با گذشت زمان و آشنايي بشر با قوانين رياضيات و هندسه حاکم بر جهان، اسطرلاب، ذات الربع، ***تانت و ده ها ابزار مختلف ساخته مي شدند و اسرار بيشتري را از هستي، رمزگشايي مي کردند. در اين بين ابزارهايي همچون انواع گوناگون ساعت هاي آفتابي از جمله ابزارهاي نجومي بودند که زندگي روزمره آدميان را نيز تحت تاثير قرار دادند. سرانجام روزي رسيد که گاليله تلسکوپ را به دنياي نجوم معرفي کرد و سير مطالعات نجومي وارد مرحله جديدي شد که با گذشته آن قابل قياس نيست. از آن زمان قريب به چهارصد سال مي گذرد و انواع گوناگون تلسکوپ هاي اپتيکي راه گشاي مطلوبي براي گسترش مطالعات نجومي به نظر مي رسيدند.


http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/b/b3/a0610.jpg


ديري نگذشت که طول موج هاي نور مرئي ديگر پاسخگوی کنجکاوي هاي انسان نبود و آن وقت نوبت به تلسکوپ هاي راديويي، پرتو ايکس، گاما، فرو سرخ و فرا بنفش رسيد. سپس گهگاه براي مطالعات دقيق تر، فناوري فضا به مدد گرفته شد و ابزارهاي زميني رنگ فضايي به خود گرفتند. با ورود CCD ها به دنياي نجوم تحولي ديگر رخ داد و داده هاي به دست آمده از تلسکوپ هاي اپتيکي با جزئيات بيشتر مورد بررسي قرار گرفت و سرانجام رصدخانه پرتوهاي کيهاني، آشکارسازهاي نوترينو و آشکارسازهاي امواج گرانشي در دنياي امروز ما سعي دارند اساسي ترين پرسش انسان را پاسخ دهند: کيهان چگونه و در چه زمانی متولد گرديد و سرانجام آن چه خواهد شد.
در اين نوشتار به معرفي و بررسي اجمالي تلسکوپ هاي اپتيکي و راديويي مي پردازيم.

[Rez@ee]

ابزارهاي نجومي- قسمت : دوم تاريخچه به کارگيري ابزارها در نجوم، تلسكوپ

تلسکوپ از سه طريق در شناخت بيشتر ستارگان به ما کمک مي کند:

الف) جمع آوري نور دريافتي بيشتر از ستاره که تحت عنوان قدرت جمع آوري نور بررسي مي شود. مردمک چشم انسان در تاريکي شب حداکثر 6 ميليمتر باز مي شود. حال در نظر بگيريد تلسکوپي را که قطر عدسي شيئي آن 60 ميلمتر است. اگر مساحت عدسي شيئي را با مساحت مردمک چشم انسان در شب مقايسه کنيد، متوجه مي شويد که اين تلسکوپ درست 100 برابر مردمک چشم قابليت جمع آوري نور بيشتر دارد.

ب) آشکار نمودن جزئيات بيشتر از آن چه كه قبلا مورد مطالعه قرار گرفته است، مثلا آشکار نمودن ويژگي هاي دقيق تر, در تصاوير حلقه هاي سياره دوردستي همچون زحل, که اين مورد تحت عنوان توان تفکيک تلسکوپ بررسي مي شود.
توان تفکيک از تقسيم عدد 5/12 بر قطر شيئي تلسکوپ بر حسب سانتيمتر به سادگي قابل محاسبه است. حاصل اين تقسيم اندازه توان تفکيک تلسکوپ را بر حسب ثانيه قوسي در اختيار ما مي گذارد. اين عدد در حقيقت توان تفکيک نظري تلسکوپ را ارائه مي کند، بدون آنكه اثر منفي لايه هاي جوي و تلاطم هاي آن در نظر گرفته شود. حد توان تفکيک عملي تلسکوپ به شدت به کيفيت آسمان رصدگاه بستگي دارد و اغلب اوقات از ميزان نظري آن کمتر است.

ج) نمايش جرم مورد نظر در آسمان در اندازه اي بزرگتر, که اين ويژگي همان است که بيشتر مردم تلسکوپ را با آن مي شناسند: توان بزرگنمايي تلسکوپ. اندازه بزرگنمايي در تلسکوپ از طريق تقسيم اندازه فاصله کانوني شيئي بر فاصله کانوني چشمي به سادگي قابل محاسبه است.

http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/4/44/a0705.jpg

امروزه تلسکوپ هاي اپتيکي به طور کلي به سه دسته زير تقسيم مي شوند:
الف) شکستي (انکساري يا گاليله اي نيز ناميده مي شود)
ب) بازتابي (انعکاسي يا نيوتوني نيز ناميده مي شود)
ج) شکستي – بازتابي (ترکيبي يا کاتاديوپتريک نيز ناميده مي شود)

http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/5/59/a0611.jpg

نام تلسکوپ از اندازه قطر دهانه خود تلسکوپ اقتباس مي شود که اين اندازه در بيشتر مواقع براي تلسکوپ هاي بازتابي بر حسب اينچ و براي تلسکوپ هاي شکستي بر حسب سانتيمتر بيان مي شود که البته هميشه هم اين رويه رعايت نمي شود. يک اينچ 54/2 سانتيمتر است.
براي مثال وقتي از يک تلسکوپ 8 اينچ در جايي صحبت مي شود، منظور تلسکوپي است که قطر دهانه آن تقريباٌ 20 سانتيمتر است و احتمال زياد اپتيک آن از نوع بازتابي است.

[Rez@ee]

تلسکوپ شکستي

تلسکوپ ابتدايي گاليله از اين نوع بود و در ساده ترين شکل فقط از دو عدسي تشکيل مي شود. عدسي بزرگ تر که در دهانه لوله تلسکوپ قرار مي گيرد، عدسي شيئي ناميده مي شود. پرتوهاي نوري تابش شده از جرم مورد نظر به صورت شعاع هاي نوري موازي با هم، از عدسي شيئي گذر مي کنند و تصويري که اين شعاع هاي نوري مي سازند بر صفحه کانوني تشکيل مي شود. اين تصوير که عدسي شيئي ايجاد کرده است تصوير اول ناميده مي شود. عدسي چشمي که در انتهاي لوله تلسکوپ قرار مي گيرد و اندازه کوچکتري از شيئي دارد تصوير اول را بزرگ مي کند، درست همانند کاري که ذره بين مي کند. پس چشمي درست بايد در پشت صفحه کانوني قرار بگيرد. چون چشمي در انتهاي لوله قرار گرفته است، رصدگر براي رصد نواحي نزديک به سرسو دچار مشکل مي شود. از اين رو بين محل اتصال چشمي و لوله تلسکوپ از وسيله اي به نام چپقي استفاده مي شود که موجب چرخش نور به اندازه 45 يا 90 درجه مي شود و با استفاده از آن رصد نواحي نزديک به سرسو با سهولت بيشتري امکان پذير مي شود. حال در تلسکوپ هاي شکستي اگر از چپقي 45 درجه استفاده کنيم، از پشت چشمي تصوير را به صورت مستقيم و طبيعي مي بينيم. اما در صورت استفاده از چپقي 90 درجه تصوير وارونه جانبي مي شود. همانند تصويري که از خودمان در آيينه مي بينيم. شايد در آغاز، کار با چنين ابزاري کمي دشوار باشد، اما فقط در آغاز کار اين طور است!

http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/2/2e/a0740.jpg


http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/f/f7/a0741.jpg

تلسکوپ هاي شکستي، به طور ذاتي ايرادهاي مهمي دارند که يکي از شاخص ترين آن ها کجنمايي رنگي است. مي دانيد که نور سفيدي که از ستاره ها و خورشيد به ما مي رسد، ترکيبي است از رنگ هاي رنگين کمان که به خوبي آميخته شده اند. وقتي نور سفيد از عدسي گذر مي کند، علاوه بر اين که مي شکند به رنگ هاي تشکيل دهنده اش نيز تجزيه مي شود. در حقيقت هر يک از اين رنگ ها با زاويه شکست جداگانه اي مي شکند و اين عدسي شيئي است که مسبب اين اتفاق است. نور بنفش بيشتر از همه و نور سرخ کمتر از بقيه مي شکند. از اين رو پرتوهاي بنفش رنگ در فاصله نزديک تر به شيئي و پرتوهاي سرخ رنگ در فاصله دورتري از شيئي کانوني مي شوند. در نتيجه به جاي اين که طول موج هاي مختلف نور در يک نقطه کانوني شوند، در چند نقطه کانوني مي شوند. عدم همگرايي پرتوهاي تابش شده از يک نقطه شيء, سبب مي شود که در تصوير نهايي که از پشت چشمي تلسکوپ مي بينيم، در حد فاصل مناطق تيره و روشن به جاي ديدن يک مرز، يک طيف رنگين کماني از رنگ هاي مختلف ببينيم که اين موضوع به شدت بر کيفيت تصوير نهايي اثر منفي مي گذارد. اين نقيصه عدسي هاي ساده، کجنمايي رنگي ناميده مي شود.


http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/3/3e/a0742.jpg


امروزه براي کاستن از اثر خطاي رنگي، عدسي ها را از دو تکه مي سازند تا محل کانوني شدن برخي طول موج هاي نور به هم نزديک تر شوند. براي اين کار از عدسي مرکب استفاده مي شود که متشکل از عدسي همگرا و واگرا،است. اين نوع تلسکوپ هاي شکستي، که از اين نوع عدسي شيئي بهره مي برند, آکرومانيک ناميده مي شوند. اما کماکان خطاي رنگي در اين تلسکوپ ها تا حدي وجود دارد و به خصوص پس از عکاسي از ستارگان با اين تلسکوپ ها، هاله اي از نور بنفش و آبي گرداگرد ستارگان ديده مي شود که اين خود معلول پديده کجنمايي رنگي است.
در نوع ديگر تلسکوپ هاي شکستي که آپوکروماتيک ناميده مي شوند, عدسي مرکب موجود در آن ها معمولاٌ از سه جزء ساخته مي شود، در اين نوع تلسکوپها سعي شده که تمام طول موج هاي نور سفيد در نزديک ترين حالت ممکن به يکديگر کانوني شوند. اين تلسکوپ ها از نظر قيمت نسبت به تلسکوپ هاي آکروماتيک بسيار گرانتر هستند. از اين رو با وجود ارائه تصاوير بسيار مطلوب، چندان رايج نشده اند.


http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/a/a9/a0743.jpg


ايراد ديگر تلسکوپ هاي شکستي کجنمايي کروي است که اين نقيصه خاص عدسي هايي است که گويي سطوح آن ها بخشي از يک کره بزرگ است. اين عدسي ها نمي توانند نور را به خوبي در يک نقطه کانوني کنند (توجه کنيد که اين بار منظور ما پرتوهاي رنگي تشکيل دهنده نور نيست). پرتوهاي نوري که از نزديکي لبه عدسي مي گذرند بيشتر از پرتوهايي که از مرکز عدسي مي گذرند می شکنند. بنابراين، باز هم پرتوها در فاصله هاي مختلف کانوني مي شوند و ما نتيجه را از پشت چشمي به صورت يک تصوير تار خواهيم ديد. براي حل مشکل بايستي به جاي ساخت سطوح عدسي به صورت کروي، اين سطوح سهمي وار ساخته شوند. لبه هاي يک عدسي سهمي وار، از مرکز انحناي کمتري دارد و مي تواند پرتوهاي موازي را در يک کانون مجتمع نمايد. در بسياري از تلسکوپ هاي آکروماتيک و آپوکروماتيک که از عدسي مرکب استفاده مي کنند، سطوح عدسي ها الزاما سهمي وار نيست. در ساخت اين عدسي ها با انتخاب نوع شيشه مناسب و با در نظر گرفتن ميزان انحناي کروي، عدسي مرکب طوري ساخته مي شود که اثر کجنمايي کروي به کلي از بين برود و يا دست کم به حداقل ممکن کاهش يابد.
مشکل ديگر عدسي ها اين است که براي ساخت نمونه هاي بزرگ با محدوديت تکنيکي مواجه اند. به علاوه وقتي عدسي هاي بزرگ که در تلسکوپ ها به کار برده شده اند، رو به آسمان نشانه مي روند، بر اثر سنگيني عدسي دچار تغيير شکل مي شوند و نمي توانند پرتوهاي نور را در يک نقطه کانوني کنند.


http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/b/bc/a0744.jpg


با اين حال امروزه تلسکوپ هاي شکستي که خطاهاي پيش گفته در آن ها اصلاح شده است به دلايل گوناگوني همچون ارائه تصاوير شفاف، حمل و نقل و نگهداري ساده تر و آسيب پذيري کمتر, از ابزارهاي محبوب بسياري از اخترشناسان محسوب مي شوند. اين تلسکوپ ها براي رصد ماه، سيارات و بسياري از موضوعات رصدي انتخاب خوبي هستند و در صورتي که خطاي رنگي در آن برطرف شده باشد از بهترين گزينه ها براي عکاسي محسوب مي شوند.

[Rez@ee]

ابزارهاي نجومي- قسمت چهارم: تلسکوپ بازتابي

نيوتون با مشاهده خطاي رنگي در تلسکوپ هاي شکستي نتيجه گرفت که اگر بتواند تلسکوپي طراحي کند که در آن به جاي اين که نور از يک محيط مانند شيشه عدسي گذر کند و دچار شکستگي شود، از يک سطح فقط بازتاب شود، به احتمال زياد خواهد توانست مشکل کجنمايي رنگي را به سادگي حل کند. به نظر مي رسد که او در نخستين گام سراغ يک آينه کاو کروي رفت و البته مشاهده کرد که در اين جا هم به علت استفاده از سطوح کروي در اپتيک، مشکل کجنمايي کروي به وجود مي آيد. بنابراين به سراغ آينه کاوي رفت که سهمي وار، باشد و اين چنين بود که تلسکوپ هاي بازتابي پا به دنياي نجوم گذاردند.


http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/d/db/a0793.jpg


در اين تلسکوپ ها يک آينه کاو به جاي عدسي موجب همگرايي پرتوهاي ورودي مي شود و تصويري که آينه ايجاد کرده است را يک عدسي چشمي بزرگ مي کند، درست شبيه به آن چه در تلسکوپ هاي شکستي اتفاق مي افتد. نکته مهم آن که در آينه شيئي تلسکوپ بر خلاف آينه هاي معمولي، نقره بر روي شيشه تلسکوپ و روي سطح کاو آن قرار داده مي شود و شيشه آينه فقط نقش تکيه گاه براي اندود نقره را بازي مي کند. بنابراين نور بدون آن که از سطح شيشه بگذرد بازتاب مي شود و کاهشي در شدت نور به وجود نمي آيد. اما ايراد در اينجاست که لايه نقره بي حفاظ روي شيشه هر از چندگاهي که کدر مي شود بايد دوباره نقره اندود گردد. در سال هاي اخير از فرايند آلومينيومي کردن به جاي نقره اندود کردن آينه استفاده مي شود که اين روش برتري هاي زيادي دارد. ولي به طور کلي اندود نقره به جهت بازتاب بيشتر نور بهتر است.


http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/a/a4/a0792.jpg


در تلسکوپ هاي نيوتوني معمولي، آينه کاو که شيئي تلسکوپ بازتابي محسوب مي شود برخلاف شيئي تلسکوپ شکستي در انتهاي لوله تلسکوپ قرار مي گيرد. آينه تصوير را در ميان پرتوهاي ورودي بازتاب و کانوني مي کند که اين تصوير براي ديده شدن، پيش از رسيدن به صفحه کانوني با يک آينه تخت به شکل اريب و يا يک منشور منعکس کننده قطع مي شود و به خارج از لوله و به داخل چشمي هدايت مي شود. چون در اين تلسکوپ ها چشمي در قسمت بالايي لوله استفاده مي شود، براي سهولت کار با آن نياز به استفاده از چپقي نيست. ولي با اين وجود تصويري که تلسکوپ هاي بازتابي به طور ذاتي ارائه مي کنند وارونه معکوس و جانبي است.


http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/d/da/a0791.jpg


در نوع ديگر تلسکوپ بازتابي به نام تلسکوپ کاسگرين، يک آينه کوژ پرتوهاي همگراي بازتاب شده از آينه کاو اوليه را قطع کرده و پس از منحرف کردن، آن ها را به سوراخي که در آينه اوليه تعبيه شده هدايت کرده و در آن جا کانوني مي کند که در پشت آن عدسي چشمي قرار مي گيرد. در طرح کاسگرين نور يک مسير اضافي را در لوله طي مي کند. به علاوه انحناي آينه دوم موجب مي شود که تلسکوپ با وجود بهره مندي از طول لوله اي کوتاه، فاصله کانون طويلي داشته باشد که اين امر بزرگنمايي هاي بيشتر ي را فراهم نموده و قابليت حمل و نقل ساده تر ي را نيز دارا مي باشد.
ساختار ساده تلسکوپ هاي بازتابي موجب شده تا امروزه بسياري از منجمان به ساختن دستي اين نوع تلسکوپ روي آورند و در حال حاضر تلسکوپ سازي از جمله علايق بسياري از علاقه مندان به نجوم است. امروزه تلسکوپ هاي بازتابي روز به روز متداول تر مي شوند که براي اين موضوع مي توان دلايل زير را برشمرد: عدم وجود کجنمايي رنگي، عدم جذب نور به وسيله شيشه، کوتاه بودن طول لوله نسبت به تلسکوپ هاي شکستي مشابه و هزينه پايين تر در ساخت. اين نوع تلسکوپ ها براي رصد بيشتر موضوعات رصدي و نيز عکاسي نجومي انتخاب خوبي محسوب مي شوند.
البته تلسکوپ هاي بازتابي اشکالاتي هم دارند. از جمله اين که گاهگاهي تنظيم و هم خطي آينه اوليه و ثانويه ممکن است به هم بخورد که تنظيم آن نيازمند تجربه است. همچنين آينه ثانويه که در دهانه ورودي نور تلسکوپ قرار مي گيرد موجب از دست رفتن بخشي از سطح مفيد گشودگي دهانه تلسکوپ در جمع آوري نور مي شود.
ديگر اينکه اگر آينه اوليه تلسکوپ بازتابي به جاي سهموي بودن، کروي باشد، آن گاه با کجنمايي کروي آزار دهنده اي مواجه خواهيم بود. به طوري که اگر نور ستاره ها در مرکز تصوير واضح و نقطه اي باشد، در لبه ها تصوير مبهمي از ستاره ها خواهيم داشت و بر عکس.
بعلاوه اندود آينه پس از چند سال نياز به دوباره اندود شدن پيدا مي کند و در کل نگهداري اين تلسکوپ ها نسبت به تلسکوپ هاي شکستي دشوارتر است.
همان طور که مي بينيد اولويت ها و هدف هاي کاربر تلسکوپ است, که نوع تلسکوپ مناسب براي او را تعيين مي کند و نمي توان بطور کلی تلسکوپي را بر تلسکوپ ديگر برتري داد.


http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/e/e9/a0790.jpg

[Rez@ee]

ابزارهاي نجومي- قسمت پنجم:تلسکوپ شکستي - بازتابي

در قسمت قبل گفتيم که در تلسکوپ بازتابي براي زدودن کجنمايي کروي بايد از آينه اوليه سهموي استفاده کنيم. اما تراش چنين آينه اي به نسبت دشوار بوده و هزينه بيشتري مي طلبد که اين موضوع خود باعث افزايش بهاي نهايي تلسکوپ مي شود و اين دلخواه سازندگان و خريداران تلسکوپ نيست. در سال 1931، برنارد اشميت تلسکوپي ابداع کرد که در آن از عدسي و آينه همزمان استفاده مي شد.

http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/0/00/a0795.jpg

او از آينه کروي که ساخت آن ساده تر و ارزان تر است در طراحي آينه اوليه بهره برد و براي تصحيح خطاي کروي اين آينه از عدسي نازکي که تيغه تصحيح کننده نام دارد استفاده کرد. اين تيغه در مرکز انحناي آينه واقع در جلوي دهانه لوله تلسکوپ نصب مي شود. اين تلسکوپ ها را اشميت – کاسگرين مي نامند که مزاياي زيادي علاوه بر مزاياي معمول تلسکوپ هاي بازتابي دارند.


http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/4/4c/a0796.jpg



http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/2/2d/a0797.jpg


از جمله اين که تيغه تصحيح کننده مانع از نشستن گرد و غبار روي آينه و بروز حادثه براي آينه در اثر تماس مستقيم آن با بيرون مي شود و نوعي محيط امن را براي آينه ايجاد مي کند که موجب مي شود اندود آينه مدت بيشتري کارايي داشته باشد و کمتر نياز به دوباره اندود کردن پيدا کند.


http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/5/5c/a0901.JPG



در نوع ديگري از تلسکوپ ها شکستي - بازتابي به نام ماکستوف – کاسگرين، تيغه تصحيح کننده يک عدسي مقعر است که آينه ثانويه بر سطح داخلي قرار گرفته است و از اين رو همچون نمونه هاي پيشين تلسکوپ هاي بازتابي نيازي به هم خط کردن آينه ثانويه و اوليه در آن ها وجود ندارد. اين تلسکوپ ها مزايا و برتري هاي نوع اشميت - کاسگرين را نيز دارند، اما به دليل داشتن نسبت کانوني زياد براي رصد اجرامي که به ميدان ديد بسته نياز دارند مناسب است و از اين رو کاربري محدود تري نسبت به انواع ديگر پيدا مي کند.


http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/0/0c/a0902.jpg



http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/a/a3/a0904.jpg


در تلسکوپ هاي شکستي – بازتابي نيز براي سهولت در رصد اجرام نزديک به سر سو بايد به سراغ استفاده از چپقي رفت که همانند تلسکوپ هاي شکستي اگر از چپقي 90 درجه استفاده کنيم، تصوير در چشمي وارونه جانبي خواهدشد.تا به امروز طراحي هاي متعددي در مورد تلسکوپ ها انجام شده است که هر يک مزايا و معايب و کاربري خاص خود را دارند و پرداختن به يکايک آن ها از حوصله اين نوشتار خارج است.

[Rez@ee]

ابزارهاي نجومي- قسمت ششم: چشمي تلسکوپ و انواع آن

چشمي، ذره بيني با فاصله کانوني کوتاه است که اغلب از دو عدسي شامل: عدسي ميدان و عدسي ديد تشکيل مي شود. عدسي ميدان پرتوهاي نور را از شيئي گردآوري و آن را به سمت عدسي کوچکتر، ديد، هدايت مي کند. تصوير در عدسي ديد بزرگ مي شود. دو عدسي در يک وضعيت ثابت در لوله تلسکوپ قرار مي گيرند و براي تنظيم وضوح، قابليت حركت به سمت شيئي و دور شدن از آن را به اندازه معيني دارند. کيفيت چشمي به کيفيت اجزاي به کار رفته در ساخت آن، فاصله کانوني و ميدان ديد ظاهري چشمي وابسته است.


http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/d/d7/a0909.jpg


انواع چشمي ها نظير هويگنسي، کل نر، ارتوسکوپيک و پلوسل در ميان کاربران تلسکوپ ها رايج هستند که نوع پلوسل از جهت هاي بسيار داراي برتري است..
چشمي ها در سه اندازه عرضه مي شوند: چشمي 96/0 بيشتر در اپتيک هاي کوچک استفاده مي شوند و معمولاٌ کيفيت تصوير مطلوبي ارائه نمي کنند. چشمي 25/1 اندازه رايج چشمي در اغلب تلسکوپ هااست. چشمي 2 اينچ که براي اپتيک هاي بزرگ استفاده مي شوند، تصوير مطلوبي ارائه مي کنند و قيمت بالايي نيز دارد.


http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/b/be/a0910.jpg

[Rez@ee]

ابزارهاي نجومي- قسمت هفتم- استقرار تلسكوپ، پايه سمت-ارتفاعي

بي شک اهميت پايه تلسکوپ اگر از خود اپتيک بيشتر نباشد، کمتر هم نيست. سه پايه تلسکوپ بايد در برابر وزش باد و نيز لرزش زمين (به خاطر حرکت افراد در اطراف تلسکوپ) استحکام مناسب را داشته باشد و نيز بايد بتواند وزن لوله تلسکوپ و ديگر متعلقات آن را تحمل کند. البته اگر قرار باشد تلسکوپ در مکاني ثابت نباشد، بايد براي سهولت در حمل و نقل، ضمن توجه به استحکام، پايه اي سبک انتخاب شود. همين طور بايد براي کاربر امکان نشانه در سراسر آسمان را فراهم کند: يعني از سرسو(سمت الراس) تا حتي چند درجه زير افق و در تمام جهت ها را پوشش دهد.
به طور کلي پايه تلسکوپ در دو نوع ساخته مي شوند:
الف) سمت – ارتفاعي ب) استوايي

الف) پايه سمت – ارتفاعي
تلسکوپي که مستقر بر روي پايه سمت – ارتفاعي است، آسمان را در سمت و ارتفاع جاروب مي کند. يعني يک محور متحرک افقي دارد که تلسکوپ را در چپ و راست حرکت مي دهد. محور متحرک عمودي سه پايه نيز تلسکوپ را در جهت بالا و پايين حرکت مي دهد. همان طور که مشخص است ساختمان پايه و طرز کار آن ساده است، اما بيشتر اين پايه ها به دليل عدم استفاده از موتور ردياب قابليت دنبال کردن اجرام آسماني را ندارند و از اين رو هر چه از بزرگنمايي بيشتري در هنگام رصد استفاده کنيم، سرعت خارج شدن جرم مورد نظر از ميدان ديد بيشتر خواهد بود(حركت تلسكوپ به خاطر چرخش زمين) که در اين جا کاربر تلسکوپ بايد با استفاده از پيچ هاي حرکت ريز تلسکوپ به صورت دستي جرم مورد نظر خود را دنبال کند و آن را در وسط ميدان ديد قرار دهد. با اين حال سبکي وزن، طرز کار و ساختمان ساده آن موجب شده تا بسياري از رصدگران از چنين پايه اي براي رصدهاي به خصوص تفنني استفاده کنند. عکاسي با نوردهي بلند مدت از پشت تلسکوپ هايي که مستقر روي چنين پايه هايي هستند تقريباٌ امکان ناپذير است.



http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/3/35/a0967.jpg



http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/9/93/a0966.jpg



http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/1/17/a0968.jpg


تصاویر تلسکوپ سمت - ارتفاعی


نوع ديگري از پايه سمت – ارتفاعي به نام دابسوني نيز در بازار رايج است. حدود پنجاه سال پيش، جان دابسون که يک منجم آماتور امريکايي است اين پايه ساده را طراحي کرد که بسيار مورد استقبال قرار گرفت و به افتخار طراحش، معروف به پايه دابسوني شد. ساختمان ساده و هزينه کم براي ساخت پايه دابسوني موجب شده تا بسياري از کمپاني هاي معتبر تلسکوپ ساز بتوانند اپتيک هاي بزرگ و با کيفيت خود را با بهاي بسيار کمتري نسبت به نمونه هاي هم اندازه ديگر به مشتريانشان عرضه کنند. همچنين بسياري از علاقه مندان به ساخت تلسکوپ، براي طراحي پايه تلسکوپ به سراغ ساخت پايه هاي دابسوني مي روند. از اين رو نوع دابسوني، از رايج ترين و محبوب ترين پايه هاي سمت – ارتفاعي است و اغلب اوقات براي استقرار تلسکوپ هاي بزرگ آماتوري استفاده مي شود.



http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/0/0d/a0969.jpg



http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/8/85/a0970.jpg

تصاویر تلسکوپ دابسونی

[Rez@ee]

ابزارهاي نجومي- قسمت هشتم- استقرار تلسكوپ، پايه استوايي

اين پايه، تلسکوپ را در راستاي دو محور بعد و ميل آسمان حرکت مي دهد. هر يک از دو محور در تلسکوپ مجهز به يک قفل براي آزاد کردن و متوقف کردن حرکت تلسکوپ در آن محور است. همين طور يک پيچ ريز جداگانه براي هر محور وجود دارد که با استفاده از آن مي توان به آرامي و با دقت بيشتر تلسکوپ را به سوي جرم مورد نظر در آسمان به صورت دستي هدايت کرد. رصدگر براي کار با اين تلسکوپ نياز به اندکي تجربه رصدي و شناخت مناسب از دستگاه مختصات سماوي دارد. اغلب، رصدگران تازه کار، هنگام کار با اين ابزار دچار سردرگمي مي شوند. براي جابجايي لوله تلسکوپ به سمت دلخواه، بايد به حرکت لوله تلسکوپ در راستاي دو محور دستگاه مختصات استوايي که اغلب نسبت به افق مايل است توجه داشت. بيشتر پايه هاي استوايي مجهز به موتور ردياب هستند(خنثي كردن چرخش زمين). تلسکوپي كه مجهز به پايه داراي موتور ردياب است، قادر به دنبال کردن حرکت ظاهري اجرام آسماني مي باشد. پس به کارگيري چنين پايه اي براي رصدهاي جدي و زمان بر، که در برخي از آن ها ممکن است از بزرگنمايي هاي بالا استفاده شود، مفيد است. همين طور براي عکاسي اعماق آسمان که نياز به نوردهي چند دقيقه اي براي ثبت اجرام کم نور بر فريم عکاسي است، استفاده از چنين سه پايه هايي مناسب است.



http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/f/f8/a0971.jpg



http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/f/f3/a0973.jpg


تلسکوپ با پایه استوایی



البته لازم به ذکر است که براي استفاده از اين قابليت پايه استوايي، آن ها بايد ابتدا قطبي شوند. يعني محور قطبي پايه درست در راستاي محور فرضي کره آسمان قرار گيرد که از قطب شمال (نزديک به ستاره قطبي) و جنوب کره آسمان مي گذرد. در اين شرايط دو محور بعد و ميل تلسکوپ هم راستا با محور بعد و ميل کره فرضي آسمان خواهند شد و آن گاه مي توان از درجه بندي هاي روي آن براي يافتن اجرام آسماني بهره برد. هر چه کيفيت و دقت در طراحي و ساخت پايه بيشتر باشد و نيز هر چه تلسکوپ با دقت بيشتري قطبي شود، موتور ردياب نيز مي تواند با دقت بيشتري حرکت ظاهري اجرام آسماني را تعقيب کند. چگونگي قطبي کردن تلسکوپ نيز بحث مفصلي است که خارج از اين قسمت ها ( تحت عنوان ابزارها نجومي ) به آن پرداخته خواهد شد.




http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/9/97/a0974.jpg


در رصد هر جرم آسمانی، محور تلسکوپ بایستی همواره به سمت ستاره قطبی باشد( در نیم کره شمالی )



پايه هاي مجهز به سامانه رديابي خودکار (Go To)
اين پايه ها که از هر دو نوع سمت – ارتفاعي و استوايي ساخته مي شوند، مجهز به سامانه رايانه اي هستند که با وارد کردن زمان و مکان در رايانه تلسکوپ و نيز در برخي نمونه ها، دريافت خودکار اين اطلاعات به کمک GPS موجود روي پايه و سپس تصحيح خطاي ذاتي پايه به کمک شناساندن دو يا چند ستاره به آن، تلسکوپ نسبت به مکان و زمان توجيه مي شود. سپس رصدگر با فشردن چند دکمه به تلسکوپ مي تواند فرمان بدهد که رو به سوي هر جرمي در آسمان حرکت کند و ظرف چند ثانيه آن را در ميدان ديد آورده و حرکت ظاهري اش را تعقيب کند. از ماه و سيارات گرفته تا کهکشان هاي دوردست و حتي ماهواره ها از تيررس اين تلسکوپ ها در امان نيستند. البته اين به شرطي است که تلسکوپ خوب تنظيم شده باشد. قيمت بالاي اين ابزارها موجب شده تا بيشتر اوقات، رصدخانه ها و مراکز بزرگ آموزش نجوم و نيز عکاسان با تجربه اعماق آسمان, به سراغ چنين ابزارهايي بروند.



http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/6/61/a0975.jpg


پايه مجهز به سامانه رديابي خودکار - پایه استوایی



http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/b/b9/a0976.jpg


پايه مجهز به سامانه رديابي خودکار - پایه سمت - ارتفاعی

[Rez@ee]

ابزارهاي نجومي- قسمت نهم- دوربين دوچشمي

دوربين دوچشمي ابزار مناسبي براي مشاهده بسياري از پديده هاي نجومي واجرام آسماني است که از يک جفت تلسکوپ شکستي موازي با هم تشکيل مي شود. تصوير ايجاد شده در پشت چشمي دوربين دوچشمي به صورت مستقيم و غير وارونه است و از اين رو مشاهده آسمان را بسيار ساده و دلپذير مي کند.



http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/b/be/a01012.jpg



نام دوربين هاي دوچشمي معمولاٌ با دو عدد بيان مي شود که بين آن ها يک علامت ضربدر قرار داده مي شود. عدد سمت راست نشان دهنده قطر عدسي شيئي دوربين بر حسب ميليمتر بوده و عدد سمت چپ نشان از ميزان بزرگنمايي دوربين دارد.
براي مثال در دوربين دوچشمي 80×20 (که خوانده مي شود 20 در 80)، عدد 80 قطر عدسي شيئي دوربين بر حسب ميليمتر است و عدد 20 به معني بزرگنمايي بيست برابري است که دوربين مي تواند ايجاد کند.



http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/5/5a/a01010.jpg



براي استفاده نجومي از دوربين دوچشمي، بايستي حتماٌ دوربين روي سه پايه نصب شود. براي مثال يک سه پايه محکم عکاسي انتخاب مطلوبي است. در غير اين صورت لرزش شديد دست مانع از اين مي شود که بتوانيم تصوير واضحي را ببينيم. دوربين هاي دوچشمي مناسب براي کاربري نجومي بايد بيشتر از 7 برابر بزرگنمايي داشته باشند و قطر عدسي شيئي آن ها نيز بيش از 40 ميليمتر باشد. دوربين هاي 70×15، 80×20 و 100×25 از دوربين هاي دوچشمي رايجي هستند که بيشتر براي کاربري نجومي از آن ها استفاده مي شود.
با چنين دوربين هايي مي توان به سراغ رصد عوارض بزرگ سطح ماه و اقمار مشتري و حلقه زحل رفت و يا به رصد بسياري از خوشه هاي باز ستاره اي و کهکشان هاي معروف آسمان پرداخت. اصولاٌ بهتر است علاقه مندان به نجوم که قصد تهيه ابزار مشاهده اي را دارند نخست به سراغ مشاهده با دوربين دوچشمي بروند و پس از کسب تجربه لازم در پرش و پيمايش در آسمان، به فکر تهيه يک تلسکوپ مناسب باشند.



http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/6/67/a01011.jpg

[Rez@ee]

ابزارهاي نجومي- قسمت دهم- راديو تلسکوپ

مي دانيم که دماي زياد ستاره ها موجب مي شود که مانند ساير اجرام داغ در تمام قسمتها طيف الکترومغناطيس همچون پرتو ايکس و امواج راديويي تابش کنند. اما جو زمين نسبت به امواج مرئي و راديويي نفوذپذير است و ساير پرتوهاي تابش شده از سوي ستاره ها را جذب مي کند. طول موج پرتوهاي مرئي بين 400 تا 700 نانومتر بوده وطول موج هاي راديويي که از جو مي گذرند بين 01/0 متر تا 30 متر متغير است. با انواع تلسکوپ هايي که در بخش هاي قبلي اين فصل درباره شان صحبت شد فقط مي توان کيهان را از زاويه ديد امواج مرئي بررسي کرد و ساير امواجي که از آن ها به زمين مي رسد، بدون استفاده مي مانند. تلسکوپ هاي راديويي به دانشمندان امکان مي دهند که کيهان را در ساير طول موج ها نيز بکاوند و بسياري از اسراري را که فقط در محدود امواج راديويي بازگو مي شوند دريابند.



http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/2/2a/a01051.jpg



امکان کاوش در کيهان با تلسکوپ هاي معمولي فقط در شب مهياست و در روز فقط مي توان به مطالعه خورشيد پرداخت. ولي تلسکوپ هاي راديويي قادرند امواج راديويي گسيل شده از ستاره ها را در تمام مدت شبانه روز دريافت کنند. اين امواج بي آن که با مانعي روبرو شوند از ميان گاز و غبار ميان ستاره اي و نيز از ميان ابرهاي جو زمين گذر مي کنند و خود را به تلسکوپ هاي راديويي مي رسانند که همچون تله اي آنها را به دام مي اندازند. دانشمنداني که با تلسکوپ هاي راديويي مشغول به کار هستند، نه ترسي از بابت افزايش آلودگي نوري شهرها دارند و نه نگران از دست دادن نواحي وسيعي از کيهان هستند که در پس ابر و غبار کيهاني از ديد تلسکوپ هاي نوري پنهان مانده است. هيچ چيز سد راه راديو تلسکوپ ها نيست. اما همين تلسکوپ ها گاهي از استارت زدن خودروهاي حوالي راديو تلسکوپ و امواج ارسالي ايستگاه هاي راديويي نزديک دچار مشکل مي شوند!
به علاوه آن چه از رصد با تلسکوپ هاي نوري معمولي به دست مي آيد يک عکس يا صرفاٌ يک رصد بصري است اما اطلاعاتي که راديو تلسکوپ ها ارائه مي کنند جريان هايي از امواج الکتريکي است که با دستگاه سنجشي قابل خواندن است.
در اين تلسکوپ ها امواج راديويي دريافت شده از ستاره ها از يک بشقاب سهمي وار منعکس مي شود و به گيرنده اي مي رسد که در کانون سهمي وار قرار دارد. سپس اين امواج در بخشي از راديو تلسکوپ تقويت مي شوند و به دستگاه سنجش انتقال مي يابند.


http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/3/37/a01052.jpg


چيزي که در تعيين محل رصدگاه يک رصدخانه راديويي اثر گذار است، دوري از علائم راديو و تلويزيون و نيز نويزهايي است که از سيستم احتراق اتوموبيل ها و هواپيما منشاء مي گيرد ولي براي انتخاب رصدگاه به منظور ساخت يک رصدخانه نور مرئي، باز بودن افق از همه طرف، ثبات لايه هاي جوي و ميزان ديد آسمان (Seeing)، تعداد روزهاي ابري سال، غبار منطقه و بسياري از عوامل محيطي ديگر بايستي مد نظر قرار گيرند.
يکي از مشکلات کار با راديو تلسکوپ ها، پايين بودن قدرت تفکيک آن ها است که موجب مي شود تعيين محل دقيق يک منبع راديويي در آسمان دشوار شود. به طور کلي هر چه طول موج بيشتر باشد، قدرت تفکيک کمتر خواهد بود. براي مثال يک طول موج 10 سانتيمتري را درنظر بگيريد. چنين طول موجي 200000 بار بزرگتر از حد واسط طول موج مرئي است. پس اگر مي خواهيم در مورد چنين طول موجي به همان قدرت تفکيک تلسکوپ نوري معمولي برسيم، بايد قطر تلسکوپ راديويي 200000 برابرباشد، يعني آنتني که قطر بشقابش ده ها و حتي صدها کيلومتر باشد! واقعاٌ آيا مي توان چنين آنتن بزرگي را روي زمين ساخت؟!



http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/6/67/a01054.jpg


دانشمندان براي حل مشکل ساخت دیشهای بسیار بزرگ که شاید بودجه های عظیمی را تحمیل کند و قابل ساخت نباشد راه حل هوشمندانه اي يافته اند كه در قسمت بعدي به آن اشاره مي شود.

[Rez@ee]

ابزارهاي نجومي- قسمت يازدهم- تداخل سنجي راديويي

با برقراري ارتباط ميان دو يا چند تلسکوپ راديويي که هر يک جداگانه مستقر شده اند، قدرت تفکيک ضعيف راديو تلسکوپ ها به مقدار زيادي بهبود مي يابد. به اين فناوري تداخل سنجي گفته مي شود. از آن جا که سيگنال راديويي يک منبع راديويي، با کمي تفاوت زماني وارد هر يک از آنتن ها مي شود، موج هاي دريافت شده کمي با هم ناهمفاز خواهند بود. يک رابطه فازي در رايانه اي که دو سيگنال را دريافت مي کند ديده مي شود. درجه ناهمفازي دو سيگنال درست مربوط به موقعيتي در آسمان است که سيگنال از آن جا ارسال مي شود و از اين جهت مي توان با دقت بيشتري محل منبع امواج راديويي را مشخص کرد.
حال هر چه فاصله دو آنتن را بيشتر کنيم، قدرت تفکيک بيشتر خواهد شد. براي مثال قدرت تفکيک حاصل از تداخل سنجي دو آنتن راديويي با فاصله دو کيلومتر از هم، همانند آن است که آنتني با بشقابي به قطر دو کيلومتر ساخته باشيم!
فناوري تداخل سنجي ابتکار شخصي به نام مارتين رايل در انگلستان است. او دو آنتن را در کمبريج به فاصله يک مايل از يکديگر قرار داد و با آن ها تدخل سنجي نمود و اين آغاز کار بود. در حال حاضر مجموعه هاي بزرگي از راديو تلسکوپ ها در جهان با هم تداخل سنجل راديويي انجام مي دهند که نمونه يکي از آن ها آرايه بسيار بزرگ (VLA) در نيومکزيکوي مرکزي است که شامل 27 آنتن مرکب است.



http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/0/01/a01065.jpg


قطر بشقاب هر آنتن در اين آرايه به 25 متر مي رسد و 200 تن وزن دارد. سيگنال راديوي دريافت شده از هر آنتن جداگانه به رايانه وارد مي شود و سپس ترکيب اين سيگنال ها قدرت تفکيک بسيار بالايي را ايجاد مي کند. آرايه بسيار بزرگ (VLA) اجرامي به قطر ظاهري 1/0 ثانيه قوس را مي تواند از هم تفکيک کند. امروزه همان طور که تصاوير بي شماري از آسمان در طول موج مرئي تهيه شده، تصاوير متعددي نيز در طول موج راديويي ارائه گرديده است.



http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/8/8a/a01066.jpg


حال تصور کنيد که چند راديو تلسکوپ در فاصله چند صد و يا حتي چند هزار کيلومتر از هم قرار گيرند. اگر ارتباطي مشابه ارتباط ميان راديو تلسکوپ هاي آرايه بسيار بزرگ (VLA) بين آن ها برقرار شود، باز هم قدرت تفکيک موثر مي تواند افزايش يابد. به اين ترتيب تلسکوپ هاي پراکنده روي زمين مي توانند در نقش يک تلسکوپ راديويي بسيار بزرگ به کار گرفته شوند و در اين شرايط قدرت تفکيک از نظر نظري به رقم حيرت انگيز 001/0 ثانيه قوس خواهد رسيد. اين فناوري امروزه حتي با به کار گيري ماهوراه هاي پراکنده در مدار زمين تکميل تر شده و به کمک آن ها باز هم مي توان قدرت تفکيک را بالاتر برد.



http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/0/0c/a01067.jpg



http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/6/65/a01068.jpg

[h.jabbari]

از جمله اابزارهای نجومی مورد استفاده می توان به دوربین دوچشمی و تلسکوپ اشاره کرد که به علاقه مندان نجوم و کارشناسان این علم کمک می کند که آسمان و ستارگان را راحتر و بهتر مشاهده کنند.



دوربين دوچشمي وسيله‌اي است براي بزرگ‌نمايي اجسام دور. عمل بزرگ‌نمايي به وسيله عبور تصاوير از دو سري لنز مجاور و يک منشور ايستاده صورت مي‌گيرد. دوربين‌هاي دوچشمي تصوير را مستقيم نشان مي‌دهند برعکس تلسکوپ‌ها که تصاوير را وارونه نشان ميدهند

اگر بزرگنمايي عدسي را ثابت فرض کنيم، هرچه قطر عدسي شيئي بيشتر باشد تصويري روشنتر بدست مي‌آيد. اين نوع دوربين در واقع در نور کم کارايي بهتري دارد.

دوربينهايي با مشخصات 60×20 يا 80×20 براي مقاصد رصدي بسيار مناسب هستند


http://www.hamkelasi.com/UserFiles/2cheshmi.jpg


ناظر با تغيير دادن فاصله ميان عدسيهاي شيئي و چشمي مي‌تواند تصاويري واضح از اشيا فواصل مختلف بدست آورد. دوربينهاي دوچشمي از نظر ميزان کردن فاصله ، تفاوتهايي با يکديگر دارند و عموما با چرخاندن پيچي که در حد فاصل دو بخش دور بين قرار دارد، تصوير واضح مي‌شود.


مزيتهاي دوربينهاي دوچشمي در مقايسه با تلسکوپ :

1- دوربين هاي دوچشمي ميدان ديد گسترده اي دارند، با آنها راحت تر و سريع تر مي توانيد اجرام غير ستاره اي را پيدا کنيد. تلسکوپ ها بزرگنمايي زيادي دارند و بخش کوچکي از آسمان را نشان مي دهند.

2 - تصوير در دوربين هاي دو چشمي مستقيم است و در صورتي که معمولا در تلسکوپ ها تصور وارونگي جانبي دارد .

3- دوربينهاي دو چشمي ارزان و در دسترس تر هستند و حمل و نقل آنها آسان است. دوربين دوچشمي توان ديد شما را نسبت به چشم غير مسلح آنقدر افزايش مي دهد، که تلسکوپ توان ديد شما را نسبت به دوربين دو چشمي. پس دوربين دو چشمي وسيله اي است ميان چشم هاي شما و تلسکوپ. قيمت دوربين دوچشمي معمولا بين يکدهم تا يک چهارم تلسکوپ هاي کوچک است.


تلسکوپ


تلسکوپ وسيله اي نوري است که جهت مشاهده ومطالعه اجسام سماوي وعکسبرداري از آنها بکاربرده مي شود. در تلسکوپ پرتوهاي موازي نور که از يک نقطه بسيار دور مانند ستاره مي آيند همگراشده يعني به يک نقطه مي رسند سپس بکمک يک عدسي ديگر مي توان تصويري از آن نقطه مشاهده نمود که داراي ويژگيهاي بزرگ وجالبي است.



http://www.hamkelasi.com/UserFiles/teles.jpg





براين اساس تلسکوپ داراي سه ويژگي است.


1-بزرگ نمودن زاويه ظاهري ديده شدن جسم يا توان بزرگنمايي.مقدار عددي بزرگنمايي با تقسيم نمودن فاصله کانوني عدسي شيئي يا آيينه اصلي (هردو حکم همان عدسي رادارند که از چشم دورتر است)بر فاصله کانوني عدسي چشمي(بطور کلي همان عدسي که به چشم نزديکتر است) بدست مي آيد.بنابراين با داشتن چندين عدسي چشمي يک تلسکوپ چندين بزرگنمايي مختلف را دراختيار رصد کننده قرار مي دهد.



2-افزايش مقدار نوري که از جسم وارد چشم انسان مي شود.اين افزايش بستگي به مساحت عدسي يا آيينه اصلي دارد وهرچه اندازه عدسي يا آيينه بزرگتر باشد ميزان جمع آوري نور تلسکوپ بيشتر بوده ودر نتيجه قدرت آن در مشاهده اجرام کم نور بيشتر مي شود.




3- افزايش قدرت تفکيک يا جداسازي تصوير نقاط نوراني تشکيل دهنده جسم مانند ستاره هاي دوتايي .اين افزايش به قطر و در واقع مساحت عدسي يا آيينه اصلي بستگي دارد.

مورد 1 متغيير وتابعي از فاصله کانوني آيينه يا عدسي وچشمي بوده در حاليکه موارد 2 و3 ثابت بوده وفقط تابعي از قطر عدسي يا آيينه مي باشند.

چگونگي همگرا شدن پرتوهاي دور مارا به دو دسته متفاوت از تلسکوپها رهنمون مي کند که شامل تلسکوپهاي شکستي است و تلسکوپهاي بازتابي. البته تلسکوپهايي نيز اختراع شده اند که در حقيقت ترکيبي از دو نوع تلسکوپ ياد شده مي باشند.

به تلسکوپهايي که در ساختمان آنها از دو يا چند عدسي محدب استفاده مي‌کنند "شکستي" يا "انکساري" مي‌گويند. يعني نور را مي‌شکنند و با اين کار نور را کانوني مي‌کنند. تلسکوپ در واقع وسيله‌اي است که بخاطر جمع آوري نور بيشتر (نسبت به چشم انسان) اهميت دارد نه به دليل بزرگنمايي. در واقع چشم انسان کمتر از يک سانتيمتر مربع براي جذب نور (در واقع عصبهاي حسي براي احساس نور) دارد. پس اگر قطر شيئي تلسکوپي مثلا 10 سانتيمتر باشد، بيشتر از سي برابر چشم آدم نور جذب مي‌کند. اين باعث مي‌شود که اجرام خيلي کم نورتر هم ديده شوند.


http://www.hamkelasi.com/UserFiles/shekasti1.gif


نيوتن که روي نور آزمايشهاي زيادي انجام داده بود، براي جمع آوري نور بيشتر (و در واقع کانوني کردن يک سطح) به جاي عدسي از آينه مقعر استفاده کرد. به اين ترتيب که در انتهاي لوله يک آينه مقعر قرار داد سپس در جلوي لوله يک آينه تخت کوچک ( آينه ثانويه ) با زاويه 45 درجه قرار داد تا نور را به سمت بدنه هدايت کند و بعد عدسي چشمي را در درون بدنه و عمود به لوله اصلي قرار داد . پس هر چه قطر شيئي بزرگتر باشد، تلسکوپ بهتري خواهيم داشت. مشکلي که در اين بين وجود دارد اين است که شيشه‌هايي را که به عنوان شيئي استفاده مي‌شود، نمي‌شود از يک حدي بزرگتر ساخت. خود شيشه ، نور زيادي را جذب مي‌کند و تا اندازه‌اي باعث تجزيه نور هم مي‌شود. هر چند که با کمک راه حلهايي توانسته‌اند عدسيهاي بزرگي را تراش بدهند، اما باز هم اين کار محدوديت زيادي دارد. نيوتن اولين کسي بود که راه حلي براي اين مشکل پيدا کرد.به اين ترتيب ، مشکل شکست نور و ابيراهي رفع مي‌شد.

http://www.hamkelasi.com/UserFiles/Baztabi1.gif


به کمک همين تکنولوژي است که ما امروزه مي‌توانيم تلسکوپهاي غول پيکر بسازيم و در اعماق آسمان جستجو کنيم

[Easy Bug]

معرفی لنز های حرفه ای مناسب برای عکاسی نجومی سامیانگ Samyang

http://www.parssky.com/tools/picture/59641144samyang_parssky-logo.jpg برگرفته از سایت فارسی سامیانگ در ایران www.Samyang.ir (http://www.samyang.ir/)
شرکت کره ای سامیانگ اپتیک با رویکردی نوین، تولید لنز برای دوربینهای عکاسی را به یکی از شاخه های پرطرفدار فعالیت خود در عرصه طراحی و ساخت محصولات اپتیکی تبدیل کرده است. این شرکت خصوصا در سالهای اخیر با تولید لنزهایی با اپتیک مثال زدنی و همچنین ساختار مکانیکی مستحکم، خود را به عنوان یکی از سازندگان لنزهای عکاسی در دنیا مطرح ساخته است. http://samyang.ir/wp-content/uploads/2011/11/Lens-Group1-300x120.jpg (http://samyang.ir/wp-content/uploads/2011/11/Lens-Group1.jpg) کیفیت اپتیکی و مکانیکی بالا دو مشخصه اصلی برای انتخاب یک لنز عکاسی گرید حرفه ای است. در تمامی زمینه های عکاسی، یک عکاس مهمترین عنصر تشکیل تصویر را لنز می داند و طراحان لنز نیز بایستی با توجه به این فاکتور مهم، بهترین طرح اپتیکی را در ساخت یک لنز لحاظ کنند. از دید بسیاری از افراد و مجامع صاحب نظر در حوزه تحلیل و نقد لوازم عکاسی، کیفیت بسیاری از لنزهای سامیانگ شانه به شانه بهترین و معروفترین سازنگان این وسایل مانند شرکتهای کانن و نیکون می ساید و در پاره ای موارد از آنها نیز پیشی گرفته است . لینک تعدادی از مرورها و نقدهای تحلیلی لنزهای سامیانگ اپتیک را می توانید در سایتهای انتهای این متن مشاهده و مطالعه نمایید.
از طرفی لنز دوربین عکاسی به عنوان یک وسیله ماندگار بر خلاف بدنه دوربین، می تواند سالها در خدمت یک عکاس حرفه ای باشد. لنزهای عکاسی سامیانگ اپتیک با استاندارهای بالای محصولات تکنولوژیکی کشور کره جنوبی از کیفیت ساخت بالایی بهره می برند و این امر استفاده از این لنزها را در کل بازه عمر حرفه ای یک عکاس بدنبال دارند.
یکی دیگر از ویژگیهای لنزهای سامیانگ، قیمت رقابتی و پایین آنهاست. در صورتیکه میان قیمت لنزهای ساخت شرکت سامیانگ که همگی ساخت کره هستند و لنزهای مشابه سازندگان دیگر که بسیاری از آنها حتی در کشورهایی مانند چین، تایلند و …ساخته می شوند مقایسه ای انجام دهیم، اختلاف قیمت بزرگی را مشاهده می نماییم که معمولا قیمت لنزهای سامیانگ نصف یا حتی یک سوم لنزهای مشابه است. این تفاوت قیمت می تواند برای بسیاری از عکاسان که خواهان خرید و استفاده از لنزهای عکاسی حرفه ای هستند ولی از طرفی با محدودیت بودجه برای خرید لنزهای گرانقیمت مواجه می باشند را مرتفع سازد. یکی از سیاستهای سامیانگ اپتیک به عنوان رقیبی جدید در بازار لنزهای عکاسی، تولید انبوه محصولات در جهت پایین نگه داشتن قیمت و پاسخ گویی به نیاز مشتریان است.
از طرفی عدم تعبیه مکانیزم اتوفوکوس یکی دیگر از رویکردهای شرکت سامیانگ اپتیک در تولید قیمت رقابتی است. به عبارت دیگر سامیانگ اپتیک مجددا به عصر تولید لنزهای منوآل بازگشته است ولی با رویکرد و تفکری جدید! یکی از ارمغانهای عصر دیجیتال که به تازگی در تمامی دوربینهای عکاسی دیجیتال معمول و مرسوم شده، ویژگی Live view است. Live view یکی از آرزوهای دیرینه عکاسان حرفه ای است که خواهان دستیابی به دقیقترین حالت فوکوس روی فیلم یا سنسور بودند. در این حالت عکاس می تواند مستقیما فوکوس تصویر روی سنسور را بدون هیچ واسطی تنظیم کند. امروزه با استفاده از این ویژگی جدید بسیاری از عکاسان حرفه ای حتی لنزهای اتوفوکوس را در حالت منوآل برای دستیابی به بهترین فوکوس تنظیم می نمایند.
عکاسان حرفه ای در حوزه ورزش و خبرنگاری بایستی به لنزهای با قابلیت اتوفوکوس مجهز باشند ولی بسیاری از زمینه های دیگر مانند


ماکرو گرافی
عکاسی از مناظر و طبیعت
عکاسی صنعتی و تبلیغاتی
پرتره و کلا اکثر سوژه های استودیویی
عکاسی نجومی و …

نه تنها مکانیزم اتوفوکوس قابلیت مهمی محسوب نمی گردد، بلکه بسیاری از اساتید عکاسی برای تولید کادری خلاقانه با تفکر و تعمق بیشتر در مد دستی (Manual) به خلق تصاویر بدیع می پردازند. با استفاده از ویژگی Live view می توان از کیفیت اپتیکی بالای لنزهای سامیانگ در خلق تصاویر بهره برد و در نتیجه رویکرد نوین سامیانگ اپتیک در ساخت لنزهای با کیفیت بالا و دستی (Manual) در عصر دوربینهای دیجیتال کاملا کاربردی و از دیدگاه بسیاری از عکاسان حرفه ای و تراز اول حسن محسوب می گردد.
در مجموع شرکت سامیانگ اپتیک خصوصا در چند سال اخیر، لنزهای تراز اولی را روانه بازار کرده است که در عین حال با دارا بودن کیفیت اپتیکی و مکانیکی یالا از قیمت مناسبی برخوردارند. همکنون خرید یک لنز "فیش آی" با گرید حرفه ای یا لنزهای واید فول فریم بسیار سریع، به مدد هوش طراحان این شرکت و استانداردهای تکنولوژیکی بالای کره جنوبی برای تمامی عکاسان امری قابل حصول است.


منبع : پارس اسکای

[سونای]

نقد و بررسی Canon EOS 6D بهترین دوربین نجومی (http://tishtarstar.persianblog.ir/post/476/)

http://images.persianblog.ir/219274_QFKl0kRO.jpg
تاریخچه ی دوربین های DSLR فول فریم تقریبا به سال 2002 و Canon EOS 1Ds بر می گردد. این دوربین 11 مگاپیکسلی عکاسان دیجیتال را از بند میدان دید محدود دوربین های کراپ سنسور رهانید. 1Ds و مدل پس از آن یعنی 1Ds Mark II فول فریم های خیلی بزرگ جثه و گران قیمتی بودن که با توانایی عکاسی پیاپی با سرعت بالایی که ارائه می کردند در حقیقت دوربین هایی به حساب می آمدند که می شد با آن ها از صحنه های خیلی سریع ورزشی عکاسی کرد. 1Ds در زمان ورود به بازار حدود 8000 دلار قیمت داشت. به هر صورت در سال 2005 بود که کانن تصمیم گرفت فول فریمی مناسب عکاسان با بودجه ی کمتر تولید کند. بنابراین مدل 5D را بیرون داد. این دوربین فوق العاده محبوب بود چرا که کیفیت بالا را با قیمتی کاملا مناسب ارائه می داد. اما نیکون خیلی دیرتر وارد رقابت فول فریم ها شد به طوری که در سال 2007 دوربین D3 را معرفی کرد که آن هم از آن فول فریم های گران قیمت بود. فول فریم ارزان قیمت این شرکت در سال 2008 و با نام D700 وارد بازار شد. به هر صورت همه ی این دوربین ها راه تکامل خود را پیش گرفتند تا در سال 2012 آخرین مدل های آن ها یعنی Canon 1Dx، Nikon D4، Canon 5D Mark III و Nikon D800 معرفی شدند. هرچند که Mark III و D800 فول فریم های ارزان قیمت هستند ولی باز هم تا 3500 دلار قیمت دارند. بنابراین باز هم به تحولی دیگر در آن ها نیاز بود. تا زمان نوشتن این نقد و بررسی هنوز از قیمت دقیق 6D خبر نداریم ولی Nikon D600 حدود 2000 دلار قیمت دارد. اگر در نظر بگیریم که 6D هم قیمتی در همین حدود داشته باشد، بنابراین واقعا این فول فریم ها انقلابی هستند.

بیش از اینکه 6D یک 5D کوچک باشد، آن را می توان یک 60D فول فریم شده دانست. این موضوع را می توان از شباهت طراحی و ابعاد بررسی کرد. البته برخلاف 60D جنس بدنه ی این دوربین از آلیاژ منیزیوم و پلی کربنات است تا از نظر مقاومت و کیفیت در حد Mark III و 7D باشد. البته قسمت بالایی این دوربین به خاطر آنتن GPS و Wi-Fi از پلاستیک ساخته شده تا گیرندگی بهتری داشته باشند. به خصوص از پشت که به این دوربین نگاه کنیم، چینش دکمه ها دقیقا مثل 60D می باشد. خبری از Joy Stick Mark III و ردیف دکمه های سمت چپ نمایشگر آن نیز بر روی 6D نیست. پیچ تنظیم این دوربین نیز دارای مودهای اتوماتیک می باشد. این دوربین هم از آخرین نوآوری های کانن در طراحی مثل سویچ پاور پایین پیچ مودهای عکاسی، دکمه ی Live view/Movie کنار چشمی و دکمه ی Quick Control بهره می برد. 6D نخستین دوربین فول فریم کانن است که برای ذخیره ی عکس ها فقط به کارت حافظه ی SD اتکا می کند و توانایی پشتیبانی از کارت های حافظه ی CF را ندارد.

هرچند که 6D مجهز به GPS و Wi-Fi داخلی است ولی به طور کلی می توان گفت که D600 با توجه به بهره گیری از سیستم فوکوس خودکار پیشرفته تر، دو شیار کارت حافظه، چشمی اپتیکال با توانایی 100 درصد میدان دید، پشتیبانی از CF و فلاش داخلی دوربین مجهز تری می باشد. کانن در این دوربین از سنسور تصویر جدیدی استفاده کرده است. این سنسور تصویر 20 مگاپیکسل رزولوشن دارد و با ترکیب با پردازشگر تصویر DIGIC 5+ گستره ی ایزوی 100 تا 25600 را ارائه می کند. البته این مقدار در حالت گسترده از 50 تا 102400 می باشد. سیستم فوکوس خودکار این دوربین 11 نقطه ای است ولی فقط نقطه ی مرکزی از نوع Cross Type می باشد. Cross Type ها به جزئیات عمودی و افقی حساس است. طبق ادعای کانن این سیستم فوکوس خودکار کاملا حساس است و می تواند تا منهای 3 استاپ عمل فوکوس خودکار را ارائه کند. این حدود 1 استاپ کم نورتر از Mark III می باشد. این در حالیست که سیستم فوکوس خودکار D600 از نوع 39 نقطه ای است.

GPS داخلی این دوربین دقیقا همان عملکردی را ارائه می کند که در دوربین های کامپکت این شرکت هم ارائه می شود. بدین ترتیب که موقعیت دقیق مکانی عکس هایی که می گیرید به همراه آن ها ثبت می شود. به هر صورت این ویژگی می تواند محبوب عکاسانی که زیاد مسافرت می کنند قرار گیرد. اما Wi-Fi می تواند ویژگی جالب تری باشد. شما می توانید عکس هایی که گرفته اید را به صورت بیسیم به گوشی هوشمند، تبلت یا لپ تاپ خود منتقل کنید و یا اینکه برای پرینت مستقیم به یک پرینتر ارسال نمایید. همچنین آپلود مستقیم بر روی شبکه های اجتماعی چون فیس بوک و ایمیل آن ها نیز مهیا شده است. با این حال یک ویژگی که می تواند خیلی کاربردی تر باشد، قابلیت کنترل کامل دوربین از طریق گوشی هوشمند یا تبلت و با استفاده از نرم افزار EOS Remote App است. شما می توانید از این طریق تصویر Live view را بر روی دستگاه خود مشاهده کنید و تنظیمات نوردهی را در دست بگیرید.

6D قابلیت Silent Shooting یا عکاسی بی صدا را نیز از 5D Mark III به ارث برده است. همچنین دارای مودهای داخلی HDR و Multiple Exposure نیز می باشد. البته متاسفانه این ها در مود JPEG کار می کنند. این در حالیست که Mark III توانایی انجام این اعمال در مود RAW را نیز داشت. سنسور این دوربین فاقد آن پیکسل های اختصاص یافته به فوکوس خودکار Phase Detection می باشد و نمایشگر آن نیز لمسی نیست تا این دوربین هیچ ویژگی را از 650D به عاریه نگرفته باشد. نمایشگر این دوربین 3 اینچی است و چرخنده هم نیست تا فعلا هیچ دوربین DSLR فول فریم با نمایشگر چرخنده ای نداشته باشیم. کانن ادعا می کند که نمایشگر این دوربین کوچکترین سایز و بیشتر دوام را دارد.

یکی از جاذبه های بزرگ DSLR های فول فریم چشمی اپتیکال بزرگ و روشن آن هاست. 6D هم از همین چشمی ها دارد که بزرگنمایی 0.7 برابر را ارائه می دهد. اما تفاوت اصلی این است که پوشش میدان دید آن فقط تا 97 درصد می باشد و این در حالیست که همه ی مدل های فول فریم دیگر دارای چشمی با توانایی پوشش 100 درصد میدان دید می باشند. بنابراین مقداری از گوشه های عکسی که می گیرید را هیچ گاه از داخل چشمی نخواهید دید. با این حال ساختن چشمی های اپتیکال با توانایی پوشش 100 درصد میدان دید کار نسبتا مشکلیست که قیمت دوربین را بالا می برد. بنابراین از دست دادن فقط 3 درصد میدان دید ارزش کاهش چشمگیر قیمت را داشته است.

در مورد فیلم برداری هم باید گفت که خیلی نکته ی خاصی وجود ندارد. امکانات فیلم برداری این دوربین تقریبا شبیهبه Mark III است البته خبری از جک هدفون بر روی آن نیست. از این نظر هم 6D از D600 عقب می افتد چرا که D600 دارای جک هدفون نیز هست تا بتوانید در هنگام فیلم برداری به مانیتورینگ صدا بپردازید.

به هر صورت باید گفت که 6D خبر خیلی خوشحال کننده ای برای کسانی است که دوست دارند یک DSLR فول فریم باز هم ارزان قیمت تر داشته باشند. کانن با تولید این دوربین سعی کرده که کاربران آماتورتر را باز هم بیشتر به سوی خود جذب کند و برای این کار حتی GPS و Wi-Fi را نیز به این دوربین اضافه کرده است. با این حال باید گفت که رقیب مستقیم این دوربین یعنی Nikon D600 از نظر مشخصات فنی چند نکته ی برتر دارد که از مهم ترین آن ها می توان به چشمی اپتیکال با توانایی پوشش 100 درصد میدان دید و سیستم فوکوس خودکار 39 نقطه ای اشاره کرد. بعلاوه ی اینکه عکاسی پیاپی آن نیز با سرعت 5.5 فریم بر ثانیه از 4.5 فریم بر ثانیه ی 6D برتر است. هرچند که 6D برای کاربران DSLR های APS-C که وسوسه ی ارتقاء به فول فریم را دارند ساخته شده، ولی کانن در این جا باز هم برای خود مشکل ایجاد کرده است. لنزهای EF-S که مخصوص APS-C ها ساخته شده اند بر روی این دوربین جوابگو نیستند. بنابراین اگر دارای لنزهایی چون 10-22mm f/3.5-4.5 USM، 15-85mm f/3.5-5.6 IS USM و یا 60mm f/2.8 Macro USM هستید دیگر نمی توانید از آن بر روی این دوربین استفاده نمایید.

مورد دیگری که در D600 هم وجود دارد و به آن اشاره کردیم، بیشینه ی سرعت شاتر این دو دوربین است که تا 1/4000 ثانیه بیشتر نیست. این خیلی عجیب است چرا که بدین ترتیب این دوربین ها از این نظر همپایه ی دوربین های DSLR سطح مبتدی قرار می گیرند و این در حالیست که حتی DSLR های APSC سطح Prosumer مثل 60D هم بیشینه ی تا 1/8000 ثانیه را دارند. این می تواند مقداری برای حرفه ای ترها یا عکاسانی که بیشتر به سرعت های بالا احتیاج پیدا می کنند نگران کننده باشد. در آخر نیز باید منتظر ورود این دوربین به بازار و دیدن نتیجه ی عکس های آن باشیم.
نقاط قوت
ایفای نقش به عنوان یک DSLR فول فریم ارزان قیمت
بدنه ی کوچک و وزن سبک
طراحی و کیفیت ساخت بسیار عالی
بهره گیری از GPS و Wi-Fi داخلی

نقاط ضعف
عدم سازگاری با لنزهای EF-S
مقداری امکانات کمتر نسبت به رقیب مستقیم یعنی Nikon D600


منبع: دیجی کالا

[SUB-Z3RO]

تصاويری از Canon EOS 6D

http://www.dpreview.com/previews/canon-eos-6d/images/frontpage.jpg


http://www.ephotozine.com/articles/canon-eos-6d-full-frame-dslr-20165/images/highres-canon-EOS-6D-FRA-w-EF-24-105mm-Ljpg_1347873255.jpg

http://www.geeky-gadgets.com/wp-content/uploads/2012/09/Canon-EOS-6D.jpg


http://content.reviewed.com/products/21403/specs/2877/CANON_EOS_HANDLING2.jpg

http://asset2.cbsistatic.com/cnwk.1d/i/tim/2012/09/17/20120917_Canon_EOS_6D_009_610x521.jpg










http://www.photoreview.com.au/var/photoreview/storage/images/media/images/6d_body_front_mirrorup/321630-1-eng-GB/6d_body_front_mirrorup_reference.jpg
http://www.photoreview.com.au/var/photoreview/storage/images/media/images/6d_body_back/321618-1-eng-GB/6d_body_back_reference.jpg

http://www.photoreview.com.au/var/photoreview/storage/images/media/images/6d_body_top/321642-1-eng-GB/6d_body_top_reference.jpg

http://www.photoreview.com.au/var/photoreview/storage/images/media/images/6d_seals-front/321684-1-eng-GB/6d_seals-front_reference.jpg

http://www.photoreview.com.au/var/photoreview/storage/images/media/images/6d_seals-back/321672-1-eng-GB/6d_seals-back_reference.jpg

http://www.photoreview.com.au/var/photoreview/storage/images/media/images/6d_card_slots/321636-1-eng-GB/6d_card_slots_reference.jpg

http://www.photoreview.com.au/var/photoreview/storage/images/media/images/6d_output_terminals/321678-1-eng-GB/6d_output_terminals_reference.jpg
http://www.photoreview.com.au/var/photoreview/storage/images/media/images/6d_gpsunits/321654-1-eng-GB/6d_gpsunits_reference.jpg






تفاوت ظاهریه EOS-6D و EOS-60D


(دوربين بالايی 6D است و دوربين پايينی 60D است)


http://www.photoreview.com.au/var/photoreview/storage/images/media/images/6d-60d-fronts/321660-1-eng-GB/6d-60d-fronts_reference.jpg

http://www.photoreview.com.au/var/photoreview/storage/images/media/images/6d-60d-tops/321666-1-eng-GB/6d-60d-tops_reference.jpg


http://www.photoreview.com.au/var/photoreview/storage/images/media/images/6d-60d-backs/321612-1-eng-GB/6d-60d-backs_reference.jpg