Mr.Engineer
11th April 2011, 06:00 PM
از دیدگاه شهرسازی، فضای سبز شهری عبارت است از بخشی از سیمای شهر كه از انواع گیاهان تشكیل یافته است.
در صورتی كه از فضاهای آزاد شهری كه متضاد فضاهای ساخته، یا ساخت فیزیكی شهر است، صحبت كنیم در این صورت فضاهای بالقوه جهت توسعه فضای سبز شهری مطرح می‌شوند.
به طور كلی فضای سبز برخلاف معنایی كه ممكن است در ذهن ایجاد كند، تنها محلی دارای درخت و گیاه نیست، بلكه نماد و سمبلی از تفكرات فرهنگی و اجتماعی یك جامعه است.
مكان ظهور فضای سبز تنها پارك‌ها را دربرنمی‌گیرد، بلكه باغ‌ها و باغچه‌های خصوصی، نوار سبز حاشیه شهرها و حتی خیابان‌ها و گورستان‌ها را نیز شامل می‌شود. همین‌طور فضای سبز، اماكن فرهنگی (كتابخانه، تئاتر و...)، اماكن مذهبی، محلی برای انواع بازی‌ها و ورزش‌های مختلف، محلی برای الهام گرفتن از طبیعت جهت سرودن شعر، نقاشی، عكاسی و... را نیز شامل می‌شود.
باید دانست فضاهای سبز اشكال گوناگون به خود می‌گیرند و بنا به تراكم محیط شهری و كاربردی كه دارند، مساحت و جایگاه‌های متفاوتی را اشغال می‌كنند.
برای طبقه‌بندی فضاهای سبز شهری می‌توان معیارهای خاص زیر را در نظر گرفت:* موقعیت فضاها (شهری، حومه شهری، حاشیه شهری)* میزان تجهیز (تجهیز شده به طور كامل، تجهیز شده به طور ناقص، تجهیز نشده)* نوع و میزان گشایش در برابر جمعیت (باز، بسته، مجانی، پولی)* نوع اداره آن * فاصله تا محل زندگی* گروه سنی استفاده‌كننده (كودك، جوان، پیر)
ضروری است قبل از هر اقدامی درباره فضای سبز شهری، شرایط خاص آب و هوایی كشور را در انتخاب گونه‌های مناسب به طوری كه همگام با طبیعت باشد مورد توجه قرار داد و شرایط محیطی و اقلیمی را نیز شناسایی كرد. تدوین برنامه مشخص برای فضای سبز در شهرها و رفع كاستی‌ها در برنامه‌ریزی‌های كلی، می‌تواند از گسترش سلیقه‌ای، تقلیدی و اتفاقی این‌گونه فضاها جلوگیری كرده و از خطای برنامه‌ریزی و محاسباتی ما را دور نماید.
ضرورت توجه به فضای سبز شهری در طرح‌های توسعه شهری
در سال‌های اخیر در كشور ما آنچه بیش از هر چیز در بخش مدیریت فضای سبز شهرداری‌ها مطرح بوده، ایجاد فضاهای سبز جدید و توسعه آنها بوده است. این در حالی است كه «حفظ و نگهداری» فضاها و گونه‌های گیاهی كه در واقع پتانسیل فضای سبز شهری ما را تشكیل می‌دهد، می‌تواند از شتاب و خلق فضاهای جدید جلوگیری كند.
طرح‌های توسعه شهری امروز خود، عواملی برای تخریب فضاهای سبز موجود شهرها هستند. این طرح‌ها اغلب بدون توجه به توان موجود تهیه می‌شوند و به همین دیدگاه باعث می‌شوند مسیرها یا فضاهای سبزی كه به طور طبیعی در حاشیه آبراه، قنات یا رودخانه‌ای شكل گرفته است، تخریب شوند و به كاربری‌های مسكونی و یا كاربری‌های دیگر اختصاص یابند و در عوض زمین‌های دیگری به عنوان فضای سبز پیش‌بینی می‌شوند كه گاه تملك و تخریب آنها سالها طول می‌كشد.
آنچه می‌بایست مورد توجه قرار گیرد «حجم سبز» و «ذخیره سبز» است نه «سطح سبز». بنابراین ضروری است همان‌گونه كه در مورد ساخت كالبدی بخش بی‌جان شهر برنامه‌ریزی صورت می‌پذیرد و پیرامون آن به تعمق می‌پردازند، در مورد برنامه‌ریزی بخش جاندار نیز باید برنامه‌ریزی كرده و به تفكر پرداخت.
محمد مهدی انوری – روزنامه همشهری
در صورتی كه از فضاهای آزاد شهری كه متضاد فضاهای ساخته، یا ساخت فیزیكی شهر است، صحبت كنیم در این صورت فضاهای بالقوه جهت توسعه فضای سبز شهری مطرح می‌شوند.
به طور كلی فضای سبز برخلاف معنایی كه ممكن است در ذهن ایجاد كند، تنها محلی دارای درخت و گیاه نیست، بلكه نماد و سمبلی از تفكرات فرهنگی و اجتماعی یك جامعه است.
مكان ظهور فضای سبز تنها پارك‌ها را دربرنمی‌گیرد، بلكه باغ‌ها و باغچه‌های خصوصی، نوار سبز حاشیه شهرها و حتی خیابان‌ها و گورستان‌ها را نیز شامل می‌شود. همین‌طور فضای سبز، اماكن فرهنگی (كتابخانه، تئاتر و...)، اماكن مذهبی، محلی برای انواع بازی‌ها و ورزش‌های مختلف، محلی برای الهام گرفتن از طبیعت جهت سرودن شعر، نقاشی، عكاسی و... را نیز شامل می‌شود.
باید دانست فضاهای سبز اشكال گوناگون به خود می‌گیرند و بنا به تراكم محیط شهری و كاربردی كه دارند، مساحت و جایگاه‌های متفاوتی را اشغال می‌كنند.
برای طبقه‌بندی فضاهای سبز شهری می‌توان معیارهای خاص زیر را در نظر گرفت:* موقعیت فضاها (شهری، حومه شهری، حاشیه شهری)* میزان تجهیز (تجهیز شده به طور كامل، تجهیز شده به طور ناقص، تجهیز نشده)* نوع و میزان گشایش در برابر جمعیت (باز، بسته، مجانی، پولی)* نوع اداره آن * فاصله تا محل زندگی* گروه سنی استفاده‌كننده (كودك، جوان، پیر)
ضروری است قبل از هر اقدامی درباره فضای سبز شهری، شرایط خاص آب و هوایی كشور را در انتخاب گونه‌های مناسب به طوری كه همگام با طبیعت باشد مورد توجه قرار داد و شرایط محیطی و اقلیمی را نیز شناسایی كرد. تدوین برنامه مشخص برای فضای سبز در شهرها و رفع كاستی‌ها در برنامه‌ریزی‌های كلی، می‌تواند از گسترش سلیقه‌ای، تقلیدی و اتفاقی این‌گونه فضاها جلوگیری كرده و از خطای برنامه‌ریزی و محاسباتی ما را دور نماید.
ضرورت توجه به فضای سبز شهری در طرح‌های توسعه شهری
در سال‌های اخیر در كشور ما آنچه بیش از هر چیز در بخش مدیریت فضای سبز شهرداری‌ها مطرح بوده، ایجاد فضاهای سبز جدید و توسعه آنها بوده است. این در حالی است كه «حفظ و نگهداری» فضاها و گونه‌های گیاهی كه در واقع پتانسیل فضای سبز شهری ما را تشكیل می‌دهد، می‌تواند از شتاب و خلق فضاهای جدید جلوگیری كند.
طرح‌های توسعه شهری امروز خود، عواملی برای تخریب فضاهای سبز موجود شهرها هستند. این طرح‌ها اغلب بدون توجه به توان موجود تهیه می‌شوند و به همین دیدگاه باعث می‌شوند مسیرها یا فضاهای سبزی كه به طور طبیعی در حاشیه آبراه، قنات یا رودخانه‌ای شكل گرفته است، تخریب شوند و به كاربری‌های مسكونی و یا كاربری‌های دیگر اختصاص یابند و در عوض زمین‌های دیگری به عنوان فضای سبز پیش‌بینی می‌شوند كه گاه تملك و تخریب آنها سالها طول می‌كشد.
آنچه می‌بایست مورد توجه قرار گیرد «حجم سبز» و «ذخیره سبز» است نه «سطح سبز». بنابراین ضروری است همان‌گونه كه در مورد ساخت كالبدی بخش بی‌جان شهر برنامه‌ریزی صورت می‌پذیرد و پیرامون آن به تعمق می‌پردازند، در مورد برنامه‌ریزی بخش جاندار نیز باید برنامه‌ریزی كرده و به تفكر پرداخت.
محمد مهدی انوری – روزنامه همشهری