Bad Sector
19th March 2011, 12:40 AM
امروزه ما در جامعه ای زندگی میکنیم که از آن به عنوان جامعه اطلاعاتی یاد شده و بشر در این جامعه در پی کشف و دریافت اطلاعات بیشتر درباره مسائل گوناگون میباشد و برای پاسخ به چنین نیازی است که دایره المعارف های اینترنتی پا به عرصه وجود میگذارند بنابر این در این مقاله به معرفی بزرگترین دایره المعارف اینترنتی دنیا یا همان سایت WWW.Wikipedia.Com میپردازیم .
ویکى پدیا دایره المعارف اینترنتى است که مطالب آن رایگان در اختیار کاربران قرار دارد میشود و این مطالب حاصل اشتراک اطلاعات به صورت داوطلبانه از طرف کاربران است. این سایت اینترنتى که از سال ۲۰۰۱ ایجاد شده به یکى از محبوب ترین و پرمراجعه ترین سایت هاى مرجع تبدیل شده به طورى که تا زمان نگارش این مقاله بیش از 200 زبان مستقل را پوشش داده و روزانه ۵۰ میلیون مراجعه کننده دارد. از یک و نیم میلیون مقاله اى که در این سایت گنجانده شده و رو به افزایش است فقط نیم میلیون به زبان انگلیسى، ۲۰۰ هزار مقاله به زبان آلمانى و ۱۰۰ هزار به زبان ژاپنى است. از زمان آغاز آن به عنوان مکمل Nupedia در ۱۵ ژانویه ۲۰۰۱ تاکنون پروژه هاى مشابه آن رو به افزایش بوده و در حال حاضر خدمات مشابه با ویکى پدیا که در حوزه دایره المعارف است به سایر حوزه ها نظیر فرهنگ لغت، کتاب و خبر هم بسط یافته و به ترتیب به Wiktionary، Wikibooks و Wikinews شهرت یافته است.
نکته بسیار حائزاهمیت در این دایره المعارف اینترنتى این است که هرکسى مى تواند مطالب آن را ویرایش کند و تغییر دهد. همین موضوع بزرگ ترین نقطه ضعف این دایره المعارف نیز به حساب مى آید چون هیچ تضمینى وجود ندارد که عده اى از بى قیدى به ویرانى این دستاورد بزرگ خرد جمعى انسان ها نپردازند. به عبارت دیگر ماهیت باز این سایت اینترنتى باعث مى شود کاربر نتواند بدون دغدغه به درست بودن مطالب آن اطمینان کامل داشته باشد.
هنوز بسیارى از منتقدان و طرفداران دایره المعارف هاى سنتى و متعارف این سایت اینترنتى را به عنوان یک مرجع قبول ندارند و وضعیت آن بسیار جنجالى و اختلاف برانگیز است. از سویى طرفداران و کاربران ویکى پدیا به خاطر مزایاى فراوانى که دارد به تمجید و تحسین آن مى پردازند. از جمله این که رایگان و قابل ویرایش است و این که موضوع هاى بسیار متنوعى را پوشش مى دهد و در دل هر متن کلماتى که راجع به آن یک مقاله مستقل وجود دارد به صورت لینک مشخص شده و کاربر مى تواند روى آن لینک، کلیک کرده و به متن کامل آن مقاله مستقل دسترسى پیدا کند. اما مهم ترین انتقاد منتقدان به این دایره المعارف اینترنتى این است که نمى توان به راحتى از موثق بودن اطلاعات آن اطمینان حاصل کرد. پشتوانه دایره المعارف هاى متعارف و چاپ شده، کتاب ها، رسانه هاى گروهى و دانشگاه ها به حساب مى آیند در حالى که تکیه مقاله هاى ویکى پدیا برGNU FREE Documentation License است.
هدف از ایجاد این دایره المعارف
جیمى ویلز مدیرعامل این بنیاد غیرانتفاعى درباره هدف از ایجاد این بنیاد مى گوید: «ویکى پدیا تلاشى براى خلق دایره المعارف رایگانى است که بالاترین کیفیت را داشته باشد و دانش مورد نیاز کاربران را به زبان خودشان فراهم آورد.» اگر مى خواهید به متن کامل اهداف ویلز آشنایى پیدا کنید کافى است در خود سایت ویکى پدیا Walesgoal را مورد جست وجو قرار دهید که شما را به آدرس en.Wikipedia.org/Wiki/Wikipedia # endnate-Walesgoal رهنمون مى شود.
فلسفه ایجاد این سایت به نام آن بازمى گردد که لغتى از زبان مردم هاوایى است. در این زبان «Wiki Wiki» به معنى «سریع» است. قصد بنیانگذار این دایره المعارف آن است که مجموعه اى بیافریند که کیفیت آن از بریتانیکا و آمریکانا بهتر باشد در صورت نیاز قابل چاپ روى کاغذ باشد.
پروژه هاى مشابه دیگرى براى ایجاد دایره المعارف اینترنتى تاکنون به اجرا درآمده، معروف ترین آن بعد از ویکى پدیا، دایره المعارف اینترنتى دانشگاه استانفورد است؛ Nupedia که دیگر فعال نیست. وب سایت هاى دیگرى وجود دارد که طراحى و اداره آن متکى به فرد است مثل سایت h2g2، everything2 سایت هایى هم وجود دارند که دست اندرکاران آن جمعى از افراد هستند مثل Susning-nu یا enciclopedialibre اما هیچ یک جایگاه Wiki را پیدا نکرده اند.
حق کپى رایت به شیوه متعارف برای مطالبى که در این دایره المعارف منتشر مى شوند صدق نمى کند در عوض همه مطالب آن براى کسانى که از قوانین GFDL پیروى مى کنند مجاز است. آن بخش از ویکى پدیا که از قوانین کپى رایت موجود استفاده کرده رایگان نیست و از همان قواعد متعارف پیروى مى کند. بعضى از عکس ها صوت ها و تصاویرى که در این دایره المعارف رایگان در اختیار گرفته و قواعد و اصول کپى رایت در آن حاکم است فقط براى استفاده منصفانه رایگان و مجاز است. به عبارت دیگر برخى از مطالب ویکى پدیا به آثارى بازمى گردد که در اصل کپى رایت دارند و کاربر فقط حق دارد یک یا چند نسخه از آن را داشته باشد و به دوستانش معرفى کند اما حق ندارد آن را تکثیر کند. [به این نوع استفاده از آثار حاوى کپى رایت استفاده منصفانه یا Fair use مى گویند[
با این که بسیارى از منتقدان به موثق بودن این دایره المعارف تشکیک کرده اند با این همه بسیارى از رسانه هاى معتبر، دانشگاه ها و حتى سازمان هاى خبرى از ویکى پدیا به عنوان مرجع نام برده یا حداقل از آن بهره گرفته اند اما هنوز در مطالعات آکادمیک، کتاب ها، کنفرانس ها و پرونده هاى قضایى، ویکى پدیا کمتر به عنوان مرجع مورد استفاده قرار گرفته است.
ویکى پدیا دایره المعارف اینترنتى است که مطالب آن رایگان در اختیار کاربران قرار دارد میشود و این مطالب حاصل اشتراک اطلاعات به صورت داوطلبانه از طرف کاربران است. این سایت اینترنتى که از سال ۲۰۰۱ ایجاد شده به یکى از محبوب ترین و پرمراجعه ترین سایت هاى مرجع تبدیل شده به طورى که تا زمان نگارش این مقاله بیش از 200 زبان مستقل را پوشش داده و روزانه ۵۰ میلیون مراجعه کننده دارد. از یک و نیم میلیون مقاله اى که در این سایت گنجانده شده و رو به افزایش است فقط نیم میلیون به زبان انگلیسى، ۲۰۰ هزار مقاله به زبان آلمانى و ۱۰۰ هزار به زبان ژاپنى است. از زمان آغاز آن به عنوان مکمل Nupedia در ۱۵ ژانویه ۲۰۰۱ تاکنون پروژه هاى مشابه آن رو به افزایش بوده و در حال حاضر خدمات مشابه با ویکى پدیا که در حوزه دایره المعارف است به سایر حوزه ها نظیر فرهنگ لغت، کتاب و خبر هم بسط یافته و به ترتیب به Wiktionary، Wikibooks و Wikinews شهرت یافته است.
نکته بسیار حائزاهمیت در این دایره المعارف اینترنتى این است که هرکسى مى تواند مطالب آن را ویرایش کند و تغییر دهد. همین موضوع بزرگ ترین نقطه ضعف این دایره المعارف نیز به حساب مى آید چون هیچ تضمینى وجود ندارد که عده اى از بى قیدى به ویرانى این دستاورد بزرگ خرد جمعى انسان ها نپردازند. به عبارت دیگر ماهیت باز این سایت اینترنتى باعث مى شود کاربر نتواند بدون دغدغه به درست بودن مطالب آن اطمینان کامل داشته باشد.
هنوز بسیارى از منتقدان و طرفداران دایره المعارف هاى سنتى و متعارف این سایت اینترنتى را به عنوان یک مرجع قبول ندارند و وضعیت آن بسیار جنجالى و اختلاف برانگیز است. از سویى طرفداران و کاربران ویکى پدیا به خاطر مزایاى فراوانى که دارد به تمجید و تحسین آن مى پردازند. از جمله این که رایگان و قابل ویرایش است و این که موضوع هاى بسیار متنوعى را پوشش مى دهد و در دل هر متن کلماتى که راجع به آن یک مقاله مستقل وجود دارد به صورت لینک مشخص شده و کاربر مى تواند روى آن لینک، کلیک کرده و به متن کامل آن مقاله مستقل دسترسى پیدا کند. اما مهم ترین انتقاد منتقدان به این دایره المعارف اینترنتى این است که نمى توان به راحتى از موثق بودن اطلاعات آن اطمینان حاصل کرد. پشتوانه دایره المعارف هاى متعارف و چاپ شده، کتاب ها، رسانه هاى گروهى و دانشگاه ها به حساب مى آیند در حالى که تکیه مقاله هاى ویکى پدیا برGNU FREE Documentation License است.
هدف از ایجاد این دایره المعارف
جیمى ویلز مدیرعامل این بنیاد غیرانتفاعى درباره هدف از ایجاد این بنیاد مى گوید: «ویکى پدیا تلاشى براى خلق دایره المعارف رایگانى است که بالاترین کیفیت را داشته باشد و دانش مورد نیاز کاربران را به زبان خودشان فراهم آورد.» اگر مى خواهید به متن کامل اهداف ویلز آشنایى پیدا کنید کافى است در خود سایت ویکى پدیا Walesgoal را مورد جست وجو قرار دهید که شما را به آدرس en.Wikipedia.org/Wiki/Wikipedia # endnate-Walesgoal رهنمون مى شود.
فلسفه ایجاد این سایت به نام آن بازمى گردد که لغتى از زبان مردم هاوایى است. در این زبان «Wiki Wiki» به معنى «سریع» است. قصد بنیانگذار این دایره المعارف آن است که مجموعه اى بیافریند که کیفیت آن از بریتانیکا و آمریکانا بهتر باشد در صورت نیاز قابل چاپ روى کاغذ باشد.
پروژه هاى مشابه دیگرى براى ایجاد دایره المعارف اینترنتى تاکنون به اجرا درآمده، معروف ترین آن بعد از ویکى پدیا، دایره المعارف اینترنتى دانشگاه استانفورد است؛ Nupedia که دیگر فعال نیست. وب سایت هاى دیگرى وجود دارد که طراحى و اداره آن متکى به فرد است مثل سایت h2g2، everything2 سایت هایى هم وجود دارند که دست اندرکاران آن جمعى از افراد هستند مثل Susning-nu یا enciclopedialibre اما هیچ یک جایگاه Wiki را پیدا نکرده اند.
حق کپى رایت به شیوه متعارف برای مطالبى که در این دایره المعارف منتشر مى شوند صدق نمى کند در عوض همه مطالب آن براى کسانى که از قوانین GFDL پیروى مى کنند مجاز است. آن بخش از ویکى پدیا که از قوانین کپى رایت موجود استفاده کرده رایگان نیست و از همان قواعد متعارف پیروى مى کند. بعضى از عکس ها صوت ها و تصاویرى که در این دایره المعارف رایگان در اختیار گرفته و قواعد و اصول کپى رایت در آن حاکم است فقط براى استفاده منصفانه رایگان و مجاز است. به عبارت دیگر برخى از مطالب ویکى پدیا به آثارى بازمى گردد که در اصل کپى رایت دارند و کاربر فقط حق دارد یک یا چند نسخه از آن را داشته باشد و به دوستانش معرفى کند اما حق ندارد آن را تکثیر کند. [به این نوع استفاده از آثار حاوى کپى رایت استفاده منصفانه یا Fair use مى گویند[
با این که بسیارى از منتقدان به موثق بودن این دایره المعارف تشکیک کرده اند با این همه بسیارى از رسانه هاى معتبر، دانشگاه ها و حتى سازمان هاى خبرى از ویکى پدیا به عنوان مرجع نام برده یا حداقل از آن بهره گرفته اند اما هنوز در مطالعات آکادمیک، کتاب ها، کنفرانس ها و پرونده هاى قضایى، ویکى پدیا کمتر به عنوان مرجع مورد استفاده قرار گرفته است.