آزبستور چیست ، علل ،راه پیشگیری و درمان

[غزل بارون]

آز بست كه به پنبه نسوز يا آميانت معروف است، اصطلاحي كلي است كه براي چندين نوع مختلف سيليكات معدني به كار مي رود. و آزبستوز به فيبروز پارانشيم ريه اطلاق مي شود كه ناشي از تماس استنشاقي با رشته هاي آزبست است.
انواع آزبست

۱- سر پنتين
۲- آمفيبول
گروه آمفيبول شامل:
۱.كروسيدوليت(آزبست آبي)
۲.آموزيت(آزبست قهوه اي)
۳.آنتوفيليت
۴.ترموليت
۵.اكتينوليت
همه گيري شناسي
آزبست در طي قرن گذشته به طور گسترده در جهان مورد استفاده قرار گرفته است و مصرف آن در كشورهاي در حال توسعه رو به افزايش بوده است. اين ماده به علت مقاومت محيطي نسبت به سائيدگي، نسوز بودن و رشته اي بودن و تثبيت شيميايي، بسيار مقرون به صرفه بوده و مصرف زيادي دارد.
موارد مواجهه با
رشته هاي آسبست
۱. معادن
۲. آسياب ها
۳. كارخانه هاي توليد كننده
۴. نساجي رشته هاي آزبست
۵. كارگران ساختماني
۶. لوله كش ها
۷. سازندگان ديگهاي بخار
۸. جوشكاران
۹. ساخت لباسهاي ايمني
۱۰. انواع مختلف فيلتر ها
۱۱. سيمان و آجر كف اتاق
۱۲. پتوهاي خاموش كننده آتش
۱۳. لنت ترمز و كلاچ ماشين.
تعریف آزبستوز
آزبستوز عبارت است از التهاب ريه ها به علت استنشاق ذرات آزبست . اين يك اختلال مزمن است اما مسري نيست . آزبستوز ممكن است منجر به سرطان ريه شود (خطر بروز با سيگار كشيدن بسيار بيشتر مي شود). مردان بالاي ۴۰ سالي كه در معرض ذرات آزبست بوده اند با احتمال بيشتري دچار اين بيماري مي شوند. آزبستوز شايد مهمترين بيماري ريوي ناشي از كار باشد.
معمولاً قبل از انكه بيماري بروز كند، بيمار دست كم ۱۰ تا ۱۵ سال سابقه مواجهه متوسط يا شديد را با آسبست داشته است.در بيش از ۷۰% كارگران عايق كار كه مواجهه قبلي داشته اند، بعد از ۲۰ الي ۳۰ سال مواجهه، اختلال در گرافي قفسه سينه مشاهده شده است. تماس مختصر به مدت يك سال يا كمتر ممكن است بعد از ۲۰ تا ۳۰ سال شواهدي منطبق بر آزبستوز يا بيماري پلور بدست
سبب شناسي
هر قدر رشته هاي آسبست كوچكتر باشند،احتمال ايجاد بيماري بيشتر است.اين رشته ها عليرغم طول زياد
قادر به نفوذ به اعماق ريه مي باشند.عامل فيزيكي كه سبب محدود كردن نفوذ به اعماق ريه مي شود، قطر رشته هاست و به طول آنها ارتباطي ندارد.
بيماري زايي
تاكنون مكانيسم دقيق ايجاد بيماري شناخته نشده است.اختلال در
كليئرانس ذرات اسبست و در نتيجه احتباس آن به عنوان يك عامل عمده
تعيين كننده در ايجاد ازبستوز شناخته مي شود.
يك فرضيه:
بيماري زايي ، ناشي ازآزاد شدن اهسته اسيد ساليسيليك يا يك واكنش
ايمنولوژيك كه از ذرات پوشيده شده با پروتئين تشكيل شده و
به عنوان آنتي ژن عمل مي كند، مي باشد.
يك فرضيه ديگر:
فاگوسيتوز (بيگانه خواري) ناكامل رشته هاي آسبست كه احتمالاً سبب آزاد شدن آنزيمهاي ليزوزومي از ماكروفاژها مي شود در ايجاد بيماري دخيل است.
آسيب شناسي
رشته هاي آسبست درمحل دو شاخه شدن مجاري آلوئولي نزديك به برونشيول هاي انتهايي رسوب ميكند.اين رشته ها توسط ماكروفاژها برداشته شده و از طريق سيستم موكوسيلياري و سلولهاي اپتيليال تيپ Iكه مسئول حمل رشته ها با غشاء پايه و بعد از آن به فيبرو بلاست ها و ماكروفاژهاي انترستيشيل ميباشند، خارج ميشوند.
برداشت رشته هاي آسبست توسط فيبرو بلاست ها موجب پروليفراسيون سلولي و افزايش توليد كلاژن مي گردد.
راديو گرافي قفسه سينه
شايع ترين اختلالات موجود در گرافي قفسه سينه پلاكها و ضخيم شدن پلور ميباشد. پلاكهاي پلور معمولاً دو طرفه ميباشد و به صورت ضخيم شده در گرافي مشخص ميشود . تشخيص راديولوژيك آزبستوز به وجود لكه هاي نامنظم يا خطي بستگي دارد كه معمولاً ابتدا در نواحي تحتاني ريه جلب توجه كرده و بعداً به موازات پيشرفت بيماري به سمت لوبهاي مياني و فوقاني ريه گسترش مي يابد.

ضخيم شدگي پرده پلور يكي از نشانه هاي مشخص آزبستوز است كه در گرافي قفسه سينه به خوبي نمايان است. حساس ترين تست براي تشخيص آزبستوزHRCT مي باشد.
هر تست يك حساسيت دارد و يك ويژگي.
حساسيت: درصد بيماران واقعي را نشان مي دهد.
ويژگي: درصد سالم هاي واقعي را نشان مي دهد.
علايم شايع
علايم اوليه :
تنگي نفس
سرفه اي كه يا بدون خلط است يا خلط كمي دارد.
احساس كسالت عمومي
علايم بعدي :
نامنظمي خواب
بي اشتهايي
درد قفسه سينه
خشونت صدا
سرفه خوني
علايم نارسايي احتقاني قلب
آبي شدن ناخن ها
علل
مواجهه طولاني مدت با ذرات رير آزبست به هنگام كار يا از منابع ديگر. قسمت محيطي ريه ها در اثر فيبرهاي آزبست دچار آزردگي مي شوند، كه نهايتاً التهاب ، ضخيم شدگي و تشكيل بافت جوشگاهي در بافت ريوي (فيبروز ريوي ) را به دنبال خواهد داشت . امكان دارد تا ۲۰ سال از زمان مواجهه با آزبست بگذرد و سپس علايم بيماري ظاهر شوند.
عوامل افزايش دهنده خطر
مشاغلي كه در ارتباط با آزبست هستند.
تغذيه نامناسب
سيگار كشيدن
سوء در مصرف الكل
تظاهرات باليني
شايع ترين شكايت اوليه بيماران مبتلا به آزبستوز، تنگي نفس در هنگام فعاليت و سرفه بدون خلط تحريكي است. با پيشرفت بيماري شدت اين علائم افزايش يافته و ممكن است سرفه ها همراه با خلط موكوپورلانت باشد.فيبروز پلور ممكن است به قدري وسيع باشد كه موجب تنگي نفس شديد و حتي مرگ بيمار گردد.
بررسي عملكرد ريه
اولين تاثير آسبست معمولا بر روي راههاي هوايي كوچك مي باشد.
FVC كاهش مي يابد
TLC كاهش مي يابد
نسبت FEV۱/FVC ثابت مي ماند.
تشخيص
تشخيص زماني با اطمينان ميباشد كه موارد زير رعايت شود:
سابقه مواجهه قابل ملاحظه با آسبست
شواهد راديو گرافيك، باليني و فيزيولوژيك
عدم وجود بيماري ديگر با علائم مشابه
پلاكهاي پلور نشانه محكمي براي مواجهه با
آسبست در گذشته است.
شمارش ظاهري اجسام آسبست لازم است.
پيشگيري
اصل مهم در پيشگيري، كنترل گرد وغبار است
اولين روش پيشگيري از بروز ازبستوز جايگزيني است.
بعنوان مثال فايبر گلاسSlag woolياRock wool
موارد ديگرجهت پيشگيري:
جلوگيري از توليد و يا انتشار ذرات در محيط كار، مفيد است.
• استفاده از سيستم بسته
• جدا كردن
• استفاده از تهويه موضعي و عمومي
• مرطوب كرذن مواد
• استفاده از كيسه هاي غير قابل نفوذ براي حمل مواد آسبستي
• در نهايت استفاده از PPE نظير رسپيراتور و ماسك
مراقبت پزشكي
برنامه پايش سلامتي
مشتمل بر:
معاينات قبل از استخدام
معاينات دوره اي
معاينات پزشكي مرتبط با قطع كار مي باشد.
معاينات پزشكي
معاينه باليني
گرافي قفسه سينه
اسپيرومتري
ساير معاينات مناسب با وضعيت موجود
يكي از دستور العملهاي گرافي سينه براي افراد آسبست كار
• كمتر از ۱۲سال مواجهه با آسبست هر ۳ سال يكبار گرافي سينه
بين ۱۲ تا ۲۰ سال مواجهه هر ۲ سال يكبار گرافي
بيش از ۲۰ سال مواجهه ساليانه يكبار گرافي قفسه سينه
به هنگام قرار گرفتن در معرض آزبست ، از ماسك حفاظتي مناسب يا هودي كه با هواي آزاد ارتباط دارد استفاده كنيد.
اقدامات توصيه شده در رابطه با مهار غبارهاي آزبست را به كار بنديد.
سيگار نكشيد.
يك برنامه منظم ورزشي داشته باشيد تا سلامت قلبي ـ تنفسي شما حفظ شود.
براي كارگراني كه در صنايع آزبست كار مي كنند بايد به طور منظم عكس برداري با اشعه ايكس انجام شود تا هرگونه سايه غيرطبيعي در ريه ها شناسايي شود. اگر در عكس مشكلي بود، فرد بايد كار با آزبست را رها كند حتي اگر علامتي وجود نداشته باشد.
عواقب مورد انتظار
اين بيماري در حال حاضر غيرقابل علاج است . اما علايم را مي توان تخفيف داد يا تحت كنترل در آورد.
تحقيقات علمي درباره علل و درمان اين بيماري ادامه دارد. بنابراين اميد مي رود درمان هاي رو به روز مؤثري ابداع شوند و نهايتاً بتوان اين بيماري را معالجه نمود.
عوارض احتمالي
بيماري سل
نارسايي قلبي به علت بيماري ريوي
روي هم خوابيدن بافت ريوي
جمع شدن مايع در فضاي جنب (اطراف ريه ها)
درمان
اصول كلي
سيگار كشيدن را متوقف كنيد.
در صورت بروز هرگونه عفونت تنفسي ، حتي سرماخوردگي ، به پزشك مراجعه كنيد.
اگر بيماري پيشرفته باشد، به فكر نقل مكان به يك جاي گرم و خشك باشيد.
فيزيوتراپي تنفسي و يادگيري روش هاي آن
روش هاي تخليه نايژه اي را فرا گيريد و به كار بنديد.
از دستگاه بخور خنك براي نرم كردن ترشحات نايژه اي استفاده كنيد تا اين ترشحات راحت تر تخليه شوند.
واكسيناسيون آنفلوانزا و پنوموكك (ذات الريه ) را به روز نگاه داريد.
از افرادي كه دچار عفونت هستند دوري كنيد.
داروها
آنتي بيوتيك براي عفونت
گشادكننده نايژه (استنشاقي يا خوراكي ) همراه با استنشاق درماني براي باز كردن لوله هاي نايژه اي تا حداكثر ممكن
براي رفع ناراحتي خفيف مي توان از داروهايي مثل استامينوفن استفاده نمود.
امكان دارد اكسيژن ضروري شود.
فعاليت
در صورت وجود عفونت ، در رختخواب استراحت كنيد.
پس از آغاز درمان ، با رو به بهبود گذاشتن علايم فعاليت هاي عادي خود را از سر گيريد.
براي حفظ ظرفيت ريه بايد ورزش منظم به هر شكلي كه قابل تحمل باشد انجام داد.
رژيم غذايي
رژيم خاصي توصيه نمي شود.
در اين شرايط به پزشك خود مراجعه نماييد
اگر شما يا يكي از اعضاي خانواده تان علايم آزبستوز را داريد.
اگر يكي از موارد زير هنگام درمان رخ دهد:
ـ بالا رفتن درجه حرارت بدن تا ۳/۳۸ درجه سانتيگراد با بالاتر
ـ افزايش درد قفسه سينه يا تنگي نفس
ـ وجود خون در خلط
ـ كاهش فزاينده وزن
اگر دچار علايم جديد و غير قابل كنترل شده ايد. داروهاي مورد استفاده در درمان ممكن است عوارض جانبي به همراه داشته باشند.