ادبيات اسكاتلندي

[نازخاتون]

و تن از بزرگترین ادیبان اسکاتلند در قرن شانزدهم و اوایل قرن هفدهم که در ترقی ادبیات کوشش بسیار کردند.

1- جورج بیوکنن Buckanan (1506- ) پس از تحصیل در فرانسه و اسکاتلند به خدمت ارتش درآمد اما بزودی شوق تحصیل و سیاست در وجودش بیدار شد و لذا برای درس خواند به پاریس بازگشت، چون به اسکاتلند آمد بواسطه هجوگوئی بامر کلیسا زندانی گشت اما وی از زندان به شهر بردوی فرانسه گریخت.به زبان لاتین شعر می‌سرود چند اثر پدید آورد:

تاریخ کشور اسکاتلند، رساله‌ای به نام سلطنت حقیقی با اسکاتلندی‌هاست. بیوکنن معتقد بود که جامعه و مردم می‌توانند هر حکومت ظالمی را ساقط کنند و شاه تابع قوانینی باید باشد که به تصویف نمایندگان رسیده اس این فک بلند یک قرن پیش از توماس هابس و دو قرن قبل از ژان ژاک روسو عنوان شد اما پارلمان اسکاتلند این کتاب را تقبیح و دانشگاه آکسفورد آنرا طعمه حریق کرد.

جیمز ششم پادشاه اسکاتلند به کتاب علاقه‌ای فراوان داشت در سال 1616 کتابی بزرگ به نام اقدامات پادشاه عظیم‌الشأن و متقدر جیمز منتشر کرد علاوه بر این شعر می‌سرود و با شاعران دمساز بود و مزامیر تورات را به انگلیسی ترجمه کرد و شرحی بر رساله یوحنا و رساله‌ای درباره شیاطین – سال معجزات، هدیه‌ شاهانه در دفاع از استبداد و نصیحت به فرزندش تألیف کرد.

درام در زمان جیمز اول

قسمت عمده آثار درام نویسانی چون شکسپیر‏، چپمن، جانسون، وبستر، میدلتن، دکرومارستون و برخی از آثار مسنجر و همه آثار بومون و فلچر در دوره‌ جیمز اول بوجود آمد. در زمینه شعر دون و در نثر برتون نیز از مفاخر ادبی این عصر بودند.

جرج چپمن (1559-1634) از درام‌نویسان و شاعران بزرگ و معاصر شکسپیر بود دارای آثاری از قبیل تکمیل کتاب هروولیاندر اثر مارلو، ترجمه و انتشار سه جلد کتاب ایلیاد و چندین نمایشنامه جالب می‌باشد. چپمن اثر هومر را بواسطه احاطه به زبان لاتین و یونانی، باوزان شش و تدی ترجمه کرد. ادبیات حماسی چپمن که عبارت از ابیات ده سیلابی بوده و تأثیر لالائی را داشت در ترجمه اودیسه بکار برد.

فلچر درام نویسی بزرگ و فرزند یکی از اسقفهای لندن و برادر زاده یاعم سه شاعر بود. با شکسپیر در هانری هشتم و دو خویشاوند نجیب و در نمایشنامه کشیش اسپانیائی با مسنجر همکاری کرد با فرانسیس بومون نیز همکاری نمود. فلچر نمایشنامه چپان وفادار را پدید آورد.

فرانسیس بومون با سرودن اشعار شهوت انگیز قدم به عالم ادب نهاد با فلچر دوست یکجان در دو تن بودند در یکجا می‌زیستند و در زمینه تآتر با هم هکاری نزدیک داشتند نمایشنامه‌هائی از قبیل: فیلاستر یا گل تاج عروس، تراژدی دوشیزه، شهسوار دسته هاون سوزان را با کمک هم خلق کردند وفات بومون در سال 1616 رخ داد.

[نازخاتون]

وبستر Webster (1525-1585)

جان وبستر از درام نویسان بزرگ بود آثاری از جمله شیطان سفید (1611) دوشس مالفی پدید آورد،درین نمایشنامه‌ها خون آشامی و انتقام و عشق‌های پرخشونت دیده می‌شود و در نمایشنامه دوشس مالفی‏، فردینان، دوک کلابریا خواهر بیوه‌اش را از ازدواج مجدد برای تصاحب سهم‌الارث او منع می‌کند اما خواهر در خفا با آنتونیو پیشکار خود ازدواج می‌کند، فردینان دستور قتل خواهر را می‌دهد و در پرده آخر در هر دقیقه تقریباً یکنفر بقتل می‌رسد، پزشکان با زهر، اراذل با خنجر انجام وظیفه می‌‌کنند. بدترین شخص نمایشنامه قاتل دوشس و سارق اموال اوست و معشوقه‌ای انتخاب می‌کند اما او را نیز می‌کشد فردینان پس از آنهمه آدمکشی لحظه‌ای چهره پس از مرگ خواهر را می‌بیند که زیباست و برقت می‌آید.

[نازخاتون]

بن جانسون (1537-1637)

پدرش در یک ماهگی وی درگذشت، زندگی کودکی و نوجوانی را با نهایت سختی سپری کرد هفت سال با ناپدری خود که یکنفر بنام آجرجین بود کارکرد، آنگاه به ارتش پیوست و در هلند با یک دشمن دوئل کرد و او را کشت و دارائی مقتول را با خود به انگلستان آورد. تحصیلات نامنظمی کرد اما بیونانی و لاتین در زمان خود خیلی احاطه داشت با آثار سیسرون، سنکا، لیوی، تاسیتوس و سایر بزرگان ادبیات کلاسیک آشنائی یافت. اولین نمایشنامه کمدی وی تحت عنوان هر کس طبعی دارد که در آن توده مردم نقش‌های اصلی را بعهده داشتند بر روی صحنه آورد از شیوه کمدی‌های اشرافی شکسپیر روبرتافت رفته رفته بن جانسون با همه معلومات و اطلاعاتی که اشت از قید تقلید رست و به ابتکار پرداخت. در پدید آورد نمایشنامه جزیره سگان با تام‌ناش همکاری کرد.

بن جانسون مدتی بازیگر تآتر شد اما عاقبت به نوشتن نمایشنامه برای دربار پرداخت، پس از دو بار به زندان افتادن نمایشنامه‌ای به نام هیچ کس سرحال نیست را در سال 1600 نوشت، اثر دیگر این درام نیوس نمایشنامه خوشگذرانیهای سینتیا می‌باشد Cyntia’s می‌باشد، یک اثر تراژدی مقتبس از آثار کلاسیک خلق کرد. نمایشنامه وولپون یا روباه یکی از آثار برجسته بن‌جانسون می‌باشد که در آن پول‌پرستی و آزمندی هلندی‌ها بخوبی تشریح شده است در این نمایشنامه موسکا (مگس) و ولچر (کرکس) کورباچیو (کلاغ) کوروینو (غراب) به حضور ارباب خسیس بیمار می‌رسند و هر یک هدیه‌ای تقدیم می‌دارند به امید اینکه وارت وولپون شوند و ارباب همه هدایا را می‌پذیرد و موسکا عاقبت اربات را راضی می‌کند که وارث ارباب شود اما بورناریو نوکر باوفا توطئه میراث خواران را برملا می‌کند و سنا تقریباً همه را محکوم به زندان می‌کند. کیمیاگر یکی دیگر از نمایشنامه‌های موفق این درام نویس بود که در آن حق‌بازان و شیادان را مورد انتقاد قرار داد. نمایشنامه شیطان خر است، چوپان غمگین نیز از جمله آثار وی است. بن جانسون اواخر عمر را با فقر و بیماری گذرانید در حالیکه دوستان و مریدان وی را ترک گفته بودند.

[نازخاتون]

جان دون (1537-1631)

در دوران سه شاه انگلستان با حوال مختلف زیست در دوران الیزابت از عشق در عهد جیمزازتقوا و در عهد شارل از مرگ سخن می‌گفت.

جان دون نخست به عیش و عشرت و فریب‌ زنان پرداخت، از سرودن اشعار عاشقانه و غزلیات غرق در شادمانی می‌شد، مدتی مدید در تردید مذهبی بود با عقل و استدلال دین را انکار می‌کرد اما مصائب بسیار و مرگ دوستان نزدیک او را به مذهب پابند کرد و هر کس که می‌مرد سخت نگران می‌شد و می‌گفت: «مرگ هر کسی مرا تحلیل می‌برد، زیرا من جزء‌ بشریتم و بنابراین به من مگوئید که ناقوس برای که به صدا در می‌آید، زیرا برای تو به صدا در می‌آید.»

[نازخاتون]

درام نویسان


درام نویسان برای استهزاء‌ محتکران و انحصار طلبان مضامین جالب در نمایشنامه‌های خویش گنجانیدند از جمله مسنجر در تمسخر و محکومیت انحصار کنندگان طماع مهارت فراوان در نمایشنامه: طریقه جدیدی برای پرداخت قروض قدیم بروز داد.

جان فورد برای جلب توجه مردم نمایشنامه‌هایی به نام افسوس که او فاحشه است، قلب شکسته پدید آورد که لحنی ملایم داشت.


نثر


جان سلدن مردی دانشمند بود، نوشته و گفته‌هایش در عصر او اهمیت داشت، کتاب تاریخ مالیات ده یک، از آثار این مرد مبارز است، کتاب مکالمات وی که به وسیله منشی او جمع‌آوری شده بود از آثار کلاسیک به شمار می‌رود.

سرتامس براون در رشته‌های مختلف مطالعه و شغل طبابت را اختیار و کتاب طب مذهبی را که در لفافه مطالب دیگر با فصاحت بیان نموده، تألیف کرد. این کتاب از آثار پرارزش منثور انگلیسی است.

براون مردی مذهبی اما شکاک در مسائل عقلی و اجتماعی بود و در کتاب مفصل خویش به نام واگیری عقاید غلط صدها عقیده رایج در اروپا را عنوان آنگاه رد کرد از جمله گوهر شب چراغ در شب روشنائی می‌دهد، فیل مفصل ندارد، عنقا از خاکستر دوباره زنده می‌شود، سمندر می‌تواند در آتش زندگی کند، قوسیب است با اینحال وی اعتقاد به جن و جادوگری داشت.

یکی از آثار برجسته براون تدفین در ظروف است که از آثار ارزنده ادبیات انگلیسی است. درباره حیات آدمی چنین عقیده داشت: «زندگی شعله محض است، و ما در نتیجه خورشیدی نامرئی، که در وجود ماست زندگی می‌کنیم، ولی با شتاب شرم‌آورزی خاموش می‌شویم» همچنین می‌گوید: نسلها می‌آیند و می‌گذرند، ولی بعضی از درختان باقی می‌ماند و خانواده‌های قدیمی به اندازه درخت بلوط عمر نمی‌کنند و … .

در عهد شارل اول شاعران کم اهمیتی ظهور کردند که با اشعار عاشقانه خویش اشراف را سرگرم و پادشاه را نیز مدح می‌کردند از جمله می‌توان رابرت هریک Herrick را ذکر کرد که ظاهراً از بن جانسون تقلید می‌کرد و تامدتی جام شراب را مایه شاعری می‌پنداشت لذا مدتها میگساری و دختران را تشویق به عشقبازی می‌کرد.

این شاعر پس از چندی به کسوت کشیشی درآمد و به نوشتن بحور عالی یا قطعات پرهیزگارانه پرداخت این شاعر در 84 سالگی در قرن هفدهم درگذشت.

ثامس کریو شاعری عاشق پیشه و شیفته و سرمست زیبائیهای توصیف ناپذیر زنان بود و به واسطه توصیفات دقیق و شهوت‌انگیز مورد تهدید پیرایشگران قرار گرفت اما چون در پناه شارل اول قرار داشت آسیبی ندید.

سرجان ساکلینگ Suckling (1609-1642) جوانی عاشق پیشه، خوش صورت و ثروتمند و مورد توجه زنان و مردی قمارباز بود نمایشنامه‌ای به نام اگلورا را نوشت و با هزینه خود روی صحنه آورد. سرانجام فقیر شد و خودکشی کرد.