parichehr
7th December 2010, 08:48 PM
هر چند از چسب در صنعت ، مخصوص آبنوس کاران و صحافان و بیشتر برای چسباندن قطعات چوبی و یا اشیای کاغذی بود. اما به تدریج دامنه کاربرد آن گسترش یافت. به طوری که امروزه به جای استفاده از میخ ، پیچ ، بست ، لولا و... برای اتصال قطعات فلزی ، چوبی ، کائوچویی ، ... از بخاری گرفته تا تهیه اسباب بازی ,صنایع مونتاژ و حتی برخی از قسمتهای هواپیماهای مافوق صوت , از چسبهای گوناگون و ویژهای که به روش سنتزی تهیه میشوند , استفاده میشود.
تاریخچه
http://hadikasaeikivi.googlepages.com/149111211211944623218810395143234615.jpg
سابقه استفاده از چسب توسط انسان را میتوان در واقع از عصر سنگ و دوران غارنشینی در تهیه تیر و کمان و یا نقاشی حیوانات غول پیکر بر روی تخته سنگها با استفاده از رنگدانهها دانست. بدون شک ، خون نخستین مادهای بود که بشر از آن به عنوان چسب استفاده میکرد که البته کیفیت خوبی نداشت و متداول نشد. به تدریج بشر به وجود مواد چسب دار طبیعی پی برد و استفاده از آنها را آموخت.در واقع اولین ماده چسب دار که بطور گسترده مورد استفاده قرار گرفته بود، مواد نشاستهای ، قندی ، صمغها ، و شیرههای برخی از گیاهان بود.
مثلا رومیان از سقز (ماده چسبدار و صمغی که از درختان برگ سوزنی نظیر سرو و کاج و یا درخت صنوبر ترشح میشود) در صنعت کشتی سازی استفاده میکردند. به تدریج مواد دیگری مانند موم ، عسل و یا مواد ژله مانندی از ماهی ، شاخ حیوانات یا شیر و تخم مرغ بکار گرفته شده بعدها ، با پیشرفت صنایع و استخراج و پالایش نفت ، از قیر و قطران چوب و ... به عنوان چسب استفاده به عمل آمد. اگر چه کائوچوی طبیعی (شیوه لاتکس) از مدتها قبل شناخته شده بود، اما چون حلال مناسبی برای آن موجود نبود، کاربردی به عنوان ماده چسبی پیدا نکرد تا اینکه با دستیابی به روغنهای نفتی که کائوچو را در خود حل کرده و مایع چسبناکی را به وجود می آورند، کاربرد آن به عنوان ماده چسبی متداول شد.
http://www.hqpic.ir/چسب-p_8729.jpg?w=500&h=350&my (http://njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fwww.hqpic.ir%2F%DA %86%D8%B3%D8%A8-p_8729.jpg)
طبقه بندی چسبها
چسب گیاهی
چسب نشاسته ، دکسترین ، سرشیم ، دکسترین و نشاسته که از چسبهای محلول در آباند و از آنها در چسبانیدن تمبر ، پاکت ، کاغذ ، مقوا ، چوب ، ... استفاده میشود.
صمغ عربی که از درختی به نام صمغ سنگالی بدست میآید، سفید رنگ و محلول در آب است و عمدتا شامل هیدراتهای کربن است. (http://njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fwww.irche.com%2Fod dments%2Fprograms.asp)
چسب حیوانی
ژلاتین که از اعضای بدن حیوانات از جمله استخوان تهیه میشود و قدرت چسبانندگی آن از چسبهای گیاهی بیشتر است و بیشتر در تهیه فیلم عکاسی و پوشش کپسول موارد دارویی مصرف دارد.
سرشیم حیوانی که مانند ژلاتین است ولی درصد خلوص گلوبین آن کم است و از استخوان ، پوست و یا شیر حیوانات تهیه میشود. و در نجاری ، کارتن سازی ، کبریت سازی ، تهیه کاغذ سمباده و غیره مصرف دارد.
لاک که در نجاری برای جلای سطح اشیای چوبی مصرف دارد و از نوعی حشره به نام ترمزدانه که در کشور هند فراوان است، به دست میآید.
چسب کانی
مانند فسفاتها و سیلیکاتهای قلیایی که در اتصال اشیای سرامیکی ، کوارتزی و شیشهای کاربرد دارند. و بر خلاف چسب های گیاهی و حیوانی در مقابل گرما و آب مقاوماند. از این رو از آنها در ساختن اجاقهای برقی و گازی و آجرهای نسوز استفاده میشود.
چسب سنتزی
الاستومرها : که شامل چسبهای کائوچویی مصنوعی است و در صنعت کشتی سازی و صنایع هواپیما سازی کاربرد دارند. مانند چسب لاستیک که محلول کائوچو در بنزین است و یا چسب «اوهو» و مشابه آن که از مشتقات وینیلی در حلالهایی نظیر استون و اسید استواستیک حاصل می شود، این نوع چسبها قدرت چسبانندگی همه چیز (غیر از لاستیک) را دارند. از این رو ، کاربردهای گوناگون و مهمی در صنعت ، تجارت و منازل پیدا کرده اند.
ترموپلاستها : که شامل پلی اکریل و سیانواکریلاتهااند که به «چسب فوری» معروفاند و اتصال محکم بین قطعات مختلف ایجاد میکند. (در حد چسبهای اپوکسی). برخی معتقدند که سیانواکریلات یک منومر فعال است که در مجاورت مختصر رطوبت موجود در هوا بصورت پلیمر در میآید. از این رو ، برای محیطهای خشک مناسب نیست.
چسب اپوکسی : که از تراکم دی فنیلو پروپان و اپیکلرهیدرین حاصل میشود. نوعی از آن در تجارت به نام چسب دوقلو متداول است که شامل دو قسمت است، یک قسمت ماده چسبدار ، و قسمت دیگر یک ماده کاتالیزور است که موجب تغییر در ماده چسبدار و عمل چسبانندگی آن میشود. قدرت چسبانندگی چسب اپوکسی فوقالعاده زیاد است و در هواپیما سازی ، ساختن اطاق خودروها ، و پل سازی و ... کاربرد دارد.
نوار چسبها : جنس این نوع نوارها ممکن است از پارچه ، کاغذ ، طلق ، و یا پلاستیک پلی کلرید وینیل (p.v.c) باشد که به چسبهایی مانند چسبهای کائوچویی و سرشیم آغشته شدهاند.
چسب بتونهای
بتونهها ، خمیرهای نرم و چسبناکیاند که به کندی در هوا خشک میشوند و برای پرکردن شکافها و منافذ ، بویژه در بخاری مصرف میشود.
مهمترین انواع بتونهها عبارت است از :
بتونه شیشه : که از مخلوط پودر کربنات کلسیم و روغن کتان تهیه میشود و در هوا نسبتا به سرعت خشک و سخت میشود. اما پس از سخت شدن ، دوباره در روغن کتان به صورت خمیر نرم و قابل استفاده در میآید.
بتونه آبی : که در تهیه آکواریم مصرف دارد و از مخلوط کردن پودر اکسید سرب (Pbo) با روغن کتان بدست میآیند. (http://njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fwww.irche.com%2FPo lymer.asp)
بتونه گلسیرین و اکسید سرب : از اختلاط اکسید سرب و گلسیرین تهیه میشود و در مقابل آب ، اسید و قلیا مقاوم است و پس از 45 دقیقه سفت میشود و برای بتونه کردن چوب ، شیشه ، چینی ، سرامیک و اشیای سنگی مصرف دارد.
گرد بتونه : که به صورت آرد سفید رنگی شامل چهار قسمت گچ پخته و یک قسمت صمغ عربی است و در موقع استفاده ، آن را در آب و یا محلول اسید بوریک به صورت خمیر در میآورند و با آن اشیای ظریف ساخته شده از سنگ سفید ، چینی ، و شاخ سفید را بتونه میکنند.
چسبهای بسیاری برای متصل کردن اجسام مشابه یا غیر مشابه در دسترس هستند. امروزه تقریبا استفاده از چسبانندههای طبیعی مثل سریش بجز موارد استفاده خاصی منسوخ شده است. در عوض هر روز شاهد تولید و سنتز چسبهای جدیدی هستیم که منشأ پلیمری دارند. چسبها در اشل صنعتی به شیوههای گوناگونی تهیه میشوند که در این بحث برخی از مهمترین روشها را معرفی میکنیم. (http://njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fwww.irche.com%2Ffo od.asp)
پخت یا پروراندن رزین چسب به صورت یک جسم جامد
http://hadikasaeikivi.googlepages.com/informaltwingum1.gif
اپوکسیها معروفترین چسبهای این گروه هستند که با استفاده از رزینهای سیکلوآلیفاتیک ، طوری فرمولبندی میشوند که در دماهای بالا قابل استفاده باشند. برای سنتز چسبهای قوی و نیمه انعطافپذیر از رزینهای اپوکسی با عوامل پخت پلی آمین یا پلی آمید استفاده میشود و بیشتر اپوکسیها بدون استفاده از مواد افزودنی هم چسبندگی خوبی دارند. زمان پخت میتواند از ثانیهها تا روزها طول بکشد که این امر به کاتالیزورها و دما بستگی دارد.
اپوکسی فنولی با استفاده از این چسبها میتوان اتصالاتی پدید آورد که تا 315ºC پایدار هستند. این چسبها در دماهای بالا پرورده میشوند و از آنها برای پیوند ساختمانی و لانه زنبوری استفاده میشود. از دیگر چسبهای این گروه میتوان از پلی استرها (که ارزان قیمت و زودگیر و شکننده هستند)، سیلیکونها ، سیانوآکریلاتها و آکریلیها ، نام برد.
تبخیر حلال از محلول پلیمر گرمانرم
مواد پلیمری حل شده در حلالها میتوانند چسبهای مفیدی تشکیل دهند. با تبخیر حلال ، پلیمر گرمانرم جامدی حاصل میشود که به چسب حلال معروف است. از این گروه میتوان نیتروسلولز را نام برد که سالها محلول 10 تا 25 در صد آن به عنوان چسب هواپیما و یا برای مصارف خانگی استفاده میشد.
آکریلیها ، محلول رزینهای آکریلیک پرورده شده هستند و به چسبهای پلاستیک مشهورند و برای متصل کردن پلاستیکهای
ABS ، پلی استیرن و آکریلی مؤثرند. سیمانهای لاستیکی هم جزو چسبهای حلال میباشند.
تبخیر آب از یک شیرابه پلیمری
شیرابهها از ذرات کوچک پلیمر پرورانده شده معلق در آب تشکیل شدهاند و در موقع تبخیر آب ، ذرات بوسیله نیروهای واندرواسی به یکدیگر متصل میشوند. رزین خشک شده ، دیگر در آب حل نمیشود. از این چسبها میتوان پلی وینیل استات را نام برد که برای اتصال قطعات چوبی بکار میرود و به صورت شیرابه (محلول در آب) عرضه میشود و به نام چسب سفید یا چسب چوب معروف است.
سرد کردن پلیمر گرمانرم ذوب شده
پلیمرهایی که در دمای مناسب ذوب میشوند و دارای نیروهای جاذبه زیادی میباشند، بعنوان چسب داغ ذوب شناخته میشوند. از انواع پلی استرهای گرمانرم ، پلی آمیدها و پلی اتیلنها ، بعنوان چسب داغ ذوب استفاده میشود. این چسبها به صورت لولههایی با ضخامت کم در بازار موجود میباشد. در اثر حرارت دادن ، لوله ذوب و جاری میشود و با مالیدن به سطح جسم و فشردن سطوح به همدیگر ، اتصال در ضمن سرد شدن انجام میشود.
عوامل اتصال دهنده
موادی که با شیمی دوگانه وجود دارند، میتوانند به چسبندگی کمک کنند. این ترکیبات دارای دو گروه عاملی متفاوت در دو انتها میباشند و معمولیترین آنها عوامل اتصال دهنده سیلان میباشند. یک انتهای این ترکیبات ، تولید چسبندگی با شیشه یا مواد معدنی دیگر میکند و انتهای دیگر از نظر شیمیایی فعال میباشد.
اخیرا ترکیباتی به نام تیتاناتها وارد بازار شدهاند که مانند سیلان دارای شیمی دوگانه هستند و شبیه آنها عمل میکنند، اما برتریهایی هم در برخی خواص نسبت به سیلانها دارند.
www.shimi.blogfa.com (http://njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fwww.shimi.blogfa.c om)
تاریخچه
http://hadikasaeikivi.googlepages.com/149111211211944623218810395143234615.jpg
سابقه استفاده از چسب توسط انسان را میتوان در واقع از عصر سنگ و دوران غارنشینی در تهیه تیر و کمان و یا نقاشی حیوانات غول پیکر بر روی تخته سنگها با استفاده از رنگدانهها دانست. بدون شک ، خون نخستین مادهای بود که بشر از آن به عنوان چسب استفاده میکرد که البته کیفیت خوبی نداشت و متداول نشد. به تدریج بشر به وجود مواد چسب دار طبیعی پی برد و استفاده از آنها را آموخت.در واقع اولین ماده چسب دار که بطور گسترده مورد استفاده قرار گرفته بود، مواد نشاستهای ، قندی ، صمغها ، و شیرههای برخی از گیاهان بود.
مثلا رومیان از سقز (ماده چسبدار و صمغی که از درختان برگ سوزنی نظیر سرو و کاج و یا درخت صنوبر ترشح میشود) در صنعت کشتی سازی استفاده میکردند. به تدریج مواد دیگری مانند موم ، عسل و یا مواد ژله مانندی از ماهی ، شاخ حیوانات یا شیر و تخم مرغ بکار گرفته شده بعدها ، با پیشرفت صنایع و استخراج و پالایش نفت ، از قیر و قطران چوب و ... به عنوان چسب استفاده به عمل آمد. اگر چه کائوچوی طبیعی (شیوه لاتکس) از مدتها قبل شناخته شده بود، اما چون حلال مناسبی برای آن موجود نبود، کاربردی به عنوان ماده چسبی پیدا نکرد تا اینکه با دستیابی به روغنهای نفتی که کائوچو را در خود حل کرده و مایع چسبناکی را به وجود می آورند، کاربرد آن به عنوان ماده چسبی متداول شد.
http://www.hqpic.ir/چسب-p_8729.jpg?w=500&h=350&my (http://njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fwww.hqpic.ir%2F%DA %86%D8%B3%D8%A8-p_8729.jpg)
طبقه بندی چسبها
چسب گیاهی
چسب نشاسته ، دکسترین ، سرشیم ، دکسترین و نشاسته که از چسبهای محلول در آباند و از آنها در چسبانیدن تمبر ، پاکت ، کاغذ ، مقوا ، چوب ، ... استفاده میشود.
صمغ عربی که از درختی به نام صمغ سنگالی بدست میآید، سفید رنگ و محلول در آب است و عمدتا شامل هیدراتهای کربن است. (http://njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fwww.irche.com%2Fod dments%2Fprograms.asp)
چسب حیوانی
ژلاتین که از اعضای بدن حیوانات از جمله استخوان تهیه میشود و قدرت چسبانندگی آن از چسبهای گیاهی بیشتر است و بیشتر در تهیه فیلم عکاسی و پوشش کپسول موارد دارویی مصرف دارد.
سرشیم حیوانی که مانند ژلاتین است ولی درصد خلوص گلوبین آن کم است و از استخوان ، پوست و یا شیر حیوانات تهیه میشود. و در نجاری ، کارتن سازی ، کبریت سازی ، تهیه کاغذ سمباده و غیره مصرف دارد.
لاک که در نجاری برای جلای سطح اشیای چوبی مصرف دارد و از نوعی حشره به نام ترمزدانه که در کشور هند فراوان است، به دست میآید.
چسب کانی
مانند فسفاتها و سیلیکاتهای قلیایی که در اتصال اشیای سرامیکی ، کوارتزی و شیشهای کاربرد دارند. و بر خلاف چسب های گیاهی و حیوانی در مقابل گرما و آب مقاوماند. از این رو از آنها در ساختن اجاقهای برقی و گازی و آجرهای نسوز استفاده میشود.
چسب سنتزی
الاستومرها : که شامل چسبهای کائوچویی مصنوعی است و در صنعت کشتی سازی و صنایع هواپیما سازی کاربرد دارند. مانند چسب لاستیک که محلول کائوچو در بنزین است و یا چسب «اوهو» و مشابه آن که از مشتقات وینیلی در حلالهایی نظیر استون و اسید استواستیک حاصل می شود، این نوع چسبها قدرت چسبانندگی همه چیز (غیر از لاستیک) را دارند. از این رو ، کاربردهای گوناگون و مهمی در صنعت ، تجارت و منازل پیدا کرده اند.
ترموپلاستها : که شامل پلی اکریل و سیانواکریلاتهااند که به «چسب فوری» معروفاند و اتصال محکم بین قطعات مختلف ایجاد میکند. (در حد چسبهای اپوکسی). برخی معتقدند که سیانواکریلات یک منومر فعال است که در مجاورت مختصر رطوبت موجود در هوا بصورت پلیمر در میآید. از این رو ، برای محیطهای خشک مناسب نیست.
چسب اپوکسی : که از تراکم دی فنیلو پروپان و اپیکلرهیدرین حاصل میشود. نوعی از آن در تجارت به نام چسب دوقلو متداول است که شامل دو قسمت است، یک قسمت ماده چسبدار ، و قسمت دیگر یک ماده کاتالیزور است که موجب تغییر در ماده چسبدار و عمل چسبانندگی آن میشود. قدرت چسبانندگی چسب اپوکسی فوقالعاده زیاد است و در هواپیما سازی ، ساختن اطاق خودروها ، و پل سازی و ... کاربرد دارد.
نوار چسبها : جنس این نوع نوارها ممکن است از پارچه ، کاغذ ، طلق ، و یا پلاستیک پلی کلرید وینیل (p.v.c) باشد که به چسبهایی مانند چسبهای کائوچویی و سرشیم آغشته شدهاند.
چسب بتونهای
بتونهها ، خمیرهای نرم و چسبناکیاند که به کندی در هوا خشک میشوند و برای پرکردن شکافها و منافذ ، بویژه در بخاری مصرف میشود.
مهمترین انواع بتونهها عبارت است از :
بتونه شیشه : که از مخلوط پودر کربنات کلسیم و روغن کتان تهیه میشود و در هوا نسبتا به سرعت خشک و سخت میشود. اما پس از سخت شدن ، دوباره در روغن کتان به صورت خمیر نرم و قابل استفاده در میآید.
بتونه آبی : که در تهیه آکواریم مصرف دارد و از مخلوط کردن پودر اکسید سرب (Pbo) با روغن کتان بدست میآیند. (http://njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fwww.irche.com%2FPo lymer.asp)
بتونه گلسیرین و اکسید سرب : از اختلاط اکسید سرب و گلسیرین تهیه میشود و در مقابل آب ، اسید و قلیا مقاوم است و پس از 45 دقیقه سفت میشود و برای بتونه کردن چوب ، شیشه ، چینی ، سرامیک و اشیای سنگی مصرف دارد.
گرد بتونه : که به صورت آرد سفید رنگی شامل چهار قسمت گچ پخته و یک قسمت صمغ عربی است و در موقع استفاده ، آن را در آب و یا محلول اسید بوریک به صورت خمیر در میآورند و با آن اشیای ظریف ساخته شده از سنگ سفید ، چینی ، و شاخ سفید را بتونه میکنند.
چسبهای بسیاری برای متصل کردن اجسام مشابه یا غیر مشابه در دسترس هستند. امروزه تقریبا استفاده از چسبانندههای طبیعی مثل سریش بجز موارد استفاده خاصی منسوخ شده است. در عوض هر روز شاهد تولید و سنتز چسبهای جدیدی هستیم که منشأ پلیمری دارند. چسبها در اشل صنعتی به شیوههای گوناگونی تهیه میشوند که در این بحث برخی از مهمترین روشها را معرفی میکنیم. (http://njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fwww.irche.com%2Ffo od.asp)
پخت یا پروراندن رزین چسب به صورت یک جسم جامد
http://hadikasaeikivi.googlepages.com/informaltwingum1.gif
اپوکسیها معروفترین چسبهای این گروه هستند که با استفاده از رزینهای سیکلوآلیفاتیک ، طوری فرمولبندی میشوند که در دماهای بالا قابل استفاده باشند. برای سنتز چسبهای قوی و نیمه انعطافپذیر از رزینهای اپوکسی با عوامل پخت پلی آمین یا پلی آمید استفاده میشود و بیشتر اپوکسیها بدون استفاده از مواد افزودنی هم چسبندگی خوبی دارند. زمان پخت میتواند از ثانیهها تا روزها طول بکشد که این امر به کاتالیزورها و دما بستگی دارد.
اپوکسی فنولی با استفاده از این چسبها میتوان اتصالاتی پدید آورد که تا 315ºC پایدار هستند. این چسبها در دماهای بالا پرورده میشوند و از آنها برای پیوند ساختمانی و لانه زنبوری استفاده میشود. از دیگر چسبهای این گروه میتوان از پلی استرها (که ارزان قیمت و زودگیر و شکننده هستند)، سیلیکونها ، سیانوآکریلاتها و آکریلیها ، نام برد.
تبخیر حلال از محلول پلیمر گرمانرم
مواد پلیمری حل شده در حلالها میتوانند چسبهای مفیدی تشکیل دهند. با تبخیر حلال ، پلیمر گرمانرم جامدی حاصل میشود که به چسب حلال معروف است. از این گروه میتوان نیتروسلولز را نام برد که سالها محلول 10 تا 25 در صد آن به عنوان چسب هواپیما و یا برای مصارف خانگی استفاده میشد.
آکریلیها ، محلول رزینهای آکریلیک پرورده شده هستند و به چسبهای پلاستیک مشهورند و برای متصل کردن پلاستیکهای
ABS ، پلی استیرن و آکریلی مؤثرند. سیمانهای لاستیکی هم جزو چسبهای حلال میباشند.
تبخیر آب از یک شیرابه پلیمری
شیرابهها از ذرات کوچک پلیمر پرورانده شده معلق در آب تشکیل شدهاند و در موقع تبخیر آب ، ذرات بوسیله نیروهای واندرواسی به یکدیگر متصل میشوند. رزین خشک شده ، دیگر در آب حل نمیشود. از این چسبها میتوان پلی وینیل استات را نام برد که برای اتصال قطعات چوبی بکار میرود و به صورت شیرابه (محلول در آب) عرضه میشود و به نام چسب سفید یا چسب چوب معروف است.
سرد کردن پلیمر گرمانرم ذوب شده
پلیمرهایی که در دمای مناسب ذوب میشوند و دارای نیروهای جاذبه زیادی میباشند، بعنوان چسب داغ ذوب شناخته میشوند. از انواع پلی استرهای گرمانرم ، پلی آمیدها و پلی اتیلنها ، بعنوان چسب داغ ذوب استفاده میشود. این چسبها به صورت لولههایی با ضخامت کم در بازار موجود میباشد. در اثر حرارت دادن ، لوله ذوب و جاری میشود و با مالیدن به سطح جسم و فشردن سطوح به همدیگر ، اتصال در ضمن سرد شدن انجام میشود.
عوامل اتصال دهنده
موادی که با شیمی دوگانه وجود دارند، میتوانند به چسبندگی کمک کنند. این ترکیبات دارای دو گروه عاملی متفاوت در دو انتها میباشند و معمولیترین آنها عوامل اتصال دهنده سیلان میباشند. یک انتهای این ترکیبات ، تولید چسبندگی با شیشه یا مواد معدنی دیگر میکند و انتهای دیگر از نظر شیمیایی فعال میباشد.
اخیرا ترکیباتی به نام تیتاناتها وارد بازار شدهاند که مانند سیلان دارای شیمی دوگانه هستند و شبیه آنها عمل میکنند، اما برتریهایی هم در برخی خواص نسبت به سیلانها دارند.
www.shimi.blogfa.com (http://njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fwww.shimi.blogfa.c om)