Mr.Engineer
25th November 2010, 12:33 PM
ریشه لغوی
یونانیان واژه متیورولوگیا را، برگرفته از کلمه «متیوروس»، به معنی اشیای معلق در آزمایشهای مربوط به هوا (http://njavan.com/wiki/%D9%87%D9%88%D8%A7)، به اضافه «لوگوس» که به خطابه یا درس ترجمه شده‌است، برای این علم بکار برده‌اند. لیکن، امروزه مطالعه جو زمین (http://njavan.com/wiki/%D8%AC%D9%88_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86) چنان به رشته‌های تخصصی تقسیم شده‌است که واژه فراگیر متئورولوژی (هواشناسی) که از یونانیان باستان بر جای مانده‌است، هیچ کس را ارضا نمی‌کند. از اینرو، برای مطالعه بخشی از جو که در آن یونش و گسست مهم است و روی هم رفته بالاتر از ارتفاع حدود ۳۵Km قرار دارد، واژه آیرونومی (نزدیک جو بالا) را بکار می‌برند، در حالی که برخی، به عنوان نامی فراگیر، علم (یا علوم) جو را می‌پسندند.
دانشمند ایرانی سده پنجم هجری، ابوحاتم اسماعیل اسفزاری (http://njavan.com/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8% B1%DB%8C&action=edit&redlink=1) خراسانی برای نخستین بار در جهان پدیده‌های جوی و هواشناسی را به زبان فارسی در کتاب خود به نام آثار علوی (http://njavan.com/w/index.php?title=%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1_%D8%B9%D9 %84%D9%88%DB%8C&action=edit&redlink=1) گردآوری نموده است
نگاه اجمالی
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Norman_OK_meteorologist.png/300px-Norman_OK_meteorologist.png (http://njavan.com/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Norman_OK_met eorologist.png) http://bits.wikimedia.org/skins-1.5/common/images/magnify-clip.png (http://njavan.com/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Norman_OK_met eorologist.png)
یک هواشناس در حال کار در اوکلاهوما (http://njavan.com/wiki/%D8%A7%D9%88%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%88%D9%85%D 8%A7)
مطالعه و پژوهش درباره تمامی جنبه‌های جو زمین که بطور تفصیلی از سطح زمین تا سطح بالایی جو را در بر می‌گیرد، امروزه تحت عنوان علوم جوی نامیده می‌شود. واژه قدیمی و مصطلحتر هواشناسی مطالعه سطوح پایانی جو را، که دارای تغییرات دائمی است، شامل می‌شود. بشر از ابتدای خلقت به دلیل تماس نزدیک با طبیعت و مشاهده عینی پدیده‌های جوی همواره نسبت به کشف این پدیده‌ها کنجکاوی نشان داده‌است. اولین تجربه عینی پدیده‌های جوی شاید مشاهده رعد و برق و آتش گرفتن جنگلها بوده که بعدها به کشف آتش منجر شده‌است. همچنین اولین کوشش انسان برای تهیه غذا و کشاورزی نیز همراه با دیده بانی هوا بوده‌است.
هواشناسی شاخه‌ای تخصصی از فیزیک پیشرفته‌است که از ابزارهای ریاضی پیچیده‌ای بهره می‌گیرد و بر همه علوم فیزیک تکیه‌ای استوار دارد. هواشناسی بیش از همه با نظریه تابش الکترومغناطیسی، ترمودینامیک، مکانیک کلاسیک، فیزیک شاره‌ها، شیمی فیزیک و نظریه لایه مرزی (http://njavan.com/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9 %84%D8%A7%DB%8C%D9%87_%D9%85%D8%B1%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1) سر و کار دارد. اگر جو زیرین نیز در آن گنجانده شود، فیزیک خورشید، طیف شناسی، فیزیک پلاسما، یونش، فیزیک ذرات بنیادی، پدیده‌های اشعه ایکس، نور شناخت، فیزیک پرتوی کیهانی، پدیده‌های برانگیزش، الکترودینامیک، مگنتوهیدرودینامیک، انتشار رادیویی و سایر فرآیندهای مربوطه را نیز باید فرا گرفت
تاریخچه
اولین بار ادموند هالی به سال ۱۶۸۸ اسنادی را در زمینه پدیده‌های جوی و نقشه‌های مربوطه به بادهای متواتر در سطح اقیانوسها، برای بخشی از سطح زمین منتشر می‌کند و در سال ۱۸۴۰ هوری نقشه بادهای اقیانوسها را ترسیم و توان و جهت وزش آنها را مشخص می‌سازد و بدین ترتیب در رفع نیاز دریانوردی گامی برداشته می‌شود.
نخستین اندیشمندی که رویدادهای هواشناسی را مدون و طبقه‌بندی نمود و او را باید، به‌حق، پدر دانش هواشناسی نامید، دانشمند ایرانی سده پنجم هجری، ابوحاتم اسماعیل اسفزاری (http://njavan.com/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8% B1%DB%8C&action=edit&redlink=1) خراسانی است که برای نخستین بار در جهان پدیده‌های جوی و هواشناسی را به زبان فارسی در کتاب خود به نام آثار علوی (http://njavan.com/w/index.php?title=%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1_%D8%B9%D9 %84%D9%88%DB%8C&action=edit&redlink=1) (به معنای واژه Meteorology)، گردآوری نموده است.
سیر تحولی و رشد
در اواخر قرن نوزدهم (http://njavan.com/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%86_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87% D9%85) مطالعات جوشناسی (http://njavan.com/w/index.php?title=%D8%AC%D9%88%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8% B3%DB%8C&action=edit&redlink=1) در سطح زمین بویژه در زمینه اندازه‌گیری بارانها توسعه پیدا می‌کند و از سال ۱۹۱۶ مطالعه پدیده‌های جوی در زمینه پیش‌بینی هوا شکل می‌یابد و این بررسیها بر مبنای ویژگیهای سیستماتیک صورت می‌گیرد. در سالهای بعد، توسعه هوانوردی پیش بینیهای دقیقتری را در وسعت گسترده‌ای ایجاب می‌کند و آگاهی هوانوردان از حالات احتمالی آزمایشهای مربوط به هوا در ناحیه معین و برای یک لحظه از زمان الزامی می‌نماید و به منظور رفع همین نیاز هست که در پاره‌ای از نقاط دنیا سازمانهای هواشناسی بوجود می‌آید.
به تدریج به موازات توسعه شناساییهای علمی، برای بهره گیری منطقی از منابع اقتصادی زمین به آگاهیهای بیشتری از پدیده‌های جوی احساس نیز می‌شود، به گونه‌ای که برای شناخت قدرت هیدرولیکی ناهمواریها و «نفت سفید» کوهستانها به عنوان منبع زایش آبها، تعیین حجم متوسط آب رودخانه‌ها در رابطه با نوسان میزان بارندگی سالانه حوضه‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد. همچنین پیشرفت علم کشاورزی به منظور کاشت و برداشت محصولات کشاورزی، مهندسین زراعی را به کسب اطلاعاتی در زمینه آب و هواشناسی وا می‌دارد و همین نیاز به عنوان انگیزه دیگری در پیشرفت تحقیقات کلیماتولوژی (http://njavan.com/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%D 9%88%DA%98%DB%8C) موثر می‌افتد
هواشناسی در ایران
هواشناسی علمی نوپا در کشور ایران است و از سال ۱۳۷۲ به صورت ابتدائی و با تجزیه و تحلیل جبهه هواهای گرم و سرد ورودی از سمت شمال شرقی و شمال غربی کشور آغاز گردید.
دانشمندان بزرگ ایرانی در کتابهای خود به موضوع هواشناسی پرداخته اند. ابوریحان بیرونی (http://njavan.com/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AD%D8%A7%D9%86_% D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C) در کتاب آثار الباقیه، ابوعلی سینا (http://njavan.com/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B3%DB%8C% D9%86%D8%A7) در کتاب دانشنامه علائی بخش طبیعیات، اسفزاری (http://njavan.com/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8% B1%DB%8C&action=edit&redlink=1) خراسانی در کتاب آثار علوی، شهمردان بن ابالخیر رازی (http://njavan.com/w/index.php?title=%D8%B4%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8% A7%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8% AE%DB%8C%D8%B1_%D8%B1%D8%A7%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1) در نزهت نامه علائی
یونانیان واژه متیورولوگیا را، برگرفته از کلمه «متیوروس»، به معنی اشیای معلق در آزمایشهای مربوط به هوا (http://njavan.com/wiki/%D9%87%D9%88%D8%A7)، به اضافه «لوگوس» که به خطابه یا درس ترجمه شده‌است، برای این علم بکار برده‌اند. لیکن، امروزه مطالعه جو زمین (http://njavan.com/wiki/%D8%AC%D9%88_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86) چنان به رشته‌های تخصصی تقسیم شده‌است که واژه فراگیر متئورولوژی (هواشناسی) که از یونانیان باستان بر جای مانده‌است، هیچ کس را ارضا نمی‌کند. از اینرو، برای مطالعه بخشی از جو که در آن یونش و گسست مهم است و روی هم رفته بالاتر از ارتفاع حدود ۳۵Km قرار دارد، واژه آیرونومی (نزدیک جو بالا) را بکار می‌برند، در حالی که برخی، به عنوان نامی فراگیر، علم (یا علوم) جو را می‌پسندند.
دانشمند ایرانی سده پنجم هجری، ابوحاتم اسماعیل اسفزاری (http://njavan.com/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8% B1%DB%8C&action=edit&redlink=1) خراسانی برای نخستین بار در جهان پدیده‌های جوی و هواشناسی را به زبان فارسی در کتاب خود به نام آثار علوی (http://njavan.com/w/index.php?title=%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1_%D8%B9%D9 %84%D9%88%DB%8C&action=edit&redlink=1) گردآوری نموده است
نگاه اجمالی
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Norman_OK_meteorologist.png/300px-Norman_OK_meteorologist.png (http://njavan.com/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Norman_OK_met eorologist.png) http://bits.wikimedia.org/skins-1.5/common/images/magnify-clip.png (http://njavan.com/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Norman_OK_met eorologist.png)
یک هواشناس در حال کار در اوکلاهوما (http://njavan.com/wiki/%D8%A7%D9%88%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%88%D9%85%D 8%A7)
مطالعه و پژوهش درباره تمامی جنبه‌های جو زمین که بطور تفصیلی از سطح زمین تا سطح بالایی جو را در بر می‌گیرد، امروزه تحت عنوان علوم جوی نامیده می‌شود. واژه قدیمی و مصطلحتر هواشناسی مطالعه سطوح پایانی جو را، که دارای تغییرات دائمی است، شامل می‌شود. بشر از ابتدای خلقت به دلیل تماس نزدیک با طبیعت و مشاهده عینی پدیده‌های جوی همواره نسبت به کشف این پدیده‌ها کنجکاوی نشان داده‌است. اولین تجربه عینی پدیده‌های جوی شاید مشاهده رعد و برق و آتش گرفتن جنگلها بوده که بعدها به کشف آتش منجر شده‌است. همچنین اولین کوشش انسان برای تهیه غذا و کشاورزی نیز همراه با دیده بانی هوا بوده‌است.
هواشناسی شاخه‌ای تخصصی از فیزیک پیشرفته‌است که از ابزارهای ریاضی پیچیده‌ای بهره می‌گیرد و بر همه علوم فیزیک تکیه‌ای استوار دارد. هواشناسی بیش از همه با نظریه تابش الکترومغناطیسی، ترمودینامیک، مکانیک کلاسیک، فیزیک شاره‌ها، شیمی فیزیک و نظریه لایه مرزی (http://njavan.com/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9 %84%D8%A7%DB%8C%D9%87_%D9%85%D8%B1%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1) سر و کار دارد. اگر جو زیرین نیز در آن گنجانده شود، فیزیک خورشید، طیف شناسی، فیزیک پلاسما، یونش، فیزیک ذرات بنیادی، پدیده‌های اشعه ایکس، نور شناخت، فیزیک پرتوی کیهانی، پدیده‌های برانگیزش، الکترودینامیک، مگنتوهیدرودینامیک، انتشار رادیویی و سایر فرآیندهای مربوطه را نیز باید فرا گرفت
تاریخچه
اولین بار ادموند هالی به سال ۱۶۸۸ اسنادی را در زمینه پدیده‌های جوی و نقشه‌های مربوطه به بادهای متواتر در سطح اقیانوسها، برای بخشی از سطح زمین منتشر می‌کند و در سال ۱۸۴۰ هوری نقشه بادهای اقیانوسها را ترسیم و توان و جهت وزش آنها را مشخص می‌سازد و بدین ترتیب در رفع نیاز دریانوردی گامی برداشته می‌شود.
نخستین اندیشمندی که رویدادهای هواشناسی را مدون و طبقه‌بندی نمود و او را باید، به‌حق، پدر دانش هواشناسی نامید، دانشمند ایرانی سده پنجم هجری، ابوحاتم اسماعیل اسفزاری (http://njavan.com/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8% B1%DB%8C&action=edit&redlink=1) خراسانی است که برای نخستین بار در جهان پدیده‌های جوی و هواشناسی را به زبان فارسی در کتاب خود به نام آثار علوی (http://njavan.com/w/index.php?title=%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1_%D8%B9%D9 %84%D9%88%DB%8C&action=edit&redlink=1) (به معنای واژه Meteorology)، گردآوری نموده است.
سیر تحولی و رشد
در اواخر قرن نوزدهم (http://njavan.com/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%86_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87% D9%85) مطالعات جوشناسی (http://njavan.com/w/index.php?title=%D8%AC%D9%88%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8% B3%DB%8C&action=edit&redlink=1) در سطح زمین بویژه در زمینه اندازه‌گیری بارانها توسعه پیدا می‌کند و از سال ۱۹۱۶ مطالعه پدیده‌های جوی در زمینه پیش‌بینی هوا شکل می‌یابد و این بررسیها بر مبنای ویژگیهای سیستماتیک صورت می‌گیرد. در سالهای بعد، توسعه هوانوردی پیش بینیهای دقیقتری را در وسعت گسترده‌ای ایجاب می‌کند و آگاهی هوانوردان از حالات احتمالی آزمایشهای مربوط به هوا در ناحیه معین و برای یک لحظه از زمان الزامی می‌نماید و به منظور رفع همین نیاز هست که در پاره‌ای از نقاط دنیا سازمانهای هواشناسی بوجود می‌آید.
به تدریج به موازات توسعه شناساییهای علمی، برای بهره گیری منطقی از منابع اقتصادی زمین به آگاهیهای بیشتری از پدیده‌های جوی احساس نیز می‌شود، به گونه‌ای که برای شناخت قدرت هیدرولیکی ناهمواریها و «نفت سفید» کوهستانها به عنوان منبع زایش آبها، تعیین حجم متوسط آب رودخانه‌ها در رابطه با نوسان میزان بارندگی سالانه حوضه‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد. همچنین پیشرفت علم کشاورزی به منظور کاشت و برداشت محصولات کشاورزی، مهندسین زراعی را به کسب اطلاعاتی در زمینه آب و هواشناسی وا می‌دارد و همین نیاز به عنوان انگیزه دیگری در پیشرفت تحقیقات کلیماتولوژی (http://njavan.com/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%D 9%88%DA%98%DB%8C) موثر می‌افتد
هواشناسی در ایران
هواشناسی علمی نوپا در کشور ایران است و از سال ۱۳۷۲ به صورت ابتدائی و با تجزیه و تحلیل جبهه هواهای گرم و سرد ورودی از سمت شمال شرقی و شمال غربی کشور آغاز گردید.
دانشمندان بزرگ ایرانی در کتابهای خود به موضوع هواشناسی پرداخته اند. ابوریحان بیرونی (http://njavan.com/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AD%D8%A7%D9%86_% D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C) در کتاب آثار الباقیه، ابوعلی سینا (http://njavan.com/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B3%DB%8C% D9%86%D8%A7) در کتاب دانشنامه علائی بخش طبیعیات، اسفزاری (http://njavan.com/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8% B1%DB%8C&action=edit&redlink=1) خراسانی در کتاب آثار علوی، شهمردان بن ابالخیر رازی (http://njavan.com/w/index.php?title=%D8%B4%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8% A7%D9%86_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8% AE%DB%8C%D8%B1_%D8%B1%D8%A7%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1) در نزهت نامه علائی