آبجی
18th August 2010, 12:25 PM
http://www.jamejamonline.ir/Media/images/1389/05/26/100883334480.jpg
در روزهاي اخير شاهد انتشار اخبار جديدي توسط ويكيليكس (wikileaks) بودهايم كه موجب شده است بار ديگر اين سازمان در مركز توجه جهانيان قرار گيرد. ويكيليكس يك سازمان بينالمللي غيردولتي است كه در سوئد پايهگذاري شده است. اين سازمان مدارك سازمانهاي دولتي را با نام مستعار آنها منتشر كرده و اين در حالي است كه هيچ نام و نشاني از منبع آنها در اختيار افراد قرار نميدهد.
اين سازمان در سال 2006 ميلادي توسط يك موسسه مطبوعاتي راهاندازي شد و پس از گذشت يكسال اعلام كرد كه مجموعهاي بالغ بر 2/1 ميليون اسناد محرمانه را جمعآوري كرده است. در اين سازمان گروههايي با هدف مشترك از سراسر دنيا گردهم آمدهاند. جالب است بدانيد كه يكي از اصليترين بنيانگذاران ويكيليكس، ژولين ان ثريك، روزنامهنگار استراليايي است كه در گذشتههاي دور از جمله يكي از بزرگترين هكرهاي اينترنتي بوده است. وقتي نخستين بار ويكيليكس در سال 2006 ميلادي روي شبكههاي اينترنتي قرار گرفت سروصداي زيادي را در دنياي فناوري اطلاعات و ارتباطات به راه انداخت. اگرچه برخي بر اين باورند كه ميتوان ويكيليكس را به عنوان پديدهاي نو در عرصه روزنامهنگاري و رسانههاي ديجيتال برشمرد، اما گروهي ديگر فعاليت اين پايگاه را تهديدي جدي در زمينه فعاليتهاي روزنامهنگاري اعلام كردهاند. اين روزها ويكيليكس با انتشار بيش از 90 هزار اسناد و مدارك محرمانه از ارتش آمريكا درباره جنگ افغانستان موجب ايجاد نگرانيهايي در دولت آمريكا شده است. البته پيش از اين نيز اين سازمان اقدام به انتشار اسناد و مداركي كرده بود كه موجب نارضايتي برخي دولتها، سازمانها و حتي افراد شده بود.
هر فردي ميتواند به صورت ناشناس و بدون اينكه نام و نشاني از خود به جاي گذارد، اسنادي را در اختيار اين سايت قرار دهد، اما تصميمگيري درباره انتشار اين مطالب برعهده گروهي از خبرنگاران و افراد علاقهمند به فعاليت در حوزه مطبوعات و همچنين كاركنان اين سايت است. اين منابع اطلاعاتي براساس روشهاي پيشرفته روزنامهنگاري و روشهاي قانوني در حوزه فناوري اطلاعات تحت كنترل قرار ميگيرند.
عليرغم اينكه تا به امروز تلاشهاي گستردهاي براي پايان دادن به فعاليت ويكيليكس انجام شده، اما اين سايت همچنان به فعاليت خود ادامه داده است. بنيانگذاران ويكيليكس بر اين باورند كه اين سايت ميتواند به عنوان واسط بين منابع اطلاعاتي و روزنامهها و مطبوعات، اطلاعات ارزشمندي را درباره اسناد و مدارك محرمانه فاش كند.
دنياي ويكيها
به طور كلي ويكيها دانشنامههاي آنلايني هستند كه مطالب آنها توسط كاربران تهيه ميشود. ويكي در زبان محلي هاوايي به معناي سريع است و ويكي به معناي بدو بدو كه نام يكي از شركتهاي اتوبوسراني هاوايي است. اين شركت يكي از اولين ويكيهايي است كه در سال 1995 ميلادي راهاندازي شد.
بررسيهاي انجام شده حاكي از آن است كه ويكيپديا، يكي از پرطرفدارترين ويكيهاست كه از زمان راهاندازي آن در سال 2001 ميلادي تا به امروز مورد توجه بسياري از كاربران اينترنتي قرار گرفته است. از آنجايي كه در ويكيها كاربران ميتوانند بدون داشتن اطلاعاتي درباره برنامهنويسي براي وب، صفحات اينترنتي را درباره موضوعات مختلف ايجاد كنند، بنابراين از قوانين سادهتري براي اصلاح و ويرايش متون به اشتراك گذاشته شده استفاده ميشود كه ممكن است از يك ويكي به ويكي ديگر متفاوت باشد. در حقيقت هر كاربري در هر گوشهاي از دنيا ميتواند به مطالب موجود در ويكيها دسترسي داشته باشد و حتي آن را ويرايش كند، اما برخورداري كاربران از اين امكان اين سوال را در ذهن ايجاد ميكند كه اگر تغيير و ويرايش مطالب ويكيها براي همه كاربران آزاد باشد چگونه از سودجويي افراد و قرار دادن مطالب نامربوط و غيراخلاقي در آنها جلوگيري خواهد شد؟ حقيقت اين است كه ويكيها در بر دارنده مطالب شخصي يا مطابي با موضوع خاص نخواهند بود و اگر چنين مطالبي روي صفحات نوشته شوند، بلافاصله اين متن توسط كاربران حذف خواهد شد. به اين ترتيب كه ويرايشگران اصلي كه با ويكيها همكاري ميكنند مسووليت بررسي مطالب را بر عهده دارند و در صورتي كه مطلبي براي يك دانشنامه مناسب نباشد آن را حذف كرده و حتي دسترسي برخي كاربران براي ايجاد مطالب جديد را محدود خواهند كرد.
اگرچه به نظر ميرسد كه گسترش ويكيها ميتواند نقش بسيار مهمي در افزايش آگاهي افراد داشته باشد، اما افشاي اسناد محرمانه جنگ آمريكا در افغانستان افكار عمومي در حوزه فناوري اطلاعات را بشدت تحتتاثير خود قرار داده است. انتشار غيرقانوني اين اسناد محرمانه توسط ويكيليكس زمينه مناسبي را براي دسترسي سرويسهاي اطلاعاتي خارجي به اين اطلاعات فراهم ميكند كه ميتواند منافع ارتش و وزارت دفاع آمريكا را در معرض خطر قرار دهد.
همانطور كه گفته شد هر فردي ميتواند به صورت ناشناس و بدون اين كه هويت او فاش شود اسنادي را در اختيار ويكيليكس قرار دهد و پس از آن گروهي متشكل از داوطلبان فعاليت در حوزه مطبوعات و افرادي كه با اين سايت همكاري ميكنند درباره انتشار يا عدم انتشار اين مطالب در سايت ويكيليكس تصميمگيري ميكنند. هيچكس دستاندركاران و گردانندگان اين سايت را نميشناسد يا بهتر است بگوييم تا به امروز هيچ كس موفق به شناسايي اين افراد نشده است و اين در حالي است كه آنها افرادي هستند كه به منابع بسيار مهمي براي افشاي اسناد محرمانه دسترسي دارند، بنابراين اين روزها بسياري از كساني كه منافع آنها در پي افشاي اين اسناد به خطر افتاده در تلاش هستد تا هرچه زودتر به اطلاعاتي درباره سرور اينترنتي ويكيليكس و همچنين چگونگي دسترسي آنها به اين اطلاعات و اسناد محرمانه دستيابند.
اين در حالي است كه تنها اطلاعات موجود درباره اين افراد حاكي از آن است كه اين سايت به وسيله گروهي از دگرانديشان چيني، روزنامهنگاران، رياضيدانان و متخصصان توانمندي راهاندازي شده است كه از اين شيوه براي عبور از سدهاي قانوني كشورها در راستاي جلوگيري از انتشار اسناد محرمانهاي استفاده ميكنند كه فاش شدن اين اسناد و انتشار آنها از طريق خبرگزاريها و شبكههاي تلويزيوني ميتواند نقش بسيار مهمي در افزايش آگاهيهاي عمومي افراد داشته باشد.
آن روي سكه فناوري
يكي از ويژگيهاي منحصر به فرد ويكيها اين است كه توانستهاند با در اختيار داشتن فناوريهاي نوين در عرصه ارتباطات و اطلاعات و همچنين دسترسي به سرورهايي كه از 10 تا 15 سال پيش تا به امروز هيچ تغييري در آنها ايجاد نشده است به اسناد و مداركي دسترسي داشته و آنها را در اختيار كاربران خود قرار دهند.
تحولاتي كه در دنياي اينترنت شاهد آن بودهايم در مقايسه با گذشته دسترسي به اسناد محرمانه توسط هكرهاي اينترنتي را تسهيل كردهاند و به عبارت ديگر آنچه امروز موجب نگراني بسياري از سازمانها شده اين است كه تحولات فناوري در دنياي ارتباطات و اطلاعات در مسيري قدم گذاشته است كه ميتواند تهديدي جدي عليه اطلاعات و اسناد محرمانه و عبور از حريم زندگي خصوصي افراد باشد.
به عبارت ديگر ميتوان گفت كه اگرچه ما انسانها امروزه در دنيايي زندگي ميكنيم كه تحولات دنياي فناوري جزء جداييناپذير آن هستند و به اين ترتيب توانستهاند بسياري از مشكلات و موانعي را كه در گذشته پيشروي انسانها قرار داشته و وضعيت زندگي و حتي سلامت آنها را در معرض خطر قرار ميداده است از ميان بردارند، اما متاسفانه به موازات آن، حركت در مسير توسعه فناوري ميتواند پيامدهاي نامطلوبي را نيز به همراه داشته باشد كه از سوي ديگر امنيت زندگي انسانها را به خطر خواهد انداخت. عليرغم اين كه از سال 1971 شاهد تلاشهاي گستردهاي در جهت مبارزه با فعاليت هكرها در دنياي اينترنت بودهايم، اما متاسفانه همچنان شاهد حوادثي نظير فاش شدن اطلاعات محرمانه حسابهاي بانكي مشتريان بسياري از بانكهاي بينالمللي هستيم.
هر فردي كه به اسناد محرمانهاي دسترسي داشته باشد يا بهتر بگوييم داستاني براي افشا كردن داشته باشد ميتواند آن را براي گردانندگان ويكيليكس ارسال كند.
اگرچه پيش از اين كاربران ميتوانستند هر موضوع محرمانهاي را براي افشا شدن در ويكيليكس براي آنها ارسال كنند، اما بتازگي دستاندركاران اين سايت تصميم گرفتهاند تنها اطلاعات تاريخي، سياسي و ديپلماتيك را مورد پذيرش قرار دهند.
صحت اين اطلاعات توسط 5 نفر از افرادي كه در زمينه بررسي صحت اطلاعات ارسال شده به ويكيليكس با اين سازمان همكاري ميكنند مورد بررسي قرار خواهد گرفت. همچنين علاوه بر اين درباره سابقه فردي كه اين اطلاعات را فاش ميكند نيز تحقيقات گستردهاي انجام خواهد شد. در سالهاي گذشته بسياي از كشورها مانند استراليا و چين و همچنين شركتهاي بزرگي كه احساس خطر كردهاند در تلاش بودهاند تا اين سايت را فيلتر كرده و يا هر طور كه شده مانع از ادامه فعاليت آن شوند اما اين سايت از روشهاي بسيار پيشرفته فناوري براي ميزباني صفحات وب استفاده ميكند كه حتي سرورهاي ويكيليكس نيز قادر به شناسايي آن نخواهند بود.
بيشك افشاگريهاي ويكيليكس و قرار دادن اين اطلاعات در اختيار نيويورك تايمز، گاردين و اشپيگل كه از بزرگترين رسانه هاهستند فضاي مطبوعات را نيز تحت تاثير قرار داده است و به اين ترتيب سازمانهاي بزرگ مطبوعاتي كه قدمتي طولاني دارند قدم در مسيري جديد گذاشتهاند تا بتوانند به جمعآوري اطلاعات و انجام تحقيقات درباره اسناد و اطلاعات محرمانه كمك كنند.
اگرچه ممكن است چنين به نظر برسد كه انتشار اين اطلاعات بيش از هر چيزي موجب نارضايتي دولت آمريكا شده باشد، اما حقيقت اين است كه ويكيليكس ميتواند از بسياري از حقايق و اسراري كه قدرتهاي بزرگ دنيا در تلاش هستند تا هر طور شده آنها را محرمانه نگاه دارند پرده بردارد، چرا كه دنياي فناوري اطلاعات دنياي پررمز و رازي است كه اين امكان را در اختيار آنها قرار ميدهد و اين همان چيزي است كه ميتوان از آن به عنوان تيغ دولبه فناوري نام برد.
منابع: Guardian/Technology Review
در روزهاي اخير شاهد انتشار اخبار جديدي توسط ويكيليكس (wikileaks) بودهايم كه موجب شده است بار ديگر اين سازمان در مركز توجه جهانيان قرار گيرد. ويكيليكس يك سازمان بينالمللي غيردولتي است كه در سوئد پايهگذاري شده است. اين سازمان مدارك سازمانهاي دولتي را با نام مستعار آنها منتشر كرده و اين در حالي است كه هيچ نام و نشاني از منبع آنها در اختيار افراد قرار نميدهد.
اين سازمان در سال 2006 ميلادي توسط يك موسسه مطبوعاتي راهاندازي شد و پس از گذشت يكسال اعلام كرد كه مجموعهاي بالغ بر 2/1 ميليون اسناد محرمانه را جمعآوري كرده است. در اين سازمان گروههايي با هدف مشترك از سراسر دنيا گردهم آمدهاند. جالب است بدانيد كه يكي از اصليترين بنيانگذاران ويكيليكس، ژولين ان ثريك، روزنامهنگار استراليايي است كه در گذشتههاي دور از جمله يكي از بزرگترين هكرهاي اينترنتي بوده است. وقتي نخستين بار ويكيليكس در سال 2006 ميلادي روي شبكههاي اينترنتي قرار گرفت سروصداي زيادي را در دنياي فناوري اطلاعات و ارتباطات به راه انداخت. اگرچه برخي بر اين باورند كه ميتوان ويكيليكس را به عنوان پديدهاي نو در عرصه روزنامهنگاري و رسانههاي ديجيتال برشمرد، اما گروهي ديگر فعاليت اين پايگاه را تهديدي جدي در زمينه فعاليتهاي روزنامهنگاري اعلام كردهاند. اين روزها ويكيليكس با انتشار بيش از 90 هزار اسناد و مدارك محرمانه از ارتش آمريكا درباره جنگ افغانستان موجب ايجاد نگرانيهايي در دولت آمريكا شده است. البته پيش از اين نيز اين سازمان اقدام به انتشار اسناد و مداركي كرده بود كه موجب نارضايتي برخي دولتها، سازمانها و حتي افراد شده بود.
هر فردي ميتواند به صورت ناشناس و بدون اينكه نام و نشاني از خود به جاي گذارد، اسنادي را در اختيار اين سايت قرار دهد، اما تصميمگيري درباره انتشار اين مطالب برعهده گروهي از خبرنگاران و افراد علاقهمند به فعاليت در حوزه مطبوعات و همچنين كاركنان اين سايت است. اين منابع اطلاعاتي براساس روشهاي پيشرفته روزنامهنگاري و روشهاي قانوني در حوزه فناوري اطلاعات تحت كنترل قرار ميگيرند.
عليرغم اينكه تا به امروز تلاشهاي گستردهاي براي پايان دادن به فعاليت ويكيليكس انجام شده، اما اين سايت همچنان به فعاليت خود ادامه داده است. بنيانگذاران ويكيليكس بر اين باورند كه اين سايت ميتواند به عنوان واسط بين منابع اطلاعاتي و روزنامهها و مطبوعات، اطلاعات ارزشمندي را درباره اسناد و مدارك محرمانه فاش كند.
دنياي ويكيها
به طور كلي ويكيها دانشنامههاي آنلايني هستند كه مطالب آنها توسط كاربران تهيه ميشود. ويكي در زبان محلي هاوايي به معناي سريع است و ويكي به معناي بدو بدو كه نام يكي از شركتهاي اتوبوسراني هاوايي است. اين شركت يكي از اولين ويكيهايي است كه در سال 1995 ميلادي راهاندازي شد.
بررسيهاي انجام شده حاكي از آن است كه ويكيپديا، يكي از پرطرفدارترين ويكيهاست كه از زمان راهاندازي آن در سال 2001 ميلادي تا به امروز مورد توجه بسياري از كاربران اينترنتي قرار گرفته است. از آنجايي كه در ويكيها كاربران ميتوانند بدون داشتن اطلاعاتي درباره برنامهنويسي براي وب، صفحات اينترنتي را درباره موضوعات مختلف ايجاد كنند، بنابراين از قوانين سادهتري براي اصلاح و ويرايش متون به اشتراك گذاشته شده استفاده ميشود كه ممكن است از يك ويكي به ويكي ديگر متفاوت باشد. در حقيقت هر كاربري در هر گوشهاي از دنيا ميتواند به مطالب موجود در ويكيها دسترسي داشته باشد و حتي آن را ويرايش كند، اما برخورداري كاربران از اين امكان اين سوال را در ذهن ايجاد ميكند كه اگر تغيير و ويرايش مطالب ويكيها براي همه كاربران آزاد باشد چگونه از سودجويي افراد و قرار دادن مطالب نامربوط و غيراخلاقي در آنها جلوگيري خواهد شد؟ حقيقت اين است كه ويكيها در بر دارنده مطالب شخصي يا مطابي با موضوع خاص نخواهند بود و اگر چنين مطالبي روي صفحات نوشته شوند، بلافاصله اين متن توسط كاربران حذف خواهد شد. به اين ترتيب كه ويرايشگران اصلي كه با ويكيها همكاري ميكنند مسووليت بررسي مطالب را بر عهده دارند و در صورتي كه مطلبي براي يك دانشنامه مناسب نباشد آن را حذف كرده و حتي دسترسي برخي كاربران براي ايجاد مطالب جديد را محدود خواهند كرد.
اگرچه به نظر ميرسد كه گسترش ويكيها ميتواند نقش بسيار مهمي در افزايش آگاهي افراد داشته باشد، اما افشاي اسناد محرمانه جنگ آمريكا در افغانستان افكار عمومي در حوزه فناوري اطلاعات را بشدت تحتتاثير خود قرار داده است. انتشار غيرقانوني اين اسناد محرمانه توسط ويكيليكس زمينه مناسبي را براي دسترسي سرويسهاي اطلاعاتي خارجي به اين اطلاعات فراهم ميكند كه ميتواند منافع ارتش و وزارت دفاع آمريكا را در معرض خطر قرار دهد.
همانطور كه گفته شد هر فردي ميتواند به صورت ناشناس و بدون اين كه هويت او فاش شود اسنادي را در اختيار ويكيليكس قرار دهد و پس از آن گروهي متشكل از داوطلبان فعاليت در حوزه مطبوعات و افرادي كه با اين سايت همكاري ميكنند درباره انتشار يا عدم انتشار اين مطالب در سايت ويكيليكس تصميمگيري ميكنند. هيچكس دستاندركاران و گردانندگان اين سايت را نميشناسد يا بهتر است بگوييم تا به امروز هيچ كس موفق به شناسايي اين افراد نشده است و اين در حالي است كه آنها افرادي هستند كه به منابع بسيار مهمي براي افشاي اسناد محرمانه دسترسي دارند، بنابراين اين روزها بسياري از كساني كه منافع آنها در پي افشاي اين اسناد به خطر افتاده در تلاش هستد تا هرچه زودتر به اطلاعاتي درباره سرور اينترنتي ويكيليكس و همچنين چگونگي دسترسي آنها به اين اطلاعات و اسناد محرمانه دستيابند.
اين در حالي است كه تنها اطلاعات موجود درباره اين افراد حاكي از آن است كه اين سايت به وسيله گروهي از دگرانديشان چيني، روزنامهنگاران، رياضيدانان و متخصصان توانمندي راهاندازي شده است كه از اين شيوه براي عبور از سدهاي قانوني كشورها در راستاي جلوگيري از انتشار اسناد محرمانهاي استفاده ميكنند كه فاش شدن اين اسناد و انتشار آنها از طريق خبرگزاريها و شبكههاي تلويزيوني ميتواند نقش بسيار مهمي در افزايش آگاهيهاي عمومي افراد داشته باشد.
آن روي سكه فناوري
يكي از ويژگيهاي منحصر به فرد ويكيها اين است كه توانستهاند با در اختيار داشتن فناوريهاي نوين در عرصه ارتباطات و اطلاعات و همچنين دسترسي به سرورهايي كه از 10 تا 15 سال پيش تا به امروز هيچ تغييري در آنها ايجاد نشده است به اسناد و مداركي دسترسي داشته و آنها را در اختيار كاربران خود قرار دهند.
تحولاتي كه در دنياي اينترنت شاهد آن بودهايم در مقايسه با گذشته دسترسي به اسناد محرمانه توسط هكرهاي اينترنتي را تسهيل كردهاند و به عبارت ديگر آنچه امروز موجب نگراني بسياري از سازمانها شده اين است كه تحولات فناوري در دنياي ارتباطات و اطلاعات در مسيري قدم گذاشته است كه ميتواند تهديدي جدي عليه اطلاعات و اسناد محرمانه و عبور از حريم زندگي خصوصي افراد باشد.
به عبارت ديگر ميتوان گفت كه اگرچه ما انسانها امروزه در دنيايي زندگي ميكنيم كه تحولات دنياي فناوري جزء جداييناپذير آن هستند و به اين ترتيب توانستهاند بسياري از مشكلات و موانعي را كه در گذشته پيشروي انسانها قرار داشته و وضعيت زندگي و حتي سلامت آنها را در معرض خطر قرار ميداده است از ميان بردارند، اما متاسفانه به موازات آن، حركت در مسير توسعه فناوري ميتواند پيامدهاي نامطلوبي را نيز به همراه داشته باشد كه از سوي ديگر امنيت زندگي انسانها را به خطر خواهد انداخت. عليرغم اين كه از سال 1971 شاهد تلاشهاي گستردهاي در جهت مبارزه با فعاليت هكرها در دنياي اينترنت بودهايم، اما متاسفانه همچنان شاهد حوادثي نظير فاش شدن اطلاعات محرمانه حسابهاي بانكي مشتريان بسياري از بانكهاي بينالمللي هستيم.
هر فردي كه به اسناد محرمانهاي دسترسي داشته باشد يا بهتر بگوييم داستاني براي افشا كردن داشته باشد ميتواند آن را براي گردانندگان ويكيليكس ارسال كند.
اگرچه پيش از اين كاربران ميتوانستند هر موضوع محرمانهاي را براي افشا شدن در ويكيليكس براي آنها ارسال كنند، اما بتازگي دستاندركاران اين سايت تصميم گرفتهاند تنها اطلاعات تاريخي، سياسي و ديپلماتيك را مورد پذيرش قرار دهند.
صحت اين اطلاعات توسط 5 نفر از افرادي كه در زمينه بررسي صحت اطلاعات ارسال شده به ويكيليكس با اين سازمان همكاري ميكنند مورد بررسي قرار خواهد گرفت. همچنين علاوه بر اين درباره سابقه فردي كه اين اطلاعات را فاش ميكند نيز تحقيقات گستردهاي انجام خواهد شد. در سالهاي گذشته بسياي از كشورها مانند استراليا و چين و همچنين شركتهاي بزرگي كه احساس خطر كردهاند در تلاش بودهاند تا اين سايت را فيلتر كرده و يا هر طور كه شده مانع از ادامه فعاليت آن شوند اما اين سايت از روشهاي بسيار پيشرفته فناوري براي ميزباني صفحات وب استفاده ميكند كه حتي سرورهاي ويكيليكس نيز قادر به شناسايي آن نخواهند بود.
بيشك افشاگريهاي ويكيليكس و قرار دادن اين اطلاعات در اختيار نيويورك تايمز، گاردين و اشپيگل كه از بزرگترين رسانه هاهستند فضاي مطبوعات را نيز تحت تاثير قرار داده است و به اين ترتيب سازمانهاي بزرگ مطبوعاتي كه قدمتي طولاني دارند قدم در مسيري جديد گذاشتهاند تا بتوانند به جمعآوري اطلاعات و انجام تحقيقات درباره اسناد و اطلاعات محرمانه كمك كنند.
اگرچه ممكن است چنين به نظر برسد كه انتشار اين اطلاعات بيش از هر چيزي موجب نارضايتي دولت آمريكا شده باشد، اما حقيقت اين است كه ويكيليكس ميتواند از بسياري از حقايق و اسراري كه قدرتهاي بزرگ دنيا در تلاش هستند تا هر طور شده آنها را محرمانه نگاه دارند پرده بردارد، چرا كه دنياي فناوري اطلاعات دنياي پررمز و رازي است كه اين امكان را در اختيار آنها قرار ميدهد و اين همان چيزي است كه ميتوان از آن به عنوان تيغ دولبه فناوري نام برد.
منابع: Guardian/Technology Review