باستان شناس
12th August 2010, 11:29 PM
مسجدجامع عتیق-شیراز
مسجد جامع عتیق یا مسجد جمعه یا مسجد جامع یا مسجد آدینه، از كهن ترین مساجد قدیمی شیراز است كه در مشرق شاهچراغ قرار دارد.
این مسجد دو ایوانی در سال 281 ه.ق. به دستور عمرولیث صفاری ساخته شد.
ساختمان مسجد كه اولین هسته تاریخی شهر شیراز است مشتمل بر بنایی مرتفع است كه دارای چندین حجره و شبستان است و برخی قسمت های آن دوطبقه می باشد.
این مسجد دارای 6 درب ورودی و خروجی بوده است. یك درب در ضلع شمالی، یك درب در ضلع جنوبی، دو درب در ضلع غربی و دو درب در ضلع شرقی.
http://www.manoaks.com/foto/KhodayKhaneh.jpg
درب ورودی ضلع شمالی به دوازده امام معروف است و كتیبه ای بر فراز آن قرار گرفته است كه در دوره صفوی و در سال ( 1031 ه.ق. ) به خط علی جوهری نگاشته شده است این كتیبه تاریخ مرمت مسجد را در سال مذكور بیان می نماید.
سر در شمالی مسجد با كاشی مقرنس كاری شده است.
صحن مسجد با مساحت 1672 متر مربع با سنگ های مرمر مفروش بوده و در دالان های ورودی مسجد چندین سنگاب وجود داشته كه همیشه پر آب بوده تا موقع ورود اشخاص به مسجد، ابتدا پای خود را بشویند و وضو بگیرند و پس از آن وارد صحن شوند.
هم اینك یكی از این سنگاب ها كه قطر داخلی آن نزدیك به یك متر است و ناحیه خارجی آن دوازده ضلعی است، هم چنین در اطراف آن نقش و نگارهایی وجود ادرد و گرداگرد آن آیات قرآنی و اسلامی نگاشته شده است.
در وسط صحن مسجد، بنایی مكعب شكل از گچ و سنگ ساخته شده است كه نزدیك به یك متر از سطح زمین بلندتر است و گرداگرد آن را ایوانی به عرض دو متر فرا گرفته است.
این بنا كه در سال 752 ه.ق به دستور شاه شیخ ابواسحاق اینجو حاكم فارس، ساخته شده، دارالمصحف، بیت المصحف، خدایخانه و یا خداخانه خوانده می شود و این بدان جهت است كه در این مكان علاوه بر قرآن هایی تاریخی به خط امیرالمؤمنین علی (ع)، امام حسن (ع)، امام صادق (ع) و چند تن از صحابه پیامبر و تابعین او نگاهداری می شده است. محل تلاوت قرآن نیز بوده است.
همچنین در این مكان قرآنی به خط عثمان خلیفه سوم وجود داشته كه چندین قطره خون وی، به هنگام قتلش بر روی آن ریخته است و به همین جهت برخی این مكان را قبر عثمان یا دفتر عثمان نیز خوانده اند.
مسجد جامع عتیق با مرور زمان و در اثر زلزله های متعدد در دوره های متعدد رو به ویرانی نهاده كه تاكنون نیز چندین بار مرمت شده است.
تاریخچه مرمت این مسجد با توجه به كتیبه های موجود عبارت است از:
1. در سال 973 ه.ق. در زمان حكومت شاه طهماسب اول صفوی.
2. در سال 1026 ه.ق. و 1027 ه.ق. در زمان حكومت شاه عباس كبیر.
3. در سال 1092 ه.ق. در زمان سلطنت شاه سلیمان صفوی.
4. در سال 1318 ه.ش. از جانب اداره باستان شناسی فارس.
خدایخانه نیز پس از تخریب و از بین رفتن برخی از كتیبه هایش، از جانب اداره باستان شناسی فارس و با همیاری واجد كاتب، سید آقا بزرگ نسابه، صرافت، رحیم صمیم، سید هاشم، در سال 1326 ه.ش. كاملا" مرمت شد.
این مسجد در دیماه 1310 با شماره 72 به ثبت تاریخی رسید.
مسجد جامع عتیق یا مسجد جمعه یا مسجد جامع یا مسجد آدینه، از كهن ترین مساجد قدیمی شیراز است كه در مشرق شاهچراغ قرار دارد.
این مسجد دو ایوانی در سال 281 ه.ق. به دستور عمرولیث صفاری ساخته شد.
ساختمان مسجد كه اولین هسته تاریخی شهر شیراز است مشتمل بر بنایی مرتفع است كه دارای چندین حجره و شبستان است و برخی قسمت های آن دوطبقه می باشد.
این مسجد دارای 6 درب ورودی و خروجی بوده است. یك درب در ضلع شمالی، یك درب در ضلع جنوبی، دو درب در ضلع غربی و دو درب در ضلع شرقی.
http://www.manoaks.com/foto/KhodayKhaneh.jpg
درب ورودی ضلع شمالی به دوازده امام معروف است و كتیبه ای بر فراز آن قرار گرفته است كه در دوره صفوی و در سال ( 1031 ه.ق. ) به خط علی جوهری نگاشته شده است این كتیبه تاریخ مرمت مسجد را در سال مذكور بیان می نماید.
سر در شمالی مسجد با كاشی مقرنس كاری شده است.
صحن مسجد با مساحت 1672 متر مربع با سنگ های مرمر مفروش بوده و در دالان های ورودی مسجد چندین سنگاب وجود داشته كه همیشه پر آب بوده تا موقع ورود اشخاص به مسجد، ابتدا پای خود را بشویند و وضو بگیرند و پس از آن وارد صحن شوند.
هم اینك یكی از این سنگاب ها كه قطر داخلی آن نزدیك به یك متر است و ناحیه خارجی آن دوازده ضلعی است، هم چنین در اطراف آن نقش و نگارهایی وجود ادرد و گرداگرد آن آیات قرآنی و اسلامی نگاشته شده است.
در وسط صحن مسجد، بنایی مكعب شكل از گچ و سنگ ساخته شده است كه نزدیك به یك متر از سطح زمین بلندتر است و گرداگرد آن را ایوانی به عرض دو متر فرا گرفته است.
این بنا كه در سال 752 ه.ق به دستور شاه شیخ ابواسحاق اینجو حاكم فارس، ساخته شده، دارالمصحف، بیت المصحف، خدایخانه و یا خداخانه خوانده می شود و این بدان جهت است كه در این مكان علاوه بر قرآن هایی تاریخی به خط امیرالمؤمنین علی (ع)، امام حسن (ع)، امام صادق (ع) و چند تن از صحابه پیامبر و تابعین او نگاهداری می شده است. محل تلاوت قرآن نیز بوده است.
همچنین در این مكان قرآنی به خط عثمان خلیفه سوم وجود داشته كه چندین قطره خون وی، به هنگام قتلش بر روی آن ریخته است و به همین جهت برخی این مكان را قبر عثمان یا دفتر عثمان نیز خوانده اند.
مسجد جامع عتیق با مرور زمان و در اثر زلزله های متعدد در دوره های متعدد رو به ویرانی نهاده كه تاكنون نیز چندین بار مرمت شده است.
تاریخچه مرمت این مسجد با توجه به كتیبه های موجود عبارت است از:
1. در سال 973 ه.ق. در زمان حكومت شاه طهماسب اول صفوی.
2. در سال 1026 ه.ق. و 1027 ه.ق. در زمان حكومت شاه عباس كبیر.
3. در سال 1092 ه.ق. در زمان سلطنت شاه سلیمان صفوی.
4. در سال 1318 ه.ش. از جانب اداره باستان شناسی فارس.
خدایخانه نیز پس از تخریب و از بین رفتن برخی از كتیبه هایش، از جانب اداره باستان شناسی فارس و با همیاری واجد كاتب، سید آقا بزرگ نسابه، صرافت، رحیم صمیم، سید هاشم، در سال 1326 ه.ش. كاملا" مرمت شد.
این مسجد در دیماه 1310 با شماره 72 به ثبت تاریخی رسید.