neginekimiya
9th August 2010, 05:16 PM
سيروس مقدم: ديگر نمي توان با نگاه 20 سال پيش سريال سازي كرد
سيروس مقدم كارگردان «زير هشت» گفت: ما براي جنگ با رسانه هاي قدرتمندي كه با اهداف شوم سريال مي سازند، دوبله مي كنند و در بهترين ساعت از شب پخش مي كنند، نمي توانيم با نگاه 20 سال پيش حركت كرده و به جنگ يك دشمن تا دندان مسلح برويم.
سيروس مقدم
http://media.farsnews.com/Media/8905/ImageNews/890517/8_890517_L600.jpg
سيروس مقدم كه تا به حال كارگرداني مجموعه هاي تلويزيوني «نرگس»، «پليس جوان»، «اغماء»، «رستگاران»، «پيامك از ديار باقي»، «چارديواري» و «زير هشت» را برعهده دارد، در نشستي با خبرنگار راديو و تلويزيون فارس درباره «زير هشت» و حواشي آن به گفت وگو نشست.
بنابراين گزارش، سيروس مقدم در ابتداي گفت وگوي مشروح با خبرنگار راديو و تلويزيون فارس درباره برخي حواشي پيش آمده براي سريال گفت: مثل اينكه كار خوب نبايد كرد، كار بي خاصيت، بي بو، يك دختر، يك پسر، يك كافي شاپ، يك خانه شيك و ملودرام آبكي، اگر چنين چيزي بسازي، نه كسي با تو كاري دارد و نه مشكلي پيش مي آيد. به محض اينكه يك كار اجتماعي مي سازي، همه مي گويند كه اوه... چرا داريم خاصيت پيدا مي كنيم و با اين وضعيت بايد به جنگ شبكه هايي نظير فارسي وان هم برويم و آنها را هم تعطيل كنيم.
**سريال «زير هشت» يك اتفاق خاص در زندگي «سيروس مقدم» است
مقدم در ادامه درباره فيلمنامه سريال «زير هشت» و انتخاب بازيگران آن به فارس گفت: سريال «زير هشت» يك اتفاق خيلي خاص در زندگي هنري و كاري سيروس مقدم محسوب مي شود. هم شكل گيري و هم چگوني تصويب مراحل فيلمنامه، هم پيش توليد، توليد و حال پخش آن در زندگي من يك اتفاق تازه و عجيب و غريب است. من پس از سريال «رستگاران» با سعيد نعمت الله ارتباط خوبي برقرار كرديم و به نظر مي رسيد كه نگاه مشتركي درباره نمايش، درام، موضوعات اجتماعي و ... داشتيم. همين نگاه مشترك سعيد نعمت الله را متقاعد كرد كه يك طرح چند صفحه اي به من بدهد و بعد آن را بنويسد.
وي ادامه داد: من از طرح خيلي خوشم آمده بود كه دو دليل داشت. يك اينكه با يك ضد قهرمان خسته، تنها، زخم ديده كه تمام جرم و گناهش اين است كه چند انگشتر بي قيمت را از يك طلافروشي مي دزدد و تاوان سختي مي دهد روبه رو بودم. دوم اينكه فضاهايي در فيلمنامه تصوير شده بود كه تا به حال خود من آنها را تجربه نكرده بودم و برايم جديد و جذاب بود. مثل گرمخانه ها، اوراقي ها، كارخانه جعبه سازي و ... به همين خاطر نعمت الله قرار شد طرح را بنويسد، در مرحله تصويب نيز دوستان نظراتي داشتند كه اعمال شد و از همان موقع كه قصه چند خطي را براي من تعريف كرد، پيشنهاد نقش عطا را به امير جعفري دادم. آن هم به چند دليل. اول اينكه علي رغم ظاهر زخمت عطاخان عمو زمخت عطا خانعمو، اين شخصيت بايد يك قلب كوچك، معصوم و مظلومي داشته باشد كه اين ويژگي ها در امير جعفري بود. براي نقش عيوضي نيز بازيگر پخته اي را ميخواستيم كه در واقع بتواند رابطه مراد و مريدي را با عطا درآورد و با آقاي پسياني هم همان موقع صحبت عيوضي را كرديم.
**براي انتخاب نقش «منيژه» به مشكل برخورديم
مقدم ادامه داد: با پايان ساخت چارديواري شروع به رايزني براي انتخاب ساير بازيگران كرديم. تنها جايي كه ما به مشكل برخورديم، انتخاب نقش منيژه بود كه تا 10 قسمت اول نقشي در سايه است و پس از آن كم كم كه بچه سقوط مي كند و مي ميرد، بازي اش شروع مي شود و ديگر تا آخر قصه را بايد پيش مي برد. به همين خاطر ترجيح دادم كه با يك بازيگر تئاتر كار كنم كه قدرت بازيگري اش بتواند هم تراز با امير جعفري، آتيلا پسياني و ساير دوستان باشد. به همين خاطر با خانم بهرام وارد مذاكره شديم. البته ايشان كمي سختشان بود كه پس از مدت ها دوري از تلويزيون و سريال مسافر كه با خود من كار كرده بود، دوباره در سريال بازي كند. وقتي هم كه من قصه را به خصوص سكانس بيمارستان و سقوط بچه را برايش فرستادم و گفتم شما به من بگو كه نقش به اين سختي را چه كسي مي تواند بازي كند، متقاعد شد و پذيرفت كه در اين سريال بازي كند.
وي با بيان اينكه «زير هشت» سخت ترين و رنج آورترين سريالي بوده كه ساخته ام و در ساخت آن رياضت بسياري كشيده ام، درباره دلايل سختي اين سريال به فارس عنوان داشت: كاري كه در هر قسمت 40 سكانس و در هر سكانس در يك لوكيشن، نسبت به سريالي كه هر قسمت آن در يك خانه يا پارك مي گذرد، طبيعتا توليد سختي دارد. فضاهاي خيلي پيچيده و چرك و چپولي در كار بود. كار در گرمخانه ها و يا زندان خيلي سخت بود. بهخصوص اينكه بخش عمده سريال ما در زمستاني مي گذشت كه سال گذشته خبري از سرما در تهران نبود و تمام اين فصل را بايد بازسازي مي كرديم.
كارگردان «زير هشت» در پاسخ به اين سؤال كه شما بيشتر از بازيگراني استفاده كرده ايد كه سابقه فعاليت در تئاتر دارند، آيا به خاطر توانايي بيشتر بازيگران تئاتر است يا در انتخاب بازيگران محدوديت داشته ايد؟ گفت: در سريال نقش ها بسيار سخت بود و يك ممارست، تمرين، رياضت و نظمي را مي طلبيد كه مختص بازيگران تئاتر است. اكثر بازيگران سريال «زير هشت» ريشه در تئاتر دارند و من اگر بين دو گزينه مردد بودم، بازيگري را انتخاب مي كردم كه سابقه حضور در تئاتر داشته باشد. بازيگران تئاتر بازيگران قدرتمند تري هستند.
سيروس مقدم
http://media.farsnews.com/Media/8905/ImageNews/890517/3_890517_L600.jpg
**به نگاهي كه از «زير هشت» حمايت كرد و پاي آن ايستاد آفرين مي گويم
وي در پاسخ به اين پرسش كه تصويب فيلمنامه «زير هشت » يك معجزه بوده است، دليل آن چيست؟ تصريح كرد: «زير هشت» موضوع جسورانه اي دارد و شخصيت هاي تازه تري در آن وجود دارد. فضاهاي عجيب و غريب تري هم دارد. به همين خاطر رفتن در دل فيلمنامه اي كه سر تا پايش بو و خاصيت و طرح مسائل و معضلات اجتماعي است، در ارتباط با آنچه كه ما در تلويزيون به عنوان سريال سازي مي بينيم، كار نو و جسورانه اي بود. به همين خاطر صد آفرين مي گويم به نگاهي كه از «زير هشت» حمايت كرد و از تصويب فيلمنامه تا ساخت و پخش پاي اين كار ايستاده است. بايد قبول كنيم كه سريال «زير هشت» يك كار بحث برانگيزي بود.
كارگردان سريال «چارديواري» درباره اينكه مشكلي با تلويزيون درباره فيلمنامه نداشتيد و يا درگير مميزي نشديد؟اظهارداشت: خير اتفاقا بهعكس. چون اين سريال از مرحله اول با نظارت شبكه جلو رفت و هر اصلاحاتي كه داشتند توسط نويسنده انجام مي شد، در زمان پخش هم با همين دقت روي آنتن رفت. در چند قسمت آخر نيز ما كمترين موارد اصلاحي را داشتيم و تقريبا كار به طور كامل روي آنتن مي رفت، به دليل اينكه از ابتدا معلوم بود كه «زير هشت» را بايد با بو و خاصيت و همين شكل و شمايل پذيرفت و روي آنتن برد و يا اينكه اصلا آن را پخش نكرد.
وي ادامه داد: حال كه به مرحله پخش رسيد، ديگر نمي توانيم بگوييم كه در لحظه سقوط بچه، اطرافيان بشكن بزنند و حركات موزون انجام بدهند. يا زماني كه عطا انگشتش را از دست مي دهد، لحظه دردناكي است و نمي توان موسيقي شاد براي آن گذاشت، چون لحظه لحظه دردناكي است. اساسا كارهاي اجتماعي به خصوص در ژانري كه به تراژدي نزديك مي شود دردآور و سخت است و به همين دليل چون سازمان مي دانست كه با سريالي با اين فرمت و ساختار روبرو است، پذيرفت كه با همين فرمت و ساختار هم آن را پخش كند.
اين كارگردان در پاسخ به اين سؤال كه «زير هشت» قصه تلخي برگرفته از دل اجتماع است و تلخي هاي بسياري دارد، نترسيديد كه اين تلخي ها مخاطب را آزار بدهد؟ عنوان داشت: بنا داشتم كه يك كار اجتماعي تاثيرگذار بسازم ولي بدعت و پايه گذاري آن توسط ذهن خلاق سعيد نعمت الله است كه چنين ايده اي را ارائه و آن را پرداخت كرد و تراژدي را به عميق ترين شكلش در يك موضوع اجتماعي مطرح كرد. از قديم هم گفته اند كه واقعيت تلخ است و شما نمي توانيد يك تصادف خون باري را با آواز و بشكن تعريف كنيد و حتما بايد با حزن و اندوه باشد چون روي شما تاثير گذاشته است و شما تحت تاثير آنچه ديده ايد، روايت مي كنيد.
سيروس مقدم در ادامه گفت وگو با فارس اشاره كرد: در اين زمينه من يك مثال مي زنم. من الآن به شما يك خرما به عنوان يك خوردني شيرين تعارف مي كنم. شما آن را ميل مي كنيد. همچنين يك بادام كه شما هنگام خوردن آن متوجه مي شويد بسيار تلخ است. عكس العمل شما نسبت به خوردن آن بادام چيست؟ آن را تف مي كنيد و ديگر هم نميخوريد. اما آيا مخاطب، بادام «زير هشت» را تف كرد؟ آن را پس داد و ديگر نخورد؟ نظرسنجي ها و آمار كه اين را نمي گويد. نشان مي دهد كه اتفاقا از وقتي كه تراژدي ما با سقوط بچه آغاز مي شود، مخاطبان ما نيز بيشتر مي شوند. پس بادام «زير هشت» تلخ نيست، بلكه بادام واقعي است و چون واقعيت مطرح مي شود، تلخي و شيريني چاشني آن است و ميزان پي گيري سريال از سوي مخاطب روزبه روز بيشتر شده است.
**«زير هشت» از لحاظ مخاطب شناسي بايد ديرتر پخش مي شد
سيروس مقدم در پاسخ به اين پرسش فارس كه «در سريال صحنه هايي تصوير مي شود كه حاوي خشونت است، شما با شبكه يك، صحبتي نداشته ايد كه حداقل در زمان پخش اين صحنه ها، علامت مخصوص بالاي سن 13 يا 16 را نشان بدهد كه اين گروه هاي سني بخش هاي خشونت آميز سريال را نبينند و حداقل خانواده ها در اين زمينه آگاهي داشته باشند؟» تصريح كرد: اين را ما نبايد تشخيص بدهيم. اين حرف شما از نظر من درست است و فكر مي كنم سريال «زير هشت» از لحاظ مخاطب بايد ساعت 23 و سريال «فاصله ها» ساعت 22 پخش مي شد. چون ما در «زير هشت» نمي توانيم از فاجعه قطع انگشت صحبت كنيم ولي آن را نشان ندهيم. چرا؟ چون كه يك بچه مثلا هفت ساله نبايد آن را ببيند. وي افزود: اين سازمان صداوسيماست كه بايد تشخيص بدهد كه سريالي با اين فرم و شكل، بايد در زمان ديرتري پخش شود و يك سريال ملايم تر در ساعت پخش زودتري قرار بگيرد. ما خوراك را تامين كرده ايم، اينكه اين خوراك در چه زماني به مشتريانش ارائه شود با مديران فرهنگي است.
**تكليف ساخت سريال ها بايد روشن شود
مقدم با بيان اينكه سريال «زير هشت» خشونتي نداشته است، به فارس گفت: ما نمي توانيم شترگاوپلنگ باشيم. بايد تكليفمان روشن شود. ما در «زير هشت» بايد با همين ساختار جلو مي رفتيم و نشان مي داديم لحظات خشونت را كه به نظر من طبيعت زندگي آدمي كه مثلا دستش قطع مي شود. نمي توان برخي صحنه ها را به خاطر خشن بودن حذف كرد. اين ذات «زير هشت» است تا بتواند تاثير خودش را بگذارد. براي اينكه عطا خان عمو سرش به سنگ بخورد، ما آن را از چاله و چوله هاي بسياري رد كرديم. اگر رنج عطا مي شد مثل كباب نپخته، كفشي كه برايش تنگ است، مسواكي كه برسش ريخته، ديگر توبه چه تاثيري مي توانست داشته باشد؟
** با نگاه 20 سال پيش نمي توان سريال سازي كرد
وي درباره اين مطلب كه رويه شتر گاو پلنگي تا به حال در سيستم سريال سازي ما وجود داشته و بسياري از مفاهيم از طريق غير مستقيم به خورد مخاطب داده شده است، اين بار شما سنت شكني كرده و به بسياري مسائل پرداخته ايد، اين نوآوري چطور شكل گرفت؟ اظهارداشت:ما براي جنگ با رسانه هاي قدرتمندي كه با اهداف شوم سريال مي سازند، دوبله مي كنند و در بهترين ساعت از شب پخش مي كنند، نمي توانيم با نگاه 20 سال پيش به جنگ يك دشمن تا دندان مسلح برويم. خودمان هم بكشيم، نمي توانيم.
وي ادامه داد: ما بايد از عوامل جذاب، تعليق و همه آنچه چارچوب قوانين اساسي، شرع و عرف به ما اجازه مي دهد، استفاده كنيم. هيچ جاي قانون اساسي ما و در شرع و عرف نديده و نشنيده و نخوانده ام كه نشان دادن انگشتي كه قطع مي شود زشت و ناپسند است. ما آزادي هاي بي بندوبار آن طرفي ها را كه نداريم. آيا ما مي توانيم تصاوير و يا روابط جنسي كه آنها نشان مي دهند، نشان بدهيم؟ مي توانيم از پوشش هاي آنچناني آنها براي ايجاد جذابيت استفاده كنيم؟ مي توانيم كنار استخر، دريا، بارها و مراكز فساد و فحشا را نشان بدهيم؟ نمي توانيم. آيا مي توانيم صحنه ها و ديالوگ هايي را كه در خلوت با يكديگر رد و بدل مي كنند داشته باشيم؟ نمي توانيم. ما همين ابزار اندك را داريم كه اگر خودمان هم بخواهيم دوباره از آنها حذف كنيم ديگر با چه عنصري مي خواهيم به جنگ با آنها برويم؟ با چه خاصيتي؟
**سريال «رستگاران» شاهكار من است
وي در ادامه گفت وگو با خبرنگار راديو و تلويزيون فارس گفت: من شاهكار دارم و پاي آن مي ايستم. شاهكار من در «رستگاران» بود كه «خجسته» را كه زني محجبه با اعتقادات مذهبي بود، قهرمان سريالي كردم كه سريال هايي نظير «جومونگ» را به زير كشيد. اين اسمش شاهكار است و من كه نبايد به خاطر آن توبيخ بشوم. حالا براي ايجاد جذابيت من دو لگد و اره اي كه دستي را مي برد نشان داده ام، كار خلاف عرفي كه انجام نداده ام. اگر اين عوامل هم از من بگيرند، آن وقت من چطور بايد به جنگ اين دشمنان مسلح بروم؟ و اين توقع را از من داشته و دارند كه «زير هشت» بايد فارسي وان را به سايه ببرد كه برده است. خوب با چه ابزاري بايد بروم؟ دستي را كه مي برد را ح چطور نشان بدهم؟ به جاي خون رنگ آبي نشان بدهم؟ خوب وقتي كسي دستش مي برد، خون مي آيد.
وي با بيان اينكه به خدا دل من پر است، تصريح كرد: فكر مي كنم كه بايد بروم يك سريال با حضور يك دختر و يك پسر، يك خانه و كافي شاپ بسازم و از اين مسائل هم خودم را خلاص كنم. براي مقابله كردن بايد ابزارت را بشناسي، تعليق و جذابيت هم در محدوده اي كه داري به كار ببري. ما كه از نشان دادن حتي يك تخت دو نفره در سريالهايمان معذوريم. چكار بايد بكنيم كه سريال هايمان بيننده داشته باشد؟ همه چيز را كه نبايد نشان بدهيم، پس من چطور بايد به مقابله با كارهاي شبكه هايي نظير فارسي وان بروم؟
مقدم در پاسخ به اين مسئله كه شما در عرصه سريال سازي به عنوان كارگرداني كه سال هاي متمادي است با تلويزيون كار مي كند، آيا طي سال ها توانسته ايد جريان سريال سازي را به سمت عميق تري هدايت كنيد و آيا اين فضا از سوي مسئولان براي شما باز شده است؟ تاكيد كرد: فضا بهتر شده، ولي به نظرم حل نشده است. همين كه سريالي نظير «زير هشت» پخش مي شود، يعني بهتر شده ولي به عنوان سريالي كه در حال پخش است و اين مباحث را پيرامون خود دارد، يعني حل نشده است.
وي ادامه داد: ذهن مخاطب، دوستان و مسئولان ما هنوز بر پاشنه 20 سال پيش مي چرخد. همچنان با نگاه مديريتي 20 سال پيش به سريال ها نگاه مي كنند. مخاطبان ما به روز شده اند و ديگر امكان ديدن سريال هايي نظير لاست، 24، فلش فوروارد و ... را دارند. ريتم و هيجان را مي شناسند و ما ديگر نمي توانيم اين مسائل را از سريال هايمان بگيريم و بگوييم سريال هاي خارجي را نگاه نكن و ما را نگاه كن. حداقل من بلد نيستم. ساخت سريال هاي سطحي ديگر جواب نمي دهد و اگر مي گويند نه، بسازند. با نگاه روز بايد به مسائل اجتماع نگاه كرد. ديگر نمي توان با نگاه 30 سال پيش به مسائل اجتماعي كه اين قدر فرق كرده، سريال سازي كرد. عناصري مانند ريتم، هيجان و تعليق وارد زندگي ما شده اند و نمي توانيم آنها را بگيريم كه اگر بگيريم، شكست خورده ايم. ما كه مراقب هجمه فرهنگي بيگانگان هم هستيم و براي مقابله با آنها دست به كار مي شويم هم بايد جواب پس بدهيم؟
** حق مخاطب است كه پس از 22 قسمت تاريكي، روشنايي ببيند
كارگردان مجموعه تلويزيوني «زير هشت» درباره اين موضوع كه سريال طي قسمت هاي اخير سريال كمي به سمت كليشه پيش رفته و يكباره قرار است در رحمت به سوي عطا باز شده و تمام اتفاقات خوب در قسمت هاي پاياني براي شخصيت اصلي سريال رقم بخورد، چرا سريال هاي ايراني از چنين آسيبي رنج مي برند؟ به خبرنگار فارس گفت: كليشه يعني چيزي كه به كل اثر ربط ندارد، در اثر ديده شود. مثلا يك نفر يك باره بدون هيچ سابقه اي شروع به نماز خواندن بكند. تعريف ما از كليشه اين نيست. عطا خان عمو در سريال ما همه جور بدبياري را آورده است و با اينكه سرقت انجام داده، ولي فطرت پاكي دارد. خداوند انسان ها را با فطرت پاك مي آفريند. عطا خان عمو نشأت گرفته از تربيت مادري است كه داغ يك ركعت نماز نخوانده را به دل شيطان گذاشته است و خواهرش هم زن محجبه اي است.
وي ادامه داد: عطا خان عمو از يك جايي بايد به فطرت پاك خود برگردد. جايي است كه يك آدم بي گناه تير مي خورد و عطا دچار عذاب وجدان مي شود و سر به بيابان مي گذارد و با خدا حرف مي زند و چشمش زني را مي بيند كه همذات پنداري مي كند براي عطا با مادرش كه در حق او ظلم كرده است. بعد از آن هم به سر خاك مادرش مي رود و آنجاست كه ناله هايش اوج مي گيرد و چون جايي ندارد كه برود، طبيعتا به امامزاده اي مي رود و حتي با اينكه مي گويد هوس نماز خواندن كرده ام، ولي ما نمي بينيم كه نمازي بخواند، در حالي كه بقيه مشغول خواندن نماز هستند. عطا در واقع از جايي كه به فطرت پاكش برمي گردد و به خدا مي گويد غلط كردم، يعني چه؟ يعني توبه كردم. آدمي كه توبه مي كند چه مسيري را پيش رو مي گيرد؟ اصلاح مسير گذشته اش. مسيري كه عيوضي طي هفت سال گذشته طي كرد و نتوانست حق الناسش را به طور كامل جبران كند ولي عطا مي خواهد تا زماني كه جوان است تمام اشتباهات خود را جبران كند و طبيعتا مسير توبه روشنايي است و تسبيحي كه در آب مي بيند، با فطرت پاك او در ارتباط است. او بارها سرش را در آب فرو كرده ولي چون تاريكي ذهنش را گرفته تسبيح را نمي بيند و اين بار كه توبه كرده، آن را مي بيند و شروع به تصحيح اشتباهاتش مي كند. البته باز هم تلخي هايي برايش پيش مي آيد ولي به مسير و سمت پذيرفتن توبه اش مي رود. چون بخشي از آن هم حق الناس است. عطا خانعمو پس از 22 قسمت تاريكي و بدبياري تازه وارد فضاي بازي مي شود و اين حق تماشاچي است كه پس از اين همه قسمت كمي روشنايي ببيند.
وي درباره اينكه شخصيت هاي سريال «زير هشت» هيچكدام خوب و بد نبودند و بيشتر بد و بدتر طراحي شده اند، اين طراحي نيز مخالف جريان سابق سريال سازي در ايران است و شخصيت ها از بدي شروع مي كنند و بدتر مي شوند و در نهايت روشن مي شوند، نيز گفت: اين مطلب كاملا درست است. حتي حاجي كارخانه نيز كه متدين و دست به خير است، مي بينيم كه در قضاوتش پيرامون عطا دچار اشتباه مي شود و همين باعث مي شود تا منيژه هم فكر كند كه عطا انگشترها را برده در حالي كه منصور آنها را برده است. اين خوبي و بدي ها در شخصيت ها از يك تولرانسي برخوردار است كه در عطا از بدي هايش شروع مي شود تا به خوبي برسد.
**داستان «زير هشت» به خاطر فرم واقعي به نظر مي رسد
سيروس مقدم در ادامه گفت وگو با خبرنگار فارس درباره اينكه «زير هشت» خيلي درگير فرم شده، گفت: به خاطر همين مساله فرم است كه اين قدر داستان آن واقعي به نظر مي رسد. در «زير هشت» ما دو راه جلوي پاي خود داشتيم. يك شكل اينكه مثلا الآن يك بچه اي جلويمان در حال غرق شدن است و ما به عنوان هنرمند آن را از دور مي بينيم و بعد هم غرق شدن به تصوير كشيده مي شود. اما روايت دوم اين است كه هنرمند لباسش را درمي آورد و در آب مي پرد و همراه بچه است و تلاش مي كند تا آن را بيرون بكشد و نجاتش بدهد. ما شكل دوم را در «زير هشت» انتخاب كرديم. به جاي اينكه وقايع نگاري كنيم، فوتو رمان بسازيم و از بيرون قصه را روايت كنيم، لباس هايمان را كنديم و كفش هاي آهنيمان را هم پوشيديم و رفتيم به دل ماجرا.
وي افزود: وقتي وارد ماجرا مي شوي، آن وقت تبديل ميشوي به يكي از شخصيت هاي ماجرا و نفس نفس مي زني، عقب نشيني ميكني، پي گير مي شوي و تبديل به يكي از آدم هاي ماجرا مي شوي. مجموعه «زير هشت» چون از درون تعريف شده، هيچ فرمي جز اين فرمي كه ما در نظر گرفتيم، نمي توانست اين حس زنده بودن، واقعي بودن و نفس كشيدن را به مخاطب القا كند. عطا خان عمو اگر قرار بود از بيرون روايت شود، در يك لانگ شات نعره اي مي زد و بعد مي افتاد و ما در سكانس بعدي و در بيمارستان متوجه مي شديم كه او انگشتانش قطع شده است. تاثيري هم نمي گذاشت و ديده هم نمي شد. دوربين ما در سريال مثل يك موجود زنده عمل مي كند، نفس نفس مي زند، جلو مي رود، دقت مي كند، جاهايي وحشت مي كند و عقب مي كشد و جاهايي مي دود. اين به دليل زنده بودن و واقعي بودن كار است.
وي گفت: ما هيچ جاي كار سكانس معمولي نداريم. وقتي مي خواهيم استرس را نشان بدهيم كه نمي توانيم از لانگ شات استفاده كنيم. وقتي ما دوربين را به حس بازيگر منتقل مي كنيم، آن وقت حركت آن هم تغيير پيدا مي كند. مطمئن باشيد با شيوه هاي قديمي نمي توان در مخاطب ايجاد حس كرد و بايد به جزئيات توجه كني.
**بازيگران «زير هشت» در ديالوگ ها بداهه گويي نداشتند
اين كارگردان تلويزيون در ادامه درباره ديالوگ هاي اثر نيز عنوان داشت: يكي از دلايل آشنايي من با سعيد نعمت الله ديالوگ نويسي اوست. او ديالوگ هاي خوبي مي نويسد. ديالوگ هاي ادبي كه به زبان محاوره به شدت نزديك است به شرطي كه توسط بازيگر خوب ادا شود و شكل ادبي و كلاسيك به خود نگيرد. ديالوگ ها كاملا براساس فيلمنامه پيش رفته و هرجا نيازي به تغيير بوده، با آقاي نعمت الله هماهنگي شده و ما استفاده از بداهه نداشته ايم.
وي همچنين درباره اينكه شما پيش از «زير هشت» مجموعه «چارديواري» را كارگرداني كرديد، آيا ساخت يك اثر تراژدي پس از ساخت يك اثر طنز در كار كارگردان اختلال ايجاد نمي كند و شما دچار تضاد نشديد؟تصريح كرد: من كار رستگاران را سال گذشته ساختم كه كار سخت و تلخي بود، پس از آن احساس كردم كه دوست دارم يك كار طنز با درون مايه اجتماعي بسازم و «چارديواري» را ساختم و از ساخت آن استقبال كردم تا فضاي خودم و مخاطبم را عوض كنم و كاملا آگاهانه بود.
مقدم همچنين در پرسش فارس مبني بر اينكه آيا بحث قديمي نداشتن فيلمنامه و به روز ساختن كار در اين سريال هم وجود داشت؟ گفت: ما زماني كه كار ساخت سريال را آغاز كرديم، 16 قسمت فيلمنامه كامل بود كه براي دو ماه كار ما كافي بود. بقيه هم تكه تكه به ما رسيد و كار را با آرامش ساختيم و الآن هم ده روزي است كه تصويربرداري به پايان رسيده و ديگر گريبان گير شتاب زدگي و عقب افتادگي در كار نيستيم. سريال «زير هشت» در شرايط بسيار نرمالي ساخته شد، چون كيفيت برايم خيلي مهم بود.
**به «زير هشت» نمره 70 مي دهم
وي در پاسخ به اين سؤال كه الآن به نتيجه دلخواهتان رسيده ايد، تصريح كرد: نتيجه دلخواه هيچ وقت فراهم نمي شود، چون روياهاي انسان هيچ وقت به پايان نمي رسد. سريال «زير هشت» مي توانست خيلي از اين بهتر و قوي تر باشد. در مجموع با توجه به شرايط و تجربيات، به اين سريال نمره 70 مي دهم.
مقدم در پاسخ به فارس مبني بر اينكه نقاط ضعف «زير هشت» را در كجاها مي بينيد، عنوان داشت:يك بخشي برمي گردد به چند شخصيت كه دوستشان داشتم و مي شد آنها را بيشتر درگير قصه كرد. مثل موسي و دخترش كه لباس پسرانه مي پوشيد. اما چون داستان ما متعلق به عطا بود ما نتوانستيم به آن بپردازيم. در چند نقش هم مي توانستيم انتخاب هاي متناسب تري داشته باشيم. چند سكانس هم هست كه من مي توانستم بهتر كارگرداني كنم و بخشي به خستگي من برمي گشت و بخشي هم به شرايط بازيگري برمي گشت كه روي فرم نبود و متوجه نمي شد كه من از او چه مي خواهم و مسائلي نظير تداخل كار.
وي پيرامون اينكه معتقد هستيد كه تلويزيون كمي درها را براي بيان مسائل اجتماعي باز كرده است، تاكيد كرد: اتفاقا به همين خاطر صداوسيما بسيار تحت فشار است. چون هر كار نو و جديدي يكسري عكس العمل ها و نظرهايي را با خود به همراه مي آورد كه به نظرم صداوسيما در مقابل آنها بايد مقاومت كند، اگر مي خواهد تلويزيون را داراي بو و خاصيت كند بايد اين مسير را ادامه بدهد و عقب نشيني نكند.
كارگردان مجموعه تلويزيوني «روز حسرت» درباره موسيقي «زير هشت» نيز گفت:موسيقي آخر ما موسيقي آرام بخشي است. چون سريال پرتنش است، با آقاي اصفهاني توافق كرديم كه مثل سريال رستگاران يك موسيقي آرام بخش داشته باشيم و حرف هاي سريال را هم بزند.موسيقي سريال «زير هشت» نمي توانست ريتميك و تين ايجري باشد چون فضاي آن نمي طلبد.
مقدم درباره اينكه شما حدود ده سال سابقه همكاري با آقاي سنگ چاپ داشتيد، چه شد كه در دو اثر اخير خود ايشان به عنوان دستيار اول كارگردان حضور ندارند، آيا دليل خاصي دارد، دليل خاصي نداد. او به مرزي رسيده بود كه خودش مي توانست به عنوان كارگردان مستقل فعاليت كند. افشين سنگ چاپ پس از بچه دار شدن درگير اين مساله شد و در زمان ساخت چارديواري در شمال بود و بعد از آن هم به عنوان افشين سنگ چاپ مستقل در حال فعاليت است و احساسم اين است كه بايد به جاهاي بزرگ تري برسد.
**نهج البلاغه يكي از منابع اصلي ما در نگارش «زير هشت» بود
سيروس مقدم در پاسخ به اين پرسش فارس كه در نگارش فيلمنامه از چه منابعي براي به تصويركشيدن درست بحث توبه استفاده كرديد، تاكيد كرد: نهج البلاغه و قرآن كريم و منابع ديگري با موضوع توبه منابع اصلي ما در نگارش فيلمنامه بود.
او درباره كارهاي بعدي خود نيز گفت: فعلا استراحت مي كنم. چون تمام انرژي ام تحليل رفته و ضمن اينكه فيلمنامه اي براي كار ندارم.
وي در پايان گفت وگوي خود با فارس درباره بازگشتش به عرصه سينما نيز گفت:اگر قصه خوب داشته باشم، بدم نمي آيد به سينما برگردم. تا به حال قصه خوبي كه تشويقم كند نداشته ام و قصه هاي سريال هايي كه به دستم مي رسد بسيار جذاب تر است.
گفت وگو از: مريم فيروزفر
منبع : 30dar30.com
سيروس مقدم كارگردان «زير هشت» گفت: ما براي جنگ با رسانه هاي قدرتمندي كه با اهداف شوم سريال مي سازند، دوبله مي كنند و در بهترين ساعت از شب پخش مي كنند، نمي توانيم با نگاه 20 سال پيش حركت كرده و به جنگ يك دشمن تا دندان مسلح برويم.
سيروس مقدم
http://media.farsnews.com/Media/8905/ImageNews/890517/8_890517_L600.jpg
سيروس مقدم كه تا به حال كارگرداني مجموعه هاي تلويزيوني «نرگس»، «پليس جوان»، «اغماء»، «رستگاران»، «پيامك از ديار باقي»، «چارديواري» و «زير هشت» را برعهده دارد، در نشستي با خبرنگار راديو و تلويزيون فارس درباره «زير هشت» و حواشي آن به گفت وگو نشست.
بنابراين گزارش، سيروس مقدم در ابتداي گفت وگوي مشروح با خبرنگار راديو و تلويزيون فارس درباره برخي حواشي پيش آمده براي سريال گفت: مثل اينكه كار خوب نبايد كرد، كار بي خاصيت، بي بو، يك دختر، يك پسر، يك كافي شاپ، يك خانه شيك و ملودرام آبكي، اگر چنين چيزي بسازي، نه كسي با تو كاري دارد و نه مشكلي پيش مي آيد. به محض اينكه يك كار اجتماعي مي سازي، همه مي گويند كه اوه... چرا داريم خاصيت پيدا مي كنيم و با اين وضعيت بايد به جنگ شبكه هايي نظير فارسي وان هم برويم و آنها را هم تعطيل كنيم.
**سريال «زير هشت» يك اتفاق خاص در زندگي «سيروس مقدم» است
مقدم در ادامه درباره فيلمنامه سريال «زير هشت» و انتخاب بازيگران آن به فارس گفت: سريال «زير هشت» يك اتفاق خيلي خاص در زندگي هنري و كاري سيروس مقدم محسوب مي شود. هم شكل گيري و هم چگوني تصويب مراحل فيلمنامه، هم پيش توليد، توليد و حال پخش آن در زندگي من يك اتفاق تازه و عجيب و غريب است. من پس از سريال «رستگاران» با سعيد نعمت الله ارتباط خوبي برقرار كرديم و به نظر مي رسيد كه نگاه مشتركي درباره نمايش، درام، موضوعات اجتماعي و ... داشتيم. همين نگاه مشترك سعيد نعمت الله را متقاعد كرد كه يك طرح چند صفحه اي به من بدهد و بعد آن را بنويسد.
وي ادامه داد: من از طرح خيلي خوشم آمده بود كه دو دليل داشت. يك اينكه با يك ضد قهرمان خسته، تنها، زخم ديده كه تمام جرم و گناهش اين است كه چند انگشتر بي قيمت را از يك طلافروشي مي دزدد و تاوان سختي مي دهد روبه رو بودم. دوم اينكه فضاهايي در فيلمنامه تصوير شده بود كه تا به حال خود من آنها را تجربه نكرده بودم و برايم جديد و جذاب بود. مثل گرمخانه ها، اوراقي ها، كارخانه جعبه سازي و ... به همين خاطر نعمت الله قرار شد طرح را بنويسد، در مرحله تصويب نيز دوستان نظراتي داشتند كه اعمال شد و از همان موقع كه قصه چند خطي را براي من تعريف كرد، پيشنهاد نقش عطا را به امير جعفري دادم. آن هم به چند دليل. اول اينكه علي رغم ظاهر زخمت عطاخان عمو زمخت عطا خانعمو، اين شخصيت بايد يك قلب كوچك، معصوم و مظلومي داشته باشد كه اين ويژگي ها در امير جعفري بود. براي نقش عيوضي نيز بازيگر پخته اي را ميخواستيم كه در واقع بتواند رابطه مراد و مريدي را با عطا درآورد و با آقاي پسياني هم همان موقع صحبت عيوضي را كرديم.
**براي انتخاب نقش «منيژه» به مشكل برخورديم
مقدم ادامه داد: با پايان ساخت چارديواري شروع به رايزني براي انتخاب ساير بازيگران كرديم. تنها جايي كه ما به مشكل برخورديم، انتخاب نقش منيژه بود كه تا 10 قسمت اول نقشي در سايه است و پس از آن كم كم كه بچه سقوط مي كند و مي ميرد، بازي اش شروع مي شود و ديگر تا آخر قصه را بايد پيش مي برد. به همين خاطر ترجيح دادم كه با يك بازيگر تئاتر كار كنم كه قدرت بازيگري اش بتواند هم تراز با امير جعفري، آتيلا پسياني و ساير دوستان باشد. به همين خاطر با خانم بهرام وارد مذاكره شديم. البته ايشان كمي سختشان بود كه پس از مدت ها دوري از تلويزيون و سريال مسافر كه با خود من كار كرده بود، دوباره در سريال بازي كند. وقتي هم كه من قصه را به خصوص سكانس بيمارستان و سقوط بچه را برايش فرستادم و گفتم شما به من بگو كه نقش به اين سختي را چه كسي مي تواند بازي كند، متقاعد شد و پذيرفت كه در اين سريال بازي كند.
وي با بيان اينكه «زير هشت» سخت ترين و رنج آورترين سريالي بوده كه ساخته ام و در ساخت آن رياضت بسياري كشيده ام، درباره دلايل سختي اين سريال به فارس عنوان داشت: كاري كه در هر قسمت 40 سكانس و در هر سكانس در يك لوكيشن، نسبت به سريالي كه هر قسمت آن در يك خانه يا پارك مي گذرد، طبيعتا توليد سختي دارد. فضاهاي خيلي پيچيده و چرك و چپولي در كار بود. كار در گرمخانه ها و يا زندان خيلي سخت بود. بهخصوص اينكه بخش عمده سريال ما در زمستاني مي گذشت كه سال گذشته خبري از سرما در تهران نبود و تمام اين فصل را بايد بازسازي مي كرديم.
كارگردان «زير هشت» در پاسخ به اين سؤال كه شما بيشتر از بازيگراني استفاده كرده ايد كه سابقه فعاليت در تئاتر دارند، آيا به خاطر توانايي بيشتر بازيگران تئاتر است يا در انتخاب بازيگران محدوديت داشته ايد؟ گفت: در سريال نقش ها بسيار سخت بود و يك ممارست، تمرين، رياضت و نظمي را مي طلبيد كه مختص بازيگران تئاتر است. اكثر بازيگران سريال «زير هشت» ريشه در تئاتر دارند و من اگر بين دو گزينه مردد بودم، بازيگري را انتخاب مي كردم كه سابقه حضور در تئاتر داشته باشد. بازيگران تئاتر بازيگران قدرتمند تري هستند.
سيروس مقدم
http://media.farsnews.com/Media/8905/ImageNews/890517/3_890517_L600.jpg
**به نگاهي كه از «زير هشت» حمايت كرد و پاي آن ايستاد آفرين مي گويم
وي در پاسخ به اين پرسش كه تصويب فيلمنامه «زير هشت » يك معجزه بوده است، دليل آن چيست؟ تصريح كرد: «زير هشت» موضوع جسورانه اي دارد و شخصيت هاي تازه تري در آن وجود دارد. فضاهاي عجيب و غريب تري هم دارد. به همين خاطر رفتن در دل فيلمنامه اي كه سر تا پايش بو و خاصيت و طرح مسائل و معضلات اجتماعي است، در ارتباط با آنچه كه ما در تلويزيون به عنوان سريال سازي مي بينيم، كار نو و جسورانه اي بود. به همين خاطر صد آفرين مي گويم به نگاهي كه از «زير هشت» حمايت كرد و از تصويب فيلمنامه تا ساخت و پخش پاي اين كار ايستاده است. بايد قبول كنيم كه سريال «زير هشت» يك كار بحث برانگيزي بود.
كارگردان سريال «چارديواري» درباره اينكه مشكلي با تلويزيون درباره فيلمنامه نداشتيد و يا درگير مميزي نشديد؟اظهارداشت: خير اتفاقا بهعكس. چون اين سريال از مرحله اول با نظارت شبكه جلو رفت و هر اصلاحاتي كه داشتند توسط نويسنده انجام مي شد، در زمان پخش هم با همين دقت روي آنتن رفت. در چند قسمت آخر نيز ما كمترين موارد اصلاحي را داشتيم و تقريبا كار به طور كامل روي آنتن مي رفت، به دليل اينكه از ابتدا معلوم بود كه «زير هشت» را بايد با بو و خاصيت و همين شكل و شمايل پذيرفت و روي آنتن برد و يا اينكه اصلا آن را پخش نكرد.
وي ادامه داد: حال كه به مرحله پخش رسيد، ديگر نمي توانيم بگوييم كه در لحظه سقوط بچه، اطرافيان بشكن بزنند و حركات موزون انجام بدهند. يا زماني كه عطا انگشتش را از دست مي دهد، لحظه دردناكي است و نمي توان موسيقي شاد براي آن گذاشت، چون لحظه لحظه دردناكي است. اساسا كارهاي اجتماعي به خصوص در ژانري كه به تراژدي نزديك مي شود دردآور و سخت است و به همين دليل چون سازمان مي دانست كه با سريالي با اين فرمت و ساختار روبرو است، پذيرفت كه با همين فرمت و ساختار هم آن را پخش كند.
اين كارگردان در پاسخ به اين سؤال كه «زير هشت» قصه تلخي برگرفته از دل اجتماع است و تلخي هاي بسياري دارد، نترسيديد كه اين تلخي ها مخاطب را آزار بدهد؟ عنوان داشت: بنا داشتم كه يك كار اجتماعي تاثيرگذار بسازم ولي بدعت و پايه گذاري آن توسط ذهن خلاق سعيد نعمت الله است كه چنين ايده اي را ارائه و آن را پرداخت كرد و تراژدي را به عميق ترين شكلش در يك موضوع اجتماعي مطرح كرد. از قديم هم گفته اند كه واقعيت تلخ است و شما نمي توانيد يك تصادف خون باري را با آواز و بشكن تعريف كنيد و حتما بايد با حزن و اندوه باشد چون روي شما تاثير گذاشته است و شما تحت تاثير آنچه ديده ايد، روايت مي كنيد.
سيروس مقدم در ادامه گفت وگو با فارس اشاره كرد: در اين زمينه من يك مثال مي زنم. من الآن به شما يك خرما به عنوان يك خوردني شيرين تعارف مي كنم. شما آن را ميل مي كنيد. همچنين يك بادام كه شما هنگام خوردن آن متوجه مي شويد بسيار تلخ است. عكس العمل شما نسبت به خوردن آن بادام چيست؟ آن را تف مي كنيد و ديگر هم نميخوريد. اما آيا مخاطب، بادام «زير هشت» را تف كرد؟ آن را پس داد و ديگر نخورد؟ نظرسنجي ها و آمار كه اين را نمي گويد. نشان مي دهد كه اتفاقا از وقتي كه تراژدي ما با سقوط بچه آغاز مي شود، مخاطبان ما نيز بيشتر مي شوند. پس بادام «زير هشت» تلخ نيست، بلكه بادام واقعي است و چون واقعيت مطرح مي شود، تلخي و شيريني چاشني آن است و ميزان پي گيري سريال از سوي مخاطب روزبه روز بيشتر شده است.
**«زير هشت» از لحاظ مخاطب شناسي بايد ديرتر پخش مي شد
سيروس مقدم در پاسخ به اين پرسش فارس كه «در سريال صحنه هايي تصوير مي شود كه حاوي خشونت است، شما با شبكه يك، صحبتي نداشته ايد كه حداقل در زمان پخش اين صحنه ها، علامت مخصوص بالاي سن 13 يا 16 را نشان بدهد كه اين گروه هاي سني بخش هاي خشونت آميز سريال را نبينند و حداقل خانواده ها در اين زمينه آگاهي داشته باشند؟» تصريح كرد: اين را ما نبايد تشخيص بدهيم. اين حرف شما از نظر من درست است و فكر مي كنم سريال «زير هشت» از لحاظ مخاطب بايد ساعت 23 و سريال «فاصله ها» ساعت 22 پخش مي شد. چون ما در «زير هشت» نمي توانيم از فاجعه قطع انگشت صحبت كنيم ولي آن را نشان ندهيم. چرا؟ چون كه يك بچه مثلا هفت ساله نبايد آن را ببيند. وي افزود: اين سازمان صداوسيماست كه بايد تشخيص بدهد كه سريالي با اين فرم و شكل، بايد در زمان ديرتري پخش شود و يك سريال ملايم تر در ساعت پخش زودتري قرار بگيرد. ما خوراك را تامين كرده ايم، اينكه اين خوراك در چه زماني به مشتريانش ارائه شود با مديران فرهنگي است.
**تكليف ساخت سريال ها بايد روشن شود
مقدم با بيان اينكه سريال «زير هشت» خشونتي نداشته است، به فارس گفت: ما نمي توانيم شترگاوپلنگ باشيم. بايد تكليفمان روشن شود. ما در «زير هشت» بايد با همين ساختار جلو مي رفتيم و نشان مي داديم لحظات خشونت را كه به نظر من طبيعت زندگي آدمي كه مثلا دستش قطع مي شود. نمي توان برخي صحنه ها را به خاطر خشن بودن حذف كرد. اين ذات «زير هشت» است تا بتواند تاثير خودش را بگذارد. براي اينكه عطا خان عمو سرش به سنگ بخورد، ما آن را از چاله و چوله هاي بسياري رد كرديم. اگر رنج عطا مي شد مثل كباب نپخته، كفشي كه برايش تنگ است، مسواكي كه برسش ريخته، ديگر توبه چه تاثيري مي توانست داشته باشد؟
** با نگاه 20 سال پيش نمي توان سريال سازي كرد
وي درباره اين مطلب كه رويه شتر گاو پلنگي تا به حال در سيستم سريال سازي ما وجود داشته و بسياري از مفاهيم از طريق غير مستقيم به خورد مخاطب داده شده است، اين بار شما سنت شكني كرده و به بسياري مسائل پرداخته ايد، اين نوآوري چطور شكل گرفت؟ اظهارداشت:ما براي جنگ با رسانه هاي قدرتمندي كه با اهداف شوم سريال مي سازند، دوبله مي كنند و در بهترين ساعت از شب پخش مي كنند، نمي توانيم با نگاه 20 سال پيش به جنگ يك دشمن تا دندان مسلح برويم. خودمان هم بكشيم، نمي توانيم.
وي ادامه داد: ما بايد از عوامل جذاب، تعليق و همه آنچه چارچوب قوانين اساسي، شرع و عرف به ما اجازه مي دهد، استفاده كنيم. هيچ جاي قانون اساسي ما و در شرع و عرف نديده و نشنيده و نخوانده ام كه نشان دادن انگشتي كه قطع مي شود زشت و ناپسند است. ما آزادي هاي بي بندوبار آن طرفي ها را كه نداريم. آيا ما مي توانيم تصاوير و يا روابط جنسي كه آنها نشان مي دهند، نشان بدهيم؟ مي توانيم از پوشش هاي آنچناني آنها براي ايجاد جذابيت استفاده كنيم؟ مي توانيم كنار استخر، دريا، بارها و مراكز فساد و فحشا را نشان بدهيم؟ نمي توانيم. آيا مي توانيم صحنه ها و ديالوگ هايي را كه در خلوت با يكديگر رد و بدل مي كنند داشته باشيم؟ نمي توانيم. ما همين ابزار اندك را داريم كه اگر خودمان هم بخواهيم دوباره از آنها حذف كنيم ديگر با چه عنصري مي خواهيم به جنگ با آنها برويم؟ با چه خاصيتي؟
**سريال «رستگاران» شاهكار من است
وي در ادامه گفت وگو با خبرنگار راديو و تلويزيون فارس گفت: من شاهكار دارم و پاي آن مي ايستم. شاهكار من در «رستگاران» بود كه «خجسته» را كه زني محجبه با اعتقادات مذهبي بود، قهرمان سريالي كردم كه سريال هايي نظير «جومونگ» را به زير كشيد. اين اسمش شاهكار است و من كه نبايد به خاطر آن توبيخ بشوم. حالا براي ايجاد جذابيت من دو لگد و اره اي كه دستي را مي برد نشان داده ام، كار خلاف عرفي كه انجام نداده ام. اگر اين عوامل هم از من بگيرند، آن وقت من چطور بايد به جنگ اين دشمنان مسلح بروم؟ و اين توقع را از من داشته و دارند كه «زير هشت» بايد فارسي وان را به سايه ببرد كه برده است. خوب با چه ابزاري بايد بروم؟ دستي را كه مي برد را ح چطور نشان بدهم؟ به جاي خون رنگ آبي نشان بدهم؟ خوب وقتي كسي دستش مي برد، خون مي آيد.
وي با بيان اينكه به خدا دل من پر است، تصريح كرد: فكر مي كنم كه بايد بروم يك سريال با حضور يك دختر و يك پسر، يك خانه و كافي شاپ بسازم و از اين مسائل هم خودم را خلاص كنم. براي مقابله كردن بايد ابزارت را بشناسي، تعليق و جذابيت هم در محدوده اي كه داري به كار ببري. ما كه از نشان دادن حتي يك تخت دو نفره در سريالهايمان معذوريم. چكار بايد بكنيم كه سريال هايمان بيننده داشته باشد؟ همه چيز را كه نبايد نشان بدهيم، پس من چطور بايد به مقابله با كارهاي شبكه هايي نظير فارسي وان بروم؟
مقدم در پاسخ به اين مسئله كه شما در عرصه سريال سازي به عنوان كارگرداني كه سال هاي متمادي است با تلويزيون كار مي كند، آيا طي سال ها توانسته ايد جريان سريال سازي را به سمت عميق تري هدايت كنيد و آيا اين فضا از سوي مسئولان براي شما باز شده است؟ تاكيد كرد: فضا بهتر شده، ولي به نظرم حل نشده است. همين كه سريالي نظير «زير هشت» پخش مي شود، يعني بهتر شده ولي به عنوان سريالي كه در حال پخش است و اين مباحث را پيرامون خود دارد، يعني حل نشده است.
وي ادامه داد: ذهن مخاطب، دوستان و مسئولان ما هنوز بر پاشنه 20 سال پيش مي چرخد. همچنان با نگاه مديريتي 20 سال پيش به سريال ها نگاه مي كنند. مخاطبان ما به روز شده اند و ديگر امكان ديدن سريال هايي نظير لاست، 24، فلش فوروارد و ... را دارند. ريتم و هيجان را مي شناسند و ما ديگر نمي توانيم اين مسائل را از سريال هايمان بگيريم و بگوييم سريال هاي خارجي را نگاه نكن و ما را نگاه كن. حداقل من بلد نيستم. ساخت سريال هاي سطحي ديگر جواب نمي دهد و اگر مي گويند نه، بسازند. با نگاه روز بايد به مسائل اجتماع نگاه كرد. ديگر نمي توان با نگاه 30 سال پيش به مسائل اجتماعي كه اين قدر فرق كرده، سريال سازي كرد. عناصري مانند ريتم، هيجان و تعليق وارد زندگي ما شده اند و نمي توانيم آنها را بگيريم كه اگر بگيريم، شكست خورده ايم. ما كه مراقب هجمه فرهنگي بيگانگان هم هستيم و براي مقابله با آنها دست به كار مي شويم هم بايد جواب پس بدهيم؟
** حق مخاطب است كه پس از 22 قسمت تاريكي، روشنايي ببيند
كارگردان مجموعه تلويزيوني «زير هشت» درباره اين موضوع كه سريال طي قسمت هاي اخير سريال كمي به سمت كليشه پيش رفته و يكباره قرار است در رحمت به سوي عطا باز شده و تمام اتفاقات خوب در قسمت هاي پاياني براي شخصيت اصلي سريال رقم بخورد، چرا سريال هاي ايراني از چنين آسيبي رنج مي برند؟ به خبرنگار فارس گفت: كليشه يعني چيزي كه به كل اثر ربط ندارد، در اثر ديده شود. مثلا يك نفر يك باره بدون هيچ سابقه اي شروع به نماز خواندن بكند. تعريف ما از كليشه اين نيست. عطا خان عمو در سريال ما همه جور بدبياري را آورده است و با اينكه سرقت انجام داده، ولي فطرت پاكي دارد. خداوند انسان ها را با فطرت پاك مي آفريند. عطا خان عمو نشأت گرفته از تربيت مادري است كه داغ يك ركعت نماز نخوانده را به دل شيطان گذاشته است و خواهرش هم زن محجبه اي است.
وي ادامه داد: عطا خان عمو از يك جايي بايد به فطرت پاك خود برگردد. جايي است كه يك آدم بي گناه تير مي خورد و عطا دچار عذاب وجدان مي شود و سر به بيابان مي گذارد و با خدا حرف مي زند و چشمش زني را مي بيند كه همذات پنداري مي كند براي عطا با مادرش كه در حق او ظلم كرده است. بعد از آن هم به سر خاك مادرش مي رود و آنجاست كه ناله هايش اوج مي گيرد و چون جايي ندارد كه برود، طبيعتا به امامزاده اي مي رود و حتي با اينكه مي گويد هوس نماز خواندن كرده ام، ولي ما نمي بينيم كه نمازي بخواند، در حالي كه بقيه مشغول خواندن نماز هستند. عطا در واقع از جايي كه به فطرت پاكش برمي گردد و به خدا مي گويد غلط كردم، يعني چه؟ يعني توبه كردم. آدمي كه توبه مي كند چه مسيري را پيش رو مي گيرد؟ اصلاح مسير گذشته اش. مسيري كه عيوضي طي هفت سال گذشته طي كرد و نتوانست حق الناسش را به طور كامل جبران كند ولي عطا مي خواهد تا زماني كه جوان است تمام اشتباهات خود را جبران كند و طبيعتا مسير توبه روشنايي است و تسبيحي كه در آب مي بيند، با فطرت پاك او در ارتباط است. او بارها سرش را در آب فرو كرده ولي چون تاريكي ذهنش را گرفته تسبيح را نمي بيند و اين بار كه توبه كرده، آن را مي بيند و شروع به تصحيح اشتباهاتش مي كند. البته باز هم تلخي هايي برايش پيش مي آيد ولي به مسير و سمت پذيرفتن توبه اش مي رود. چون بخشي از آن هم حق الناس است. عطا خانعمو پس از 22 قسمت تاريكي و بدبياري تازه وارد فضاي بازي مي شود و اين حق تماشاچي است كه پس از اين همه قسمت كمي روشنايي ببيند.
وي درباره اينكه شخصيت هاي سريال «زير هشت» هيچكدام خوب و بد نبودند و بيشتر بد و بدتر طراحي شده اند، اين طراحي نيز مخالف جريان سابق سريال سازي در ايران است و شخصيت ها از بدي شروع مي كنند و بدتر مي شوند و در نهايت روشن مي شوند، نيز گفت: اين مطلب كاملا درست است. حتي حاجي كارخانه نيز كه متدين و دست به خير است، مي بينيم كه در قضاوتش پيرامون عطا دچار اشتباه مي شود و همين باعث مي شود تا منيژه هم فكر كند كه عطا انگشترها را برده در حالي كه منصور آنها را برده است. اين خوبي و بدي ها در شخصيت ها از يك تولرانسي برخوردار است كه در عطا از بدي هايش شروع مي شود تا به خوبي برسد.
**داستان «زير هشت» به خاطر فرم واقعي به نظر مي رسد
سيروس مقدم در ادامه گفت وگو با خبرنگار فارس درباره اينكه «زير هشت» خيلي درگير فرم شده، گفت: به خاطر همين مساله فرم است كه اين قدر داستان آن واقعي به نظر مي رسد. در «زير هشت» ما دو راه جلوي پاي خود داشتيم. يك شكل اينكه مثلا الآن يك بچه اي جلويمان در حال غرق شدن است و ما به عنوان هنرمند آن را از دور مي بينيم و بعد هم غرق شدن به تصوير كشيده مي شود. اما روايت دوم اين است كه هنرمند لباسش را درمي آورد و در آب مي پرد و همراه بچه است و تلاش مي كند تا آن را بيرون بكشد و نجاتش بدهد. ما شكل دوم را در «زير هشت» انتخاب كرديم. به جاي اينكه وقايع نگاري كنيم، فوتو رمان بسازيم و از بيرون قصه را روايت كنيم، لباس هايمان را كنديم و كفش هاي آهنيمان را هم پوشيديم و رفتيم به دل ماجرا.
وي افزود: وقتي وارد ماجرا مي شوي، آن وقت تبديل ميشوي به يكي از شخصيت هاي ماجرا و نفس نفس مي زني، عقب نشيني ميكني، پي گير مي شوي و تبديل به يكي از آدم هاي ماجرا مي شوي. مجموعه «زير هشت» چون از درون تعريف شده، هيچ فرمي جز اين فرمي كه ما در نظر گرفتيم، نمي توانست اين حس زنده بودن، واقعي بودن و نفس كشيدن را به مخاطب القا كند. عطا خان عمو اگر قرار بود از بيرون روايت شود، در يك لانگ شات نعره اي مي زد و بعد مي افتاد و ما در سكانس بعدي و در بيمارستان متوجه مي شديم كه او انگشتانش قطع شده است. تاثيري هم نمي گذاشت و ديده هم نمي شد. دوربين ما در سريال مثل يك موجود زنده عمل مي كند، نفس نفس مي زند، جلو مي رود، دقت مي كند، جاهايي وحشت مي كند و عقب مي كشد و جاهايي مي دود. اين به دليل زنده بودن و واقعي بودن كار است.
وي گفت: ما هيچ جاي كار سكانس معمولي نداريم. وقتي مي خواهيم استرس را نشان بدهيم كه نمي توانيم از لانگ شات استفاده كنيم. وقتي ما دوربين را به حس بازيگر منتقل مي كنيم، آن وقت حركت آن هم تغيير پيدا مي كند. مطمئن باشيد با شيوه هاي قديمي نمي توان در مخاطب ايجاد حس كرد و بايد به جزئيات توجه كني.
**بازيگران «زير هشت» در ديالوگ ها بداهه گويي نداشتند
اين كارگردان تلويزيون در ادامه درباره ديالوگ هاي اثر نيز عنوان داشت: يكي از دلايل آشنايي من با سعيد نعمت الله ديالوگ نويسي اوست. او ديالوگ هاي خوبي مي نويسد. ديالوگ هاي ادبي كه به زبان محاوره به شدت نزديك است به شرطي كه توسط بازيگر خوب ادا شود و شكل ادبي و كلاسيك به خود نگيرد. ديالوگ ها كاملا براساس فيلمنامه پيش رفته و هرجا نيازي به تغيير بوده، با آقاي نعمت الله هماهنگي شده و ما استفاده از بداهه نداشته ايم.
وي همچنين درباره اينكه شما پيش از «زير هشت» مجموعه «چارديواري» را كارگرداني كرديد، آيا ساخت يك اثر تراژدي پس از ساخت يك اثر طنز در كار كارگردان اختلال ايجاد نمي كند و شما دچار تضاد نشديد؟تصريح كرد: من كار رستگاران را سال گذشته ساختم كه كار سخت و تلخي بود، پس از آن احساس كردم كه دوست دارم يك كار طنز با درون مايه اجتماعي بسازم و «چارديواري» را ساختم و از ساخت آن استقبال كردم تا فضاي خودم و مخاطبم را عوض كنم و كاملا آگاهانه بود.
مقدم همچنين در پرسش فارس مبني بر اينكه آيا بحث قديمي نداشتن فيلمنامه و به روز ساختن كار در اين سريال هم وجود داشت؟ گفت: ما زماني كه كار ساخت سريال را آغاز كرديم، 16 قسمت فيلمنامه كامل بود كه براي دو ماه كار ما كافي بود. بقيه هم تكه تكه به ما رسيد و كار را با آرامش ساختيم و الآن هم ده روزي است كه تصويربرداري به پايان رسيده و ديگر گريبان گير شتاب زدگي و عقب افتادگي در كار نيستيم. سريال «زير هشت» در شرايط بسيار نرمالي ساخته شد، چون كيفيت برايم خيلي مهم بود.
**به «زير هشت» نمره 70 مي دهم
وي در پاسخ به اين سؤال كه الآن به نتيجه دلخواهتان رسيده ايد، تصريح كرد: نتيجه دلخواه هيچ وقت فراهم نمي شود، چون روياهاي انسان هيچ وقت به پايان نمي رسد. سريال «زير هشت» مي توانست خيلي از اين بهتر و قوي تر باشد. در مجموع با توجه به شرايط و تجربيات، به اين سريال نمره 70 مي دهم.
مقدم در پاسخ به فارس مبني بر اينكه نقاط ضعف «زير هشت» را در كجاها مي بينيد، عنوان داشت:يك بخشي برمي گردد به چند شخصيت كه دوستشان داشتم و مي شد آنها را بيشتر درگير قصه كرد. مثل موسي و دخترش كه لباس پسرانه مي پوشيد. اما چون داستان ما متعلق به عطا بود ما نتوانستيم به آن بپردازيم. در چند نقش هم مي توانستيم انتخاب هاي متناسب تري داشته باشيم. چند سكانس هم هست كه من مي توانستم بهتر كارگرداني كنم و بخشي به خستگي من برمي گشت و بخشي هم به شرايط بازيگري برمي گشت كه روي فرم نبود و متوجه نمي شد كه من از او چه مي خواهم و مسائلي نظير تداخل كار.
وي پيرامون اينكه معتقد هستيد كه تلويزيون كمي درها را براي بيان مسائل اجتماعي باز كرده است، تاكيد كرد: اتفاقا به همين خاطر صداوسيما بسيار تحت فشار است. چون هر كار نو و جديدي يكسري عكس العمل ها و نظرهايي را با خود به همراه مي آورد كه به نظرم صداوسيما در مقابل آنها بايد مقاومت كند، اگر مي خواهد تلويزيون را داراي بو و خاصيت كند بايد اين مسير را ادامه بدهد و عقب نشيني نكند.
كارگردان مجموعه تلويزيوني «روز حسرت» درباره موسيقي «زير هشت» نيز گفت:موسيقي آخر ما موسيقي آرام بخشي است. چون سريال پرتنش است، با آقاي اصفهاني توافق كرديم كه مثل سريال رستگاران يك موسيقي آرام بخش داشته باشيم و حرف هاي سريال را هم بزند.موسيقي سريال «زير هشت» نمي توانست ريتميك و تين ايجري باشد چون فضاي آن نمي طلبد.
مقدم درباره اينكه شما حدود ده سال سابقه همكاري با آقاي سنگ چاپ داشتيد، چه شد كه در دو اثر اخير خود ايشان به عنوان دستيار اول كارگردان حضور ندارند، آيا دليل خاصي دارد، دليل خاصي نداد. او به مرزي رسيده بود كه خودش مي توانست به عنوان كارگردان مستقل فعاليت كند. افشين سنگ چاپ پس از بچه دار شدن درگير اين مساله شد و در زمان ساخت چارديواري در شمال بود و بعد از آن هم به عنوان افشين سنگ چاپ مستقل در حال فعاليت است و احساسم اين است كه بايد به جاهاي بزرگ تري برسد.
**نهج البلاغه يكي از منابع اصلي ما در نگارش «زير هشت» بود
سيروس مقدم در پاسخ به اين پرسش فارس كه در نگارش فيلمنامه از چه منابعي براي به تصويركشيدن درست بحث توبه استفاده كرديد، تاكيد كرد: نهج البلاغه و قرآن كريم و منابع ديگري با موضوع توبه منابع اصلي ما در نگارش فيلمنامه بود.
او درباره كارهاي بعدي خود نيز گفت: فعلا استراحت مي كنم. چون تمام انرژي ام تحليل رفته و ضمن اينكه فيلمنامه اي براي كار ندارم.
وي در پايان گفت وگوي خود با فارس درباره بازگشتش به عرصه سينما نيز گفت:اگر قصه خوب داشته باشم، بدم نمي آيد به سينما برگردم. تا به حال قصه خوبي كه تشويقم كند نداشته ام و قصه هاي سريال هايي كه به دستم مي رسد بسيار جذاب تر است.
گفت وگو از: مريم فيروزفر
منبع : 30dar30.com