B a R a N
2nd August 2010, 10:59 PM
مطالعات و تحقیقات به ثبت رسیده كه در حال حاضر در دسترس ماست، به خوبی از نقش تبلیغات در بازار جهانی ما را آگاه ساخته است.
اما شاید همهی ما از نحوهی چگونگی تبلیغات، شرایط آن و حتی بافت جغرافیایی كه قرار است محصول ما در آنجا تبلیغ شود و همچنین اطلاع از این كه محصول مورد نظر برای چه گروه سنی و كدام طبقهی جامعه و این كه چه شرایط فرهنگی و مذهبی در آن قسمت حاكم است را به خوبی مطلع نباشیم. به طور مثال آیا ما تحقیقات و مطالعاتی بر روی خواستههای گروههای سنی در امر تبلیغات داشتهایم؟
آیا تاكنون به این موضوع توجه كردهایم كه این محصول برای جنس مذكر محسوستر و مورد استقبال بیشتر است یا برعكس؟
آیا تاكنون فكر كردهایم كه شرایط فرهنگی و نوع نگرش مردم و شناخت آنها در مورد تبلیغات چگونه است؟
آیا تاكنون به جایگاه تبلیغ مورد نظرمان فكر كردهایم؟
بله، متاسفانه در جامعهی ما نگاه درست و دقیقی به این مطلب بسیار حساس وجود ندارد و تبلیغات در اماكن نادرست، همچنین بدون توجه به این موضوع كه كدام یك از اقشار جامعه باید به این تبلیغ توجه كنند، نصب و اجرا میشوند.
در امر تبلیغات اولین شرط در نظر گرفتن گروههای سنی میباشد كه شامل:
كودكان 3 تا 10 سال
نوجوانان 10 تا 15 سال
جوانان 15 تا 35 سال
افراد میانه سال از 35 تا 50 سال
افراد مسن یا پیر از 50 سال به بالا
سپس دومین قانون مهم بعد از تقسیمات گروه سنی، در نظر گرفتن جنسیت، مذكر یا مونث بودن آنها میباشد.
مرحلهی بعد، دقت ویژه به این موضوع كه این دسته افراد از كدام طبقهی اقتصادی و یا طبقهی فرهنگی جامعه میباشند.
در نهایت شناخت و آگاهی كامل نسبت به این موضوع و تكمیل كار تبلیغاتی با در نظر گرفتن شرایط نصب درست و یا جایگاه دقیق تبلیغ مورد نظر میباشد.
ما در ارتباط با همین موضوع، چكیدهای از اطلاعاتی را كه تاكنون به ثبت رسیده در اختیار شما میگذاریم. در این مقاله گروه سنی كودكانی از 3 تا 10 سال را بررسی میكنیم.
آنچه كه در تبلیغات در ارتباط با كودكان مهم میباشد، دانستن این موضوع است كه وجه اشتراك كودكان با یكدیگر بسیار زیاد میباشد و این برعكس افراد بالغ است كه با تغییر فراوانی بین طبقات آنها چه از لحاظ فرهنگی و یا مذهبی و یا مالی روبهرو هستیم. به طور مثال تمامی كودكان علاقهی ویژهای به رنگ دارند. شاید خانوادهها یا افراد دیگر فكر میكنند كه كودكان رنگها را تشخیص نمیدهند ولی آنچه كه صحیح است، آشنا نبودن نام رنگها برای كودكان است. آنها به صورت كاملی میتوانند رنگها را از یكدیگر تشخیص دهند.
در سه عنصر گرافیكی فرم، رنگ و نور كودكان به رنگ و فرم نگاه ویژهای دارند. حال ما با نگرشی دقیقتر و باز به این موضوع میپردازیم. اما در شروع باید دید كه چه محصولی مورد نظر این گروه سنی میباشد و این گروه به چه چیزهایی در بازار امروزی علاقه دارند و سپس بعد از انتخاب محصول مورد نظر، بحث دربارهی چگونگی ارایهی این محصول میباشد.
در این گروه سنی كودكان، سه دسته از محصولات كارخانهها و كمپانیهای تولیدكنندهی وسایل سرگرمی كودكان و تقویت حافظه و بالا بردن استعداد آنها و نیز كتابها و نشریات ویژهی آنها هستند كه جزء مهمترین دسته از محصولات در ارتباط با این ردهی سنی میباشند.
اگر به اصول روانشناسی كودكان برگردیم، خواهیم دید كه كودكان همیشه به منحصر به فرد بودن اشیا و وسایل و از حالت طبیعی خارج بودن آنها و فضای غیر از فضای واقعی علاقه دارند. پس به این نتیجه میرسیم كه از پایه تا انتهای كار باید دقت ویژهای در جهت ساخت و تدارك بستهبندی محصول و یا حتی طرح اصلی ساخت محصول و نوع تبلیغات و یا جایگاه و نصب آن داشت طوری كه مطلوب سلیقه و خواستهی كودكان باشد.
یكی از مشخصههایی كه در كودكان وجود دارد قدرت بالای یادگیری و در خاطر سپردن مطالب میباشد كه همین امر كمك چشمگیری به پدیدهی تبلیغات در ارتباط با كودكان مینماید.
جدول زیر پروسهی شروع تا پایان تبلیغ و ارتباط آن با كودكان را نشان میدهد.
انتخاب محصول _____ انتخاب رنگ و فرم مناسب _____ اجرای تبلیغ و سپس نصب یا قرار گرفتن صحیح آن در جایگاه ویژهی خود _____ آشنا كردن كودكان با این محصول _____ اقدام به فروش محصول
ما در شروع كمی دربارهی انتخاب محصول صحبت كردیم و حال توضیح مسئله را گستردهتر میكنیم.
كودكان از هر دسته و هر قشری كه باشند نیاز به مواد غذایی چه در اوقات تفریح، چه در مهد كودكها و دبستانها و یا گردش و... دارند. از این رو یكی از محصولاتی كه رابطهی مستقیم با كودكان داشته و بسیار وابسته به نوع طراحی و تبلیغ در موفقیت خود و كسب بالاترین حد فروش میباشد، محصولات غذایی است كه به صورت مستقیم و بدون طبخ و یا نیاز به تركیب با محصول دیگر موجود میباشد به طور مثال پاكتهای شیر و آب میوه و نوشیدنیهای كوچك، كیكها و بیسكویتها، بستنی، شكلات و...
گروه بعدی محصولات آموزشی، سرگرمی و همچنین اسباببازی میباشند و گروه بعدی موثر در كودكان مجلات، كتابها، انواع كاست cd و dvd های آموزشی و یا سرگرمی و یا داستان میباشد. پس از انتخاب محصول انتخاب شكل و فرم آن مطرح است كه باید با مشاوره با یك طراح، یك روانشناس تبلیغاتی و صاحبین كالا به خوبی از ویژگیهای فرم و نوع بستهبندی یا شكل دادن به محصول آگاهی یافت.
با مطالعه بر روی اصول تبلیغاتی و روانشناسی كودكان به این اصل برمیخوریم كه كودكان به رنگهای شاد و زنده كه دارای براقیت ویژهای هستند و فرمهایی كه از حالت طبیعی و نرمال خود خارجند علاقهی شدید دارند.
اما در مقایسهی بین رنگ و فرم به این نتیجهی ثبت شده میرسیم كه بیش از 70 درصد كودكان رنگ شاد را حتی به فرمهای بسیار فانتزی و غیر واقعی و عناصر دیگر ترجیح میدهند، به طور مثال اگر شما دو بسته شیر پاكتی را به عنوان تغذیهی مدرسه در كیف كودك خود بگذارید و به او حق انتخاب بدهید با شرط این كه یكی از بستهها به صورت كلاسیك (مكعب مستطیل) و دیگری به صورت هرمی شكل باشد به یقین كودك بستهی هرمی شكل را انتخاب میكند. دومین حالت در كودكان علاقهی شدید آنها به بزرگ بودن كالا میباشد زیرا كودكان درك عدد و وزن و دیگر اطلاعات محصول را ندارند و فقط به ازدیاد یا بزرگی آن توجه میكنند. در ارتباط با مثال بالا اگر یك بستهبندی شیر پاكتی به شكلی طراحی شود كه دارای طولی به اندازهی 10سانتیمتر و دیگری به اندازهی طولی برابر با 7 سانتیمتر اما با وزنی مشابه باشد، اطمینان داشته باشید كه كودك پاكت 10سانتیمتر را انتخاب میكند.
همین امر باعث شده تا مشاورین تبلیغاتی در تمام دنیا به این مطلب پی ببرند كه تمامی كودكان بیش از دیگران در گروههای سنی مختلف از قوای بصری خود بهره میگیرند و به این نتیجه رسیدهاند كه رنگ و انتخاب آن بیش از فرم و اندازهی آن میتواند موثر باشد.
اما در انتخاب رنگ در عرصهی تبلیغات ما از ثبات خاصی برخوردار نیستیم ولی طرح كلی برای آن داریم. به این طریق است كه دختران در این گروه به رنگهایی كه به نام ترش و شیرین معروفند، علاقهی خاصی دارند كه معمولترین و رایجترین آن رنگ سبزچمنی (كه به رنگ ترش معادلسازی شده) و رنگ صورتی ( كه به رنگ شیرین معروف است) میباشد.
همین تحقیقات باعث شد كه برای اولین بار كمپانی عروسك باربی آرم و بسته بندی تجاری خود را با تركیب این دو رنگ به بازار ارایه كرد و با مطلق كردن رنگ صورتی در تمامی محصولات خود باعث شده تا هر فردی در هر كجای دنیا با دیدن این رنگ، سریع تصویر عروسكها و یا محصولات این كمپانی در ذهنش تداعی شود. همچنین دریافتند كه جنس مونث در هر گروه سنی علاقهی بسیاری به رنگهای سرد و رایحههای خنك دارند. از این رو مشاورین تبلیغاتی برای مورد پسند بودن محصولاتی كه در ارتباط با این جنسیت هستند همیشه از عناصر طبیعی یا غیر طبیعی اما با رنگ سرد و به سادهترین حالت حتما از تركیب رنگ سفید با رنگهای دیگر برای سرد كردن آن استفاده میكنند. اما در جنس مذكر چه كودك چه بزرگسال خلاف این اصل حاكم میباشد و تمایل شدید آنها به گرمی و دیدن حرارت در رنگ و یا حتی رایحه را میتوان دید كه همین اصل در كودكان پسر نیز دیده میشود با اضافه كردن این قانون كه كودكان پسر علاقهی شدیدی به كنتراستهای بالای رنگی نیز دارند. برای این گروه نمونهی موفقی كه در دست هست اسباببازیهای تفریحی آموزشی كمپانی لگو میباشد كه در قطعات پازلی شكل خود بسیار از كنتراستهای سرمهای و زرد یا سبز و قرمز و دیگر تضادهای رنگی استفاده كرده است. این كمپانی با موفقیت بالایی چه در امر تبلیغات و چه در عرصهی تولید برخوردار بوده زیرا كه تمامی اصول ذكر شده مانند بزرگی قطعات، كنتراست رنگی، شاد و براق بودن رنگ آن، حالتهای غیر طبیعی و بافت عجیب آن را رعایت كرده و در محصولات آن مشهود است.
ما در بالا به این موضوع اشاره كردیم كه در انتخاب رنگ ثبات ویژهای را نداریم، حال میتوانیم اشاره كنیم كه چطور به این نتیجه رسیدهایم، گفته شد كه همهی ما با دیدن رنگ صورتی به یاد عروسك باربی یا سرمهای زرد به یاد قطعات لگو میافتیم. بله در بعضی زمانها حضور موفق بعضی از كارحانههای تولیدكننده باعث تاثیر گذاری مستقیم بر روی ذهن افراد میشود. از همین رو فقط برای دستهبندی رنگها بهتر است به این موضوع توجه شود كه كدام گروه به رنگهای گرم و پر انرژی علاقه دارند اما این مطلب به این منظور نیست كه كودكان اختلاف رنگ و یا شناخت آن را در این طیف بالا احتیاج دارند بلكه برعكس همین موضوع توسط كمپانی موفق هال مارك ثابت شده. این كمپانی طبق تحقیقاتی كه توسط دیزاینرها و همچنین مشاورین تبلیغاتی و روانشناسان خود داشت به این مطلب كه كودكان به نكات بسیار ریز به صورت ذاتی اهمیت میدهند و برای آنها به صورت كاملی مشهود میباشد در صورتی كه برای بزرگسالان به طور كلی به چشم نمیآید، رسید.
آزمایش به این طریق بود كه عروسكی به شكل خرس به رنگ خاكستری متوسط با یك بینی كه به شكل گرد و بسیار كوچك بود با رنگ آبی به طور مداوم با فرمهای متفاوت تولید میشد، بعد از چندی همان عروسك با همان ویژگی فقط با بینی صورتی رنگ وارد بازار شد كه كودكان دختر استقبال بیشتری از آن كردند و یا این كه كودكان بر روی خرس بینی صورتی اسامی دخترانه و بر روی دیگری اسامی پسرانه گذاشتند و این در صورتی بود كه در فرم صورت خرس هیچگونه اختلافی كه بتواند به كودك كمك كند تا تشخیص در نام گذاری آن را بدهد نبود و این مطلب در تمامی عروسكها وجود دارد. مسئلهی بعدی پس از دقت بالای كودكان به رنگ و نكات ظریف، ثبت این مسئله بود كه افراد بزرگسال به ندرت متوجه این اختلاف می شدند. این نكته باعث شد تا این شركت بیش از پیش به مسئلهی رنگ در تولید ودر تبلیغ اهمیت دهد.
بعد از انتخاب محصول، رنگ و سایز وفرم را داشتیم كه نیاز به فعالیت تبلیغاتی با حفظ همان كاراكترها برای تبلیغ محصول مورد نیاز داریم. مثلا اگردر مشاوره با كارشناسان تهیهی محصول به رنگ سرمهای و نارنجی در نظر گرفته شده باید در مرحلهی تبلیغ به شیوهی حساب شده و دقیق از همان عناصر و رنگها استفاده كرد تا تاثیر دوچندانی در ثبت تبلیغ در ذهن مصرف كننده داشته باشیم.
برای تبلیغ محصول به جز مواردی كه از قوای بصری استفاده میشود امكان استفاده از قوای شنوایی نیز وجود دارد. به طور مثال همانگونه كه ذكر شد كودكان دیدی تیزبینانه و قوهی درك و ثبت بالایی دارند كه از آن میتوان در راستای تبلیغات شنیداری استفاده كرد. زیرا كه تبلیغات ریتمیك و آهنگین از بازدهی بالایی برخوردارند و كودكان به راحتی موزیك یا شعر تبلیغاتی را حفظ میشوند.
مثلا در اماكنی كه كودكان با یكدیگر هستند و درحین بازی كردن شعر میخوانند تا سالیان طولانی در ذهن خود میسپارند مانند شعرهایی كه كودكان در مدرسه حفظ میكنند و تا زمان كهولت سن آن را به یاد میآورند. پس یكی از طرق موفق تبلیغ، میتواند شنیداری نیز باشد. هر چند كه به كرات در كتب یا مقالههای مختلف تبلیغاتی ثبت شده كه اثر تصویر از صدا بیشتر میباشد از همین رو بیشتر مشاورین تبلیغاتی از استفادهی این دو با هم بهره میبرند كه میتواند به صورت كلیپهایی كه از تلویزیون پخش میشود، باشد. یا این كه به صورت عروسكهای رباتی شكل یا عروسكهایی كه با قرارگیری یك انسان در پوشش لباسی یك شخصیت عروسكی است، صورت میگیرد. این موارد احتیاج به بحث مفصلی دارد كه ما در اینجا به چكیدهای از آن اشاره میكنیم كه حتی در بین این تبلیغات نیز گروهی بر دیگری پیشی دارند و این به چه علت میتواند باشد؟
پس ما تا اینجا به برتری تصویر بر صدا آگاه شدیم اما خود تبلیغات تصویری به دستههای گوناگونی تقسیم میشوند مثل تبلیغات تلویزیونی، اجرا توسط عروسكها چه به صورت رباتی و چه به طریقهی اجرا توسط انسان، تبلیغات توسط مجلات و پوسترها، بیلبوردها و...
در گروه سنی كودكان تبلیغات بدون صدا یا حركت كمترین حالت جلب توجه را شامل میشود مثل پوسترها، مجلات و...
نوع بعدی، تبلیغات توسط تلویزیون و یا انواع رسانههای بصری و یا اجراهای نمایشی است كه میتواند از همراهی موزیك و ریتم بهره ببرد كه بالاترین درجه را به خود جذب میكند.
آیا تاكنون به این موضوع دقت كردهاید كه خود این تبلیغات كه هم اكنون آنها را درجهبندی كردیم بسته به شرایط اقتصادی كارخانهی تولیدكننده و یا وابسته بودن، شرایط فصلی، جغرافیایی یا فرهنگی میتواند به صورت كامل جابهجا شود به طور مثال:
سادهترین روش ثبت تحقیق تبلیغاتی است كه توسط یكی از دانشگاههای اروپایی در مورد جابهجایی طبقات تبلیغات بصری در فصول مختلف انجام گرفت. یكی از نمونههای آن به این طریق میباشد كه بعد از یك سری تحقیق كافی و دقیق در بیشتر كشورها به این نتیجه میرسیم كه تبلیغات تلویزیونی نسبت به تبلیغات اجرایی توسط عروسكهای رباتی یا انسان در دو 6 ماههی سال به صورت باور نكردنی قابل جابهجایی با یكدیگر از لحاظ رتبهبندی میباشند كه به این صورت ثابت شد كه تبلیغ برای كودكان در تلویزیون در 6 ماه سرد سال یا فصل پاییز و زمستان دو برابر موفقتر نسبت به اجرا توسط عروسك در خیابانها یا پاركها و دیگر اماكن كه كودكان در آن حضور دارند میباشد.
اما در 6 ماه دوم سال، برعكس این قضیه حاكم است و این به چند دلیل بوده كه مهمترین آن كوتاه بودن روز در فصل سرد و همچنین در خانه ماندن كودكان به علت سرما میباشد و البته مهمترین عامل، سرگرم بودن كودكان نیز به آموزش چه در مقطع دبستان یا پیش از دبستان است. اما در 6 ماه گرم سال با طولانی بودن روز اوقات بیشتری برای سرگرم كردن كودكان توسط خانواده یا كانونها وجود دارد. تمامی محیطهای تفریحی ساعات بیشتری را كار میكنند، خانوادهها در ایام تعطیل با درگیری كمتر فكری روبهرو هستند و عامل مهمتر انرژی بیشتر كودكان در این فصل و تمایل بیشتر آنها به ارتباط و سرگرم شدن با انواع وسایل تفریحی میباشد.
پس این مسئله كه شرایط جغرافیایی و زمانی تا چه اندازه در تبلیغات مهم میباشد نباید هرگز به فراموشی سپرده شود و امیدواریم در كشورمان بستری فراهم شود تا در این رابطه، اطلاعات جامع و كاملتری در اختیار دوستداران این علم یا صنعت قرار گیرد زیرا كه دامنهی تبلیغات به قدری گسترده و وسیع است كه حتی در چندین كتاب نیز گنجانده نمیشود ولی امیدواریم كه با ذكر این موارد به خوانندگان و علاقهمندان به صنعت و علم تبلیغات كمك شود تا دید بازتر و وسیعتری نسبت به این علم وسیع داشته باشند و به آن زیركانهتر نگاه كنند.
در مبحث تبلیغات و كودكان باید حداكثر استفاده از مطالب روانشناسی كودكان انجام گیرد تا به بالاترین حد موفقیت كاری رسید. به طور مثال یكی دیگر از اصول روانشناسی كودكان این است كه كودكان به مسابقه علاقهمند بوده و گرفتن هدیه و فراموش نكردن آن را در خود به صورت ذاتی دارا هستند پس این فرصت مناسبی است برای تبلیغات به این طریق كه با برگزاری مسابقات در بین اجتماع كودكان به فرد برنده به عنوان جایزهی نمادی از خود آن محصول كه میتواند شامل مدال یا تقدیر نامهای با درج آرم یا لیبل همان شركت و یا اهدای جایزهای از محصولات خود كمپانی باشد كه بسته به موقعیت و شرایط اقتصادی كارخانههای تولیدكننده، متغیر میباشد.
بعد از اجرای تمامی این موارد با مسئلهی دیگری كه در تبلیغ محصول روبهرو هستیم جایگاه مناسب آن میباشد چرا كه هر كدام از گروههای تبلیغی احتیاج به شرایط و جایگاه ویژهای دارند كه اگر در مكان آن دقت لازم به عمل نیاید ممكن است نتیجهای كاملا معكوس را داشته باشیم.
به طور مثال برای پوسترها و یا بیلبوردها و هر گونه تبلیغات كه به صورت ثابت و بدون نقش كلام و صوت میباشد در مسیرهای مدرسه، مهد كودك یا اماكن تفریحی كودكان واقع میشود. حال اگر همین تبلیغات در كنار دستگاههای بازی در پاركها یا فروشگاهها نصب شود چطور؟ نتیجهای دقیقا معكوس را میدهد زیرا كه كودكان مجذوب دنیای پیرامون خود شده و دیگر توجهای به یك شی بیصدا و ثابت بدون حركت را ندارند. بلكه در كنار این وسایل بازی بهترین حالت ایجاد مسابقات تبلیغاتی یا حضور عروسكهای رباتی یا اجرای انسان میباشد كه شور و اشتیاق كودكان را نیز چند برابر كرده و همچنین باعث ایجاد رابطهای نزدیك بین كودك و محصول میشود در صورتی كه اگر همین اجرا یا مسابقه در خیابان یا مسیر حركتی میبود تعداد بازدید كنندگان محدود و ارتباط كودك تنگتر میشد.
همانطور كه نوع محصول مورد نظر برای تبلیغ به شرایط آب و هوایی و دیگر شرایط ذكر شده ربط پیدا میكند همچنین به مسئلهی مهم زمان شروع تبلیغ نیز ارتباط مییابد به طور مثال:
تبلیغات تلویزیونی در ارتباط با كودكان در ظهر اثر بالاتری نسبت به غروب یا شب دارد. همچنین اجرای نمایشی یا مسابقات تبلیغاتی اثر بالاتری را در هنگام غروب آفتاب در مقایسه با ظهر دارا هستند.
با رعایت كردن شرایط ذكر شده به صورت قابل توجهی سطح فروش محصول در ارتباط و وابستگی آن به تبلیغ بالا میرود كه نوع سیستم فروش محصول میتواند تا حدودی با نوع تبلیغ آن رابطه داشته باشد مثل فروش محصول به صورت مستقیم در همان مكان كه محصول را تبلیغ میكنیم یا در همان زمان برقراری اجرای مسابقه. ولی به طور كلی این مسئله رابطهی كمتری با تبلیغ دارد و تا زمان اجرای این مرحله همه چیز به صورت كلی تحت تاثیر سیستم و نظام تبلیغاتی آن میباشد زیرا كه در این مرحله كه شیوهی فروش آن میباشد به گروههای دیگری كه اقتصاد و فروش را در كارخانهها به عهده دارند (گروه مالی شركتها) ارتباط مستقیم دارد و مشاورین تبلیغاتی فقط با در نظر گرفتن شرایط میتوانند پیشنهادهای خود را برای اجرای بهتر و موفقتر به این گروه تقدیم كنند زیرا كه تمام عوامل برای موفقیت در بازار دست به دست هم میدهند تا محصول به بالاترین حد فروش برسد كه با كسب این حالت موفقیت بالاتری برای هر یك از گروهها در نوع عملكرد خود میباشد.
منبع : نشریه مهندسی تبلیغات
اما شاید همهی ما از نحوهی چگونگی تبلیغات، شرایط آن و حتی بافت جغرافیایی كه قرار است محصول ما در آنجا تبلیغ شود و همچنین اطلاع از این كه محصول مورد نظر برای چه گروه سنی و كدام طبقهی جامعه و این كه چه شرایط فرهنگی و مذهبی در آن قسمت حاكم است را به خوبی مطلع نباشیم. به طور مثال آیا ما تحقیقات و مطالعاتی بر روی خواستههای گروههای سنی در امر تبلیغات داشتهایم؟
آیا تاكنون به این موضوع توجه كردهایم كه این محصول برای جنس مذكر محسوستر و مورد استقبال بیشتر است یا برعكس؟
آیا تاكنون فكر كردهایم كه شرایط فرهنگی و نوع نگرش مردم و شناخت آنها در مورد تبلیغات چگونه است؟
آیا تاكنون به جایگاه تبلیغ مورد نظرمان فكر كردهایم؟
بله، متاسفانه در جامعهی ما نگاه درست و دقیقی به این مطلب بسیار حساس وجود ندارد و تبلیغات در اماكن نادرست، همچنین بدون توجه به این موضوع كه كدام یك از اقشار جامعه باید به این تبلیغ توجه كنند، نصب و اجرا میشوند.
در امر تبلیغات اولین شرط در نظر گرفتن گروههای سنی میباشد كه شامل:
كودكان 3 تا 10 سال
نوجوانان 10 تا 15 سال
جوانان 15 تا 35 سال
افراد میانه سال از 35 تا 50 سال
افراد مسن یا پیر از 50 سال به بالا
سپس دومین قانون مهم بعد از تقسیمات گروه سنی، در نظر گرفتن جنسیت، مذكر یا مونث بودن آنها میباشد.
مرحلهی بعد، دقت ویژه به این موضوع كه این دسته افراد از كدام طبقهی اقتصادی و یا طبقهی فرهنگی جامعه میباشند.
در نهایت شناخت و آگاهی كامل نسبت به این موضوع و تكمیل كار تبلیغاتی با در نظر گرفتن شرایط نصب درست و یا جایگاه دقیق تبلیغ مورد نظر میباشد.
ما در ارتباط با همین موضوع، چكیدهای از اطلاعاتی را كه تاكنون به ثبت رسیده در اختیار شما میگذاریم. در این مقاله گروه سنی كودكانی از 3 تا 10 سال را بررسی میكنیم.
آنچه كه در تبلیغات در ارتباط با كودكان مهم میباشد، دانستن این موضوع است كه وجه اشتراك كودكان با یكدیگر بسیار زیاد میباشد و این برعكس افراد بالغ است كه با تغییر فراوانی بین طبقات آنها چه از لحاظ فرهنگی و یا مذهبی و یا مالی روبهرو هستیم. به طور مثال تمامی كودكان علاقهی ویژهای به رنگ دارند. شاید خانوادهها یا افراد دیگر فكر میكنند كه كودكان رنگها را تشخیص نمیدهند ولی آنچه كه صحیح است، آشنا نبودن نام رنگها برای كودكان است. آنها به صورت كاملی میتوانند رنگها را از یكدیگر تشخیص دهند.
در سه عنصر گرافیكی فرم، رنگ و نور كودكان به رنگ و فرم نگاه ویژهای دارند. حال ما با نگرشی دقیقتر و باز به این موضوع میپردازیم. اما در شروع باید دید كه چه محصولی مورد نظر این گروه سنی میباشد و این گروه به چه چیزهایی در بازار امروزی علاقه دارند و سپس بعد از انتخاب محصول مورد نظر، بحث دربارهی چگونگی ارایهی این محصول میباشد.
در این گروه سنی كودكان، سه دسته از محصولات كارخانهها و كمپانیهای تولیدكنندهی وسایل سرگرمی كودكان و تقویت حافظه و بالا بردن استعداد آنها و نیز كتابها و نشریات ویژهی آنها هستند كه جزء مهمترین دسته از محصولات در ارتباط با این ردهی سنی میباشند.
اگر به اصول روانشناسی كودكان برگردیم، خواهیم دید كه كودكان همیشه به منحصر به فرد بودن اشیا و وسایل و از حالت طبیعی خارج بودن آنها و فضای غیر از فضای واقعی علاقه دارند. پس به این نتیجه میرسیم كه از پایه تا انتهای كار باید دقت ویژهای در جهت ساخت و تدارك بستهبندی محصول و یا حتی طرح اصلی ساخت محصول و نوع تبلیغات و یا جایگاه و نصب آن داشت طوری كه مطلوب سلیقه و خواستهی كودكان باشد.
یكی از مشخصههایی كه در كودكان وجود دارد قدرت بالای یادگیری و در خاطر سپردن مطالب میباشد كه همین امر كمك چشمگیری به پدیدهی تبلیغات در ارتباط با كودكان مینماید.
جدول زیر پروسهی شروع تا پایان تبلیغ و ارتباط آن با كودكان را نشان میدهد.
انتخاب محصول _____ انتخاب رنگ و فرم مناسب _____ اجرای تبلیغ و سپس نصب یا قرار گرفتن صحیح آن در جایگاه ویژهی خود _____ آشنا كردن كودكان با این محصول _____ اقدام به فروش محصول
ما در شروع كمی دربارهی انتخاب محصول صحبت كردیم و حال توضیح مسئله را گستردهتر میكنیم.
كودكان از هر دسته و هر قشری كه باشند نیاز به مواد غذایی چه در اوقات تفریح، چه در مهد كودكها و دبستانها و یا گردش و... دارند. از این رو یكی از محصولاتی كه رابطهی مستقیم با كودكان داشته و بسیار وابسته به نوع طراحی و تبلیغ در موفقیت خود و كسب بالاترین حد فروش میباشد، محصولات غذایی است كه به صورت مستقیم و بدون طبخ و یا نیاز به تركیب با محصول دیگر موجود میباشد به طور مثال پاكتهای شیر و آب میوه و نوشیدنیهای كوچك، كیكها و بیسكویتها، بستنی، شكلات و...
گروه بعدی محصولات آموزشی، سرگرمی و همچنین اسباببازی میباشند و گروه بعدی موثر در كودكان مجلات، كتابها، انواع كاست cd و dvd های آموزشی و یا سرگرمی و یا داستان میباشد. پس از انتخاب محصول انتخاب شكل و فرم آن مطرح است كه باید با مشاوره با یك طراح، یك روانشناس تبلیغاتی و صاحبین كالا به خوبی از ویژگیهای فرم و نوع بستهبندی یا شكل دادن به محصول آگاهی یافت.
با مطالعه بر روی اصول تبلیغاتی و روانشناسی كودكان به این اصل برمیخوریم كه كودكان به رنگهای شاد و زنده كه دارای براقیت ویژهای هستند و فرمهایی كه از حالت طبیعی و نرمال خود خارجند علاقهی شدید دارند.
اما در مقایسهی بین رنگ و فرم به این نتیجهی ثبت شده میرسیم كه بیش از 70 درصد كودكان رنگ شاد را حتی به فرمهای بسیار فانتزی و غیر واقعی و عناصر دیگر ترجیح میدهند، به طور مثال اگر شما دو بسته شیر پاكتی را به عنوان تغذیهی مدرسه در كیف كودك خود بگذارید و به او حق انتخاب بدهید با شرط این كه یكی از بستهها به صورت كلاسیك (مكعب مستطیل) و دیگری به صورت هرمی شكل باشد به یقین كودك بستهی هرمی شكل را انتخاب میكند. دومین حالت در كودكان علاقهی شدید آنها به بزرگ بودن كالا میباشد زیرا كودكان درك عدد و وزن و دیگر اطلاعات محصول را ندارند و فقط به ازدیاد یا بزرگی آن توجه میكنند. در ارتباط با مثال بالا اگر یك بستهبندی شیر پاكتی به شكلی طراحی شود كه دارای طولی به اندازهی 10سانتیمتر و دیگری به اندازهی طولی برابر با 7 سانتیمتر اما با وزنی مشابه باشد، اطمینان داشته باشید كه كودك پاكت 10سانتیمتر را انتخاب میكند.
همین امر باعث شده تا مشاورین تبلیغاتی در تمام دنیا به این مطلب پی ببرند كه تمامی كودكان بیش از دیگران در گروههای سنی مختلف از قوای بصری خود بهره میگیرند و به این نتیجه رسیدهاند كه رنگ و انتخاب آن بیش از فرم و اندازهی آن میتواند موثر باشد.
اما در انتخاب رنگ در عرصهی تبلیغات ما از ثبات خاصی برخوردار نیستیم ولی طرح كلی برای آن داریم. به این طریق است كه دختران در این گروه به رنگهایی كه به نام ترش و شیرین معروفند، علاقهی خاصی دارند كه معمولترین و رایجترین آن رنگ سبزچمنی (كه به رنگ ترش معادلسازی شده) و رنگ صورتی ( كه به رنگ شیرین معروف است) میباشد.
همین تحقیقات باعث شد كه برای اولین بار كمپانی عروسك باربی آرم و بسته بندی تجاری خود را با تركیب این دو رنگ به بازار ارایه كرد و با مطلق كردن رنگ صورتی در تمامی محصولات خود باعث شده تا هر فردی در هر كجای دنیا با دیدن این رنگ، سریع تصویر عروسكها و یا محصولات این كمپانی در ذهنش تداعی شود. همچنین دریافتند كه جنس مونث در هر گروه سنی علاقهی بسیاری به رنگهای سرد و رایحههای خنك دارند. از این رو مشاورین تبلیغاتی برای مورد پسند بودن محصولاتی كه در ارتباط با این جنسیت هستند همیشه از عناصر طبیعی یا غیر طبیعی اما با رنگ سرد و به سادهترین حالت حتما از تركیب رنگ سفید با رنگهای دیگر برای سرد كردن آن استفاده میكنند. اما در جنس مذكر چه كودك چه بزرگسال خلاف این اصل حاكم میباشد و تمایل شدید آنها به گرمی و دیدن حرارت در رنگ و یا حتی رایحه را میتوان دید كه همین اصل در كودكان پسر نیز دیده میشود با اضافه كردن این قانون كه كودكان پسر علاقهی شدیدی به كنتراستهای بالای رنگی نیز دارند. برای این گروه نمونهی موفقی كه در دست هست اسباببازیهای تفریحی آموزشی كمپانی لگو میباشد كه در قطعات پازلی شكل خود بسیار از كنتراستهای سرمهای و زرد یا سبز و قرمز و دیگر تضادهای رنگی استفاده كرده است. این كمپانی با موفقیت بالایی چه در امر تبلیغات و چه در عرصهی تولید برخوردار بوده زیرا كه تمامی اصول ذكر شده مانند بزرگی قطعات، كنتراست رنگی، شاد و براق بودن رنگ آن، حالتهای غیر طبیعی و بافت عجیب آن را رعایت كرده و در محصولات آن مشهود است.
ما در بالا به این موضوع اشاره كردیم كه در انتخاب رنگ ثبات ویژهای را نداریم، حال میتوانیم اشاره كنیم كه چطور به این نتیجه رسیدهایم، گفته شد كه همهی ما با دیدن رنگ صورتی به یاد عروسك باربی یا سرمهای زرد به یاد قطعات لگو میافتیم. بله در بعضی زمانها حضور موفق بعضی از كارحانههای تولیدكننده باعث تاثیر گذاری مستقیم بر روی ذهن افراد میشود. از همین رو فقط برای دستهبندی رنگها بهتر است به این موضوع توجه شود كه كدام گروه به رنگهای گرم و پر انرژی علاقه دارند اما این مطلب به این منظور نیست كه كودكان اختلاف رنگ و یا شناخت آن را در این طیف بالا احتیاج دارند بلكه برعكس همین موضوع توسط كمپانی موفق هال مارك ثابت شده. این كمپانی طبق تحقیقاتی كه توسط دیزاینرها و همچنین مشاورین تبلیغاتی و روانشناسان خود داشت به این مطلب كه كودكان به نكات بسیار ریز به صورت ذاتی اهمیت میدهند و برای آنها به صورت كاملی مشهود میباشد در صورتی كه برای بزرگسالان به طور كلی به چشم نمیآید، رسید.
آزمایش به این طریق بود كه عروسكی به شكل خرس به رنگ خاكستری متوسط با یك بینی كه به شكل گرد و بسیار كوچك بود با رنگ آبی به طور مداوم با فرمهای متفاوت تولید میشد، بعد از چندی همان عروسك با همان ویژگی فقط با بینی صورتی رنگ وارد بازار شد كه كودكان دختر استقبال بیشتری از آن كردند و یا این كه كودكان بر روی خرس بینی صورتی اسامی دخترانه و بر روی دیگری اسامی پسرانه گذاشتند و این در صورتی بود كه در فرم صورت خرس هیچگونه اختلافی كه بتواند به كودك كمك كند تا تشخیص در نام گذاری آن را بدهد نبود و این مطلب در تمامی عروسكها وجود دارد. مسئلهی بعدی پس از دقت بالای كودكان به رنگ و نكات ظریف، ثبت این مسئله بود كه افراد بزرگسال به ندرت متوجه این اختلاف می شدند. این نكته باعث شد تا این شركت بیش از پیش به مسئلهی رنگ در تولید ودر تبلیغ اهمیت دهد.
بعد از انتخاب محصول، رنگ و سایز وفرم را داشتیم كه نیاز به فعالیت تبلیغاتی با حفظ همان كاراكترها برای تبلیغ محصول مورد نیاز داریم. مثلا اگردر مشاوره با كارشناسان تهیهی محصول به رنگ سرمهای و نارنجی در نظر گرفته شده باید در مرحلهی تبلیغ به شیوهی حساب شده و دقیق از همان عناصر و رنگها استفاده كرد تا تاثیر دوچندانی در ثبت تبلیغ در ذهن مصرف كننده داشته باشیم.
برای تبلیغ محصول به جز مواردی كه از قوای بصری استفاده میشود امكان استفاده از قوای شنوایی نیز وجود دارد. به طور مثال همانگونه كه ذكر شد كودكان دیدی تیزبینانه و قوهی درك و ثبت بالایی دارند كه از آن میتوان در راستای تبلیغات شنیداری استفاده كرد. زیرا كه تبلیغات ریتمیك و آهنگین از بازدهی بالایی برخوردارند و كودكان به راحتی موزیك یا شعر تبلیغاتی را حفظ میشوند.
مثلا در اماكنی كه كودكان با یكدیگر هستند و درحین بازی كردن شعر میخوانند تا سالیان طولانی در ذهن خود میسپارند مانند شعرهایی كه كودكان در مدرسه حفظ میكنند و تا زمان كهولت سن آن را به یاد میآورند. پس یكی از طرق موفق تبلیغ، میتواند شنیداری نیز باشد. هر چند كه به كرات در كتب یا مقالههای مختلف تبلیغاتی ثبت شده كه اثر تصویر از صدا بیشتر میباشد از همین رو بیشتر مشاورین تبلیغاتی از استفادهی این دو با هم بهره میبرند كه میتواند به صورت كلیپهایی كه از تلویزیون پخش میشود، باشد. یا این كه به صورت عروسكهای رباتی شكل یا عروسكهایی كه با قرارگیری یك انسان در پوشش لباسی یك شخصیت عروسكی است، صورت میگیرد. این موارد احتیاج به بحث مفصلی دارد كه ما در اینجا به چكیدهای از آن اشاره میكنیم كه حتی در بین این تبلیغات نیز گروهی بر دیگری پیشی دارند و این به چه علت میتواند باشد؟
پس ما تا اینجا به برتری تصویر بر صدا آگاه شدیم اما خود تبلیغات تصویری به دستههای گوناگونی تقسیم میشوند مثل تبلیغات تلویزیونی، اجرا توسط عروسكها چه به صورت رباتی و چه به طریقهی اجرا توسط انسان، تبلیغات توسط مجلات و پوسترها، بیلبوردها و...
در گروه سنی كودكان تبلیغات بدون صدا یا حركت كمترین حالت جلب توجه را شامل میشود مثل پوسترها، مجلات و...
نوع بعدی، تبلیغات توسط تلویزیون و یا انواع رسانههای بصری و یا اجراهای نمایشی است كه میتواند از همراهی موزیك و ریتم بهره ببرد كه بالاترین درجه را به خود جذب میكند.
آیا تاكنون به این موضوع دقت كردهاید كه خود این تبلیغات كه هم اكنون آنها را درجهبندی كردیم بسته به شرایط اقتصادی كارخانهی تولیدكننده و یا وابسته بودن، شرایط فصلی، جغرافیایی یا فرهنگی میتواند به صورت كامل جابهجا شود به طور مثال:
سادهترین روش ثبت تحقیق تبلیغاتی است كه توسط یكی از دانشگاههای اروپایی در مورد جابهجایی طبقات تبلیغات بصری در فصول مختلف انجام گرفت. یكی از نمونههای آن به این طریق میباشد كه بعد از یك سری تحقیق كافی و دقیق در بیشتر كشورها به این نتیجه میرسیم كه تبلیغات تلویزیونی نسبت به تبلیغات اجرایی توسط عروسكهای رباتی یا انسان در دو 6 ماههی سال به صورت باور نكردنی قابل جابهجایی با یكدیگر از لحاظ رتبهبندی میباشند كه به این صورت ثابت شد كه تبلیغ برای كودكان در تلویزیون در 6 ماه سرد سال یا فصل پاییز و زمستان دو برابر موفقتر نسبت به اجرا توسط عروسك در خیابانها یا پاركها و دیگر اماكن كه كودكان در آن حضور دارند میباشد.
اما در 6 ماه دوم سال، برعكس این قضیه حاكم است و این به چند دلیل بوده كه مهمترین آن كوتاه بودن روز در فصل سرد و همچنین در خانه ماندن كودكان به علت سرما میباشد و البته مهمترین عامل، سرگرم بودن كودكان نیز به آموزش چه در مقطع دبستان یا پیش از دبستان است. اما در 6 ماه گرم سال با طولانی بودن روز اوقات بیشتری برای سرگرم كردن كودكان توسط خانواده یا كانونها وجود دارد. تمامی محیطهای تفریحی ساعات بیشتری را كار میكنند، خانوادهها در ایام تعطیل با درگیری كمتر فكری روبهرو هستند و عامل مهمتر انرژی بیشتر كودكان در این فصل و تمایل بیشتر آنها به ارتباط و سرگرم شدن با انواع وسایل تفریحی میباشد.
پس این مسئله كه شرایط جغرافیایی و زمانی تا چه اندازه در تبلیغات مهم میباشد نباید هرگز به فراموشی سپرده شود و امیدواریم در كشورمان بستری فراهم شود تا در این رابطه، اطلاعات جامع و كاملتری در اختیار دوستداران این علم یا صنعت قرار گیرد زیرا كه دامنهی تبلیغات به قدری گسترده و وسیع است كه حتی در چندین كتاب نیز گنجانده نمیشود ولی امیدواریم كه با ذكر این موارد به خوانندگان و علاقهمندان به صنعت و علم تبلیغات كمك شود تا دید بازتر و وسیعتری نسبت به این علم وسیع داشته باشند و به آن زیركانهتر نگاه كنند.
در مبحث تبلیغات و كودكان باید حداكثر استفاده از مطالب روانشناسی كودكان انجام گیرد تا به بالاترین حد موفقیت كاری رسید. به طور مثال یكی دیگر از اصول روانشناسی كودكان این است كه كودكان به مسابقه علاقهمند بوده و گرفتن هدیه و فراموش نكردن آن را در خود به صورت ذاتی دارا هستند پس این فرصت مناسبی است برای تبلیغات به این طریق كه با برگزاری مسابقات در بین اجتماع كودكان به فرد برنده به عنوان جایزهی نمادی از خود آن محصول كه میتواند شامل مدال یا تقدیر نامهای با درج آرم یا لیبل همان شركت و یا اهدای جایزهای از محصولات خود كمپانی باشد كه بسته به موقعیت و شرایط اقتصادی كارخانههای تولیدكننده، متغیر میباشد.
بعد از اجرای تمامی این موارد با مسئلهی دیگری كه در تبلیغ محصول روبهرو هستیم جایگاه مناسب آن میباشد چرا كه هر كدام از گروههای تبلیغی احتیاج به شرایط و جایگاه ویژهای دارند كه اگر در مكان آن دقت لازم به عمل نیاید ممكن است نتیجهای كاملا معكوس را داشته باشیم.
به طور مثال برای پوسترها و یا بیلبوردها و هر گونه تبلیغات كه به صورت ثابت و بدون نقش كلام و صوت میباشد در مسیرهای مدرسه، مهد كودك یا اماكن تفریحی كودكان واقع میشود. حال اگر همین تبلیغات در كنار دستگاههای بازی در پاركها یا فروشگاهها نصب شود چطور؟ نتیجهای دقیقا معكوس را میدهد زیرا كه كودكان مجذوب دنیای پیرامون خود شده و دیگر توجهای به یك شی بیصدا و ثابت بدون حركت را ندارند. بلكه در كنار این وسایل بازی بهترین حالت ایجاد مسابقات تبلیغاتی یا حضور عروسكهای رباتی یا اجرای انسان میباشد كه شور و اشتیاق كودكان را نیز چند برابر كرده و همچنین باعث ایجاد رابطهای نزدیك بین كودك و محصول میشود در صورتی كه اگر همین اجرا یا مسابقه در خیابان یا مسیر حركتی میبود تعداد بازدید كنندگان محدود و ارتباط كودك تنگتر میشد.
همانطور كه نوع محصول مورد نظر برای تبلیغ به شرایط آب و هوایی و دیگر شرایط ذكر شده ربط پیدا میكند همچنین به مسئلهی مهم زمان شروع تبلیغ نیز ارتباط مییابد به طور مثال:
تبلیغات تلویزیونی در ارتباط با كودكان در ظهر اثر بالاتری نسبت به غروب یا شب دارد. همچنین اجرای نمایشی یا مسابقات تبلیغاتی اثر بالاتری را در هنگام غروب آفتاب در مقایسه با ظهر دارا هستند.
با رعایت كردن شرایط ذكر شده به صورت قابل توجهی سطح فروش محصول در ارتباط و وابستگی آن به تبلیغ بالا میرود كه نوع سیستم فروش محصول میتواند تا حدودی با نوع تبلیغ آن رابطه داشته باشد مثل فروش محصول به صورت مستقیم در همان مكان كه محصول را تبلیغ میكنیم یا در همان زمان برقراری اجرای مسابقه. ولی به طور كلی این مسئله رابطهی كمتری با تبلیغ دارد و تا زمان اجرای این مرحله همه چیز به صورت كلی تحت تاثیر سیستم و نظام تبلیغاتی آن میباشد زیرا كه در این مرحله كه شیوهی فروش آن میباشد به گروههای دیگری كه اقتصاد و فروش را در كارخانهها به عهده دارند (گروه مالی شركتها) ارتباط مستقیم دارد و مشاورین تبلیغاتی فقط با در نظر گرفتن شرایط میتوانند پیشنهادهای خود را برای اجرای بهتر و موفقتر به این گروه تقدیم كنند زیرا كه تمام عوامل برای موفقیت در بازار دست به دست هم میدهند تا محصول به بالاترین حد فروش برسد كه با كسب این حالت موفقیت بالاتری برای هر یك از گروهها در نوع عملكرد خود میباشد.
منبع : نشریه مهندسی تبلیغات