آشنایی با عوارض و تظاهرات دهانی بیماری دیابت

[Mina_Mehr]

آشنایی با عوارض و تظاهرات دهانی بیماری دیابت (http://www.pezeshk.us/?p=18640)

بیماری دیابت مسبب مشکلات و بیماری هایی در دیگر بخش های بدن می شود. بخش هایی از بدن که از بیماری دیابت متاثر می شوند شامل چشم ها، کلیه ها، اعصاب، قلب و عروق، لثه ها و پاها هستند. افراد دیابتی در معرض خطر بیشتری برای بیماری های چشم هستند از جمله آب مروارید و مشکلات شبکیه که اغلب افرادی که مدت طولانی قند خون بالادارند یا همزمان دچار فشارخون هم هستند یا افراد سیگاری درگیر مشکلات شبکیه چشم می شوند. بنابراین باید افراد دیابتی مرتب به چشم پزشک مراجعه کنند. عوارض دیگر بیماری دیابت، مشکلات کلیوی است. بالابودن قند خون سبب آسیب رساندن به عروق کلیه می شود که مشکلات کلیوی (نفروپاتی) را به وجود می آورد که به مشکلات یا درگیری های کلیوی افراد مبتلابه بیماری قند خون معروف است.
اگر دیابت کنترل نشود و باعث عوارض وسیع پیچیده و کشنده ای می شود از مهمترین عوارض دیابت می توان به موارد زیر اشاره کرد: نارسایی پیشرفته کبدی (۲۵ برابر بیشتر از غیر دیابتی ) خطر قطع عضو در افراد دیابتی ۴۰ برابر افراد طبیعی که فقط در آمریکا سالانه بیش از ۲۰ هزار مورد قطع عضو به دلیل دیابت رخ می دهد . (رتینوپاتی مشکلات عروق شبکیه و بینایی)مستقیماً با مدت بیماری و میزان کنترل دیابت فرد رابطه دارد خطر کوری در افراد دیابتی ۲۰ برابر بیشتر از دیگر افراد است – مشکلات و خطرات قلبی – عروقی به شکلی که MI ( سکته قلبی ) و استروک ( سکته مغزی ) در افراد با دیابت کنترل نشده ۵-۲ برابر بیشتر از افراد عادی است در ضمن در افراد با دیابت کنترل نشده _ دیابت ملیتوس ) سومین علت مرگ در ایالات متحده آمریکاست و چیزی حدود ۴۰۰۰۰ مرگ را در سال شامل می شود.
دیابت و عوارض دهان
افراد مبتلابه دیابت به علت بزاق کم، جرم بسیار زیاد دندان ها، چرخه ضعیف خون در لثه ها و بالابودن میزان قند موجود در دهان (که خود سبب فاسد شدن دندان ها می شود) مستعد ابتلابه بیماری های لثه هستند. با کنترل قند خون، رژیم غذایی مناسب، مسواک و نخ دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک می توان از این بیماری جلوگیری کرد. مشکلات پاها نیز از دیگر عوارض بیماری دیابت است چنانچه شخصی چندین سال مبتلابه دیابت باشد به علت صدمه عصب ها و گردش ضعیف خون در پاها دچار این مشکلات می شود.
به طور کلی شدت و میزان این عوارض و دیگر عوارض دیابت به طور عمده ای وابسته به مقدار قند و کنترل سطح هیپرگلیسمی است دیابت ملیتوس برای دندانپزشکان بسیار مهم است زیرا آنها می توانند به عنوان عضوی از تیم بهداشتی در کشف موارد جدید دیابت نقش داشته باشند در ضمن باید قادر باشند درمان های دندانپزشکی لازم برای افراد مبتلا به دیابت ( کنترل شده و کنترل نشده ) را بدون هیچ خطری برای آنها به انجام برساند.
عوارض و تظاهرات دهانی دیابت ملیتوس :
در ابتدا لازم به ذکر است که فرد مبتلا به دیابت اگر با استفاده از درمان لازم (انسولین ) داروهای ضد قند خوراکی – رژیم غذایی و ورزش و … ) در حالت کنترل باشد و قند خون ناشتای وی از حدود نرمال بالاتر نباشد ۷۰-تا۱۲۰ میلی گرم درdc عموما” دچار عوارض و تظاهرات دهانی نمی شوند و اگر این علائم را نشان دهند بیشتر نشان دهنده کنترل نامناسب بیماری است .
خشکی دهان ( گزوروستومی )

یکی ازعوامل اصلی دیابت ( بخصوص نوع ۱ ) پر ادراری است افزایش دفع مایعات از ادرار همراه با تغییرات عروقی ریز در غدد بزاقی می تواند سبب کاهش ترشح بزاق و شکایت از خشکی دهان شود این مسئله در درصد بالایی از بیماران دیابتی رخ می دهد .به سبب خشکی دهان و کاهش بزاق مخاط نرمال دهان دچار تخریب گشته و به سبب کاهش آنزیم های ضد میکروبی و الکترولیت های ضروری بزاق و همچنین کاهش مواد محافظ و لغزنده کننده مخاط عفونت های باکتریایی – و یروسی و بخصوص قارچی ( پزشک و …. )در این افراد بیشتر به چشم می خورد.
بزاق در ترکیب و کیفیت نرمال خود سبب تمیز شدن دهان – رقیق شدن مواد بالقوه سمی – تنظیم اسیدیته – خنثی کردن سموم – آنزیم باکتریها – تخریب میکروارگانیزم ها و حفظ یکپارچگی بافت های نرم دهان و دندان ها می شود.
زمانی که محیط طبیعی حفره دهان به علت کاهش بزاق یا تغییر در ترکیب آن دچار می شود یک دهان سالم می تواندمستعد درد و زوال مخاطی شود.
مخاط دهان خشک – پوست رفته و ترک خورده نتیجه ای از خشکی دهان ( گزوروستومی ) است در ضمن التهاب مخاط زخم – عفونت های فرصت طلب همراه با زبانی ملتهب – قزمز و پوست رفته از مشکلات شایع است. سختی در لغزنده سازی – جویدن – چشایی و بلع جزء بیشترین عوارض تخریبی خشکی دهان است و ممکن است سبب جذب ناقص تغذیه ای شود.

پوسیدگی های دندانی – ژنژیویت و بیماریهای پریودونتال ( لثه ای ):

در بیماران مبتلا به دیابت کنترل نشده شیوع و شدت پوسیدگی های دندانی بالاتر است هرچند به نظر می رسد که دیابت بیشتر با درگیری و تخریب نسوج نگهداری کننده دندان ها (پریودنتال) همراه باشد اما تحقیقات زیادی حکایت از افزایش میزان پوسیدگی در افراد با دیابت دارند به دلیل خشکی هان و عدم امکان تمیز سازی بزاق در افراد با دیابت کنترل شده و همچنین نشت قند ( گلوکز ) در داخل بزاق می توان انتظار پوسیدگی های وسیع تر و شدید تر و زیادتری در افراد مبتلا به دیابت کنترل نشده داشت وقوع بیماری های پریودنتال ( لثه ای ) بطور محسوسی در افراد دیابتی نسبت به افراد غیر دیابتی بالاتر است . تغییرات عروقی درلثه ها کاهش توانایی سلول های دفاعی میزبان در دفع عوامل مضر افزایش گلوکز بزاق کاهش توانایی تمیز کنندگی بزاق را می توان از عوامل موثر در ایجاد بیشتر بیماریهای لثه ای در بیماران دیابتی عنوان کرد و همچنین تظاهرات بیماری های پریودونتال ( لثه ای ) در بالغین با دیابت کنترل نشده شدیدتر و گسترده تر از افراد غیر دیابتی است گزارش شده است که در بیماران با دیابت نوع ۲ بیماری های لثه ای در سنین پایین تری نسبت به افراد و غیر دیابتی رخ می دهد و در دیابت نوع یک افزایش بیماریهای پریودونتال را عموما” نمی توان با تجمع پلاک و جرم های بالای لثه ای توجه کرد این مشکلات بالقوه خطناک در لثه افراد با دیابت کنترل نشده می تواند سبب ایجاد ژنژیویت و بیماریهای شدید بافت های اطراف دندان آبسه های لثه ای لقی و از دست رفتن دندان ها و غیره شود بطور مشخصی ثابت شده است که بیماری های لثه ای پیشرفته می تواند با ایجاد مشکلات قلبی – عروقی در بیمار همراه باشد و از آنجا که در در افراد دیابتی مشکلات قلبی و عروقی یک عارضه بالقوه است همراهی این دو عنصر می تواند سبب پیچیدگی های بیشتری شود و در ادامه توصیه هایی جهت بهبود وضعیت دهانی بیماران دیابتی ارائه خواهد شد.
التیام ضعیف زخم – عفونت های دهانی و سوزش دهان
توافق عمومی در مورد تاخیر در ترمیم افراد با دیابت کنترل نشده وجود دارد از این رو آنها بیشتر مستعد عفونت های دهانی ( باکتریال – قارچی – ویروسی ) بعد از اعمال جراحی دندانپزشکی هستند ضایعات دهانی در بیماراندیابتی شایعتر است عفونت های کاندیدیازیس ( برفک ) زخم های ناشی از تروما و تاخیر در ترمیم زخم در افراد دیابتی نوع یک در مقایسه با افراد سالم وجود دارد نوروپاتی ( اختلال عصبی حسی ) ممکن است منجر به علایم دهانی مثل بی حسی – گزگز – گرفتگی و سوزش یا درد به دلیل تغییرات پاتولوژیک درگیر کننده اعصاب با علائم دهان شود سوزش بی دلیل دهان احساس گرگرفتگی و دائمی دهان می تواند از علائم دیابت کنترل نشده باشد تشخیص زود هنگام و درمان دیابت ممکن است به پسرفت این علائم کمک کند اما در موارد طول کشیده تغییرات ممکن است غیر قابل برگشت باشد در این جا لازم است توصیه هایی به افراد دیابتی جهت بهبود وضعیت دهانی و جلوگیری یا کاهش دیابت در دهان داشته باشیم.
تمام عوارض دهانی دیابت با شدت میزان قند خون و نحوه کنترل آن در ارتباطند برای مثال همانطور که اشاره شد دیابت باعث تغییرات عروقی کوچک شده و رگ ها خاصیت ارتجاعی خود را از دست می دهند در نتیجه جریان خون که حاوی اکسیژن و مواد دفاعی برای بافت هاست کاهش می یابد بنابراین اگر سطح قند خونتان را دائم اندازه گیری نکنید می توانید سبب تغییرات دائمی در این عروش شده و مشکلات را افزایش دهد پس اولین و مهمترین توصیه به افراد دیابتی کنترل دقیق و منظم سطح قند خون و مشورت مداوم با پزشک معالج است.
۲- نکته مهم دیگر این است که برای ایجاد پوسیدگی و بیماری های لثه ای به هر حال وجود باکتری های مضر خاصی لازم است و دیابت و یا هر بیماری دیگری فقط به عنوان عوامل مستعد کننده نقش دارند به عبارت دیگرفرد دچاردیابت کنترل نشده هم اگر بهداشت مناسب دهان و دندان خود را رعایت کند هیچ گاه نسبت به افراد عادی دچار پوسیدگی با بیماری های پریودنتال بیشتری نخواهد داشت از این رو لازم است فرد دیابتی بطور مداوم جهت معاینه و مشاوره های لازم با تیم دندانپزشکی یا متخصص بیماری های دهان در ارتباط باشد سالی ۲ تا ۳ بار ویزیت منظم حداقل پیشنهادی است استفاده مرتب و صحیح از مسواک – نخ دندان ودر صورت لزوم با مشورت دندانپزشک دهانشویه های ضد میکروبی الزامی است سیگار نکشید . سیگار کشیدن وضعیت لثه هایتان را بدتر می کند – به رژیم غذایی خود میوه و سبزیحات تازه را اضافه کنید.
۳- اگر دیابت دارید باید به یاد داشته باشید حتما” دندانپشک خود را مطلع کنید بهتر است جهت انجام امور دندانپزشکی به متخصصین بیماری های دهان – جراح لثه یا دندانپزشکانی که مهارت کافی در درمان بیماران با بیماریهای خاص دارند مراجعه کنید در فرد با دیابت کنترل نشده حتی کشیدن ساده یک دندان هم باید با علم و احتیاط کافی انجام شود. شاید لازم باشد دوز انسولین یا داروی مصرفی شما تغییر کند در مواردی که قند خون کنترل نشده بهتر است کارهای غیر اورژانسی دندانپزشکی تا کنترل شدن وضعیت بیمار به تعویق بیفتد.
۴- اگر از دندان مصنوعی استفاده می کنید بهداشت و روش نگهداری صحیح آن را از دندانپزشک خود جویا شوید اگر دندانهای مصنوعی تان شل هستند یا با بافت های زیرین تطابق ندارند چون می توانند سبب ایجاد زخم شوند و این زخم ها التیام مناسبی نمی یابند احتمالا” نیاز مند تعویض دندان مصنوعی خود هستند پس معطل نکنید علائمی مثل خشکی دهان – سوزش دهان – عفونت های قارچی و غیره که قبلا” اشاره شد مستقیما” با کنترل قند خون ارتباط دارند هرچند قند خون شما به حدود طبیعی نزدیک تر باشد احتمال ایجاد این عوارض کمتر است پس بطور منظم با پزشک و دندانپزشک خود در تماس باشید .
دیابت چگونه به دهان و دندان صدمه می‏رساند؟
مشکلات دهان و دندان ممکن است در هر شخصی ایجاد شود. یک لایه نازک چسبناک با میکروب‏های زیاد (بنام پلاک) روی سطح دندان‏ها ساخته می‏شود. قند خون بالا به رشد میکروب‏ها کمک بیشتری می‏کند، و به دنبال آن لثه‏ها، قرمز، ملتهب و متورم می‏شود که با وجود چنین وضعیتی وقتی به دندان مسواک می‏زنید دچار خونریزی می‏شود.
در صورت قند خون بالا در افراد دیابتی مشکلات دهان و دندان بیشتر می‏شود.
افزایش قند خون می‏تواند باعث بدتر شدن مشکلات دهان و دندان شود. بطوریکه با ادامه این وضعیت بیماران دندان‏های خود را از دست می‏دهند.
سیگار کشیدن خصوصاً در افراد دبابتی بالای ۴۵ سال می‏تواند منجر به بیماری‏های لثه شود.
قرمزی و خونریزی در لثه بعنوان اولین نشانه بیماری لثه محسوب می‏شود. که این می‏تواند منجر به عفونت لثه و استخوانهای نگهدارنده دندان شود، اگر التهاب پیشرفت نماید لثه ممکن است از سطح دندانها دور شود و دندان‏ها سست شوند.
جهت تعیین مشکلات دهان و دندان به دندانپزشکی مراجعه کنید.دهان و دندان خود را از نظر علائم ناشی از دیابت کنترل کنید.
چگونه می‏توان متوجه شد که دهان و دندان صدمه دیده است؟
اگر یک یا چند علامت زیر را دارید، بدانید که ممکن است دیابت سبب آسیب دهان و دندان شما شده باشد:
• قرمزی، تورم و التهاب لثه
• خونریزی از لثه
• لثه ها به طرف پایین کشیده می‏شوند
• لق شدن و یا حساس شدن دندان‏ها
• بوی بد دهان
• ضربان دار شدن لثه ها
• نامناسب قرار گرفتن دندان مصنوعی باعث آسیب به بافت لثه می‏شود.
چگونه می‏توان سلامت دهان و دندان را حفظ نمود؟
• تا آنجا که ممکن است سطح قند خون خود را در حد طبیعی نگهداید.
• حداقل روزی یکبار از نخ دندان استفاده کنید. نخ دندان به پیشگیری از تشکیل پلاک روی دندان کمک می‏کند. پلاک ممکن است سخت شود و در زیر لثه رشد کند و سبب ایجاد مشکلاتی شود. با استفاده از حرکتی شبیه اره کردن، به آرامی نخ را بین دندانها بگذارید و از عمق دندان به بالا چندین بار حرکت دهید.
• بعد از هر وعده غذایی مسواک بزنید. از یک مسواک نرم استفاده کنید. هنگام مسواک کردن، پرز مسواک را به آرامی روی سطح لثه‏ها بکشید. حرکت مسواک باید ملایم و چرخشی باشد و مسواک را قسمت جلو، عقب و بالای هر دندانی بکشید.
• اگر چیزی روی سطح دندان را پوشانده است آن را پاک کنید.
• از شخصی که دندانهایش را خیلی خوب تمیز نگهداشته است بخواهید که نحوه مسواک‏زدن و نخ‏کشیدن را به شما نشان دهد و همچنین از او بپرسید که کدام خمیردندان و مسواک مناسب‏تر است.
• اگر مشکلی در دندان یا دهان خود ملاحظه کرده اید به دندانپزشک مراجعه کنید.
• اگر در دهان خود زخم، قرمزی، خونریزی از لثه، یا پایین کشیده شدن و یا دور شدن لثه از دندان، یا زخم عفونی و یا زخم ناشی از دندان مصنوعی ملاحظه کرده‏اید به دندانپزشک مراجعه کنید.
• دهان و دندان خود را تمیز نگهداشته و سالی دو بار به دندانپزشکی مراجعه کنید.
• اگر دندانپزشک در دهان و دندان شما مشکلی تشخیص داده است تا بهبود نهائی پی‏گیری نمائید.
• به دندانپزشک بگویید که دیابت دارید.
• اگر سیگار می‏کشید از پزشکتان بخواهید که روش‏های ترک سیگار را به شما آموزش دهد.
دندانپزشک چگونه می تواند از دهان و دندان شما مراقبت کند؟
• با جرم‏گیری و کنترل کردن وضعیت دهان و دندان (سالانه دو مرتبه)
• با آموزش نحوه مسواک کردن و نخ‏زدن
• با اطمینان از اینکه دندان‏های مصنوعی در جای مناسب قرار دارند.
برنامه درمانی خود را در نظر داشته باشید. ممکن است از داروهایی که قند خون را پایین می‏آورند استفاده کنید در این صورت باید با پزشک و یا دندانپزشک خود صحبت کنید و بهترین روش را برای مراقبت از شرایط هیپوگلیسمی (افت قند خون) اختیار کنید تا در طی کار دندانپزشکی با خود غذا یا دارو ببرید.
اگر دهان شما بعد از کار دندانپزشکی دچار زخمی شد ممکن است نتوانید برای چند ساعت یا چند روزی غذا بخورید، در این صورت باید با پزشکتان مشورت کنید تا بدانید که:
• چه غذاهائی در شرایط فعلی برای شما مناسبتر است.
• اغلب در چه زمان‏هایی لازم است قند خون خود را کنترل کنید.
منبع: پزشكان بدون مرز