آبجی
14th July 2010, 03:23 AM
رویکردی دیگر به مساله حجاب
http://www.aftab.ir/articles/social/psychopathology/images/3e7a37eb8d38bee427246c3ede82f3be.jpg
واژه حجاب به معنای پرده و ستر در لغت نامه «معین» آمده است; همچنین نقابی که زنان بدان چهره پوشانند معنی شده است. در لغت نامه «دهخدا» ذیل توضیح درباره این واژه ذکر شده که: در ادوار حکومت مادر برخانواده بشری، حجاب نمی توانست وجود داشته باشد بلکه قدیمی ترین نوع حجاب را بایستی از آغاز دوره پدر شاهی یعنی حکومت پدر بر خانواده جستجو کرد. در این دوره است که زن در عداد اموال مرد در میآید و چون آن را مورد توجه دیگران می یابد به فکر پنهان کردن وی در میآید.
حجاب در دوره اسلا می به نقل از جرجی زیدان چنین آمده است که: هرگاه منظور از حجاب آن باشد که عورت را پوشد، باید دانست که این را اسلا م نیاورده و قبل نصرانیت نیز شیوع داشته و نصرانیت چیزی از آن تغییر نداده، در قرون وسطی در اروپا مرسوم بوده و آثار آن تا امروز هم در آنجا باقی است.
اما پس از اسلا م برخی، رفته رفته چنان پنداشتند که برخی چیزها مردان راحلا ل باشد که زنان را حلا ل نباشد و زن در این مورد شکیبایی کرد و از مرد ترسید ولی او را دوست نداشت و مرد از زن ترسید و او را حبس کرد و او را گذاشت و با غلا م بچگان و بندگان و کنیزکان سرگرم شد آن گاه با او همنشینی نمی کرد و هم خوراک نمی شد و سخن نمی گفت جز اندکی و به زن شک کرد و مانع او شد که از خانه او بیرون آید. در صورتی که این ستمکاری بر زن و کوچک شمردن او با آموزش های قرآن مخالف است چون قرآن به دوستی و مهربانی زن و شوهر دستور داده و این نص آیه باشد: «ومن آیاته ان خلق لکم من انفسکم ازواجا لتسکنوا الیها و جعل بینکم موده و رحمه» روم- آیه ۲۰ و این آیه «لهن مثل الذی علیهن بالمعروف» بقره آیه ۲۲۸ و آیه دیگر «وعاشروهن بالمعروف» نسا» آیه ۲۳. ولی مرد جز استبداد و خودپسندی نمی خواست به خصوص از آن پس که دوره علم سپری گشت و فقها بر مناظره در بحث های دینی جدلی اقتصاد کوتاهی کردند و نادانی برخردها خیمه زد و فقیهان به میل جاهلا ن فتوا دادند همچنان که این بلا در قرون تاریک نصرانیها را نیز گرفت، از این رو بر وفق هوا و هوس خویش به تفسیر آیات و احادیث پرداختند و احکام تباه شد و نتیجه شوم آن دامن زن بیچاره را گرفت زیرا مرد سخت گیری و زورگوئی حکومت را تحمل کرده خشم خویش می خورد تا آنکه به خانه برگردد آنگاه با خانواده خود آن کار می کرد که حکومت با او کرده بود. این عادت یکی از سنن در تمدن های گوناگون بوده است، وقتی حاکمی ستمکار باشد مردان خانواده به او اقتدا کرده زنان و فرزندان خویش را ستم می کنند اما در حکومت عادل، زن به حق خویش می رسد و مرد در حکومت خود عدالت می کند.
زنان مسلمان تا پایان ثلث اول قرن چهاردهم هجری چه در ایران چه دیگر کشورهای مسلمان رو می گرفتند و خود را از مردان بیگانه (نامحرم) می پوشانیدند یعنی چون می خواستند از خانه به در شوند سر تا پای خویش به چادری سیاه یا رنگی دیگر می پوشاندند و روبند به روی انداخته بیرون می رفتند و جوراب های بلند و سیاه و گشاده از پارچه می دوختند و آن را «چاقچور» نامیده می پوشیدند و علا قه مردم و حتی خود زنان به این روش بسیار شدید بود و اگر زنی اندکی در این راه سستی می نمود «نانجیب» و «بی حیا» شناخته می گردید و چه بسا میان دو همسایه یا دو برادر نزاع در می گرفت به این سبب که یکی به زن دیگری فقط نگاه کرده است.
شدت علا قه مردم به این رسم تا بدانجا بود که در آغاز مشروطیت با همه علا قه مردم به آزادی و مشروطیت وقتی دولتیان می خواستند مردم را از مشروطیت بترسانند می گفتند این مشروطه خواهان طرفدار رفع حجابند، با همه این سخنان وقتی که مدارس دخترانه باز شد و دختران به تحصیلا ت رسیدند، زمزمه آزادی خواهی زنان بلند شد و جنبش هائی پدید آمد و اندک اندک روگیری از سختی خود کاست و چاقچور از میان رفت و زنان فقط به چادر اکتفا نمودند و مدت ها فقط نیمی از صورت ها پوشیده می شد تا آنکه در سال ۱۳۱۵ دولت وقت پوشیدن چادر را منع کرد و پس از شهریور ۱۳۲۰ مجددا زنان را به حجاب دعوت کردند وعده ای نیز در اثر عکس العمل فشارها که قبلا دیده بودند این دعوت را پذیرفتند ولی با این همه پیشرفت و آزادی زنان ایران روز به روز محسوس است و امروزه زنان و دختران حق دارند در دانشکده ها به تحصیل خود ادامه دهند.
پس از نهضت بانوان در خاورمیانه از طرف برخی روحانیون ظاهربین مخالفت هایی آغاز گردید و کتاب هائی در این موضوع چاپ و منتشر گردید مانند «اساس الا یمان فی وجوب الحجاب علی النسوان»، «فلسفه الحجاب»، «طومار عفت» و میرزا هادی خراسانی در کربلا پا را فراتر نهاده رساله ای درباره وجوب حجاب بروجه و کفین که عدم وجوب حجاب بر آنها مورد قبول سایرین بود نوشت.
در جواب، مرحوم شیخ مرتضی انصاری رساله ای در باب «عدم وجوب حجاب بر وجه و کفین» نوشت و درآن دلیل ها آورد که در زمان پیغمبر زنان روگشاده می بودند و برای استناد یک روایت را ذکر می کند. با توجه به مطالبی که از دو کتاب لغت نامه معین و دهخدا آمده، همچنین با نگاهی به تاریخچه برخورد با مساله حجاب راهی را که تا کنون طی کرده بررسی می کنیم تا ببینیم در راه آزادی انتخاب نوع پوشش چه پیشرفتی صورت گرفته است.
حجاب یکی از مسائل اجتماعی است که مستعد است از سیاست زمان خود تاثیر بگیرد همچنان که بارها این پیشامد روی داده است. مثلا در زمان رضاخان با زنان محجبه برخورد خشن صورت می گرفت تا وادار شوند بدون حجاب در اجتماع ظاهر شوند یا زمان محمدرضا پهلوی که گاه پیش می آمد دختران سرکلا س درس روسری که بر سر دارند از سر در آورند تا تدریس آغاز شود... با داشتن این سابقه بر مظلومیت زنان آن زمان دل می سوزانیم و به خود می بالیم درزمان ما زنان با داشتن پوشش کامل در امنیت هستند و نه تنها مورد تعقیب یا تنبیه قرار نمی گیرد بلکه امتیازاتی از نظر اجتماعی، عرفی و حتی فرصت شغلی به دست می آورند. اما فضای موجود البته چندان دل خوش کننده و اطمینان بخش نیست خصوصا با توجه به بحثی که این روزها به شدت مطرح و دنبال می شود و آن این است که استفاده از گشت ارشاد، نیروی قهری و برخورد فیزیکی پلیس برای جلوگیری از ترویج بدحجابی در جامعه لا زم است.
آقای عزیزی کارشناس دین درباره آیه های حجاب که در قرآن آمده می گوید: در آیه ۳۱ و ۳۳ سوره نور و ۵۹ الی ۶۱ همچنین آیه ۵۳ سوره احزاب و آیه ۵۹ و ۶۰ خداوند بر وجوب حجاب تاکید کرده است.
درباره این که حاکمیت اسلا می در صورت رعایت نشدن حجاب توسط یک فرد موظف می شود با او برخورد فیزیکی کند پاسخ چنین است که مربوط می شود به رعایت اصل امر به معروف و نهی از منکر که اصل شرعی و عقلی است. همان طور که می دانیم در رعایت اصل امر به معروف و نهی از منکر باید به شرایط آن نیز توجه شود در غیر این صورت نتیجه ای نخواهد داشت و زیانآن بالا تر از منفعت آن است. اگر در یک تقسیم بندی کلی برای امر به معروف و نهی از منکر بخواهیم تقسیماتی قرار دهیم و قایل به مراتب باشیم مرتبه اول این عمل انزجار قلبی است به این صورت که شخص منهی عنه این تغییر و انزجار را در سیمای ما مشاهده کند و تحت تاثیر قرار گیرد که این خود دارای مراتبی است مثلا روگرداندن از او، جواب ندادن به او، ترشرویی، سردی در روابط و ...
مرحله دوم این است که به صورت زبانی اقدام شود و این در صورتی است که مرحله اول را عمل کرده باشیم و تاثیر یا نتیجه مطلوبی نگرفته باشیم که این هم دارای درجات مختلفی است. این که دربرخورد، حرمت و کرامت انسانی حفظ شود و با مهربانی مطرح شود در درجه بعدی با تندی موضوع گفته شود...
مرحله سوم مرحله عملی این فریضه واجب است که پس از دو مرحله اول اجرا می شود و این مرحله به معنای برخورد فیزیکی، ضرب و جرح و کتک کاری نیست. البته این نکته بسیار مهم را باید در نظر گرفت که این مرحله آخرین از شئون حکومت اسلا می است و افراد جامعه حق عمل به این مرحله را به طور استقلا لی ندارند.
آقای عزیزی در ادامه به پاسخ این سوال که چرا غیرمسلمانان در سرزمین اسلا می موظفند حجاب اسلا می داشته باشند می گوید: احکام و دستوراتی که از جانب خداوند متعال برای هدایت انسانها آمده برای سعادت همه انسانها است و اختصاص به گروه یا قوم خاصی ندارد لذا مساله حجاب نیز به عنوان یکی ازاحکام الهی شامل همه انسانها می شود و داشتن مذاهب مختلف یا داشتن ادیانی دیگر غیر از اسلا م و سایر موارد دلیلی برای رعایت نکردن آن نیست. از طرفی زندگی کردن اقوام مختلف در بلاد اسلا می مستلزم رعایت قوانین اجتماعی موجود است و در غیر این صورت مرتکب مفسده و گناه شده ومستوجب مجازات می باشد.
از دریچه دیگر به این مساله نگاه می کنیم و آن برخورد پیامبر در صدر اسلا م است که نمونه ای از رفتار سرشار از مدارا و عاری از خشونت بود.ما همیشه اسلا م را چنین دینی شناخته ایم، اما برخی رفتارها این نگرانی را به وجود میآورد که غیر مسلمانان اسلا م را به عنوان دین خشن بشناسند.
با توجه به این که رسانه های خارجی به دنبال بهانه ای برای تبلیغ منفی ضداسلا م هستند بنابراین نباید این فرصت به آنها داده شود.
در این میان نهاد خانواده تاثیرگذار ترین نهاد روی افراد است که درون آن ویژگی های فرد شکل می گیرد و جهت انگیزه ها مشخص می شود. همچنین چالش هایی برای زنان به وجود می آورد که یک نمونه آن مساله انتخاب نوع پوشش است. وقتی از دختر یا زن در خانواده خواسته می شود در اجتماع با پوشش چادر ظاهر شود بدون این که خودش تمایلی به این کار داشته باشد اگر این کار را انجام ندهد با تنبیه یا خشونت از سمت نزدیکترین کسان خود مواجه می شود و در این صورت چاره ای جز این ندارد سلیقه ای را که به او تحمیل می شود بپذیرد. البته عکس این مساله هم صدق می کند و تربیت نامناسب در خانواده می تواند تمایل افراد به بدحجابی رادر وجود آنها نهادینه کند که امر مطلوبی نیست.
این گونه کارکردهای منفی خانواده که از طریق حجاب برای زنان پیش میآید تبعات بدی دارد
اگر در سطح جامعه نیز این مورد را بررسی کنیم درمی یابیم که جامعه ما درحال حاضر بیش از فضای متشنج و پرتنش نیاز به آرامشی دارد که در سایه آن بتواند با کار فرهنگی مستمر و تاثیرگذار بدحجابی را برطرف کند. البته نمی توان به کارهای فرهنگی سطحی دل خوش بود مثل برخی سریال های تلویزیونی که در آن هنرپیشه های نقش اول چادر سر می کنند تا این نوع پوشش بین دختران تبلیغ شود. این گونه کارها تاثیر زودگذر دارد چنانکه اگر همان هنرپیشه با ظاهر نامناسب در فیلم های سینمایی نقش ایفا کند تاثیر تبلیغ قبلی از بین می رود; کمااینکه اغلب آنها در خارج از صحنه های فیلم، حجاب مناسبی ندارند.
دکتر محمدحسین خوانین زاده مدیر گروه معارف اسلا می دانشکده ادبیات و زبان های خارجی علا مه طباطبائی درباره واژه «حفظ کردن» که در آیه «یحفظن فروجهن» آمده است می گوید: حفظ به دو معنا به کار می رود یکی حفظ ظاهری و دیگری حفظ باطنی است. حفظ ظاهری به معنای پوشانیدن و ساتر داشتن است و روایت های زیر این آیه نشان می دهد منظور حفظ ظاهری است، یعنی زنان پوشش و حجاب داشته باشند و زینت های خود را آشکار نکنند. ما دو نوع زینت داریم، زینت آشکار و زینت پنهان. زینت آشکار منظور زینتی است که پوشاندن و پنهان کردن آن لا زم نیست. در روایتی از امام جعفر صادق (ع) آمده است منظور از زینت آشکار سورمه و انگشتر است یعنی اگر خانمی سورمه زده باشد یا انگشتر داشته باشد که سبب ایجاد زیبایی برایش می شود لزومی به پنهان کردن این زیبایی ها نیست و اشکالی ندارد که این زیبایی به نظر بیاید. همچنین اگرخانمی النگو به دست داشته باشد و این النگوها که زیبایی به دست می دهند لا زم نیست که پوشیده باشد.
دکتر خوانین زاده درباره این پرسش که کدام آیات قرآنی مشخص می کند در صورت رعایت نشدن حجاب اسلا می توسط یک فرد حاکمیت اسلا می مجاز است با او برخورد فیزیکی کند می گوید: ما همه احکام را از آیات قرآنی بدست نمیآوریم و برخی از قوانین مربوط به روایات پیامبر و سیره اهل بیت است. قرآن برای ما ثقل اکبر است و سیره اهل بیت ثقل کبیر است و لا زم نیست برای هر چیزی دنبال آیه قرآنی بگردیم.
او در مورد تکلیف به غیر مسلمانان برای حفظ حجاب در صورت زندگی کردن در سرزمین اسلا می، می گوید: این بحث، یک بحث قانونی است; غیرمسلمانانی که در سرزمین اسلا می زندگی می کنند اهل ذمه هستند، ذمه به معنی تعهد و پیمان است یعنی آنان در قبال حفظ و ایجاد امنیت جانی و مالی که حکومت اسلا می برایشان تامین می کندموظف می شوند قوانین آن جامعه را عایت کنند که شامل مساله حجاب هم هست.
به هر حال با تامل در سیره و شیوه زندگی پیامبر و امامان، همچنین نگاه به الگوی زن در اسلا م می بینیم الگویی که ارایه می شود یک چهره مبارز و حاضر در اجتماع است که نمونه آن مبارزات حضرت فاطمه و حضرت زنیب درکربلا است. امام حسین (ع) وقتی زنان را با خود به کربلا برد. دغدغه اصلی ایشان مبارزه در راه برپایی اسلا م حقیقی بود و در این راه به خصوص از حضور زنان در اجتماع استفاده کرد.
پس امید است حضور زن در اجتماع را به نحو مطلوب تقویت کنیم و در عین حفظ کرامت زنان، شاهد حضور پررنگ تر و فعال تر آنان در عرصه های مختلف باشیم.
نویسنده : سمیه تیاری
روزنامه مردم سالاری ( www.mardomsalari.com (http://njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fwww.mardomsalari.c om) )
http://www.aftab.ir/articles/social/psychopathology/images/3e7a37eb8d38bee427246c3ede82f3be.jpg
واژه حجاب به معنای پرده و ستر در لغت نامه «معین» آمده است; همچنین نقابی که زنان بدان چهره پوشانند معنی شده است. در لغت نامه «دهخدا» ذیل توضیح درباره این واژه ذکر شده که: در ادوار حکومت مادر برخانواده بشری، حجاب نمی توانست وجود داشته باشد بلکه قدیمی ترین نوع حجاب را بایستی از آغاز دوره پدر شاهی یعنی حکومت پدر بر خانواده جستجو کرد. در این دوره است که زن در عداد اموال مرد در میآید و چون آن را مورد توجه دیگران می یابد به فکر پنهان کردن وی در میآید.
حجاب در دوره اسلا می به نقل از جرجی زیدان چنین آمده است که: هرگاه منظور از حجاب آن باشد که عورت را پوشد، باید دانست که این را اسلا م نیاورده و قبل نصرانیت نیز شیوع داشته و نصرانیت چیزی از آن تغییر نداده، در قرون وسطی در اروپا مرسوم بوده و آثار آن تا امروز هم در آنجا باقی است.
اما پس از اسلا م برخی، رفته رفته چنان پنداشتند که برخی چیزها مردان راحلا ل باشد که زنان را حلا ل نباشد و زن در این مورد شکیبایی کرد و از مرد ترسید ولی او را دوست نداشت و مرد از زن ترسید و او را حبس کرد و او را گذاشت و با غلا م بچگان و بندگان و کنیزکان سرگرم شد آن گاه با او همنشینی نمی کرد و هم خوراک نمی شد و سخن نمی گفت جز اندکی و به زن شک کرد و مانع او شد که از خانه او بیرون آید. در صورتی که این ستمکاری بر زن و کوچک شمردن او با آموزش های قرآن مخالف است چون قرآن به دوستی و مهربانی زن و شوهر دستور داده و این نص آیه باشد: «ومن آیاته ان خلق لکم من انفسکم ازواجا لتسکنوا الیها و جعل بینکم موده و رحمه» روم- آیه ۲۰ و این آیه «لهن مثل الذی علیهن بالمعروف» بقره آیه ۲۲۸ و آیه دیگر «وعاشروهن بالمعروف» نسا» آیه ۲۳. ولی مرد جز استبداد و خودپسندی نمی خواست به خصوص از آن پس که دوره علم سپری گشت و فقها بر مناظره در بحث های دینی جدلی اقتصاد کوتاهی کردند و نادانی برخردها خیمه زد و فقیهان به میل جاهلا ن فتوا دادند همچنان که این بلا در قرون تاریک نصرانیها را نیز گرفت، از این رو بر وفق هوا و هوس خویش به تفسیر آیات و احادیث پرداختند و احکام تباه شد و نتیجه شوم آن دامن زن بیچاره را گرفت زیرا مرد سخت گیری و زورگوئی حکومت را تحمل کرده خشم خویش می خورد تا آنکه به خانه برگردد آنگاه با خانواده خود آن کار می کرد که حکومت با او کرده بود. این عادت یکی از سنن در تمدن های گوناگون بوده است، وقتی حاکمی ستمکار باشد مردان خانواده به او اقتدا کرده زنان و فرزندان خویش را ستم می کنند اما در حکومت عادل، زن به حق خویش می رسد و مرد در حکومت خود عدالت می کند.
زنان مسلمان تا پایان ثلث اول قرن چهاردهم هجری چه در ایران چه دیگر کشورهای مسلمان رو می گرفتند و خود را از مردان بیگانه (نامحرم) می پوشانیدند یعنی چون می خواستند از خانه به در شوند سر تا پای خویش به چادری سیاه یا رنگی دیگر می پوشاندند و روبند به روی انداخته بیرون می رفتند و جوراب های بلند و سیاه و گشاده از پارچه می دوختند و آن را «چاقچور» نامیده می پوشیدند و علا قه مردم و حتی خود زنان به این روش بسیار شدید بود و اگر زنی اندکی در این راه سستی می نمود «نانجیب» و «بی حیا» شناخته می گردید و چه بسا میان دو همسایه یا دو برادر نزاع در می گرفت به این سبب که یکی به زن دیگری فقط نگاه کرده است.
شدت علا قه مردم به این رسم تا بدانجا بود که در آغاز مشروطیت با همه علا قه مردم به آزادی و مشروطیت وقتی دولتیان می خواستند مردم را از مشروطیت بترسانند می گفتند این مشروطه خواهان طرفدار رفع حجابند، با همه این سخنان وقتی که مدارس دخترانه باز شد و دختران به تحصیلا ت رسیدند، زمزمه آزادی خواهی زنان بلند شد و جنبش هائی پدید آمد و اندک اندک روگیری از سختی خود کاست و چاقچور از میان رفت و زنان فقط به چادر اکتفا نمودند و مدت ها فقط نیمی از صورت ها پوشیده می شد تا آنکه در سال ۱۳۱۵ دولت وقت پوشیدن چادر را منع کرد و پس از شهریور ۱۳۲۰ مجددا زنان را به حجاب دعوت کردند وعده ای نیز در اثر عکس العمل فشارها که قبلا دیده بودند این دعوت را پذیرفتند ولی با این همه پیشرفت و آزادی زنان ایران روز به روز محسوس است و امروزه زنان و دختران حق دارند در دانشکده ها به تحصیل خود ادامه دهند.
پس از نهضت بانوان در خاورمیانه از طرف برخی روحانیون ظاهربین مخالفت هایی آغاز گردید و کتاب هائی در این موضوع چاپ و منتشر گردید مانند «اساس الا یمان فی وجوب الحجاب علی النسوان»، «فلسفه الحجاب»، «طومار عفت» و میرزا هادی خراسانی در کربلا پا را فراتر نهاده رساله ای درباره وجوب حجاب بروجه و کفین که عدم وجوب حجاب بر آنها مورد قبول سایرین بود نوشت.
در جواب، مرحوم شیخ مرتضی انصاری رساله ای در باب «عدم وجوب حجاب بر وجه و کفین» نوشت و درآن دلیل ها آورد که در زمان پیغمبر زنان روگشاده می بودند و برای استناد یک روایت را ذکر می کند. با توجه به مطالبی که از دو کتاب لغت نامه معین و دهخدا آمده، همچنین با نگاهی به تاریخچه برخورد با مساله حجاب راهی را که تا کنون طی کرده بررسی می کنیم تا ببینیم در راه آزادی انتخاب نوع پوشش چه پیشرفتی صورت گرفته است.
حجاب یکی از مسائل اجتماعی است که مستعد است از سیاست زمان خود تاثیر بگیرد همچنان که بارها این پیشامد روی داده است. مثلا در زمان رضاخان با زنان محجبه برخورد خشن صورت می گرفت تا وادار شوند بدون حجاب در اجتماع ظاهر شوند یا زمان محمدرضا پهلوی که گاه پیش می آمد دختران سرکلا س درس روسری که بر سر دارند از سر در آورند تا تدریس آغاز شود... با داشتن این سابقه بر مظلومیت زنان آن زمان دل می سوزانیم و به خود می بالیم درزمان ما زنان با داشتن پوشش کامل در امنیت هستند و نه تنها مورد تعقیب یا تنبیه قرار نمی گیرد بلکه امتیازاتی از نظر اجتماعی، عرفی و حتی فرصت شغلی به دست می آورند. اما فضای موجود البته چندان دل خوش کننده و اطمینان بخش نیست خصوصا با توجه به بحثی که این روزها به شدت مطرح و دنبال می شود و آن این است که استفاده از گشت ارشاد، نیروی قهری و برخورد فیزیکی پلیس برای جلوگیری از ترویج بدحجابی در جامعه لا زم است.
آقای عزیزی کارشناس دین درباره آیه های حجاب که در قرآن آمده می گوید: در آیه ۳۱ و ۳۳ سوره نور و ۵۹ الی ۶۱ همچنین آیه ۵۳ سوره احزاب و آیه ۵۹ و ۶۰ خداوند بر وجوب حجاب تاکید کرده است.
درباره این که حاکمیت اسلا می در صورت رعایت نشدن حجاب توسط یک فرد موظف می شود با او برخورد فیزیکی کند پاسخ چنین است که مربوط می شود به رعایت اصل امر به معروف و نهی از منکر که اصل شرعی و عقلی است. همان طور که می دانیم در رعایت اصل امر به معروف و نهی از منکر باید به شرایط آن نیز توجه شود در غیر این صورت نتیجه ای نخواهد داشت و زیانآن بالا تر از منفعت آن است. اگر در یک تقسیم بندی کلی برای امر به معروف و نهی از منکر بخواهیم تقسیماتی قرار دهیم و قایل به مراتب باشیم مرتبه اول این عمل انزجار قلبی است به این صورت که شخص منهی عنه این تغییر و انزجار را در سیمای ما مشاهده کند و تحت تاثیر قرار گیرد که این خود دارای مراتبی است مثلا روگرداندن از او، جواب ندادن به او، ترشرویی، سردی در روابط و ...
مرحله دوم این است که به صورت زبانی اقدام شود و این در صورتی است که مرحله اول را عمل کرده باشیم و تاثیر یا نتیجه مطلوبی نگرفته باشیم که این هم دارای درجات مختلفی است. این که دربرخورد، حرمت و کرامت انسانی حفظ شود و با مهربانی مطرح شود در درجه بعدی با تندی موضوع گفته شود...
مرحله سوم مرحله عملی این فریضه واجب است که پس از دو مرحله اول اجرا می شود و این مرحله به معنای برخورد فیزیکی، ضرب و جرح و کتک کاری نیست. البته این نکته بسیار مهم را باید در نظر گرفت که این مرحله آخرین از شئون حکومت اسلا می است و افراد جامعه حق عمل به این مرحله را به طور استقلا لی ندارند.
آقای عزیزی در ادامه به پاسخ این سوال که چرا غیرمسلمانان در سرزمین اسلا می موظفند حجاب اسلا می داشته باشند می گوید: احکام و دستوراتی که از جانب خداوند متعال برای هدایت انسانها آمده برای سعادت همه انسانها است و اختصاص به گروه یا قوم خاصی ندارد لذا مساله حجاب نیز به عنوان یکی ازاحکام الهی شامل همه انسانها می شود و داشتن مذاهب مختلف یا داشتن ادیانی دیگر غیر از اسلا م و سایر موارد دلیلی برای رعایت نکردن آن نیست. از طرفی زندگی کردن اقوام مختلف در بلاد اسلا می مستلزم رعایت قوانین اجتماعی موجود است و در غیر این صورت مرتکب مفسده و گناه شده ومستوجب مجازات می باشد.
از دریچه دیگر به این مساله نگاه می کنیم و آن برخورد پیامبر در صدر اسلا م است که نمونه ای از رفتار سرشار از مدارا و عاری از خشونت بود.ما همیشه اسلا م را چنین دینی شناخته ایم، اما برخی رفتارها این نگرانی را به وجود میآورد که غیر مسلمانان اسلا م را به عنوان دین خشن بشناسند.
با توجه به این که رسانه های خارجی به دنبال بهانه ای برای تبلیغ منفی ضداسلا م هستند بنابراین نباید این فرصت به آنها داده شود.
در این میان نهاد خانواده تاثیرگذار ترین نهاد روی افراد است که درون آن ویژگی های فرد شکل می گیرد و جهت انگیزه ها مشخص می شود. همچنین چالش هایی برای زنان به وجود می آورد که یک نمونه آن مساله انتخاب نوع پوشش است. وقتی از دختر یا زن در خانواده خواسته می شود در اجتماع با پوشش چادر ظاهر شود بدون این که خودش تمایلی به این کار داشته باشد اگر این کار را انجام ندهد با تنبیه یا خشونت از سمت نزدیکترین کسان خود مواجه می شود و در این صورت چاره ای جز این ندارد سلیقه ای را که به او تحمیل می شود بپذیرد. البته عکس این مساله هم صدق می کند و تربیت نامناسب در خانواده می تواند تمایل افراد به بدحجابی رادر وجود آنها نهادینه کند که امر مطلوبی نیست.
این گونه کارکردهای منفی خانواده که از طریق حجاب برای زنان پیش میآید تبعات بدی دارد
اگر در سطح جامعه نیز این مورد را بررسی کنیم درمی یابیم که جامعه ما درحال حاضر بیش از فضای متشنج و پرتنش نیاز به آرامشی دارد که در سایه آن بتواند با کار فرهنگی مستمر و تاثیرگذار بدحجابی را برطرف کند. البته نمی توان به کارهای فرهنگی سطحی دل خوش بود مثل برخی سریال های تلویزیونی که در آن هنرپیشه های نقش اول چادر سر می کنند تا این نوع پوشش بین دختران تبلیغ شود. این گونه کارها تاثیر زودگذر دارد چنانکه اگر همان هنرپیشه با ظاهر نامناسب در فیلم های سینمایی نقش ایفا کند تاثیر تبلیغ قبلی از بین می رود; کمااینکه اغلب آنها در خارج از صحنه های فیلم، حجاب مناسبی ندارند.
دکتر محمدحسین خوانین زاده مدیر گروه معارف اسلا می دانشکده ادبیات و زبان های خارجی علا مه طباطبائی درباره واژه «حفظ کردن» که در آیه «یحفظن فروجهن» آمده است می گوید: حفظ به دو معنا به کار می رود یکی حفظ ظاهری و دیگری حفظ باطنی است. حفظ ظاهری به معنای پوشانیدن و ساتر داشتن است و روایت های زیر این آیه نشان می دهد منظور حفظ ظاهری است، یعنی زنان پوشش و حجاب داشته باشند و زینت های خود را آشکار نکنند. ما دو نوع زینت داریم، زینت آشکار و زینت پنهان. زینت آشکار منظور زینتی است که پوشاندن و پنهان کردن آن لا زم نیست. در روایتی از امام جعفر صادق (ع) آمده است منظور از زینت آشکار سورمه و انگشتر است یعنی اگر خانمی سورمه زده باشد یا انگشتر داشته باشد که سبب ایجاد زیبایی برایش می شود لزومی به پنهان کردن این زیبایی ها نیست و اشکالی ندارد که این زیبایی به نظر بیاید. همچنین اگرخانمی النگو به دست داشته باشد و این النگوها که زیبایی به دست می دهند لا زم نیست که پوشیده باشد.
دکتر خوانین زاده درباره این پرسش که کدام آیات قرآنی مشخص می کند در صورت رعایت نشدن حجاب اسلا می توسط یک فرد حاکمیت اسلا می مجاز است با او برخورد فیزیکی کند می گوید: ما همه احکام را از آیات قرآنی بدست نمیآوریم و برخی از قوانین مربوط به روایات پیامبر و سیره اهل بیت است. قرآن برای ما ثقل اکبر است و سیره اهل بیت ثقل کبیر است و لا زم نیست برای هر چیزی دنبال آیه قرآنی بگردیم.
او در مورد تکلیف به غیر مسلمانان برای حفظ حجاب در صورت زندگی کردن در سرزمین اسلا می، می گوید: این بحث، یک بحث قانونی است; غیرمسلمانانی که در سرزمین اسلا می زندگی می کنند اهل ذمه هستند، ذمه به معنی تعهد و پیمان است یعنی آنان در قبال حفظ و ایجاد امنیت جانی و مالی که حکومت اسلا می برایشان تامین می کندموظف می شوند قوانین آن جامعه را عایت کنند که شامل مساله حجاب هم هست.
به هر حال با تامل در سیره و شیوه زندگی پیامبر و امامان، همچنین نگاه به الگوی زن در اسلا م می بینیم الگویی که ارایه می شود یک چهره مبارز و حاضر در اجتماع است که نمونه آن مبارزات حضرت فاطمه و حضرت زنیب درکربلا است. امام حسین (ع) وقتی زنان را با خود به کربلا برد. دغدغه اصلی ایشان مبارزه در راه برپایی اسلا م حقیقی بود و در این راه به خصوص از حضور زنان در اجتماع استفاده کرد.
پس امید است حضور زن در اجتماع را به نحو مطلوب تقویت کنیم و در عین حفظ کرامت زنان، شاهد حضور پررنگ تر و فعال تر آنان در عرصه های مختلف باشیم.
نویسنده : سمیه تیاری
روزنامه مردم سالاری ( www.mardomsalari.com (http://njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fwww.mardomsalari.c om) )