آبجی
21st June 2010, 05:57 PM
آشنایی با اکیناسه
سرماخوردگی و آنفلوآنزا از شایع ترین علل مراجعه به پزشک و غیبت از کار و مدرسه است. گرچه تا کنون 200 نوع ویروس سرماخوردگی معمولی شناخته شده اند، هنوز ویروس های عامل 30 تا 50 درصد موارد سرماخوردگی افراد بالغ ناشناخته باقی مانده و پیش گیری و درمان این بیماری ها از دغدغه های همیشگی جامعه پزشکی است.
به رغم پیشرفت های علمی در زمینه ایمنی سازی علیه بسیاری از بیماری های عفونی واگیردار، در مورد سرماخوردگی و آنفلوآنزا، به علت تنوع زیاد ویروس های ایجاد کننده ی این دو بیماری، بروز سو‌ش های جهش یافته جدید در شروع هر فصل سرما و نیز متفاوت بودن ویروس های غالب بیماری زا در مناطق جغرافیایی مختلف، نمی توان با ساخت یک واکسن خاص در سطح بین‌المللی یا حتی منطقه ای علیه آن ها ایمنی ایجاد کرد. به نظر می رسد با شروع هر فصل جدید از سرماخوردگی و آنفلوآنزا نیاز به تولید و ارایه یک واکسن جدید در هر منطقه جغرافیایی است! این امر بسیار دشوار بوده و هزینه های هنگفتی نیز در پی دارد. بنابراین باید برای مقابله با این بیماری ها چاره ی دیگری اندیشید.
اکیناسه(Echinacea) چیست؟
تحقیقات نشان داده اند که تعدیل و تقویت سیستم ایمنی بدن با روش هایی غیر از واکسیناسیون نه تنها می تواند شانس ابتلا به برخی بیماری های عفونی واگیردار را کاهش دهد، بلکه در کاهش شدت علایم و دوره بیماری نیز بسیار موثر است.
در راستای تحقق این هدف و با توجه به گرایش عمومی به سمت مصرف فرآورده های طبیعی، بسیاری از ترکیبات طبیعی مورد آزمایش قرار گرفته و نقش تعدادی از گیاهان به عنوان محرک و مقوی سیستم ایمنی در مقیاس آزمایشگاهی و نیز کارآزمایی های بالینی مشخص شده است.
یکی از گیاهانی که اثر آن به عنوان تعدیل کننده و تقویت کننده ی قدرت دفاعی و ایمنی بدن به طور مسلم و قطعی به اثبات رسیده است گیاه دارویی اکیناسه است که بومی آمریکا بوده و در ایران با نام سرخارگل شناخته می شود.
اکیناسه گیاهی علفی و چندساله، از تیره کاسنی با گل های مخروطی شکل و ارغوانی رنگ است.
اکیناسه از گیاهان دارویی منتخب سازمان بهداشت جهانی و به عنوان یکی از مهم ترین گیاهان دارویی مطرح در جهان است که کشت آن به طور فزاینده ای در حال افزایش است.
از معروف ترین گونه های این گیاه، اکیناسه پورپورا(Echinacea purpurea) است که به خوبی در شرایط آب و هوایی شمال ایران قابل پرورش است.
مستندات علمی متعددی مبنی بر اثر بخشی قسمت های مختلف این گیاه به عنوان ضد باکتری، ضد ویروس، ضد التهاب، تعدیل کننده و تقویت کننده سیستم ایمنی، ترمیم کننده زخم، ضد نئوپلاستیک و ضد عفونی کننده در دسترس است.
در مطالعات بالینی و آزمایشگاهی مختلف، متعاقب مصرف فرآورده‌های حاوی اکیناسه، افزایش فعالیت فاگوسیتوزی گرانولوسیت های انسانی، افزایش تعداد سلول های سفید خون، افزایش تعداد و فعالیت لکوسیت ها و افزایش تولید IgM و اینترفرون بتا گزارش شده است که این آثار را می توان در ایمنی زایی این گیاه دخیل دانست.
در اروپا و آمریکا، فرآورده های دارویی حاصل از قسمت های مختلف اعم از ریشه و اندام های هوایی اکیناسه پورپورا به طور گسترده ای برای پیشگیری و درمان عفونت های باکتریایی و ویروسی به ویژه سرماخوردگی و آنفلوآنزا و نیز به عنوان تقویت کننده سیستم ایمنی و افزایش دهنده قدرت دفاعی بدن استفاده می شود.
ویژگی های مذکور عمدتا به وجود آلکامیدها، گلیکوپروتئین ها، مشتقات کافئیک اسید (چیکوریک اسید) و پلی ساکاریدها در گیاه مربوط می شوند.
مطالعات بالینی متعدد حاکی از آن است که مصرف فرآورده های دارویی حاوی اکیناسه می تواند احتمال ابتلا به سرماخوردگی را به نصف تقلیل دهد.
همچنین مشخص شده مصرف این فرآورده ها به همراه ویتامین" C " خطر ابتلا را بیش از 80 درصد کاهش می دهد.
تحقیقات دیگر نشان داده اند که مصرف فرآورده های حاوی اکیناسه در شروع نشانه های سرماخوردگی، نه تنها شدت علایم بیماری مانند سرفه، سردرد و سرماخوردگی بینی، بلکه تعداد روزهای علامت دار یعنی دوره بیماری را نیز به طور چشم گیری کاهش می دهد.
این فرآورده ها همچنین به عنوان درمان کمکی در عفونت های راجعه دستگاه ادراری آثار خوبی نشان داده اند.
استعمال موضعی فرآورده های حاوی اکیناسه به طور سنتی در تسریع التیام زخم ها و ترمیم بافت ها کاربرد داشته است که این اثر مربوط به مهار فعالیت آنزیم هیالورونیداز بافتی و میکروبی توسط مواد موثره این گیاه است.
آیا عارضه ای هم دارد؟
همانند هر فرآورده دارویی در مورد مصرف فرآورده های دارویی حاوی اکیناسه نیز نکاتی را باید مورد توجه قرار داد.
* به جز مواردی نادر از واکنش های آلرژیک نسبت به اکیناسه، عارضه جانبی دیگری متعاقب مصرف فرآورده های آن گزارش نشده است.
* مصرف هم زمان این فرآورده ها با داروهایی که توسط آنزیم های کبدی متابولیزه می شوند، داروهای سرکوب گر سیستم ایمنی و کورتیکواستروئیدها توصیه نمی شود.
* مصرف فرآورده های اکیناسه در کودکان باید با احتیاط و با نظر پزشک صورت گیرد.
* زنان باردار و شیرده و افرادی که نسبت به فرآورده های گیاهی حساسیت نشان می دهند باید از مصرف فرآورده های اکیناسه خودداری کنند.
* مصرف فرآورده های اکیناسه در بیماری هایی مانند سل، ام اس، کلاژنوسیس، ایدز یا عفونت های اچ آی وی و دیگر بیماری های خود ایمنی ممنوع است.
* مصرف فرآورده های دارویی حاوی اکیناسه در فصل زمستان و با تجویز پزشک به منظور پیشگیری از سرماخوردگی و آنفلوآنزا به ویژه برای افرادی که دچار ضعف سیستم ایمنی هستند یا به طور مکرر دچار سرماخوردگی می شوند، توصیه می شود.
* در عین حال مصرف مداوم این فرآورده ها بیش از 8 هفته منع شده است.
* افراد سالم نباید به مدت طولانی از این فرآورده ها استفاده کنند.
* بهتر است این فرآورده ها به صورت مقطعی به مدت یک یا دو هفته مصرف شده و سپس برای مدتی مصرف آن ها متوقف شود تا فعالیت طبیعی سیستم ایمنی بدن مختل نشود.
* ذکر این نکته لازم است که فرآورده های دارویی تولید شده توسط شرکت های داروسازی مختلف لزوما از نظر نوع و مقادیر ترکیبات موثره یکسان نیستند؛ لذا توصیه می شود برای اطلاع از دوز مصرف دارو به برگه راهنمای مربوط به شرکت سازنده توجه کرده و در این زمینه از توصیه های داروساز یا پزشک نیز بهره مند شوند.
دکتر سعیده عربشاهی دلویی - داروساز
سرماخوردگی و آنفلوآنزا از شایع ترین علل مراجعه به پزشک و غیبت از کار و مدرسه است. گرچه تا کنون 200 نوع ویروس سرماخوردگی معمولی شناخته شده اند، هنوز ویروس های عامل 30 تا 50 درصد موارد سرماخوردگی افراد بالغ ناشناخته باقی مانده و پیش گیری و درمان این بیماری ها از دغدغه های همیشگی جامعه پزشکی است.
به رغم پیشرفت های علمی در زمینه ایمنی سازی علیه بسیاری از بیماری های عفونی واگیردار، در مورد سرماخوردگی و آنفلوآنزا، به علت تنوع زیاد ویروس های ایجاد کننده ی این دو بیماری، بروز سو‌ش های جهش یافته جدید در شروع هر فصل سرما و نیز متفاوت بودن ویروس های غالب بیماری زا در مناطق جغرافیایی مختلف، نمی توان با ساخت یک واکسن خاص در سطح بین‌المللی یا حتی منطقه ای علیه آن ها ایمنی ایجاد کرد. به نظر می رسد با شروع هر فصل جدید از سرماخوردگی و آنفلوآنزا نیاز به تولید و ارایه یک واکسن جدید در هر منطقه جغرافیایی است! این امر بسیار دشوار بوده و هزینه های هنگفتی نیز در پی دارد. بنابراین باید برای مقابله با این بیماری ها چاره ی دیگری اندیشید.
اکیناسه(Echinacea) چیست؟
تحقیقات نشان داده اند که تعدیل و تقویت سیستم ایمنی بدن با روش هایی غیر از واکسیناسیون نه تنها می تواند شانس ابتلا به برخی بیماری های عفونی واگیردار را کاهش دهد، بلکه در کاهش شدت علایم و دوره بیماری نیز بسیار موثر است.
در راستای تحقق این هدف و با توجه به گرایش عمومی به سمت مصرف فرآورده های طبیعی، بسیاری از ترکیبات طبیعی مورد آزمایش قرار گرفته و نقش تعدادی از گیاهان به عنوان محرک و مقوی سیستم ایمنی در مقیاس آزمایشگاهی و نیز کارآزمایی های بالینی مشخص شده است.
یکی از گیاهانی که اثر آن به عنوان تعدیل کننده و تقویت کننده ی قدرت دفاعی و ایمنی بدن به طور مسلم و قطعی به اثبات رسیده است گیاه دارویی اکیناسه است که بومی آمریکا بوده و در ایران با نام سرخارگل شناخته می شود.
اکیناسه گیاهی علفی و چندساله، از تیره کاسنی با گل های مخروطی شکل و ارغوانی رنگ است.
اکیناسه از گیاهان دارویی منتخب سازمان بهداشت جهانی و به عنوان یکی از مهم ترین گیاهان دارویی مطرح در جهان است که کشت آن به طور فزاینده ای در حال افزایش است.
از معروف ترین گونه های این گیاه، اکیناسه پورپورا(Echinacea purpurea) است که به خوبی در شرایط آب و هوایی شمال ایران قابل پرورش است.
مستندات علمی متعددی مبنی بر اثر بخشی قسمت های مختلف این گیاه به عنوان ضد باکتری، ضد ویروس، ضد التهاب، تعدیل کننده و تقویت کننده سیستم ایمنی، ترمیم کننده زخم، ضد نئوپلاستیک و ضد عفونی کننده در دسترس است.
در مطالعات بالینی و آزمایشگاهی مختلف، متعاقب مصرف فرآورده‌های حاوی اکیناسه، افزایش فعالیت فاگوسیتوزی گرانولوسیت های انسانی، افزایش تعداد سلول های سفید خون، افزایش تعداد و فعالیت لکوسیت ها و افزایش تولید IgM و اینترفرون بتا گزارش شده است که این آثار را می توان در ایمنی زایی این گیاه دخیل دانست.
در اروپا و آمریکا، فرآورده های دارویی حاصل از قسمت های مختلف اعم از ریشه و اندام های هوایی اکیناسه پورپورا به طور گسترده ای برای پیشگیری و درمان عفونت های باکتریایی و ویروسی به ویژه سرماخوردگی و آنفلوآنزا و نیز به عنوان تقویت کننده سیستم ایمنی و افزایش دهنده قدرت دفاعی بدن استفاده می شود.
ویژگی های مذکور عمدتا به وجود آلکامیدها، گلیکوپروتئین ها، مشتقات کافئیک اسید (چیکوریک اسید) و پلی ساکاریدها در گیاه مربوط می شوند.
مطالعات بالینی متعدد حاکی از آن است که مصرف فرآورده های دارویی حاوی اکیناسه می تواند احتمال ابتلا به سرماخوردگی را به نصف تقلیل دهد.
همچنین مشخص شده مصرف این فرآورده ها به همراه ویتامین" C " خطر ابتلا را بیش از 80 درصد کاهش می دهد.
تحقیقات دیگر نشان داده اند که مصرف فرآورده های حاوی اکیناسه در شروع نشانه های سرماخوردگی، نه تنها شدت علایم بیماری مانند سرفه، سردرد و سرماخوردگی بینی، بلکه تعداد روزهای علامت دار یعنی دوره بیماری را نیز به طور چشم گیری کاهش می دهد.
این فرآورده ها همچنین به عنوان درمان کمکی در عفونت های راجعه دستگاه ادراری آثار خوبی نشان داده اند.
استعمال موضعی فرآورده های حاوی اکیناسه به طور سنتی در تسریع التیام زخم ها و ترمیم بافت ها کاربرد داشته است که این اثر مربوط به مهار فعالیت آنزیم هیالورونیداز بافتی و میکروبی توسط مواد موثره این گیاه است.
آیا عارضه ای هم دارد؟
همانند هر فرآورده دارویی در مورد مصرف فرآورده های دارویی حاوی اکیناسه نیز نکاتی را باید مورد توجه قرار داد.
* به جز مواردی نادر از واکنش های آلرژیک نسبت به اکیناسه، عارضه جانبی دیگری متعاقب مصرف فرآورده های آن گزارش نشده است.
* مصرف هم زمان این فرآورده ها با داروهایی که توسط آنزیم های کبدی متابولیزه می شوند، داروهای سرکوب گر سیستم ایمنی و کورتیکواستروئیدها توصیه نمی شود.
* مصرف فرآورده های اکیناسه در کودکان باید با احتیاط و با نظر پزشک صورت گیرد.
* زنان باردار و شیرده و افرادی که نسبت به فرآورده های گیاهی حساسیت نشان می دهند باید از مصرف فرآورده های اکیناسه خودداری کنند.
* مصرف فرآورده های اکیناسه در بیماری هایی مانند سل، ام اس، کلاژنوسیس، ایدز یا عفونت های اچ آی وی و دیگر بیماری های خود ایمنی ممنوع است.
* مصرف فرآورده های دارویی حاوی اکیناسه در فصل زمستان و با تجویز پزشک به منظور پیشگیری از سرماخوردگی و آنفلوآنزا به ویژه برای افرادی که دچار ضعف سیستم ایمنی هستند یا به طور مکرر دچار سرماخوردگی می شوند، توصیه می شود.
* در عین حال مصرف مداوم این فرآورده ها بیش از 8 هفته منع شده است.
* افراد سالم نباید به مدت طولانی از این فرآورده ها استفاده کنند.
* بهتر است این فرآورده ها به صورت مقطعی به مدت یک یا دو هفته مصرف شده و سپس برای مدتی مصرف آن ها متوقف شود تا فعالیت طبیعی سیستم ایمنی بدن مختل نشود.
* ذکر این نکته لازم است که فرآورده های دارویی تولید شده توسط شرکت های داروسازی مختلف لزوما از نظر نوع و مقادیر ترکیبات موثره یکسان نیستند؛ لذا توصیه می شود برای اطلاع از دوز مصرف دارو به برگه راهنمای مربوط به شرکت سازنده توجه کرده و در این زمینه از توصیه های داروساز یا پزشک نیز بهره مند شوند.
دکتر سعیده عربشاهی دلویی - داروساز