NeshaNi
31st May 2010, 07:56 PM
نقاشی پرتره نوعی از نقاشی است که در آن هدف نمایش نمود و احساسات بصری چهره می باشد.بغیر از نقاشی ، پرتره می تواند با وسایل و شیوه های مختلف مانند برنز ،چوب ،سرامیک،قلمزنی ، لیتوگرافی،عکاسی ،حتی ویدیو و رسانه های دیجیتالی خود را متجلی سازد.
http://www.namadineh.com/Image/News/351px-Fayum-02%20copy.jpg
Fayum
در قرون گذشته تر سفارشهای نقاشی پرتره مختص طبقه ی مرفه و قدرتمند جامعه بود ولی به مرور زمان طبقات دیگر نیز علاقه مند به داشتن پرتره های نقاشی شده ی خود واعضای خانواده شدند.
ریشه های چهره نگاری به زمانهای ماقبل تاریخ بر می گردد.هرچند امروزه تعداد کمی از این کارها محفوظ مانده است.در هنر تمدن های قدیمی بخصوص مصری نمایش چهره ی حاکمان و خدایان رایج بود.اکثر این کارها با روشی خاص انجام می شده و اکثرا بصورت نیم رخ ،روی سنگ،سفال ،گچ یا کریستال کار شده است.چهره نگاری مصریها نسبتا تاکید کمی بر شباهت داشت و این شیوه حداقل تا دوران آخنتان در قرن 14 قبل از میلاد ادامه داشت.چهره نگاری اشخاص برجسته در کشور چین به سال 1000 قبل از میلاد باز می گردد هرچند هیچ کدام از این کارها محفوظ نمانده است.
http://www.namadineh.com/Image/News/800px-Wilton_diptych%20copy.jpg
Wilton_diptych
از شواهد ادبیات باقی ماند ه پی می بریم که در نقاشیهای یونان باستان نیز چهره نگاری مرسوم بوده است و با باور به تحسین و توصیف نویسندگان کتب آنزمان در این مورد چهره نگاری با سبک دقیق رایج بوده است که نمونه های تصویری آنها متاسفانه در دست نیست. از مجسمه های و چهره های حک شده باقیمانده حاکمان و شخصییتهای معروف بر روی سکه های دوران هلنیستیک به این نتیجه می رسیم که چهره نگاری یونانی به مرحله ای ازشباهت سازی رسیده بود چنانچه با نگاه به چهره ی سکراتس در می یابیم که به چه علت او به زشتی معروف بود.
چهره نگاری رومی ها با اتخاض رسوم چهره نگاری یونان و اتروسکنها شیوه ای قوی برای خود خلق کرد که ریشه های مذهبی داشت و در عین حال تابع سیاست رومی بود.در این مورد هم نمونه ای کمی در دست است .
در چهره نگاریهای باقی مانده در فایوم،مقبره ی آلین و سوران تندو که مربوط به بخشی از سرزمین مصراست که تحت سلطه ی رومیها بود انعکاس شیوه ی یونانی بیشتر از رومی بچشم می خورد.نمونه های بیشتری بصورت چهره های مجسمه ای مربوط به مقبره های شخصییتهای طبقه ی متوسط و چهره های ضرب شده روی سکه موجود است .
http://www.namadineh.com/Image/News/476px-Hans_Holbein_d._J._065%20copy.jpg
Hans_Holbein_d._J
بیشتر نقاشیهای باقی مانده نقاشیهای مراسم تدفین است که در شرایط اقلیمی خشک منطقه ی فایوم مصر در قرون بین دوم تا چهارم قبل از میلاد حفظ شده است.و تقریبا تنها نمونه های نقاشیهای دوره رومی میباشد که از تخریب شرایط زمانی در امان مانده است در کنار این نقاشیهای فرسک وار بر طبق اظهارات یکی از نویسندگان آنزمان نقاشی چهره در یونان بسیاررایج بوده و هم مردان وهم زنان آنرا تمرین می کردند."کلینی" نویسنده ی رومی دربخشی از نوشته های خود از انحطاط هنرچهره نگاری رومی شکوه می کند و می گوید:"نقاشی از چهره که ازقرون کهن به ما رسیده، شباهت سازی دقیق مردم،کاملا از دورخارج شده .....راحت طلبی هنر را به تباهی کشانده است."پرتره های باقی مانده ازمصر –رومی وار استثناهایی خوبی هستند که نسبتهای واقعگرایانه و جزییات چهره شخصییتهای خاص را به نمایش گذاشته اند هرچند چشمها بزرگتر کشیده شده اند و مهارتهای هنری متفاوتی در آثار نقاشان مختلف بچشم می خورد.پرتره های فایوم بر روی چوب یا دندان فیل با موم و رنگهای صمغی یا تمپرا کشیده شده ودر درون جسد مومیایی شده جاسازی شده تا در ابدیت همواره با جسم بماند.
در حالی که نقاشی چهره در روم رو به زوال بود ، مجسمه های نیم تنه رومی وار به اوج شکوفایی رسید و این در حالی بود که بینندگان طالب واقعگرایی بی تملق بودند .بر طبق شواهد موجود پرتره هایی از خانواده ی سلطنتی دوران ساسانیان (651-224)در قرن 8-م درایران کشف شده است .
در طی قرن چهارم دریونان و روم بخصوص با رواج دین مسیحییت مجسمه هایی غالب شدند که به نمایش سمبولیک شخصییتها روی آوردند و شخصییتهایی مانند حضرت مسیح ،یحیی تعمید دهنده و پیتر مقدس به روشی نمادین متجلی شدند.
در قرون وسطی (دورانی در تاریخ اروپا که قرون 1450 – 350 ب.م. را در بر می گیرد) اکثر کارهای پرتره اهدایی و شامل تصاویر مذهبی با تصاویری از پاپها و شخصییتهای کتاب مقدس انجیل بودند که با تکنیک موزاییک کاری رومی اجرا می شدند.از این دوران( 1152) نمونه ی یک پرتره ی شخصی نویسنده،عارف ،دانشمند وموسیقیدان "هیلدگارد"در دست است.در این دوران کمتر کوششی برای شباهت سازی چهره بچشم می خورد.نقاشیهای روی سنگ قبر در دوران رومانسک رواج یافت .از سالهای بین 1350-1400پیکره های غیرروحانی در نقاشیهای فرسک و تخته ای نمودار شد ونقاشان بار دیگر به شباهت سازی چهره پرداختند. تقریبا در انتهای همین قرن اولین پرتره های رنگ روغن شخصییتهای خاص معاصر آنزمان بر روی تخته های چوبی کوچک در بورگاندی و فرانسه نمودار شدند.کار دو لوحه ای "ویلتن" در سال 1400 یکی از دو کارهای باقی مانده از آن دوران هستند که در آن "ریچارد دوم"پادشاه انگلیس به تصویر کشیده شده.از اساتید مشهور چهره نگار هلندی این زمان می توان به "جان وان ایک"،"رابرت کمپینو "و "راجر وان در ویدن" اشاره کرد. برخی از این پرتره ها اهدایی بوده و یا در ارتباط با صحنه های مذهبی رایج آنزمان و چهره های محبوبی مانند حضرت مریم کار می شدند.
http://www.namadineh.com/Image/News/385px-Mona_Lisa%20copy.jpg
Mona_Lisa
دوران رنسانس بدلیل توجه به دنیای طبیعی و فرهنگ کلاسیک یونان و روم باستان تحولی بزرگ را در تاریخ چهره سازی ایجاد نمود .اساسا نقاشی در این دوران به مرحله ی جدیدی از توازن ،هارمونی و بینش دست یافت و نقاشان بزرگی چون "لئوناردو داوینچی،میکلانژورافائل نوابغی محسوب شدند که ارزشی فراتر از یک بازرگان را داشتند ودر خدمت دربار و کلیسا بودند.بسیاری از ابتکارات جدید پرتره سازی در همین دوره بوقوع پیوست . مانند شیوه ی مینیاتور پرتره که تا زمان اختراع عکاسی از شیوه های محبوب چهره نگاری بود .نقاشی نیمرخ با الهام از مدالیونهای تاریخی درایتالیا در بین سالهای 1450-1500 رواج یافت.مدالهای قدیمی با تصاویر دو سو الهام گر کوتاه مدتی برای خلق آثاری دو رویه در نقاشی در دوران اولیه رنسانس شد.تاثیر فرمهای مجسمه های کلاسیکی مثل Apollo Belvedere قرنها الهام بخش هنرمندان بود.
هنرمندان اروپای شمالی مسیر خلق پرتره های شخصییتهای غیر روحانی را گشودند .یکی از دلایل واقع گرایی دقیق هنرمندان اروپای شمالی دز طی قرن 15-م استفاده ازرنگ روغن بود که ضربات قلم مو جلوه های بهتری را ایجاد مینمود و این در حالی بود که نقاشان ایتالیایی و اسپانیاییی هنوز از تکنیک تمپرا برای خلق آثار خود بهره می بردند.یک از اولین نقاشانی که از تکنیک رنگ روغن بهره جست"جان وان ایک" بود که تابلوی "ازدواج آرنولفینی"اودر سال 1434 با به تصویرکشیدن پیکر ه ی کامل ذوج باجزئیات دقیق و رنگهای غنی انقلابی را در تاریخ هنر بوجود آورد و در اروپا بسط یافت..رنگهای روغنی بواسطه ی ایجاد بافت و لایه های ضخیمتر ،و ایجاد لایه بندیهای تاثیر گذارترودیرتر خشک شدن که نقاش می تواند در مدت زمان بیشتری روی اثرخود کار کند بعنوان مثال جزئیتات چهره را در فرصت بیشتری پردازش کند امکانات بیشمار و جدیدتری را به نقاشان می داد.در طی قر ن16-م نقاشی رنگ روغن در اروپا رواج یافت ،نقاشان با استفاده از امکانات این وسیله ی جدید جزئیات لباس و جواهرات را توانستند بکشند . همچنین یکی دیگر از وسایلی که کیفیت آثار هنری را بالا برد ورود بوم نقاشی بجای تخته بود که دوام بیشتری داشت و در مقابل ترکهای رنگی از خود مقاومت نشان می داد همچنین احتیاج به آماده سازی اولیه کمتری داشت و رنگها را بهتر بر روی سطح خود نگه می داشت و البته کمیابتر از تخته بود.
از پیشگامان نقاشی پرتره با رنگ روغن درآلمان "لوکاس کراناک"،"آلبرخت دوور" و "هانس هولبین جوانتر" بودند ."کراناک" از اولین نقاشانی بود که پرتر ه هایی در اندازه ی طبیعی کشید که بعد از آن این شیوه معمول شد .
"دوور" از نقاشانی بود که مجموعه ی خلق پرتر ه های شخصی را آغاز نمود او از سن سیزده سالگی شروع به کشیدن پرتره های خود کرد و بعدها رمبرانت راه او را ادامه داد.
در ایتالیا "ماساسیو" راه را برای مدرنیزه کردن نقاشی فرسک با بکارگیری دید واقع گرایانه ی بیشتر هموار نمود ."فیلیپو لیپی" نقاشیهایی با خطوط هوشیارانه تر و پیچیده تر خلق کرد و شاگرد او"رافائل" واقعگرایی را با کشیدن نقاشیهای دیواری شگفت آور هر چه بیشتر در ایتالیا رواج داد. در طی دوران رنسانس نیزدرخواست طبقه ی اعیان از چهره نگاران ثبت واقع گرایانه ی نقاشیهایی از خود بود و کوشش برای خلق پرتره های قانع کننده تمام رخ و سه رخ باعث کسب تجارب و نوع آوریهایی در این زمینه شد .
یکی از بهترین پرتر ه های دنیای غرب، نقاشی "مونالیزا"-ی لئوناردو داوینچی است ." لیزا دل جیوکندو" همسر تاجرمعروف ابریشم "فرانچسکو دل جیوکندو" بود. لبخند معروف مونالیزا نمونه ی بسیار خوبی است از بکار گیری عدم تقارن هوشیارانه و لطیف . لئوناردو داوینچی در بار ه ی تاثیربکار گیری نور درنقاشی پرتره برای بالا بردن کیفیت اثر چنین می گوید:
"زیبایی بسیار زیادی در سایه-روشناییهای چهره ی کسانی که دراتاقی با ورودی تاریک مینشینند افزون می شود.جایی که چشمان بیننده بخشی از چهره ی در سایه فرو رفته در اتاق را می بیند و می بیند قسمت نورانی شد ه ی چهره یی را که فضا آنرا درخشانتر می نمایاند .در همین گسترش سابه-روشن است که چهره برجستگی بیشتری می یابد."
در ونیز در حدود سال 1500 بود که "جنتیله بلینی" و "جیووانی بلینی" به نقاشی پرتره روی آوردند.وبیشترین سفارشات را از مقامات دولتی کشور دریافت کردند .اثر Doge Loredan بلینی یکی از نمونه ها ی عالی پرتره سازی در رنسانس است و بخوبی مهارت وی را در بکارگیری تکنیکهای جدید رنگ روغن می نمایاند.بلینی جزء اولین نقاشا ن اروپایست که امضایش را در پایین نقاشیهایش می بینیم .بعدها در قرن 16-م" تیسین" با کشیدن پرتره هایی در فرمها و ژستهای مختلف از شخصییتهای درباری عنوان چهره نگاربزرگ را از آن خود کرد و در ادامه ی مسیر او" تینتورتو" و" ورونز" راه منریسم ایتالیایی را هموار می کنند .منریستها پرتره های استثنایی،صمیمی و باشکوه ومجللی را خلق کردند. از نقاشان معروف این سبک "برونزینو" و"پونترمو "را می توان نام برد." ال گرکو" نیز بعد از اقامت در اسپانیا با تاکید بر نظریه بصیرت درونی خود توجه به نمود فیزیکی را بسیار کمرنگ نمود و پرتره های استثنایی خلق کرد .
http://www.namadineh.com/Image/News/potraht-ink%20and%20color%20wash%20on%20paper%201630-40%20Iran%20Isfahan%20copy.jpghttp://www.namadineh.com/Image/News/reza%20abbasi1565-1635%20woman%20wuth%20veil%20copy.jpg
reza abbasi1565-1635 woman wuth veil potraht-ink and color wash on paper 1630-40 Iran Isfahan
در این میان شایان ذکر است که در جریان این تحولات عظیم هنری در غرب در کشورهای خاور میانه و دور مانند چین ،ژاپن و ایران بدلیل توجه بیشتر به ماهیتهای ذهنگرایانه در نقاشی و در کمپوزیسیون ، هنر چهره نگاری نیز تابع همان شیوه کار می شود. این نوع نگرش ذهن گرایانه بعدها مورد توجه نقاشان مدرن غرب واقع می شود.. در ایران هر چند در اثر رفت و آمدها ی تجار و سفرها و تبادلات هنری تاثیراتی از هنر غرب به وقوع می پیوندد ولی عنصر ذهن گرایی و آرمانی بر آثاربیشتر از نمود واقع گرایانه غالب می ماند. یکی از بزرگترین نقاشان مینیاتور در اوایل دوران حکومت صفوییان "بهزاد" بود که از مشخصات کارهایش رنگهای غنی وفیگورها و مناظر واقع گرایانه است او همچنین پرتره هایی بسیار منحصر به فرد کشید ه است. شیوه ی او در تمامی نقاط ایران،ترکستان و هند رواج یافت درطی قرن 16-م چهره نگاری در ایران رواج یافت . ازدیگر نقاشان معروف این زمان می توان به "رضا عباسی "(1635- 1565)اشاره کرد او مانند معاصرا ن سرزمین خود بر روی تصاویرکتب خطی کار می کرد و در عین حال طراحی ها ونقاشیهای مجزایی را می کشید که همین کارها شاخص کار او و بعدها شاخص نقاشی دوران صفوییه نیز شدند. اومعروف است به کشیدن خطوط خطاطی گونه ی حسی و استفاد ه ی مخترعانه ی رنگهای زنده این کمپوزیسیونها برخی تصاویر تمام شده ی آرمانی هستند وبرخی چهره هایی هستند واقع گرایانه ترو خود انگیخته تر.
http://www.namadineh.com/Image/News/Ingres_Mme_Victor_Baltard_sa_fille_Paule%20copy.jp g
Ingres_Mme_Victor_Baltard_
در کشورهای غربی در دوران باروک و روکوکو (قرون 17و18)پرتره ها سندهای مهمی برای نشان دادن شهرت و مقام محسوب می شدند .در جامعه ای که تحت حمایت رهبران مردمی و دادگاه های قدرتمند بود تصاویر فیگورهایی با لباسهای آراسته سمبلی بود برای تایید صلاحیت افراد مهم جامعه..نقاشان هلندی مانند "آنتونی وان دیک"و"پیتر پل روبنس"این نوع چهره نگاری را ارجحیت دادند در حالی که نقاشانی مانند "جان ورمیر"پرتره هایی را خلق کردندکه متعلق به افراد طبقه ی متوسط جامعه بود و آنها را در حال کار کردن یا نواختن نمایش می داد.پرتره ی روبنس و زن اولش (1609) در لباس عروسی نمونه ی خوبی از کشیدن یک موضوع مردمی در نقاشی است.
http://www.namadineh.com/Image/News/Saskiarembranth%20copy.jpg
Saskiarembranth
یکی از نو آوریهای رنسانس کشیدن حالتهای مختلف چهره برای نمایش احساسات بود . بعدها این نوع برخورد با چهره نگاری را خصوصا در پرتره های رامبرانت نقاش هلندی می بینیم که در نقاشیهای پرتره خود حالتهای مختلف چهره را کشیده است ،او به عنوان یکی از اولین خود –چهره نگار ها هم شناخته می شود که بیش از 60 پرتره از چهره خود تهیه کرده است. http://commons.wikimedia.org/wiki/Rembrandt
رامبرانت یکی از بزرگترین نقاشان تاریخ است.استفاده ازتکنیک تئاتر گونه ی( سایه روشن(chiarscuro- کاراواجیو البته برای استفاده ی هدفمند در کارهایش ویک نوع آشکار ساختن حس همدلی در پرتره هایش با نمایش حالتهای عمیق روانی و خالی از نمایش تشریفاتی خشک از مشخصات عالی کارهای او هستند.همچنین او در پرتره های گروهی خود از نور تابناک برروی قسمت اساسی تابلو استفاده می کند در حالی که بخش دیگری از تابلو در تاریکی است.
علاقه به چهره نگاری باعث پیدایش سبکهای دیگری مانند کاریکاتورشد اولین اکادمی کاریکاتور "آکادمی کاراکی" در بولونیا بود که در اواخر قرن 16-م توسط خانواده ی کاراکی اداره می شد .
در دورا ن باروک پرتره های گروهی مخصوصا در هلند خلق می شد .بر خلاف دیگر نقاط اروپا نقاشان هلندی هیچ سفارشی را از کلیسا دریافت نمی کردند چرا که کلیسا این نوع سفارشهای گران قیمت را منع کرده بود .بیشتر سفارشات از سوی انجمنهای تجارتی و شهری بود .نقاش هلندی "فرانس هالس"از ضربات قلم موی سیال و رنگهای زنده برای تجسم هر چه زنده تر پرتره های گروهی خود و دیگر موضوعات نقاشی خود استفاده کرد.رامبرانت از سفارشهای طبقه ی ثروتمند هلندی که طالب و دوستدار پرتره بودند استفاده کرد و بطور کلی می توان گفت که اولین بازار هنری درهمین زمان در هلند شکل گرفت.
در اسپانیا"دیگو ولا سکوئز" بیاد ماندنی ترین پرتره ی گروهی خود را با عنوان "لا منیناس"1656- آفرید.که در آن اعضای خانواده ی سلطنتی اسپانیا به تصویر کشیده شده اند.در حقیقت ذوج نشسته پادشاه و زنش تنها در انعکاس آیینه نشان داده می شوند.
هنرمندان روکوکو به تزیینات بسیار توجه داشتند و استاد چهره نگاری ناب بودند.علاقه ی آنان به کشیدن جزئیات و جنسیت لباس باعث خلق پرتره هایی شد که نمایانگر ثروتهای دنیوی بود.
از نقاشان انگلیسی این سبک "توماس گینسبورو"و "جاشووا رینولد"می باشند که مهارت زیادی در کشیدن جامه های مجلل داشتند .اثر "پسر آبی" گینسبورو یکی از بهترین کارهای پرتره محسوب می شود.او با استفاده ار ضربات قلم موی دراز و رنگ روغن رقیق شده جلوه ی درخشان به لباس پسر داده است.او همچنین مشهور است به خلق پس زمینه های مجلل.
از هنرمندان دیگر انگلیسی "ویلیام هوگارت "است که نقاشیهای پرتره ی او آمیخته به طنز است.
در قرن18-م نقاشان زن اهمیت خاصی یافتند مخصوصا در زمینه ی نقاشی پرتره .از نقاشان معروف زن در این دوران می توان به " الیزابت ویجی-لبران " در فرانسه ، هنرمند پاستل کار ایتالیایی "روزالبا کاریرا"و نقاش سوئیسی"انجلیکا کوفمن"اشاره کرد.
در اواخر قرن 18 و اوایل قرن 19 هنرمندان نئو کلاسیک موضوعات خودرا بر طبق آخرین مد و شیوه های آن زمان ادامه دادند.زنان با جامه های بلند با الهام از شیوه ی لباس زنان یونان و روم مجسم شدند.نقاشان از نور برای کشیدن حالت وفرم گرد چهره استفاده کردند .نقاشان فرانسوی "جک لوئیس داوید"و"جان آگوست دومینیک انگر" ذوق زیبا یی شناسی خود را همراه با نشان دادن شخصیت چهره با تکنیک قانونمند نئوکلاسیک آمیختند. انگر از شاگردان داوید بود و یچیدگیهای بسیار پر معنای فرمی و فضایی کارهایش ، وی را از پیشگامان هنرمدرن گرداند .حدود 450 طراحی های پرتره از او امروزه جز محبوبترین آثار باقی مانده از وی هستند .شخصیت پردازی صمیمانه در طراحی ،خط دلنواز و در عین حال بسیار محکم ،تحریفهای مشخص و در عین محطاطانه، ظرفیت بسیار بالا برای نشان دادن شباهت با دقت زیاد و همسو با آن توصیف دوست داشتنی خصوصییات چهره از ویژگی های کارهای وی هستند
http://www.namadineh.com/Image/News/Goya%20self%20portrait%20copy.jpg
Goya self portrait
هنرمندان رومانتیک که در نیمه اول قرن نوزدهم به آفرینش آثار هنری پرداختند چهره های رهبران وزنان زیبا را باموضوعات مهیج و با ضربات دراماتیک و زنده ی قلم مو ونوری که القا کننده ی فضایی رومانتیک و تخیلی بود کشیدند.از نقاشان این سبک می توان به" دلا کروا" اشاره کرد. نقاش اسپانیایی "گویا"
مهیج ترین و جستجو گرانه ترین تصاویر دوران خود را آفرید.پرتره های کشیده شده در دادگاهها ی وی بسیار معروف هستند.
نقاشان واقع گرای قرن 19-م مانند "گوستاو کوربه"چهره های مردم عادی و طبقات پایینتر جامعه را به تصویر کشیدند کوربه پرتره های بسیاری از خود با حالتها و احساسات مختلف نیز کشیده است.در همین دوران نقاش فرانسوی "انور دومیه" با شیوه ی کاریکاتورمانند تصاویر چهره های معاصران خود را کشید."هنری تولوز لترک"دیگر نقاش فرانسویی بود که پرتره های بیشماری از بازیکنان تا تر و نما یشگران را در حال اجرای حرکات خلق کرد.
"ادوارد مانه" از نقاشانیست که می توان گفت در بین سبک رئالیسم و امپرسیونیسم مقامی انتقالی را داشت.او چهره نگاری با بینش و تکنیکی عالی بود واثر "استفان مالارمه"او می تواند نمونه ی خوبی برای درک شیوه ی انتقالی او بسوی سبک امپرسیونیسم باشد..نقاش همدوره ی او "ادوارد دگا "نیز در ابتدا نقاشی رئالیست بود اثر "پرتره ی خانواده ی بلیلی" او کاریست با نمایشی پر بصیرت در نشان دادن یک خانواده ی غمگین و یکی از بهترین آثار وی نیز محسوب می شود.
در آمریکا "توماس ایکینز" از اولین نقاشان پرتره بشمار می رود که رئالیسم را به درجه ی بالایی از صداقت خود رساند.مخصوصا آثار به تصویر کشیده ی جراحان،ورزشکاران وموسیقیدادن او در حال انجام حرکات و نمایش حالتها وتجسم احساسات واقعی چهره آنان در خور توجه است.
http://www.namadineh.com/Image/News/Honore%20Daumier%20The%20Beggars2.jpg
Honoré_Daumier._The_Beggars
http://www.namadineh.com/Image/News/Dumier%20copy.jpg
Dumier
سبک رئالیسم مسیر سبک امپرسیونیسم را در سال 1870 هموار نمود.شاید بدلیل درآمد ناچیز بسیاری از نقاشان امپرسیونیسسم آنان مجبور بودند از اعضای فامیل خود بعنوان مدل در فضای خانه یا بیرون استفاده کنند .بدلیل سطوح پر تالالوو ضربات غنی قلم مو پرتره های امپرسیونیستها بطرز چشمگیری گیرا وجذاب هستند. نقاشان فرانسوی "کلود مونه"و "پیر آگوست رنوار" زیباترین و محبوبترین تصاویرگروهی انسانها را آفریدند.
هنرمند امریکایی "مری کاسات"که در فرانسه تحصیلات هنری خود را کسب کرد و در آنجا هم فعالیت نمود تا امروز بدلیل کشیدن نقاشیهایی با موضوع "مادر و کودک" مانند "رنوار" بسیار مشهور و محبوب می باشد. ."پل گوگن " و "وینسنت ون گوگ"که از نقاشان پست امپرسیونیسم محسوب می شوند پرتر ه های گویا وآشنایی را را غرق در رنگهای پیچ وتاب خورده بدون تخت کردن اجباری رنگها کشیدند اینان نیز مشهور هستند برای خلق پرتره های قوی.
http://www.namadineh.com/Image/News/497px-Eakins_selfportrait%20copy.jpg
Eakins_selfportrait
"جان سینگر سارجنت" در جریان تحولات سبکی نقاشی قرار گرفت ولی هیچگاه دیدگاه های امپرسیونیستی و پست امپرسیونیستی را در کارهایش ظاهر نکرد .او چهره نگار توانمندی بود و با تکنیک واقع گرایانه با فوران رنگهای درخشان کار می کرد ودرکشیدن پرتره های آدمهای خاص و یا گروهی مهارت داشت..او درایتالیا بدنیا آمده بود و تحصیلات هنری خود را در ایتالیا،فرانسه و آلمان کسب نمود برخی معتقدند که او دنباله رو سبک" وان دیک" نقاش بوده است.
"سیسیلیا بیوس" از نقاشان زن آمریکاییست که به عقیده هنر شناسان بسیار مشابه با تکنیک "سارجنت" کار کرده است تا آنجاییکه برخی او را لقب "سارجنت زن " داده اند.او جوایز مهمی را برای خلق پرتره هایش گرفت و معروف است به کشیدن شخصییتهای اجتماعی مانند "ادیت روزولت" و"جرج کلمنک"وهمچنین پرتره های اعضای خانواده اش.
"جیمز آبت مک نیل ویستلر"از نقاشان آمریکایی بود که با هنرمندان اروپایی ارتباط داشت.او پرتره های استثنایی بسیاری خلق کرد که معروف ترین آنها "Arrangement in Grey and Black, The Artist's Mother" یا (1871) "Whistler's Mother" است.او تمایل داشت که بینندگان چه در آثار پرتره و چه در نقاشی مناظرش به هارمونی قرار گرفتن فرمها و رنگها توجه کنند او از پالت رنگی ملایم استفاده می کرد تا به نتیجه ی دلخواه برسد وتلاش می کرد تا به توازن رنگی و سایه روشنهای ملایم دست یابد. او می گفت:"همچنانکه موسیقی شعر صدا می باشد،نقاشی هم شعر دیدن است و موضوع نقاشی هیچ ارتباطی با هارمونی صدا یا رنگ در یک اثر ندارد ".
فرم و رنگ از عناصر مهم در پرتره های "پل سزان" است .در پرتره های نقاشانی چون "آندره درن " و "هانری ماتیس"استفاده از رنگهای تندترو ضربات غنیتر قلم مو دیده می شود.
http://www.namadineh.com/Image/News/478px-Sargent_Lady_Agnew_of_Lochnaw%20copy.jpg
Sargent_Lady_Agnew_of_Lochnaw
پیشرفت عکاسی در قرن 19-م تاثیر مشخصی بر نقاشی پرتره گذاشت وجای جعبه ی تاریکی که نقاشا ن ازآن در نقاشی بهره می بردند را گرفت.بسیاری از هنرمندان مدرنیست به سالنهای عکاسی شتافتند تا عکسهایی از خود تهیه کنند .مانند "بودله" که هرچند عکاسی را دشمن نقاشی می دانست ولی خود مجذوب قدرت آن شد. نقاشانی مانند "توماس اکینز" و "ادگار دگا"علاقه مند به عکاسی با دوربین بودند و معتقد بودند که از آن می توان برای ایجاد کمپوزیسیونی بهتر استفاده کرد.به غیر از امپرسیونیستها نقاشان چهره نگار روشهای بیشماری را یافتند که می توانست با عکاسی رقابت کند.
در قرن بیستم هنرمندان مجموعه پرتره هایی با شیوه ها و جهت یابییهای جدید آفریدند .نقاش سبک فوو"هانری ماتیس"پرتره هایی قوی با شیوه ی غیر واقع گرایانه آفرید و از رنگهای تند برای رنگامیزی چهره استفاده کرد."سزان" تاکید بر فرمهای ساده شده ی بدون جزئیات و استفاده از رنگهای نزدیک به هم کرد.شیوه ی منحصر بفرد "گوستاو کلیمت"که در بر گیرنده ی نقوش و رنگهای طلایی بیزانسی بود باعث خلق پرتره های بیاد ماندنی او شد و شاگرد او "اسکار کوکوشکا"چهره نگار معروف شخصییتهای مرفه ونیزی شد.نقاش پرکار اسپانیایی "پابلو پیکاسو"پرتره های فراوانی از خدمت کاران خود با سبک کوبیستی کشید که در آن با شباهت سازی تحریف شده ی چهره ها به مرحله ی بالایی از ذهنیت و احساس دست یافته بود.
http://www.namadineh.com/Image/News/Matisse_Green_Line%20copy.jpg
Matisse_-_Green_Line
نقاشان اکسپرسیونیستی چون "اتو دیک" و"ماکس بکمن" برخی از روانشناختانه ترین پرتره های تاریخ هنر نقاشی را آفریدند .ماکس بکمان ار پرکارترین چهره نگاران زمان خود بود."آمیدیو مودیگلیانی"پرتره های بسیاری را با شیوه ی درازنمایی کرده ی خود کشید که شخصییت درونی مدلهای خود را نشان می داد او کارهایش را با تکیه بر مطالعات دقیق فرم و رنگ می آفرید .ما درکارهای مدلیانی بیشترین تحریف را در چشمها و ابروهای مدلها می بینیم که گاهی در حد یک نقطه ی تاریک و گود رفته تحریف و ساده شده اند.
در انگلیس گروه "ورتیسیست" گروهی که اولین بیانیه خود را در سال 1914 ارائه دادند و آثارآنها ادغامی بود از سبک فوتوریسم و کوبیسم پرتره های در خور توجه ای را در اوایل قرن بیستم خلق کردند."فرانسیس پیکابیا"نقاش سبک دادا پرتره های زیادی را با شیوه ی منحصر بفرد خود آفرید.پرتره های "تامارا د لمپیکا "با خطوط منحنی ساده و رنگهای غنی و زاویه های تیز با موفقیت چشمگیری در گروه "هنردکو" قرارگرفت ."رابرت هنری" و" جورج بیلو" از نقاشان واقعگرای پرتره بودند."ماکس ارنست"با خلق اثر "تمام دوستان با هم"نمونه ی جدیدی از پرتره ی گروهی را آفرید.
http://www.namadineh.com/Image/News/PicabiaFrancis_Riden%20copy.jpg
PicabiaFrancis_Riden
خلق پرتره در آمریکا و اروپا در بین سالهای 1940-1950 کمتر شد و دلیل آن توجه بیشتر به هنر انتزاعی و غیر فیگوراتیو بود.نقاشی که در ایندوران جزء استثناعات بود "آندرو وایه"بود که او را می توان از پیشتازان چهره نگار واقع گرای آمریکا دانست در نقاشیهای آندرو هرچند واقع گرایی شدید بچشم می خورد ولی نمایش احساسات شخصییتهای آثارش و کیفیت سایه روشنهای کارهایش ارزش بسیاری دارد. مجموعه ی پرتره های "هلگا تستورف " او که بیش از 247 طراحی و نقاشی را در بر می گیرد از کارهای اختصاصی او بشمار می رود(.1971- 1985).
http://www.namadineh.com/Image/News/394px-Amadeo_Modigliani_040.jpg
Amadeo_Modigliani
http://www.namadineh.com/Image/News/Chuck%20close5c53ef00e54f852a868834-640wi%20copy.jpg
Chuck close
سالهای 70- 1960دوران احیاء مجدد هنر چهره نگاری بود."لوسین فروید"(نوه ی سیگمونت فروید)و "فرانسیس بیکن" نقاشیهای ارزشمندی را آفریدند.پرتره های بیکن بدلیل کیفیت ترسناکشان شناخته شده هستند.در ماه می سال 2008 یکی از پرتره های فروید Benefits Supervisor Sleeping"" در حراج کریستی در نیویورک سیتی با قیمتی معادل 33.6 میلیون دلار فروخته شد .بسیاری از نقاشا ن معاصر مانند "اندی وارهول" "الکس کتز"و"چاک کلوز"توجه خود را به کشیدن چهره متمرکز کردند.نقاشی معروف "مارلین مونرو" وارهول نمونه ی یکی از این آثار می باشد.تخصص "چاک کلوز" کشیدن پرتره های عظیم در اندازه دیوار و با شیوه ی Photorealism بود که در آن عکس واسطه ایست بین تصویر عکس و هنرمند او درپرتره ی "لوکاس دوم" با استفاده از ایجاد شبکه های دایره ای بروی عکس شروع به انتقال رنگهای تک تک قسمتهای شبکه با اغراق در رنگ و در اندازه ی بزرگتر بر روی بوم کرده است اندازه ی این اثر cm 76.2 -91.4 می باشد.
http://www.namadineh.com/Image/News/james%20wy%20copy.jpg
james wy
"جیمی وایه" پسر" اندرو وایه" یکی از نقاشان معاصر واقع گرا در آمریکاست که پرتره های زیادی را خلق کرده است از جمله پرتره های "اندی وارهول"،"رودولف نوریف" و "جان کندی" اوبسیار شناخته شده هستند.
صحبتهای نقاشان درمورد نقاشی از چهره:
"آرزو می کنم پرتره هایی که می کشم خود آنها باشند نه شبیه آنها،نه اینکه یک نگاهی داشته باشم به آنکه در مقابلم نشسته،بلکه او را درک کنم."
Lucian Freud
"من هنرمندان آلمانیی را که می پسندم می کشم.من تصاویر آنها را می کشم.ولی بطور عجیبی درانتها این کارها شبیه زنی با موهای زرد می شود .من خود هیچگاه متوجه نشدم چرا این اتفاق می افتد".
Georg Baselitz
"من تصویر خودم را می کشم ،برای اینکه بیشتر مواقع تنها هستم.و بدلیل آنکه من خود را بهتر می شناسم"
Frida Kahlo
"من هرگز ازروی عکس پرتره نمی کشم چون یک عکس هرگز اطلاعات کافی از احساس شخص نمی دهد"
Francasco Klemente
"وقتی من یک پرتره می کشم می خواهم بیشتر از شکل ظاهری آن شخص بدانم.می خواهم بدانم آنها چگونه زندگی می کنند و احساساتشان چیست..و این فراتر ازدیدن شکل ظاهری است ودرک احساسات آن شخص است."
http://www.namadineh.com/Image/News/351px-Fayum-02%20copy.jpg
Fayum
در قرون گذشته تر سفارشهای نقاشی پرتره مختص طبقه ی مرفه و قدرتمند جامعه بود ولی به مرور زمان طبقات دیگر نیز علاقه مند به داشتن پرتره های نقاشی شده ی خود واعضای خانواده شدند.
ریشه های چهره نگاری به زمانهای ماقبل تاریخ بر می گردد.هرچند امروزه تعداد کمی از این کارها محفوظ مانده است.در هنر تمدن های قدیمی بخصوص مصری نمایش چهره ی حاکمان و خدایان رایج بود.اکثر این کارها با روشی خاص انجام می شده و اکثرا بصورت نیم رخ ،روی سنگ،سفال ،گچ یا کریستال کار شده است.چهره نگاری مصریها نسبتا تاکید کمی بر شباهت داشت و این شیوه حداقل تا دوران آخنتان در قرن 14 قبل از میلاد ادامه داشت.چهره نگاری اشخاص برجسته در کشور چین به سال 1000 قبل از میلاد باز می گردد هرچند هیچ کدام از این کارها محفوظ نمانده است.
http://www.namadineh.com/Image/News/800px-Wilton_diptych%20copy.jpg
Wilton_diptych
از شواهد ادبیات باقی ماند ه پی می بریم که در نقاشیهای یونان باستان نیز چهره نگاری مرسوم بوده است و با باور به تحسین و توصیف نویسندگان کتب آنزمان در این مورد چهره نگاری با سبک دقیق رایج بوده است که نمونه های تصویری آنها متاسفانه در دست نیست. از مجسمه های و چهره های حک شده باقیمانده حاکمان و شخصییتهای معروف بر روی سکه های دوران هلنیستیک به این نتیجه می رسیم که چهره نگاری یونانی به مرحله ای ازشباهت سازی رسیده بود چنانچه با نگاه به چهره ی سکراتس در می یابیم که به چه علت او به زشتی معروف بود.
چهره نگاری رومی ها با اتخاض رسوم چهره نگاری یونان و اتروسکنها شیوه ای قوی برای خود خلق کرد که ریشه های مذهبی داشت و در عین حال تابع سیاست رومی بود.در این مورد هم نمونه ای کمی در دست است .
در چهره نگاریهای باقی مانده در فایوم،مقبره ی آلین و سوران تندو که مربوط به بخشی از سرزمین مصراست که تحت سلطه ی رومیها بود انعکاس شیوه ی یونانی بیشتر از رومی بچشم می خورد.نمونه های بیشتری بصورت چهره های مجسمه ای مربوط به مقبره های شخصییتهای طبقه ی متوسط و چهره های ضرب شده روی سکه موجود است .
http://www.namadineh.com/Image/News/476px-Hans_Holbein_d._J._065%20copy.jpg
Hans_Holbein_d._J
بیشتر نقاشیهای باقی مانده نقاشیهای مراسم تدفین است که در شرایط اقلیمی خشک منطقه ی فایوم مصر در قرون بین دوم تا چهارم قبل از میلاد حفظ شده است.و تقریبا تنها نمونه های نقاشیهای دوره رومی میباشد که از تخریب شرایط زمانی در امان مانده است در کنار این نقاشیهای فرسک وار بر طبق اظهارات یکی از نویسندگان آنزمان نقاشی چهره در یونان بسیاررایج بوده و هم مردان وهم زنان آنرا تمرین می کردند."کلینی" نویسنده ی رومی دربخشی از نوشته های خود از انحطاط هنرچهره نگاری رومی شکوه می کند و می گوید:"نقاشی از چهره که ازقرون کهن به ما رسیده، شباهت سازی دقیق مردم،کاملا از دورخارج شده .....راحت طلبی هنر را به تباهی کشانده است."پرتره های باقی مانده ازمصر –رومی وار استثناهایی خوبی هستند که نسبتهای واقعگرایانه و جزییات چهره شخصییتهای خاص را به نمایش گذاشته اند هرچند چشمها بزرگتر کشیده شده اند و مهارتهای هنری متفاوتی در آثار نقاشان مختلف بچشم می خورد.پرتره های فایوم بر روی چوب یا دندان فیل با موم و رنگهای صمغی یا تمپرا کشیده شده ودر درون جسد مومیایی شده جاسازی شده تا در ابدیت همواره با جسم بماند.
در حالی که نقاشی چهره در روم رو به زوال بود ، مجسمه های نیم تنه رومی وار به اوج شکوفایی رسید و این در حالی بود که بینندگان طالب واقعگرایی بی تملق بودند .بر طبق شواهد موجود پرتره هایی از خانواده ی سلطنتی دوران ساسانیان (651-224)در قرن 8-م درایران کشف شده است .
در طی قرن چهارم دریونان و روم بخصوص با رواج دین مسیحییت مجسمه هایی غالب شدند که به نمایش سمبولیک شخصییتها روی آوردند و شخصییتهایی مانند حضرت مسیح ،یحیی تعمید دهنده و پیتر مقدس به روشی نمادین متجلی شدند.
در قرون وسطی (دورانی در تاریخ اروپا که قرون 1450 – 350 ب.م. را در بر می گیرد) اکثر کارهای پرتره اهدایی و شامل تصاویر مذهبی با تصاویری از پاپها و شخصییتهای کتاب مقدس انجیل بودند که با تکنیک موزاییک کاری رومی اجرا می شدند.از این دوران( 1152) نمونه ی یک پرتره ی شخصی نویسنده،عارف ،دانشمند وموسیقیدان "هیلدگارد"در دست است.در این دوران کمتر کوششی برای شباهت سازی چهره بچشم می خورد.نقاشیهای روی سنگ قبر در دوران رومانسک رواج یافت .از سالهای بین 1350-1400پیکره های غیرروحانی در نقاشیهای فرسک و تخته ای نمودار شد ونقاشان بار دیگر به شباهت سازی چهره پرداختند. تقریبا در انتهای همین قرن اولین پرتره های رنگ روغن شخصییتهای خاص معاصر آنزمان بر روی تخته های چوبی کوچک در بورگاندی و فرانسه نمودار شدند.کار دو لوحه ای "ویلتن" در سال 1400 یکی از دو کارهای باقی مانده از آن دوران هستند که در آن "ریچارد دوم"پادشاه انگلیس به تصویر کشیده شده.از اساتید مشهور چهره نگار هلندی این زمان می توان به "جان وان ایک"،"رابرت کمپینو "و "راجر وان در ویدن" اشاره کرد. برخی از این پرتره ها اهدایی بوده و یا در ارتباط با صحنه های مذهبی رایج آنزمان و چهره های محبوبی مانند حضرت مریم کار می شدند.
http://www.namadineh.com/Image/News/385px-Mona_Lisa%20copy.jpg
Mona_Lisa
دوران رنسانس بدلیل توجه به دنیای طبیعی و فرهنگ کلاسیک یونان و روم باستان تحولی بزرگ را در تاریخ چهره سازی ایجاد نمود .اساسا نقاشی در این دوران به مرحله ی جدیدی از توازن ،هارمونی و بینش دست یافت و نقاشان بزرگی چون "لئوناردو داوینچی،میکلانژورافائل نوابغی محسوب شدند که ارزشی فراتر از یک بازرگان را داشتند ودر خدمت دربار و کلیسا بودند.بسیاری از ابتکارات جدید پرتره سازی در همین دوره بوقوع پیوست . مانند شیوه ی مینیاتور پرتره که تا زمان اختراع عکاسی از شیوه های محبوب چهره نگاری بود .نقاشی نیمرخ با الهام از مدالیونهای تاریخی درایتالیا در بین سالهای 1450-1500 رواج یافت.مدالهای قدیمی با تصاویر دو سو الهام گر کوتاه مدتی برای خلق آثاری دو رویه در نقاشی در دوران اولیه رنسانس شد.تاثیر فرمهای مجسمه های کلاسیکی مثل Apollo Belvedere قرنها الهام بخش هنرمندان بود.
هنرمندان اروپای شمالی مسیر خلق پرتره های شخصییتهای غیر روحانی را گشودند .یکی از دلایل واقع گرایی دقیق هنرمندان اروپای شمالی دز طی قرن 15-م استفاده ازرنگ روغن بود که ضربات قلم مو جلوه های بهتری را ایجاد مینمود و این در حالی بود که نقاشان ایتالیایی و اسپانیاییی هنوز از تکنیک تمپرا برای خلق آثار خود بهره می بردند.یک از اولین نقاشانی که از تکنیک رنگ روغن بهره جست"جان وان ایک" بود که تابلوی "ازدواج آرنولفینی"اودر سال 1434 با به تصویرکشیدن پیکر ه ی کامل ذوج باجزئیات دقیق و رنگهای غنی انقلابی را در تاریخ هنر بوجود آورد و در اروپا بسط یافت..رنگهای روغنی بواسطه ی ایجاد بافت و لایه های ضخیمتر ،و ایجاد لایه بندیهای تاثیر گذارترودیرتر خشک شدن که نقاش می تواند در مدت زمان بیشتری روی اثرخود کار کند بعنوان مثال جزئیتات چهره را در فرصت بیشتری پردازش کند امکانات بیشمار و جدیدتری را به نقاشان می داد.در طی قر ن16-م نقاشی رنگ روغن در اروپا رواج یافت ،نقاشان با استفاده از امکانات این وسیله ی جدید جزئیات لباس و جواهرات را توانستند بکشند . همچنین یکی دیگر از وسایلی که کیفیت آثار هنری را بالا برد ورود بوم نقاشی بجای تخته بود که دوام بیشتری داشت و در مقابل ترکهای رنگی از خود مقاومت نشان می داد همچنین احتیاج به آماده سازی اولیه کمتری داشت و رنگها را بهتر بر روی سطح خود نگه می داشت و البته کمیابتر از تخته بود.
از پیشگامان نقاشی پرتره با رنگ روغن درآلمان "لوکاس کراناک"،"آلبرخت دوور" و "هانس هولبین جوانتر" بودند ."کراناک" از اولین نقاشانی بود که پرتر ه هایی در اندازه ی طبیعی کشید که بعد از آن این شیوه معمول شد .
"دوور" از نقاشانی بود که مجموعه ی خلق پرتر ه های شخصی را آغاز نمود او از سن سیزده سالگی شروع به کشیدن پرتره های خود کرد و بعدها رمبرانت راه او را ادامه داد.
در ایتالیا "ماساسیو" راه را برای مدرنیزه کردن نقاشی فرسک با بکارگیری دید واقع گرایانه ی بیشتر هموار نمود ."فیلیپو لیپی" نقاشیهایی با خطوط هوشیارانه تر و پیچیده تر خلق کرد و شاگرد او"رافائل" واقعگرایی را با کشیدن نقاشیهای دیواری شگفت آور هر چه بیشتر در ایتالیا رواج داد. در طی دوران رنسانس نیزدرخواست طبقه ی اعیان از چهره نگاران ثبت واقع گرایانه ی نقاشیهایی از خود بود و کوشش برای خلق پرتره های قانع کننده تمام رخ و سه رخ باعث کسب تجارب و نوع آوریهایی در این زمینه شد .
یکی از بهترین پرتر ه های دنیای غرب، نقاشی "مونالیزا"-ی لئوناردو داوینچی است ." لیزا دل جیوکندو" همسر تاجرمعروف ابریشم "فرانچسکو دل جیوکندو" بود. لبخند معروف مونالیزا نمونه ی بسیار خوبی است از بکار گیری عدم تقارن هوشیارانه و لطیف . لئوناردو داوینچی در بار ه ی تاثیربکار گیری نور درنقاشی پرتره برای بالا بردن کیفیت اثر چنین می گوید:
"زیبایی بسیار زیادی در سایه-روشناییهای چهره ی کسانی که دراتاقی با ورودی تاریک مینشینند افزون می شود.جایی که چشمان بیننده بخشی از چهره ی در سایه فرو رفته در اتاق را می بیند و می بیند قسمت نورانی شد ه ی چهره یی را که فضا آنرا درخشانتر می نمایاند .در همین گسترش سابه-روشن است که چهره برجستگی بیشتری می یابد."
در ونیز در حدود سال 1500 بود که "جنتیله بلینی" و "جیووانی بلینی" به نقاشی پرتره روی آوردند.وبیشترین سفارشات را از مقامات دولتی کشور دریافت کردند .اثر Doge Loredan بلینی یکی از نمونه ها ی عالی پرتره سازی در رنسانس است و بخوبی مهارت وی را در بکارگیری تکنیکهای جدید رنگ روغن می نمایاند.بلینی جزء اولین نقاشا ن اروپایست که امضایش را در پایین نقاشیهایش می بینیم .بعدها در قرن 16-م" تیسین" با کشیدن پرتره هایی در فرمها و ژستهای مختلف از شخصییتهای درباری عنوان چهره نگاربزرگ را از آن خود کرد و در ادامه ی مسیر او" تینتورتو" و" ورونز" راه منریسم ایتالیایی را هموار می کنند .منریستها پرتره های استثنایی،صمیمی و باشکوه ومجللی را خلق کردند. از نقاشان معروف این سبک "برونزینو" و"پونترمو "را می توان نام برد." ال گرکو" نیز بعد از اقامت در اسپانیا با تاکید بر نظریه بصیرت درونی خود توجه به نمود فیزیکی را بسیار کمرنگ نمود و پرتره های استثنایی خلق کرد .
http://www.namadineh.com/Image/News/potraht-ink%20and%20color%20wash%20on%20paper%201630-40%20Iran%20Isfahan%20copy.jpghttp://www.namadineh.com/Image/News/reza%20abbasi1565-1635%20woman%20wuth%20veil%20copy.jpg
reza abbasi1565-1635 woman wuth veil potraht-ink and color wash on paper 1630-40 Iran Isfahan
در این میان شایان ذکر است که در جریان این تحولات عظیم هنری در غرب در کشورهای خاور میانه و دور مانند چین ،ژاپن و ایران بدلیل توجه بیشتر به ماهیتهای ذهنگرایانه در نقاشی و در کمپوزیسیون ، هنر چهره نگاری نیز تابع همان شیوه کار می شود. این نوع نگرش ذهن گرایانه بعدها مورد توجه نقاشان مدرن غرب واقع می شود.. در ایران هر چند در اثر رفت و آمدها ی تجار و سفرها و تبادلات هنری تاثیراتی از هنر غرب به وقوع می پیوندد ولی عنصر ذهن گرایی و آرمانی بر آثاربیشتر از نمود واقع گرایانه غالب می ماند. یکی از بزرگترین نقاشان مینیاتور در اوایل دوران حکومت صفوییان "بهزاد" بود که از مشخصات کارهایش رنگهای غنی وفیگورها و مناظر واقع گرایانه است او همچنین پرتره هایی بسیار منحصر به فرد کشید ه است. شیوه ی او در تمامی نقاط ایران،ترکستان و هند رواج یافت درطی قرن 16-م چهره نگاری در ایران رواج یافت . ازدیگر نقاشان معروف این زمان می توان به "رضا عباسی "(1635- 1565)اشاره کرد او مانند معاصرا ن سرزمین خود بر روی تصاویرکتب خطی کار می کرد و در عین حال طراحی ها ونقاشیهای مجزایی را می کشید که همین کارها شاخص کار او و بعدها شاخص نقاشی دوران صفوییه نیز شدند. اومعروف است به کشیدن خطوط خطاطی گونه ی حسی و استفاد ه ی مخترعانه ی رنگهای زنده این کمپوزیسیونها برخی تصاویر تمام شده ی آرمانی هستند وبرخی چهره هایی هستند واقع گرایانه ترو خود انگیخته تر.
http://www.namadineh.com/Image/News/Ingres_Mme_Victor_Baltard_sa_fille_Paule%20copy.jp g
Ingres_Mme_Victor_Baltard_
در کشورهای غربی در دوران باروک و روکوکو (قرون 17و18)پرتره ها سندهای مهمی برای نشان دادن شهرت و مقام محسوب می شدند .در جامعه ای که تحت حمایت رهبران مردمی و دادگاه های قدرتمند بود تصاویر فیگورهایی با لباسهای آراسته سمبلی بود برای تایید صلاحیت افراد مهم جامعه..نقاشان هلندی مانند "آنتونی وان دیک"و"پیتر پل روبنس"این نوع چهره نگاری را ارجحیت دادند در حالی که نقاشانی مانند "جان ورمیر"پرتره هایی را خلق کردندکه متعلق به افراد طبقه ی متوسط جامعه بود و آنها را در حال کار کردن یا نواختن نمایش می داد.پرتره ی روبنس و زن اولش (1609) در لباس عروسی نمونه ی خوبی از کشیدن یک موضوع مردمی در نقاشی است.
http://www.namadineh.com/Image/News/Saskiarembranth%20copy.jpg
Saskiarembranth
یکی از نو آوریهای رنسانس کشیدن حالتهای مختلف چهره برای نمایش احساسات بود . بعدها این نوع برخورد با چهره نگاری را خصوصا در پرتره های رامبرانت نقاش هلندی می بینیم که در نقاشیهای پرتره خود حالتهای مختلف چهره را کشیده است ،او به عنوان یکی از اولین خود –چهره نگار ها هم شناخته می شود که بیش از 60 پرتره از چهره خود تهیه کرده است. http://commons.wikimedia.org/wiki/Rembrandt
رامبرانت یکی از بزرگترین نقاشان تاریخ است.استفاده ازتکنیک تئاتر گونه ی( سایه روشن(chiarscuro- کاراواجیو البته برای استفاده ی هدفمند در کارهایش ویک نوع آشکار ساختن حس همدلی در پرتره هایش با نمایش حالتهای عمیق روانی و خالی از نمایش تشریفاتی خشک از مشخصات عالی کارهای او هستند.همچنین او در پرتره های گروهی خود از نور تابناک برروی قسمت اساسی تابلو استفاده می کند در حالی که بخش دیگری از تابلو در تاریکی است.
علاقه به چهره نگاری باعث پیدایش سبکهای دیگری مانند کاریکاتورشد اولین اکادمی کاریکاتور "آکادمی کاراکی" در بولونیا بود که در اواخر قرن 16-م توسط خانواده ی کاراکی اداره می شد .
در دورا ن باروک پرتره های گروهی مخصوصا در هلند خلق می شد .بر خلاف دیگر نقاط اروپا نقاشان هلندی هیچ سفارشی را از کلیسا دریافت نمی کردند چرا که کلیسا این نوع سفارشهای گران قیمت را منع کرده بود .بیشتر سفارشات از سوی انجمنهای تجارتی و شهری بود .نقاش هلندی "فرانس هالس"از ضربات قلم موی سیال و رنگهای زنده برای تجسم هر چه زنده تر پرتره های گروهی خود و دیگر موضوعات نقاشی خود استفاده کرد.رامبرانت از سفارشهای طبقه ی ثروتمند هلندی که طالب و دوستدار پرتره بودند استفاده کرد و بطور کلی می توان گفت که اولین بازار هنری درهمین زمان در هلند شکل گرفت.
در اسپانیا"دیگو ولا سکوئز" بیاد ماندنی ترین پرتره ی گروهی خود را با عنوان "لا منیناس"1656- آفرید.که در آن اعضای خانواده ی سلطنتی اسپانیا به تصویر کشیده شده اند.در حقیقت ذوج نشسته پادشاه و زنش تنها در انعکاس آیینه نشان داده می شوند.
هنرمندان روکوکو به تزیینات بسیار توجه داشتند و استاد چهره نگاری ناب بودند.علاقه ی آنان به کشیدن جزئیات و جنسیت لباس باعث خلق پرتره هایی شد که نمایانگر ثروتهای دنیوی بود.
از نقاشان انگلیسی این سبک "توماس گینسبورو"و "جاشووا رینولد"می باشند که مهارت زیادی در کشیدن جامه های مجلل داشتند .اثر "پسر آبی" گینسبورو یکی از بهترین کارهای پرتره محسوب می شود.او با استفاده ار ضربات قلم موی دراز و رنگ روغن رقیق شده جلوه ی درخشان به لباس پسر داده است.او همچنین مشهور است به خلق پس زمینه های مجلل.
از هنرمندان دیگر انگلیسی "ویلیام هوگارت "است که نقاشیهای پرتره ی او آمیخته به طنز است.
در قرن18-م نقاشان زن اهمیت خاصی یافتند مخصوصا در زمینه ی نقاشی پرتره .از نقاشان معروف زن در این دوران می توان به " الیزابت ویجی-لبران " در فرانسه ، هنرمند پاستل کار ایتالیایی "روزالبا کاریرا"و نقاش سوئیسی"انجلیکا کوفمن"اشاره کرد.
در اواخر قرن 18 و اوایل قرن 19 هنرمندان نئو کلاسیک موضوعات خودرا بر طبق آخرین مد و شیوه های آن زمان ادامه دادند.زنان با جامه های بلند با الهام از شیوه ی لباس زنان یونان و روم مجسم شدند.نقاشان از نور برای کشیدن حالت وفرم گرد چهره استفاده کردند .نقاشان فرانسوی "جک لوئیس داوید"و"جان آگوست دومینیک انگر" ذوق زیبا یی شناسی خود را همراه با نشان دادن شخصیت چهره با تکنیک قانونمند نئوکلاسیک آمیختند. انگر از شاگردان داوید بود و یچیدگیهای بسیار پر معنای فرمی و فضایی کارهایش ، وی را از پیشگامان هنرمدرن گرداند .حدود 450 طراحی های پرتره از او امروزه جز محبوبترین آثار باقی مانده از وی هستند .شخصیت پردازی صمیمانه در طراحی ،خط دلنواز و در عین حال بسیار محکم ،تحریفهای مشخص و در عین محطاطانه، ظرفیت بسیار بالا برای نشان دادن شباهت با دقت زیاد و همسو با آن توصیف دوست داشتنی خصوصییات چهره از ویژگی های کارهای وی هستند
http://www.namadineh.com/Image/News/Goya%20self%20portrait%20copy.jpg
Goya self portrait
هنرمندان رومانتیک که در نیمه اول قرن نوزدهم به آفرینش آثار هنری پرداختند چهره های رهبران وزنان زیبا را باموضوعات مهیج و با ضربات دراماتیک و زنده ی قلم مو ونوری که القا کننده ی فضایی رومانتیک و تخیلی بود کشیدند.از نقاشان این سبک می توان به" دلا کروا" اشاره کرد. نقاش اسپانیایی "گویا"
مهیج ترین و جستجو گرانه ترین تصاویر دوران خود را آفرید.پرتره های کشیده شده در دادگاهها ی وی بسیار معروف هستند.
نقاشان واقع گرای قرن 19-م مانند "گوستاو کوربه"چهره های مردم عادی و طبقات پایینتر جامعه را به تصویر کشیدند کوربه پرتره های بسیاری از خود با حالتها و احساسات مختلف نیز کشیده است.در همین دوران نقاش فرانسوی "انور دومیه" با شیوه ی کاریکاتورمانند تصاویر چهره های معاصران خود را کشید."هنری تولوز لترک"دیگر نقاش فرانسویی بود که پرتره های بیشماری از بازیکنان تا تر و نما یشگران را در حال اجرای حرکات خلق کرد.
"ادوارد مانه" از نقاشانیست که می توان گفت در بین سبک رئالیسم و امپرسیونیسم مقامی انتقالی را داشت.او چهره نگاری با بینش و تکنیکی عالی بود واثر "استفان مالارمه"او می تواند نمونه ی خوبی برای درک شیوه ی انتقالی او بسوی سبک امپرسیونیسم باشد..نقاش همدوره ی او "ادوارد دگا "نیز در ابتدا نقاشی رئالیست بود اثر "پرتره ی خانواده ی بلیلی" او کاریست با نمایشی پر بصیرت در نشان دادن یک خانواده ی غمگین و یکی از بهترین آثار وی نیز محسوب می شود.
در آمریکا "توماس ایکینز" از اولین نقاشان پرتره بشمار می رود که رئالیسم را به درجه ی بالایی از صداقت خود رساند.مخصوصا آثار به تصویر کشیده ی جراحان،ورزشکاران وموسیقیدادن او در حال انجام حرکات و نمایش حالتها وتجسم احساسات واقعی چهره آنان در خور توجه است.
http://www.namadineh.com/Image/News/Honore%20Daumier%20The%20Beggars2.jpg
Honoré_Daumier._The_Beggars
http://www.namadineh.com/Image/News/Dumier%20copy.jpg
Dumier
سبک رئالیسم مسیر سبک امپرسیونیسم را در سال 1870 هموار نمود.شاید بدلیل درآمد ناچیز بسیاری از نقاشان امپرسیونیسسم آنان مجبور بودند از اعضای فامیل خود بعنوان مدل در فضای خانه یا بیرون استفاده کنند .بدلیل سطوح پر تالالوو ضربات غنی قلم مو پرتره های امپرسیونیستها بطرز چشمگیری گیرا وجذاب هستند. نقاشان فرانسوی "کلود مونه"و "پیر آگوست رنوار" زیباترین و محبوبترین تصاویرگروهی انسانها را آفریدند.
هنرمند امریکایی "مری کاسات"که در فرانسه تحصیلات هنری خود را کسب کرد و در آنجا هم فعالیت نمود تا امروز بدلیل کشیدن نقاشیهایی با موضوع "مادر و کودک" مانند "رنوار" بسیار مشهور و محبوب می باشد. ."پل گوگن " و "وینسنت ون گوگ"که از نقاشان پست امپرسیونیسم محسوب می شوند پرتر ه های گویا وآشنایی را را غرق در رنگهای پیچ وتاب خورده بدون تخت کردن اجباری رنگها کشیدند اینان نیز مشهور هستند برای خلق پرتره های قوی.
http://www.namadineh.com/Image/News/497px-Eakins_selfportrait%20copy.jpg
Eakins_selfportrait
"جان سینگر سارجنت" در جریان تحولات سبکی نقاشی قرار گرفت ولی هیچگاه دیدگاه های امپرسیونیستی و پست امپرسیونیستی را در کارهایش ظاهر نکرد .او چهره نگار توانمندی بود و با تکنیک واقع گرایانه با فوران رنگهای درخشان کار می کرد ودرکشیدن پرتره های آدمهای خاص و یا گروهی مهارت داشت..او درایتالیا بدنیا آمده بود و تحصیلات هنری خود را در ایتالیا،فرانسه و آلمان کسب نمود برخی معتقدند که او دنباله رو سبک" وان دیک" نقاش بوده است.
"سیسیلیا بیوس" از نقاشان زن آمریکاییست که به عقیده هنر شناسان بسیار مشابه با تکنیک "سارجنت" کار کرده است تا آنجاییکه برخی او را لقب "سارجنت زن " داده اند.او جوایز مهمی را برای خلق پرتره هایش گرفت و معروف است به کشیدن شخصییتهای اجتماعی مانند "ادیت روزولت" و"جرج کلمنک"وهمچنین پرتره های اعضای خانواده اش.
"جیمز آبت مک نیل ویستلر"از نقاشان آمریکایی بود که با هنرمندان اروپایی ارتباط داشت.او پرتره های استثنایی بسیاری خلق کرد که معروف ترین آنها "Arrangement in Grey and Black, The Artist's Mother" یا (1871) "Whistler's Mother" است.او تمایل داشت که بینندگان چه در آثار پرتره و چه در نقاشی مناظرش به هارمونی قرار گرفتن فرمها و رنگها توجه کنند او از پالت رنگی ملایم استفاده می کرد تا به نتیجه ی دلخواه برسد وتلاش می کرد تا به توازن رنگی و سایه روشنهای ملایم دست یابد. او می گفت:"همچنانکه موسیقی شعر صدا می باشد،نقاشی هم شعر دیدن است و موضوع نقاشی هیچ ارتباطی با هارمونی صدا یا رنگ در یک اثر ندارد ".
فرم و رنگ از عناصر مهم در پرتره های "پل سزان" است .در پرتره های نقاشانی چون "آندره درن " و "هانری ماتیس"استفاده از رنگهای تندترو ضربات غنیتر قلم مو دیده می شود.
http://www.namadineh.com/Image/News/478px-Sargent_Lady_Agnew_of_Lochnaw%20copy.jpg
Sargent_Lady_Agnew_of_Lochnaw
پیشرفت عکاسی در قرن 19-م تاثیر مشخصی بر نقاشی پرتره گذاشت وجای جعبه ی تاریکی که نقاشا ن ازآن در نقاشی بهره می بردند را گرفت.بسیاری از هنرمندان مدرنیست به سالنهای عکاسی شتافتند تا عکسهایی از خود تهیه کنند .مانند "بودله" که هرچند عکاسی را دشمن نقاشی می دانست ولی خود مجذوب قدرت آن شد. نقاشانی مانند "توماس اکینز" و "ادگار دگا"علاقه مند به عکاسی با دوربین بودند و معتقد بودند که از آن می توان برای ایجاد کمپوزیسیونی بهتر استفاده کرد.به غیر از امپرسیونیستها نقاشان چهره نگار روشهای بیشماری را یافتند که می توانست با عکاسی رقابت کند.
در قرن بیستم هنرمندان مجموعه پرتره هایی با شیوه ها و جهت یابییهای جدید آفریدند .نقاش سبک فوو"هانری ماتیس"پرتره هایی قوی با شیوه ی غیر واقع گرایانه آفرید و از رنگهای تند برای رنگامیزی چهره استفاده کرد."سزان" تاکید بر فرمهای ساده شده ی بدون جزئیات و استفاده از رنگهای نزدیک به هم کرد.شیوه ی منحصر بفرد "گوستاو کلیمت"که در بر گیرنده ی نقوش و رنگهای طلایی بیزانسی بود باعث خلق پرتره های بیاد ماندنی او شد و شاگرد او "اسکار کوکوشکا"چهره نگار معروف شخصییتهای مرفه ونیزی شد.نقاش پرکار اسپانیایی "پابلو پیکاسو"پرتره های فراوانی از خدمت کاران خود با سبک کوبیستی کشید که در آن با شباهت سازی تحریف شده ی چهره ها به مرحله ی بالایی از ذهنیت و احساس دست یافته بود.
http://www.namadineh.com/Image/News/Matisse_Green_Line%20copy.jpg
Matisse_-_Green_Line
نقاشان اکسپرسیونیستی چون "اتو دیک" و"ماکس بکمن" برخی از روانشناختانه ترین پرتره های تاریخ هنر نقاشی را آفریدند .ماکس بکمان ار پرکارترین چهره نگاران زمان خود بود."آمیدیو مودیگلیانی"پرتره های بسیاری را با شیوه ی درازنمایی کرده ی خود کشید که شخصییت درونی مدلهای خود را نشان می داد او کارهایش را با تکیه بر مطالعات دقیق فرم و رنگ می آفرید .ما درکارهای مدلیانی بیشترین تحریف را در چشمها و ابروهای مدلها می بینیم که گاهی در حد یک نقطه ی تاریک و گود رفته تحریف و ساده شده اند.
در انگلیس گروه "ورتیسیست" گروهی که اولین بیانیه خود را در سال 1914 ارائه دادند و آثارآنها ادغامی بود از سبک فوتوریسم و کوبیسم پرتره های در خور توجه ای را در اوایل قرن بیستم خلق کردند."فرانسیس پیکابیا"نقاش سبک دادا پرتره های زیادی را با شیوه ی منحصر بفرد خود آفرید.پرتره های "تامارا د لمپیکا "با خطوط منحنی ساده و رنگهای غنی و زاویه های تیز با موفقیت چشمگیری در گروه "هنردکو" قرارگرفت ."رابرت هنری" و" جورج بیلو" از نقاشان واقعگرای پرتره بودند."ماکس ارنست"با خلق اثر "تمام دوستان با هم"نمونه ی جدیدی از پرتره ی گروهی را آفرید.
http://www.namadineh.com/Image/News/PicabiaFrancis_Riden%20copy.jpg
PicabiaFrancis_Riden
خلق پرتره در آمریکا و اروپا در بین سالهای 1940-1950 کمتر شد و دلیل آن توجه بیشتر به هنر انتزاعی و غیر فیگوراتیو بود.نقاشی که در ایندوران جزء استثناعات بود "آندرو وایه"بود که او را می توان از پیشتازان چهره نگار واقع گرای آمریکا دانست در نقاشیهای آندرو هرچند واقع گرایی شدید بچشم می خورد ولی نمایش احساسات شخصییتهای آثارش و کیفیت سایه روشنهای کارهایش ارزش بسیاری دارد. مجموعه ی پرتره های "هلگا تستورف " او که بیش از 247 طراحی و نقاشی را در بر می گیرد از کارهای اختصاصی او بشمار می رود(.1971- 1985).
http://www.namadineh.com/Image/News/394px-Amadeo_Modigliani_040.jpg
Amadeo_Modigliani
http://www.namadineh.com/Image/News/Chuck%20close5c53ef00e54f852a868834-640wi%20copy.jpg
Chuck close
سالهای 70- 1960دوران احیاء مجدد هنر چهره نگاری بود."لوسین فروید"(نوه ی سیگمونت فروید)و "فرانسیس بیکن" نقاشیهای ارزشمندی را آفریدند.پرتره های بیکن بدلیل کیفیت ترسناکشان شناخته شده هستند.در ماه می سال 2008 یکی از پرتره های فروید Benefits Supervisor Sleeping"" در حراج کریستی در نیویورک سیتی با قیمتی معادل 33.6 میلیون دلار فروخته شد .بسیاری از نقاشا ن معاصر مانند "اندی وارهول" "الکس کتز"و"چاک کلوز"توجه خود را به کشیدن چهره متمرکز کردند.نقاشی معروف "مارلین مونرو" وارهول نمونه ی یکی از این آثار می باشد.تخصص "چاک کلوز" کشیدن پرتره های عظیم در اندازه دیوار و با شیوه ی Photorealism بود که در آن عکس واسطه ایست بین تصویر عکس و هنرمند او درپرتره ی "لوکاس دوم" با استفاده از ایجاد شبکه های دایره ای بروی عکس شروع به انتقال رنگهای تک تک قسمتهای شبکه با اغراق در رنگ و در اندازه ی بزرگتر بر روی بوم کرده است اندازه ی این اثر cm 76.2 -91.4 می باشد.
http://www.namadineh.com/Image/News/james%20wy%20copy.jpg
james wy
"جیمی وایه" پسر" اندرو وایه" یکی از نقاشان معاصر واقع گرا در آمریکاست که پرتره های زیادی را خلق کرده است از جمله پرتره های "اندی وارهول"،"رودولف نوریف" و "جان کندی" اوبسیار شناخته شده هستند.
صحبتهای نقاشان درمورد نقاشی از چهره:
"آرزو می کنم پرتره هایی که می کشم خود آنها باشند نه شبیه آنها،نه اینکه یک نگاهی داشته باشم به آنکه در مقابلم نشسته،بلکه او را درک کنم."
Lucian Freud
"من هنرمندان آلمانیی را که می پسندم می کشم.من تصاویر آنها را می کشم.ولی بطور عجیبی درانتها این کارها شبیه زنی با موهای زرد می شود .من خود هیچگاه متوجه نشدم چرا این اتفاق می افتد".
Georg Baselitz
"من تصویر خودم را می کشم ،برای اینکه بیشتر مواقع تنها هستم.و بدلیل آنکه من خود را بهتر می شناسم"
Frida Kahlo
"من هرگز ازروی عکس پرتره نمی کشم چون یک عکس هرگز اطلاعات کافی از احساس شخص نمی دهد"
Francasco Klemente
"وقتی من یک پرتره می کشم می خواهم بیشتر از شکل ظاهری آن شخص بدانم.می خواهم بدانم آنها چگونه زندگی می کنند و احساساتشان چیست..و این فراتر ازدیدن شکل ظاهری است ودرک احساسات آن شخص است."