Isengard
25th May 2010, 01:01 PM
روابط قزاقستان و ناتو و چشم‌انداز رقابتی آن
--------------------------------------------
مقدمه
ناتو که به همراه آمریکا پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به آسیای مرکزی روی آورده و پس از حوادث 11 سپتامبر در افغانستان حضور دارد، در تلاش برای افزایش مناسبات و همکاری با کشورهای آسیای مرکزی، از جمله قزاقستان است. قزاقستان به لحاظ ژئوپلتیکی و میراث اتمی که از اتحادجماهیر شوروی سابق برده، در موقعیت حساسیت‌برانگیزی برای روسیه قرار دارد و از این رو روابط رو به رشد ناتو و قزاقستان می‌تواند زمینه ساز رقابت شدیدتر روسیه با رقبای غربی‌اش در این کشور باشد. از این رو روابط ناتو و قزاقستان از منظر روابط دوجانبه و رویکردهای آمریکا و روسیه به این رابطه، مورد توجه این مقاله قرار گرفته است.
چارچوب روابط ناتو و قزاقستان
چارچوب روابط ناتو و قزاقستان نیز همچون چارچوب روابط ناتو با سایر جمهوری های استقلال یافته از اتحادجماهیر شوروی سابق تنها محدود به مسائل حقوق بشری و دموکراسی سازی و همینطور مسائل دفاعی نبوده ، بلکه به همکاری های عملی در بسیاری از حوزه‌های دیگر توسعه یافته است. قزاقستان به دلیل میراث اتمی اتحاد جماهیر شوروی سابق و همجواری با چین و روسیه از موقعیت استراتژیکی برخوردار بوده و بدین لحاظ و موقعیت ژئواکونومیکی که به علت منابع سرشار چون نفت و گاز، اورانیوم، سرب، تنگستن و طلا داراست، بیش از سایر کشورهای آسیای مرکزی مورد توجه و علاقه آمریکا قرار دارد و از این رو از زمان استقلال تاکنون برای تقویت مناسبات با آمریکا و ناتو تشویق می‌شود.
در همین راستا روابط قزاقستان با ناتو نیز با پیوستن این کشور به شورای همکاری آتلانتیک شمالی در سال 1992 شروع شد و این کشور مذاکرات پیوستن به برنامه مشارکت برای صلح [1] را در 27 می 1994 آغاز کرد تا آنکه در سال 1995 بطور رسمی به این برنامه پیوست و از سال 2005 مذاکرات خود با ناتو را در چارچوب طرح اقدام مشارکت فردی [2]آغاز کرد. پس از مسائلی که پیرامون پایگاه هوایی آمریکا در قرقیزستان روی داد، مقامات آمریکا و ناتو در سفرها و نشستهای چندگانه تلاش نمودند موافقت قزاقستان را برای همکاری در زمینه پشتیبانی از جنگ افغانستان جلب کنند. این در حالی بود که با توجه به اولویت آستانه در کنترل تروریسم، پیش از آن دولت قزاقستان از اختصاص 3 میلیون دلار به بازسازی افغانستان و همکاری در این زمینه اعلام آمادگی کرده بود.[3] با این وجود کمی پس از این توافقات آستانه نشان داد که نسبت به ملاحظات روسیه در منطقه احترام قائل است و به همین دلیل از رزمایش سالانه ناتو که در گرجستان برگزار شد، کناره گیری کرد.[4]
پس از توافق ناتو و قزاقستان در اواخر ژانویه سال جاری[5]، در ملاقات نورسلطان نظربایف با باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا نیز سران دو کشور بار دیگر بر همکاری آستانه با ناتو درباره استفاده از قلمرو قزاقستان برای پشتیبانی لجستیکی از نیروهای حاضر در افغانستان تاکید کردند.اما نکته حائز اهمیت در روابط قزاقستان و ناتو، اشتیاق در عین حال محافظهکاری قزاقستان در این روابط است که نوع رابطه را بسیار پیچیده کرده است، چرا که آستانه از سویی به پیوندهای سیاسی و نظامی خود با روسیه تاکید دارد و از سوی دیگر به گسترش روابط با ناتو تمایل نشان میدهد.[6]
رویکرد آمریکا به روابط ناتو و قزاقستان
مسلما با توجه به آمریکا محور بودن ناتو، واشنگتن مشوق روابط ناتو و قزاقستان و سایر کشورهای آسیای مرکزی است. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی که فلسفه وجودی ناتو زیر سوال رفته بود، آمریکا تلاش زیادی برای متقاعد کردن شرکای اروپایی خود برای حفظ و تقویت این سازمان امنیتی انجام داد و سرانجام توانست در نشست رم در سال 1991 ، ضمن کسب توافق اعضای ناتو برای تداوم این سازمان، شورای همکاری آتلانتیک شمالی را به منظور جذب اعضای سابق پیمان ورشو ایجاد کند.
یکی از دلایل توجه آمریکا به جمهوری های تازه استقلال یافته اتحادجماهیر شوروی وجود سیستمهای تسلیحات هسته‌ای در برخی از این کشورها چون قزاقستان ، اکراین و بلاروس بود. در مورد قزاقستان آمریکا تلاش کرد ضمن تقویت مناسبات این کشور با ناتو در چارچوب روابط دوجانبه نیز این کشور را در دسامبر 1993 به امضای همکاری برای کاهش تهدید (CTR) [7] متقاعد کند. بدین ترتیب در دهه 1990 تاسیسات هسته‌ای امتحان شده در کوهستان دگالین [8]بسته شد و فعالیت دیگر سایتهای هسته‌ای از اهداف نظامی به اهداف غیر نظامی تغییر یافت. پس از آن قزاقستان و ایالات متحده آمریکا در سال 1994 موافقت نامه همکاری دفاعی را امضاء کردند و با ادامه مذاکرات در سال 1997 به توافق همکاری دفاعی-امنیتی هسته‌ای دست یافتند.[9] پس از حادثه یازده سپتامبر نیز تلاشهای آمریکا به موازات تلاشهای ناتو برای حفظ قزاقستان در شبکه شمالی ادامه داشت و آستانه نیز همکاریهای موثری در این راستا به آمریکا و متحدین ناتو ارائه کرد.
رویکرد روسیه به روابط ناتو و قزاقستان
هر چند قزاقستان همواره تلاش داشته است روابط آستانه و غرب تضادی با روابط این کشور با روسیه نداشته باشد، اما مسکو بطور سنتی نسبت به روابط قزاقستان با آمریکا و ناتو حساس بوده و با وجود اینکه مقامات این کشور مدعی هستند احتمال دور شدن آستانه از مسکو وجود ندارد و حتی به تعبیر رگوزین[10] نماینده روسیه در ناتو، آستانه همسر مسکوست، اما روسیه به دقت روابط قزاقستان و ناتو را تحت نظر دارد .[11] در حالی که با وجود چنین تفاسیری حتی میتوان گفت با توجه به نگرانی روسیه از گسترش جنگ افغانستان و تروریسم به منطقه، همکاری قزاقستان با ناتو و آمریکا در این زمینه با نظر مثبت روسیه صورت گرفته است،[12]
اما در عین حال روسیه که همچنان پایگاه بایکنور [13] قزاقستان (محل پرتاب فضاپیماهای اتحاد جماهیر شوروی سابق) را در اختیار دارد ، تلاش میکند روابط دو جانبه مسکو و آستانه را در حوزه‌های گوناگون تقویت کند. طبق آمار اعلام شده روسیه در سال 2009 به قزاقستان حدود 9.15 میلیارد یورو صادرات داشته است. هر چند این رقم در مقابل صادرات 20 میلیارد یورویی روسیه به این کشور در سال 2008 از کاهش چشمگیر روابط تجاری دو کشور حکایت دارد، اما ولادیمیر پوتین نخست وزیر روسیه آینده روابط دو کشور را رو به رشد توصیف میکند. [14]
جمع‌بندي
همانگونه که در دیدارهای متعدد آندرس فوگ راسموسن[15] دبيركل پيمان آتلانتيك شمالي و اريك اوتنبايف[16] سفير و رئيس هيئت نمايندگيقزاقستان در مقر ناتو طی سال جاری میلادی اعلام شده، پیش بینی موجود حاکی از توسعه مشاركت بين قزاقستان و ناتو در زمینه مسائل گوناگون است.با این وجود و روند روابط روسیه و ناتو، به نظر نمیرسد قزاقستان تمایلی داشته باشد که این روابط منجر به رقابت تنشزا بین مسکو و شرکای غربی این کشور باشد.
مراحل روابط ناتو و قزاقستان
سال 1992
- قزاقستان به شورای همکاری آتلانتیک شمالی که در سال 1997 به شورای همکاری آتلانتیک و اروپا تغییر نام داد پیوست.
سال 1995
- قزاقستان رسما به برنامه مشارکت برای صلح (PfP) پیوست.
سال 1997
- قزاقستان اولین رزمایش سالانه خود با کشورهای عضو ناتو را با عنوان (“Steppe Eagle “) ("عقاب صحرا" را به منظور بهبود آمادگی واحدهای حافظ صلح قزاقستان انجام داد.
سال 2002
- قزاقستان به طرح بزرگراه ابریشم مجازی پیوست.
- قزاقستان به طرح برنامه ریزی و بررسی فرآیند (PARP) پیوست.
سال 2004
- در اجلاس استانبول با تاکید اعضای ناتو بر کانون ویپه بودن آسیای مرکزی-توافق شد افسر رابط در ستاد فرماندهی منطقه ای در آلماتی، قزاقستان برای پشتیبانی از ناتو و برنامه های کمک به منطقه استقرار یابد.
- در اواخر اکتبر 2004 یاپ دو هوپر شفر دبیر کل وقت ناتو در یک بازدید تاریخی به هر پنج کشور آسیای مرکزی- به قزاقستان نیز سفر کرد.
سال 2005
- قزاقستان طرح اقدام مشارکت فردی خود( IPAP) را به ناتو ارائه کرد.
سال 2006
- قزاقستان و ناتو در باره اولین طرح مشارکت فردی این کشور در دوره 2006-2008 و اهداف مشارکت در طرح برنامه ریزی و بررسی فرآیند PARP ، موافقت کردند.
سال 2007
- رئیس جمهور قزاقستان ، نورسلطان نظربایف، از مقر ناتو بازدید کرد.
- ارزیابی و ضعیت اجرای اهداف مشارکت در طرح برنامه ریزی و بررسی فرآیند PARP.
- جایزه مشارکت علمی ناتو در 2007 به دو دانشمند از قزاقستان و بریتانیا اعطا شد. این جایزه به دلیل همکاری خوب آنها در سنجش آلودگی رادیواکتیو در محل سایت هسته ای سمیپلاتینک Semipalatinsk ،در قزاقستان، که قبلا توسط اتحاد جماهیر شوروی سابق اداره می شد، به این دو دانشمند تعلق گرفت.
- مرکز اطلاعات ناتو در دانشگاه فارابی افتتاح شد.
سال 2008
- کتابخانه ناتو در کتابخانه ملی قزاقستان افتتاح شد.
- وزیر دفاع قزاقستان ، دانیال آخماتوف از ستاد مرکزی شورای آتلانتیک شمالی بازدید کرد، و نتایج طرح مشارکت فردی IPAP برای دوره 2006-2008 ارزیابی شد.
منابع
[1]. The Partnership for Peace (PfP)
[2]. Individual Partnership Action Plan (IPAP)
[3].Joenna Lillis , “Kazakhstan: Geopolitical Rivalry Flares at NATO Forum in Astana” , eurasianet , Available online at 2010-05-09 , Flowed By: http://www.eurasianet.org/departments/insightb/articles/eav062509.shtml (http://njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fwww.eurasianet.org %2Fdepartments%2Finsightb%2Farticles%2Feav062509.s html)
[4] .James Joyner , “Kazakhstan Withdraws From NATO Exercise”, Atlantic Conucil , Available online at 2010-05-09 , Flowed By: http://www.acus.org/new_atlanticist/kazakhstan-withdraws-nato-exercise (http://njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fwww.acus.org%2Fnew _atlanticist%2Fkazakhstan-withdraws-nato-exercise)
[5].” NATO finalizes Afghan transit deal with Kazakhstan”, Reuters, Wed Jan 27, 2010
[6].” NATO’s relations with Kazakhstan”, Available online at 2010-05-09 , Flowed By: http://www.nato.int/issues/nato-kazakhstan/index.html (http://njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fwww.nato.int%2Fiss ues%2Fnato-kazakhstan%2Findex.html)
[7]. Cooperative Threat Reduction
[8]. Degalin
[9]. Elizabeth Wishniek , Growing U.S. Security Interests In Central Asia , Strategic Studies Institute , October 2002 , P. 9
[10]. Rogozin
[11]. Roger N. McDermott, “Kazakhstan’s Partnership with NATO:Strengths, Limits and Prognosis”, China and Eurasia Forum Quarterly, Volume 5, No. 1 (2007) p. 9 –see also to : Joenna Lillis , “Kazakhstan: Geopolitical Rivalry Flares at NATO Forum in Astana” , eurasianet , Available online at 2010-05-09 , Flowed By: http://www.eurasianet.org/departments/insightb/articles/eav062509.shtml (http://njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fwww.eurasianet.org %2Fdepartments%2Finsightb%2Farticles%2Feav062509.s html)
[12].Roman Muzalevsky, “NATO-Kazakhstan Transit Agreement: Unleashing the Potential of Northern Supply Route”, Eurasia Daily Monitor Volume: 7 Issue: 37 February 24, 2010
[13]. Baikonur
[14]. “Russia, Kazakhstan to improve bilateral trade”, New Europe , 28 March 2010, Available online at 2010-05-09 , Flowed By: http://www.neurope.eu/articles/Russia-Kazakhstan-to-improve-bilateral-trade--/100031.php (http://njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fwww.neurope.eu%2Fa rticles%2FRussia-Kazakhstan-to-improve-bilateral-trade--%2F100031.php)
[15]. Anders Fogh Rasmussen
[16]. Kanat Saudabayev
نويسنده: عفيفه عابدي، كارشناس ارشد روابط بين‌الملل
--------------------------------------------
مقدمه
ناتو که به همراه آمریکا پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به آسیای مرکزی روی آورده و پس از حوادث 11 سپتامبر در افغانستان حضور دارد، در تلاش برای افزایش مناسبات و همکاری با کشورهای آسیای مرکزی، از جمله قزاقستان است. قزاقستان به لحاظ ژئوپلتیکی و میراث اتمی که از اتحادجماهیر شوروی سابق برده، در موقعیت حساسیت‌برانگیزی برای روسیه قرار دارد و از این رو روابط رو به رشد ناتو و قزاقستان می‌تواند زمینه ساز رقابت شدیدتر روسیه با رقبای غربی‌اش در این کشور باشد. از این رو روابط ناتو و قزاقستان از منظر روابط دوجانبه و رویکردهای آمریکا و روسیه به این رابطه، مورد توجه این مقاله قرار گرفته است.
چارچوب روابط ناتو و قزاقستان
چارچوب روابط ناتو و قزاقستان نیز همچون چارچوب روابط ناتو با سایر جمهوری های استقلال یافته از اتحادجماهیر شوروی سابق تنها محدود به مسائل حقوق بشری و دموکراسی سازی و همینطور مسائل دفاعی نبوده ، بلکه به همکاری های عملی در بسیاری از حوزه‌های دیگر توسعه یافته است. قزاقستان به دلیل میراث اتمی اتحاد جماهیر شوروی سابق و همجواری با چین و روسیه از موقعیت استراتژیکی برخوردار بوده و بدین لحاظ و موقعیت ژئواکونومیکی که به علت منابع سرشار چون نفت و گاز، اورانیوم، سرب، تنگستن و طلا داراست، بیش از سایر کشورهای آسیای مرکزی مورد توجه و علاقه آمریکا قرار دارد و از این رو از زمان استقلال تاکنون برای تقویت مناسبات با آمریکا و ناتو تشویق می‌شود.
در همین راستا روابط قزاقستان با ناتو نیز با پیوستن این کشور به شورای همکاری آتلانتیک شمالی در سال 1992 شروع شد و این کشور مذاکرات پیوستن به برنامه مشارکت برای صلح [1] را در 27 می 1994 آغاز کرد تا آنکه در سال 1995 بطور رسمی به این برنامه پیوست و از سال 2005 مذاکرات خود با ناتو را در چارچوب طرح اقدام مشارکت فردی [2]آغاز کرد. پس از مسائلی که پیرامون پایگاه هوایی آمریکا در قرقیزستان روی داد، مقامات آمریکا و ناتو در سفرها و نشستهای چندگانه تلاش نمودند موافقت قزاقستان را برای همکاری در زمینه پشتیبانی از جنگ افغانستان جلب کنند. این در حالی بود که با توجه به اولویت آستانه در کنترل تروریسم، پیش از آن دولت قزاقستان از اختصاص 3 میلیون دلار به بازسازی افغانستان و همکاری در این زمینه اعلام آمادگی کرده بود.[3] با این وجود کمی پس از این توافقات آستانه نشان داد که نسبت به ملاحظات روسیه در منطقه احترام قائل است و به همین دلیل از رزمایش سالانه ناتو که در گرجستان برگزار شد، کناره گیری کرد.[4]
پس از توافق ناتو و قزاقستان در اواخر ژانویه سال جاری[5]، در ملاقات نورسلطان نظربایف با باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا نیز سران دو کشور بار دیگر بر همکاری آستانه با ناتو درباره استفاده از قلمرو قزاقستان برای پشتیبانی لجستیکی از نیروهای حاضر در افغانستان تاکید کردند.اما نکته حائز اهمیت در روابط قزاقستان و ناتو، اشتیاق در عین حال محافظهکاری قزاقستان در این روابط است که نوع رابطه را بسیار پیچیده کرده است، چرا که آستانه از سویی به پیوندهای سیاسی و نظامی خود با روسیه تاکید دارد و از سوی دیگر به گسترش روابط با ناتو تمایل نشان میدهد.[6]
رویکرد آمریکا به روابط ناتو و قزاقستان
مسلما با توجه به آمریکا محور بودن ناتو، واشنگتن مشوق روابط ناتو و قزاقستان و سایر کشورهای آسیای مرکزی است. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی که فلسفه وجودی ناتو زیر سوال رفته بود، آمریکا تلاش زیادی برای متقاعد کردن شرکای اروپایی خود برای حفظ و تقویت این سازمان امنیتی انجام داد و سرانجام توانست در نشست رم در سال 1991 ، ضمن کسب توافق اعضای ناتو برای تداوم این سازمان، شورای همکاری آتلانتیک شمالی را به منظور جذب اعضای سابق پیمان ورشو ایجاد کند.
یکی از دلایل توجه آمریکا به جمهوری های تازه استقلال یافته اتحادجماهیر شوروی وجود سیستمهای تسلیحات هسته‌ای در برخی از این کشورها چون قزاقستان ، اکراین و بلاروس بود. در مورد قزاقستان آمریکا تلاش کرد ضمن تقویت مناسبات این کشور با ناتو در چارچوب روابط دوجانبه نیز این کشور را در دسامبر 1993 به امضای همکاری برای کاهش تهدید (CTR) [7] متقاعد کند. بدین ترتیب در دهه 1990 تاسیسات هسته‌ای امتحان شده در کوهستان دگالین [8]بسته شد و فعالیت دیگر سایتهای هسته‌ای از اهداف نظامی به اهداف غیر نظامی تغییر یافت. پس از آن قزاقستان و ایالات متحده آمریکا در سال 1994 موافقت نامه همکاری دفاعی را امضاء کردند و با ادامه مذاکرات در سال 1997 به توافق همکاری دفاعی-امنیتی هسته‌ای دست یافتند.[9] پس از حادثه یازده سپتامبر نیز تلاشهای آمریکا به موازات تلاشهای ناتو برای حفظ قزاقستان در شبکه شمالی ادامه داشت و آستانه نیز همکاریهای موثری در این راستا به آمریکا و متحدین ناتو ارائه کرد.
رویکرد روسیه به روابط ناتو و قزاقستان
هر چند قزاقستان همواره تلاش داشته است روابط آستانه و غرب تضادی با روابط این کشور با روسیه نداشته باشد، اما مسکو بطور سنتی نسبت به روابط قزاقستان با آمریکا و ناتو حساس بوده و با وجود اینکه مقامات این کشور مدعی هستند احتمال دور شدن آستانه از مسکو وجود ندارد و حتی به تعبیر رگوزین[10] نماینده روسیه در ناتو، آستانه همسر مسکوست، اما روسیه به دقت روابط قزاقستان و ناتو را تحت نظر دارد .[11] در حالی که با وجود چنین تفاسیری حتی میتوان گفت با توجه به نگرانی روسیه از گسترش جنگ افغانستان و تروریسم به منطقه، همکاری قزاقستان با ناتو و آمریکا در این زمینه با نظر مثبت روسیه صورت گرفته است،[12]
اما در عین حال روسیه که همچنان پایگاه بایکنور [13] قزاقستان (محل پرتاب فضاپیماهای اتحاد جماهیر شوروی سابق) را در اختیار دارد ، تلاش میکند روابط دو جانبه مسکو و آستانه را در حوزه‌های گوناگون تقویت کند. طبق آمار اعلام شده روسیه در سال 2009 به قزاقستان حدود 9.15 میلیارد یورو صادرات داشته است. هر چند این رقم در مقابل صادرات 20 میلیارد یورویی روسیه به این کشور در سال 2008 از کاهش چشمگیر روابط تجاری دو کشور حکایت دارد، اما ولادیمیر پوتین نخست وزیر روسیه آینده روابط دو کشور را رو به رشد توصیف میکند. [14]
جمع‌بندي
همانگونه که در دیدارهای متعدد آندرس فوگ راسموسن[15] دبيركل پيمان آتلانتيك شمالي و اريك اوتنبايف[16] سفير و رئيس هيئت نمايندگيقزاقستان در مقر ناتو طی سال جاری میلادی اعلام شده، پیش بینی موجود حاکی از توسعه مشاركت بين قزاقستان و ناتو در زمینه مسائل گوناگون است.با این وجود و روند روابط روسیه و ناتو، به نظر نمیرسد قزاقستان تمایلی داشته باشد که این روابط منجر به رقابت تنشزا بین مسکو و شرکای غربی این کشور باشد.
مراحل روابط ناتو و قزاقستان
سال 1992
- قزاقستان به شورای همکاری آتلانتیک شمالی که در سال 1997 به شورای همکاری آتلانتیک و اروپا تغییر نام داد پیوست.
سال 1995
- قزاقستان رسما به برنامه مشارکت برای صلح (PfP) پیوست.
سال 1997
- قزاقستان اولین رزمایش سالانه خود با کشورهای عضو ناتو را با عنوان (“Steppe Eagle “) ("عقاب صحرا" را به منظور بهبود آمادگی واحدهای حافظ صلح قزاقستان انجام داد.
سال 2002
- قزاقستان به طرح بزرگراه ابریشم مجازی پیوست.
- قزاقستان به طرح برنامه ریزی و بررسی فرآیند (PARP) پیوست.
سال 2004
- در اجلاس استانبول با تاکید اعضای ناتو بر کانون ویپه بودن آسیای مرکزی-توافق شد افسر رابط در ستاد فرماندهی منطقه ای در آلماتی، قزاقستان برای پشتیبانی از ناتو و برنامه های کمک به منطقه استقرار یابد.
- در اواخر اکتبر 2004 یاپ دو هوپر شفر دبیر کل وقت ناتو در یک بازدید تاریخی به هر پنج کشور آسیای مرکزی- به قزاقستان نیز سفر کرد.
سال 2005
- قزاقستان طرح اقدام مشارکت فردی خود( IPAP) را به ناتو ارائه کرد.
سال 2006
- قزاقستان و ناتو در باره اولین طرح مشارکت فردی این کشور در دوره 2006-2008 و اهداف مشارکت در طرح برنامه ریزی و بررسی فرآیند PARP ، موافقت کردند.
سال 2007
- رئیس جمهور قزاقستان ، نورسلطان نظربایف، از مقر ناتو بازدید کرد.
- ارزیابی و ضعیت اجرای اهداف مشارکت در طرح برنامه ریزی و بررسی فرآیند PARP.
- جایزه مشارکت علمی ناتو در 2007 به دو دانشمند از قزاقستان و بریتانیا اعطا شد. این جایزه به دلیل همکاری خوب آنها در سنجش آلودگی رادیواکتیو در محل سایت هسته ای سمیپلاتینک Semipalatinsk ،در قزاقستان، که قبلا توسط اتحاد جماهیر شوروی سابق اداره می شد، به این دو دانشمند تعلق گرفت.
- مرکز اطلاعات ناتو در دانشگاه فارابی افتتاح شد.
سال 2008
- کتابخانه ناتو در کتابخانه ملی قزاقستان افتتاح شد.
- وزیر دفاع قزاقستان ، دانیال آخماتوف از ستاد مرکزی شورای آتلانتیک شمالی بازدید کرد، و نتایج طرح مشارکت فردی IPAP برای دوره 2006-2008 ارزیابی شد.
منابع
[1]. The Partnership for Peace (PfP)
[2]. Individual Partnership Action Plan (IPAP)
[3].Joenna Lillis , “Kazakhstan: Geopolitical Rivalry Flares at NATO Forum in Astana” , eurasianet , Available online at 2010-05-09 , Flowed By: http://www.eurasianet.org/departments/insightb/articles/eav062509.shtml (http://njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fwww.eurasianet.org %2Fdepartments%2Finsightb%2Farticles%2Feav062509.s html)
[4] .James Joyner , “Kazakhstan Withdraws From NATO Exercise”, Atlantic Conucil , Available online at 2010-05-09 , Flowed By: http://www.acus.org/new_atlanticist/kazakhstan-withdraws-nato-exercise (http://njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fwww.acus.org%2Fnew _atlanticist%2Fkazakhstan-withdraws-nato-exercise)
[5].” NATO finalizes Afghan transit deal with Kazakhstan”, Reuters, Wed Jan 27, 2010
[6].” NATO’s relations with Kazakhstan”, Available online at 2010-05-09 , Flowed By: http://www.nato.int/issues/nato-kazakhstan/index.html (http://njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fwww.nato.int%2Fiss ues%2Fnato-kazakhstan%2Findex.html)
[7]. Cooperative Threat Reduction
[8]. Degalin
[9]. Elizabeth Wishniek , Growing U.S. Security Interests In Central Asia , Strategic Studies Institute , October 2002 , P. 9
[10]. Rogozin
[11]. Roger N. McDermott, “Kazakhstan’s Partnership with NATO:Strengths, Limits and Prognosis”, China and Eurasia Forum Quarterly, Volume 5, No. 1 (2007) p. 9 –see also to : Joenna Lillis , “Kazakhstan: Geopolitical Rivalry Flares at NATO Forum in Astana” , eurasianet , Available online at 2010-05-09 , Flowed By: http://www.eurasianet.org/departments/insightb/articles/eav062509.shtml (http://njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fwww.eurasianet.org %2Fdepartments%2Finsightb%2Farticles%2Feav062509.s html)
[12].Roman Muzalevsky, “NATO-Kazakhstan Transit Agreement: Unleashing the Potential of Northern Supply Route”, Eurasia Daily Monitor Volume: 7 Issue: 37 February 24, 2010
[13]. Baikonur
[14]. “Russia, Kazakhstan to improve bilateral trade”, New Europe , 28 March 2010, Available online at 2010-05-09 , Flowed By: http://www.neurope.eu/articles/Russia-Kazakhstan-to-improve-bilateral-trade--/100031.php (http://njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fwww.neurope.eu%2Fa rticles%2FRussia-Kazakhstan-to-improve-bilateral-trade--%2F100031.php)
[15]. Anders Fogh Rasmussen
[16]. Kanat Saudabayev
نويسنده: عفيفه عابدي، كارشناس ارشد روابط بين‌الملل