s@ba
24th May 2010, 01:13 PM
جایگاه نیایش در تاریخ زندگی انسانها
از قدیم تا به امروز، رسم بر این بوده که مکان‌هایی برای نیایش در نظر گرفته می‌شد که این مکان‌ها، ابتدا غارها بودند و بعدها کمکم به معابد، کنیسه و کلیسا تبدیل شدند
انسان‌هایی که در دوران اولیهی تاریخ زندگی می‌کردند نیز به چیزهایی اعتقاد داشتند. البته خدایی که آنها می‌پرستیدند، خدایی نبود که ما می‌شناسیم، بلکه خدایانی بودند که امروز بیشتر به آنها نام بُت می‌دهند
توتم‌ها اشیاء جانداری بودند که مورد پرستش قرار می‌گرفتند، از جمله پلنگ، شیر، عقاب، گاو و... و فتیشها، اشیاء بی‌جانی بودند که ستایش می‌شدند، نظیر سنگ و چوب و ...
انسانها از ابتدا مکانی را برای نیایش در معماری‌های خود در نظر می‌گرفتند و نیایش، در زندگی انسانها جاری بود، اما باید این نکته را خاطرنشان شد که با گذشت زمان، هرچه انسانها متمدن‌تر شدند، از خدا هم دورتر شدند. بهطوری که دیگر امروزه در کشورهای صنعتی، خدا، چندان در زندگی مردم به چشم نمی‌خورد و نیایش و عبادت بیشتر در کشورهای شرقی و خاورمیانه به چشم می‌خورد تا کشورهای صنعتی. بنابراین می‌توان گفت بشر از ابتدا دغدغهی نیایش و ارتباط معنوی را داشته و همیشه در فکر ساختن مکانی برای عبادت بوده است
جايگاه معماری در نيايش
امروزه آثار زیادی داریم که نشاندهندهی این موضوع است که انسانها در معابد پرستش می‌کردند، چرا که اصولاً معبد به معنای پرستشگاه است و سندها نشان می‌دهد که انسانها در معابد، خدای خود را نیایش می‌کردند و همواره از او چیزی را درخواست می‌کردند. با گذشت زمان، کنیسه‌ها جایی برای عبادت یهودی‌ها شد و کلیساها مکانی برای عبادت مسیحیان و مکانی که خدا را در آنجا پرستش می‌کردند. کلیساها مکانی برای یک نیایش همگانی است و در آنجا یک عبادت همگانی، همراه با آواز و سرود و موسیقی و بالاخص موسیقی پیانو انجام می شود . بعد از کلیسا هم، مساجد مکانی برای نیایش مسلمانان بود. البته باید گفت، تمامی این بناها (معابد، کلیساها، کنیسه‌ها و مساجد) در هر دوره‌ای با توجه به شرایط اجتماعی، فرهنگی و سیاسی آن دوره ساخته می‌شدند، اما چیزی که در تمام آنها مشترک است، این موضوع است که آنها به سفارش کسانی ساخته می‌شد که می‌خواستند خدا را نیایش کنند و معماران، این بناها را با عظمت و شکوه هرچه تمامتر در دورانهای مختلف با سبک‌های مختلف ساخته اند.
رابطهی نیایش و هنر معماری
معماری‌های باعظمتی که به قصد نیایش و عبادت انجام شده‌اند، نشاندهندهی این موضوع هستند که نیایش، باعث شده بناهایی با این عظمت ساخته شوند. کنیسه‌ها، کلیساها و معابد و مساجد، هر اندازه با عظمت و بزرگ بنا شوند، عظمت و بزرگی را بیشتر نمایان می‌کنند و خداوند را بیشتر ستایش می‌کنن د. باید گفت علاوه بر مکان‌هایی که صرفاً برای عبادت بنا شده‌اند، در بناهایی با کارکردهای دیگر هم مکانی برای عبادت و نیایش در نظر گرفته شده است. مانند بعضی از کاخ‌ها که در آنها مکانی به عنوان عبادتگاه ساخته میشده است؛ برای مثال یکی از بخش‌های پاسارگاد، محوطهی مقدس است که در فاصلهی یک کیلومتری کاخ‌نشین قرار دارد و برای نیایش و مراسم قربانی به کار می‌رفته است. پس از هخامنشیان هم در پاسارگاد بناهایی بودهاند از جمله، نیایشگاه سلوکیان در نزدیکی محوطهی مقدس. علاوه بر این، در حال حاضر هم این مسأله در معماری ما وجود دارد و امروزه هم در هر مکان عمومی برای مثال ساختمان‌های اداری، مکانی به عنوان عبادتگاه یا نمازخانه در نظر گرفته میشود. مکانی که باید در یک جای ساکت و خلوت بنا شود، البته این رسم تنها در اسلام و ساختن نمازخانه نیست، بلکه برای مثال در کاخ پطر کبیر هم مکانی به عنوان عبادتگاه در نظر گرفته شده است. بنابراین باید گفت ساختن مکانی که شایستهی عبادت باشد، منجر به ساختن چنین بناهای باعظمتی شده و نیایش باعث میشود انسان به فکر ساختن چنین بناهایی بیفتد. البته درست است که احتمال تظاهر هم در ساختن بناهای باعظمت وجود دارد اما در حقیقت، نیت اولیه و اصلی آن، ساختن بناهایی برای ستایش و نیایش است. مکان‌هایی که برای ساختن آنها از بهترین‌ها استفاده شده است که سال‌های سال دوام پیدا کنند. برای مثال بهترین کاشی‌کاری در مسجد شیخ لطف‌الله دیده می‌شو د.
شاخصه های نشان دهنه یک معماری معنوی
شاخصه‌هایی که نشاندهندهی معماری معنوی هستند، یکی داشتن سقف‌های بلن د است. هرچه سقف بلندتر باشد، عظمت بیشتر نمایان میشود. محراب یا آرک هم در اغلب معماری‌ها وجود دارد که نشانهی باشکوه بودن معماری‌هاست . علاوه بر این، داشتن پنجره‌های مشبک و کوچک که نور ورودی را تنظیم کند.
نقوش و رنگ هم یکی دیگر از شاخصه‌های اینگونه بناها هستند، رنگ‌های آبی و سبز که آرامشدهنده هستند. نقوش گل و بوته هم در معماری ایرانی و اسلامی مثل پرنده، درخت و طبیعت، در کاشی‌کاری‌های ما یکی دیگر از نشانه‌های اینگونه معماری‌هاست.
در معماری‌هایی که برای نیایش از آنها کمک گرفته میشود و در نقوش این معماری‌ها، اثر انسان کمتر به چشم می‌خورد، جز مواردی که قرار باشد نقاشی‌ها و نقوش داستانی را برای عبرت بیان کنند .
پیشینهی نیایشگاه‌ها در ایران
قدیمی‌ترین نیایشگاه در ایران، «نوشیجان» بوده که در دوره مادها ساخته شده است. نوشیجانتپه در ملایر که دارای معبدی خشتی است که به وسیلهی پروفسور استروناخ با همکاری سرفراز از ایران، حفاری شد. البته باید گفت این حفاری، مربوط به یک کاخ در دورهی مادها بوده که در آنجا یک معبد بزرگ وجود داشته. بعد از آن هم در کاخ‌های دیگر، ما این معابد را داشتیم، از جمله تخت جمشید. معابدی هم در نهاوند، بیشابور (در نزدیکی کازرون) و کنگاور دیده شده که در آنجا آناهیتا مورد پرستش قرار می‌گرفته .
باید گفت در معماری ایرانی، آداب و رسوم، مراسم مذهبی، روحیه، اخلاقیات، اندیشه و عقیدهی نسل‌ها بهخوبی مشهود است. این ویژگی نه تنها در بناهای عظیم بلکه در ابنیهی کوچک نیز نمود دارد. از دورهی اشکانیان در معماری رسمی ایران، ساختن گنبد مرسوم شد.
از همان روزگار گنبدها روی چهارطاق گوشه بنا می‌شد. بر اساس اعلام منابع تاریخی، یکی از کهن‌ترین نمونه‌های در خور ذکر از میان بناهای باستانی که در کشور ما شناخته شده، معبد «چغازنبیل» در خوزستان است. این پرستشگاه باشکوه در حدود نود متر از سطح دریا ارتفاع دارد و بزرگترین اثر معماری خشتی به جای مانده از تمدن ایلامی است .
پس از گذشت سالیان بسیار از خلق آثار ایرانی، درمی‌یابیم ک ه آثار مذهبی، بخشی از آثار تاریخی و معنوی ایران را شامل می‌شوند و اعتقادات، باورها و معنویت، از جمله میراث‌های ماندگاری هستند که از طریق اماکن مذهبی منتقل می‌شوند . البته باید به این نکته توجه شود که آثار مذهبی سرزمین پهناور ایران، به مساجد و زیارتگاه‌ها ختم نمی‌شود، بلکه اماکن مذهبی سایر ادیان، نظیر مسیحی و یهودی نیز در ایران از جایگاه خاصی برخوردار بوده و ویژگی‌های معماری و معنوی آنها نیز به نوعی مؤید سیر تاریخی معماری و هنر در ایران است . کلیساها و کنیسه‌های بسیاری در نقاط مختلف کشور به صورت پراکنده وجود دارد که ویژگی‌های اغلب آنها به لحاظ معماری و بافت تاریخی، منحصر به فرد بوده است . تهران، اصفهان و آذربایجان غربی و شرقی، از جمله مناطقی هستند که اماکن مذهبی یهودیان و مسیحیان یعنی کنیسه‌ها و کلیساهای تاریخی را در خود جای داده‌اند .
http://www.lajourd.com/images/synagogue/2.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/2B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/1.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/1B.jpg)
تاریخچه ی یهود
يهوديان بنی اسرائيل يا كليميان در لفظ ایرانی، پيروان دين يهود و شريعت ابلاغ شده (تورات) از خداوند به حضرت موسی (در حدود 3300 سال پيش) هستند. پس از درگذشت حضرت موسی، جانشين وي، يهوشوع، بنی اسرائيل را به سرزمين مقدس وارد كرد و تا زمان ویرانی دومين معبد بيت المقدس در اورشليم (حدود سال 70 ميلادي)، 55 تن از انبیای بنی اسرائيل به هدايت و ارشاد پيروان اين دين پرداختند. جمعيت كنوني يهوديان جهان حدود 13 ميليون نفر است كه اكثريت آنها به ترتيب در امريكا، اسرائيل، روسيه و كشورهاي ااروپایی سكونت دارند و جوامع متعددی از يهوديان نيز در ساير كشورها، از جمله ايران حضور دارند .
تاریخچه یهود در ایران
پیشینه ی حضور یهودیان در ایران به ۲۷۰۰ سال پیش بازمیگردد. آنها پس از ویرانی معبدشان توسط بخت النصر فرمانروای قوم آشور، به مناطقی در جنوب عراق فعلی و ایران که زیر سلطه آشوریان درآمده بود کوچانده شدند. گفته می شود حضور تاریخی یهودیان به‌عنوان اولین ساکنان منطقهٔ گیلیارد یا گیلعاد در نزدیکی دماوند نیز به دوران آشور و تبعید اجباری باز می گردد. قبرستانی قدیمی از آن دوران باقیمانده است که برای یهودیان ایران ارزش معنوی بالایی دارد .
کوروش و یهودیان
در زمان کوروش ، یهودیان اجازه یافتند به سرزمین خود که بخشی از امپراتوری هخامنشی بود؛ بازگردند و معبد خود را بازسازی کنند. اما گروهی از آنها در ایران ماندند و آزادانه دین و فرهنگ خود را حفظ کردند. این روایتِ رواداریِ کورش نسبت به یهودیان د ر عهد عتیق از کتاب مقدس آمده است و یهودیان جهان به همین دلیل کوروش را از ناجیان خود میدانند. شماری از اماکن مقدس و تاریخی یهودیان در ایران قرار دارند که آرامگاه دانیال نبی در شوش از قدیمی ترین آنهاست .
معماری ی كنيسه
كنيسه ها(عبادتگاه يهوديان) از ديد سبك شناسي،كنيسه ها ساخته شده در ايران زير مجموعه معماري اسلامی محسوب ميشوند یعنی هندسه واصول شكل دهنده به كالبد بنا در معماري اسلامي،بر ساخت اين كنيسه ها نيز حاكم است اما از نقطه نظرمعنايي يعني آن مفهوم يا حقيقتي كه اين كنيسه ها در پي تجلي آن هستند بناهايي ممتاز و شاخص محسوب ميشوند چرا كه (حقيقت برتر)هر عبادتگاه از عميق ترين ودروني ترين اصول دين نشات ميگيرد و اين امر در اين كنيسه ها قابل مشاهده است.اين امر بيانگر صحيح بودن زبان معماري اسلامي است كه چون با فطرت انسان سازگاري دارد ويا به تعبير ما (زيباست) توسط دين يهود نيز براي ساخت عبادتگاه به كار گرفته شده است.
اما فضاي هيچكدام از اين كنيسه ها شباهتي به فضاي عبادت در معماري اسلامي ندارد.بدين معني كه حس آن با حس يك مسجد كاملا“متفاوت است در واقع هر دوي اين عبادتگاه ها از يك زبان واحد (معماري اسلامي)براي بيان دو مفهوم متفاوت استفاده كرده اند.پراكندگي قوم يوديت وپيروان اين دين در طول تاريخ باعث شده كه آنها هميشه داراي معماري تابع محيط پيرامون خود باشند وهيچ گاه به طور رسمي درصدد ايجاد سبكي خاص نباشند.يهوديت ديني بوده است كه كم تر از بقيه ي اديان به علم معماري پرداخته و معماري در آن علمي كمرنگ بوده است.علت اصلي اين موضوع اين است كه معمولا“به علت پراكندگي ماندگاري يهوديان در يك مكان ناپايدار بوده واغلب مكان هاي در دسترس آنها اجاره اي بوده(حتي صاحبان املاك و سياست گذاران منطقه به علت مسائل سياسي اجازه تملك زمين را به آنها در بعضي مواقع نمي داده اند) در نتيجه در اين اوضاع معماري حاكم بر كنيسه هاي يهودي معماري ساده و فروتن،تابع محيط و همين طور پايدار بوده است. كنيسه هاي ايران در دل مكان هاي زندگي يهوديان ساخته ميشوند به طوري كه اين بناها از شاخصه هاي محله هاي يهودي نشين هستند.
پلان كنيسه هاي يهودي مربع يا مستطيل بوده كه بيان گر فلسفه ي خاصي نمي باشدبلكه تنها داراي فرم معمول است. ارتفاع كنيسه ها در باور اين دين بايد از ديگر سازه ها ي اطراف بلندتر باشد اما اين از جمله مواردي است كه تقريبا“ هرگز در محيط به اجرا در نيامده زيرا يهوديت به عنوان يك اقليت معمولا“در هيچ منطقه اي قدرت انجام اين كار را نداشته است خصوصا“در مكان هايي كه مسيحيان قدرت ساخت كليسا هاي خود را داشتند هرگز امكان ساخت بنايي كه ارتفاع آن از نا قوس كليساي يك منطقه مرتفع تر باشد وجود نداشته.
مردم در حال عبادت به سمت ديوار اورشليم
http://www.lajourd.com/images/synagogue/3.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/3B.jpg)
پنجره در معماري كنيسه ها داراي وجوه خاصي است.در عين حال كه نورگيري بنا توسط آن صورت مي گيرد، زيبايي خاصي القا مي كند و همين طور قدرت انتقال حس عرفاني را نيز در محيط فراهم مي سازد.
دو باور از دو خاخام يهودي در مورد وجوديت و تعدادپنجره ها در كنيسه ها وجود دارد يكي از آن دو بر اين باور است كه كنيسه بايد 12 پنجره داشته باشد به ياد 12قبيله بني اسرائيل و اين موضوع باعث مي شود كه اين طور احساس شود كه يهوديان همه جا با هم عبادت مي كنند.
ديگر خاخام يهودي به نام kook ميگويد پنجره در كنيسه نماد ارتباط يهوديت با محيط بيرون مي باشد يهوديت نبايد از محيط اطراف فاصله بگيرد بايد از وضع جامعه آگاه باشد نبايد از زمانه عقب باشدو شخصي كار كند و تنها درگير مسائل عبادي باشد و اجتماع را فراموش سازد.
يكي از آياتي كه در تورات آمده و تقديس وجود پنجره در محيط مذهبي كنيسه را مقدس مي سازد. حضرت دانيال پنجره هاي اتاق بالا ييش هميشه باز بود.
در قديم در كنيسه ها زن ها از مرد ها جدا بودند كه در حال حاضر چنين امري بر محيط واجب نيست.
از اجزاي شاخص در فضاي داخلي كنيسه ها ميتوان به اين موارد اشاره كرد:
- جايگاه پيشنماز و الواح تورات- ورودي(منظور از ورودي فضاي گذر از بيرون كنيسه به داخل آن)- مكان هاي نشستن بانوان واقايان- در فضاي داخلي معمولا“بيشترين تزئينات در جايگاه تورات صورت ميگيرد و پس از آن در جايگاه پيشنماز و اجزاي آن.
معرفی چند نمونه از کنیسه های اصفهان
قديمي ترين كنيسه اي كه دراصفهان وجود دارد كنيسه ي عمو شعيا در محله جوباره است كه از لحاظ هنري هيچگونه تزئيناتي ندارد و فاقد جنبه هاي معماري جالب توجه است.علت اين است كه يهوديان تصاوير انسان را بر ديوار رسم نمي كنند.كنيسه ها داراي كاربندي تصوير سازي وفاقد سكوهايي هستند كه مراسم مذهبي روي آن ها انجام مي شده است. از نقطه نظر نوع شناسي ساختمان هاي كنيسه ها غربي_شرقي بوده و بيش تر آن ها مربوط به دوران قاجار هستند.
به نوشته دكتر هنر فر يهوديان اصفهان (در سال1350ش)20 كنيسه داشته اند كه دو كنيسه در محله ي دردشت، يكي در محله ي گلبهار، 16كنيسه در محله ي جوباره و يكي در فلكه شاه عباس(خ فلسطين)
يكي ا ز محققين كليمي تعداد كنيسه هاي اصفهان را 17 عد ذكر كرده.در حال حاضر كنيسه هاي يهوديان اصفهان عبارتند از: ملايعقوب،ملانيسان،ملاربيع ،بزرگ،كوچك،كلي،گلبهار،اتح اد،كترداويد...
كنيسه ملايعقوب
موقعييت فعلي بنا:در كنار مقبره كمال الدين اسماعيل شاعر اصفهاني (خ كمال،محله ي جويباره)
تاريخچه:قدمتي حدود 100 سل دارد.
نوع بهره برداري:كاربري مذهبي ومحل اجراي مراسم آئيني
مشخصات بنا:از آن بنا هايي است كه به علت از بين رفتن بافت مجاور تا حدودي به طور شاخص خود نمايي مي كند قبر متسوب به كمال الدين اسماعيل شاعر شهير قصيده سراي اصفهاني متوفي به 635ه.ق در مجاورت اين كنيسه قرار داردو به تازگي يك ساختمان آرامگاه بر روي آن ساخته شده.در زير زمين موجود در آن مقبره تعدادي از بزرگان جامعه يهودي اصفهان از جمله ملايعقوب باني آن. پس از عبور از درب ورودي وارد يك دالان مي شويم در انتهاي آن با يك تغيير جهت 90 درجه به يك هشتي كوچك مي رسيم توسط يكي از اضلاع هشتي وارد عبادتگاه مي شويم و از ديگري وارد يك حياط كوچك. ورود به عبادتگاه از گوشه ي جنوبي ضلع شرقي صورت مي گيرد.در بخش ديگر اين هشتي راه پله اي مربوط به بخش بانوان قرار دارد كه به صورت نيم طبقه در جبهه ي جنوبي به بنا ملحق شده است.پنجره ي موجود در بالاي جايگاه تورات از عناصر شاخص و چشمگير اين بنا ست كه برآورنده ي فرمان ديني مبني بر داشتن پنجره رو به اورشليم است.ساختار فضايي اين كنيسه ها مانند بيشتر كنيسه هاي جوباره از يك گنبد خانه ي مركزي تشكيل شده است.كاربندي سقف گنبد خانه 16 شاقولي است كه بر 4 ستون سنگي استوار گشته.مقطع ستون ها مدور ولي سر ستون هابه تدريج از مقطع مدور به مربع تبديل شده و شكل گلداني پيدا كرده.
نورگيري مطابق معمول از طريق نورگير هاي سقفي صورت ميگيرد.بنا بسيار متقارن و حالت مركز گرا دارد وتنها عامل جهت دهنده به فضا جايگاه تورات است.
http://www.lajourd.com/images/synagogue/18.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/18B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/17.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/17B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/6.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/6B.jpg) http://www.lajourd.com/images/synagogue/5.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/5B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/4.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/4B.jpg)
كنيسه ملانيسان
موقعييت فعلي بنا:در بخش مركزي شهر اصفهان،محله ي جوباره،ميدان قيام(سبزه ميدان)، بازار غاز،نرسيده به چهار راه ماهي فروشان.
تاريخچه:در سال 5675عبري به اتمام رسيده (87سال پيش)و ساخت جايگاه پيشنماز درسال5680عبري
نوع بهره برداري:كاربري مذهبي و محل اجراي مراسم آئيني.
مشخصات بنا:بر خلاف ظاهر خارجي بسيار ساده آن يكي از زيباترين كنيسه هاي اصفهان است.سطح اين كنيسه از كف كوچه حدود يك متر پايين تر است.عنصر گذار در اين بنا يك هشتي كوچك است كه به عبادتگاه و حياط كنيسه راه دارد. ورود به عبادتگاه از گوشه ي شمال شرقي صورت ميگيرد.گرچه اين كنيسه از نظر كليت شبيه به كنيسه هاي قبلي است ولي نحوه ي پوشش سقف آن ونحوه ي باربري آن با بقيه ي موارد متفاوت است. اين كنيسه يكي از زيباترين جايگاه هاي تورات را دارد كه تزئينات بسيار فراواني در آن به چشم ميخورد.ستونچه هاي تزئيني نيز در جبهه ي غربي قابل مشاهده اند.اين بنا پركاربردترين كنيسه موجود در جوباره از نظر كاربندي گچي است،داراي پلان مستطيل شكل است كه با دوطاق وتويزه باريك مقدمات يك كاربندي بر دو تخته در زمينه هشت نگيني را آماده ميكند.اين كاربندي داراي 4رسمي 32سرسفت در پايه و تخته اول است كه درتخته بعدي به يك رسمي بندي 16 مي انجامد.قسمت نورگير هم با يك كاربندي 16در زمينه ي 8گچي تزئين شده است.اين كنيسه دو پنجره بزرگ در جبهه ي غربي دارد كه به صورت متقارن نسبت به جايگاه تورات قرارگرفته اند.قسمت بانوان در يك طبقه واقع در ضلع شرقي واقع شده و به نوعي به فضاي كنيسه ملحق شده است.اين قسمت از پنجره هاي موجود در جبهه شرقي خود از حياط نور مي گيرد و ارتباط بصري آن با فضاي كنيسه به وسيله آجر كاري مشبك بسيار محدود شده است.مشابه كنيسه ملايعقوب بنايي كاملا“ متقارن و مركز گراست و تنها عامل جهت دهنده به فضا جايگاه تورات (محور اورشليم) است.
http://www.lajourd.com/images/synagogue/21.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/21B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/20.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/20B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/9.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/9B.jpg) http://www.lajourd.com/images/synagogue/8.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/8B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/7.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/7B.jpg)
كنيسه شكرا
موقعييت فعلي بنا:خ كمال،محله ي جويباره
تاريخچه:تاريخ ثبت شده بر روي يكي از پرده هاي اين كنيسه 5569 عبري يعني متعلق به 198 سال پيش و طبق گفته ي ابراهيم اسحاقيان 100 سال قبل است.
مشخصات بنا:بعد از عبور از درب ورودي وارد يك دالان تاريك مي شويم كه از سطح كوچه به اندازه سه پله پايين تر است وبه كلي ارتباط را با محيط خارج قطع مي كند. هدف از ايجاد چنين كيفيتي در كنيسه ها اين است كه توجه و ارتباط انسان با دنياي بيرون قطع و براي ورود به عبادتگاه آماده كند.ورود به فضاي نماز خانه از گوشه ي ضلع شرقي و رو به اورشليم است.ساختمان عبادتگاه يك مكعب مستطيل ساده است كه محور طولي آن در راستاي شرقي _غربي قرار گرفته است.سقف اين كنيسه با قاب بندي چوبي است.
http://www.lajourd.com/images/synagogue/12.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/12B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/10.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/10B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/11.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/11B.jpg)
كنيسه بزرگ
موقعييت فعلي بنا:در بخش مركزي،خ كمال ،حد فاصل چهار راه ماهي فروشان و خ كمال،ابتداي بن بست مقبره.
تاريخچه :كتيبه يا سنگ نوشته اي حاكي از تاريخ ساخت وجود ندارداما طبق گفته ي يعقوب نهاران بنا قدمتي حدود صد سال دارد.
مشخصات بنا:كنيسه هاي بزرگ و جماعتي يك ورودي و دالان مشترك دارندكه پس از عبور از اين دالان دسترسي به اين دو كنيسه امكان پذير است.كنيسه بزرگ ابتدا حالت زيرزمين داشته و پس از آن با كمك مردم به صورت امروزي آن ساخته شد.كليت فضاي كنيسه بزرگ از گنبد خانه اي تشكيل گرديده،سقف گنبدي شكل روي 4 ستون سنگي قرار گرفته و چهار طاق و چشمه در 4 طرف آن قرار گرفته اند ه نيرو هاي وارده از سقف گنبدي را كنترل مي كند. طاق و چشمه مركزي با يك رسمي بندي 20 شاقولي گچي تزئين گرديده. سقف نورگير واقع برروي عرقچين گنبد خانه داراي كاربندي 8 شاقولي است. ورود به بنا از گوشه ضلع شرقي صورت مي گيرد.مطابق معمول جايگاه پيشنماز در وسط بنا تعبيه شده و نورگير اقع در بخش فوقاني آن نور طبيعي را به فضاي داخلي هدايت مي كند.دراين كنيسه قسمت خاصي به عنوان جايگاه بانوان در نظر گرفته نشده و مكان هاي نشيمن در اطراف ديوار ها سازماندهي شده اند.
http://www.lajourd.com/images/synagogue/23.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/23B.jpg) http://www.lajourd.com/images/synagogue/14.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/14B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/13.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/13B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/15.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/15B.jpg)
جايگاه نشيمن بانوان
http://www.lajourd.com/images/synagogue/25.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/25B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/24.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/24B.jpg)
نورگیری
http://www.lajourd.com/images/synagogue/30.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/30B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/29.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/29B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/28.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/28B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/27.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/27B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/26.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/26B.jpg)
جايگاه تورات
نگه داري تورات مقدس در صندوقچه هايي چوبي است كه نهايتا“ در كمدهايي كه درون ديوار ساخته شده و در ضلعي ازكنيسه كه ناحيه ي مقدس نام دارد و رو به قبله است قرار ميگيرد و جلوي اين كمد ها با پرده پوشانده مي شود. معمولا“ پرده ها مزين به دعا به زبان عبري است.اين قسمت از كنيسه تاثير گرفته از آيه اي از تورات مقدس است:اي موسي پرده ها را كنار بزن و پرده از صندوقچه بردار
http://www.lajourd.com/images/synagogue/36.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/36B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/35.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/35B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/34.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/34B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/33.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/33B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/32.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/32B.jpg)
جايگاه پيشنماز(منبر)
سكويي كه معمولا“با سه قدم (وجود 2 پله به صورت مرسوم)از زمين ارتفاع مي گيرد و منبر معمولا“روي اين سكو كه مراسم تورات مقدس بر روي آن قرار مي گيرد و اين جايگيري مركزيت تورات را در دين يهوديت بصورت سمبليك بيان مي سازد.
http://www.lajourd.com/images/synagogue/39.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/39B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/38.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/38B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/37.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/37B.jpg)
قبله
يهوديان در سراسر دنيا رو به سمت ديوار اورشليم (بيت المقدس) ميباشد كه در كشور هاي شرقي رو به غرب ودر كشورهاي غربي رو به شرق بوده است.
نمادهای آیین یهود
تزئينات مرسوم در كنيسه ها نسبت به كليساهاي مسيحي زياد نيست و در برگيرنده ي چند نماد مي باشد كه ريشه در باورهاي يهودي دارد
منورا (menorah)
منورا شمعدان هفت شاخه و يكي از وسايل معبد بيت المقدس بوده است .از مهم ترين سمبل هايي است كه ريشه در باور آفرينش جهان توسط خدا در 7روز را داراست و به شكلهاي مختلف در تزئينات داخلي كنيسه ها از آن بهره گرفته مي شود.
http://www.lajourd.com/images/synagogue/42.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/42B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/41.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/41B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/40.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/40B.jpg)
ستاره داوود
ستاره داوود ستاره 6 گوش متشکل از دو مثلث و در اصل دو هرم مي باشد
يكي با راس رو به بالا (سمبل قدرت مصريان) و ديگري هرم واژگون است كه با قدرت الهي، ظالمان سرنگون مي گردند.
در مورد زمان پيدايش آن اختلاف نظر وجود دارد، ستاره داوود را برخي سپر حضرت داوود مي دانند ولي برخي ديگر شكل گيري اين ستاره را از قرن 6 - 7 ميلادي ميدانند كه بر اساس عرفان يهود داراي ارزش هاي متفاوتي ا ست.
http://www.lajourd.com/images/synagogue/45.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/45B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/44.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/44B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/43.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/43B.jpg)
شير يهود
از ديگر سمبل هاي به كار رفته در بعضي از كنيسه ها مي توان از شير يهودا نام برد.يهودا فرزند حضرت يعقوب بوده كه به دليل شجاعت بسيار آنرا شير يهودا مي خوانده اند.
http://www.lajourd.com/images/synagogue/46.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/46B.jpg)
بقيه ي نقش هاي موجود در كنيسه و تزئينات بهره گيري از نقش هاي طيعي و موجود در طبيعت است هم چون گل و...
http://www.lajourd.com/images/synagogue/47.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/47B.jpg)
چکیده ای از مبانی اعتقادی یهود
سيزده اصول ايمان يهود - خداوندِ متبارك، موجود (حاضر) و ناظر است. - او واحد و يكتاست. - او جسم ندارد و شباهتي هم به جسم ندارد.- او مُقدم بر هر موجود قديمي در جهان است. - عبادت موجودي به غير از او جايز نيست. - او از نيت و افكار انسانها آگاه است. - نبوت حضرت موسي سرور ما حقيقت دارد. - حضرت موسي به لحاظ نبوت از ديگر انبياي بني اسرائيل برتر است. - تورات مقدس از آسمان (ازجانب خداوند) وحي شده است. - تورات در هيچ زماني تغيير نيافته و نخواهد يافت. - خداوند، شريران را مجازات خواهد كرد و پاداش و اجر نيكوكاران را خواهد پرداخت. - ماشيَحِ پادشاه (منجي جهان) خواهد آمد. - مردگان در آينده زنده خواهند شد
تـورات به معناي شريعت يا قانون و مهمترين قسمت تنخ و متشكل از 5 سفر (جلد) است:
- برشيت - شموت – وييقرا – بميدبار - دِواريم
تـورات با آفرينش جهان آغاز ميشود و با مرگ حضرت موسي پايان مي‌‌يابد. همه دستورها و فرمانهايي كه يك يهودي موظف به اجراي آنهاست (613 فرمان)، از آن نشأت گرفته‌‌اند.
تـورات را حضرت موسي به بني‌‌اسرائيل طي 40 سال اقامت در بيابان آموزش داد كه داراي 5845 پاسوق (آيه) و 54 پاراشا (بخش) است.
اعیاد سه گانه
در تورا ت درباره اعياد سه گانه چنين آمده است:
«سه بار در سال براي من جشن بگير ... سه بار در سال هر مذكري از (جامعه) تو در پيشگاه خداوند حضور يابد»
اين سه عيد كه هر يك «رِگِل» (در اينجا به معني بار و دفعه) خوانده شده اند، به ترتيب ذكر شده در متن تورا ت عبارتند از: جشن پسح، جشن شاووعُوت و جشن سوكوُت.
گزیده ای از ده فرمان اصلی تورات
من خداوند خالق تو هستم كه تو را از اسارت و بندگي مصر آزاد ساختم.- تو را معبود ديگري جز من نباشد. هيچ تصويري از آنچه در آسمان و يا بر روي زمين و يا در آب است، نساز و آنها را پرستش ننما. - نام خداي خالقت را بيهوده بر زبان نياور (از آن سوءاستفاده نكن). - روز شنبه را به ياد داشته باش تا آن را مقدس بداري.- پدر و مادرت را احترام بگذار... - قتل نكن. - زنا نكن. - دزدي نكن. - در مورد همنوعت شهادت دروغ نده. - چشم طمع به مال و ناموس ديگران نداشته باش ..
جشن پسح در 15 ماه نيسان (به مناسبت خروج بني اسرائيل از مصر)
جشن شاووعوت در 6 ماه سيوان (به مناسبت دريافت ده فرمان اساسي تورا ت در كوه سيناي)
جشن سوكوت در 15 ماه تيشري (به مناسبت چهل سال زندگي بني اسرائيل در بيابان با حمايت خداوند و تأمين رفاه ايشان توسط خداوند)
طبق فرمان پروردگار در هر يك از اين اعياد، هر فرد يهودي موظف بود كه به زيارت معبد خداوند (بت هميقداش) رفته، مراسم عبادي خاصي را در آن برگزار نمايد و نيز به همراه خانواده اش، ايام جشن و سرور را با حضور در خانه خدا سپري نموده، قربانيهايي تقديم كند.
همچنين افزون بر قربانيهاي دايمي روزانه، قربانيهاي ويژه اين ايام در «بت هميقداش» تقديم مي شد.
امروزه اين مناسبتها به صورت تعطيلات مذهبي، اجراي مراسم خاص و خواندن تفيلاهاي ويژه برگزار مي شوند. متن تفيلا ( نماز) در اين ايام تغيير مي كند و دو روز اول و آخر هر يك از اين اعياد، تعطيل مذهبي بوده و هر گونه عزاداري يا تعنيت (روزه) در آن ممنوع است.
نمازهای یهودیان
نمازها شامل آياتي از كتاب مقدس يهود همراه با مناجات ها و بيان درخواست ها مي باشند. نماز رو به بيت المقدس خوانده مي شود.
زمان نماز صبح از حدود يكساعت قبل از طلوع آفتاب تا يك سوم از طول روز
زمان نماز ظهر از نيم ساعت پس از ظهر شرعي تا دقايقي پس از غروب آفتاب زمان نماز عصر از غروب آفتاب تا نيمه شب مي باشد. در روزهاي معمولي (بجزء روز شنبه و اعياد) سه نماز واجب وجود دارد كه در ايام خاص يك نماز اضافه مي گردد. نماز به سمت بيت المقدس خوانده مي شود.
http://www.lajourd.com/images/synagogue/48.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/48B.jpg)
از احكام نماز: رعايت پوشش مناسب، پاك و طاهر بودن فرد و محل برگزاري نماز ، شرايط نماز جماعت و ....
http://www.lajourd.com/images/synagogue/50.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/50B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/49.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/49B.jpg)
روز شنبه، روز مقدس يهوديان است كه در چنين روزي كار كردن ممنوع مي باشد طي اين روز افراد خانواده در كنار همديگر به دعا، مطالعه، صرف غذاهاي خاص شنبه مي پردازند
كلاه كوچكي كه كليميان به هنگام نماز بر روي سر خود مي گذارند در عبري كيپا مي گويند و قرار دادن آن دو علت دارد
پوشيدگي
احساس سنگيني بالاي سر و به ياد داشتن خدايي كه از ما بالاتر است و بر اعمال و گفتار ما نظارت دارد .
تقويم عبري تلفيقي از تقويم هجري و شمسي است. ماه ها بر اساس ماه قمري و سال با سال شمسي هماهنگ گرديده است .
سن تکلیف
براي پسران، از سيزده سال و يك روز شروع ميشود و در اين سن است كه پسر يهودي از نظر اجراي مراسم مذهبي كبير شناخته ميشود . و دختر يهودي در سن دوازده سال تكليف شناخته ميشود
روزه
روزه در آیین یهود از یک غروب آغاز و به غروب دیگر ختم میشود که به برخی مراسم خاص در طول سال اختصاص واجب دارد مانند روزة گدليا روزه واجب روز سوم ماه تيشري .
از قدیم تا به امروز، رسم بر این بوده که مکان‌هایی برای نیایش در نظر گرفته می‌شد که این مکان‌ها، ابتدا غارها بودند و بعدها کمکم به معابد، کنیسه و کلیسا تبدیل شدند
انسان‌هایی که در دوران اولیهی تاریخ زندگی می‌کردند نیز به چیزهایی اعتقاد داشتند. البته خدایی که آنها می‌پرستیدند، خدایی نبود که ما می‌شناسیم، بلکه خدایانی بودند که امروز بیشتر به آنها نام بُت می‌دهند
توتم‌ها اشیاء جانداری بودند که مورد پرستش قرار می‌گرفتند، از جمله پلنگ، شیر، عقاب، گاو و... و فتیشها، اشیاء بی‌جانی بودند که ستایش می‌شدند، نظیر سنگ و چوب و ...
انسانها از ابتدا مکانی را برای نیایش در معماری‌های خود در نظر می‌گرفتند و نیایش، در زندگی انسانها جاری بود، اما باید این نکته را خاطرنشان شد که با گذشت زمان، هرچه انسانها متمدن‌تر شدند، از خدا هم دورتر شدند. بهطوری که دیگر امروزه در کشورهای صنعتی، خدا، چندان در زندگی مردم به چشم نمی‌خورد و نیایش و عبادت بیشتر در کشورهای شرقی و خاورمیانه به چشم می‌خورد تا کشورهای صنعتی. بنابراین می‌توان گفت بشر از ابتدا دغدغهی نیایش و ارتباط معنوی را داشته و همیشه در فکر ساختن مکانی برای عبادت بوده است
جايگاه معماری در نيايش
امروزه آثار زیادی داریم که نشاندهندهی این موضوع است که انسانها در معابد پرستش می‌کردند، چرا که اصولاً معبد به معنای پرستشگاه است و سندها نشان می‌دهد که انسانها در معابد، خدای خود را نیایش می‌کردند و همواره از او چیزی را درخواست می‌کردند. با گذشت زمان، کنیسه‌ها جایی برای عبادت یهودی‌ها شد و کلیساها مکانی برای عبادت مسیحیان و مکانی که خدا را در آنجا پرستش می‌کردند. کلیساها مکانی برای یک نیایش همگانی است و در آنجا یک عبادت همگانی، همراه با آواز و سرود و موسیقی و بالاخص موسیقی پیانو انجام می شود . بعد از کلیسا هم، مساجد مکانی برای نیایش مسلمانان بود. البته باید گفت، تمامی این بناها (معابد، کلیساها، کنیسه‌ها و مساجد) در هر دوره‌ای با توجه به شرایط اجتماعی، فرهنگی و سیاسی آن دوره ساخته می‌شدند، اما چیزی که در تمام آنها مشترک است، این موضوع است که آنها به سفارش کسانی ساخته می‌شد که می‌خواستند خدا را نیایش کنند و معماران، این بناها را با عظمت و شکوه هرچه تمامتر در دورانهای مختلف با سبک‌های مختلف ساخته اند.
رابطهی نیایش و هنر معماری
معماری‌های باعظمتی که به قصد نیایش و عبادت انجام شده‌اند، نشاندهندهی این موضوع هستند که نیایش، باعث شده بناهایی با این عظمت ساخته شوند. کنیسه‌ها، کلیساها و معابد و مساجد، هر اندازه با عظمت و بزرگ بنا شوند، عظمت و بزرگی را بیشتر نمایان می‌کنند و خداوند را بیشتر ستایش می‌کنن د. باید گفت علاوه بر مکان‌هایی که صرفاً برای عبادت بنا شده‌اند، در بناهایی با کارکردهای دیگر هم مکانی برای عبادت و نیایش در نظر گرفته شده است. مانند بعضی از کاخ‌ها که در آنها مکانی به عنوان عبادتگاه ساخته میشده است؛ برای مثال یکی از بخش‌های پاسارگاد، محوطهی مقدس است که در فاصلهی یک کیلومتری کاخ‌نشین قرار دارد و برای نیایش و مراسم قربانی به کار می‌رفته است. پس از هخامنشیان هم در پاسارگاد بناهایی بودهاند از جمله، نیایشگاه سلوکیان در نزدیکی محوطهی مقدس. علاوه بر این، در حال حاضر هم این مسأله در معماری ما وجود دارد و امروزه هم در هر مکان عمومی برای مثال ساختمان‌های اداری، مکانی به عنوان عبادتگاه یا نمازخانه در نظر گرفته میشود. مکانی که باید در یک جای ساکت و خلوت بنا شود، البته این رسم تنها در اسلام و ساختن نمازخانه نیست، بلکه برای مثال در کاخ پطر کبیر هم مکانی به عنوان عبادتگاه در نظر گرفته شده است. بنابراین باید گفت ساختن مکانی که شایستهی عبادت باشد، منجر به ساختن چنین بناهای باعظمتی شده و نیایش باعث میشود انسان به فکر ساختن چنین بناهایی بیفتد. البته درست است که احتمال تظاهر هم در ساختن بناهای باعظمت وجود دارد اما در حقیقت، نیت اولیه و اصلی آن، ساختن بناهایی برای ستایش و نیایش است. مکان‌هایی که برای ساختن آنها از بهترین‌ها استفاده شده است که سال‌های سال دوام پیدا کنند. برای مثال بهترین کاشی‌کاری در مسجد شیخ لطف‌الله دیده می‌شو د.
شاخصه های نشان دهنه یک معماری معنوی
شاخصه‌هایی که نشاندهندهی معماری معنوی هستند، یکی داشتن سقف‌های بلن د است. هرچه سقف بلندتر باشد، عظمت بیشتر نمایان میشود. محراب یا آرک هم در اغلب معماری‌ها وجود دارد که نشانهی باشکوه بودن معماری‌هاست . علاوه بر این، داشتن پنجره‌های مشبک و کوچک که نور ورودی را تنظیم کند.
نقوش و رنگ هم یکی دیگر از شاخصه‌های اینگونه بناها هستند، رنگ‌های آبی و سبز که آرامشدهنده هستند. نقوش گل و بوته هم در معماری ایرانی و اسلامی مثل پرنده، درخت و طبیعت، در کاشی‌کاری‌های ما یکی دیگر از نشانه‌های اینگونه معماری‌هاست.
در معماری‌هایی که برای نیایش از آنها کمک گرفته میشود و در نقوش این معماری‌ها، اثر انسان کمتر به چشم می‌خورد، جز مواردی که قرار باشد نقاشی‌ها و نقوش داستانی را برای عبرت بیان کنند .
پیشینهی نیایشگاه‌ها در ایران
قدیمی‌ترین نیایشگاه در ایران، «نوشیجان» بوده که در دوره مادها ساخته شده است. نوشیجانتپه در ملایر که دارای معبدی خشتی است که به وسیلهی پروفسور استروناخ با همکاری سرفراز از ایران، حفاری شد. البته باید گفت این حفاری، مربوط به یک کاخ در دورهی مادها بوده که در آنجا یک معبد بزرگ وجود داشته. بعد از آن هم در کاخ‌های دیگر، ما این معابد را داشتیم، از جمله تخت جمشید. معابدی هم در نهاوند، بیشابور (در نزدیکی کازرون) و کنگاور دیده شده که در آنجا آناهیتا مورد پرستش قرار می‌گرفته .
باید گفت در معماری ایرانی، آداب و رسوم، مراسم مذهبی، روحیه، اخلاقیات، اندیشه و عقیدهی نسل‌ها بهخوبی مشهود است. این ویژگی نه تنها در بناهای عظیم بلکه در ابنیهی کوچک نیز نمود دارد. از دورهی اشکانیان در معماری رسمی ایران، ساختن گنبد مرسوم شد.
از همان روزگار گنبدها روی چهارطاق گوشه بنا می‌شد. بر اساس اعلام منابع تاریخی، یکی از کهن‌ترین نمونه‌های در خور ذکر از میان بناهای باستانی که در کشور ما شناخته شده، معبد «چغازنبیل» در خوزستان است. این پرستشگاه باشکوه در حدود نود متر از سطح دریا ارتفاع دارد و بزرگترین اثر معماری خشتی به جای مانده از تمدن ایلامی است .
پس از گذشت سالیان بسیار از خلق آثار ایرانی، درمی‌یابیم ک ه آثار مذهبی، بخشی از آثار تاریخی و معنوی ایران را شامل می‌شوند و اعتقادات، باورها و معنویت، از جمله میراث‌های ماندگاری هستند که از طریق اماکن مذهبی منتقل می‌شوند . البته باید به این نکته توجه شود که آثار مذهبی سرزمین پهناور ایران، به مساجد و زیارتگاه‌ها ختم نمی‌شود، بلکه اماکن مذهبی سایر ادیان، نظیر مسیحی و یهودی نیز در ایران از جایگاه خاصی برخوردار بوده و ویژگی‌های معماری و معنوی آنها نیز به نوعی مؤید سیر تاریخی معماری و هنر در ایران است . کلیساها و کنیسه‌های بسیاری در نقاط مختلف کشور به صورت پراکنده وجود دارد که ویژگی‌های اغلب آنها به لحاظ معماری و بافت تاریخی، منحصر به فرد بوده است . تهران، اصفهان و آذربایجان غربی و شرقی، از جمله مناطقی هستند که اماکن مذهبی یهودیان و مسیحیان یعنی کنیسه‌ها و کلیساهای تاریخی را در خود جای داده‌اند .
http://www.lajourd.com/images/synagogue/2.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/2B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/1.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/1B.jpg)
تاریخچه ی یهود
يهوديان بنی اسرائيل يا كليميان در لفظ ایرانی، پيروان دين يهود و شريعت ابلاغ شده (تورات) از خداوند به حضرت موسی (در حدود 3300 سال پيش) هستند. پس از درگذشت حضرت موسی، جانشين وي، يهوشوع، بنی اسرائيل را به سرزمين مقدس وارد كرد و تا زمان ویرانی دومين معبد بيت المقدس در اورشليم (حدود سال 70 ميلادي)، 55 تن از انبیای بنی اسرائيل به هدايت و ارشاد پيروان اين دين پرداختند. جمعيت كنوني يهوديان جهان حدود 13 ميليون نفر است كه اكثريت آنها به ترتيب در امريكا، اسرائيل، روسيه و كشورهاي ااروپایی سكونت دارند و جوامع متعددی از يهوديان نيز در ساير كشورها، از جمله ايران حضور دارند .
تاریخچه یهود در ایران
پیشینه ی حضور یهودیان در ایران به ۲۷۰۰ سال پیش بازمیگردد. آنها پس از ویرانی معبدشان توسط بخت النصر فرمانروای قوم آشور، به مناطقی در جنوب عراق فعلی و ایران که زیر سلطه آشوریان درآمده بود کوچانده شدند. گفته می شود حضور تاریخی یهودیان به‌عنوان اولین ساکنان منطقهٔ گیلیارد یا گیلعاد در نزدیکی دماوند نیز به دوران آشور و تبعید اجباری باز می گردد. قبرستانی قدیمی از آن دوران باقیمانده است که برای یهودیان ایران ارزش معنوی بالایی دارد .
کوروش و یهودیان
در زمان کوروش ، یهودیان اجازه یافتند به سرزمین خود که بخشی از امپراتوری هخامنشی بود؛ بازگردند و معبد خود را بازسازی کنند. اما گروهی از آنها در ایران ماندند و آزادانه دین و فرهنگ خود را حفظ کردند. این روایتِ رواداریِ کورش نسبت به یهودیان د ر عهد عتیق از کتاب مقدس آمده است و یهودیان جهان به همین دلیل کوروش را از ناجیان خود میدانند. شماری از اماکن مقدس و تاریخی یهودیان در ایران قرار دارند که آرامگاه دانیال نبی در شوش از قدیمی ترین آنهاست .
معماری ی كنيسه
كنيسه ها(عبادتگاه يهوديان) از ديد سبك شناسي،كنيسه ها ساخته شده در ايران زير مجموعه معماري اسلامی محسوب ميشوند یعنی هندسه واصول شكل دهنده به كالبد بنا در معماري اسلامي،بر ساخت اين كنيسه ها نيز حاكم است اما از نقطه نظرمعنايي يعني آن مفهوم يا حقيقتي كه اين كنيسه ها در پي تجلي آن هستند بناهايي ممتاز و شاخص محسوب ميشوند چرا كه (حقيقت برتر)هر عبادتگاه از عميق ترين ودروني ترين اصول دين نشات ميگيرد و اين امر در اين كنيسه ها قابل مشاهده است.اين امر بيانگر صحيح بودن زبان معماري اسلامي است كه چون با فطرت انسان سازگاري دارد ويا به تعبير ما (زيباست) توسط دين يهود نيز براي ساخت عبادتگاه به كار گرفته شده است.
اما فضاي هيچكدام از اين كنيسه ها شباهتي به فضاي عبادت در معماري اسلامي ندارد.بدين معني كه حس آن با حس يك مسجد كاملا“متفاوت است در واقع هر دوي اين عبادتگاه ها از يك زبان واحد (معماري اسلامي)براي بيان دو مفهوم متفاوت استفاده كرده اند.پراكندگي قوم يوديت وپيروان اين دين در طول تاريخ باعث شده كه آنها هميشه داراي معماري تابع محيط پيرامون خود باشند وهيچ گاه به طور رسمي درصدد ايجاد سبكي خاص نباشند.يهوديت ديني بوده است كه كم تر از بقيه ي اديان به علم معماري پرداخته و معماري در آن علمي كمرنگ بوده است.علت اصلي اين موضوع اين است كه معمولا“به علت پراكندگي ماندگاري يهوديان در يك مكان ناپايدار بوده واغلب مكان هاي در دسترس آنها اجاره اي بوده(حتي صاحبان املاك و سياست گذاران منطقه به علت مسائل سياسي اجازه تملك زمين را به آنها در بعضي مواقع نمي داده اند) در نتيجه در اين اوضاع معماري حاكم بر كنيسه هاي يهودي معماري ساده و فروتن،تابع محيط و همين طور پايدار بوده است. كنيسه هاي ايران در دل مكان هاي زندگي يهوديان ساخته ميشوند به طوري كه اين بناها از شاخصه هاي محله هاي يهودي نشين هستند.
پلان كنيسه هاي يهودي مربع يا مستطيل بوده كه بيان گر فلسفه ي خاصي نمي باشدبلكه تنها داراي فرم معمول است. ارتفاع كنيسه ها در باور اين دين بايد از ديگر سازه ها ي اطراف بلندتر باشد اما اين از جمله مواردي است كه تقريبا“ هرگز در محيط به اجرا در نيامده زيرا يهوديت به عنوان يك اقليت معمولا“در هيچ منطقه اي قدرت انجام اين كار را نداشته است خصوصا“در مكان هايي كه مسيحيان قدرت ساخت كليسا هاي خود را داشتند هرگز امكان ساخت بنايي كه ارتفاع آن از نا قوس كليساي يك منطقه مرتفع تر باشد وجود نداشته.
مردم در حال عبادت به سمت ديوار اورشليم
http://www.lajourd.com/images/synagogue/3.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/3B.jpg)
پنجره در معماري كنيسه ها داراي وجوه خاصي است.در عين حال كه نورگيري بنا توسط آن صورت مي گيرد، زيبايي خاصي القا مي كند و همين طور قدرت انتقال حس عرفاني را نيز در محيط فراهم مي سازد.
دو باور از دو خاخام يهودي در مورد وجوديت و تعدادپنجره ها در كنيسه ها وجود دارد يكي از آن دو بر اين باور است كه كنيسه بايد 12 پنجره داشته باشد به ياد 12قبيله بني اسرائيل و اين موضوع باعث مي شود كه اين طور احساس شود كه يهوديان همه جا با هم عبادت مي كنند.
ديگر خاخام يهودي به نام kook ميگويد پنجره در كنيسه نماد ارتباط يهوديت با محيط بيرون مي باشد يهوديت نبايد از محيط اطراف فاصله بگيرد بايد از وضع جامعه آگاه باشد نبايد از زمانه عقب باشدو شخصي كار كند و تنها درگير مسائل عبادي باشد و اجتماع را فراموش سازد.
يكي از آياتي كه در تورات آمده و تقديس وجود پنجره در محيط مذهبي كنيسه را مقدس مي سازد. حضرت دانيال پنجره هاي اتاق بالا ييش هميشه باز بود.
در قديم در كنيسه ها زن ها از مرد ها جدا بودند كه در حال حاضر چنين امري بر محيط واجب نيست.
از اجزاي شاخص در فضاي داخلي كنيسه ها ميتوان به اين موارد اشاره كرد:
- جايگاه پيشنماز و الواح تورات- ورودي(منظور از ورودي فضاي گذر از بيرون كنيسه به داخل آن)- مكان هاي نشستن بانوان واقايان- در فضاي داخلي معمولا“بيشترين تزئينات در جايگاه تورات صورت ميگيرد و پس از آن در جايگاه پيشنماز و اجزاي آن.
معرفی چند نمونه از کنیسه های اصفهان
قديمي ترين كنيسه اي كه دراصفهان وجود دارد كنيسه ي عمو شعيا در محله جوباره است كه از لحاظ هنري هيچگونه تزئيناتي ندارد و فاقد جنبه هاي معماري جالب توجه است.علت اين است كه يهوديان تصاوير انسان را بر ديوار رسم نمي كنند.كنيسه ها داراي كاربندي تصوير سازي وفاقد سكوهايي هستند كه مراسم مذهبي روي آن ها انجام مي شده است. از نقطه نظر نوع شناسي ساختمان هاي كنيسه ها غربي_شرقي بوده و بيش تر آن ها مربوط به دوران قاجار هستند.
به نوشته دكتر هنر فر يهوديان اصفهان (در سال1350ش)20 كنيسه داشته اند كه دو كنيسه در محله ي دردشت، يكي در محله ي گلبهار، 16كنيسه در محله ي جوباره و يكي در فلكه شاه عباس(خ فلسطين)
يكي ا ز محققين كليمي تعداد كنيسه هاي اصفهان را 17 عد ذكر كرده.در حال حاضر كنيسه هاي يهوديان اصفهان عبارتند از: ملايعقوب،ملانيسان،ملاربيع ،بزرگ،كوچك،كلي،گلبهار،اتح اد،كترداويد...
كنيسه ملايعقوب
موقعييت فعلي بنا:در كنار مقبره كمال الدين اسماعيل شاعر اصفهاني (خ كمال،محله ي جويباره)
تاريخچه:قدمتي حدود 100 سل دارد.
نوع بهره برداري:كاربري مذهبي ومحل اجراي مراسم آئيني
مشخصات بنا:از آن بنا هايي است كه به علت از بين رفتن بافت مجاور تا حدودي به طور شاخص خود نمايي مي كند قبر متسوب به كمال الدين اسماعيل شاعر شهير قصيده سراي اصفهاني متوفي به 635ه.ق در مجاورت اين كنيسه قرار داردو به تازگي يك ساختمان آرامگاه بر روي آن ساخته شده.در زير زمين موجود در آن مقبره تعدادي از بزرگان جامعه يهودي اصفهان از جمله ملايعقوب باني آن. پس از عبور از درب ورودي وارد يك دالان مي شويم در انتهاي آن با يك تغيير جهت 90 درجه به يك هشتي كوچك مي رسيم توسط يكي از اضلاع هشتي وارد عبادتگاه مي شويم و از ديگري وارد يك حياط كوچك. ورود به عبادتگاه از گوشه ي جنوبي ضلع شرقي صورت مي گيرد.در بخش ديگر اين هشتي راه پله اي مربوط به بخش بانوان قرار دارد كه به صورت نيم طبقه در جبهه ي جنوبي به بنا ملحق شده است.پنجره ي موجود در بالاي جايگاه تورات از عناصر شاخص و چشمگير اين بنا ست كه برآورنده ي فرمان ديني مبني بر داشتن پنجره رو به اورشليم است.ساختار فضايي اين كنيسه ها مانند بيشتر كنيسه هاي جوباره از يك گنبد خانه ي مركزي تشكيل شده است.كاربندي سقف گنبد خانه 16 شاقولي است كه بر 4 ستون سنگي استوار گشته.مقطع ستون ها مدور ولي سر ستون هابه تدريج از مقطع مدور به مربع تبديل شده و شكل گلداني پيدا كرده.
نورگيري مطابق معمول از طريق نورگير هاي سقفي صورت ميگيرد.بنا بسيار متقارن و حالت مركز گرا دارد وتنها عامل جهت دهنده به فضا جايگاه تورات است.
http://www.lajourd.com/images/synagogue/18.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/18B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/17.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/17B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/6.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/6B.jpg) http://www.lajourd.com/images/synagogue/5.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/5B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/4.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/4B.jpg)
كنيسه ملانيسان
موقعييت فعلي بنا:در بخش مركزي شهر اصفهان،محله ي جوباره،ميدان قيام(سبزه ميدان)، بازار غاز،نرسيده به چهار راه ماهي فروشان.
تاريخچه:در سال 5675عبري به اتمام رسيده (87سال پيش)و ساخت جايگاه پيشنماز درسال5680عبري
نوع بهره برداري:كاربري مذهبي و محل اجراي مراسم آئيني.
مشخصات بنا:بر خلاف ظاهر خارجي بسيار ساده آن يكي از زيباترين كنيسه هاي اصفهان است.سطح اين كنيسه از كف كوچه حدود يك متر پايين تر است.عنصر گذار در اين بنا يك هشتي كوچك است كه به عبادتگاه و حياط كنيسه راه دارد. ورود به عبادتگاه از گوشه ي شمال شرقي صورت ميگيرد.گرچه اين كنيسه از نظر كليت شبيه به كنيسه هاي قبلي است ولي نحوه ي پوشش سقف آن ونحوه ي باربري آن با بقيه ي موارد متفاوت است. اين كنيسه يكي از زيباترين جايگاه هاي تورات را دارد كه تزئينات بسيار فراواني در آن به چشم ميخورد.ستونچه هاي تزئيني نيز در جبهه ي غربي قابل مشاهده اند.اين بنا پركاربردترين كنيسه موجود در جوباره از نظر كاربندي گچي است،داراي پلان مستطيل شكل است كه با دوطاق وتويزه باريك مقدمات يك كاربندي بر دو تخته در زمينه هشت نگيني را آماده ميكند.اين كاربندي داراي 4رسمي 32سرسفت در پايه و تخته اول است كه درتخته بعدي به يك رسمي بندي 16 مي انجامد.قسمت نورگير هم با يك كاربندي 16در زمينه ي 8گچي تزئين شده است.اين كنيسه دو پنجره بزرگ در جبهه ي غربي دارد كه به صورت متقارن نسبت به جايگاه تورات قرارگرفته اند.قسمت بانوان در يك طبقه واقع در ضلع شرقي واقع شده و به نوعي به فضاي كنيسه ملحق شده است.اين قسمت از پنجره هاي موجود در جبهه شرقي خود از حياط نور مي گيرد و ارتباط بصري آن با فضاي كنيسه به وسيله آجر كاري مشبك بسيار محدود شده است.مشابه كنيسه ملايعقوب بنايي كاملا“ متقارن و مركز گراست و تنها عامل جهت دهنده به فضا جايگاه تورات (محور اورشليم) است.
http://www.lajourd.com/images/synagogue/21.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/21B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/20.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/20B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/9.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/9B.jpg) http://www.lajourd.com/images/synagogue/8.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/8B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/7.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/7B.jpg)
كنيسه شكرا
موقعييت فعلي بنا:خ كمال،محله ي جويباره
تاريخچه:تاريخ ثبت شده بر روي يكي از پرده هاي اين كنيسه 5569 عبري يعني متعلق به 198 سال پيش و طبق گفته ي ابراهيم اسحاقيان 100 سال قبل است.
مشخصات بنا:بعد از عبور از درب ورودي وارد يك دالان تاريك مي شويم كه از سطح كوچه به اندازه سه پله پايين تر است وبه كلي ارتباط را با محيط خارج قطع مي كند. هدف از ايجاد چنين كيفيتي در كنيسه ها اين است كه توجه و ارتباط انسان با دنياي بيرون قطع و براي ورود به عبادتگاه آماده كند.ورود به فضاي نماز خانه از گوشه ي ضلع شرقي و رو به اورشليم است.ساختمان عبادتگاه يك مكعب مستطيل ساده است كه محور طولي آن در راستاي شرقي _غربي قرار گرفته است.سقف اين كنيسه با قاب بندي چوبي است.
http://www.lajourd.com/images/synagogue/12.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/12B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/10.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/10B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/11.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/11B.jpg)
كنيسه بزرگ
موقعييت فعلي بنا:در بخش مركزي،خ كمال ،حد فاصل چهار راه ماهي فروشان و خ كمال،ابتداي بن بست مقبره.
تاريخچه :كتيبه يا سنگ نوشته اي حاكي از تاريخ ساخت وجود ندارداما طبق گفته ي يعقوب نهاران بنا قدمتي حدود صد سال دارد.
مشخصات بنا:كنيسه هاي بزرگ و جماعتي يك ورودي و دالان مشترك دارندكه پس از عبور از اين دالان دسترسي به اين دو كنيسه امكان پذير است.كنيسه بزرگ ابتدا حالت زيرزمين داشته و پس از آن با كمك مردم به صورت امروزي آن ساخته شد.كليت فضاي كنيسه بزرگ از گنبد خانه اي تشكيل گرديده،سقف گنبدي شكل روي 4 ستون سنگي قرار گرفته و چهار طاق و چشمه در 4 طرف آن قرار گرفته اند ه نيرو هاي وارده از سقف گنبدي را كنترل مي كند. طاق و چشمه مركزي با يك رسمي بندي 20 شاقولي گچي تزئين گرديده. سقف نورگير واقع برروي عرقچين گنبد خانه داراي كاربندي 8 شاقولي است. ورود به بنا از گوشه ضلع شرقي صورت مي گيرد.مطابق معمول جايگاه پيشنماز در وسط بنا تعبيه شده و نورگير اقع در بخش فوقاني آن نور طبيعي را به فضاي داخلي هدايت مي كند.دراين كنيسه قسمت خاصي به عنوان جايگاه بانوان در نظر گرفته نشده و مكان هاي نشيمن در اطراف ديوار ها سازماندهي شده اند.
http://www.lajourd.com/images/synagogue/23.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/23B.jpg) http://www.lajourd.com/images/synagogue/14.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/14B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/13.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/13B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/15.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/15B.jpg)
جايگاه نشيمن بانوان
http://www.lajourd.com/images/synagogue/25.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/25B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/24.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/24B.jpg)
نورگیری
http://www.lajourd.com/images/synagogue/30.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/30B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/29.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/29B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/28.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/28B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/27.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/27B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/26.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/26B.jpg)
جايگاه تورات
نگه داري تورات مقدس در صندوقچه هايي چوبي است كه نهايتا“ در كمدهايي كه درون ديوار ساخته شده و در ضلعي ازكنيسه كه ناحيه ي مقدس نام دارد و رو به قبله است قرار ميگيرد و جلوي اين كمد ها با پرده پوشانده مي شود. معمولا“ پرده ها مزين به دعا به زبان عبري است.اين قسمت از كنيسه تاثير گرفته از آيه اي از تورات مقدس است:اي موسي پرده ها را كنار بزن و پرده از صندوقچه بردار
http://www.lajourd.com/images/synagogue/36.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/36B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/35.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/35B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/34.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/34B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/33.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/33B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/32.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/32B.jpg)
جايگاه پيشنماز(منبر)
سكويي كه معمولا“با سه قدم (وجود 2 پله به صورت مرسوم)از زمين ارتفاع مي گيرد و منبر معمولا“روي اين سكو كه مراسم تورات مقدس بر روي آن قرار مي گيرد و اين جايگيري مركزيت تورات را در دين يهوديت بصورت سمبليك بيان مي سازد.
http://www.lajourd.com/images/synagogue/39.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/39B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/38.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/38B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/37.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/37B.jpg)
قبله
يهوديان در سراسر دنيا رو به سمت ديوار اورشليم (بيت المقدس) ميباشد كه در كشور هاي شرقي رو به غرب ودر كشورهاي غربي رو به شرق بوده است.
نمادهای آیین یهود
تزئينات مرسوم در كنيسه ها نسبت به كليساهاي مسيحي زياد نيست و در برگيرنده ي چند نماد مي باشد كه ريشه در باورهاي يهودي دارد
منورا (menorah)
منورا شمعدان هفت شاخه و يكي از وسايل معبد بيت المقدس بوده است .از مهم ترين سمبل هايي است كه ريشه در باور آفرينش جهان توسط خدا در 7روز را داراست و به شكلهاي مختلف در تزئينات داخلي كنيسه ها از آن بهره گرفته مي شود.
http://www.lajourd.com/images/synagogue/42.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/42B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/41.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/41B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/40.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/40B.jpg)
ستاره داوود
ستاره داوود ستاره 6 گوش متشکل از دو مثلث و در اصل دو هرم مي باشد
يكي با راس رو به بالا (سمبل قدرت مصريان) و ديگري هرم واژگون است كه با قدرت الهي، ظالمان سرنگون مي گردند.
در مورد زمان پيدايش آن اختلاف نظر وجود دارد، ستاره داوود را برخي سپر حضرت داوود مي دانند ولي برخي ديگر شكل گيري اين ستاره را از قرن 6 - 7 ميلادي ميدانند كه بر اساس عرفان يهود داراي ارزش هاي متفاوتي ا ست.
http://www.lajourd.com/images/synagogue/45.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/45B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/44.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/44B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/43.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/43B.jpg)
شير يهود
از ديگر سمبل هاي به كار رفته در بعضي از كنيسه ها مي توان از شير يهودا نام برد.يهودا فرزند حضرت يعقوب بوده كه به دليل شجاعت بسيار آنرا شير يهودا مي خوانده اند.
http://www.lajourd.com/images/synagogue/46.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/46B.jpg)
بقيه ي نقش هاي موجود در كنيسه و تزئينات بهره گيري از نقش هاي طيعي و موجود در طبيعت است هم چون گل و...
http://www.lajourd.com/images/synagogue/47.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/47B.jpg)
چکیده ای از مبانی اعتقادی یهود
سيزده اصول ايمان يهود - خداوندِ متبارك، موجود (حاضر) و ناظر است. - او واحد و يكتاست. - او جسم ندارد و شباهتي هم به جسم ندارد.- او مُقدم بر هر موجود قديمي در جهان است. - عبادت موجودي به غير از او جايز نيست. - او از نيت و افكار انسانها آگاه است. - نبوت حضرت موسي سرور ما حقيقت دارد. - حضرت موسي به لحاظ نبوت از ديگر انبياي بني اسرائيل برتر است. - تورات مقدس از آسمان (ازجانب خداوند) وحي شده است. - تورات در هيچ زماني تغيير نيافته و نخواهد يافت. - خداوند، شريران را مجازات خواهد كرد و پاداش و اجر نيكوكاران را خواهد پرداخت. - ماشيَحِ پادشاه (منجي جهان) خواهد آمد. - مردگان در آينده زنده خواهند شد
تـورات به معناي شريعت يا قانون و مهمترين قسمت تنخ و متشكل از 5 سفر (جلد) است:
- برشيت - شموت – وييقرا – بميدبار - دِواريم
تـورات با آفرينش جهان آغاز ميشود و با مرگ حضرت موسي پايان مي‌‌يابد. همه دستورها و فرمانهايي كه يك يهودي موظف به اجراي آنهاست (613 فرمان)، از آن نشأت گرفته‌‌اند.
تـورات را حضرت موسي به بني‌‌اسرائيل طي 40 سال اقامت در بيابان آموزش داد كه داراي 5845 پاسوق (آيه) و 54 پاراشا (بخش) است.
اعیاد سه گانه
در تورا ت درباره اعياد سه گانه چنين آمده است:
«سه بار در سال براي من جشن بگير ... سه بار در سال هر مذكري از (جامعه) تو در پيشگاه خداوند حضور يابد»
اين سه عيد كه هر يك «رِگِل» (در اينجا به معني بار و دفعه) خوانده شده اند، به ترتيب ذكر شده در متن تورا ت عبارتند از: جشن پسح، جشن شاووعُوت و جشن سوكوُت.
گزیده ای از ده فرمان اصلی تورات
من خداوند خالق تو هستم كه تو را از اسارت و بندگي مصر آزاد ساختم.- تو را معبود ديگري جز من نباشد. هيچ تصويري از آنچه در آسمان و يا بر روي زمين و يا در آب است، نساز و آنها را پرستش ننما. - نام خداي خالقت را بيهوده بر زبان نياور (از آن سوءاستفاده نكن). - روز شنبه را به ياد داشته باش تا آن را مقدس بداري.- پدر و مادرت را احترام بگذار... - قتل نكن. - زنا نكن. - دزدي نكن. - در مورد همنوعت شهادت دروغ نده. - چشم طمع به مال و ناموس ديگران نداشته باش ..
جشن پسح در 15 ماه نيسان (به مناسبت خروج بني اسرائيل از مصر)
جشن شاووعوت در 6 ماه سيوان (به مناسبت دريافت ده فرمان اساسي تورا ت در كوه سيناي)
جشن سوكوت در 15 ماه تيشري (به مناسبت چهل سال زندگي بني اسرائيل در بيابان با حمايت خداوند و تأمين رفاه ايشان توسط خداوند)
طبق فرمان پروردگار در هر يك از اين اعياد، هر فرد يهودي موظف بود كه به زيارت معبد خداوند (بت هميقداش) رفته، مراسم عبادي خاصي را در آن برگزار نمايد و نيز به همراه خانواده اش، ايام جشن و سرور را با حضور در خانه خدا سپري نموده، قربانيهايي تقديم كند.
همچنين افزون بر قربانيهاي دايمي روزانه، قربانيهاي ويژه اين ايام در «بت هميقداش» تقديم مي شد.
امروزه اين مناسبتها به صورت تعطيلات مذهبي، اجراي مراسم خاص و خواندن تفيلاهاي ويژه برگزار مي شوند. متن تفيلا ( نماز) در اين ايام تغيير مي كند و دو روز اول و آخر هر يك از اين اعياد، تعطيل مذهبي بوده و هر گونه عزاداري يا تعنيت (روزه) در آن ممنوع است.
نمازهای یهودیان
نمازها شامل آياتي از كتاب مقدس يهود همراه با مناجات ها و بيان درخواست ها مي باشند. نماز رو به بيت المقدس خوانده مي شود.
زمان نماز صبح از حدود يكساعت قبل از طلوع آفتاب تا يك سوم از طول روز
زمان نماز ظهر از نيم ساعت پس از ظهر شرعي تا دقايقي پس از غروب آفتاب زمان نماز عصر از غروب آفتاب تا نيمه شب مي باشد. در روزهاي معمولي (بجزء روز شنبه و اعياد) سه نماز واجب وجود دارد كه در ايام خاص يك نماز اضافه مي گردد. نماز به سمت بيت المقدس خوانده مي شود.
http://www.lajourd.com/images/synagogue/48.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/48B.jpg)
از احكام نماز: رعايت پوشش مناسب، پاك و طاهر بودن فرد و محل برگزاري نماز ، شرايط نماز جماعت و ....
http://www.lajourd.com/images/synagogue/50.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/50B.jpg)http://www.lajourd.com/images/synagogue/49.jpg (http://www.lajourd.com/images/synagogue/49B.jpg)
روز شنبه، روز مقدس يهوديان است كه در چنين روزي كار كردن ممنوع مي باشد طي اين روز افراد خانواده در كنار همديگر به دعا، مطالعه، صرف غذاهاي خاص شنبه مي پردازند
كلاه كوچكي كه كليميان به هنگام نماز بر روي سر خود مي گذارند در عبري كيپا مي گويند و قرار دادن آن دو علت دارد
پوشيدگي
احساس سنگيني بالاي سر و به ياد داشتن خدايي كه از ما بالاتر است و بر اعمال و گفتار ما نظارت دارد .
تقويم عبري تلفيقي از تقويم هجري و شمسي است. ماه ها بر اساس ماه قمري و سال با سال شمسي هماهنگ گرديده است .
سن تکلیف
براي پسران، از سيزده سال و يك روز شروع ميشود و در اين سن است كه پسر يهودي از نظر اجراي مراسم مذهبي كبير شناخته ميشود . و دختر يهودي در سن دوازده سال تكليف شناخته ميشود
روزه
روزه در آیین یهود از یک غروب آغاز و به غروب دیگر ختم میشود که به برخی مراسم خاص در طول سال اختصاص واجب دارد مانند روزة گدليا روزه واجب روز سوم ماه تيشري .