danial.behnia
15th May 2010, 10:15 PM
فرآيند مطالعات ارزيابي اثرات زيست محيطي
1- مقدمه
مراحل ارزيابي اثرات محيط‌زيستي مشتمل بر مراحل زير است:
- پيش امكان سنجي فني-اقتصادي
- غربال‌گري (screening):تصميم‌گيري‌درمورد لزوم انجام ارزيابي اثرات توسعه، سطح وعمق مطالعات مربوط به‌آن
- تعيين محدوده (scoping): تعيين مسايل عمده و تعيين محدوده و شرح خدمات مطالعه
- تعيين و تحليل اثرات (impact analysis): پيش‌بيني اثرات طرح و تعيين اهميت آن
- اقدامات اصلاحي (mitigation): اقداماتي در جهت جلوگيري، كاهش يا جبران اثرات
- تهيه گزارش (reporting): آماده سازي اطلاعات لازم جهت تصميم‌گيري در مورد پروژه
- بازنگري (reviewing): آزمون كيفيت گزارش تهيه شده
- تصميم‌گيري (decision making): پذيرش، رد و يا پذيرش پروژه مشروط به رعايت ضوابط زيست محيطي
- پيگيري (follow up): كنترل، مديريت و مميزي اثرات اجراي پروژه،
- مشاركت مردمي (public involvement): آگاه سازي و دخالت گروه‌هاي ذينفع وذي‌نفوذ درفرآيند تصميم‌گيري.
2- مراحل وگردش کار تهيه گزارش ارزيابی اثرات محيط زيستی
تهيه گزارش ارزيابی درصورت الزام به انجام آن، درمراحل مختلف توسط کارفرما انجام می‌پذيرد. جدول شماره 1نمودار مراحل گردش کاری ارزيابی مشاهده می شود.ترتيب مرحله‌ای تهيه گزارش ارزيابی برای جلوگيری ازاتلاف زمان و کاهش هزينه ها، تاييد گزارش، اخذ مجوز اجرا و يا عدم دريافت آن به شرح زير می باشد :
- سازماندهی و مديريت
- زمان بندی مطالعات
- تامين اعتبارات مالی و هزينه ها
- تعيين محدوده مطالعات(مرزهای پروژه پيشنهادی اعم از : اکولوژيک، اجتماعی،اداری)
- تعيين شرح خدمات مطالعات
- تهيه اطلاعات پايه مورد نياز
- تدوين گزارش
گزارشات ارزيابی در دو شيوه تهيه می شوند :
- گزارش ارزيابی اجمالی(مقدماتی)
- گزارش ارزيابی (جامع)
الف : گزارش ارزيابی مقدماتی(اجمالی)
در ايران اين گزارش اهميت زيادی دارد چون با صرف بودجه کم و با بکارگيری داده ها، آمارها و اطلاعات قابل دسترس و يا توليد کم هزينه آنها ضرورت و الزام تهيه گزارش وعدم نياز به ارايه آن مشخص میشود.هدف تشخيص زود هنگام اثرات مهم و جدي بر محيط زيست اطراف است. چنين تشخيصي مي تواند در مراحل اوليه طرح معدني، بر اساسمطالعات مقدماتي ويژگيهاي طرح، اطلاعات عملياتي و ساير اطلاعات موجود صورت پذيرد.
اين گزارش در برگيرنده موارد زير می باشد :
- چکيده غير فنی
- تشريح طرح يا پروژه پيشنهادی
- تشريح مرحله آماده سازی و اقدامات زير بنايی
- آلاينده ها و پسماندهای مهم توليد شده
- خطرات سوانح و عدم ايمنی مرتبط با طرح
- پيش بينی آثار و پيامدهای مثبت و منفی طرح برای هر يک از گزينه ها
- تجزيه و تحليل آثار کاربردی و پيامد های محيط زيستی طرح
- مديريت و پايش محيط زيستی طرح
- ارايه شيوه های پيشگيری ، کاهش وکنترل برای هر يک از آثار منفی محيط زيستی مرتبط با فعاليتهای طرح
- منابع و مراجع مورد استفاده
- نام و مشخصات مسئوليت و تجربيات ارزيابی هر يک از مشاوران و تهيه کنندگان
- پيوستها
ب : گزارش ارزيابی مشروح (جامع)
درشرايطی که يک گزارش ارزيابی مقدماتی مورد تاييد سازمان مسئول دولتی واقع نشود، موارد زيرنياز به تهيه و ارايه گزارش ارزيابی (جامع) را الزامی می نمايد.
- پروژه هايی که دارای اثرات پايدار منفی در محيط زيست بوده و يا اينکه اثرات آنها ناشناخته اند. درنتيجه به اطلاعات بيشتری نياز دارندکه در گزارش ارزيابی(جامع) ارايه می شود.
- پروژه هايی که برحسب تجربه و سابقه دارای اثرات منفی و ناسازگار در محيط زيست می باشند لازم است که بررسی های بيشتری انجام گيرد.
در اين مرحله پس از ارزيابي اثرات فعاليتهاي طرح معدني و بررسي امكان كاهش اثرات، پيش بيني هاي لازم براي تعقيب، كنترل و نظارت انجام مي شود.
مندرجات پيشنهادی يک گزارش ارزيابی اثرات محيط زيستی در ايران :
1 -خلاصه غير فنی :
شامل نوع ويژگيهای پروژه ، گزينه های موجود ، خلاصه ای از وضعيت موجودمحيط زيست ، آثارمهم طرح برمحيط زيست و برنامه های پيشگيری ، کاهش و کنترل آثار نامطلوب ونتيجه گيری از ارزيابی محيط زيستي
2 -شرح پروژه :
2-1 -عنوان طرح
2-2- -اهداف ، نيازها و ضرورتهای طرح
2-3- -جايگاه طرح در برنامه ها و سياست‌های کلی مملکت
2-4- -قوانين ، مقررات و استانداردهای محيط زيستي مرتبط با طرح
2-5– -موقعيت مکان پيشنهادی طرح
2-6– -گزينه های مکانی و فنی طرح
2-7- -فازبندی کلی طرح
2-8- -تشريح ريز فعاليتهای طرح به تفکيک فاز احداث و بهره برداری
2-9- -نمودار خط توليد و تشريح فرايندها برای واحدهای صنعتی و معدنی
2-10- -تاسيسات جانبی و پروژه های پی آيند (احداث راه ، اماکن و خدمات عمومی و...)
2-11- -ويژگی های طرح در هر يک از گزينه ها و فازهای طرح شامل
2-11-1- -ارايه ظرفيت توليد و يا ارايه سطح خدمات رسانی برای طرحهای عمرانی – خدماتی
2-11-2- -تخمين کلی سرمايه
2-11-3- -براورد نوع و ميزان مواد اوليه ، محل تامين و نحوه انتقال آنها
2-11-4- -براورد نوع و ميزان منابع آب و موارد مصرف ، محل تامين و نحوه انتقال آنها
2-11-5- -براورد نيروی انسانی و محل تامين
2-11-6- -براورد و ميزان محصول اصلی و جانبی
3- -تشريح مرحله آماده سازی و اقدامات زير بنايی :
که منجر به تغيير و تخريب محيط زيست می شود به صورت فهرستیاز:خاکبرداری، برداشت پوشش گياهی ، احداث استخرباطله، زه کشی ،حفاری و...
4- -آلاينده ها و پسماندهای مهم توليد شده طی فرايند و عمليات درهر يک از گزينه ها و فازهای طرح شامل : آلاينده های هوا، فاضلابهای بهداشتی و صنعتی ، زايدات و ضايعات زباله ، سروصدا و...
5- -خطرات سوانح وعدم ايمنی مرتبط با طرح شامل:
احتمال انفجار، نشت،پيامدهای وقوع بلايای طبيعی
6- -تشريح وضعيت موجود محيط زيست منطقه:
6-1- -تعريف محدوده مطالعاتی و نمايش روی نقشه
6-2- -محيط فيزيکی شامل(خاکشناسی، زمين شناسی، منابع آب، هواواقليم، صدا و ارتعاش)و آلودگی های هر يک ازآنها
6-3- -محيط طبيعی(زيستگاههای آبی و خشکی با ذکر جوامع گياهی و جانوری وگونه های نادر،مناطق چهار گانه سازمان حفاظت محيط زيست)
6-4- -محيط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی(جمعيت ويژگی‌ها و تحولات آن،اشتغال، تسهيلات، آموزش، بهداشت، اعتقادات فرهنگی و مذهبی، ميراث فرهنگی)
6-5- -معرفی اجمالی ساير طرحهای توسعه مصوب ويا در دست اجرا در محدوده مطالعاتی روی نقشه
6-6- -تشريح کاربری های اراضی در محدوده مورد مطالعه وراهبردهای طرح های برنامه ريزی بالادست برای محدوده موردنظر
7- -پيش بينی آثاروپيامدهای مثبت ومنفی طرح برای هريک ازگزينه ها و فازهای پيشنهادی
به صورت (اثر برمحيط فيزيکی، طبيعی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، کاربری اراضی )
8- -تجزيه و تحليل آثار کاربری ها و پيامدهای طرح
9- -مديريت و پايش محيط زيستی طرح
19--ارايه شيوه های پيشگيری، کاهش و کنترل برای هر يک از آثار منفی محيط زيستی مرتبط با فعاليتهای طرح
9-2- -ارايه برنامه کلی مديريت محيط زيستی برای اندازه گيری و پايش آثار محيط زيستی وبازرسی و نظارت بر حسن انجام اقدامات پيشنهادی کنترل و کاهش
10- -منابع و مراجع مورد استفاده
11- -نام و مشخصات مسئوليت و تجربيات ارزيابی هريک از مشاوران
12- -پيوستها
روشهای ارزيابی محيط زيستي
روشهای مختلفی برای ارزيابی اثرات محيط زيستی پروژه‌ها وجود دارد که هريک با توجه به صلاحيت متخصصين ، دسترسی به اطلاعات لازم،بودجه،زمان و فن آوری رايانه‌ای براساس قابليت استفاده ازآنها دريک کشورانتخاب می شود.
انتخاب روشهاي ارزيابي زيست محيطي به موارد زير بستگي دارد:
نوع و اندازه پروژه
نوع گزينه هايي كه بايد مورد ارزيابي قرار گيرند
ماهيت اثرات احتمالي
ماهيت روشهاي ارزيابي زيست محيطي
تجربه در كاربرد روش ارزيابي زيست محيطي
منابع قابل دسترسي
ماهيت مشاركت مردم
تجربه كارفرما
اين روشها در گروههای زير قرار می گيرند :1- كارشناسي ويژه (تخصصي) 2- چک ليستها 3- ماتريسها 4- روش کمی 5- شبکه ها 6- رويهم گذاری نقشه ها 7- روش منوری2001
اقدامات اصلاحي
در يک پروژه، پيامدها و يا اثرات سوء ومهم محيط زيستی بندرت قابل حذف است. ولی با اقدامات امکان پذيرمی‌توان آنهارا کاهش داد. اين اقدامات که برای کاهش اثرات ناسازگار مهم به کار میروند به نام اقدامات اصلاحی ، جبرانی و يا کاهش ، حذف و بازسازی يا ترميم اثرات ناميده میشوند.
اين اقدامات از طريق عمليات مهندسی و مديريت انجام پذير می گردند و به عنوان يک اصل مهم گزارش ارزيابی اثرات محسوب می شوند که يک گزارش بدون ارايه برنامه هايا اقدامات اصلاحی مورد تاييد سازمان نخواهد بود.
پايش
پايش محيط زيستی يک پروژه علی‌رغم عدم وجود نگرانی از بروز احتمالی يک يا چند پيامد ناسازگار و حتی باشدت و اهميت کم در اثر فعاليتهای آن پروژه از اهميت زيادی برخوردار است.
هدف از ارايه اين برنامه دستيابی به اطلاعاتی است که مشخص می نمايد اثرات وپيامدهای فعاليتهای يک طرح يا پروژه مورد سنجش قرار گرفته و نتايج آن حاکی ازاقدامات مقبول و يا غير مقبول انجام شده و يا در حال انجام می باشد.
پايش محيط زيستی به عنوان گردآوری و ارزيابی اطلاعات جهت موارد زير به کارمی رود:
- تعيين ميزان اثراقدامات حفاظت محيط زيست
- بهبود مديريت پروژه و برنامه های مرتبط آن و...
يافته های برنامه پايش اطلاعات و خط مشی های مناسب را برای کنترل و اجرای اقدامات اصلاحی و کاهش اثرات سوء فراهم می نمايد.در شرايط عدم تطابق يافته ها با قوانين، مقررات، ضوابط و استانداردها و نهايتا با برنامه های پايش، اقدامات مورد نياز و ضروری اعمال خواهد گرديد.
مشاركت مردم
مشارکت جامعه به عنوان بخش تلفيقی يک ارزيابی محيط زيستی به شمار می‌رود. ديدگاهها و نظرات مشارکت کنندگان در اين فرايند می تواند به ارزيابی موثرتری برای شناسايی پيامدهای مهم پروژه و تصميم گيری بهينه کمک نمايند.
دليل مشارکت جامعه و مشاوره ها در اين فرايند در موارد زير خلاصه می شود:
- آشنايی بيشتر جامعه با پروژه
- کمک کردن ديدگاهها و نظرات در مورد پروژه به برنامه ريزی
- شناسايی عدم رضايت گروهها از پروژه و اقدام برای رفع نگرانی های آنان
- تحليل و ارزيابی نظرات و نگرانی های جامعه
در ايران جلب مشارکت عموم از طريق ”فرم نظرخواهی ارزيابی زيست محيطی“در روزنامه ها اجرا می گردد.
مميزی
هر چند در گزارشات ارزيابی اثرات ناسازگار پيش بينی شده و برنامه راهکارهای اقدامات اصلاحی و پايش ارايه می گردند ولی نياز به نوع ديگری از سيستم مديريت محيط زيست وجود دارد.
مميزی به عنوان يک ابزار مديريتی دارای ويژگيهای زير است :
- تعيين اثرات
- بررسی شرايط موجود در گزارش ارزيابی انعکاس يافته
- آزمون صحت پيش بينی اثرات در ارزيابی
- شناسايی نواحی که دراثر ارزيابی بايد بهبود می يافته اند
دارا بودن نگرش توسعه کيفی برای ارزيابی های محيط زيستی که در آينده انجام خواهند شد.
منابع
شريعت - سيد محمود و منوري - سيد مسعود ، 1375 ، مقدمه اي بر ارزيابي اثرات زيست محيطي ، تهران ، انتشارات سازمان حفاظت محيط زيست ، چاپ اول
محرم نژاد - ناصر، 1385 ، مديريت و برنامه ريزي محيط زيست ، تهران ، انتشارات ميران
رشیدی نژاد- فرشاد، جزوه مهندسی محيط زيست
منوري - مسعود، 1384 ، ارزيابي اثرات زيست محيطي ، تهران ، انتشارات ميترا ، چاپ اول
نوري - جعفر، جزوه ارزيابي زيست محيطي و آمايش محيط زيست
1- مقدمه
مراحل ارزيابي اثرات محيط‌زيستي مشتمل بر مراحل زير است:
- پيش امكان سنجي فني-اقتصادي
- غربال‌گري (screening):تصميم‌گيري‌درمورد لزوم انجام ارزيابي اثرات توسعه، سطح وعمق مطالعات مربوط به‌آن
- تعيين محدوده (scoping): تعيين مسايل عمده و تعيين محدوده و شرح خدمات مطالعه
- تعيين و تحليل اثرات (impact analysis): پيش‌بيني اثرات طرح و تعيين اهميت آن
- اقدامات اصلاحي (mitigation): اقداماتي در جهت جلوگيري، كاهش يا جبران اثرات
- تهيه گزارش (reporting): آماده سازي اطلاعات لازم جهت تصميم‌گيري در مورد پروژه
- بازنگري (reviewing): آزمون كيفيت گزارش تهيه شده
- تصميم‌گيري (decision making): پذيرش، رد و يا پذيرش پروژه مشروط به رعايت ضوابط زيست محيطي
- پيگيري (follow up): كنترل، مديريت و مميزي اثرات اجراي پروژه،
- مشاركت مردمي (public involvement): آگاه سازي و دخالت گروه‌هاي ذينفع وذي‌نفوذ درفرآيند تصميم‌گيري.
2- مراحل وگردش کار تهيه گزارش ارزيابی اثرات محيط زيستی
تهيه گزارش ارزيابی درصورت الزام به انجام آن، درمراحل مختلف توسط کارفرما انجام می‌پذيرد. جدول شماره 1نمودار مراحل گردش کاری ارزيابی مشاهده می شود.ترتيب مرحله‌ای تهيه گزارش ارزيابی برای جلوگيری ازاتلاف زمان و کاهش هزينه ها، تاييد گزارش، اخذ مجوز اجرا و يا عدم دريافت آن به شرح زير می باشد :
- سازماندهی و مديريت
- زمان بندی مطالعات
- تامين اعتبارات مالی و هزينه ها
- تعيين محدوده مطالعات(مرزهای پروژه پيشنهادی اعم از : اکولوژيک، اجتماعی،اداری)
- تعيين شرح خدمات مطالعات
- تهيه اطلاعات پايه مورد نياز
- تدوين گزارش
گزارشات ارزيابی در دو شيوه تهيه می شوند :
- گزارش ارزيابی اجمالی(مقدماتی)
- گزارش ارزيابی (جامع)
الف : گزارش ارزيابی مقدماتی(اجمالی)
در ايران اين گزارش اهميت زيادی دارد چون با صرف بودجه کم و با بکارگيری داده ها، آمارها و اطلاعات قابل دسترس و يا توليد کم هزينه آنها ضرورت و الزام تهيه گزارش وعدم نياز به ارايه آن مشخص میشود.هدف تشخيص زود هنگام اثرات مهم و جدي بر محيط زيست اطراف است. چنين تشخيصي مي تواند در مراحل اوليه طرح معدني، بر اساسمطالعات مقدماتي ويژگيهاي طرح، اطلاعات عملياتي و ساير اطلاعات موجود صورت پذيرد.
اين گزارش در برگيرنده موارد زير می باشد :
- چکيده غير فنی
- تشريح طرح يا پروژه پيشنهادی
- تشريح مرحله آماده سازی و اقدامات زير بنايی
- آلاينده ها و پسماندهای مهم توليد شده
- خطرات سوانح و عدم ايمنی مرتبط با طرح
- پيش بينی آثار و پيامدهای مثبت و منفی طرح برای هر يک از گزينه ها
- تجزيه و تحليل آثار کاربردی و پيامد های محيط زيستی طرح
- مديريت و پايش محيط زيستی طرح
- ارايه شيوه های پيشگيری ، کاهش وکنترل برای هر يک از آثار منفی محيط زيستی مرتبط با فعاليتهای طرح
- منابع و مراجع مورد استفاده
- نام و مشخصات مسئوليت و تجربيات ارزيابی هر يک از مشاوران و تهيه کنندگان
- پيوستها
ب : گزارش ارزيابی مشروح (جامع)
درشرايطی که يک گزارش ارزيابی مقدماتی مورد تاييد سازمان مسئول دولتی واقع نشود، موارد زيرنياز به تهيه و ارايه گزارش ارزيابی (جامع) را الزامی می نمايد.
- پروژه هايی که دارای اثرات پايدار منفی در محيط زيست بوده و يا اينکه اثرات آنها ناشناخته اند. درنتيجه به اطلاعات بيشتری نياز دارندکه در گزارش ارزيابی(جامع) ارايه می شود.
- پروژه هايی که برحسب تجربه و سابقه دارای اثرات منفی و ناسازگار در محيط زيست می باشند لازم است که بررسی های بيشتری انجام گيرد.
در اين مرحله پس از ارزيابي اثرات فعاليتهاي طرح معدني و بررسي امكان كاهش اثرات، پيش بيني هاي لازم براي تعقيب، كنترل و نظارت انجام مي شود.
مندرجات پيشنهادی يک گزارش ارزيابی اثرات محيط زيستی در ايران :
1 -خلاصه غير فنی :
شامل نوع ويژگيهای پروژه ، گزينه های موجود ، خلاصه ای از وضعيت موجودمحيط زيست ، آثارمهم طرح برمحيط زيست و برنامه های پيشگيری ، کاهش و کنترل آثار نامطلوب ونتيجه گيری از ارزيابی محيط زيستي
2 -شرح پروژه :
2-1 -عنوان طرح
2-2- -اهداف ، نيازها و ضرورتهای طرح
2-3- -جايگاه طرح در برنامه ها و سياست‌های کلی مملکت
2-4- -قوانين ، مقررات و استانداردهای محيط زيستي مرتبط با طرح
2-5– -موقعيت مکان پيشنهادی طرح
2-6– -گزينه های مکانی و فنی طرح
2-7- -فازبندی کلی طرح
2-8- -تشريح ريز فعاليتهای طرح به تفکيک فاز احداث و بهره برداری
2-9- -نمودار خط توليد و تشريح فرايندها برای واحدهای صنعتی و معدنی
2-10- -تاسيسات جانبی و پروژه های پی آيند (احداث راه ، اماکن و خدمات عمومی و...)
2-11- -ويژگی های طرح در هر يک از گزينه ها و فازهای طرح شامل
2-11-1- -ارايه ظرفيت توليد و يا ارايه سطح خدمات رسانی برای طرحهای عمرانی – خدماتی
2-11-2- -تخمين کلی سرمايه
2-11-3- -براورد نوع و ميزان مواد اوليه ، محل تامين و نحوه انتقال آنها
2-11-4- -براورد نوع و ميزان منابع آب و موارد مصرف ، محل تامين و نحوه انتقال آنها
2-11-5- -براورد نيروی انسانی و محل تامين
2-11-6- -براورد و ميزان محصول اصلی و جانبی
3- -تشريح مرحله آماده سازی و اقدامات زير بنايی :
که منجر به تغيير و تخريب محيط زيست می شود به صورت فهرستیاز:خاکبرداری، برداشت پوشش گياهی ، احداث استخرباطله، زه کشی ،حفاری و...
4- -آلاينده ها و پسماندهای مهم توليد شده طی فرايند و عمليات درهر يک از گزينه ها و فازهای طرح شامل : آلاينده های هوا، فاضلابهای بهداشتی و صنعتی ، زايدات و ضايعات زباله ، سروصدا و...
5- -خطرات سوانح وعدم ايمنی مرتبط با طرح شامل:
احتمال انفجار، نشت،پيامدهای وقوع بلايای طبيعی
6- -تشريح وضعيت موجود محيط زيست منطقه:
6-1- -تعريف محدوده مطالعاتی و نمايش روی نقشه
6-2- -محيط فيزيکی شامل(خاکشناسی، زمين شناسی، منابع آب، هواواقليم، صدا و ارتعاش)و آلودگی های هر يک ازآنها
6-3- -محيط طبيعی(زيستگاههای آبی و خشکی با ذکر جوامع گياهی و جانوری وگونه های نادر،مناطق چهار گانه سازمان حفاظت محيط زيست)
6-4- -محيط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی(جمعيت ويژگی‌ها و تحولات آن،اشتغال، تسهيلات، آموزش، بهداشت، اعتقادات فرهنگی و مذهبی، ميراث فرهنگی)
6-5- -معرفی اجمالی ساير طرحهای توسعه مصوب ويا در دست اجرا در محدوده مطالعاتی روی نقشه
6-6- -تشريح کاربری های اراضی در محدوده مورد مطالعه وراهبردهای طرح های برنامه ريزی بالادست برای محدوده موردنظر
7- -پيش بينی آثاروپيامدهای مثبت ومنفی طرح برای هريک ازگزينه ها و فازهای پيشنهادی
به صورت (اثر برمحيط فيزيکی، طبيعی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، کاربری اراضی )
8- -تجزيه و تحليل آثار کاربری ها و پيامدهای طرح
9- -مديريت و پايش محيط زيستی طرح
19--ارايه شيوه های پيشگيری، کاهش و کنترل برای هر يک از آثار منفی محيط زيستی مرتبط با فعاليتهای طرح
9-2- -ارايه برنامه کلی مديريت محيط زيستی برای اندازه گيری و پايش آثار محيط زيستی وبازرسی و نظارت بر حسن انجام اقدامات پيشنهادی کنترل و کاهش
10- -منابع و مراجع مورد استفاده
11- -نام و مشخصات مسئوليت و تجربيات ارزيابی هريک از مشاوران
12- -پيوستها
روشهای ارزيابی محيط زيستي
روشهای مختلفی برای ارزيابی اثرات محيط زيستی پروژه‌ها وجود دارد که هريک با توجه به صلاحيت متخصصين ، دسترسی به اطلاعات لازم،بودجه،زمان و فن آوری رايانه‌ای براساس قابليت استفاده ازآنها دريک کشورانتخاب می شود.
انتخاب روشهاي ارزيابي زيست محيطي به موارد زير بستگي دارد:
نوع و اندازه پروژه
نوع گزينه هايي كه بايد مورد ارزيابي قرار گيرند
ماهيت اثرات احتمالي
ماهيت روشهاي ارزيابي زيست محيطي
تجربه در كاربرد روش ارزيابي زيست محيطي
منابع قابل دسترسي
ماهيت مشاركت مردم
تجربه كارفرما
اين روشها در گروههای زير قرار می گيرند :1- كارشناسي ويژه (تخصصي) 2- چک ليستها 3- ماتريسها 4- روش کمی 5- شبکه ها 6- رويهم گذاری نقشه ها 7- روش منوری2001
اقدامات اصلاحي
در يک پروژه، پيامدها و يا اثرات سوء ومهم محيط زيستی بندرت قابل حذف است. ولی با اقدامات امکان پذيرمی‌توان آنهارا کاهش داد. اين اقدامات که برای کاهش اثرات ناسازگار مهم به کار میروند به نام اقدامات اصلاحی ، جبرانی و يا کاهش ، حذف و بازسازی يا ترميم اثرات ناميده میشوند.
اين اقدامات از طريق عمليات مهندسی و مديريت انجام پذير می گردند و به عنوان يک اصل مهم گزارش ارزيابی اثرات محسوب می شوند که يک گزارش بدون ارايه برنامه هايا اقدامات اصلاحی مورد تاييد سازمان نخواهد بود.
پايش
پايش محيط زيستی يک پروژه علی‌رغم عدم وجود نگرانی از بروز احتمالی يک يا چند پيامد ناسازگار و حتی باشدت و اهميت کم در اثر فعاليتهای آن پروژه از اهميت زيادی برخوردار است.
هدف از ارايه اين برنامه دستيابی به اطلاعاتی است که مشخص می نمايد اثرات وپيامدهای فعاليتهای يک طرح يا پروژه مورد سنجش قرار گرفته و نتايج آن حاکی ازاقدامات مقبول و يا غير مقبول انجام شده و يا در حال انجام می باشد.
پايش محيط زيستی به عنوان گردآوری و ارزيابی اطلاعات جهت موارد زير به کارمی رود:
- تعيين ميزان اثراقدامات حفاظت محيط زيست
- بهبود مديريت پروژه و برنامه های مرتبط آن و...
يافته های برنامه پايش اطلاعات و خط مشی های مناسب را برای کنترل و اجرای اقدامات اصلاحی و کاهش اثرات سوء فراهم می نمايد.در شرايط عدم تطابق يافته ها با قوانين، مقررات، ضوابط و استانداردها و نهايتا با برنامه های پايش، اقدامات مورد نياز و ضروری اعمال خواهد گرديد.
مشاركت مردم
مشارکت جامعه به عنوان بخش تلفيقی يک ارزيابی محيط زيستی به شمار می‌رود. ديدگاهها و نظرات مشارکت کنندگان در اين فرايند می تواند به ارزيابی موثرتری برای شناسايی پيامدهای مهم پروژه و تصميم گيری بهينه کمک نمايند.
دليل مشارکت جامعه و مشاوره ها در اين فرايند در موارد زير خلاصه می شود:
- آشنايی بيشتر جامعه با پروژه
- کمک کردن ديدگاهها و نظرات در مورد پروژه به برنامه ريزی
- شناسايی عدم رضايت گروهها از پروژه و اقدام برای رفع نگرانی های آنان
- تحليل و ارزيابی نظرات و نگرانی های جامعه
در ايران جلب مشارکت عموم از طريق ”فرم نظرخواهی ارزيابی زيست محيطی“در روزنامه ها اجرا می گردد.
مميزی
هر چند در گزارشات ارزيابی اثرات ناسازگار پيش بينی شده و برنامه راهکارهای اقدامات اصلاحی و پايش ارايه می گردند ولی نياز به نوع ديگری از سيستم مديريت محيط زيست وجود دارد.
مميزی به عنوان يک ابزار مديريتی دارای ويژگيهای زير است :
- تعيين اثرات
- بررسی شرايط موجود در گزارش ارزيابی انعکاس يافته
- آزمون صحت پيش بينی اثرات در ارزيابی
- شناسايی نواحی که دراثر ارزيابی بايد بهبود می يافته اند
دارا بودن نگرش توسعه کيفی برای ارزيابی های محيط زيستی که در آينده انجام خواهند شد.
منابع
شريعت - سيد محمود و منوري - سيد مسعود ، 1375 ، مقدمه اي بر ارزيابي اثرات زيست محيطي ، تهران ، انتشارات سازمان حفاظت محيط زيست ، چاپ اول
محرم نژاد - ناصر، 1385 ، مديريت و برنامه ريزي محيط زيست ، تهران ، انتشارات ميران
رشیدی نژاد- فرشاد، جزوه مهندسی محيط زيست
منوري - مسعود، 1384 ، ارزيابي اثرات زيست محيطي ، تهران ، انتشارات ميترا ، چاپ اول
نوري - جعفر، جزوه ارزيابي زيست محيطي و آمايش محيط زيست