Isengard
13th May 2010, 12:20 AM
سفر مدويديف به تركيه؛ از همسايگي تا همکاري راهبردي
------------------------------------------------------------
ايراس: سفر دميتري مدويديف، رييس جمهور فدارسيون روسيه به ترکيه مي رود تا فرايندي را که از دوران رهبري "ولاديمير پوتين" در روسيه و روي کار آمدن حزب حاکم عدالت و توسعه در ترکيه بين اين دوکشور در ابعاد وسيع همکاري شروع شده، در وراي مناسبات همسايگي به همکاري راهبردي ارتقا دهد. رييس جمهوري فدراسيون روسيه عصر سه شنبه بنابه دعوت رسمي "عبدالله گل" رييس جمهوري ترکيه به آنکارا آمد و در دو روز اقامت خود در آنکارا ديدارهاي مهمي با رهبران ترکيه خواهد داشت. در اين سفر ايگور سچين معاون نخست وزير، سرگئي لاوروف وزيرخارجه و همچنين وزراي کشور، انرژي، حمل و نقل و ارتباطات، کشاورزي، روساي موسسات گردشگري و گمرکات، روساي جمهوري چچن و تاتارستان و روسا و مسوولين نهادهاي مهم دولتي مدويديف را همراهي مي کنند.
انتظار مي رود در سفر مدويديف به ترکيه بيش از 20 سند همکاري بين دوکشور به امضا برسيد که تشکيل شوراي عالي همکاريهاي يکي از مهمترين اين اسناد مي باشد. در همين قالب قرار است اولين اجلاس شوراي همکاري نيز به رياست " رجب طيب اردوغان" و مدويديف و مشارکت وزيران کليدي در کابينه دوکشور تشکيل خواهد شد. همچنين قرار است در چارچوب تشکيل اين شورا و براي نزديک سازي نهادهاي مدني دوکشور و ايجاد بستر مناسب براي همکاري آنها، نهادي با عنوان "مجمع اجتماعي" بين دوکشور تشکيل شود. در اين مجمع محققين و اساتيد دانشگاه و کارآفرينان فعاليتهايي در جهت آشنا سازي افکار عمومي، توسعه همکاريهاي فرادولتي و دولتي دو کشور انجام خواهند داد.
امضاي سندي در خصوص لغو رواديد ورود بين دوکشور، هدف گذاري 100 ميليارد دلاري براي حجم تجارت در يک دوره پنج ساله، طرحهاي جديد در زمينه انرژي، گردشگري، همکاريهاي امنيتي، حمل و نقل، صنايع، کشاورزي، آموزشي از ديگر زمينه هاي همکاري خواهد بود. سفر مدويديف به ترکيه با نودمين سال برقراري روابط ديپلماتيک بين دوکشور و رويکرد جديد در سياست خارجي منطقه اي و جهاني ترکيه مصادف است که به گفته کارشناسان روابط بين المللي در آنکارا از اهميت بسيار بالايي برخوردار است. روابط ترکيه و روسيه به ويژه بعد از سال 2004 ميلادي که دو کشور سندي در خصوص برقراري روابط و همکاريهاي چند بعدي به امضا رساندند، به سرعت روبه توسعه است. روسيه بزرگترين شريک تجاري و بزرگترين تامين کننده انرژي ترکيه است.
سفر مدويديف به ترکيه در شرايطي صورت مي گيرد که حيات سياسي ترکيه با استعفاي ناگهاني "دنيز بايکال" رهبر حزب جمهوريخواه خلق به دنبال انتشار فيلم ويدئويي که گويا روابط غير اخلاقي وي با خانم نماينده اي را به نمايش مي گذارد، دچار شديدترين تزلزل شده است. اين رويداد بسيار مهم که به گفته بسياري از کارشناسان، خبرده تغييرات بنيادين در سياست داخلي اين کشور مي باشد، تا حدودي مانع از آن شده است که توجه افکار عمومي و محافل سياسي و اقتصادي ترکيه معطوف سفر مدويديف به آنکارا شود. از سوي ديگر سفر مدويديف به ترکيه زماني صورت گرفته که مناسبات دوکشور در دوره جديد شاهد سفرهاي متعدد و در سطح رهبران بوده است. "ولاديمير پوتين" نخست وزير فدراسيون روسيه سال گذشته در راس هياتي بلندپايه به دعوت "رجب طيب اردوغان" نخست وزير ترکيه درقالب يک سفر کاري به آنکارا سفر کرد و 15 سند همکاري با ترکيه را که سه سند مربوط به همکاريهاي مهمي در زمنيه انرژي بود، امضا کرد.
به دنبال آن عبدالله گل در فوريه سال گذشته سفر مهمي به روسيه داشت که در واقع زيرساخت قراردادهاي مهمي که قرار است در اين سفر به امضاي رهبران دوکشور خواهد رسيد. سفر مدويديف به آنکارا که در پي ديدارش از سوريه صورت مي گيرد، در شرايطي صورت مي گيرد که تحولات بسيار مهمي نيز در سطح بين المللي و منطقه اي در حال وقوع است و شکل گيري سياست هاي جديدي در عرصه بين المللي ديده مي شود.
از سوي ديگر سفر رييس جمهور روسيه به ترکيه از نظر غرب نيز حائز اهميت بوده و به خصوص آمريکا اين سفر را از نزديک دنبال مي کند به گونه اي که به نظر مي رسد تحولات بسيار مهمي در بخشي از جهان و در وراي حاکميت "غرب" در حال شکل گيري است. از منظر ترکيه، سفر مدويديف به آنکارا در شرايطي صورت مي گيرد که اين کشور با اتهام انحراف در محور سياست خارجي خود از سوي محافل سياسي و رسانه اي غربي روبه رو مي باشد.
در واقع رويکرد جديد در سياست خارجي ترکيه در دوره جديد، از جمله پيگيري مساله صفر با همسايگان و تشکيل راهکار ابتکاري شوراهاي عالي همکاري راهبردي با سوريه و عراق، توسعه همکاريهاي ويژه با جمهوري اسلامي ايران، اتخاذ سياست هاي بسيار مغاير با سياستهاي ناتو در درياي سياه به عنوان هم پيمان غرب، تشکيل شوراي عالي همکاري با روسيه و زمينه سازي براي گردش آزاد انسانها با لغو مقررات رواديد ورود با حلقه بسيار وسيعي از کشورهاي منطقه خود، به حق شايسته دريافت چنين اتهامي از سوي هم پيمانان غربي خود مي باشد. روسيه نيز به عنوان کشوري که مي خواهد در وراي ميراث داري دوران اتحاد جماهير شوروي به عنوان قدرتي نوين با ظرفيت يک ابرقدرت روبه رشد جايگاه واقعي خود را در فرايند ژئوپليتک منطقه و جهان به دست آورد، تمايل جدي به برقراري روابط راهبردي و تعميق روابط با ترکيه از خود نشان مي دهد.
به گفته کارشناسان روابط بين الملل در آنکارا، هرچند که در سند تشکيل شوراي عالي همکاري بين دوکشور لفظ راهبردي قيد نشده، ولي فرايند مناسبات دوکشور حکايت از آن دارد که اين مناسبات از همسايگي به سوي همکاري راهبردي در حرکت است. ترکيه به لحاظ روابط سنتي خود با غرب و به عنوان عضو پيمان آتلانتيک شمالي (ناتو) و کشوري که در حال مذاکرات عضويت با اتحاديه اروپا مي باشد، در شرايط فعلي مايل نيست به صراحت لفظ "راهبردي" را در تعريف مناسبات خود با روسيه مطرح سازد، ولي در عمل حرکتي در اين راستا دارد.
نگاهي به پيشينه روابط دوکشور در اين مقطع بي ارتبا با اثبات اين موضوع نيست. بررسي آمار‌هاي موسسه آمار دولتي ترکيه حاکيست در دوره 2008 – 1996 ميلادي صادرات ترکيه به روسيه با 3/3 برابر افزايش از 1/5 ميليارد دلار به 6/5 ميليارد دلار رسيد و ترکيه بيش از شش ميليارد دلار در روسيه سرمايه گذاري کرد. شرکتهاي پيمانکاري و ساختمان سازي ترکيه هم اکنون طرحهاي مهمي را در روسيه اجرا مي کنند و اکنون اين شرکتها براي بيش از 50 هزار روس ايجاد اشتغال کرده اند. در مقابل واردات ترکيه از روسيه در همين دوره با 20/6 برابر افزايش از 1/4 ميليارد دلار به 31/4 ميليارد دلار رسيده تا کسري در تراز تجاري ترکيه با روسيه به 25 ميليارد دلار برسد. به عبارت ديگر بيش از 36 درصد از کسري فاحش در تراز بازرگاني خارجي ترکيه ناشي از کسري در تجارت ترکيه با روسيه مي باشد.
حجم تجارت دوکشور که در سال گذشته تحت تاثير بحران مالي جهاني به شدت کاهش يافته بود، در سال جاري روبه رشد مي باشد. در سال گذشته صادرات ترکيه به روسيه با 6/50 درصد کاهش نسبت به سال 2008 ميلادي به سه ميليارد و 202 ميلبيون و 630 هزار دلار رسيد. در مقابل واردات ترکيه از روسيه با 2/37 درصد کاهش به 19 ميليارد و 710 ميليون و 127 هزار دلار رسيد. روسيه بزرگترين تامين کننده گاز ترکيه مي باشد و اين کشور بيش از دوسوم واردات گاز خودرا از روسيه تامين کرده و 52 درصد برق خود را نيز با استفاده از گاز روسيه توليد مي کند. البته از نظر روسيه نيز ترکيه شريک تجاري بسيار مهمي مي باشد، چرا که ترکيه بعد از کشورهاي آلمان، هلند، چين، ايتاليا، اکراين، بلاروس، هفتمين شريک تجاري بزرگ روسيه به شمار مي رود. روسيه سالانه حدود 9 ميليون گردشگر نيز به ترکيه اعزام مي کند که با لغو رواديد ورود بين دوکشور انتظار مي رود، روسيه در صدر کشورهايي قرار گيرد که بيشترين گردشگر را به ترکيه اعزام مي کند.
برجسته ترين موضوع در فرايند توسعه و تعميق روابط ترکيه با روسيه را همکاري در حوزه انرژي تشکيل مي دهد. ترکيه و روسيه در سال 1984 ميلادي با امضاي قراردادي تجارت گاز طبيعي را شروع کردند. براساس اين قرارداد ترکيه از طريق خط لوله گازي که از اکراين عبور کرده و از طريق بلغارستان وارد خاک ترکيه مي شود سالانه شش ميليارد مترمکعب گاز طبيعي وارد کرد. در سال 1996 ميلادي قرارداد ديگري در خصوص واردات سالانه 8 ميليارد مترمکعب ديگر گاز از همين طريق امضا شد. رشد فزاينده نياز ترکيه به گاز طبيعي زمينه انعقاد قرارداد 25 ساله مهمي بين دوکشور را نيز فراهم کرد و آنکارا و مسکو در 15 دسامبر سال 1997 ميلادي براي احداث خط لوله اي از زير درياي سياه که حجم انتقالي برابر 16 ميليارد مترمکعب گاز طبيعي در سال را خواهد داشت، به توافق رسيدند.
جالب توجه اين که اين خط لوله توسط شرکت " اني " ايتاليا و با دريافت وامي برابر 3/2 ميليارد دلار از ايتاليا احداث شد. خط لوله اي که از عمق 2000 متري عمق آب درياي سياه عبور کرد و گاز روسيه را به طور مستقيم به بندر سامسون ترکيه رساند و " بلواستريم " يا " جريان آبي " نام گرفت. اکنون احداث خط لوله ديگري به موازات همين خط بين دوکشور مطرح است. روسيه هم چنين براي احداث خط لوله ديگري براي انتقال سالانه بيش از 60 ميليارد مترمکعب گاز به اروپا از زير درياي سياه آستين ها را بالا زده و چون با اکراين اختلاف نظر هايي دارد و اکراين نيز مايل نيست امکانات لازم را براي روسيه به منظور استفاده از آبهاي سرزميني خود فراهم سازد. ضرورت احداث اين خط از آبهاي سرزميني ترکيه در درياي سياه، موضوع احداث اين خط را توجيه کرده و به همين علت مسکو مايل است گاز خود را از طريق يونان و ايتاليا به اروپا رسانده و همچنان بازار روبه رشد اروپا را در انحصار داشته باشد.
از اين خط به عنوان جانشيني براي خط " ناباکو " ياد و ادعا مي شود روسيه مي خواهد با اين خط قابليت اجرايي و مقرون به صرفه بودن طرح ناباکو را زير سووال ببرد. آنکارا نيز که در دوره جديد با پيگيري سياستهايي که به گفته کارشناسان، در صحنه هاي سياسي، اقتصادي و انرژي ترکيه را به کانون توجه جهاني تبديل کرده و نقش اين کشور را در معادلات جهاني برجسته کرده و هدف تبديل کردن اين کشور به بزرگترين پايانه انرژي منطقه را دنبال مي کند، سعي مي کند از موقعيت راهبردي خود به بهترين وجه استفاده کرده و هم زمينه اجراي طرح ناباکو را فراهم کند و از سوي ديگر در گذرگاه جنوبي روسيه با مسکو همکاري داشته باشد. آنکارا در قالب طرح پايانه بزرگ انرژي در نظر دارد نفت و گاز روسيه را نيز از طريق خاک خود به سرزمينهاي اشغالي منتقل کند.
ترکيه خط لوله اي از بندر سامسون در درياي سياه تا بندر جيهان در درياي مديترانه را احداث مي کند. اين طرح توسط يک شرکتي از گروه بزرگ چاليک نزديک به اردوغان و شرکت اني ايتاليا احداث مي شود. ترکيه مي خواهد با از دور خارج کردن تنگه هاي بسفر و داردانل، نفت روسيه و حوزه درياي خزر را از درياي سياه به درياي مديترانه منتقل کند. موضوع بسيار مهم ديگري که انتظار مي رود در سفر مدويديف به آنکارا نهايي شود و روسيه مي خواهد با قبول اجراي آن وارد مرحله بسيار جديدي در روابط خود با ترکيه شود، موضوع همکاري در انرژي هسته اي در مقاصد صلح آميز است. ترکيه دهها سال است براي دسترسي به انرژي هسته اي و احداث نيروگاه هسته اي تلاش مي کند که در اين راه هر بار با مخالفتها و يا ممانعت هاي پوشيده و غيرمستقيم غرب روبه رو شده است.
در سه چهار سال گذشته مناقصه اي براي احداث اولين نيروگاه هسته اي ترکيه در " آک کويو " استان مرسين برگزار شد که شرکتهاي غربي در آن شرکت نکردند و تنها يک کنسرسيومي که شرکتهاي روسي در آن حرف اول را مي زند، برنده مناقصه شد. "تانر يلديز" وزير انرژي و منابع طبيعي ترکيه روز سه شنبه در آنکارا گفت: هيچ مشکلي بر سر راه انعقاد قرارداد احداث نيروگاه هسته اي با روسيه نيست و اين قرارداد در حضور روساي جمهور دوکشور امضا خواهد شد. نيروگاه هسته اي ترکيه در منطقه "آک کويو" در نزديکي بندر "مرسين" ترکيه واقع در ساحل درياي مديترانه احداث مي شود و داراي چهار واحد يک هزار و 200 مگاواتي خواهد بود. پيشتر کنسرسيومي متشکل از شرکت هاي "اتم استروي اکسپورت" و "اينتر رائو يس" روسيه و شرکت "پارک تکنيک" ترکيه به عنوان تنها کنسرسيوم در مناقصه احداث اين نيروگاه شرکت کرده بودند. مذاکرات طولاني دوطرف در خصوص نرخ برقي که در اين نيروگاه توليد خواهد شد، صورت گرفت و نتيجه اي حاصل نشد.
ترکيه که عزم راسخي در احداث نيروگاه هسته اي دارد، با لحاظ بي ميلي شرکتهاي غربي براي مشارکت در اين مناقصه و شرايط دشواري که آنها قصد تحميل به ترکيه را دارند، تصميم گرفت براساس قرارداد کشوري و بين دولتي اقدام به احداث نيروگاه هسته اي کند. انتظار مي رود فردا چنين قراردادي بين دوکشور به امضا رسد. در تحليل نهايي مي توان گفت: سفر مدويديف به آنکارا و مطرح بودن امضاي اسناد بسيار مهم همکاري بين دوکشور گرچه در نگاه اول موجب برجسته شدن بعد دوجانبه در روابط دوکشور مي شود، ولي از نظر تاثير گذاري منطقه اي و بين المللي اين همکاري در وضعيت متحول نظام بين المللي به دنبال بحران مالي برخاسته از آمريکا حايز اهميت بسيار زيادي است و مي طلبد که از نزديک مورد کاوش قرار گيرد.
کارشناسان معتقدند، ابتکار تنظيم نظم نوين جهاني به سرعت از دست غرب خارج شده و به سوي کشورهاي بزرگ در حال توسعه جهان چون روسيه، چين، هندوستان، برزيل، ترکيه و جمهوري اسلامي ايران در حرکت مي باشد. در چنين دنيايي معادلات جهاني نيز دستخوش تحولات عميقي خواهد بود که از هم اکنون بايد کشورها جايگاه خود را در اين نظم نوين از پيش تعريف کنند. تلاش ترکيه و روسيه را نيز براي تعريف سطح جديدي از مناسبات در وراي مناسبات همسايگي و ارتقاي آن به سطح همکاريهاي راهبردي بايد در قالب چنين تحليلي مورد ارزيابي قرار داد.
------------------------------------------------------------
ايراس: سفر دميتري مدويديف، رييس جمهور فدارسيون روسيه به ترکيه مي رود تا فرايندي را که از دوران رهبري "ولاديمير پوتين" در روسيه و روي کار آمدن حزب حاکم عدالت و توسعه در ترکيه بين اين دوکشور در ابعاد وسيع همکاري شروع شده، در وراي مناسبات همسايگي به همکاري راهبردي ارتقا دهد. رييس جمهوري فدراسيون روسيه عصر سه شنبه بنابه دعوت رسمي "عبدالله گل" رييس جمهوري ترکيه به آنکارا آمد و در دو روز اقامت خود در آنکارا ديدارهاي مهمي با رهبران ترکيه خواهد داشت. در اين سفر ايگور سچين معاون نخست وزير، سرگئي لاوروف وزيرخارجه و همچنين وزراي کشور، انرژي، حمل و نقل و ارتباطات، کشاورزي، روساي موسسات گردشگري و گمرکات، روساي جمهوري چچن و تاتارستان و روسا و مسوولين نهادهاي مهم دولتي مدويديف را همراهي مي کنند.
انتظار مي رود در سفر مدويديف به ترکيه بيش از 20 سند همکاري بين دوکشور به امضا برسيد که تشکيل شوراي عالي همکاريهاي يکي از مهمترين اين اسناد مي باشد. در همين قالب قرار است اولين اجلاس شوراي همکاري نيز به رياست " رجب طيب اردوغان" و مدويديف و مشارکت وزيران کليدي در کابينه دوکشور تشکيل خواهد شد. همچنين قرار است در چارچوب تشکيل اين شورا و براي نزديک سازي نهادهاي مدني دوکشور و ايجاد بستر مناسب براي همکاري آنها، نهادي با عنوان "مجمع اجتماعي" بين دوکشور تشکيل شود. در اين مجمع محققين و اساتيد دانشگاه و کارآفرينان فعاليتهايي در جهت آشنا سازي افکار عمومي، توسعه همکاريهاي فرادولتي و دولتي دو کشور انجام خواهند داد.
امضاي سندي در خصوص لغو رواديد ورود بين دوکشور، هدف گذاري 100 ميليارد دلاري براي حجم تجارت در يک دوره پنج ساله، طرحهاي جديد در زمينه انرژي، گردشگري، همکاريهاي امنيتي، حمل و نقل، صنايع، کشاورزي، آموزشي از ديگر زمينه هاي همکاري خواهد بود. سفر مدويديف به ترکيه با نودمين سال برقراري روابط ديپلماتيک بين دوکشور و رويکرد جديد در سياست خارجي منطقه اي و جهاني ترکيه مصادف است که به گفته کارشناسان روابط بين المللي در آنکارا از اهميت بسيار بالايي برخوردار است. روابط ترکيه و روسيه به ويژه بعد از سال 2004 ميلادي که دو کشور سندي در خصوص برقراري روابط و همکاريهاي چند بعدي به امضا رساندند، به سرعت روبه توسعه است. روسيه بزرگترين شريک تجاري و بزرگترين تامين کننده انرژي ترکيه است.
سفر مدويديف به ترکيه در شرايطي صورت مي گيرد که حيات سياسي ترکيه با استعفاي ناگهاني "دنيز بايکال" رهبر حزب جمهوريخواه خلق به دنبال انتشار فيلم ويدئويي که گويا روابط غير اخلاقي وي با خانم نماينده اي را به نمايش مي گذارد، دچار شديدترين تزلزل شده است. اين رويداد بسيار مهم که به گفته بسياري از کارشناسان، خبرده تغييرات بنيادين در سياست داخلي اين کشور مي باشد، تا حدودي مانع از آن شده است که توجه افکار عمومي و محافل سياسي و اقتصادي ترکيه معطوف سفر مدويديف به آنکارا شود. از سوي ديگر سفر مدويديف به ترکيه زماني صورت گرفته که مناسبات دوکشور در دوره جديد شاهد سفرهاي متعدد و در سطح رهبران بوده است. "ولاديمير پوتين" نخست وزير فدراسيون روسيه سال گذشته در راس هياتي بلندپايه به دعوت "رجب طيب اردوغان" نخست وزير ترکيه درقالب يک سفر کاري به آنکارا سفر کرد و 15 سند همکاري با ترکيه را که سه سند مربوط به همکاريهاي مهمي در زمنيه انرژي بود، امضا کرد.
به دنبال آن عبدالله گل در فوريه سال گذشته سفر مهمي به روسيه داشت که در واقع زيرساخت قراردادهاي مهمي که قرار است در اين سفر به امضاي رهبران دوکشور خواهد رسيد. سفر مدويديف به آنکارا که در پي ديدارش از سوريه صورت مي گيرد، در شرايطي صورت مي گيرد که تحولات بسيار مهمي نيز در سطح بين المللي و منطقه اي در حال وقوع است و شکل گيري سياست هاي جديدي در عرصه بين المللي ديده مي شود.
از سوي ديگر سفر رييس جمهور روسيه به ترکيه از نظر غرب نيز حائز اهميت بوده و به خصوص آمريکا اين سفر را از نزديک دنبال مي کند به گونه اي که به نظر مي رسد تحولات بسيار مهمي در بخشي از جهان و در وراي حاکميت "غرب" در حال شکل گيري است. از منظر ترکيه، سفر مدويديف به آنکارا در شرايطي صورت مي گيرد که اين کشور با اتهام انحراف در محور سياست خارجي خود از سوي محافل سياسي و رسانه اي غربي روبه رو مي باشد.
در واقع رويکرد جديد در سياست خارجي ترکيه در دوره جديد، از جمله پيگيري مساله صفر با همسايگان و تشکيل راهکار ابتکاري شوراهاي عالي همکاري راهبردي با سوريه و عراق، توسعه همکاريهاي ويژه با جمهوري اسلامي ايران، اتخاذ سياست هاي بسيار مغاير با سياستهاي ناتو در درياي سياه به عنوان هم پيمان غرب، تشکيل شوراي عالي همکاري با روسيه و زمينه سازي براي گردش آزاد انسانها با لغو مقررات رواديد ورود با حلقه بسيار وسيعي از کشورهاي منطقه خود، به حق شايسته دريافت چنين اتهامي از سوي هم پيمانان غربي خود مي باشد. روسيه نيز به عنوان کشوري که مي خواهد در وراي ميراث داري دوران اتحاد جماهير شوروي به عنوان قدرتي نوين با ظرفيت يک ابرقدرت روبه رشد جايگاه واقعي خود را در فرايند ژئوپليتک منطقه و جهان به دست آورد، تمايل جدي به برقراري روابط راهبردي و تعميق روابط با ترکيه از خود نشان مي دهد.
به گفته کارشناسان روابط بين الملل در آنکارا، هرچند که در سند تشکيل شوراي عالي همکاري بين دوکشور لفظ راهبردي قيد نشده، ولي فرايند مناسبات دوکشور حکايت از آن دارد که اين مناسبات از همسايگي به سوي همکاري راهبردي در حرکت است. ترکيه به لحاظ روابط سنتي خود با غرب و به عنوان عضو پيمان آتلانتيک شمالي (ناتو) و کشوري که در حال مذاکرات عضويت با اتحاديه اروپا مي باشد، در شرايط فعلي مايل نيست به صراحت لفظ "راهبردي" را در تعريف مناسبات خود با روسيه مطرح سازد، ولي در عمل حرکتي در اين راستا دارد.
نگاهي به پيشينه روابط دوکشور در اين مقطع بي ارتبا با اثبات اين موضوع نيست. بررسي آمار‌هاي موسسه آمار دولتي ترکيه حاکيست در دوره 2008 – 1996 ميلادي صادرات ترکيه به روسيه با 3/3 برابر افزايش از 1/5 ميليارد دلار به 6/5 ميليارد دلار رسيد و ترکيه بيش از شش ميليارد دلار در روسيه سرمايه گذاري کرد. شرکتهاي پيمانکاري و ساختمان سازي ترکيه هم اکنون طرحهاي مهمي را در روسيه اجرا مي کنند و اکنون اين شرکتها براي بيش از 50 هزار روس ايجاد اشتغال کرده اند. در مقابل واردات ترکيه از روسيه در همين دوره با 20/6 برابر افزايش از 1/4 ميليارد دلار به 31/4 ميليارد دلار رسيده تا کسري در تراز تجاري ترکيه با روسيه به 25 ميليارد دلار برسد. به عبارت ديگر بيش از 36 درصد از کسري فاحش در تراز بازرگاني خارجي ترکيه ناشي از کسري در تجارت ترکيه با روسيه مي باشد.
حجم تجارت دوکشور که در سال گذشته تحت تاثير بحران مالي جهاني به شدت کاهش يافته بود، در سال جاري روبه رشد مي باشد. در سال گذشته صادرات ترکيه به روسيه با 6/50 درصد کاهش نسبت به سال 2008 ميلادي به سه ميليارد و 202 ميلبيون و 630 هزار دلار رسيد. در مقابل واردات ترکيه از روسيه با 2/37 درصد کاهش به 19 ميليارد و 710 ميليون و 127 هزار دلار رسيد. روسيه بزرگترين تامين کننده گاز ترکيه مي باشد و اين کشور بيش از دوسوم واردات گاز خودرا از روسيه تامين کرده و 52 درصد برق خود را نيز با استفاده از گاز روسيه توليد مي کند. البته از نظر روسيه نيز ترکيه شريک تجاري بسيار مهمي مي باشد، چرا که ترکيه بعد از کشورهاي آلمان، هلند، چين، ايتاليا، اکراين، بلاروس، هفتمين شريک تجاري بزرگ روسيه به شمار مي رود. روسيه سالانه حدود 9 ميليون گردشگر نيز به ترکيه اعزام مي کند که با لغو رواديد ورود بين دوکشور انتظار مي رود، روسيه در صدر کشورهايي قرار گيرد که بيشترين گردشگر را به ترکيه اعزام مي کند.
برجسته ترين موضوع در فرايند توسعه و تعميق روابط ترکيه با روسيه را همکاري در حوزه انرژي تشکيل مي دهد. ترکيه و روسيه در سال 1984 ميلادي با امضاي قراردادي تجارت گاز طبيعي را شروع کردند. براساس اين قرارداد ترکيه از طريق خط لوله گازي که از اکراين عبور کرده و از طريق بلغارستان وارد خاک ترکيه مي شود سالانه شش ميليارد مترمکعب گاز طبيعي وارد کرد. در سال 1996 ميلادي قرارداد ديگري در خصوص واردات سالانه 8 ميليارد مترمکعب ديگر گاز از همين طريق امضا شد. رشد فزاينده نياز ترکيه به گاز طبيعي زمينه انعقاد قرارداد 25 ساله مهمي بين دوکشور را نيز فراهم کرد و آنکارا و مسکو در 15 دسامبر سال 1997 ميلادي براي احداث خط لوله اي از زير درياي سياه که حجم انتقالي برابر 16 ميليارد مترمکعب گاز طبيعي در سال را خواهد داشت، به توافق رسيدند.
جالب توجه اين که اين خط لوله توسط شرکت " اني " ايتاليا و با دريافت وامي برابر 3/2 ميليارد دلار از ايتاليا احداث شد. خط لوله اي که از عمق 2000 متري عمق آب درياي سياه عبور کرد و گاز روسيه را به طور مستقيم به بندر سامسون ترکيه رساند و " بلواستريم " يا " جريان آبي " نام گرفت. اکنون احداث خط لوله ديگري به موازات همين خط بين دوکشور مطرح است. روسيه هم چنين براي احداث خط لوله ديگري براي انتقال سالانه بيش از 60 ميليارد مترمکعب گاز به اروپا از زير درياي سياه آستين ها را بالا زده و چون با اکراين اختلاف نظر هايي دارد و اکراين نيز مايل نيست امکانات لازم را براي روسيه به منظور استفاده از آبهاي سرزميني خود فراهم سازد. ضرورت احداث اين خط از آبهاي سرزميني ترکيه در درياي سياه، موضوع احداث اين خط را توجيه کرده و به همين علت مسکو مايل است گاز خود را از طريق يونان و ايتاليا به اروپا رسانده و همچنان بازار روبه رشد اروپا را در انحصار داشته باشد.
از اين خط به عنوان جانشيني براي خط " ناباکو " ياد و ادعا مي شود روسيه مي خواهد با اين خط قابليت اجرايي و مقرون به صرفه بودن طرح ناباکو را زير سووال ببرد. آنکارا نيز که در دوره جديد با پيگيري سياستهايي که به گفته کارشناسان، در صحنه هاي سياسي، اقتصادي و انرژي ترکيه را به کانون توجه جهاني تبديل کرده و نقش اين کشور را در معادلات جهاني برجسته کرده و هدف تبديل کردن اين کشور به بزرگترين پايانه انرژي منطقه را دنبال مي کند، سعي مي کند از موقعيت راهبردي خود به بهترين وجه استفاده کرده و هم زمينه اجراي طرح ناباکو را فراهم کند و از سوي ديگر در گذرگاه جنوبي روسيه با مسکو همکاري داشته باشد. آنکارا در قالب طرح پايانه بزرگ انرژي در نظر دارد نفت و گاز روسيه را نيز از طريق خاک خود به سرزمينهاي اشغالي منتقل کند.
ترکيه خط لوله اي از بندر سامسون در درياي سياه تا بندر جيهان در درياي مديترانه را احداث مي کند. اين طرح توسط يک شرکتي از گروه بزرگ چاليک نزديک به اردوغان و شرکت اني ايتاليا احداث مي شود. ترکيه مي خواهد با از دور خارج کردن تنگه هاي بسفر و داردانل، نفت روسيه و حوزه درياي خزر را از درياي سياه به درياي مديترانه منتقل کند. موضوع بسيار مهم ديگري که انتظار مي رود در سفر مدويديف به آنکارا نهايي شود و روسيه مي خواهد با قبول اجراي آن وارد مرحله بسيار جديدي در روابط خود با ترکيه شود، موضوع همکاري در انرژي هسته اي در مقاصد صلح آميز است. ترکيه دهها سال است براي دسترسي به انرژي هسته اي و احداث نيروگاه هسته اي تلاش مي کند که در اين راه هر بار با مخالفتها و يا ممانعت هاي پوشيده و غيرمستقيم غرب روبه رو شده است.
در سه چهار سال گذشته مناقصه اي براي احداث اولين نيروگاه هسته اي ترکيه در " آک کويو " استان مرسين برگزار شد که شرکتهاي غربي در آن شرکت نکردند و تنها يک کنسرسيومي که شرکتهاي روسي در آن حرف اول را مي زند، برنده مناقصه شد. "تانر يلديز" وزير انرژي و منابع طبيعي ترکيه روز سه شنبه در آنکارا گفت: هيچ مشکلي بر سر راه انعقاد قرارداد احداث نيروگاه هسته اي با روسيه نيست و اين قرارداد در حضور روساي جمهور دوکشور امضا خواهد شد. نيروگاه هسته اي ترکيه در منطقه "آک کويو" در نزديکي بندر "مرسين" ترکيه واقع در ساحل درياي مديترانه احداث مي شود و داراي چهار واحد يک هزار و 200 مگاواتي خواهد بود. پيشتر کنسرسيومي متشکل از شرکت هاي "اتم استروي اکسپورت" و "اينتر رائو يس" روسيه و شرکت "پارک تکنيک" ترکيه به عنوان تنها کنسرسيوم در مناقصه احداث اين نيروگاه شرکت کرده بودند. مذاکرات طولاني دوطرف در خصوص نرخ برقي که در اين نيروگاه توليد خواهد شد، صورت گرفت و نتيجه اي حاصل نشد.
ترکيه که عزم راسخي در احداث نيروگاه هسته اي دارد، با لحاظ بي ميلي شرکتهاي غربي براي مشارکت در اين مناقصه و شرايط دشواري که آنها قصد تحميل به ترکيه را دارند، تصميم گرفت براساس قرارداد کشوري و بين دولتي اقدام به احداث نيروگاه هسته اي کند. انتظار مي رود فردا چنين قراردادي بين دوکشور به امضا رسد. در تحليل نهايي مي توان گفت: سفر مدويديف به آنکارا و مطرح بودن امضاي اسناد بسيار مهم همکاري بين دوکشور گرچه در نگاه اول موجب برجسته شدن بعد دوجانبه در روابط دوکشور مي شود، ولي از نظر تاثير گذاري منطقه اي و بين المللي اين همکاري در وضعيت متحول نظام بين المللي به دنبال بحران مالي برخاسته از آمريکا حايز اهميت بسيار زيادي است و مي طلبد که از نزديک مورد کاوش قرار گيرد.
کارشناسان معتقدند، ابتکار تنظيم نظم نوين جهاني به سرعت از دست غرب خارج شده و به سوي کشورهاي بزرگ در حال توسعه جهان چون روسيه، چين، هندوستان، برزيل، ترکيه و جمهوري اسلامي ايران در حرکت مي باشد. در چنين دنيايي معادلات جهاني نيز دستخوش تحولات عميقي خواهد بود که از هم اکنون بايد کشورها جايگاه خود را در اين نظم نوين از پيش تعريف کنند. تلاش ترکيه و روسيه را نيز براي تعريف سطح جديدي از مناسبات در وراي مناسبات همسايگي و ارتقاي آن به سطح همکاريهاي راهبردي بايد در قالب چنين تحليلي مورد ارزيابي قرار داد.