بانوثریا
20th April 2010, 05:35 PM
مقاله ای که در پی می آید بخشی از پژوهشی گسترده در بررسی نقوش انسانی قالیچه های تصویری ایران است
مجتبی یزدانپناه
گرافیست ، مدرس دانشگاه
طراحی از مهمترین بخشهای تولید فرش است که به آن ارزش هنری می بخشد وانتخاب رنگ که برعهده طراح است در عرض آن قرار میگیرد . گروهی از فرشهای ایران به جای پرداختن به نقش و نگارهای سنتی معمولی،موضوعات انسانی درآنها به تصویر کشیده شده تولید این گونه قالیها ازاوایل سده 13 هجری قمری آغاز گردیده تا امروز ادامه یافته است وهنوز طراحانی برپایه ادبیات ومضامین عرفانی، مذهبی و... نقشهایی را می کشند که هر یک از آنها خود می تواند سر آغاز پژوهش های ، نقش های جامعه شناسی ، زیبا شناسی و... در عرصه فرش با شندمتاسفانه فقدان تصویر گری و عدم ایجاد خلا قیت تصویری امروزه با عث شده که اکثر آموزشهای دانشگاهی رشته فرش در بخش طراحی به سوی تک بعدی بودن گام بردارد و دانشجویان فقط در کشیدن گل و بر گهای ختایی و شاخه اسلیمی تبحرکسب نماید.
نگارنده در این مقاله سعی دارد ضمن معرفی و بررسی جایگاه نقوش انسانی در طراحی فرش دانشجویان عزیز را با این نوع طراحی نیز آشنا می سازدپرویز تناولی در کتاب قالیچه های تصویری ایران قالی های تصویری با نقوش انسانی را به هفت بخش تقسیم می نماید : پادشاهان تصاویر انسانی بر پایه داستانهای حماسی وعاشقانه ازادبیات کلاسیک ایران وتصاویرانسانی بر پایه موضوعاتی وداستانهای قرآنی دراویش و صوفیا گری ،قالیچه اما در نگاهی کلی تر با حذف نمونه های سفارشی که بر پایه تفکر جهان مدار و انسان گرایی غربی شکل گرفته و اوج آن در دوره قاجار و اوایل پهلوی میبا شد می توان نقو ش انسانی قالی های تصویری را به دو بخش تقسیم نمود .
الف) قالی های تصویری با نقوش انسانی بر پایه ادبیات ایران
.jpg"] ("http://www.alizadeh.8k.com/cgi-bin/i/Kerman1800sHTM11[1)
ب) قالیهای تصویری با نقو ش انسانی بر پایه داستانهای مذهبی و باورهای دینی مردم در آغازدوره اسلامی علیرغم تنوع نقوش ، ازتعدد نقوش اسلامی درهنرهای ایرانی کاسته شده ولی براهمیت آن ا فزوده میشود استفاده از نگارهای خطی نقوش اسلیمی وگیاهی وحیوانات افزایش می یابد ونقوش انسانی به شکل ابتدایی وبیشتربه صورت تجریدی درارتباط با مفاهیم نجومی ، علمی ، ادبی ودینی می آید این تفکر که « هیچ چیز نباید بین انسان و حضور عینی خداوند فا صله اندازد » با عث اهمیت تصویر انسان به عنوان عالم کبیرو تمر کز نقش ها برانسان می شود.
نقش انسان در مرکز قرار می گیرد ویا براساس انتخاب رنگها موضوع اصلی می شود عالم صغیر یعنی جهان وطبیعت به نسبت نقش انسانی درحاشیه قرار می گیرد. انسان اگرچه سررشته ای ازخاک بی ارزش است اما به بر کت نفس خدایی جلوه بی نهایت یا فته و نقطه اوج خلقت خدایی گردیده است « خداوند انسان را از خاک سرشت ودر وی روح حیات دمید » انسان دراین جهان موجودی غریب و تنهاست موجودی که با دیگر مخلو قات نا متناسب است .در جهان بینی عر فانی انسان متون دیگری قبل از این دنیا دارد وبه قول حا فظ اصل انسان از آنجا است پر توی که از آنجاتابید وبعد هم به آنجا باز گشت می کند .
ما بدین در نه پی حشمت جاه آمدهایم از بد حادثه انجا به پناه آمده ایم
در ادبیات عرفانی انسان در دنیا حکم فردی را دارد که در بلا و غربت به سر می برد واین بیان گر آن است که انسان در این جهان نوعی احساس بیگانگی با تمام عالم می کندبرای این انسان تنها اشیاء وسکون معنایی ندارد و همواره در حرکت می باشند و حادثه ای را می آفرینند و داستانی را رقم می زنند و گوشه یا گوشه هایی از حادثه یا داستان تصویری می شوند بر هنر های ایرانی . بسیاری از نقش های مورد استفاده در قالی های تصویری مربوط به مراسم مذهبی به ویژه نماد مراسم ماه محرم و سوگواری فاجعه کربلاا ست .
خاندان حضرت محمد(ص) جایگاه خاصی در میان شیعیان دارند و زنده نگه داشتن حادثه کربلا ازتا کیدات بزرگان اسلام است « برطبق نوشته کتاب احسن القصص درزمان عضدالدوله دیلمی در نیمه دوم قرن چهارم هجری دسته های مراسم عزاداری عا شورا برگذار می شد و بنا بر این رسمی نبودن مذهب شیعی از نظر حکومت دینی دلیلی برفقدان مراسم وآداب و رسوم و نفوذ فکری ومعنوی آنها در بین مردم نیست » تجسم فاجعه کر بلا و شهدای آن در ایران نزد هنر مندان ، نگار گران ، سفالگران وبا فندگان فرش همراه با عشق مذهبی و تو ام با عرق ملی مطرح گردیده و در شاهنامه فردوسی شیبعه گرایی با سنت ایرانی با دادخواهی سیا وو ش و تراژدی آن یکی شد وشاعر و نگار گر آن به طور یکسان به نمایش میگذارد .
نقوش بسیاری بر روی قالی های عشایری ایران مشاهده می شود که نمی توان بی ار تباط با مراسم مذ هبی به شمار آید ، نظیر نقش درخت نخل که هنوز نماد آن به صورت نخل تز ئیینی در مراسم تعزببه عاشورا باقی مانده استصحنه هایی از رقص با تصاویر انسانها یی که دور سرانها هاله مقدس ونورانی دیده می شود نیز به صورت بافته ها یی درمناطق مرکزی ایران به دست آمده که احتمالا مربوط به مراسم مذهبی ویا اعمال صوفیانه بوده زیرا پس از اسلام نواختن موسقی عارفانه در خانقاه با سماع دراویش همراه بوده به طوریکه به صورت مرحله ای ازمفاهیم دراویش برای شنا خت خداوند از طریق ارتباط مریدومراد هست که امکان سیرازطریقت به حقیقت مطلق رابه نمایش می گذارد .
دردوره صفویه وپس از رسمی شدن مذهب تشیع در زمانشاه اسماعیل ( ه_ق 930_907 ) در میان مردم شیعه ایران کشیدن تصویرهای مذهبی به طور چشم گیری شیوع می یابد درآغاز هنرمندانی که بیشتر از میان مردم عام بر خواسته بودند صورت انبیاء ، اولیاء وامامان وشهیدان کربلا را نقاشی میکردند پد یدآورند گان این نقشها دربه تصو یردرآوردن درخدادهای مذهبی وحماسه های دشت کربلا ، آگاهیهای خود را از روایت های افسانه ای وتاریخی اززبان نقالان داستانهای مذهبی مداحان روضهخوانان و تعزیه خوانان بدست آورده بودند در خیال می پر وراندند و بعد هر یک از شخصیتهای مذهبی ودشمنان آنها را با چاشنی تخیل به تصویردرمی آوردند مظاهر زیبایی وزشتی ، قدرت و ضعف ، پاکی یا پلیدی و مظلومیت و شقاوت آنان چیز هایی بود که در ذهن و خیال توده مردم دوانده ورشد کرده بود و حالا به صورت نقش هایی بر روی تارو پود قالی ها ، دیوار قهوه خانه ها، کاشی کاری ابنیه و ...
تجلی می یافت نمونه هایی از این گونه قالی های تصویری را می توان در بافتهای منطقه تبریز ، کاشان و کرمان دید یکی دیگر از موارد استفاده از نقوش انسانی در طراحی فرش ارتباط این نقش با ادبیات اسطوره ای و مضامین متنوع ادبی است ازویژگی های اساسی نقاشی ایران پس از استقرار اسلام پیوستگیش با ادبیات فارسی است، نقاشی از مضامین متنوع اتدبی مایه می گیرد اشخاص و صحنه های داستانی را می نمایاند و سخن شاعر یانویسنده را به زبان وخط ورنگ مجسم میکندادبیات واندیشه های توصیفی ابتدا به دوصورت برروی سفالینهای سده های سوم و چهارم دوران میانی اسلام مشاهده شده و سپس وارد معماری و تزئینات آن گشته ودر آخر به صورت نگار گری و نقاشی های فرش و پرده ها ی قهوه خانه ای رواج پیدا کرده یکی به صورت نوشته ها و خطوط زیبا که خطاطان به صورت ضرب المثل های فقهی ومذهبی وعبارات پرمغزادبی به زبان و خط عربی وسپس فارسی نگاشته اند و دیگر به صورت نقوش وتصاویری با مضامین ادبی و تاریخی ، نظیر نقشکیومرث که در شاهنامه اولین انسان بشمار می رود.
بدون شک شناخت رشته های پیوند میان شعر وهنر های سنتی ایرانی پژوهشی وسیع را می طلبد که در برسی های هنر به آن توجه کافی نشده است اما در نگاهی گذرا می بینیم که تصویر گران به تدریج فهرستی از تصاویر قرار دادی بر پایه مضامین حماسی وی و غنایی گرد می آورند ونسلهای چنین تصاویری را هم چون سنتی پایدار نگه می دارند وتنها مرور ایام است که اندک تغییراتی در آن ایجاد می کنند .
در سده های سوم و چهارم هجری درایران با آغاز دوران ادبیات نوین ، هم زمان با دوران آل بویه ، سامانی وغزنوی یعنی به وجود آمدن جنبشی نوین در ادبیات ایران با خلق آ ثاری چون شاهنامه فردوسی و آ ثار شاعرانی نظیر رودکی و نظامی تاریخ ایران را به زبان ادبی درسطوح گوناگون به صورت اسنادانکارنشدنی ، آینه تمام نای فرهنگ وادب این سرزمین را جلوه گرمیسازد اما به طور کلی نقاشی قالی با مضمونهای ادبی را می توان به دو بخش اسطوره های شاهنامه و داستانهای نجومی تفکیک نمود در بخش اول حماسه هائی چون نبرد رستم و اشکبوس ، نبرد رستم با خاقان چین ، جنگ رستم با دیو سپید ، سیمرغ وزال نبرد رستم و سهراب نبرد رستم واسفندیار و...
به تصویر در آمده ودر داستان های بزمی می توان به لیلی و مجنون شیرین وفرهاد بهرام و گلندام وشاهپور وشاه دخت ،شیخ صنعان و دختر ترسا و ... اشاره نمود نمونهای دیگر از قالی هایی که می توان به آن اشاره نمود تصاویری است با حضور پریان و موجودات ماوراء طبیعی و یا موجودات شرور که در فرهنگ عامیانه ایرانی نیز داستانهای آنها نقش مهمی را ایفا می کنند .
از جمله داستانهای هزارو یک شب که هر قوم وملت وحتی اجتماع کوچکی که براساس فرهنگ خود چنین عرصه هایی را برای خود دارد برسی هنر طراحی قالی با موضوع تصاویر انسانی بدون یاد کردن از پدیدآورندگان آن کاری است عبث وبیهوده که نگارنده آن را به زمان دیگری موکول می کند اما آثار این هنرمندان پیشگام نهضتی هنریست بر محورستایش واحترام به مبانی دینی واعتقادات مذهبی مردم گرامیداشت با ورهای ملی و سنتی ، افسانه های کهن نظم ونثر فارسی و اندیشه های حکیم توس آنچه را که میتوان تصریح کرد این است که آفرینش های هنری یعنی ادبیات ایرانی ، حماسی ومذهبی با هنر های کاربردی همچون فرش نه فقط از لحاظ بینشی بلکه از لحاظ زیباشناسی ارتباط تنگاتنگ وجود دارد و صور خیال در هر دو بر هم منطبق اند نظیر توصبف هایی را که سخنران از عناصر طبیعت اشیاء و انسان ارائه می دهند .
در کار تصویرگران هم میتوان باز یافت طراحی قالی با مضامین انسانی براساس فرهنگ و تمدن ایرانی وبدور از ابتذال رایجی که امروزه گریبان گیر همه هنر های سنتی و ملی ما گردیده امروز فراموش شده واز یادها رفته وتن به نابودی سپرده است وابعاد این فراموشی آنچنان گسترده است که گویی خلاقیت بی امان این طراحان ، خیالی وافسانه ای بیش نبوده است درجای جای این خاک هیچ نشانی ازحیات وتداوم این نوع طراحی قالی به چشم نمی خورد واین رشته هنری نیز همچون نقاشی قهوه خانه و نقاشی روی کاشی و... موردبی مهری و بی اعتنایی قرار گرفته است . آنچه که مانده وآنان که مانده اند را در یابیم
مجتبی یزدانپناه
گرافیست ، مدرس دانشگاه
طراحی از مهمترین بخشهای تولید فرش است که به آن ارزش هنری می بخشد وانتخاب رنگ که برعهده طراح است در عرض آن قرار میگیرد . گروهی از فرشهای ایران به جای پرداختن به نقش و نگارهای سنتی معمولی،موضوعات انسانی درآنها به تصویر کشیده شده تولید این گونه قالیها ازاوایل سده 13 هجری قمری آغاز گردیده تا امروز ادامه یافته است وهنوز طراحانی برپایه ادبیات ومضامین عرفانی، مذهبی و... نقشهایی را می کشند که هر یک از آنها خود می تواند سر آغاز پژوهش های ، نقش های جامعه شناسی ، زیبا شناسی و... در عرصه فرش با شندمتاسفانه فقدان تصویر گری و عدم ایجاد خلا قیت تصویری امروزه با عث شده که اکثر آموزشهای دانشگاهی رشته فرش در بخش طراحی به سوی تک بعدی بودن گام بردارد و دانشجویان فقط در کشیدن گل و بر گهای ختایی و شاخه اسلیمی تبحرکسب نماید.
نگارنده در این مقاله سعی دارد ضمن معرفی و بررسی جایگاه نقوش انسانی در طراحی فرش دانشجویان عزیز را با این نوع طراحی نیز آشنا می سازدپرویز تناولی در کتاب قالیچه های تصویری ایران قالی های تصویری با نقوش انسانی را به هفت بخش تقسیم می نماید : پادشاهان تصاویر انسانی بر پایه داستانهای حماسی وعاشقانه ازادبیات کلاسیک ایران وتصاویرانسانی بر پایه موضوعاتی وداستانهای قرآنی دراویش و صوفیا گری ،قالیچه اما در نگاهی کلی تر با حذف نمونه های سفارشی که بر پایه تفکر جهان مدار و انسان گرایی غربی شکل گرفته و اوج آن در دوره قاجار و اوایل پهلوی میبا شد می توان نقو ش انسانی قالی های تصویری را به دو بخش تقسیم نمود .
الف) قالی های تصویری با نقوش انسانی بر پایه ادبیات ایران
.jpg"] ("http://www.alizadeh.8k.com/cgi-bin/i/Kerman1800sHTM11[1)
ب) قالیهای تصویری با نقو ش انسانی بر پایه داستانهای مذهبی و باورهای دینی مردم در آغازدوره اسلامی علیرغم تنوع نقوش ، ازتعدد نقوش اسلامی درهنرهای ایرانی کاسته شده ولی براهمیت آن ا فزوده میشود استفاده از نگارهای خطی نقوش اسلیمی وگیاهی وحیوانات افزایش می یابد ونقوش انسانی به شکل ابتدایی وبیشتربه صورت تجریدی درارتباط با مفاهیم نجومی ، علمی ، ادبی ودینی می آید این تفکر که « هیچ چیز نباید بین انسان و حضور عینی خداوند فا صله اندازد » با عث اهمیت تصویر انسان به عنوان عالم کبیرو تمر کز نقش ها برانسان می شود.
نقش انسان در مرکز قرار می گیرد ویا براساس انتخاب رنگها موضوع اصلی می شود عالم صغیر یعنی جهان وطبیعت به نسبت نقش انسانی درحاشیه قرار می گیرد. انسان اگرچه سررشته ای ازخاک بی ارزش است اما به بر کت نفس خدایی جلوه بی نهایت یا فته و نقطه اوج خلقت خدایی گردیده است « خداوند انسان را از خاک سرشت ودر وی روح حیات دمید » انسان دراین جهان موجودی غریب و تنهاست موجودی که با دیگر مخلو قات نا متناسب است .در جهان بینی عر فانی انسان متون دیگری قبل از این دنیا دارد وبه قول حا فظ اصل انسان از آنجا است پر توی که از آنجاتابید وبعد هم به آنجا باز گشت می کند .
ما بدین در نه پی حشمت جاه آمدهایم از بد حادثه انجا به پناه آمده ایم
در ادبیات عرفانی انسان در دنیا حکم فردی را دارد که در بلا و غربت به سر می برد واین بیان گر آن است که انسان در این جهان نوعی احساس بیگانگی با تمام عالم می کندبرای این انسان تنها اشیاء وسکون معنایی ندارد و همواره در حرکت می باشند و حادثه ای را می آفرینند و داستانی را رقم می زنند و گوشه یا گوشه هایی از حادثه یا داستان تصویری می شوند بر هنر های ایرانی . بسیاری از نقش های مورد استفاده در قالی های تصویری مربوط به مراسم مذهبی به ویژه نماد مراسم ماه محرم و سوگواری فاجعه کربلاا ست .
خاندان حضرت محمد(ص) جایگاه خاصی در میان شیعیان دارند و زنده نگه داشتن حادثه کربلا ازتا کیدات بزرگان اسلام است « برطبق نوشته کتاب احسن القصص درزمان عضدالدوله دیلمی در نیمه دوم قرن چهارم هجری دسته های مراسم عزاداری عا شورا برگذار می شد و بنا بر این رسمی نبودن مذهب شیعی از نظر حکومت دینی دلیلی برفقدان مراسم وآداب و رسوم و نفوذ فکری ومعنوی آنها در بین مردم نیست » تجسم فاجعه کر بلا و شهدای آن در ایران نزد هنر مندان ، نگار گران ، سفالگران وبا فندگان فرش همراه با عشق مذهبی و تو ام با عرق ملی مطرح گردیده و در شاهنامه فردوسی شیبعه گرایی با سنت ایرانی با دادخواهی سیا وو ش و تراژدی آن یکی شد وشاعر و نگار گر آن به طور یکسان به نمایش میگذارد .
نقوش بسیاری بر روی قالی های عشایری ایران مشاهده می شود که نمی توان بی ار تباط با مراسم مذ هبی به شمار آید ، نظیر نقش درخت نخل که هنوز نماد آن به صورت نخل تز ئیینی در مراسم تعزببه عاشورا باقی مانده استصحنه هایی از رقص با تصاویر انسانها یی که دور سرانها هاله مقدس ونورانی دیده می شود نیز به صورت بافته ها یی درمناطق مرکزی ایران به دست آمده که احتمالا مربوط به مراسم مذهبی ویا اعمال صوفیانه بوده زیرا پس از اسلام نواختن موسقی عارفانه در خانقاه با سماع دراویش همراه بوده به طوریکه به صورت مرحله ای ازمفاهیم دراویش برای شنا خت خداوند از طریق ارتباط مریدومراد هست که امکان سیرازطریقت به حقیقت مطلق رابه نمایش می گذارد .
دردوره صفویه وپس از رسمی شدن مذهب تشیع در زمانشاه اسماعیل ( ه_ق 930_907 ) در میان مردم شیعه ایران کشیدن تصویرهای مذهبی به طور چشم گیری شیوع می یابد درآغاز هنرمندانی که بیشتر از میان مردم عام بر خواسته بودند صورت انبیاء ، اولیاء وامامان وشهیدان کربلا را نقاشی میکردند پد یدآورند گان این نقشها دربه تصو یردرآوردن درخدادهای مذهبی وحماسه های دشت کربلا ، آگاهیهای خود را از روایت های افسانه ای وتاریخی اززبان نقالان داستانهای مذهبی مداحان روضهخوانان و تعزیه خوانان بدست آورده بودند در خیال می پر وراندند و بعد هر یک از شخصیتهای مذهبی ودشمنان آنها را با چاشنی تخیل به تصویردرمی آوردند مظاهر زیبایی وزشتی ، قدرت و ضعف ، پاکی یا پلیدی و مظلومیت و شقاوت آنان چیز هایی بود که در ذهن و خیال توده مردم دوانده ورشد کرده بود و حالا به صورت نقش هایی بر روی تارو پود قالی ها ، دیوار قهوه خانه ها، کاشی کاری ابنیه و ...
تجلی می یافت نمونه هایی از این گونه قالی های تصویری را می توان در بافتهای منطقه تبریز ، کاشان و کرمان دید یکی دیگر از موارد استفاده از نقوش انسانی در طراحی فرش ارتباط این نقش با ادبیات اسطوره ای و مضامین متنوع ادبی است ازویژگی های اساسی نقاشی ایران پس از استقرار اسلام پیوستگیش با ادبیات فارسی است، نقاشی از مضامین متنوع اتدبی مایه می گیرد اشخاص و صحنه های داستانی را می نمایاند و سخن شاعر یانویسنده را به زبان وخط ورنگ مجسم میکندادبیات واندیشه های توصیفی ابتدا به دوصورت برروی سفالینهای سده های سوم و چهارم دوران میانی اسلام مشاهده شده و سپس وارد معماری و تزئینات آن گشته ودر آخر به صورت نگار گری و نقاشی های فرش و پرده ها ی قهوه خانه ای رواج پیدا کرده یکی به صورت نوشته ها و خطوط زیبا که خطاطان به صورت ضرب المثل های فقهی ومذهبی وعبارات پرمغزادبی به زبان و خط عربی وسپس فارسی نگاشته اند و دیگر به صورت نقوش وتصاویری با مضامین ادبی و تاریخی ، نظیر نقشکیومرث که در شاهنامه اولین انسان بشمار می رود.
بدون شک شناخت رشته های پیوند میان شعر وهنر های سنتی ایرانی پژوهشی وسیع را می طلبد که در برسی های هنر به آن توجه کافی نشده است اما در نگاهی گذرا می بینیم که تصویر گران به تدریج فهرستی از تصاویر قرار دادی بر پایه مضامین حماسی وی و غنایی گرد می آورند ونسلهای چنین تصاویری را هم چون سنتی پایدار نگه می دارند وتنها مرور ایام است که اندک تغییراتی در آن ایجاد می کنند .
در سده های سوم و چهارم هجری درایران با آغاز دوران ادبیات نوین ، هم زمان با دوران آل بویه ، سامانی وغزنوی یعنی به وجود آمدن جنبشی نوین در ادبیات ایران با خلق آ ثاری چون شاهنامه فردوسی و آ ثار شاعرانی نظیر رودکی و نظامی تاریخ ایران را به زبان ادبی درسطوح گوناگون به صورت اسنادانکارنشدنی ، آینه تمام نای فرهنگ وادب این سرزمین را جلوه گرمیسازد اما به طور کلی نقاشی قالی با مضمونهای ادبی را می توان به دو بخش اسطوره های شاهنامه و داستانهای نجومی تفکیک نمود در بخش اول حماسه هائی چون نبرد رستم و اشکبوس ، نبرد رستم با خاقان چین ، جنگ رستم با دیو سپید ، سیمرغ وزال نبرد رستم و سهراب نبرد رستم واسفندیار و...
به تصویر در آمده ودر داستان های بزمی می توان به لیلی و مجنون شیرین وفرهاد بهرام و گلندام وشاهپور وشاه دخت ،شیخ صنعان و دختر ترسا و ... اشاره نمود نمونهای دیگر از قالی هایی که می توان به آن اشاره نمود تصاویری است با حضور پریان و موجودات ماوراء طبیعی و یا موجودات شرور که در فرهنگ عامیانه ایرانی نیز داستانهای آنها نقش مهمی را ایفا می کنند .
از جمله داستانهای هزارو یک شب که هر قوم وملت وحتی اجتماع کوچکی که براساس فرهنگ خود چنین عرصه هایی را برای خود دارد برسی هنر طراحی قالی با موضوع تصاویر انسانی بدون یاد کردن از پدیدآورندگان آن کاری است عبث وبیهوده که نگارنده آن را به زمان دیگری موکول می کند اما آثار این هنرمندان پیشگام نهضتی هنریست بر محورستایش واحترام به مبانی دینی واعتقادات مذهبی مردم گرامیداشت با ورهای ملی و سنتی ، افسانه های کهن نظم ونثر فارسی و اندیشه های حکیم توس آنچه را که میتوان تصریح کرد این است که آفرینش های هنری یعنی ادبیات ایرانی ، حماسی ومذهبی با هنر های کاربردی همچون فرش نه فقط از لحاظ بینشی بلکه از لحاظ زیباشناسی ارتباط تنگاتنگ وجود دارد و صور خیال در هر دو بر هم منطبق اند نظیر توصبف هایی را که سخنران از عناصر طبیعت اشیاء و انسان ارائه می دهند .
در کار تصویرگران هم میتوان باز یافت طراحی قالی با مضامین انسانی براساس فرهنگ و تمدن ایرانی وبدور از ابتذال رایجی که امروزه گریبان گیر همه هنر های سنتی و ملی ما گردیده امروز فراموش شده واز یادها رفته وتن به نابودی سپرده است وابعاد این فراموشی آنچنان گسترده است که گویی خلاقیت بی امان این طراحان ، خیالی وافسانه ای بیش نبوده است درجای جای این خاک هیچ نشانی ازحیات وتداوم این نوع طراحی قالی به چشم نمی خورد واین رشته هنری نیز همچون نقاشی قهوه خانه و نقاشی روی کاشی و... موردبی مهری و بی اعتنایی قرار گرفته است . آنچه که مانده وآنان که مانده اند را در یابیم