LaDy Ds DeMoNa
4th April 2010, 10:35 PM
http://www.seemorgh.com/DesktopModules/iContent2/Files/57864.jpg
یكی از برجسته‌ترین نقاط ضعف اجرای نمایش محامدی سعی او در ایجاد یك فضای استریلیزه شده و پیراسته است؛ فضایی با كمترین عناصر اضافی كه...
نمایش دوازده را می‌توان اثری متفاوت در كارنامه كاری منیژه محامدی یا حداقل چند كار اخیر او به شمار آورد.
تفاوتی كه به لحاظ ساختاری باعث جذابیت اثر وی شده و مهم‌تر آنكه این تفاوت نه از راه دكورعظیم و پرزرق‌و برق یا استفاده از ستاره‌های سینمایی و تلویزیونی بلكه از راه هرچه ساده‌تر كردن و توجه به جنبه‌های دراماتیك به دست آمده است. در این جستار سعی خواهیم كرد برخی از دلایل موفقیت محامدی را در این اجرا بررسی كنیم.
بارزترین جاذبه نمایش دوازده به نمایشنامه و تعلیق موجود در آن باز می‌گردد؛ نمایشنامه‌ای كه در آن همسو با 11نفر عضو هیات منصفه تماشاگران نیز زاویه دیدشان تغییر می‌كند، هرچند جذابیت نمایشنامه به خودی خود برای یك اجرا، نقطه مثبتی به شمار نمی‌رود، بالاخص هنگامی كه با یك متن ترجمه و اقتباسی روبه‌رو باشیم اما در 2نكته می‌توان نحوه تعامل محامدی با این متن را مثبت ارزیابی كرد.
انتخاب متن یكی از مهمترین وظایف كارگردان است، این انتخاب بیش از هرچیز به تحلیل كارگردان از شرایط اجتماعی،سیاسی و فرهنگی و البته دغدغه‌های فردی بازمی‌گردد و از این منظر انتخاب این نمایشنامه از سوی محامدی را می‌توان انتخابی هوشمندانه دانست.
دومین نكته مهم نیز در تعامل وی با متن، نحوه برخورد او با روایت پیچیده اثر است؛ روایتی كه همچون تكه‌های یك پازل در كنار هم قرار می‌گیرد و دست آخر داستانی كامل را نزد مخاطب باز می‌سازد. این ساختار موزائیك‌وار در اجرای محامدی نیز تسری می‌یابد و در عمل باعث می‌شود روایتی جذاب با تعلیق‌هایی نفس‌گیر در اجرا به وجود بیاید.
مهمترین عاملی كه در حوزه اجرا، عنصر تعلیق در متن را مضاعف می‌كند و محامدی به شكلی هوشمندانه از آن بهره گرفته؛ عنصر ریتم و ضرباهنگ است. كارگردان با فراز‌و فرودهای به‌جا و مناسب كه در تیم به وجود آورده است علاوه بر آنكه بر عنصر تعلیق چه در اجرا و چه در روایت می‌افزاید باعث می‌شود فضا و اتمسفر اثر نیز به خوبی نزد مخاطب ساخته شود.
فضا از آن دست عواملی است كه در اجرای دوازده از جهات گوناگون می‌توان به آن پرداخت كه بخشی از آن به فضای فیزیكی اثر و طراحی صحنه آن مربوط می‌شود و بخش دیگر به فضای غیرفیزیكی و اتمسفر آن.
در حوزه فضای فیزیكی و آنچه به طراحی صحنه اثر ربط پیدا می‌كند نقطه مثبت اجرا در آن است كه برای خلق فضا از حداقل عناصر بهره می‌گیرد و از این عناصر حداقلی از جمله صندلی‌های گردان، بیشترین بهره را می‌برد و با قرار دادن آنها در تركیب‌های گوناگون ضمن آنكه به لحاظ بصری به اجرا تنوع می‌بخشد به لحاظ نشانه‌ای نیز سعی می‌كند آن را با محتوای لحظات مختلف نمایش همسو سازد. همچنانكه استفاده از دكور پلكانی نیز همسو با فرم پلكانی اثر قرار می‌گیرد؛ یعنی همانطوركه مخاطب پله پله با سیر حوادث داستان جلو می‌رود در دكور نیز این ساختار به خوبی رعایت شده است؛ هرچند فضای یكدست سفید صحنه تا حدودی با فضای خاكستری متن در تعارض قرار می‌گیرد و از این منظر می‌توان تا حدودی فضای فیزیكی را مورد نقد قرارداد.
اما در حوزه اتمسفر و فضای غیرفیزیكی نیز نمایش دوازده به خوبی فضای پر از تعلیق و تنش متن را به مخاطب منتقل می‌كند. بخش عمده این فرایند به كمك شخصیت‌پردازی دقیق در اجرا صورت می‌گیرد و ما كاملا در طول اجرا با شخصیت‌هایی تفكیك شده روبه‌رو می‌شویم. بخش دیگر نیز كه مرتبط با عنصر شخصیت‌پردازی است، به بازی روان بازیگران نمایش و بالاخص محمداسكندری بازمی‌گردد.
تنها عاملی كه اتمسفر نمایش دوازده را مختل می‌كند به شخصیت فرانسوی اجرا باز می‌گردد و تلاش بازیگر و كارگردان كه سعی می‌كنند فرانسوی بودن او را برجسته سازند و این امر بیش از هرچیز به كمك لهجه انجام می‌گیرد و عنصری بسیار ناهمگون با فضای نمایش و بازی‌های دیگر بازیگران را خلق می‌كند.
در كنار این عوامل از دیگر جذابیت‌های نمایش دوازده باید به یكدستی اجرا اشاره كرد. در این نمایش كارگردان سعی داشته تمامی عناصر نمایش از جنس بازی بازیگران تا طراحی لباس، طراحی صحنه و متن را همسو ساخته و تركیبی هارمونیك از آن خلق كند؛ یعنی در طول اجرا هیچ‌كدام از عناصر نمایش خود را به رخ نمی‌كشد و برجسته‌تر از دیگر عناصر نشان نمی‌دهد و همین امر باعث می‌شود اجرا تبدیل به یك كل یكدست و هماهنگ شود.
اما در كنار تمامی این عناصر مثبت كه دوازده را اثری موفق در كارنامه كاری منیژه محامدی معرفی می‌كند، نمی‌توان از كنار برخی از نقاط ضعف آن نیز به راحتی گذشت.
یكی از برجسته‌ترین نقاط ضعف اجرای نمایش محامدی سعی او در ایجاد یك فضای استریلیزه شده و پیراسته است؛ فضایی با كمترین عناصر اضافی كه در دكور و خطوط هندسی طراحی شده توسط كارگردان كاملا نمود می‌یابد اما محامدی درچند نقطه مهم، این فضای استریلیزه را می‌شكند و اجرایش پر از عناصر و حركات اضافی می‌شود كه از جمله آنها می‌توان به حركات بیش از حد و بی‌مورد دختر جوان اشاره كرد؛ حركاتی كه در راستای شخصیت‌پردازی وی است و می‌خواهد او را جوانی از نسل رپ و هیپ‌هاپ معرفی كند اما در همان حال به استریلیزاسیون فضای اثر لطمه‌ای جدی وارد می‌آورد.
دومین عامل ضعف اجرا را باید در بی‌هویتی فضای اثر جست‌وجو كرد؛ بدین معنی كه اگرچه طراحی صحنه نمایش به لحاظ پیراستگی و به لحاظ كاربردی بسیار طراحی موفقی است اما فضایی فاقد هویت است و نمی‌تواند فضای اتاق جلسه هیات منصفه را به خوبی نزد تماشاگر باز سازد.
سومین نقطه ضعف اجرا به طراحی خطوط و حركات توسط محامدی بازمی‌گردد چرا كه خطوط طراحی‌شده توسط وی اگرچه حساب شده و منطقی هستند اما به زودی به ورطه تكرار می‌افتند و جاذبه‌هایشان را به لحاظ بصری از دست می‌دهند.
بخشی از این امر به محدوده عمل كارگردان و طراحی صحنه اثر باز می‌گردد چرا كه محدوده عمل این اجرا و نوع طراحی، فضایی بسته خلق می‌كند كه آزادی عمل برای انجام حركات و طراحی خطوط متنوع و پیچیده را از كارگردان می‌گیرد. در كنار این 3عامل برخی از شخصیت‌های نمایش از جمله زن فرانسوی، پیرمرد و دختر جوان و حتی زن میانسال و فرزانه نشاط‌خواه، به‌رغم تلاش بازیگران گاه به ورطه كلیشه‌های رایج این شخصیت‌ها و تیپ‌سازی می‌افتند هرچند این امر را نمی‌توان به تمام لحظات نمایش تعمیم داد اما در كنار تمام این عوامل دوازده را می‌توان از آثار موفق منیژه محامدی در سال‌های اخیر به شمار آورد؛ موفقیتی كه بیش از هرچیز به ارتباط راحت و روان این نمایش با مخاطبانش بازمی‌گرددو حتی اگر بخشی از این ارتباط به جاذبه‌های روایی نمایشنامه مربوط باشد بی‌شك بخش دیگر به اجرا و توانمندی‌های آن بازمی‌گردد.
گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
یكی از برجسته‌ترین نقاط ضعف اجرای نمایش محامدی سعی او در ایجاد یك فضای استریلیزه شده و پیراسته است؛ فضایی با كمترین عناصر اضافی كه...
نمایش دوازده را می‌توان اثری متفاوت در كارنامه كاری منیژه محامدی یا حداقل چند كار اخیر او به شمار آورد.
تفاوتی كه به لحاظ ساختاری باعث جذابیت اثر وی شده و مهم‌تر آنكه این تفاوت نه از راه دكورعظیم و پرزرق‌و برق یا استفاده از ستاره‌های سینمایی و تلویزیونی بلكه از راه هرچه ساده‌تر كردن و توجه به جنبه‌های دراماتیك به دست آمده است. در این جستار سعی خواهیم كرد برخی از دلایل موفقیت محامدی را در این اجرا بررسی كنیم.
بارزترین جاذبه نمایش دوازده به نمایشنامه و تعلیق موجود در آن باز می‌گردد؛ نمایشنامه‌ای كه در آن همسو با 11نفر عضو هیات منصفه تماشاگران نیز زاویه دیدشان تغییر می‌كند، هرچند جذابیت نمایشنامه به خودی خود برای یك اجرا، نقطه مثبتی به شمار نمی‌رود، بالاخص هنگامی كه با یك متن ترجمه و اقتباسی روبه‌رو باشیم اما در 2نكته می‌توان نحوه تعامل محامدی با این متن را مثبت ارزیابی كرد.
انتخاب متن یكی از مهمترین وظایف كارگردان است، این انتخاب بیش از هرچیز به تحلیل كارگردان از شرایط اجتماعی،سیاسی و فرهنگی و البته دغدغه‌های فردی بازمی‌گردد و از این منظر انتخاب این نمایشنامه از سوی محامدی را می‌توان انتخابی هوشمندانه دانست.
دومین نكته مهم نیز در تعامل وی با متن، نحوه برخورد او با روایت پیچیده اثر است؛ روایتی كه همچون تكه‌های یك پازل در كنار هم قرار می‌گیرد و دست آخر داستانی كامل را نزد مخاطب باز می‌سازد. این ساختار موزائیك‌وار در اجرای محامدی نیز تسری می‌یابد و در عمل باعث می‌شود روایتی جذاب با تعلیق‌هایی نفس‌گیر در اجرا به وجود بیاید.
مهمترین عاملی كه در حوزه اجرا، عنصر تعلیق در متن را مضاعف می‌كند و محامدی به شكلی هوشمندانه از آن بهره گرفته؛ عنصر ریتم و ضرباهنگ است. كارگردان با فراز‌و فرودهای به‌جا و مناسب كه در تیم به وجود آورده است علاوه بر آنكه بر عنصر تعلیق چه در اجرا و چه در روایت می‌افزاید باعث می‌شود فضا و اتمسفر اثر نیز به خوبی نزد مخاطب ساخته شود.
فضا از آن دست عواملی است كه در اجرای دوازده از جهات گوناگون می‌توان به آن پرداخت كه بخشی از آن به فضای فیزیكی اثر و طراحی صحنه آن مربوط می‌شود و بخش دیگر به فضای غیرفیزیكی و اتمسفر آن.
در حوزه فضای فیزیكی و آنچه به طراحی صحنه اثر ربط پیدا می‌كند نقطه مثبت اجرا در آن است كه برای خلق فضا از حداقل عناصر بهره می‌گیرد و از این عناصر حداقلی از جمله صندلی‌های گردان، بیشترین بهره را می‌برد و با قرار دادن آنها در تركیب‌های گوناگون ضمن آنكه به لحاظ بصری به اجرا تنوع می‌بخشد به لحاظ نشانه‌ای نیز سعی می‌كند آن را با محتوای لحظات مختلف نمایش همسو سازد. همچنانكه استفاده از دكور پلكانی نیز همسو با فرم پلكانی اثر قرار می‌گیرد؛ یعنی همانطوركه مخاطب پله پله با سیر حوادث داستان جلو می‌رود در دكور نیز این ساختار به خوبی رعایت شده است؛ هرچند فضای یكدست سفید صحنه تا حدودی با فضای خاكستری متن در تعارض قرار می‌گیرد و از این منظر می‌توان تا حدودی فضای فیزیكی را مورد نقد قرارداد.
اما در حوزه اتمسفر و فضای غیرفیزیكی نیز نمایش دوازده به خوبی فضای پر از تعلیق و تنش متن را به مخاطب منتقل می‌كند. بخش عمده این فرایند به كمك شخصیت‌پردازی دقیق در اجرا صورت می‌گیرد و ما كاملا در طول اجرا با شخصیت‌هایی تفكیك شده روبه‌رو می‌شویم. بخش دیگر نیز كه مرتبط با عنصر شخصیت‌پردازی است، به بازی روان بازیگران نمایش و بالاخص محمداسكندری بازمی‌گردد.
تنها عاملی كه اتمسفر نمایش دوازده را مختل می‌كند به شخصیت فرانسوی اجرا باز می‌گردد و تلاش بازیگر و كارگردان كه سعی می‌كنند فرانسوی بودن او را برجسته سازند و این امر بیش از هرچیز به كمك لهجه انجام می‌گیرد و عنصری بسیار ناهمگون با فضای نمایش و بازی‌های دیگر بازیگران را خلق می‌كند.
در كنار این عوامل از دیگر جذابیت‌های نمایش دوازده باید به یكدستی اجرا اشاره كرد. در این نمایش كارگردان سعی داشته تمامی عناصر نمایش از جنس بازی بازیگران تا طراحی لباس، طراحی صحنه و متن را همسو ساخته و تركیبی هارمونیك از آن خلق كند؛ یعنی در طول اجرا هیچ‌كدام از عناصر نمایش خود را به رخ نمی‌كشد و برجسته‌تر از دیگر عناصر نشان نمی‌دهد و همین امر باعث می‌شود اجرا تبدیل به یك كل یكدست و هماهنگ شود.
اما در كنار تمامی این عناصر مثبت كه دوازده را اثری موفق در كارنامه كاری منیژه محامدی معرفی می‌كند، نمی‌توان از كنار برخی از نقاط ضعف آن نیز به راحتی گذشت.
یكی از برجسته‌ترین نقاط ضعف اجرای نمایش محامدی سعی او در ایجاد یك فضای استریلیزه شده و پیراسته است؛ فضایی با كمترین عناصر اضافی كه در دكور و خطوط هندسی طراحی شده توسط كارگردان كاملا نمود می‌یابد اما محامدی درچند نقطه مهم، این فضای استریلیزه را می‌شكند و اجرایش پر از عناصر و حركات اضافی می‌شود كه از جمله آنها می‌توان به حركات بیش از حد و بی‌مورد دختر جوان اشاره كرد؛ حركاتی كه در راستای شخصیت‌پردازی وی است و می‌خواهد او را جوانی از نسل رپ و هیپ‌هاپ معرفی كند اما در همان حال به استریلیزاسیون فضای اثر لطمه‌ای جدی وارد می‌آورد.
دومین عامل ضعف اجرا را باید در بی‌هویتی فضای اثر جست‌وجو كرد؛ بدین معنی كه اگرچه طراحی صحنه نمایش به لحاظ پیراستگی و به لحاظ كاربردی بسیار طراحی موفقی است اما فضایی فاقد هویت است و نمی‌تواند فضای اتاق جلسه هیات منصفه را به خوبی نزد تماشاگر باز سازد.
سومین نقطه ضعف اجرا به طراحی خطوط و حركات توسط محامدی بازمی‌گردد چرا كه خطوط طراحی‌شده توسط وی اگرچه حساب شده و منطقی هستند اما به زودی به ورطه تكرار می‌افتند و جاذبه‌هایشان را به لحاظ بصری از دست می‌دهند.
بخشی از این امر به محدوده عمل كارگردان و طراحی صحنه اثر باز می‌گردد چرا كه محدوده عمل این اجرا و نوع طراحی، فضایی بسته خلق می‌كند كه آزادی عمل برای انجام حركات و طراحی خطوط متنوع و پیچیده را از كارگردان می‌گیرد. در كنار این 3عامل برخی از شخصیت‌های نمایش از جمله زن فرانسوی، پیرمرد و دختر جوان و حتی زن میانسال و فرزانه نشاط‌خواه، به‌رغم تلاش بازیگران گاه به ورطه كلیشه‌های رایج این شخصیت‌ها و تیپ‌سازی می‌افتند هرچند این امر را نمی‌توان به تمام لحظات نمایش تعمیم داد اما در كنار تمام این عوامل دوازده را می‌توان از آثار موفق منیژه محامدی در سال‌های اخیر به شمار آورد؛ موفقیتی كه بیش از هرچیز به ارتباط راحت و روان این نمایش با مخاطبانش بازمی‌گرددو حتی اگر بخشی از این ارتباط به جاذبه‌های روایی نمایشنامه مربوط باشد بی‌شك بخش دیگر به اجرا و توانمندی‌های آن بازمی‌گردد.
گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ