MAHDIAR
18th March 2010, 06:55 PM
مديريت آموزش الكترونيكي
________________________________________
مقدمه
فن آوري پيامدي از خصيصه ابزار سازي انسان است . با نگاهي عميق به پيرامون و تعمقي در خود و نسبت به غير ، در مي يابيم كه اساسي ترين تفاوت ما به غير ، همان ويژگي ابزار سازي ماست .بشر موجودي ابزار ساز است و اين كار را در بلنداي تاريخ ادامه داده است . از تفكر و خلاقيت خويش مدد گرفته و در سير تكاملي حياتش از سادگي به پيچيدگي ميل كرده و در اين فرايند از تنوع خواصي ابزار خود ساخته بهره ستانده است . اين سرنوشت محتوم انساني است ، بيشينه طلب است و كوشنده ، براي تصرف و تسلط بيشتر ، از ظرفيت ها و استعدادهاي دروني مايه مي گذارد و مايه فكري را با مايه كاري در مي آميزد و در اين مسير ، براي كاملتر شدن ، نه تنها نمي ايستد ، بلكه به كاستي هاي جديدش پي مي برد . باز مي طلبد و مي كوشد و مي گيرد و باز هم و بازهم و . . . ( زاهدي ، 1381 )
تغيير و تحولات سريع در زمينه هاي مختلف علوم و فنون بشري، بر اثر پيشرفت هاي سريع و غير قابل انتظاري كه در بيشتر قلمرو هاي دانش ، به خصوص در زمينه صنايع الكترونيكي و مخابرات ، طي چند قرن اخير نصيب انسان شده است، حجم اطلاعات و دانسته هاي بشر امروزي به طور سرسام آوري افزايش يافته و مسايل و مشكلات جديدي را پديد آورده است. يكي از عواملي كه براي مقابله با اين مسايل در كشورهاي مختلف مورد توجه قرار گرفته ، تكنولوژي نوين آموزشي است. تكنولوژي آموزشي را مي توان يك رويكرد سيستمي دانست كه فرآيند ياددهي و يادگيري را كنترل و تسهيل مي كند.
در بسياري از جوامع، مراكز آموزش عالي و سازمانها به اطلاعات جديد فن آوري هاي ارتباطات، به عنوان وسيله اي كه هم فرصت هاي يادگيري قابل انعطاف و هم دسترسي گسترده تر را عرضه مي كند، مي نگرند. همين امر اهميت آموزش هاي الكترونيكي در رشد و توسعه منابع انساني را ضروري نموده است.
در مقاله اي كه پيش رو داريد ضمن بيان مفاهيم ، ضرورت و اهميت آموزش الكترونيكي ، مزايا ،معايب و ويژگي هاي آن مورد بررسي قرار گرفته ،مسائل ومشكلات آن طرح گرديده و پيشنهاداتي در خصوص استفاده از اين ابزارنوين در كشور مان ارائه شده است.
تعاريف و مباني آموزش الكترونيكي :
به طور كلي مي‌توان گفت آموزش الكترونيكي به هر نوع دوره و آموزشي اطلاق مي‌شود كه به شكلي به غير از روشهاي سنتي رو در رو انجام مي‌گيرد. محتويات دروس ممكن است كه از طريق اينترنت و يا استفاده از ويدئو ، تصاوير فعال و متعامل دو طرفه انتقال يابند. (گنجعلي زاده،1382)
بعبارتي ديگر مي توان گفت هرگاه اطلاعات از يك نقطه‌اي به نقطه‌اي ديگر و يا از آموزش دهنده به آموزش گيرنده از طريق‌الكترونيكي رد و بدل شد به آن آموزش الكترونيك اطلاق مي‌شود. از جمله مواردي كه در اين‌دسته بندي قرار مي‌گيرند Internet , Intranet, Extranet ارتباط راه دور با استفاده از ماهواره ،,Tape , Audio , Video تلويزيون ،لوح فشرده CD-ROMهستند. اينترنت بزرگترينNet work جهان استكه در ان اطلاعات در تمام دنيا به اشتراك گذاشته مي شود.اگر اين شبكه جهاني را با همان زير بنا در گستره يك‌سازمان جاي دهيم به آن Intranet گفته مي شود. وقتي دامنه آن از يك سازمان به سازمانهاي اطراف مرتبط مي‌شودبه آن Extranet مي‌گوئيم ولي به هر حال از نظر زير بنايي يكي هستند.
به طور خلاصه مي توان گفت آموزش الكترونيكي نوعي آموزشي است با سرعت شخص فراگير، از راه دور و با اختيار كه بصورت يكجا يا بخش بخش ازطريق شبكه مجهز به تكنولوژي اطلاعات براي فراگير ارسال و پشتيباني مي‌شود.(نجاريان،1381)
تاريخچه آموزش الكترونيكي
تفكر استفاده از رايانه‌ها و شبكه‌هاي رايانه‌اي براي كارهاي علمي به دهه‌ي ١٩٦�* برمي‌گردد. گرچه هدف اصلي طرح Agency) ARPA (Advance Research Project ايجاد شبكه‌اي براي تبادل اطلاعات نظامي و حفاظت ايالات متحده آمريكا از تبعات جنگ سرد با شوروي سابق بود ولي در عين حال از آنجايي كه سه مركز از چهار مركزي كه براي راه‌اندازي شبكه آرپانت در نظر گرفته بودند دانشگاه‌هاي آمريكا بودند، شبكه‌هاي رايانه‌اي از همان ابتدا در مسير آموزش‌هاي مدرسه‌اي1 رشد كردند. و از اوايل دهه‌ي ٧�* با به ثمر نشتن اين طرح، تبادل اطلاعات و داده‌هاي علمي نيز بين مراكز مدرسه‌هاي آمريكا شروع شده است، البته آموزش الكترونيكي به شكل امروزي و در اين گستره‌ي كاربرد، در اوايل دهه‌ي ١٩٩�* با ظهور شبكه جهاني اينترنت شكل گرفت، و با توجه به قابليت‌هاي بسيار زياد وب، آموزش الكترونيكي به سرعت رشد كرد و امروز جايگاه خود را در ساختار آموزشي بسياري از كشورها تثبيت كرده است. (زارعيان،1381)
ضرورت و اهميت آموزش الكترونيكي
براي تبيين نقش ، اهميت و ضرورت آموزش الكترونيكي در پيشبرد اهداف دانشگاهها،موسسات و... ابتدا جاي دارد به داستاني از "فرد . آر . ديويد" اشاره كنيم كه در آن دو تن از مديران صاحب نام در مسير گردش خود به خرسي وحشتناك و تيز رو بر خورد مي كنند و آنگاه يكي از آنها كفشهاي ورزشي خود را از كيف اش در آورده و آماده فرار مي شود . مدير ديگر به او مي گويد : «جناب شما نمي توانيد از اين خرس تندتر بدويد. » او در جواب مي گويد : « شايد من نتوانم از اين خرس تندتر بدوم،ولي ترديدي ندارم كه مي توانم تندتر از شما بدوم! » ( ديويد ، 1379)
استفاده از تكنولوژي هاي نوين آموزشي و بهره گيري ازIT در دانشگاهها و مراكز آموزشي ،هرچند كه نمي تواند يگانه ابزار، جهت مقابله با تهديدها و رهايي جستن ازامواج خروشان تغييرات پرشتاب جامعه بشري باشد اما اين نويد را به اين موسسات مي دهد كه با استفاده مستمر از اين تكنولوژي حد اقل يك گام جلوتر از رقباي خود گام بردارند و همين يعني تداوم حيات و برنده شدن در عرصه رقابت .
در باب اهميت آموزش الکترونيکي به عنوان روش موفق آموزش و يادگيري و موتور محرکه دوران آگاهي سخن هاي بسيار گفته شده است بخصوص زماني که بحث بر سر سود آوري آن انجام مي شود، محاسبات مالي حتي در شرکت هاي بزرگ چند مليتي از اهميت و توجه زياد آن به اين مساله پرده بر مي دارد. بعنوان مثال چند نمونه از موارد عنوان شده در رسانه هاي گوناگون ذيلاً ارائه شده است:
- جان چمبر مدير عامل شرکت Cisco System : به زودي کاربرد آموزش الکترونيکي بيشتر از پست الکترونيکي مي شود. New yourk Times , 17/11/1999
- شرکت IBM ، 15 ميليون دلار براي ارائه آموزش الکترونيکي به اساتيد 29 موسسه
سرمايه گذاري مي نمايد. The chronicle of Higher Education 23/8/2002
- USAID ، 100 ميليون دلار جهت اصلاح سيستم آموزش الکترونيکي براي حالت On line هزينه مي نمايد. Pak news . com , 10/8/2002
- مدير عامل IDC: تا سال 2006 ميزان سرمايه گذاري در آموزش الکترونيکي با نرخ رشد 2/11 % به 39 ميليارد دلار مي رسد. Yahoo ! Finance , 17/4/2002
________________________________________
مقدمه
فن آوري پيامدي از خصيصه ابزار سازي انسان است . با نگاهي عميق به پيرامون و تعمقي در خود و نسبت به غير ، در مي يابيم كه اساسي ترين تفاوت ما به غير ، همان ويژگي ابزار سازي ماست .بشر موجودي ابزار ساز است و اين كار را در بلنداي تاريخ ادامه داده است . از تفكر و خلاقيت خويش مدد گرفته و در سير تكاملي حياتش از سادگي به پيچيدگي ميل كرده و در اين فرايند از تنوع خواصي ابزار خود ساخته بهره ستانده است . اين سرنوشت محتوم انساني است ، بيشينه طلب است و كوشنده ، براي تصرف و تسلط بيشتر ، از ظرفيت ها و استعدادهاي دروني مايه مي گذارد و مايه فكري را با مايه كاري در مي آميزد و در اين مسير ، براي كاملتر شدن ، نه تنها نمي ايستد ، بلكه به كاستي هاي جديدش پي مي برد . باز مي طلبد و مي كوشد و مي گيرد و باز هم و بازهم و . . . ( زاهدي ، 1381 )
تغيير و تحولات سريع در زمينه هاي مختلف علوم و فنون بشري، بر اثر پيشرفت هاي سريع و غير قابل انتظاري كه در بيشتر قلمرو هاي دانش ، به خصوص در زمينه صنايع الكترونيكي و مخابرات ، طي چند قرن اخير نصيب انسان شده است، حجم اطلاعات و دانسته هاي بشر امروزي به طور سرسام آوري افزايش يافته و مسايل و مشكلات جديدي را پديد آورده است. يكي از عواملي كه براي مقابله با اين مسايل در كشورهاي مختلف مورد توجه قرار گرفته ، تكنولوژي نوين آموزشي است. تكنولوژي آموزشي را مي توان يك رويكرد سيستمي دانست كه فرآيند ياددهي و يادگيري را كنترل و تسهيل مي كند.
در بسياري از جوامع، مراكز آموزش عالي و سازمانها به اطلاعات جديد فن آوري هاي ارتباطات، به عنوان وسيله اي كه هم فرصت هاي يادگيري قابل انعطاف و هم دسترسي گسترده تر را عرضه مي كند، مي نگرند. همين امر اهميت آموزش هاي الكترونيكي در رشد و توسعه منابع انساني را ضروري نموده است.
در مقاله اي كه پيش رو داريد ضمن بيان مفاهيم ، ضرورت و اهميت آموزش الكترونيكي ، مزايا ،معايب و ويژگي هاي آن مورد بررسي قرار گرفته ،مسائل ومشكلات آن طرح گرديده و پيشنهاداتي در خصوص استفاده از اين ابزارنوين در كشور مان ارائه شده است.
تعاريف و مباني آموزش الكترونيكي :
به طور كلي مي‌توان گفت آموزش الكترونيكي به هر نوع دوره و آموزشي اطلاق مي‌شود كه به شكلي به غير از روشهاي سنتي رو در رو انجام مي‌گيرد. محتويات دروس ممكن است كه از طريق اينترنت و يا استفاده از ويدئو ، تصاوير فعال و متعامل دو طرفه انتقال يابند. (گنجعلي زاده،1382)
بعبارتي ديگر مي توان گفت هرگاه اطلاعات از يك نقطه‌اي به نقطه‌اي ديگر و يا از آموزش دهنده به آموزش گيرنده از طريق‌الكترونيكي رد و بدل شد به آن آموزش الكترونيك اطلاق مي‌شود. از جمله مواردي كه در اين‌دسته بندي قرار مي‌گيرند Internet , Intranet, Extranet ارتباط راه دور با استفاده از ماهواره ،,Tape , Audio , Video تلويزيون ،لوح فشرده CD-ROMهستند. اينترنت بزرگترينNet work جهان استكه در ان اطلاعات در تمام دنيا به اشتراك گذاشته مي شود.اگر اين شبكه جهاني را با همان زير بنا در گستره يك‌سازمان جاي دهيم به آن Intranet گفته مي شود. وقتي دامنه آن از يك سازمان به سازمانهاي اطراف مرتبط مي‌شودبه آن Extranet مي‌گوئيم ولي به هر حال از نظر زير بنايي يكي هستند.
به طور خلاصه مي توان گفت آموزش الكترونيكي نوعي آموزشي است با سرعت شخص فراگير، از راه دور و با اختيار كه بصورت يكجا يا بخش بخش ازطريق شبكه مجهز به تكنولوژي اطلاعات براي فراگير ارسال و پشتيباني مي‌شود.(نجاريان،1381)
تاريخچه آموزش الكترونيكي
تفكر استفاده از رايانه‌ها و شبكه‌هاي رايانه‌اي براي كارهاي علمي به دهه‌ي ١٩٦�* برمي‌گردد. گرچه هدف اصلي طرح Agency) ARPA (Advance Research Project ايجاد شبكه‌اي براي تبادل اطلاعات نظامي و حفاظت ايالات متحده آمريكا از تبعات جنگ سرد با شوروي سابق بود ولي در عين حال از آنجايي كه سه مركز از چهار مركزي كه براي راه‌اندازي شبكه آرپانت در نظر گرفته بودند دانشگاه‌هاي آمريكا بودند، شبكه‌هاي رايانه‌اي از همان ابتدا در مسير آموزش‌هاي مدرسه‌اي1 رشد كردند. و از اوايل دهه‌ي ٧�* با به ثمر نشتن اين طرح، تبادل اطلاعات و داده‌هاي علمي نيز بين مراكز مدرسه‌هاي آمريكا شروع شده است، البته آموزش الكترونيكي به شكل امروزي و در اين گستره‌ي كاربرد، در اوايل دهه‌ي ١٩٩�* با ظهور شبكه جهاني اينترنت شكل گرفت، و با توجه به قابليت‌هاي بسيار زياد وب، آموزش الكترونيكي به سرعت رشد كرد و امروز جايگاه خود را در ساختار آموزشي بسياري از كشورها تثبيت كرده است. (زارعيان،1381)
ضرورت و اهميت آموزش الكترونيكي
براي تبيين نقش ، اهميت و ضرورت آموزش الكترونيكي در پيشبرد اهداف دانشگاهها،موسسات و... ابتدا جاي دارد به داستاني از "فرد . آر . ديويد" اشاره كنيم كه در آن دو تن از مديران صاحب نام در مسير گردش خود به خرسي وحشتناك و تيز رو بر خورد مي كنند و آنگاه يكي از آنها كفشهاي ورزشي خود را از كيف اش در آورده و آماده فرار مي شود . مدير ديگر به او مي گويد : «جناب شما نمي توانيد از اين خرس تندتر بدويد. » او در جواب مي گويد : « شايد من نتوانم از اين خرس تندتر بدوم،ولي ترديدي ندارم كه مي توانم تندتر از شما بدوم! » ( ديويد ، 1379)
استفاده از تكنولوژي هاي نوين آموزشي و بهره گيري ازIT در دانشگاهها و مراكز آموزشي ،هرچند كه نمي تواند يگانه ابزار، جهت مقابله با تهديدها و رهايي جستن ازامواج خروشان تغييرات پرشتاب جامعه بشري باشد اما اين نويد را به اين موسسات مي دهد كه با استفاده مستمر از اين تكنولوژي حد اقل يك گام جلوتر از رقباي خود گام بردارند و همين يعني تداوم حيات و برنده شدن در عرصه رقابت .
در باب اهميت آموزش الکترونيکي به عنوان روش موفق آموزش و يادگيري و موتور محرکه دوران آگاهي سخن هاي بسيار گفته شده است بخصوص زماني که بحث بر سر سود آوري آن انجام مي شود، محاسبات مالي حتي در شرکت هاي بزرگ چند مليتي از اهميت و توجه زياد آن به اين مساله پرده بر مي دارد. بعنوان مثال چند نمونه از موارد عنوان شده در رسانه هاي گوناگون ذيلاً ارائه شده است:
- جان چمبر مدير عامل شرکت Cisco System : به زودي کاربرد آموزش الکترونيکي بيشتر از پست الکترونيکي مي شود. New yourk Times , 17/11/1999
- شرکت IBM ، 15 ميليون دلار براي ارائه آموزش الکترونيکي به اساتيد 29 موسسه
سرمايه گذاري مي نمايد. The chronicle of Higher Education 23/8/2002
- USAID ، 100 ميليون دلار جهت اصلاح سيستم آموزش الکترونيکي براي حالت On line هزينه مي نمايد. Pak news . com , 10/8/2002
- مدير عامل IDC: تا سال 2006 ميزان سرمايه گذاري در آموزش الکترونيکي با نرخ رشد 2/11 % به 39 ميليارد دلار مي رسد. Yahoo ! Finance , 17/4/2002