ریپورتر
13th March 2010, 03:00 PM
نقش فضا در حل مشکلات اقتصادي- اجتماعي
• فضا و فناوري‌هايي فضايي مي‌تواند براي حل بسياري از مشكلات حال و آينده بشر مورد استفاده قرار گيرد. تغييرات زيست محيطي، مديريت منابع كمياب طبيعي، افزايش جابجايي در سطح جهان، تهديدهاي فزاينده عليه جامعه بشري و انتشار دانش در جهان شرايط جديدي را براي زندگي انسان ايجاد كرده و مي‌كند كه لزوم استفاده از فناوري‌هاي نوين به‌ويژه فناوري‌هاي فضايي در اين امور غير قابل انكار است. در اين مقاله، نقش فضا در حل مشکلات اقتصادي- اجتماعي بشر با نگاهي به آينده فعاليت‌هاي فضايي و شرايط محتمل حاكم بر آن بررسي شده است. در ادامه، الزامات قانوني و نهادي براي موفقيت در اين عرصه مورد تحليل قرار مي‌گيرد.
در دهه‌هاي آتي، جوامع بشري با چالش‌هاي جديدي مواجه خواهند شد كه از آن جمله مي‌توان به تغييرات عمده در محيط زيست، مديريت منابع طبيعي، اثرات ناشي از افزايش حمل و نقل و جابجايي و جريان دانش و اطلاعات در سراسر دنيا اشاره كرد. در اين ميان فناوري‌هاي نوين و به‌ويژه فناوري‌هاي فضايي مي‌توانند نقش بزرگي در حل اين چالش‌ها ايفا كنند. از طريق اين فناوري‌ها مي‌توان نگاهي كلي به جهان داشت و با سرعت بالاي انتشار دانش به حل معضلات كمك كرد. فضا براي ساليان متمادي ذهن بشر را معطوف خود كرده بود و اينك بسياري از كشورها منابع زيادي را براي تحقيق و توسعه در اين زمينه صرف مي‌كنند. فناوري‌هاي فضايي بسياري از ابعاد زندگي جوامع مدرن را تحت تأثير خود قرار داده است که از آن جمله مي‌توان به پيشرفت در زمينه ارتباطات، حمل و نقل، رسانه‌ها و محيط زيست اشاره کرد. در اين مقاله به بررسي نقش فضا در حل معضلات اجتماعي و اقتصادي مي‌پردازيم. در ادامه، اين موضوع را از منظر هزينه- فايده مورد ارزيابي قرار مي‌دهيم. آينده فعاليت‌هاي فضايي تحت سه سناريوي مختلف را مورد بررسي قرار داده و در انتها، نگاهي خواهيم داشت به شرايط قانوني و نهادي لازم براي توسعه نقش‌آفريني فضا در جامعه.
نقش فضا در حل معضلات اجتماعي
فعاليت‌هاي مرتبط با فضا به سه دليل براي تصميم‌گيران جذاب هستند: - اين فعاليت‌ها امکان ارتباط با هر نقطه‌اي از زمين را فراهم مي‌کند. - از اين طريق مي‌توان هر نقطه‌اي روي زمين را به دقت مشاهده کرد. - با استفاده از آن مي‌توان موقعيت هر هدف ثابت يا متحرکي را روي سطح کره زمين مشخص کرد. به دليل اين خصوصيات، فضا مي‌تواند در پنج حوزه کليدي نقش مفيدي داشته باشد: محيط زيست، استفاده از منابع طبيعي، سهولت جابجايي افراد و توليدات و نتايج آن، تهديد جامعه بشري و حرکت به سمت جامعه اطلاعاتي. در ادامه در مورد هريک از اين موارد بيشتر توضيح خواهيم داد: • محيط زيست: از فناوري فضايي مي‌توان براي جمع آوري اطلاعات براي نظارت و دنبال کردن شرايط يک منطقه خاص استفاده کرد. به طور مثال، روند گرم شدن زمين يا آب شدن يخچال‌هاي قطبي يکي از اين موارد است. همچنين فناوري فضايي دانشمندان را قادر مي‌سازد تا روند تخريب محيط زيست را پيش‌بيني کرده و برنامه‌هايي را براي ترميم آن به کار گيرند. از اين طريق مي‌توان اثرات نامطلوب تغييرات جوي را کاهش داد. • منابع طبيعي: فناوري فضايي مي‌تواند براي استفاده بهتر از منابع طبيعي در سرتاسر جهان مورد استفاده قرار گيرد. به طور مثال، مي‌توان به مديريت منابع آب و نظارت بر روند تغييرات در جنگل‌ها -شامل قطع درختان جنگلي يا آتش سوزي- اشاره کرد. نظارت از طريق فناوري فضايي به استفاده بهتر از اين منابع کمک مي‌کند. • سهولت جابجايي: سهولت در جابجايي انسان‌ها براي اقتصاد و تمدن مدرن ضروري است. با اين حال وسايل حمل و نقل امروزي پاسخگوي روند فزاينده تقاضاي جهاني براي جابجايي نخواهند بود. راه حل‌هاي مبتني بر فضا با استفاده از سامانههاي هدايت ماهواره‌اي و ارتباطات ماهواره‌اي امکان مديريت و نظارت بهتر بر ترافيک و حمل و نقل را فراهم مي‌کند. • تهديدهاي فزاينده عليه جامعه بشري: فضا مي‌تواند به دولت‌ها کمک کند که در برابر تهديدها شامل خطرات تروريستي، بحران‌هاي اقتصادي، موارد اضطراري سلامتي يا رشد سريع جمعيت و مهاجرت انبوه به شهرها در برخي کشورها تدابيري را اتخاذ کنند. به طور مثال، در مورد مديريت بلاياي طبيعي، فناوري‌هاي فضايي شامل مخابرات، مکان‌يابي ماهواره‌اي و مشاهده زمين پس از واقعه سونامي مورد استفاده قرار گرفت. فضا مي‌تواند با فراهم کردن اطلاعات کليدي براي تهيه نقشه‌هاي پايه از شرايط جديد بستر دريا و خطوط ساحلي مورد استفاده قرار گيرد. • جامعه اطلاعاتي: خلق دانش و اطلاعات و انتشار آن براي همه کشورها اهميت استراتژيک دارد. فعاليت‌هاي مرتبط با فضا در توسعه جامعه اطلاعاتي سهيم هستند، زيرا حجم تحقيق و توسعه‌اي که در مورد توسعه فناوري‌هاي فضايي انجام مي‌شود، بسيار بالاست و همچنين تعداد مأموريت‌هاي علمي فراواني از طريق سامانههاي جديد فضايي امکان‌پذير است. همچنين ماهواره‌هاي مخابراتي اثر برجسته‌اي در قابليت ارتباط انسان‌ها با يکديگر دارند، به‌ويژه براي مناطق دور افتاده که براي آنها امكان ايجاد شبکه‌هاي ارتباطي زميني وجود ندارد.
منبع: http://www.pishran.com/
• فضا و فناوري‌هايي فضايي مي‌تواند براي حل بسياري از مشكلات حال و آينده بشر مورد استفاده قرار گيرد. تغييرات زيست محيطي، مديريت منابع كمياب طبيعي، افزايش جابجايي در سطح جهان، تهديدهاي فزاينده عليه جامعه بشري و انتشار دانش در جهان شرايط جديدي را براي زندگي انسان ايجاد كرده و مي‌كند كه لزوم استفاده از فناوري‌هاي نوين به‌ويژه فناوري‌هاي فضايي در اين امور غير قابل انكار است. در اين مقاله، نقش فضا در حل مشکلات اقتصادي- اجتماعي بشر با نگاهي به آينده فعاليت‌هاي فضايي و شرايط محتمل حاكم بر آن بررسي شده است. در ادامه، الزامات قانوني و نهادي براي موفقيت در اين عرصه مورد تحليل قرار مي‌گيرد.
در دهه‌هاي آتي، جوامع بشري با چالش‌هاي جديدي مواجه خواهند شد كه از آن جمله مي‌توان به تغييرات عمده در محيط زيست، مديريت منابع طبيعي، اثرات ناشي از افزايش حمل و نقل و جابجايي و جريان دانش و اطلاعات در سراسر دنيا اشاره كرد. در اين ميان فناوري‌هاي نوين و به‌ويژه فناوري‌هاي فضايي مي‌توانند نقش بزرگي در حل اين چالش‌ها ايفا كنند. از طريق اين فناوري‌ها مي‌توان نگاهي كلي به جهان داشت و با سرعت بالاي انتشار دانش به حل معضلات كمك كرد. فضا براي ساليان متمادي ذهن بشر را معطوف خود كرده بود و اينك بسياري از كشورها منابع زيادي را براي تحقيق و توسعه در اين زمينه صرف مي‌كنند. فناوري‌هاي فضايي بسياري از ابعاد زندگي جوامع مدرن را تحت تأثير خود قرار داده است که از آن جمله مي‌توان به پيشرفت در زمينه ارتباطات، حمل و نقل، رسانه‌ها و محيط زيست اشاره کرد. در اين مقاله به بررسي نقش فضا در حل معضلات اجتماعي و اقتصادي مي‌پردازيم. در ادامه، اين موضوع را از منظر هزينه- فايده مورد ارزيابي قرار مي‌دهيم. آينده فعاليت‌هاي فضايي تحت سه سناريوي مختلف را مورد بررسي قرار داده و در انتها، نگاهي خواهيم داشت به شرايط قانوني و نهادي لازم براي توسعه نقش‌آفريني فضا در جامعه.
نقش فضا در حل معضلات اجتماعي
فعاليت‌هاي مرتبط با فضا به سه دليل براي تصميم‌گيران جذاب هستند: - اين فعاليت‌ها امکان ارتباط با هر نقطه‌اي از زمين را فراهم مي‌کند. - از اين طريق مي‌توان هر نقطه‌اي روي زمين را به دقت مشاهده کرد. - با استفاده از آن مي‌توان موقعيت هر هدف ثابت يا متحرکي را روي سطح کره زمين مشخص کرد. به دليل اين خصوصيات، فضا مي‌تواند در پنج حوزه کليدي نقش مفيدي داشته باشد: محيط زيست، استفاده از منابع طبيعي، سهولت جابجايي افراد و توليدات و نتايج آن، تهديد جامعه بشري و حرکت به سمت جامعه اطلاعاتي. در ادامه در مورد هريک از اين موارد بيشتر توضيح خواهيم داد: • محيط زيست: از فناوري فضايي مي‌توان براي جمع آوري اطلاعات براي نظارت و دنبال کردن شرايط يک منطقه خاص استفاده کرد. به طور مثال، روند گرم شدن زمين يا آب شدن يخچال‌هاي قطبي يکي از اين موارد است. همچنين فناوري فضايي دانشمندان را قادر مي‌سازد تا روند تخريب محيط زيست را پيش‌بيني کرده و برنامه‌هايي را براي ترميم آن به کار گيرند. از اين طريق مي‌توان اثرات نامطلوب تغييرات جوي را کاهش داد. • منابع طبيعي: فناوري فضايي مي‌تواند براي استفاده بهتر از منابع طبيعي در سرتاسر جهان مورد استفاده قرار گيرد. به طور مثال، مي‌توان به مديريت منابع آب و نظارت بر روند تغييرات در جنگل‌ها -شامل قطع درختان جنگلي يا آتش سوزي- اشاره کرد. نظارت از طريق فناوري فضايي به استفاده بهتر از اين منابع کمک مي‌کند. • سهولت جابجايي: سهولت در جابجايي انسان‌ها براي اقتصاد و تمدن مدرن ضروري است. با اين حال وسايل حمل و نقل امروزي پاسخگوي روند فزاينده تقاضاي جهاني براي جابجايي نخواهند بود. راه حل‌هاي مبتني بر فضا با استفاده از سامانههاي هدايت ماهواره‌اي و ارتباطات ماهواره‌اي امکان مديريت و نظارت بهتر بر ترافيک و حمل و نقل را فراهم مي‌کند. • تهديدهاي فزاينده عليه جامعه بشري: فضا مي‌تواند به دولت‌ها کمک کند که در برابر تهديدها شامل خطرات تروريستي، بحران‌هاي اقتصادي، موارد اضطراري سلامتي يا رشد سريع جمعيت و مهاجرت انبوه به شهرها در برخي کشورها تدابيري را اتخاذ کنند. به طور مثال، در مورد مديريت بلاياي طبيعي، فناوري‌هاي فضايي شامل مخابرات، مکان‌يابي ماهواره‌اي و مشاهده زمين پس از واقعه سونامي مورد استفاده قرار گرفت. فضا مي‌تواند با فراهم کردن اطلاعات کليدي براي تهيه نقشه‌هاي پايه از شرايط جديد بستر دريا و خطوط ساحلي مورد استفاده قرار گيرد. • جامعه اطلاعاتي: خلق دانش و اطلاعات و انتشار آن براي همه کشورها اهميت استراتژيک دارد. فعاليت‌هاي مرتبط با فضا در توسعه جامعه اطلاعاتي سهيم هستند، زيرا حجم تحقيق و توسعه‌اي که در مورد توسعه فناوري‌هاي فضايي انجام مي‌شود، بسيار بالاست و همچنين تعداد مأموريت‌هاي علمي فراواني از طريق سامانههاي جديد فضايي امکان‌پذير است. همچنين ماهواره‌هاي مخابراتي اثر برجسته‌اي در قابليت ارتباط انسان‌ها با يکديگر دارند، به‌ويژه براي مناطق دور افتاده که براي آنها امكان ايجاد شبکه‌هاي ارتباطي زميني وجود ندارد.
منبع: http://www.pishran.com/