موسیقی الکترونیک

[LaDy Ds DeMoNa]

ترکیب ذوق و خلاقیت انسان و امکانات تکنولوژی باعث به وجود آمدن موسیقی الکترونیک می گردد. این تلفیق اجازه تولید صداهایی را به ما خواهد داد که در موسیقی غیر الکترونیک یعنی اکوستیک نمی توان به آنها دست پیدا کرد.

در واقع در موسیقی الکترونیک واقعی (original) هرگز از صداهای اکوستیک واقعی استفاده نمی شود. صدا یا از پایه توسط مدارهای الکترونیکی تولید می شود، (مثل انواع Digital Synthesizer یا Analoge Synthesizer) و یا صدای ساز طبیعی ضبط شده، بنا به علاقه آهنگساز تغییر و تحول در آن بوجود می آید.

در روشی دیگر با برداشتن صدا از روی یک ساز آکوستیک و سپس به صدا در آوردن آن توسط یک ساز الکترونیک در محدوده ای خارج از محدوده طبیعی آن ساز یا صدای انسان، به نمونه ای از صدا می رسند که هرگز در حالت آکوستیک نمی توان به آن دست یافت.

مثلا" Klaus Schulz آهنگساز آلمانی که در کارهایش از صداهایی خارج از وسعت صدای خواننده و گیتار الکتریک برای قطعاتش استفاده می کند. یا در یکی از قطعات آهنگساز آمریکایی، خانم Wendy Carlos ملودی توسط یک صدای طراحی شده اجرا می شود که در ابتدا به صدای ابوا و بعد به صدای ویلنسل تبدیل می گردد.

کاملا" مشخص است که انجام چنین کاری با استفاده از سازهای اکوستیک امکان پذیر نیست و به عبارتی می توان گفت موسیقی الکترونیک ادامه جنبش آوانگارد در موسیقی می باشد. به همین دلیل آهنگسازان در قید و بند شناخته شده و ثابتی از نظر سبک و فرم و اکوستیک بودن موسیقی نیستند.

در موسیقی الکترونیک بیشتر از آنکه به معیارهای رایج موسیقی توجه شود، در حول محور هنر صدا و به خصوص صدای غیر موسیقایی توجه می شده که به آن the art of noise گویند. می توان در این دسته از کارها art of noise به آثار پیر شافر (Piere Schaffer) و کارل اشتوکهازن (Charle Stockhausen) اشاره کرد. یکی از ایده های آنها این بود که صدای ضبط شده روی نوار (Reel) را که صدای پیانو یا صدای طبیعت بود، به صورت برعکس پخش می کردند ...

منابع صوتی در موسیقی الکترونیک بسیار زیاد و متنوع هستند و همچنین محتوای هارمونیک صداها قابل تنظیم و برنامه ریزی هستند از یک موج سینوسی یا فرکانسی ساده که خصوصیات هارمونیک ندارد تا بهترین و عالی ترین صدای ممکنه را می توان به وسیله سازهای الکترونیک تولید کرد.

ساخت و طراحی صدا (صداسازی) بخشی مهمی از تولید موسیقی الکترونیک را شامل می شود و آهنگساز صدای مورد دلخواه خود را علاوه بر آهنگسازی باید تولید کند. مطلب دیگر آنکه در اکثر موارد، موسیقی الکترونیک را نمی توان کاملا" بصورت نت نویسی شده به روی کاغذ منتقل کرد، آن هم به این دلیل می باشد که برای اصوات تولید شده مانند صدای باد، برگ درخت و ... نمی توان نت یا علامتی در نظر گرفت که همین نشان می دهد که موسیقی الکترونیک بیشتر موسیقی اجرائی یا به عبارتی بداهه است تا نوشتنی!

و در آخر اینکه موسیقی الکترونیک محدودیتها و سختیهای اجرا به وسیله انسان را ندارد، چرا که سازهای الکتریک مانند انسان نه خسته می شوند و نه نفس می کشند و ... تنها محدودیت آنها، فضای تخیلات و تصورات آهنگساز می باشد.

از جمله آهنگسازان موسیقی الکترونیک می توان به افرادی چون Thaddeus Cahill ، Ferruccio Busoni ، Wendy Carlos ، Klaus Schulze اشاره کرد.

[LaDy Ds DeMoNa]

قدیمی ترین ساز الکترونیکی (http://www.harmonytalk.com/id/420)

http://www.harmonytalk.com/images/termin.jpg
لئون ترمین در حال نواختن ساز خود

ترمین (Theremin) در سال 1919 توسط لو ترمن Lev Termen (نام او بعدها به لئون ترمین - Leon Theremin - تغییر یافت) فیزیکدان روس اختراع شد. امروزه این ساز فوق العاده، بسیار مورد توجه هنرمندان قرار گرفته است.

ترمین نه تنها شبیه هیچ سازی نیست، بلکه شیوه نواختن آن هم منحصر به فرد است. به این ترتیب که این ساز بدون لمس شدن نواخته میشود. صدا توسط دو نوسان ساز یا oscillator به وجود می آید که با هم به ارتعاش در میآیند. یکی از نوسان سازها در فرکانسی با طیفی بالاتر از حد شنوایی انسان عمل میکند و فرکانسهای نوسان ساز دیگر با ورود دست به میدان مغناطیسی تغییر میکند. ضرباهنگ فرکانس یا beat frequency که تفاوت میان فرکانسهای دو نوسان ساز است، صدایی است که میشنویم. به نمونه موسیقی این ساز گوش کنید :

http://www.harmonytalk.com/logos/audio.gifنمونه موسیقی ترمین (http://www.harmonytalk.com/music/trmn.mp3)

زمانی که ترمین روشن میشود، یک میدان مغناطیسی اطراف ساز را فرا میگیرد و زمانی که دست نوازنده به این میدان وارد میشود، تغییراتی در فرکانس و حجم صدا ایجاد میشود. دو آنتن از بدنه ترمین خارج شده اند که یکی کنترل کننده بلندی و فرکانس صدا (pitch) و دیگری کنترل کننده حجم و مقدار ( volume) آن است.

زمانی که دست نوازنده به سمت آنتن عمودی حرکت میکند، صدا بلندتر میشود و نزدیک کردن دست به آنتن افقی، صدایی با حجم ملایمتر از آن شنیده میشود. از آنجایی که هیچ تماس فیزیکی بین ساز و نوازنده وجود ندارد، نواختن ترمین به مهارت بالا و گوش موسیقی عالی نیاز دارد.

ترمین در ابتدا ساز خود را Aetherphone نام گذاشته بود که به معنای "موسیقی اثیری" است. در 1928 لئون ترمین به آمریکا رفت تا اختراع خود را معرفی کند. در آنجا استودیویی برای کار در اختیار او قرار دادند و ترمین نواختن سازش را به چند موسیقی دان آموزش داد تا بتوانند در معرفی ترمین به او کمک کنند.

ترمین علاقمندان بسیاری در آمریکا پیدا کرد و یکی از مهمانان دائمی او آلبرت اینشتین (Albert Einstein) بود که بیش از هرچیز به مسائل تکنیکی پدیده ترمین علاقمند بود تا نواختن آن. کمپانی مشهور ضبط صفحه RCA Victor دست به تولید ترمین زد و حتا ارکستری در کارنگی هال (Carnegie Hall) برنامه ای اجرا کردند که ساز آن تنها ترمین بود. اما از آنجایی که ترمین سازی بود که به سادگی تولید صدا میکرد و نواختن آن به همان اندازه مشکل بود، از طرف نوازندگان و موسیقی دانان با استقبال انبوه مواجه نشد و تعداد اندکی نوازندگان بسیار عالی ترمین وجود دارند. کلارا راکمور (Clara Rockmore) برجسته ترین شاگرد ترمین بود که هم به اجرای سولو و هم همراه با ارکستر سمفونیک میپرداخت.

بعد در سال 1938، لئون ترمین را علی رغم میل خودش به روسیه برگرداندند و او مجبور به ترک استودیو، کار، دوستان و حتا همسرش شد و نتوانست تا 51 سال بعد از شوروی خارج شود. گفته شده است که او پس از گذراندن دوران محکومیت خود در زندان، مجبور به کار برای KGB شد و برای آنها دستگاه استراق سمع "bug" را ساخت و همچنین شیوه هایی برای پاک کردن صداهای مزاحم نوارهای صوتی ابداع کرد. او حتا موفق به ساختن یکی از اولین تلویزیونها شد. بالاخره در سال 1989 و در سن 93 سالگی، ترمین توانست از روسیه خارج شود.

صدای ترمین در سینمای علمی تخیلی سالهای 50، طرفداران بسیاری داشت و با تاثیرات وهم آور صوتی خود، تبدیل به یکی از شاخصه های سینمای وحشت آن دوره شده است. فیلم طلسم شده (Spellbound) ساخته آلفرد هیچکاک و تعطیلات از دست رفته (The Lost Weekend) از فیلمهای مشهوری هستند که موسیقی آنها با ترمین نواخته شده است.

کلارا راکمور هرگز راضی نشد برای موسیقی فیلم ترمین بنوازد زیرا از نظر او این ساز یک "ساز جدی کلاسیک" بود و این کار موجب کم شدن ارزش آن میشد. در این میان لئون ترمین چنان از بقیه جهان دور بود که از هیچ یک از موفقیتها و بحث و جدلهایی که به سازش مربوط میشد خبر نداشت.

امروز هم از ترمین در ساختن موسیقی فیلم استفاده میشود و تعدادی از نوازندگان به آن پرداخته اند. همچنین استفاده از آن توسط گروههایی چون Led Zeppelin و Radiohead موجب تجدید حیات این ساز شد. خانم لیدیا کاوینا Lydia Kavina آخرین شاگرد ترمین و یکی از خواهرزاده های او است و در حال حاضر یک نوازنده ترمین کلاسیک بسیار مشهور است.

"من میل داشتم یک ساز متفاوت بسازم. و البته میخواستم دستگاهی بسازم که با به کاربردن میدانهای مغناطیسی، در فضا کنترل شود، به این ترتیب انرژی کمتری نیز مصرف میشد. به این دلیل من از تکنولوژی الکترونیک استفاده کردم تا سازی بسازم که ابتکار بیشتری در آن به کار رفته باشد." ، جمله ای بود از لئون ترمین.

[LaDy Ds DeMoNa]

موسیقی الکترونیک



موسیقی الکترونیک گونه‌ای از موسیقی است که در مراحل تهیه آن ازسازهای موسیقی الکترونیک و تکنولوژی موسیقی الکترونیک استفاده می‌شود. به طور کلی فرق عمده آن با انواع دیگر موسیقی در نوع صدای ساخته شده توسط ابزار الکترونیکی است. نمونه‌هایی از دستگاه‌های تولید صدای الکترومکانیکی شامل تل‌هارمونیوم، ارگ هاموند و گیتار الکتریک می‌باشد. همچنین برای تهیه صدای کاملا خالص الکترونیک می‌توان از دستگاه‌های ترمین، سینث‌سایزر و کامپیوتر بهره جست.

موسیقی الکترونیک در ابتدا منحصر به استفاده در موسیقی هنری می‌بود اما در اواخر دهه ۶۰ میلادی، با در دسترس قرارگرفتن تکنولوژی موسیقی مقرون به صرفه، موسیقی تهیه شده با استفاده از شیوه‌های الکترونیک تهیه صدا به صورت فزاینده در قلمرو عمومی رو به رشد نهاد.


امروزه موسیقی الکترونیک شامل انواع و زیر سبک‌های فراوانی می‌باشد، محدوده‌ای از هنر موسیقی تجربی گرفته تا سبک متداول موسیقی رقص الکترونیک.


تاریخچه

اواخر قرن نوزدهم تا اوایل قرن بیستم
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/56/Teleharmonium1897.jpg
تل‌هارمونیوم, تادیوس کاهیل, ۱۸۹۷.

قابلیت ضبط صدا اغلب مرتبط با تهیه موسیقی الکترونیک بوده است ولی برای آن کاملا ضروری نمی باشد.اولین دستگاه شناخته شده ضبط صدا فوناتو گراف بوده است،که در سال ۱۸۵۷ توسط ادوارد لئون اسکات دومارتین به ثبت رسیده است، دستگاه فوق می توانست صدا را به صورت بصری ضبط کند ولی شد اطمینانی از بازپخش آن حاصل نمود.

در سال ۱۸۷۸ توماس ادیسون فوناتوگراف رابه ثبت رسانید، که از سیلندرهای مشابه دستگاه ادواردز استفاده می کرد، گرچه استفاده از سیلندرها برای مدتی ادامه پیدا کرد، در نهایت امیل برلینر درسال۱۸۸۷ صفحه امروزی گرامافون را توصعه بخشید. اختراعی قابل توجه،که در آینده نزدیک اثر عمیقی در موسیقی الکترونیک ایجاد کرد ؛چیزی نبود جز لامپ۳ قطبی لی دی فارستز. این اولین سوپاپ گرمایی یا لامپ خلاء می بود که در سال ۱۹۰۶ اختراع شد تا منجر به تولیدوتقویت سیگنالهای الکتریکی، پخش رادیویی و محاسبات کامپیوتری در خلال بقیه چیزها شود.

قبل از پا به عرصه گذاشتن موسیقی الکترونیک، تمایل رو به رشدی برای [آهنگسازان]] مبنی بر استفاده از فنآوری های نوظهور برای استفاده در مصارف موسیقیایی،وجود داشت.ابزارهای بیشماری که برای بکارگیری طراحی های الکترومکانیکی استفاده می شد،ساخته شدند و راه برای الزام ظهور سازهای الکترونیکی آینده هموارشد.

دستگاه الکترومکانیکی به نام تل هارمونیوم (همچنین مشهور به دایناموفون) توسط تادیوس کاهیل در خلال سالهای ۱۸۹۸-۱۹۱۲ توسعه یافت.با این حال ناخوشایندیهای ساده ای مانع از تصویب شدن آن گردید، مانند اندازه غول پیگر آن.این در حالی است که اولین ساز الکترونیکی معمولا ترمین تصور میشود. دستگاه ترمین توسط پروفسور لئون ترمین در سالهای ۱۹۱۹-۱۹۲۰ اختراع شد.


از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

[LaDy Ds DeMoNa]

موسیقی الکترنیک
Moog
http://www.harmonytalk.com/images/moog.jpg
نمونه Synthesizer معروف به Mooge در دهه 70
ترکیب ذوق و خلاقیت انسان و امکانات تکنولوژی باعث به وجود آمدن موسیقی الکترنیک می گردد. این تلفیق اجازه تولید صداهایی را به ما خواهد داد که در موسیقی غیر الکترنیک یعنی اکوستیک نمی توان به آنها دست پیدا کرد. در واقع در موسیقی الکترونیک واقعی (original) هرگز از صداهای اکوستیک واقعی استفاده نمی شود. صدا یا از پایه توسط مدارهای الکترونیکی تولید می شود، (مثل انواع Digital Synthesizer یا Analoge Synthesizer) و یا صدای ساز طبیعی ضبط شده، بنا به علاقه آهنگساز تغییر و تحول در آن بوجود می آید. در روشی دیگر با برداشتن صدا از روی یک ساز آکوستیک و سپس به صدا در آوردن آن توسط یک ساز الکترونیک در محدوده ای خارج از محدوده طبیعی آن ساز یا صدای انسان، به نمونه ای از صدا می رسند که هرگز در حالت آکوستیک نمی توان به آن دست یافت.

مثلا" Klaus Schulz آهنگساز آلمانی که در کارهایش از صداهایی خارج از وسعت صدای خواننده و گیتار الکتریک برای قطعاتش استفاده می کند. یا در یکی از قطعات آهنگساز آمریکایی، خانم Wendy Carlos ملودی توسط یک صدای طراحی شده اجرا می شود که در ابتدا به صدای ابوا و بعد به صدای ویلنسل تبدیل می گردد. کاملا" مشخص است که انجام چنین کاری با استفاده از سازهای اکوستیک امکان پذیر نیست و به عبارتی می توان گفت موسیقی الکترونیک ادامه جنبش آوانگارد در موسیقی می باشد. به همین دلیل آهنگسازان در قید و بند شناخته شده و ثابتی از نظر سبک و فرم و اکوستیک بودن موسیقی نیستند.

در موسیقی الکترونیک بیشتر از آنکه به معیارهای رایج موسیقی توجه شود، در حول محور هنر صدا و به خصوص صدای غیر موسیقایی توجه می شده که به آن the art of noise گویند. می توان در این دسته از کارها art of noise به آثار پیر شافر (Piere Schaffer) و کارل اشتوکهازن (Charle Stockhausen) اشاره کرد. یکی از ایده های آنها این بود که صدای ضبط شده روی نوار (Reel) را که صدای پیانو یا صدای طبیعت بود، به صورت برعکس پخش می کردند ...

Moog
Andromeda از شرکت Alesis
منابع صوتی در موسیقی الکترونیک بسیار زیاد و متنوع هستند و همچنین محتوای هارمونیک صداها قابل تنظیم و برنامه ریزی هستند از یک موج سینوسی یا فرکانسی ساده که خصوصیات هارمونیک ندارد تا بهترین و عالی ترین صدای ممکنه را می توان به وسیله سازهای الکترونیک تولید کرد.

ساخت و طراحی صدا (صداسازی) بخشی مهمی از تولید موسیقی الکترونیک را شامل می شود و آهنگساز صدای مورد دلخواه خود را علاوه بر آهنگسازی باید تولید کند. مطلب دیگر آنکه در اکثر موارد، موسیقی الکترونیک را نمی توان کاملا" بصورت نت نویسی شده به روی کاغذ منتقل کرد، آن هم به این دلیل می باشد که برای اصوات تولید شده مانند صدای باد، برگ درخت و ... نمی توان نت یا علامتی در نظر گرفت که همین نشان می دهد که موسیقی الکترونیک بیشتر موسیقی اجرائی یا به عبارتی بداهه است تا نوشتنی!

و در آخر اینکه موسیقی الکترونیک محدودیتها و سختیهای اجرا به وسیله انسان را ندارد، چرا که سازهای الکتریک مانند انسان نه خسته می شوند و نه نفس می کشند و ... تنها محدودیت آنها، فضای تخیلات و تصورات آهنگساز می باشد.

از جمله آهنگسازان موسیقی الکترونیک می توان به افرادی چون Thaddeus Cahill ، Ferruccio Busoni ، Wendy Carlos ، Klaus Schulze اشاره کرد. (ادامه دارد ...)

گفتگو هارمونیک
از حامد مفاخری
__________________