جاذبه های گردشگری سردشت

[صدای باران]

شهرستان سردشت يکي از شهرهاي استان آذربايجان غربي است و با داشتن موقعيت کوهستاني،جنگل هاي انبوه، دره هاي سرسبز، رودخانه هاي پرآب و پرندگان رنگارنگ، طبيعت بسيار زيبايي به وجود آورده است. سردشت را پل فلزي رودخانه “زاب” که از دوران جنگ به يادگار مانده است، از جاده اصلي جدا مي کند. طبيعت سردشت و جاده هاي پرپيچ و خمي که دل کوه را شکافته و انبوه درختان جنگلي آن، آنقدر زيباست که ديدن آن مي تواند براي هر تازه واردي بسيار جذاب باشد. اگر در دوران جنگ، سردشت بمباران نمي شد، جنگل هاي اطراف آن بسيار گسترده تر جلوه مي کرد و اين منطقه به يکي از زيباترين و ديدني ترين مناطق کشور تبديل مي شد. با اين وصف مي توان گفت اين منطقه بکرترين مناظر را دارد، به طوري که سردشت و شهرهاي اطراف آن را بايد شمال بدون رطوبت ناميد .
وسعت اين شهر 1411 کيلومتر مربع است و 30904 نفر جمعيت دارد. جمعيت روستاهاي اطراف آن نيز 62264 نفر برآورد مي شود. سردشت که داراي 2 بخش و 6 دهستان است، در جنوب غربي شهرستان مهاباد واقع شده و از اين شهر 125 کيلومتر فاصله دارد. فاصله سردشت از مرز ايران وعراق نيز 30 کيلومتر است. اين شهر از طرف جنوب هم از شهرستان بانه 60 کيلومتر فاصله دارد.
اکنون 5 هزار هکتار از اراضي سردشت را باغ هاي بسيار زيبا در بر گرفته است. محصولات منطقه انگور سياه، گلابي، سيب، بادام، گردو و نخود است و از محصولات جنگلي آن نيز مازوج، سقز و دانه روغني بنه را مي توان نام برد.
چشم اندازهاي طبيعي سردشت
با نگاهي به چشم اندازهاي طبيعي سردشت به جرات مي توان گفت که طبيعت جنگلي آن در برخي مناطق تقريبا دست نخورده مانده و وجود اين جنگل هاي زيبا، روستاي حذرآباد و بيوران و زميران را دوچندان کرده است. برخي چشم اندازهاي زيباي سردشت عبارتند از:
چشمه گراو
اين چشمه از چشمه هاي آب معدني است و املاح آن حداقل يک گرم در ليتر است. اين چشمه در نزديکي روستاي “کانيه گويز” در شرق حوزه زاب است و از آن آب جوشان فوران مي کند. اين چشمه معدني گازدار است و مي گويند آب آن براي درمان عوارض پوستي مفيد است. اين چشمه در جوار شرقي رودخانه “زاب” ميان روستاهاي هرمزآباد و کانيه گويز قرار دارد. آب اين چشمه پس از جريان در سطح زمين از خود موادي به جاي مي گذارد که روز به روز بر حجم توده مخروطي شکل آن افزوده مي شود.
آبشار شلماش
از مهمترين آبشارهاي حوزه زاب در مسير رودخانه، شلماش است که به امتداد شمال غربي و جنوب شرقي در پايين دست “ويسک” و “چشم تمو” بر رودخانه زاب مي ريزد. اين رودخانه درست روي گسل فرعي روستاي “آلمان” و روستاي “شلماش” جاري است. در نزديکي اين روستا 3 آبشار در مسافت کوتاه 200 متري نمايان هستند که آبشار جنوبي تر به علت ارتفاع فراوان و شکست شيب در مرکز آن مانند 2 آبشار ديده مي شود و آبشار شمالي تر که در اطراف آن پوشش جنگلي متراکم وجود دارد، از چشم اندازهاي طبيعي و زيباي منطقه است و هرسال تعداد بسياري از گردشگران به تماشاي آن مي آيند.
همچنين رودخانه زيباي “زاب” در مسير 400 تا 440 کيلومتري خود زيبايي هاي بسياري به وجود آورده است و زلالي و سردي سرچشمه اين رود در روستاي “بيوران سفلي” مثال زدني است.
رودخانه زاب
اين رودخانه به دليل واقع شدن در بخش مياني به واسطه کوه هاي بلند جنگلي دره اي ژرف به وجود آورده که تا قسمت فعلي امتداد يافته است. مهمترين تنگه اين بخش “تنگه گرژال” است که به تازگي سدي بر روي آن ساخته مي شود. شاخه اي از (زاب) صغير از کوه هاي شمال غرب پيرانشهر سرچشمه مي گيرد. همچنين آب شعبه هايي مانند “چم لاوين” و “چم بادين” به تنگه گرژال مي ريزد. اين رود در دشت “کلوي” در 6 کيلومتري سردشت و در پيچ و خم کوهستان جريان دارد و با پيوستن شعبه هاي ديگري به آن مانند چم، شلماش و زرگه، مرز بين ايران و عراق را در منطقه “آلان” پديد آورده است. اين رودخانه از طريق “چم تيت” وارد خاک عراق شده و با رودهاي ديگر به درياچه “دوکان” عراق مي رسد و بعد به دجله مي پيوندد. در کنار همين رود ابومسلم خراساني، مردان بن حمار آخرين خليفه اموي را شکست داد. روي رودخانه زاب صغير 3 پل ساخته شده است: “پل قلاتاسيان” را در اواسط قرن سيزدهم شيخ مولانا صادق از مريدان شيخ يوسف شمس الدين برهان ميان روستاهاي بني آوا و موسالان ساخت. “پل فلزي” که در سه راهي سردشت- مهاباد- بانه است از سوي عزيزخان مرکي سردار کل از رجال معروف دوره قاجاريه و داماد ميرزا تقي خان خراساني ساخته شده است. سومين پل نيز “پل تيت” در 6 کيلومتري روستاي “ميتوش” است. رودخانه زاب در مسير خود از پيرانشهر، سردشت تا عراق چشم اندازهاي بسيار زيبا را به وجود آورده که بويژه در فصل بهار بسيار تماشايي است.
حمام قديمي سردشت
حمام قديمي جنب کاروانسراي الياس آقا (پارک شهر) به دستور عزيزخان مرکي سردار کل والي کردستان ساخته شده و در سال 1378 در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است.
روستاي بيوران
در شرق شهرستان سردشت روستاي سرسبز و خوش آب و هوايي به نام “بيوران” است که سرچشمه معروفي دارد. آب اين سرچشمه در وسط تابستان آنقدر سرد است که کمتر کسي مي تواند دست هايش را به مدت يک دقيقه در آن نگه دارد.
پل قلاتاسيان
جلگه اصلي “زاموا” که رودخانه “زاب” کوچک در آن جاري است در بخش مياني در ميان کوه هاي بلند جنگلي، دره اي ژرف به وجود آورده که با شتر گلوهاي متعدد تا قسمت سفلي امتداد يافته است. مهمترين تنگه اين بخش تنگه مشهور گرژال است. يکي از پل هاي باقيمانده بر روي اين رودخانه پل “قلاتاسي” يا “قلاتاسيان” است. اين پل شمالي، جنوبي است و در حقيقت به استثناي يکي از ستون هاي شمالي که سنگ چيني ملات آن تقريبا از پايه شروع شده است بقيه ستون ها را سنگ هاي طبيعي دو طرف پل که ناشي از شيب تند کوهستاني و آخرين دامنه آن است با 3 ستون سنگي نيمه تمام طبيعي که هر کدام با سنگ چيني محکم پايه هاي اصلي پل را تشکيل مي دهند. اين پل که به نام روستاي قلاتاسي خوانده مي شود بر سر راه قديمي ميرآباد به مهاباد در قسمت شمالي رودخانه “زاب” کوچک بنا شده است. تاريخ ساخت پل درست مشخص نيست اما آنچه مسلم است در اواسط قرن سيزدهم هجري به دستور شخص نيکوکاري به نام شيخ مولانا ساخته شده که به همين جهت به نام پل “مولانا” شهرت دارد.