یادگیری الکترونیکی

[آبجی]

اینترنت در عرصه های آموزشی نیز چالش های جدیدی را ایجاد کرده است . استفاده از زیرساخت اینترنت برای آموزش ، در سالیان اخیر مورد توجه کارشناسان و مراکز علمی قرار گرفته است. آموزش الکترونیکی ، آموزش مبتنی بر کامپیوتر (CBT) ، آموزش مبتنی بر اینترنت (IBT) و آموزش مبتنی بر وب (WBT) نمونه اسامی انتخاب شده برای روش های جدید آموزشی می باشند . آموزش ( یاد دادن و یاد گیری ) ، طی سالیان آینده با انقلابی بزرگ روبرو خواهد شد. امکانات سخت افزاری و نرم افراری موجود، بشریت را به سمت یک انقلاب بزرگ آموزشی سوق می دهد.
آموزش های Online از سال 1990 مطرح و همزمان با رشد تجهیزات و امکانات مربوطه در دهه گذشته ، گام های موثری در این زمینه برداشته شده و اینک در نقطه عطفی قرار گرفته است . آشنائی با سیستم های آموزشی جدید برای تمامی دست اندرکاران امر آموزش ، حائز اهمیت است . اگر دانائی را عین توانائی بدانیم ، جوامعی از بشریت به توانائی و خود باوری خواهند رسید که زیر ساخت مناسبی را برای سیستم های آموزشی خود انتخاب و بر همین اساس حرکات هدفمند و سیستماتیک آموزشی را با تاکید بر عناصر متفاوت موجود در یک سیستم آموزشی ، آغاز نمایند. آموزش الکترونیکی فرصت مناسبی را برای تمامی دست اندرکاران سیستم های آموزشی فراهم نموده است تا بتوانند با بهره گیری از آخرین فن آوری های موجود ، مهمترین رسالت خود را که همان آموزش است با سرعت و کیفیتی مطلوب در اختیار متقاضیان قرار دهند .


آموزش الکترونیکی چیست ؟
آموزش الکترونیکی ، امکان فراگیری مستقل از زمان و مکان را برای دانش پژوهان فراهم می آورد. جایگاه کامپیوتر در آموزش های الکترونیکی بسیار حائز اهمیت است . با پیکربندی مناسب کامپیوتر ( سخت افزار، نرم افزار و شبکه )، امکان استفاده از آموزش های الکترونیکی برای علاقه مندان فراهم می گردد. عملکرد کامپیوتر در آموزش های الکترونیکی نظیر عملکرد موبایل در ارتباطات است . با استفاده و پیکربندی مناسب موبایل امکان برقراری ارتباط مستقل از زمان و مکان خاص برای افراد بوجود می آید.
آموزش الکترونیکی می تواند مبتنی بر سی دی رام ، شبکه ، اینترانت و یا اینترنت باشد. آموزش الکترونیکی برای ارائه محتوی از عناصر اطلاعاتی با فرمت های متفاوت نظیر: متن ، ویدئو ، صدا، انیمیشن ، گرافیک و محیط های مجازی و یا شبیه سازی شده استفاده می نماید. تجارب بدست آمده از آموزش های الکترونیکی بمراتب گسترده تر از تجارب آموزشی بدست آمده در یک کلاس درس سنتی است . آهنگ فراگیری در سیستم های آموزشی الکترونیکی از یک روند مشخص و سیستماتیک تبعیت کرده و مخاطبان خود را با هر نوع سلیقه و گرایش بسرعت جذب می نماید.
آموزش های الکترونیکی رمز موفقیت خود را در شیوه ارائه ، نوع محتویات و توزیع ( عرضه ) مناسب می دانند. در آموزش های الکترونیکی از اغلب مسائل موجود در آموزش های سنتی نظیر : سخنرانی های یکطرفه ، تعامل و ارتباط ضعیف با فراگیران ، اجتناب می گردد. با استفاده از نرم افزارهای مربوط به سیستم های آموزش الکترونیکی می توان بسرعت محیط های آموزشی موثر و کارآ را با بهره گیری از عناصر متفاوت آموزشی ایجاد کرد.
سطوح آموزش الکترونیکی
آموزش الکترونیکی در چهار گروه عمده طبقه بندی می گردد. گروه های فوق سطوح متفاوت آموزشی از ابتدائی تا سطوح پیشرفته را تضمین می نمایند :


پایگاه های دانش . پایگاه های دانش و اطلاعات خود بعنوان یک آموزش واقعی در نظر گرفته نمی شوند. بانک های اطلاعاتی شکل اولیه ای از آموزش الکترونیکی می باشند. بانک های اطلاعاتی فوق را می توان در سایت های نرم افزاری متعدد، در اینترنت مشاهده نمود. بانک های اطلاعاتی با یک روش سیستماتیک قادر به ارائه توضیحات و راهنمائی های ضروری در ارتباط با سوالات مطرح شده در رابطه با نرم افزار می باشند. در این راستا دستورالعمل های لازم به منظور انجام عملیات خاص توسط یک نرم افزار بصورت مرحله به مرحله در اختیار متقاضیان قرار می گیرد.بانک های اطلاعاتی فوق ، اغلب بصورت متعامل با کاربران خود ارتباط برقرار می نمایند. مثلا" کاربران می توانند کلمات مورد نظر خود را در بخش مربوطه تایپ تا زمینه جستجو در بانک اطلاعاتی فراهم گردد. در این راستا امکان انتخاب موضوع مورد علاقه بر اساس لیست های مرتب شده ( موضوعی و یا الفبائی ) نیز وجود دارد.
حمایت فنی online . حمایت online نیز نوع خاصی از آموزش الکترونیکی بوده که در مواردی شباهت هائی با پایگاه های دانش ، دارد. برای پیاده سازی حمایت های فنی online ، از روش های متعددی نظیر : تالارهای مباحثه ، اتاق های گفتگو ، سیستم های BBS ، پست الکترونیکی و یا ارسال پیام فوری و زنده ، استفاده می شود. سیستم های فوق تعامل بمراتب بیشتری را نسبت به پایگاه های دانش با مخاطب ، برقرار می نمایند.
آموزش نامتقارن . سیستم فوق در آموزش های اولیه الکترونیکی استفاده می گردید. در روش فوق امکان خود آموزی با محوریت فراگیران فراهم می گردد. برای پیاده سازی و اجرای سیستم فوق از امکانات و روش های متعددی نظیر : آموزش های مبتنی بر CD-ROM ، اینترانت و یا اینترنت استفاده می گردد. دستیابی به مجموعه ای از دستورالعمل ها به منظور انجام یک عملیات خاص از طریق سیستم های BBS ، گروه ها و تالارهای متفاوت مباحثه و پست الکترونیکی نمونه هائی از امکانات ارائه شده توسط سیستم های فوق می باشند. در برخی موارد سیستم های فوق ، بصورت کاملا" خود آموز بوده و از لینک های خاصی برای مراجعه به منابع متفاوت استفاده می گردد. دراین نوع سیستم ها، از مربیان آموزشی که بصورت زنده فعالیت های آموزشی فراگیران را مدیریت می نمایند ، استفاده نمی گردد. چارچوب و ساختار ارائه موضوع و محتوی اغلب بصورت خودآموز با هدایت لینک های تعریف شده در موضوعات متفاوت است .
آموزش همزمان . آموزش همزمان بصورت بلادرنگ با کمک یک مربی آموزشی که بصورت زنده ناظر تمام فعالیت های آموزشی فراگیران است انجام می گیرد. در سیستم فوق ، فراگیران با ورود به کلاس مجازی ، قادر به برقراری ارتباط مستقیم با مربی و سایر فراگیران موجود در کلاس خواهند بود. در این نوع آموزش الکترونیکی، تمام ویژگی های یک کلاس درس بصورت مجازی شبیه سازی و در اختیار مربی و فراگیران قرار می گیرد . مثلا" می توان بصورت مجازی دست خود را برای سوال کردن بالا برده و یا حتی از یک تخته سیاه مجازی استفاده و محتویات نوشته شده بر روی آن را مشاهده نمود. جلسات آموزشی ممکن است صرفا" در حد و اندازه یک جلسه بوده و یا هفته ها ، ماه ها و یا حتی سال ها ، بطول انجامد. این نوع آموزش ها معمولا" از طریق وب سایت های اینترنت ، کنفرانس های صوتی و یا تصویری ، اینترنت تلفنی انجام می گیرد.

روانشناسی یادگیری
چه نوع تحولات و یا اتفاقاتی در مغز انسان در زمان فراگیری ، بوجود می آید؟ آموزش در ابتدا نیازمند محرک های لازم است .به منظور فراگیری موثر و کارآ ، محرک های موجود می بایست نگهداری گردند. متاسفانه سیستم های نرونی ( عصبی ) موجود در مغز که مسئول کنترل محرک ها و ذخیره سازی اطلاعات در حافظه می باشد ، بسرعت دچار خستگی می گردند ( پس از گذشت چند دقیقه ). بدین ترتیب آنها نیازمند بازسازی در فواصل بین سه تا پنج دقیقه می باشند ، در غیر اینصورت میزان پاسخگوئی و فراگیری آنها دچار افت می گردد. آنها بسرعت بازسازی می گردند ،سیستم آموزشی می بایست بسرعت با خستگی و دلزدگی بوجود آمده برای فراگیران برخورد مناسب را داشته ، تا امکان یادگیری موثرتر بوجود آید.
یادگیری بر اساس الگو ها ، موثرترین مدل یادگیری محسوب می گردد. در این روش، الگوها از مجموعه ای به مجموعه دیگر جابجا می گردند. الگوهائی که نرون های مربوط بخود را مسئول پاسخگوئی خواهند کرد ، از اطلاعات متفاوت در محل های متفاوت مغز استفاده می نمایند . مثلا"


گوش دادن به یک حقیقت . زمانیک آرد با تخم مرغ ترکیب می گردد ، خمیری بوجود می آید که می توان آن را به قطعاتی به منظور ایجاد ماکارونی برش داد.
ارتباط یک مفهوم با یک حقیقت . غذا که دارای کربوهیدرات بالائی است ، برای تولید انرژی بدن لازم است .
تجسم دو چیز بایکدیگر . تیم های ورزشی به انرژی سریع نیاز داشته و آن را از طریق کربوهیدرات تامین می نمایند، بنابراینن قبل از بازی یک وعده غذا مناسب خواهند داشت .

سیستم های فوق با یکدیگر مرتبط بوده و از طریق همکاری بایکدیگر حافظه را شکل خواهند داد ( یادگیری ) هدف شکل دهی حافظه ، در هریک از سیستم های نرونی مربوطه است . بنابراین اطلاعاتی که بگونه ای طراحی می گردند تا از یک سیستم نرونی به سیستم نرونی دیگر حرکت نمایند، دارای کارآئی بیشتری در رابطه با یادگیری می باشند.
یادگیری الکترونیکی به چه صورت نگهداشت اطلاعات را بهبود می بخشد ؟
آموزش علاوه بر استفاده از سیستم های نرونی مورد نیاز ، مستلزم استفاده از عناصر دیگر نظیر : ارتباط متقابل ، تخیل و فیدبک است . یادگیری الکترونیکی با استفاده از عناصر متفاوت ، که باعث ایجاد عناصر جدید آموزشی می گردد ، فرآیند فراگیری را حذاب تر خواهد کرد. ایجاد جذابیت در یادگیری یکی از دلایل موفقیت آموزش های الکترونیکی است . در صورتیکه از عناصر جدید در سیستم های آموزش الکترونیکی استفاده نگردد ، عملا" جذابیت های لازم برای آموزش را از دست داده ایم . برای موفقیت در آموزش های الکترونیکی نکات زیر می بایست مورد توجه قرار گیرد.


بررسی نوع محتویات . استفاده از تصاویر ، صدا و متن و ترکیب مناسب آنها با یکدیگر پیامدهای مثبتی را بدنبال خواهد داشت .
ارتباط متفابل با فراگیران بگونه ای که ایجاد محرک های لازم را تضمین نماید. استفاده از بازیها ، امتحانات کوتاه مدت برای اخذ فیدبک سریع از فراگیران مناسب ترین روش برای سنجش میزان موفقیت در آموزش است .
ایجاد فیدبک های سریع . دوره های آموزش الکترونیکی می بایست از روش هائی به منظور اخذ فید بک سریع استفاده تا در صورت اشکال و یا عدم موفقیت ، سریعا" نسبت به برطرف نمودن آن اقدام نمایند. فیدبک های مربوطه می بایست در سریعترین زمان ممکن اخذ گردند. آموزش در هر مرحله بر اساس آموزش در مرحله قبل ایجاد می گردد. بنابراین تشخیص و اخذ فیدبک های سریع ، مراحل متفاوت آموزشی را بدرستی تبین خواهد کرد. در صورتیکه در یک مرحله موفقیتی حاصل نشده باشد ، مرحله بعد که بر اساس مرحله قبل ایجاد شده است ، در امر آموزش توفیق چندانی ایجاد نخواهد کرد.
ارتباطات صمیمی با سایر فراگیران و مربیان الکترونیکی . استفاده از اتاق های گفتگو ، تالارهای مباحثه ، پیام های فوری و پست الکترونیکی در ایجاد ارتباط متقابل با فراگیران الکترونیکی بسیار موثر و کارساز خواهد بود.ایجاد کمیته های Online بطرز چشمگیری در عملکرد برنامه های آموزشی تاثیر خواهد داشت .

آموزش های الکترونیکی به فراگیران این امکان را خواهد داد تا هر فرد با توجه به مسایل و توانائی خود ، آهنگ یادگیری را خود مشخص نماید. در چنین مواردی ، فراگیران در صورتیکه به دلایلی ، چند روزی از سیستم استفاده ننمایند و از آموزش دور باشند ، پس از برطرف شدن مشکلات ، مجددا" قادر به ادامه آموزش خواهند بود. دوره های آموزشی مبتنی بر آموزش الکترونیکی دارای عناصر قابل کنترلی بوده که توسط کاربران استفاده می گردند. عناصر کنترلی فوق در کلاس ها ی آموزش معمولی استفاده نشده و با استفاده از آنان در آموزش های الکترونیکی ، فراگیران قادر به کنترل فرآیند آموزش ، خواهند بود. قابلیت تنظیم آهنگ آموزش توسط فراگیران یکی از دلایل مهم در رابطه با موثر بودن آموزش های الکترونیکی است .
یکی دیگر از عناصری که آموزش های الکترونیکی از آن استفاده می نمایند ، برقراری ارتباط و تعامل متقابل با فراگیران است . میزان و نحوه ارتباط متقابل با فراگیران از حالات ساده که صرفا" کلیک کردن بر روی یک سوال است ، شروع و تا اجرای یک فایل انیمیشن و یا اجرای یک پردازه ادامه خواهد یافت. استفاده از بازیهای محاوره ای که پیام های آموزشی را بر اساس محتویات دوره آموزشی در اختیار فراگیران قرار می دهند ، نیز از جمله روش های موجود برای ارتقاء سطح کیفیی آموزش های الکترونیکی است .
آموزش الکترونیکی ، از تجارب و تحقیقات بعمل آمده طی سی سال گذشته در امر آموزش استفاده نموده است . در تحقیقات بعمل آمده، به منظور ارتقای سطح کیفی آموزش و سرعت در انتقال آموزش ، راهکارهای زیر توصیه شده است :


استفاده از رنگ ها و ترکیبات خاص رنگ
ترکیب تصاویر و کلمات
ترکیب صدا ، صوت ، موزیک با تصاویر
استفاده از چندین نوع عناصر اطلاعاتی آموزشی
استفاده از لی اوت های ( چارچوپ ) مناسب که براحتی با حرکت طبیعی چشم بتوان آنها را مشاهده نمود.

مزایای آموزش الکترونیکی
آموزش الکترونیکی نسبت به آموزش های سنتی دارای مزایای عمده ای است . انعطاف پذیری و حذف تردد های بی مورد و پر هزینه برای شرکت در دوره های آموزشی ، از مهمترین مزایای آموزش های الکترونیکی است . آموزش الکترونیکی دارای مزایای متعدد دیگری نیز می باشد :


هزینه تولید دوره های آموزش الکترونیکی گران نبوده و با استفاده از نرم افزارها و ابزارهای موجود می توان پس از تهیه نرم افزار مربوطه ، اقدام به تولید دوره های آموزش الکترونیکی کرد.
فراگیران قادر به تنظیم آهنگ یادگیری خواهند بود. اکثر برنامه های آموزش الکترونیکی را می توان در زمان نیاز به آنها ، استفاده کرد .
سرعت فراگیری آموزش الکترونیکی نسبت به آموزش های سنتی بمراتب بیشتر بوده و حداقل 50 در صد بهبود و سرعت را بدنبال خواهد داشت . فراگیران دوره های آموزش الکترونیکی می توانند موضوعات و مطالبی را که نسبت به آنها آنشائی دارند ، مطالعه نکرده و صرفا" بر روی موضوعاتی متمرکز گردند که نسبت به آنها آشنائی وجود ندارد.
آموزش های الکترونیکی از پیام های یکنواخت به منظور ارتباط با مخاطب استفاده می نمایند. ( حذف سلایق و تجارب فردی در مقایسه با آموزش های سنتی )
آموزش های الکترونیکی مستقل از پارامترهای زمان و مکان بوده و در هر زمان و هر محل می توانند مورد استفاده قرار گیرند.
بهنگام سازی دوره های مبتنی بر آموزش الکترونیکی بسرعت و بسادگی انجام می گیرد. موضوعات و محتویات تغییر یافته بسرعت بر روی سرویس دهنده مربوطه قرار گرفته و فراگیران بلافاصله از نتایج آن بهره مند خواهند شد. آموزش های الکترونیکی مبتنی بر CD-ROM در زمان بهنگام سازی و توزیع هزینه های بالائی را بر سازمان و یا موسسه آموزش دهنده و فراگیران تحمیل خواهد کرد. روش فوق در مقایسه با آموزش های مکاتبه ای مقرون بصرفه خواهد بود.
آموزش های الکترونیکی باعث افزایش قدرت نگهداشت اطلاعات در فراگیران می گردد. در این راستا از عناصر متفاوتی نظیر : صوت ، تصویر ، امتحانات کوتاه مدت ، ارتباط متقابل با فراگیر و سایر موارد برای تاکید مجدد در فراگیری هدفمند استفاده می گردد. در صورتیکه فراگیران بخش هائی از یک دوره آموزشی را بدرستی فرا نگرفته باشند ، می توانند در زمان دلخواه مجددا" بخش مربوطه را مطالعه نمایند.
مدیریت برنامه های آموزش الکترونیکی برای گروه های زیادی از دانشجویان ، بسادگی انجام خواهد شد. دنبال نمودن وضعیت آموزشی دانشجویان و میزان پیشرفت بوجود آمده ، زمانبندی و اختصاص دوره های آموزشی برای پرسنل و کارمندان یک اداره و دنبال نمودن وضعیت پیشرفت آنها و سایر موارد مربوط به مدیریت آموزشی بسرعت و بسادگی محقق می گردد.

برنامه ریزی دوره های آموزشی
برنامه ریزی ، مهمترین مرحله ایجاد هر نوع برنامه آموزشی است . انتقال محتویات استفاده شده در آموزش های سنتی بر روی صفحات نمایشگر کامپیوتر ، بزرگترین پیامدهای منفی و نتایج اشتباه را بدنبال خواهد داشت. محتویات دوره های آموزش الکترونیکی می بایست با استفاده از عناصر مربوطه بدرستی انتخاب و طراحی شده و در محیط مورد نظر نصب گردند. ماهیت و نوع ارائه موضوع و محتوی در آموزش های الکترونیکی با آموزش های سنتی با یکدیگر کاملا" متفاوت بوده و می بایست دقت گردد که همان آموزش های سنتی بنام آموزش الکترونیکی استفاده نگردد.
اولین مرحله ...
قبل از اینکه چیزی روی کاغذ قرار گیرد ، می بایست مخاطبان آموزشی مشخص گردند. طراحان و پیاده کنندگاه دوره های آموزش الکترونیکی با آشنائی با مخاطبان و میزان توانائی های آنان ، قادر به ارائه برنامه آمورشی مناسب برای آنها خواهند بود. ( یک پزشک قبل از ملاقات بیمار و بررسی بیماری وی ، قادر به تجویز نسخه داروئی مناسب نخواهند بود. ) . پس از مشخص نمودن موارد فوق می بایست عناصر و آیتم های دوره های آموزشی مشخص گردند. مخاطبان آموزشی می بایست نسبت به عناصر و آیتم های انتخابی آشنائی لازم را داشته باشند ، چراکه عناصر فوق بعنوان ابزار در یک سیستم آموزش الکترونیکی استفاده می گردند نه هدف ! . استفاده از ابزارهای ناشناخته برای آموزش قطعا" نتایج مثبتی را برای فراگیران الکترونیکی بدنبال نخواهد داشت .
برنامه های آموزشی طراحی شده می بایست در ابتدا ، روش و یا روش های ارائه ( توزیع ) اطلاعات را برای مخاطبان مشخص نماید.( آموزش مبتنی بر وب ، آموزش مبتی بر شبکه ، آموزش مبنتی بر CD-ROM ). در این راستا لازم است به محدودیت های سخت افزاری فراگیران نیز توجه گردد. پهنای باند موجود دارای نقش بسیار مهمی در میزان موفقیت دوره های آموزش الکترونیکی است که از برنامه های چند رسانه ای ( مالتی مدیا ) استفاده می نمایند.
سازماندهی ، سازماندهی ، سازماندهی
محتویات و موضوعات مورد نظر جهت آموزش را می بایست به بخش ها و ماژول های مجزا تقسیم تا بتوان آنها را با استفاده از عناصر و آیتم های مورد نظر ، نمایش داد . مثلا" با استفاده از نرم افزارهای موجود برای طراحی دوره های مبتنی بر آموزش الکترونیکی می توان برنامه آموزشی خود را به چندین کتاب تقسیم و هر کتاب شامل فصل ها و صفحاتی باشد. کتاب ، فصل و صفحه نمونه ای از سازماندهی محتویات برای ارائه به فراگیران الکترونیکی می باشد. بهرحال محتویات مورد نظر جهت ارائه را می بایست به بخش های مفهوم دار تقسیم و در ادامه تمام بخش های فوق را در یک دوره آموزشی الکترونیکی با توجه به جایگاه مربوطه استفاده کرد. ماژول های ایجاد شده ، نباید زمانی بیش از بیست دقیقه را دارا بوده تا فراگیران بتوانند با علاقه و رغبت بیشتر و بدون خستگی مطالب دوره آموزشی را دنبال نمایند.
روش حرکت بین محتویات یک دوره آموزش الکترونیکی ، یکی دیگر از نکات مهم در زمان سازماندهی یک دوره آموزشی است . در صورتیکه حرکت بین محتویات یکد دوره به سختی انجام گیرد ، فراگیران تمایلی به ادامه دادن نداشته و با فشردن صرفا" یک کلید از دوره خارج خواهند شد. طراحی مکانیزم مناسب برای حرکت بین محتویات و تست و بررسی آن از ابعاد متفاوت ، یکی از مهمترین مراحل در سازماندهی یک دوره آموزشی است . ( ما دوره آموزشی را برای استفاده دیگران طراحی خواهیم کرد ، توجه به خواست فراگیران و پیش بینی تسهیلات و امکانات مربوطه نتایج مثبتی را بدنبال خواهد داشت) .
ارتباط متقابل با فراگیران و استفاده مناسب از رسانه های اطلاعاتی
پس از برنامه ریزی و سازماندهی یک دوره آموزشی می بایست در ادامه نحوه ایجاد تعامل با فراگیران ، انیمیشن ، صوت و ویدیو را در یک برنامه آموزشی مشخص کرد. در این راستا لازم است ، برای بیان یک حقیقت از روش های متفاوت ارائه مطلب استفاده تا هر یک با توجه به جایگاه خود ، سهمی در آموزش داشته باشند. مثلا" می توان موضوع و یا آیتم مورد نظر را بصورت یک متن ساده بر روی صفحه نشان داده و در ادامه از فایل های صوتی و تصویری مرتبط با موضوع فوق برای ایجاد ارتباط با موضوع و کمک به درک و شناخت حقیقت و یا موضوع مورد نظر استفاده کرد. در ادامه می بایست شرایطی را فراهم نمود که فراگیران ، استنباط و برداشت خود را از موضوع ، ایجاد و ارائه نمایند. در این راستا می توان از امتحانات کوتاه مدت استفاده و از فراگیران درخواست کرد که استنباط و برداشت خود را از ترکیب دو حقیقت به دو شکل متفاوت ( موضوع یکبار بصورت متن ارائه و از صوت و تصویر برای ارائه همان موضوع و از ابعاد دیگر استفاده شده است ) را بیان نمایند. در سیستم فوق در زمان آموزش از دو مکانیزم متفاوت با توجه به میزان مفید بودن هر یک استفاده شده است . در ابتدا سعی شده است که اصل حقیقت و یا موضوع در ذهن محاطب قرار گیرد ( موج اول یادگیری و استقرار در سیستم نرونی مغز) ، در ادامه با استفاده از امکانات صوتی و تصویری سعی شده است که یک ارتباط منطقی با اصل موضوع برای فراگیران ایجاد و از این طریق موارد جدیدی در ذهن آنها قرار گیرد ( موج دوم یادگیری و استقرار در سیستم نرونی مغز ) ، در نهایت می بایست با ایجاد محرک های لازم ، موج اول و دوم ایجاد شده را به یک جریان موجی همگن در مغز تبدیل تا با فعال شدن موج جدید ، اطلاعات فراگرفته شده و مستقر در بخش های متفاوت مغز باعث فراگیری موارد جدید و ترکیبی خواهد شد. بازیابی اطلاعات فراگرفته شده بر اساس سیستم فوق ، بسرعت و با دقت و صحت بالا انجام خواهد شد.
استفاده از متن
استفاده از متن در دوره های مبتنی بر آموزش الکترونیکی دارای جایگاه خاص و مهمی است . یکی از مشکلات موجود در این زمینه استفاده اغلب پیاده کنندگان دوره های آموزش الکترونیکی از محتویات موجود آموزشی و استقرار آنها بر روی صفحات نمایشگر کامپیوتر است . حداکثر میزان ارتباط متقابل با فراگیران ، مطالعه و خواند ن متن بر روی صفحه نمایشگر و کلیک نمودن برای رفتن به صفحه بعد است . در دوره های آموزش الکترونیکی می بایست از متن استفاده کرد .در این راستا لازم است مسئولیت بیشتری ( دارای مفهوم بیشتر ) به متن ها سپرده شود. متن های موجود در هر صفحه نباید بیش از شش خط بر روی صفحه بوده و به منظور فراگیری مناسب آنان می بایست از سایر عناصر و امکانات ارائه موضوع و محتوی استفاده کرد. متن های ارائه شده نباید بصورت انیمیشن بر روی صفحه ظاهر گردند. نمایش و یا عدم نمایش متن ها در فواصل زمانی و با توجه به اخذ فیدبک های لازم از فراگیران و یا استقرار متن در بخش دیگری از صفحه با توجه به شرایط آموزشی بوجود آمده می تواند نتایج مثبتی را در امر آموزش بدنبال داشته باشد . در صورتیکه فراگیران پاسخ های نادرست به سوالات ارائه شده را ارائه دهند ، می توان با نمایش متن و یا توصیحات کمکی آنها را از نوع اشتباه انجام شده در سریعترین زمان ممکن آگاه ساخت . برای تمام متن های استفاده شده در یک دوره آمورشی می بایست ایندکس مناسبی ایجاد تا در صورت تمایل و یا ضرورت توسط فراگیران با استفاده از روش های جستجو مورد استفاده قرار گیرد.
استفاده از صوت
استفاده از صوت در جایگاه مناسب ، اثرات مثبت آموزشی را بدنبال خواهد داشت . با ترکیب بهینه کلمات نوشتاری و صوتی قابلیت نگهداشت و بازیابی اطلاعات ذخیره شده در حافظه بیشتر خواهد شد. در یک دوره آموزش الکترونیکی می بایست محل و میزان ( حجم ) اطلاعات صوتی مورد نظر برای ترکیب با سایر عناصر اطلاعاتی را بدقت مشخص کرد. در صورتیکه برنامه آموزشی مبتی بر وب باشد ، می بایست برای ارائه محتویات صوتی از پهنای باند قابل قبولی استفاده گردد. استفاده از منابع اطلاعاتی بصورت صوت همواره بصورت مکمل آموزشی می بایست استفاده گردد. در صورت استفاده نامناسب از منابع اطلاعاتی صوتی ( هم از بعد جایگاه و هم از بعد حجم) پیامدهای منفی در امر آموزش را بدنبال داشته و اصل فدای فرع خواهد گردید.
استفاده از ویدئو
بر اساس تحقیقات و مطالعات انجام شده ، استفاده از تصاویر ویدئویی در امر آموزش بسیار مثبت و مفید خواهدد بود. با توجه به ماژول های طراحی شده برای ارائه موضوعات و محتویات متفاوت یک دوره آموزش الکترونیکی می توان از تصاویر ویدئویی در جایگاه واقعی خود استفاده کرد . در صورتیکه برنامه آموزشی ارائه شده مبتی بر محیط و بستر وب می باشد ، می بایست از پهنای باند قابل قبولی استفاده گردد. حجم قطعات ویدئویی می بایست بدرستی انتخاب و موضوعات مربوطه نیز می بایست دارای یک ارتباط منطقی و سیستماتیک با سایر عناصر اطلاعاتی یک دوره آموزشی باشند.
استفاده از انیمیشن
استفاده از عناصر گرافیکی و انیمیشن دارای جایگاهی خاص در آموزش است . مشاهده انیمیشن های آموزشی همواره برای فراگیران دوره های آموزش الکترونیکی جذاب و سرگرم کننده است . در صورتیکه برنامه آموزشی از طریق وب ارائه می گردد ، استفاده از پهنای باند مناسب لازم و ضروری است .
استفاده از امتحانات کوتاه مدت
استفاده از آزمون های کوتاه مدت بهمراه دوره های آموزش الکترونیکی به منظور اخذ فیدبک های مناسب بسیار مفید و لازم است . با اخذ فیدبک های لازم در سریعترین زمان می توان در صورت عدم موفقیت در ارائه یک موضوع و یا محتویات خاص ، اقدام به اعمال تغییرات لازم نموده تا در روند آموزش فراگیران خللی ایجاد نگردد. با برگزاری آزمون های کوتاه مدت ، می توان از روند یادگیری فراگیران نیز سریعا" آگاه و در صورت ازوم مشاوره های آموزشی و هدایت شده ای را برای آنها پیشنهاد کرد.
برخی نکات نهائی
برای ایجاد یک دوره آموزش الکترونیکی ، موارد زیر پیشنهاد می گردد :


انتخاب راهکارهای مناسب به منظور استفاده بهینه و مناسب از تجهیزات سخت افزاری ، نرم افزاری و پهنای باند قبل از برنامه ریزی
اندازه صفحات وب بیش از 40 کیلو بایت نبوده و حداکثر زمان باز شدن یک صفحه در مرورگر کاربر حدودا" 15 ثانیه باشد.
استفاده مناسب از امکانات و راهنمائی های لازم در خصوص حرکت بین منابع اطلاعاتی سازماندهی شده
دوره آموزشی می بایست بصورت کاملا" ماژولار طراحی و هر ماژول برای استفاده زمانی بیش از 20 دقیقه را بخود اختصاص ندهد.
فونت های استفاده شده می بایست ساده باشند. استفاده از فونت هائی که دارای کیفیت بالای نمایشی باشند ، توصیه می گردد.
استفاده از رنگ های مناسب برای زمینه و رویه ( نوشته ها )
استفاده از تصاویر گرافیکی ، ویدئویی و صوتی با کیفیت مطلوب
استفاده مناسب و بهینه از مثال و سایر امکانات مرتبط در یک دوره آموزشی
اخذ فیدبک های لازم در سریعترین زمان از طریق برگزاری آزمون های کوتاه مدت
عدم استفاده محض از اطلاعات مبتنی بر مالتی مدیا، همواره می بایست یک ارتباط منطقی با محتویات دوره وجود داشته باشد.
در صورت ضرورت و تشخیص می توان بهمراه آموزش های الکترونیکی از برخی روش های سنتی نیز استفاده کرد.