الكل و تاريخچه‌ي آن

[*مینا*]

http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/e/ed/AXSH030.GIF گروه -OH در یک نوع الکل
دید کلی

فرمول عمومی الکلها ، ROH است که در آن ، Rهالوژن ، هیدروکسیل‌های بیشتر یا یکی از بسیاری گروههای دیگر باشد که در شیمی آلی وجود دارد.

همه الکلها ، دارای گروه هیدروکسیل ( -OH ) هستند که به‌عنوان گروه عاملی ، خواص مشخصه این خانواده از ترکیبها را تعیین می‌کند. تغییر و تنوع در ساختار R می‌تواند بر سرعت واکنشهای الکلها و حتی در موارد معدودی ، بر نوع واکنشها تاثیر گذارد. باید توجه داشت که ترکیباتی که در آنها گروه هیدروکسیل مستقیما به یک حلقه آروماتیک متصل است، الکل نیستند؛ آنها فنل هستند و با الکلها تفاوت فاحشی دارند.
یک گروه آلکیل یا آلکیل استخلاف شده است. این گروه می‌تواند نوع اول ، دوم یا سوم باشد. ممکن است زنجیر باز یا حلقه‌ای باشد؛ ممکن است دارای یک اتم گروه عاملی -OH

اگر این واقعیت را در نظر داشته باشیم که از نظر ساختاری: الکل آمیزه ای از یک آلکان و آب-OH است که سبب خواص فیزیکی مشخصه آب می‌شود و گروه آلکیل ، بسته به اندازه و شکلش ، این خواص را تعدیل می‌کند.

گروه هیدروکسیل کاملا قطبی است و نکته بسیار مهم اینکه ، دارای هیدروژنی است که به عنصر به‌شدت الکترونگاتیو اکسیژن پیوند دارد. یک الکل با استفاده از گروه هیدروکسیل می‌تواند پیوند هیدروژنی تشکیل دهد، پیوند هیدروژنی با مولکولهای الکل همانندش و با مولکولهای خنثی و با آنیونها.
است، به‌خوبی می‌توانیم خواص فیزیکی الکلها را درک کنیم. الکل متشکل از یک گروه آلکیل شبه آلکان و یک گروه هیدروکسیل شبه آب است. از دو واحد ساختاری الکل ، این گروه دمای جوش

در میان هیدروکربنها به نظر می‌رسد که عوامل تعیین کننده دمای جوش ، عمدتا وزن مولکولی و شکل مولکولی باشند؛ این چیزی است که از مولکولهایی که عمدتا با نیروهای واندروالسی در کنار یکدیگرند، انتظار می‌رود. در الکلها نیز با افزایش تعداد کربن ، دمای جوش بالا می‌رود و با شاخه‌دار شدن زنجیر ، دمای جوش پایین می‌آید. اما نکته غیر عادی ، در مورد الکلها این است که آنها در دمایی بالا به جوش می‌آیند.

این دماهای جوش ، بسیار بالاتر از دمای جوش هیدروکربنها با وزن مولکولی یکسان است و حتی از دمای جوش بسیاری ترکیبها با قطبیت قابل ملاحظه بالاتر است. چگونه این پدیده را تبیین می‌کنیم؟ بدیهی است پاسخ این است که الکلها ، همانند آب ، مایع‌های بهم پیوسته هستند. دمای جوش بالای آنها به علت نیاز به انرژی بیشتر برای شکستن پیوندهای هیدروژنی است که مولکولها را در کنار یکدیگر نگه داشته‌اند. اگر چه اترها و آلدئیدها هم اکسیژن دارند، اما هیدروژن در آنها فقط با کربن پیوند دارد ، این نوع هیدروکربنها آنقدر مثبت نیستند که بتوانند با اکسیژن ، پیوند قابل ملاحظه ای ایجاد کنند.


http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/1/15/ethanol.gif ساختمان اتانول
مطالعه پیوند هیدروژنی در الکلها

در مطالعه پیوند هیدروژنی ، طیف بینی زیر قرمز ، نقش کلیدی بر عهده داشته است. در محلول رقیق در یک حلال غیر قطبی مانند کربن تتراکلرید (یا در فاز گاز) ، یعنی در حالتی که تجمع مولکولی ، کمینه است، به عنوان مثال ، اتانول ، نوار کششی O-H را در 3640cm-1 نشان می‌دهد. با افزایش غلظت اتانول ، بتدریج ، نوار پهن‌تر دیگری در 3350cm-1 جایگزین این نوار می‌شود. پیوند هیدروژنی با اکسیژن دوم ، پیوند O-H را تضعیف می‌کند و انرژی و بتبع آن ، فرکانس ارتعاش را پایین می‌آورد.
حل شدن الکلها

رفتار الکلها به‌عنوان حل شده نیز ، توانایی آنها برای تشکیل پیوند هیدروژنی را منعکس می‌کند. برخلاف هیدروکربنها ، الکلهای سبک با آب امتزاج‌پذیرند. از آنجا که نیروهای بین مولکولی الکلها ، همانند نیروهای بین مولکولی آب است، دو نوع مولکول با یکدیگر قابل اختلاطند: انرژی لازم برای شکسیتن یک پیوند هیدروژنی بین دو مولکول آب یا دو مولکول الکل ، با تشکیل یک پیوند هیدروژنی بین یک مولکول آب و یک مولکول الکل تامین می‌شود. اما این موضوع ، فقط در مورد اللکهای سبک ، یعنی الکلهایی که در آنها گروه -OH بخش بزرگی از مولکول را تشکیل می‌دهد، صادق است.




http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/img/daneshnameh_up/3/3b/alcohol.GIF


با بزرگتر شدن گروه آلکیل شبه آلکان ، انحلال پذیری در آب کاهش می‌یابد. از دیدگاه عملی ، خط مرزی بین انحلال پذیری و انحلال ناپذیری الکلهای نوع اول در آب را الکل چهار تا پنج کربنی در نظر می‌گیریم. الکلهای پلی‌هیدروکسی در هر مولکول بیش از یک موضع برای تشکیل پیوند هیدروژنی دارند و این ویژگی در خواص آنها منعکس است. ساده ترین دیول ، 1، 2 اتاندیول ، (اتیلن گلیکول) در 197درجه سانتی‌گراد می‌جوشد.

دیولهای سبک با آب در می‌آمیزند و آنهایی که تا هفت اتم کربن دارند، در آب انحلال‌پذیری قابل ملاحظه ای دارند. خاصیات ضد انجماد اتیلن گلیکول ناشی از دمای جوش بالا ، دمای انجماد پایین و انحلال‌پذیری بالا در آب است.


برگرفته از دانشنامه رشد

[*میترا*]

تاریخچه ی الکل:
الکل را نخستین بار ابوبکر محمدبن زکریای رازی پزشک و شیمیدان ایرانی از تقطیر شراب تهیه کرد وی آنرا الکحل نامید. بعدها یک آمریکایی بنام دکتر واندیک آن را الکل نامید.
الکل
گروه عاملی یک مولکول الکل.
اتم کربن می‌تواند به کربن‌های دیگر یا به اتم‌های هیدروژن دیگر متصل باشد.در شیمی به هر ترکیب شیمیایی که یک گروه هیدروکسیل (‎-OH‏) متصل به یک آلکیل داشته‌باشد، الکل گویند. فرمول کلی یک الکل ساده ی غیر حلقه ای ‎CnH2n+1‏ است.



در شیمی الکل‌ها در شمار گروه مهمی از ترکیب‌های شیمیایی هستند و در واکنش‌های گسترده‌ای شرکت می‌کنند و بسیاری از ترکیب‌های شیمیایی از آن‌ها به دست می‌آیند، به طوری در کتاب شیمی آلی موریسن و بوید آمده‌است که اگر به شیمیدانی بگویند او را با ده ترکیب شیمیایی دریک جزیره تنها خواهند گذاشت الکل یکی از آن‌ها خواهدبود.
به طور کلی، زمانی که نام الکل به تنهایی به کار می‌رود، معمولاً منظور اتانول است که همان الکل گرفته‌شده از جو یا عرق یا همان مشروبات الکلی می‌باشد. اتانول مایعی بی‌رنگ و فرار وبا بویی بسیار تند است که از تخمیر شکرها به دست می‌آید. همچنین گاه به هر گونه نوشیدنی که الکل داشته‌باشد، الکل می‌گویند. هزاران سال است که معمولاً الکل به عنوان یکی از عامل‌های اعتیادآور به شمار می‌آید.
الکل‌های دیگر بیشتر با صفت‌های مشخص‌کنندهٔ ویژهٔ خود می‌آیند مانند الکل چوب (که همان متانول است) یا ایزو پروپیل الکل پسوند «ول» نیز در پایان نام شیمیایی همهٔ الکل‌ها می‌آید.
تاریخچه
الکل را نخستین بار ابوبکر محمدبن زکریای رازی پزشک و شیمیدان ایرانی از تقطیر شراب تهیه کرد وی آنرا الکحل نامید. بعدها یک آمریکایی بنام دکتر واندیک آن را الکل نامید.
گرچه تاریخ تهیه شراب در به هزاران سال پیش در ایران نیز می‌رسد اما تا زمان رازی کسی الکل را خالص نکرده بود.نظریهٔ غالب بر این است که از آن‌جا که نخستین بار که زکریای رازی الکل را کشف کرد، آن را با نامِ تازیِ «الکحل» خواند و از آن‌جا آن را اعراب «الکحول» نامیده و سرانجام در فارسی الکل نام گرفت ولی از آن‌جا که در عربی «الکحول» نمی‌تواند از «الکحل» مشتق شده‌باشد این احتمال وجود دارد که این واژه از واژهٔ «الغول» که در قرآن آمده‌است گرفته شده‌باشد و ریشه‌ای اروپایی داشته باشد.
ساختار و دسته‌بندی
الکل‌ها بسته به نوع کربن که به گروه OH- پیوند دارد، به سه دسته نوع اول ، نوع دوم یا نوع سوم طبقه‌بندی می‌شوند:
· الکل نوع اول‎ CR(H)۲-OH.‏
· الکل نوع دوم‎ C(R)۲H-OH. ‏
· الکل نوع سوم‎C(R)۳-OH.
‏
خواص فیزیکی الکلها:

دمای جوش
الکل‌ها در میان هیدروکربن‌های هم وزن خود دمای جوش بالاتری دارند که آن را می‌توان به پیوند هیدروژنی الکل‌ها دانست که سبب می‌شود انرژی بیشتری برای شکستن پیوند بین مولکولی آن‌ها نیاز باشد.
زهرآگینی
الکل‌ها بیشتر بویی تند و زننده دارند و اتانول از دوران پیش از تاریخ به دلیل‌های گوناگون بهداشتی، رژیمی، مذهبی و تفریحی به عنوان نوشیدنی به کار می‌رفته‌است. هرچند استفادهٔ کم و گهگاه الکل می‌تواند بی‌زیان باشد، اندازه‌های بیشتر آن سبب مستی شده و در مقدارهای بیشتر می‌تواند به اختلالات تنفسی و حتی مرگ نیز بینجامد.
الکل‌های دیگر بیشتر از اتانول سمی‌تر هستند، که این نیز بیشتر به دلیل نیاز به زمان بیشتر برای تغییر در فرایند سوخت و ساز است و حتی گاه در فرآیندهای دگر دشت(متابولیسم) ماده‌هایی سمی می‌سازند. برای نمونه متانول که همان الکل چوب است، به وسیلهٔ آنزیم‌ها در جگر اکسایش می‌یابد و مادهسمی فرمالیدها تولید می‌کند که می‌تواند سبب کوری یا مرگ شود.
یکی از راه‌های کارا در پیشگیری از سمیت فرمالدهید، فراهم آوردن اتانول در کنار آن است چون آنزیم‌های هیدروژن‌زدایی که از متانول فرمالدهید می‌دهند بر اتانول اثر بیشتری دارند، بدین گونه از پیوند و عمل بر روی متانول پیشگیری می‌کند. در این زمان متانول باقی‌مانده وقت دفع از راه کلیه‌ها را پیدا کرده و فرمالدهید باقی‌مانده نیز به فرمیک اسید می‌شود.
نامگذاری
.
در نامگذاری الکل‌ها به روش آیوپاک، تنها در آخر نام آلکان یک «ول» افزوده می‌شود و زمانی که نیاز ذکر شمارهٔ کربنی که عامل الکلی بر روی آن قرار دارد باشیم، عدد بین نام آلکان و پسوند «ول» قرار می‌گیرد. مانند «پروپان-1-ول» برای ‎CH3CH2CH2OH‏ و «پروپان-2-ول» برای ‎CH3CH(OH)CH
کاربردها
برخی از کاربردهای الکل:· سوخت خودرو · حلال · کاربردهای پزشکی و گندزدایی · ...
.
پروتون‌زدایی
الکل‌ها می‌توانند در حضور بازهای بسیار قوی به سان یک اسید عمل کنند و تشکیل یون الکوکسی دهند. برای نمونه در واکنش سدیم هیدروکسید واتانول، سدیم جانشین هیدروژنِ مثبت(پروتون) الکل شده و سدیم متوکسی به دست می‌دهد.

واکنش‌های هسته‌دوستی
گروه هیدروکسیل الک یک گروه ترک کننده خوب است و سبب می‌شود که الکل‌ها بتوانند در واکنش‌های هسته‌دوستی شرکت جویند.
استری شدن
الکل با اسید‌های آلی در محیط اسیدی به کندی تشکیل استر می‌دهد.
=== اکسایش === الکل‌های نوع اول می‌توانند در واکنش‌های اکسایش تبدیل به آلدهید و پس از آن تبدیل به کربوکسیلیک اسید شوند هرچند که الکل های نوع دوم در واکنش های اکسایش تنها تبدیل به کتون می‌شوند ولی الکل‌های نوع سوم در واکنش‌های اکسایش شرکت نمی‌کنند.




الکل‌های نوع اول می‌توانند بدون واسطه نیز به روش‌های زیر به کربوکسیلیک اسیدها تبدیل شوند:
یک الکل با دو عامل مجاور می‌تواند در مجاورت سدیم پر اکسید(‎NaIOsub>4یا سرب تترا استات (‎Pb(OAc)) پیوند کربنش گسسته‌شده و به دو کربوکسیلیک اسید تبدیل شود.

الکل‌ها و فنول ها
اگر گروه هیدروکسیل الکل به کربنی که روی یک حلقه ی آرو ماتیک است، متصل باشد آنگاه به آن فنول گویند که در دستهٔ دیگری از ترکیب‌ها دسته‌بندی می‌شود و ویژگی‌های متفاوتی از الکل‌ها دارد.
گروه عاملی:
الکل.آلدهیئ.آلکان.آلکن.آلکی ن.آمید.آمین.ترکیب آزو.مشتقای بنزن.کربوکسیلیک اسید.سیانات.اتر.استر.آلکیل هالید.ایزوسیانید.ایزوسیانا ت.کتون.نیتریل.ترکیب نیترو.ترکیب نیتروزو.پراکسید.فسفریک اسید.مشتقهای پیریدین .سولفون.سولفونیک.سولفوکسید. تیواتر.تیول.مشتقهای تولوئن


منبـــــــــــــع (http://kimiagaran.blogfa.com)

[*میترا*]

شناخت الكل
1 - الكل و انواع آن
از نظر علم شيمى هر ماده‏اى كه در فرمول شيميايى آن عامل هيدروكسيل(OH-) وجود داشته باشد، يك الكل محسوب مى‏شود. الكل از مشتقّات هيدروكربن هاست كه در آن‏ها هرمولكول، تركيبى از چند اتم هيدروژن و كربن مى‏باشد. نهايت، يك عامل (OH) جانشين يك اتم هيدروژن مى‏گردد. و بنابر تعداد عامل (OH)، الكل‏ها را يك يا چند ظرفيت مى‏گويند.(1) (http://www.balagh.net/persian/feqh/library/13/04.htm#011) الكل انواع زيادى دارد كه ذيلاً به برخى از آن‏ها اشاره مى‏كنيم:
الف) الكل متيليك
ساده‏ترين الكل‏ها، الكل متيليك‏(2) (http://www.balagh.net/persian/feqh/library/13/04.htm#012) است كه مبناى الكل‏هاى يك ظرفيتى مى‏باشد. الكل متيليك از تقطير چوب به دست مى‏آيد و از اين رو به آن عرق چوب نيز مى‏گويند. اين ماده مايعى است بى رنگ كه در 66 درجه سانتى‏گراد مى‏جوشد، با شعله كمى آبى رنگ مى‏سوزد و چون با آب مخلوط گردد، تقليل حجم يافته و توليد حرارت مى‏كند.
الكل متيليك، در صنايع رنگ‏سازى كاربرد دارد. به علاوه سمّى است قوى كه با شرب 8 تا 10 گرم آن اختلالات هاضمه و اغلب كورى دست داده و تلف مى‏كند.
پس از الكل متيليك يا متانول بقيه الكل‏هاى يك ظرفيتى يا يك عاملى را به الكل‏هاى نوع اول، دوم و سوم طبقه‏بندى مى‏كنند.(4) (http://www.balagh.net/persian/feqh/library/13/04.htm#014) اتانول كه موضوع بحث ماست، در زمره الكل‏هاى نوع اول است. هم‏چنين الكل‏هاى دو ظرفيتى و سه ظرفيتى و ... نيز وجود دارد كه مى‏توان از ضدّيخ به عنوان الكل دو ظرفيتى (يا الكل دو عاملى اشباع) و گليسيرين به عنوان الكل سه ظرفيتى (يا الكل سه عاملى اشباع) نام برد.



ب) الكل اتيليك
اگر واژه الكل بدون هيچ پسوند يا پيشوندى به كار رود، مقصود الكل اتيليك يا اتانول‏(6) (http://www.balagh.net/persian/feqh/library/13/04.htm#016) است كه معروف‏ترين انواع الكل مى‏باشد. در آينده خواهيم ديد كه الكل اتيليك در صنايع گوناگون و در زندگى روز مرّه مردم، كاربرد زيادى دارد.
چنان كه در مقدمه اشاره شد، موضوع بحث ما در اين نوشتار منحصراً الكل اتيليك يا اتانول است. و هر كجا در اين رساله، واژه الكل را بدون افزودن كلمه ديگر به كار بريم مقصودمان همين نوع الكل مى‏باشد.
اتانول به طور طبيعى و به مقدار بسيار كم در نان (0/5 درصد)، مغزانسان و گياهان وجود دارد. علاوه بر مخمّر(7) (http://www.balagh.net/persian/feqh/library/13/04.htm#017) و بعضى باكترى‏ها، بدن انسان نيز مقدار چشمگيرى الكل توليد مى‏كند. در اكثر موارد، تمام اين توليد، مربوط به ميكروب‏هاى موجود در روده انسان مى‏باشد. براى آشنايى بيش‏تر با اين ماده، به تبيين اوصاف الكل و آثار ظاهرى الكل برجسم و روان آدمى مى‏پردازيم.
2 - ويژگى‏هاى الكل و آثار آن
الكل اتيليك در 78/3 درجه سانتى‏گراد به جوش مى‏آيد و در 114-درجه ذوب مى‏شود. الكل مطلق، آب گونه‏اى است بى‏رنگ و زود آتش‏گير، با بويى ويژه، در برودت زياد ابتدا قوام آمده و سپس مانند شيشه منجمد مى‏گردد.
الكل برخلاف پندار بعضى، اثر تحريكى بر اعضاى بدن ندارد، بلكه اثر آن تخدير يعنى تضعيف فعاليت‏هاى بدن و كاستن از دقت در انجام رفتارهاى گوناگون است. در كتاب‏هاى علمى نيز، الكل را در رديف تخدير كننده‏ها هم‏چون اِتِر و غيره مى‏آورند. يكى از دانشمندان در اين زمينه مى‏گويد: «اين واقعيت كه افراد تحت تأثير الكل، خجالتشان از بين مى‏رود و زياد حرف مى‏زنند، به علت اثر تحريكى الكل بر مغز نيست، بلكه به دليل از بين رفتن كنترلى است كه مراكز عالى مغز در ميانه‏روى و اعتدال شخص از خود انجام مى‏دهند.»
به هر حال، تمامى مشروبات الكلى، حاوى مقدارى الكل مى‏باشند و هرگونه آثار تخديرى كه از مشروبات الكلى بروز مى‏كند مربوط به وجود اين ماده در آن هاست. ميزان اين تخدير كه ما از آن به «مستى» تعبير مى‏كنيم بستگى به درصد الكل موجود در اين گونه مشروبات دارد. چنان چه شخص مقدارى الكل بنوشد، قريب‏15 آن فوراً به وسيله جدار معده داخل در خون و بقيه در امعاء وارد مى‏گردد. مقدارى هم ممكن است به وسيله ريتين يا با ادرار خارج شود. ولى قسمت اعظم آن در هر حال در بدن مى‏ماند و در آن جا متدرّجاً اكسيد شده و احتياجى به هضم و گوارش ندارد.
كبد انسان قادر است در هر ساعت، 8 گرم الكل را اكسيد كند. مقادير زيادتر در جريان خون ظاهر شده ولى غلظت كم‏تر از 0/05% علامتى در شخص به وجود نمى‏آورد. از غلظت 0/05% به بالاست كه علائمى نظير كاهش توازن اعمال فيزيكى و اختلال در ديد پيش خواهد آمد.
غلظت بالاتر از 0/25% علائم مشخصى به وجود مى‏آورد. و اگر غلظت به 1% در خون برسد، اختلال تنفسى و قلبى و نهايتاً مرگ ايجاد مى‏شود هر چند مقدار كشنده آن برحسب افراد فرق مى‏كند.
پيتركوپر نيز در اين زمينه چنين مى‏نويسد: «الكل از تمام راه‏ها جذب بدن مى‏شود ولى جذب آن از راه دهان و معده بسيار كم است. روده كوچك 80% يا بيش‏تر مقدار خورده شده را جذب مى‏كند. كم‏تر از 10% بى‏تغيير از راه ادرار و تنفس دفع مى‏شود. الكل در بافت‏ها به سرعت منتشر شده و در حدود 8 گرم در ساعت اكسيد و به گاز كربنيك و آب تبديل مى‏شود.
بدين ترتيب مهم‏ترين اثر الكل، تضعيف دستگاه اعصاب مركزى است. الكل در نتيجه تأثير برروى اعصاب، واكنش در رگ‏ها ايجاد نموده و خون را به سطح بدن جريان مى‏دهد و از اين طريق، پوست را قرمز مى‏كند و ابتداءاً در بدن ايجاد حرارت مى‏نمايد. اما اين اثر ديرى نمى‏پايد، چرا كه پس از مدّت كوتاهى، بدن حرارت خود را تا دو برابر از دست مى‏دهد.
شخصى كه الكل مى‏نوشد ابتدا فعاليت او بيش از حد معمول مى‏شود و به ترتيبى كه ذكر شد، درجه حرارت بدن بالا رفته و تنفس شديد مى‏شود. آن گاه مركز تكلّم در مغز تحت تأثير الكل قرار گرفته و شخص پرچانگى مى‏كند. سپس مركز سمعىِ مغز متأثر شده و شخص صداهاى بى‏خود مى‏شنود. بعد مركز بينايى مغز دچار اختلال گشته و شخص تصاوير موهوم مى‏بيند. و بالاخره مركز حفظ تعادل تحت تأثير الكل قرار گرفته و كسى كه مشروب الكلى نوشيده، توازن اعمال فيزيكى خود را از دست مى‏دهد.
بدين ترتيب با نوشيدن الكل، خويشتن‏دارى شخص كه به عنوان منشأ حجب و حيا در انسان پايه‏گذارى شده است، تقريباً از بين رفته و باعث بروز اعمال ناهنجار مى‏شود.
از ديدگاه متخصصين اعصاب و روان، الكل، عالى‏ترين اعمال توقفى را فلج مى‏كند و انسان را به سيرت و منش عارى از ملكات اخلاقى و برى از دانش و بينش سوق مى‏دهد. استعمال الكل موجب دگرگونى در شخصيت انسان مى‏شود و انسان با شرم و حيا را افسارگسيخته و بى‏بندوبار مى‏نمايد.
عوارض مصرف الكل، غالباً منشأ ارتكاب اعمال شنيع و ارتكاب جرايم مى‏گردد. طبق مطالعاتى كه مؤسسات جرم‏شناسى به عمل آورده‏اند، اغلب جنايات جنسى و در حدود 70% جرايم ضرب و جرح و 80% قتل‏ها، خود آزارى و ديگر آزارى‏ها در اثر استعمال نوشابه‏هاى الكلى واقع مى‏شوند. ازدياد تصادفات وسايط نقليه در كشورهايى كه مجاز به نوشيدن الكل هستند براثر مستى رانندگان مزاحم است و روى همين اصل، استعمال مشروبات الكلى را اغلب قوانين ممنوع دانسته يا محدود نموده‏اند.
در كشورهاى سويس و فرانسه اگر ميزان الكل در خون بيش از 0/5 سانتى‏گرم در ليتر خون باشد، شخص مجاز به رانندگى نيست و تكرار كننده اين جرايم از حق رانندگى براى شش ماه محروم مى‏شود. در دانمارك اين مقدار يك سانتى‏گرم و در انگلستان 0/8 مى‏باشد.
اثرات سوء نوشيدن الكل منحصر در آن چه گفتيم نيست. الكل نه تنها اعتدال روانى و تنظيم حركات و فعاليت‏هاى انسان را مختل مى‏سازد بلكه آثار مخرّب ديگرى بر دستگاه‏هاى مختلف بدن مى‏گذارد؛ به عنوان نمونه، مصرف الكل، باعث سوءهاضمه و اختلال دستگاه گوارش و كبد مى‏شود، زيرا به علت جاذب الرطوبه بودن آن، آلبومين‏هاى سلول‏هاى كبد و معده را منعقد مى‏كند. در نتيجه معده اسيدكلريدريك پس نمى‏دهد و سلول‏هاى كبد حالت مومى شكل (تشمّع كبدى) به خود مى‏گيرند.
اين است كه اسلام با نوشيدن هر نوع مشروبات الكلى، خريد و فروش و هر نوع بهره‏بردارى از آن‏ها به شدت برخورد كرده است. خمر در آيات قرآنى، پليدى و رفتار شيطانى تلقّى گرديده، نوشيدن آن، گناه كبيره قلمداد و هم‏چون قمار بازى موجب برانگيختن بذر عداوت و دشمنى دانسته شده است.
براساس روايات اسلامى، كسى كه خمر مى‏نوشد، تا چهل روز، نماز او پذيرفته نمى‏شود. بلكه در تمامى اديان الهى، هنگامى كه كامل گشته‏اند، تحريم خمر جزء برنامه‏هاى قطعى آن‏ها بوده است.(17) (http://www.balagh.net/persian/feqh/library/13/04.htm#027) نوشنده خمر در روز قيامت با صورت سياه و زبان بيرون آمده در حالى كه آب دهان او بر سينه‏اش مى‏ريزد و فرياد العطش برمى‏آورد، محشور مى‏گردد. كسى كه جرعه‏اى شراب بنوشد، روح ايمان از وى گرفته مى‏شود و روح ناپاك و پَست جايگزين آن مى‏گردد.
متاسفانه هم اكنون در كشورهاى لائيك و عمدتاً در كشورهاى غربى مقادير زيادى الكل به صورت مشروبات الكلى مصرف مى‏شود. تنها در سال 1955 در فرانسه مطابق گزارش رسمى وزارت دارايى اين كشور، تعداد 455054 مشروب فروشى داير بود؛ يعنى براى هر 86 نفر يك باب مشروب فروشى وجود داشته است.
اين در حالى است كه مصرف الكل سال به سال به طور مرتب در اين كشورها افزايش يافته است. هم اكنون دانشمندان كتاب‏هاى متعددى درباره الكلى‏سم و مسائل كيفرى و ناهنجارى‏هاى اجتماعى‏نوشته‏اند. پروفسور سيگار در كتاب خود تحت عنوان «الكلى‏سم از گذرگاه اجتماعى» الكلى‏سم را يكى از مهم‏ترين علل شكست فرانسه در جنگ دانسته و آكادمى علوم فرانسه، قطع‏نامه‏اى به همين مضمون در محكوميت مصرف نوشابه‏هاى الكلى صادر نموده است.
از لحاظ علم ژنيتك نيز، اكثر فرزندان افراد الكلى، مبتلا به روان‏پريشانى‏هاى شديد مى‏گردند و به همان جهت، عقب‏ماندگى‏هاى مختلف شعورى در آنان ايجاد مى‏شود.
3 - كاربرد الكل
از الكل، به عنوان پرمصرف‏ترين ماده شيميايى در فرايند ساخت و سنتز، جدا سازى و توليد مى‏توان نام برد.
در صنعت، الكل را جهت تهيه لاك، ورنى و رنگ‏هاى انيلين و دواجات به كار مى‏گيرند. الكل در آزمايشگاه‏ها به عنوان سوخت كاربرد دارد. ولى استفاده از آن به اين منظور، به صرفه نيست.
الكلى كه در صنعت به كار گرفته مى‏شود، از لحاظ ماهيت، هيچ تفاوتى با الكل طبى ندارد و هر دو همان الكل اتيليك يا اتانول مى‏باشند. منتها به دلايلى نظير گرفتن ماليات از نوشابه‏هاى الكلى و يا جلوگيرى از سوءاستفاده از آن‏ها، كارخانجات توليد كننده الكل، مواد سمّى، بد بوكننده (هم‏چون متانول يا عرق چوب) و مواد رنگين كننده (هم‏چون پريدين) به آن مى‏افزايند.
الكل بهترين حلال آلى است و لذا در آزمايشگاه‏ها و صنايع دارو سازى كاربرد بسيار زيادى دارد. در مواردى نيز الكل جهت محافظت از رشد ميكروبى در فرآورده‏هاى دارويى، ساخت روكش قرص‏ها، و ضدعفونى كننده پوست به كار مى‏رود.
در پزشكى نيز الكل جهت ضدعفونى كردن ابزارهاى طبى و غيره به كار گرفته مى‏شود. به علاوه قطعات تشريحى را به خوبى مى‏توان در الكل از گنديدن و عفونت محافظت نمود. هم‏چنين الكل در ساختن ادكلن‏ها و لوازم آرايشى نيز كاربرد فراوان دارد.
4 - روش‏هاى تهيه الكل
الكل اتيليك يا اِتانول اولين تركيب آلى است كه انسان تهيه نموده است، چرا كه قدمت صنعت الكل تقريباً به اندازه قدمت صنعت‏نان است.
الكل مورد بحث از راه‏هاى گوناگونى تهيه مى‏شود كه مى‏توان آن‏ها را به دو روش كلى تقسيم نمود: روش طبيعى(تخمير) و روش صنعتى. ذيلاً اين روش‏ها را مورد مطالعه قرار مى‏دهيم:
الف - روش تخمير يا فِرمانتاسيون‏
در حقيقت پديده تخمير چيزى جز تجزيه قند نيست. نهايت قند به صورت‏هاى گوناگون در طبيعت يافت مى‏شود:انگور،كشمش،خرما،جو ، برنج، سيب‏زمينى، ذرّت و مانند اين ها به ميزان زيادى قند در بردارند و لذا اين‏گونه موادمى‏تواند منابع اوليه جهت تهيه مايع الكلى باشد.
قارچ يا مخمّرها موجوداتى هستند كه قادرند به طريق بى‏هوازى رشد نمايند؛ يعنى در محيط واجد اكسيژن فراوان، مخمّرها مواد قندى را با تنفس هوازى به گاز كربنيك و آب تجزيه مى‏كنند. و در غياب اكسيژن، مواد قندى را تخمير و گاز كربنيك و اتانول يا الكل اتيل توليد مى‏كنند.
هم اكنون ثابت شده كه تخمير در واقع توسط يك آنزيم به نام «زيماز» كه توسط سلول‏هاى قارچ توليد شده عملى مى‏گردد. اين آنزيم‏ها يك نوع كاتاليزر آلى هستند كه باعث اجراى عمل و سرعت آن شده ولى خود دخالت مستقيم نمى‏كنند.
نتيجه فرايند تخمير، مايعى است كه عمدتاً محتوى آب و الكل است كه آن را خمر مى‏ناميم. ولى مواد ديگرى چون گليسيرين و اسيدسوكسينيك نيز به مقدار كم در آن يافت مى‏شود. در كنار اين‏ها ماده‏اى هم به نام روغن فوزل در نتيجه تخمير به دست مى‏آيد.
به هر حال مايع به دست آمده درجه الكلى بسيار پايينى در حد تقريبى 18 درصد دارد. براى اين كه غلظت الكل در اين مايع را كه از آن به درجه الكلى تعبير مى‏كنند، افزايش دهند، از فرايند تقطير مجزّا(25) (http://www.balagh.net/persian/feqh/library/13/04.htm#035) استفاده مى‏كنند. اساس اين عمل، تفاوت دماى جوش الكل و آب است. الكل تقريباً در 78 درجه سانتى‏گراد مى‏جوشد. در حالى كه آب براى جوشيدن بايد به دماى صد درجه برسد. از اين تفاوت نقطه جوش استفاده كرده مايع الكلى را كه همان خمر است در ديگ‏هايى ريخته و حرارت مى‏دهند. الكل كه نقطه جوش پايين‏ترى دارد سريع‏تر بخار مى‏شود. بخار به دست آمده را از لوله‏اى كه اطراف آن را هواى سرد پوشانده عبور مى‏دهند و به حالت مايع در مى‏آورند.
هر چه اين عمل را - كه «ركتيفيكاسيون» ناميده مى‏شود - بيش‏تر تكرار كنند، الكل درجه خلوص بيش‏ترى پيدا مى‏كند به طورى كه بيش‏تر الكل‏هاى كاربردى در صنايع مختلف داراى درجه خلوص 96 مى‏باشند. در حالى كه مشروبات الكلى درجه الكلى بسيار پايين‏ترى دارند؛مثلاًآب‏جو4الى‏6درص د،شراب‏16تا20درصدو عرق يا ويسكى تا 40 درصد در بردارنده ماده سكرآورالكل‏مى‏باشند.
ب - روش صنعتى
مواد اوليه جهت تهيه الكل به روش صنعتى، از منابع طبيعى نظير نفت، گاز طبيعى، ذغال سنگ و توده‏هاى زيستى به دست مى‏آيد. اين مواد طى فرايندهاى گوناگون و احياناً پيچيده به الكل تبديل مى‏شوند.(26) (http://www.balagh.net/persian/feqh/library/13/04.htm#036) در اين فرايندها ماده‏اى به نام استيلن (CH=CH) در مجاورت جيوه با آب تركيب شده و ماده ديگرى به نام استالدئيد يا اتانال به دست مى‏آيد سپس ماده مزبور را با هيدروژن تركيب و اتانول يا الكل اتيل به دست مى‏آورند.
هم‏چنين ماده ديگرى به نام اتيلن (CH2 = CH2)را در مجاورت اسيدسولفوريك با آب تركيب و از آن الكل اتيل تهيه مى‏كنند. هر دو ماده مزبور (اتيلن و استيلن) از فراورده‏هاى نفتى مى‏باشد. هم اكنون روش تخمير در تهيه الكل كم‏تر مقرون به صرفه است و بيش‏تر الكل مورد نياز صنايع به طريق شيميايى و به كمك صنايع نفت توليد مى‏گردد. ولى با اتمام ذخاير نفتى مسلّماً اهميت تخمير در ساخت الكل به مراتب بيش‏تر خواهد بود