آبجی
10th February 2010, 01:29 PM
اشاره :
از بين رفتن اطلاعات هاردديسك، يكي از بزرگترين دردسر و كابوسي است كه هر كاربر بياحتياطي ممكن است دچار آن شود.
مقدمه
تهيه نكردن نسخهي پشتيبان، جدي نگرفتن پيغامهاي خطا و نشانههاي ريز و درشت و ... ميتواند نتيجههاي وحشتناكي را براي اطلاعات با ارزش كاربران بوجود آورد!
اما بايد ديد چگونه ميتوان با عاملهاي بوجود آوردندهي آن مقابله كرد. پيغامهاي خطا راهنماي اصلي ما در رديابي مشكلها هستند، موضوع اين مقاله هم بررسي مشكلات و خطاهايي است كه براي هاردديسكها بوجود ميآيد. از اين به بعد، به اينگونه خطاها (كه مانع بالاآمدن سيستم ميشوند) خطاهاي درايوي ميگوييم. خوشبختانه در بيشتر موارد ميتوان اين مشكلات را بدون نياز به فرمت كردن و از بين بردن دادهها بر طرف كرد. اما هميشه بايد درصدي را هم براي از دست دادن داده در نظر داشت!
خطا! خطا!
خطاهاي درايوي ميتوانند به عوامل مختلفي بستگي داشته باشد. سن زياد هاردديسك، دادهاي صدمه ديده، مشكلات سختافزاري، ويروسها و .... همچنين ممكن است حتي در اثر تشخيص دادههايي سيستمي كه در روال عادي بارگذاري سيستم ايجاد مشكل ميكنند نيز چنين خطاهايي ظاهر شوند. در ادامهي مقاله شما را با انواع اينگونه خطاها آشنا خواهيم كرد.
البته بدليل زياد و مشابه بودن پيغامها، ممكن است مشكل و خطايي كه براي سخت ديسك پيش آمد است را در اين مقاله مشاهده نكنيد، به همين دليل پيشنهاد ميكنيم به دفترچه راهنماي سيستم مراجعه كنيد. اگر در آنجا هـم نتوانستيد اطلاعات لازم را بدست آوريد به سـايت پشتيباني مـايكــروسـافـت (به نشانيsuport.microsoft.com) مراجعه كرده و با وارد نمودن خطاي مورد نظر (در قسمت جستوجوي) اطلاعات مورد نياز را بدست آوريد.
1) خطاهايي كه هنگام راهاندازي و يا كاركردن در ويندوز نمايش داده ميشوند
خطاهايي كه قبل از بارگذاري سيستمعامل ظاهر ميشوند، مربوط به بايوس
(Basic Input/Output system) سيستم خواهند بود. در شكل 1 ميتوانيد نمونهاي از برنامه يك بايوس را ملاحظه كنيد. در حقيقت بايوس با بارگذاري تعداد محدودي فايل (هنگام بالا آمدن سيستم) كنترل را در اختيار ويندوز قرار ميدهد. معمولاً بيشتر خطاهاي بايوسي سبب توقف كامل سيستم شده و جلوي اجراي سيستمعامل را ميگيرند. البته خطاهايي هم وجود دارند كه فقط چند لحظه نمايش داده شده و به سرعت محو ميشوند. در چنين مواردي با شروع مجدد و استفاده از دكمهي Pause Break ميتوانيد هنگام نمايش خطا، سيستم را متوقف كرده و آنها را بطور كامل مطالعه كنيد.
http://www.computernews.ir/Files/Gallery/2009/4/H.D.DTroubleshooting01_s.jpg
شكل 1
پيغام خطا:
"HDD Controller Failure"
يا "HDD Failure"
يا "Hard Disk Install Failure"
راهحل: دليل بوجود آمدن اين خطا، عدم شناسايي هاردديسك توسط بايوس است. اولين گام ميتواند بررسي كابلهاي ارتباطي به سخت ديسك باشد، اگر از كابل IDE استفاده ميكنيد دقت داشته باشيد كه كاملاً جا رفته باشند،كابل برق را هم چك كنيد. ممكن است آنها را اشتباه و يا ناقص متصل كرده باشيد. اگر هم از كابل SATA بهره ميبريد كه كار راحتتر است ولي بدنيست از اتصال كامل آنها نيز مطمئن شويد. اگر مشكل از قسمتهاي ارتباطي هاردديسك نبود، شايد خود كابلها دچار مشكل شده باشند، بهتر است آنها را هم يك بار تعويض نماييد. در شكل 2 ميتوانيد نمونهي اين كابلها را ملاحظه كنيد.
http://www.computernews.ir/Files/Gallery/2009/4/H.D.DTroubleshooting02_s.jpg
شكل 2 : از راست به چپ ( كابل SATA، كابل Power، كابل IDE)
اگر بازهم مشكل پابرجا بود بهتر از وضعيت شناسايي هاردديسك در بايوس مطلع شويد. دستگاه را مجدداً راه اندازي كنيد و با كليد F1 و يا Del (براي بايوسهاي مختلف اين كليد ميتواند متفاوت باشد) هنگام روشن شدن سيستم، وارد صفحهي بايوس شويد. اكنون دنبال قسمت مربوط به راه اندازي درايو بگرديد. معمولاً اين قسمت براي بايوسهاي متقاوت خواهد بود، بطور مثال Advanced BIOS Features، BOIS Features SETUP، Advanced Setup و موارد مشابه. پس از ورود به اين قسمت بايد فهرستي از درايورهاي سيستمتان را ملاحظه كنيد. ابتدا نگاه بيندازيد كه هاردديسك شما با ميزان فضاي واقعياش (مثلاً 320 گيگابايت) شناسايي شده است يا خير؟
اگر هاردديسك شما بدرستي شناخته شده باشد:
به محيط اصلي بايوس بازگرديد و بدنبال قسمتي با عنوان مانند Startup Sequence، Boot Device، Boot Order و يا موارد مشابه بگرديد. در اين قسمت ترتيب ابزارهاي راه اندازي سيستم مشخص ميشود. يعني ابتدا سيستم از طريق كدام ابزار بوت شود: فلاپي، سيدي درايو ويا هاردديسك ؟ دقت كنيد كه حتماً هاردديسك (كه احتمالاً با عبارت C: نمايش داده ميشود) در اين فهرست در مرتبهي دوم يا سوم (بعد از فلاپي و سيدي درايو) قرار گرفته باشد. اگر هاردديسك را اصلاً ملاحظه نكرديد، آن را در يكي از اين سه رديف قرار دهيد. بهتر است مكان دوم و يا سوم براي آن انتخاب شود. زيرا ممكن است در آينده و در شرايطي اضطراري مانند بازيابي اطلاعات، نياز به بالا آمدن سيستم از طريق فلاپي و يا سيدي داشته باشيد.
اگر هاردديسك در فهرست مشاهده نشود:
اگر شرايط بدين ترتيب بود، سراغ گزينهي
(Auto-detect (Detect IDE Drive، IDE HDD Auto Detection
(و يا موارد مشابه) برويد و اجازه دهيد بايوس با اسكن نمودن، هاردديسك را پيدا كند. البته اگر گزينهاي مشابه موارد ذكر شده پيدا نكرديد با تغيير فهرستهاي بازشوي None به Auto كار را دنبال كنيد. اگر با اين كار هاردديسك پيدا شد كه باز به قسمت ترتيب بوت مراجعه كنيد و جايگاه مناسب را براي هاردديسك برگزينيد. اما اگر بايوس نتوانست هاردديسك را پيدا كند ممكن هاردديسك دچار آسيب ديدگي شديد شده باشد كه بايد آنرا به مراكز عيبيابي حرفهاي ارجاع داد!
پيغام خطا:
"Non-system disk"
يا "Error replace and strike a key when ready"
يا "Error Reading Media"
راهحل: دليل اين خطا عدم شناسايي ابزار بوت كننده توسط بايوس است. اولين و معمولترين امكان بوجود آمدن اين مشكل، وجود فلاپي يا سيدي غير قابل بوت در درايو ( يا حتي حافظهي فلش در صورت تعريف در بايوس) است. ابتدا تمامي ابزارهاي مديا را خارج كرده و دوباره سيستم را راهاندازي كنيد. اگر بازهم پيغام را ملاحظه كرديد اين بدان معني است كه هاردديسك توسط بايوس شناخته شدهاست اما دادههاي مورد نياز براي بوتكردن، شناسايي نميشوند. اگر هاردديسك جديدي را به سيستمتان اضافه كردهايد مطمئن شويد كه جامپرهاي آن را درست قرار داده باشيد. بدين ترتيب كه هاردديسك اوليه Master و دومي Slave باشد. اگر اينكار را انجام نداده باشيد، سيستم نميتواند درايو بوتكننده را شناسايي كند. ضمناً نگاهي هم به بايوس و قسمت مربوط به ترتيب بوتها بزنيد و بررسي كنيد ترتيب بوت به هم نخورده باشد. اگر هيچ يك از موارد اشاره شده مشكل را حل نكرد، ممكن است عاملي مانند ويروسهاي بوت سكتور، اين مشكل را بوجود آورده باشد. ويروسهاي بوتسكتور با جابجا كردن دادههاي مورد نياز سيستم براي بوت، و جايگزين كردن خودشان در آن محل، باعث فعال سازي در مراحل بوت سيستم ميشوند. اين جايگزيني گاهي بدون مختل كردن روند كلي بوت انجام ميشود و زماني هم (خصوصاً درصورت آلوده شدن يك سيستم به دو ويروس بوتسكتور متفاوت) ميتواند اطلاعات مورد نياز بوت را كاملاً از بين ببرد و بقيه ماجرا! براي حل اين مشكل به قسمت S.O.S ( كه در انتهاي مقاله قرار گرفته است) مراجعه كنيد.
پيغام خطا:
": Error Reading Drive C"
يا " : " Driver Failure C "
يا "Operating System Not Found"
راهحل: اين خطا زماني بوجود ميآيد كه بايوس ميتواند اطلاعات درايو C ( درايوي كه معمولاً سيستمعامل در آن نصب ميشود) را ببيند، ولي قادر نيست آنها را بخواند. در اين گونه موارد معمولاً اطلاعات اين درايو يا صدمه ديدهاند، يا بدسكتور در محل قرارگيري فايل بوجود آمده است و يا بطور كلي درايو موردنظر آسيب ديده است. در اين حالت نيز بهتر است براي حل مشكل به قسمت S.O.S ( كه در انتهاي مقاله قرار گرفته است) مراجعه كنيد.
البته اگر حدوداً پانزده ثانيه پس از مرحله راهاندازي، اين پيغامها را ملاحظه كردهايد، به احتمال زياد مشكل از طرف خود ويندوز است و ربطي به هاردديسك ندارد. ضمناً گاهي اوقات هم امكان دارد هنگام كاركردن با ويندوز سروكله اين پيغامها پيدا ميشود. در حالتهاي ذكر شده همانطور كه گفتيم ويندوز و يا توابع و برنامههاي جانبياش دچار مشكل شدهاند كه معمولا با نصب مجدد ويندوز ميتوان مشكلات ذكر شده را حل كرد.
پيغام خطا:
"X bytes in bad sectors" (و يا موارد مشابه)
راهحل: اگر هنگام راهاندازي سيستم، ويندوز وجود مشكلي را در درايوهاي هاردديسك تشخيص دهد، نرمافزار بررسي كنندهاي را با نام Check Disk (يا همان Chkdsk) اجرا خواهد نمود (البته به ياد داشته باشيد كه اجراي اين برنامه ميتواند به عوامل ديگري مانند خاموش شدن سيستم بدون استفاده از Shutdown و موارد مشابه هم بستگي داشته باشد).
نرمافزار اشاره شده كه از توابع خود ويندوز بحساب ميآيد با بررسي دقيق سخت ديسك، درصورت بروز مشكل پيغام اشاره شده را اعلام خواهد نمود. البته اين پيغام بخشي از يك گزارش كامل برنامه از وضعيت هاردديسك خواهد بود.
اما شايد بپرسيد مفهموم اين پيغام چيست؟ گاهي عوامل باعث ميشوند قسمتي از سكتورهاي هاردديسك قادر به نگهداري داده نباشند. اين عوامل ميتواند براثر شرايط فيزيكي مانند ضربه ديدن هاردديسك بوده و يا ريشهاي نرمافزاري داشته باشند. در اصطلاح به سكتورهاي آسيب ديده ، بد سكتور (Bad Sector) ميگويند. حال اگر بد سكتور دقيقاً در محلي باشد كه اطلاعات اصلي ويندوز در آن قرار داشته باشد، ويندوز ديگر نميتواند اجرا شود. اما اگر ويندوز به كار خود ادامه دهد معلوم ميشود كه يا سكتورهاي موردنظر ترميم شدهاند، و يا دادههاي حياتي سيستمعامل در آنجا قرار نداشته.
اگر متوجه وجود سكتور بد در هاردديسك شديد اما همچنان ويندوز قادر به راهاندازي بود، توصيه ميكنيم سريعاً از اطلاعات نسخهي پشتيبان تهيه كنيد. و شرايط را براي رفع عيب آن مهيا سازيد. اگرچه هاردديسكهاي بدسكتوري ميتوانند سالها بدون مشكل چشمگيري كار كنند، اما بهتر است ريسك نكرده و با جايگزين كردن هاردديسك جديد خيال خودتان را راحت كنيد!
همانطور كه اشاره كرديم سكتورهاي بد يا با عوامل نرمافزاري ايجاد ميشوند و يا با عوامل سختافزاري. در بيشتر موارد ميتوان با فرمت كردن و يا توسط نرمافزارهاي حرفهاي مانند HDD Regenerator آنها را برطرف نمود. اما اگر واقعاً هيچ راهي سبب اصلاح سكتورهاي مورد نظر نشد، توصيه ميكنيم هرچه سريعتر هاردديسك را تعويض كنيد. گرچه خيلي از هاردديسكهاي بدسكتور دار سالها ميتوانند بدون ايراد كار كنند، اما آنها خيلي قابل اطمينان نيستند و شايد روزي مشكل بزرگتر و بدون بازگشتي را سبب شوند!
پيغام خطا:
"Error Reading Drive X"
يا "Cannot Write To Drive X"
يا "Drive X No Present"
يا "Unrecoverable Error"
راهحل: اگر هنگام كاركردن در ويندوز با چنين پيغامهايي مواجه شديد، اين بدان معني است كه ويندوز نميتواند به اطلاعات موردنظر در پارتيشن و يا درايوي، دسترسي پيدا كند. اگر از دو هاردديسك در سيستم استفاده ميكنيد، ممكن است اطلاعات موردنظر در هاردديسك دوم قرار داشته باشد، در اين حالت ممكن است ارتباط هاردديسك دوم با سيستمتان قطع شده است. پس بهتر است كابلهاي ارتباطي آن را بررسي كنيد. اگر هاردديسك دوم بيروني (External) است بررسي كنيد كه منبع برق رسان آن سالم باشد و درگاه USB آن نيز بدرستي متصل شده باشد.
پيغام خطا:
يا"[نام برنامه ] has encountered a problem and needs to close"
"[نام برنامهي مورد نظر] has quit unexpectedly"
البته ممكن است خطاي موردنظر همراه با صفحهي آبي كه به آن
Blue Screen Of Death (يا BSOD) گفته ميشود همراه شود. تحت اين شرايط پيغامي نيز در صفحهي ديده خواهد شد «A Problem has been detected»
راهحل: اين گونه خطاها ميتواند براثر بروز مشكلي در محل ذخيره سازي «برنامهي مورد نظر» بوجود آمده باشد. البته دلايل ديگري هم ميتواند در بروز اينگونه خطاها نقش داشته باشد. بطور مثال بروز مشكل در درايو. براي حل اين مشكل به قسمت S.O.S مراجعه كنيد.
پيغام خطا:
NTLDR is Missing Press any key to restart
يا Boot: Couldn't find NTLDR please insert another disk
يا NTLDR is missing Press Ctrl Alt Del to Restart
راهحل: بهتر است قبل از هر چيز با NTLDR آشنا شويد. اين کلمه مخفف NT Loader بوده و از آن ميتوان بعنوان نرمافزاري رابط ياد كرد که از طريق سکتور بوت اجرا شده و باعث بارگذاري سيستم و در نهايت اجراي ويندوز ميشود. اما دليل بروز مشكل براي اين نرمافزار ميتواند گوناگون باشد بطور مثال:
- سيستم از منبع غير بوت (non-bootable source) اجرا شود
- عدم شناسايي سخت ديسک توسط بايوس
- خراب شدن ( Corrupt) ويا آسيب ديدن NTLDR يا فايل NTDETECT.COM
- اضافه شدن سخت ديسک جديد به سيستم و تداخل در شناسايي Master
- بوجود آمدن مشکل در کابلهاي متصل به هاردديسك
دراولين گام مطمئن شويد هيچ ابزار مديايي غير بوت (مانند فلاپي، سيدي و...) داخل سيستم نباشند، اقدام بعدي بررسي وضعيت هاردديسك در بايوس است. سپس بررسي كابلهاي متصل شده به هاردديسك، اما اگر موارد ذكر شده عامل بوجود آورنده مشكل نبودند، ممكن است عوامل ديگري مانند ويروس به فايلNTDETECT.COM آسيب وارد كرده باشند. در اين صورت ابتدا با سيدي ويندوز سيستم را راه اندازي کنيد. اكنون دکمه ي R را فشرده و به Recovery Console مراجعه نماييد. حال دکمه 1 را بزنيد، در اين لحظه با دسترسي مديريتي
(Administrator) قادر به تغييرات مورد نياز خواهيد بود.
اکنون دو فرمان زير را جدا گانه وارد کنيد، دقت داشته باشيد که کلمه E بعنوان نام گردونه سي دي است که مي تواند در هر سيستم متفاوت باشد:
Copy e:\i386\ntldr c:\
Copy e:\i386\ntdetect.com c:\
حال سي دي را خراج کرده و سيستم را مجدداً راه اندازي کنيد.
اگر سختديسک جديدي به سيستم اضافه کردهايد مطمئن شويد در آن ويندوزي
(از قبل نصب شده) وجود نداشته باشد. اگر چنين بود بايد آنرا فرمت کنيد، زيرا وجود ويندوز ديگر خود ميتواند عاملي ايجاد تداخل در راه اندازي سيستم باشد. احتمال ديگر وجود بدسكتور در محل قرار گيري NTLDR است. مجدداً توسط سيدي نصبي ويندوز به Recovery Console مراجعه كرده و با اجراي دو فرمان fixboot و fixmbr آن را ترميم نماييد. اما اگر بازهم مشكلتان حل نشد به قسمت S.O.S مراجعه كنيد.
2) نشانههاي فيزيكي
بروز نشانههاي فزيكي مانند صداي غيرعادي، چشمكهاي نامنظم چراغ مربوط به هاردديسك(HDD LED) ميتوانند نشانههاي خوبي در تشخيص بروز مشكل در هاردديسك باشد. از اين نشانهها ميتوان به عنوان زنگ خطري براي آينده نام برد كه توجه به آن ميتواند قبل از بروز هرگونه مشكلي كاربر در نجات دادههاي حياتي و مهماش كمك كند.
پيغام خطا:
صدايهاي غيرعادي مانند، جيرجير كردن، نويزهاي بلند و آني و.... از هاردديسك بگوش ميرسد!
راهحل: بعضي از هاردديسكها بطور عادي و از همان روز ساختشان نويزي و پرسرصدا هستند، از اين رو هر صدا و نويزي مربوط به درايو و مشكل آن نيست. اگر سيستمي را جديداً خريداري كردهايد، و صداهايي را از هاردديسك آن ميشنويد، اما ويندوز بدون هيچ مشكلي كار ميكند، ممكن است هاردديسك شما هم از اين دسته بوده و اساساً مشكل خاصي نداشته باشد. البته بهتر است براي اطمينان به قسمت به قسمت S.O.S مراجعه كرده و توسط آزمونهاي اشاره شده در آنجا از سلامت هاردديسك اطمينان حاصل كنيد. اما اگر قبلاً چنين صداهايي را از هاردديسكتان نميشنديد و با وجود گرفتن آزمونهاي اشاره شده باز هم مشكلي تشخيص داده نشد، ممكن است عوامل ديگر در ايجاد اين صداها و چمشكهاي غيرعادي HDD LED نقش داشته باشند. بطور مثال نصب مشكل دار ويندوز عاملي است در بروز اين مشكلات! البته در نظر داشته باشيد اگر مشكل از ويندوز باشد، فقط هنگام راهاندازي و يا خاموش كردن سيستم صدا و يا چشمكها غيرعادي احساس خواهد شد. اگر سيستم شما در اين مراحل دچار مشكل است از اطلاعاتتان نسخهي پشتيبان تهيه كرده و ويندوز را مجدداً نصب كنيد.
دقت داشته باشيد آزمونهاي اشاره شده فقط زماني كه هاردديسك كاملاً دچار مشكل شده باشند قادر به شناسايي خواهند بود. به همين دليل ممكن است هاردديسك هنوز سالم باشد ولي در دورههاي پاياني عمر مفيد خود باشد. پس اگر با وجود قبولي هاردديسك در آزمونها، سر و صداهاي اضافي هنگام اجرا كردن برنامهها، ذخيرهسازي و يا بارگذاري فايلها و دسترسي به درايوهاي مختلف احساس كرديد، سريعاً با تهيه نسخهي پشتيبان خود را براي بروز هر مشكلي احتمالي در آينده آماده سازيد.
پيغام خطا:
باوجود اينكه ويندوز در مرحلهي راهاندازي قادر به اجرا شدن نيست، چراغ HDD LED بطور مداوم روشن است.
راهحل: اگر هردو LED هاردديسك و Power روشن است و چراغ هاردديسك اصلاً چمشك نميزند، سيستم را مجدداً راهاندازي كنيد. اگر پس از گذشت چند دقيقاً چراغ هاردديسك همچنان روشن ماند و چشمك نزد، و ويندوز اجرا نشد، سيستم در همان مراحل اوليه هنگ كرده است. به قسمت S.O.S مراجعه كنيد تا مشكل را بررسي نماييد.
كمك! (... --- ...) S.O.S
اگر راهكارهاي اوليهي ما كمكي به شما نكرد، و يا در طي مقاله شما را به اين قسمت ارجاع داديم، بهتر است بدانيد كه هاردديسكتان احتمالاً مشكل جدي دارد. در اين قسمت شايد نياز به استفاده از رايانهي ديگري را داشته باشيد. ضمناً دسترسي به اينترنت هم مورد نياز خواهد بود.
در اولين گام وضعيت سلامت هاردديسك را بررسي خواهيم كرد. اگر ويندوز قادر به اجرا شدن نيست، بايد توسط فلاپي و يا سيديهاي بوت شونده، نرمافزارهاي بررسي كننده را اجرا كنيد. براي اين كار به سايت سازنده هاردديسكتان مراجعه كنيد و در قسمت پشتيباني آن برنامه مورد نظرتان را بيابيد. در جدول 1 ميتوانيد نام دو شركت معروف را به همراه نشاني سايت وبشان ملاحظه كنيد.
http://www.computernews.ir/Files/Gallery/2009/4/H.D.DTjadval_small_s.jpg (http://www.computernews.ir/img.aspx?l=/files/gallery/2009/4/h.d.dtjadval_s.jpg)
جدول 1
نكته : هر دوي اين نرمافزارها به همراه نرمافزار مخصوص هاردديسك مكستور در سيدي ماهنامه قرار دارد.
ابزارهاي اشاره شده فوقالعاده قدرتمند و كارآمد هستند. با استفاده از آنها ميتوانيد به راحتي مشكلهاي موجود را بيابيد و آنها را برطرف كنيد.
اما اگر ويندوزتان ميتواند اجرا شود بايد به سراغ ابزار Disk Management برويد.
روي آيكون My Computer (يا Computer در ويندوز ويستا) كليك راست كرده و گزينه Manage را برگزينيد. از صفحهي بازشده در قسمت راست، شاخهاي بنام Storage قرار دارد. زير شاخهي آن گزينهاي است بنام Disk Management روي آن كليك كنيد. اكنون صفحهاي مانند شكل 3 را ملاحظه خواهيد نمود.
http://www.computernews.ir/Files/Gallery/2009/4/H.D.DT03_small_s.jpg (http://www.computernews.ir/img.aspx?l=/files/gallery/2009/4/h.d.dt03_large_s.jpg)
شكل 3
دقت كنيد تمامي درايوهاي سيستمتان در اين قسمت حاضر باشند و عبارت Healthy (به معني وضعيت سالم) نيز براي هر يك گزارش شده باشد. اگر هاردديسك دوم شما مشكل دار بود، يعني Off-Line بود و يا وضعيت آن Healthy گزارش نشده بود، روي آن كليك راست كرده و گزينهي Reactive Disk را برگزنيد. اما اگر اصلاً در اين قسمت هاردديسك نمايش داده نشد مجدداً روي My Computer كليك راست كرده و از زبانهي Hardware به قسمت Device Manager مراجعه كنيد و در آنجا بررسي كنيد آيا هاردديسك دوم شما اصلاً توسط سيستم شناسايي شده است يا خير. البته توضيح در مورد اين بخش خارج از حوصلهي اين مقاله است.
اگر وضعيت هاردديسك شما Problematic (يعني مشكلدار) گزارش شده بود، روي آن كليك راست كرده و Properties را انتخاب كنيد. اكنون به زبانهي Tools مراجعه نماييد و در قسمت Error-Checking روي دكمهي Check Nowكليك كنيد. در صفحه بازشده دو گزينه وجود دارد، Automatically fix file… و Scan for and attempt… هردوي آنها را در حالت انتخاب قرار داده و Start را برگزينيد. اگر درايو مورد نظر حامل فايلهاي سيستمي باشد، در اين مرحله سيستم بايد مجدداً راهاندازي شود، و بطور خودكار كار بررسي را خارج از ويندوز انجام دهد.
پس پايان اين مرحله و در صورت دريافت گزارش سلامت درايو و برطرف شدن مشكلات احتمالي، توسط نرمافزار ضدويروس مطمئن و بهروز يك بار كامل سيستم را اسكن كنيد. زيرا ويروسهاي يكي از عوامل مهم در بوجود آمدن بسياري از مشكلات مرتبط با درايوها مانند غير قابل دسترس كردن پارتيشنها و غيره هستند. اگر از اين نظر هم سيستم را كاملاً بررسي كرديد، اكنون بهتر است با ابزار يكپارچه سازي ويندوز يعني Disk Defragmenter اقدام به يكپارچه سازي سيستمتان نماييد. چندپارگي (Fragmented) شديد هاردديسك در پارهاي از مواقع ميتوانند بطور مجازي نشانههايي از مشكلات اساسي و سختافزاري درايوها را نشان دهند. ضمناً بد نيست براي نظمدهي بهتر و يكپارچه سازي دادههايتان از نرمافزارهاي كمكي خوبي مانند Ashampoo Magical Defrag (www.ashampoo.com)، (http://www.computernews.ir/links.aspx?l=http://www.ashampoo.com%29%D8%8C) Diskeeper 2007 Professional (www.diskeeper.com (http://www.computernews.ir/links.aspx?l=http://www.diskeeper.com/)) و ... نيز بهره ببريد.
اما اگر با وجود تمامي ترفندهاي بكار رفته بازهم مشكلتان برطرف نشد، درصورتي كه هاردديسك اوليهتان دچار مشكل بود بايد سراغ نرمافزارهاي حرفهايتر برويد كه قدرت بيشتري داشته باشند.
اما اگر هاردديسك دوميتان مشكلدار بود و اطلاعات آن را نياز نداشتيد، فرمت كردن Low-Level را توصيه ميكنيم. براي انجام اين نوع فرمت ميتوانيد به نشاني زير مراجعه كنيد:
http://hddguru.com/content/en/software/2006.04.12-HDD-Low-Level-Format-Tool (http://www.computernews.ir/links.aspx?l=http://hddguru.com/content/en/software/2006.04.12-hdd-low-level-format-tool)
نكته : نرمافزار HDD Low Level Format Tool در سيدي ماهنامه قرار دارد.
از بين رفتن اطلاعات هاردديسك، يكي از بزرگترين دردسر و كابوسي است كه هر كاربر بياحتياطي ممكن است دچار آن شود.
مقدمه
تهيه نكردن نسخهي پشتيبان، جدي نگرفتن پيغامهاي خطا و نشانههاي ريز و درشت و ... ميتواند نتيجههاي وحشتناكي را براي اطلاعات با ارزش كاربران بوجود آورد!
اما بايد ديد چگونه ميتوان با عاملهاي بوجود آوردندهي آن مقابله كرد. پيغامهاي خطا راهنماي اصلي ما در رديابي مشكلها هستند، موضوع اين مقاله هم بررسي مشكلات و خطاهايي است كه براي هاردديسكها بوجود ميآيد. از اين به بعد، به اينگونه خطاها (كه مانع بالاآمدن سيستم ميشوند) خطاهاي درايوي ميگوييم. خوشبختانه در بيشتر موارد ميتوان اين مشكلات را بدون نياز به فرمت كردن و از بين بردن دادهها بر طرف كرد. اما هميشه بايد درصدي را هم براي از دست دادن داده در نظر داشت!
خطا! خطا!
خطاهاي درايوي ميتوانند به عوامل مختلفي بستگي داشته باشد. سن زياد هاردديسك، دادهاي صدمه ديده، مشكلات سختافزاري، ويروسها و .... همچنين ممكن است حتي در اثر تشخيص دادههايي سيستمي كه در روال عادي بارگذاري سيستم ايجاد مشكل ميكنند نيز چنين خطاهايي ظاهر شوند. در ادامهي مقاله شما را با انواع اينگونه خطاها آشنا خواهيم كرد.
البته بدليل زياد و مشابه بودن پيغامها، ممكن است مشكل و خطايي كه براي سخت ديسك پيش آمد است را در اين مقاله مشاهده نكنيد، به همين دليل پيشنهاد ميكنيم به دفترچه راهنماي سيستم مراجعه كنيد. اگر در آنجا هـم نتوانستيد اطلاعات لازم را بدست آوريد به سـايت پشتيباني مـايكــروسـافـت (به نشانيsuport.microsoft.com) مراجعه كرده و با وارد نمودن خطاي مورد نظر (در قسمت جستوجوي) اطلاعات مورد نياز را بدست آوريد.
1) خطاهايي كه هنگام راهاندازي و يا كاركردن در ويندوز نمايش داده ميشوند
خطاهايي كه قبل از بارگذاري سيستمعامل ظاهر ميشوند، مربوط به بايوس
(Basic Input/Output system) سيستم خواهند بود. در شكل 1 ميتوانيد نمونهاي از برنامه يك بايوس را ملاحظه كنيد. در حقيقت بايوس با بارگذاري تعداد محدودي فايل (هنگام بالا آمدن سيستم) كنترل را در اختيار ويندوز قرار ميدهد. معمولاً بيشتر خطاهاي بايوسي سبب توقف كامل سيستم شده و جلوي اجراي سيستمعامل را ميگيرند. البته خطاهايي هم وجود دارند كه فقط چند لحظه نمايش داده شده و به سرعت محو ميشوند. در چنين مواردي با شروع مجدد و استفاده از دكمهي Pause Break ميتوانيد هنگام نمايش خطا، سيستم را متوقف كرده و آنها را بطور كامل مطالعه كنيد.
http://www.computernews.ir/Files/Gallery/2009/4/H.D.DTroubleshooting01_s.jpg
شكل 1
پيغام خطا:
"HDD Controller Failure"
يا "HDD Failure"
يا "Hard Disk Install Failure"
راهحل: دليل بوجود آمدن اين خطا، عدم شناسايي هاردديسك توسط بايوس است. اولين گام ميتواند بررسي كابلهاي ارتباطي به سخت ديسك باشد، اگر از كابل IDE استفاده ميكنيد دقت داشته باشيد كه كاملاً جا رفته باشند،كابل برق را هم چك كنيد. ممكن است آنها را اشتباه و يا ناقص متصل كرده باشيد. اگر هم از كابل SATA بهره ميبريد كه كار راحتتر است ولي بدنيست از اتصال كامل آنها نيز مطمئن شويد. اگر مشكل از قسمتهاي ارتباطي هاردديسك نبود، شايد خود كابلها دچار مشكل شده باشند، بهتر است آنها را هم يك بار تعويض نماييد. در شكل 2 ميتوانيد نمونهي اين كابلها را ملاحظه كنيد.
http://www.computernews.ir/Files/Gallery/2009/4/H.D.DTroubleshooting02_s.jpg
شكل 2 : از راست به چپ ( كابل SATA، كابل Power، كابل IDE)
اگر بازهم مشكل پابرجا بود بهتر از وضعيت شناسايي هاردديسك در بايوس مطلع شويد. دستگاه را مجدداً راه اندازي كنيد و با كليد F1 و يا Del (براي بايوسهاي مختلف اين كليد ميتواند متفاوت باشد) هنگام روشن شدن سيستم، وارد صفحهي بايوس شويد. اكنون دنبال قسمت مربوط به راه اندازي درايو بگرديد. معمولاً اين قسمت براي بايوسهاي متقاوت خواهد بود، بطور مثال Advanced BIOS Features، BOIS Features SETUP، Advanced Setup و موارد مشابه. پس از ورود به اين قسمت بايد فهرستي از درايورهاي سيستمتان را ملاحظه كنيد. ابتدا نگاه بيندازيد كه هاردديسك شما با ميزان فضاي واقعياش (مثلاً 320 گيگابايت) شناسايي شده است يا خير؟
اگر هاردديسك شما بدرستي شناخته شده باشد:
به محيط اصلي بايوس بازگرديد و بدنبال قسمتي با عنوان مانند Startup Sequence، Boot Device، Boot Order و يا موارد مشابه بگرديد. در اين قسمت ترتيب ابزارهاي راه اندازي سيستم مشخص ميشود. يعني ابتدا سيستم از طريق كدام ابزار بوت شود: فلاپي، سيدي درايو ويا هاردديسك ؟ دقت كنيد كه حتماً هاردديسك (كه احتمالاً با عبارت C: نمايش داده ميشود) در اين فهرست در مرتبهي دوم يا سوم (بعد از فلاپي و سيدي درايو) قرار گرفته باشد. اگر هاردديسك را اصلاً ملاحظه نكرديد، آن را در يكي از اين سه رديف قرار دهيد. بهتر است مكان دوم و يا سوم براي آن انتخاب شود. زيرا ممكن است در آينده و در شرايطي اضطراري مانند بازيابي اطلاعات، نياز به بالا آمدن سيستم از طريق فلاپي و يا سيدي داشته باشيد.
اگر هاردديسك در فهرست مشاهده نشود:
اگر شرايط بدين ترتيب بود، سراغ گزينهي
(Auto-detect (Detect IDE Drive، IDE HDD Auto Detection
(و يا موارد مشابه) برويد و اجازه دهيد بايوس با اسكن نمودن، هاردديسك را پيدا كند. البته اگر گزينهاي مشابه موارد ذكر شده پيدا نكرديد با تغيير فهرستهاي بازشوي None به Auto كار را دنبال كنيد. اگر با اين كار هاردديسك پيدا شد كه باز به قسمت ترتيب بوت مراجعه كنيد و جايگاه مناسب را براي هاردديسك برگزينيد. اما اگر بايوس نتوانست هاردديسك را پيدا كند ممكن هاردديسك دچار آسيب ديدگي شديد شده باشد كه بايد آنرا به مراكز عيبيابي حرفهاي ارجاع داد!
پيغام خطا:
"Non-system disk"
يا "Error replace and strike a key when ready"
يا "Error Reading Media"
راهحل: دليل اين خطا عدم شناسايي ابزار بوت كننده توسط بايوس است. اولين و معمولترين امكان بوجود آمدن اين مشكل، وجود فلاپي يا سيدي غير قابل بوت در درايو ( يا حتي حافظهي فلش در صورت تعريف در بايوس) است. ابتدا تمامي ابزارهاي مديا را خارج كرده و دوباره سيستم را راهاندازي كنيد. اگر بازهم پيغام را ملاحظه كرديد اين بدان معني است كه هاردديسك توسط بايوس شناخته شدهاست اما دادههاي مورد نياز براي بوتكردن، شناسايي نميشوند. اگر هاردديسك جديدي را به سيستمتان اضافه كردهايد مطمئن شويد كه جامپرهاي آن را درست قرار داده باشيد. بدين ترتيب كه هاردديسك اوليه Master و دومي Slave باشد. اگر اينكار را انجام نداده باشيد، سيستم نميتواند درايو بوتكننده را شناسايي كند. ضمناً نگاهي هم به بايوس و قسمت مربوط به ترتيب بوتها بزنيد و بررسي كنيد ترتيب بوت به هم نخورده باشد. اگر هيچ يك از موارد اشاره شده مشكل را حل نكرد، ممكن است عاملي مانند ويروسهاي بوت سكتور، اين مشكل را بوجود آورده باشد. ويروسهاي بوتسكتور با جابجا كردن دادههاي مورد نياز سيستم براي بوت، و جايگزين كردن خودشان در آن محل، باعث فعال سازي در مراحل بوت سيستم ميشوند. اين جايگزيني گاهي بدون مختل كردن روند كلي بوت انجام ميشود و زماني هم (خصوصاً درصورت آلوده شدن يك سيستم به دو ويروس بوتسكتور متفاوت) ميتواند اطلاعات مورد نياز بوت را كاملاً از بين ببرد و بقيه ماجرا! براي حل اين مشكل به قسمت S.O.S ( كه در انتهاي مقاله قرار گرفته است) مراجعه كنيد.
پيغام خطا:
": Error Reading Drive C"
يا " : " Driver Failure C "
يا "Operating System Not Found"
راهحل: اين خطا زماني بوجود ميآيد كه بايوس ميتواند اطلاعات درايو C ( درايوي كه معمولاً سيستمعامل در آن نصب ميشود) را ببيند، ولي قادر نيست آنها را بخواند. در اين گونه موارد معمولاً اطلاعات اين درايو يا صدمه ديدهاند، يا بدسكتور در محل قرارگيري فايل بوجود آمده است و يا بطور كلي درايو موردنظر آسيب ديده است. در اين حالت نيز بهتر است براي حل مشكل به قسمت S.O.S ( كه در انتهاي مقاله قرار گرفته است) مراجعه كنيد.
البته اگر حدوداً پانزده ثانيه پس از مرحله راهاندازي، اين پيغامها را ملاحظه كردهايد، به احتمال زياد مشكل از طرف خود ويندوز است و ربطي به هاردديسك ندارد. ضمناً گاهي اوقات هم امكان دارد هنگام كاركردن با ويندوز سروكله اين پيغامها پيدا ميشود. در حالتهاي ذكر شده همانطور كه گفتيم ويندوز و يا توابع و برنامههاي جانبياش دچار مشكل شدهاند كه معمولا با نصب مجدد ويندوز ميتوان مشكلات ذكر شده را حل كرد.
پيغام خطا:
"X bytes in bad sectors" (و يا موارد مشابه)
راهحل: اگر هنگام راهاندازي سيستم، ويندوز وجود مشكلي را در درايوهاي هاردديسك تشخيص دهد، نرمافزار بررسي كنندهاي را با نام Check Disk (يا همان Chkdsk) اجرا خواهد نمود (البته به ياد داشته باشيد كه اجراي اين برنامه ميتواند به عوامل ديگري مانند خاموش شدن سيستم بدون استفاده از Shutdown و موارد مشابه هم بستگي داشته باشد).
نرمافزار اشاره شده كه از توابع خود ويندوز بحساب ميآيد با بررسي دقيق سخت ديسك، درصورت بروز مشكل پيغام اشاره شده را اعلام خواهد نمود. البته اين پيغام بخشي از يك گزارش كامل برنامه از وضعيت هاردديسك خواهد بود.
اما شايد بپرسيد مفهموم اين پيغام چيست؟ گاهي عوامل باعث ميشوند قسمتي از سكتورهاي هاردديسك قادر به نگهداري داده نباشند. اين عوامل ميتواند براثر شرايط فيزيكي مانند ضربه ديدن هاردديسك بوده و يا ريشهاي نرمافزاري داشته باشند. در اصطلاح به سكتورهاي آسيب ديده ، بد سكتور (Bad Sector) ميگويند. حال اگر بد سكتور دقيقاً در محلي باشد كه اطلاعات اصلي ويندوز در آن قرار داشته باشد، ويندوز ديگر نميتواند اجرا شود. اما اگر ويندوز به كار خود ادامه دهد معلوم ميشود كه يا سكتورهاي موردنظر ترميم شدهاند، و يا دادههاي حياتي سيستمعامل در آنجا قرار نداشته.
اگر متوجه وجود سكتور بد در هاردديسك شديد اما همچنان ويندوز قادر به راهاندازي بود، توصيه ميكنيم سريعاً از اطلاعات نسخهي پشتيبان تهيه كنيد. و شرايط را براي رفع عيب آن مهيا سازيد. اگرچه هاردديسكهاي بدسكتوري ميتوانند سالها بدون مشكل چشمگيري كار كنند، اما بهتر است ريسك نكرده و با جايگزين كردن هاردديسك جديد خيال خودتان را راحت كنيد!
همانطور كه اشاره كرديم سكتورهاي بد يا با عوامل نرمافزاري ايجاد ميشوند و يا با عوامل سختافزاري. در بيشتر موارد ميتوان با فرمت كردن و يا توسط نرمافزارهاي حرفهاي مانند HDD Regenerator آنها را برطرف نمود. اما اگر واقعاً هيچ راهي سبب اصلاح سكتورهاي مورد نظر نشد، توصيه ميكنيم هرچه سريعتر هاردديسك را تعويض كنيد. گرچه خيلي از هاردديسكهاي بدسكتور دار سالها ميتوانند بدون ايراد كار كنند، اما آنها خيلي قابل اطمينان نيستند و شايد روزي مشكل بزرگتر و بدون بازگشتي را سبب شوند!
پيغام خطا:
"Error Reading Drive X"
يا "Cannot Write To Drive X"
يا "Drive X No Present"
يا "Unrecoverable Error"
راهحل: اگر هنگام كاركردن در ويندوز با چنين پيغامهايي مواجه شديد، اين بدان معني است كه ويندوز نميتواند به اطلاعات موردنظر در پارتيشن و يا درايوي، دسترسي پيدا كند. اگر از دو هاردديسك در سيستم استفاده ميكنيد، ممكن است اطلاعات موردنظر در هاردديسك دوم قرار داشته باشد، در اين حالت ممكن است ارتباط هاردديسك دوم با سيستمتان قطع شده است. پس بهتر است كابلهاي ارتباطي آن را بررسي كنيد. اگر هاردديسك دوم بيروني (External) است بررسي كنيد كه منبع برق رسان آن سالم باشد و درگاه USB آن نيز بدرستي متصل شده باشد.
پيغام خطا:
يا"[نام برنامه ] has encountered a problem and needs to close"
"[نام برنامهي مورد نظر] has quit unexpectedly"
البته ممكن است خطاي موردنظر همراه با صفحهي آبي كه به آن
Blue Screen Of Death (يا BSOD) گفته ميشود همراه شود. تحت اين شرايط پيغامي نيز در صفحهي ديده خواهد شد «A Problem has been detected»
راهحل: اين گونه خطاها ميتواند براثر بروز مشكلي در محل ذخيره سازي «برنامهي مورد نظر» بوجود آمده باشد. البته دلايل ديگري هم ميتواند در بروز اينگونه خطاها نقش داشته باشد. بطور مثال بروز مشكل در درايو. براي حل اين مشكل به قسمت S.O.S مراجعه كنيد.
پيغام خطا:
NTLDR is Missing Press any key to restart
يا Boot: Couldn't find NTLDR please insert another disk
يا NTLDR is missing Press Ctrl Alt Del to Restart
راهحل: بهتر است قبل از هر چيز با NTLDR آشنا شويد. اين کلمه مخفف NT Loader بوده و از آن ميتوان بعنوان نرمافزاري رابط ياد كرد که از طريق سکتور بوت اجرا شده و باعث بارگذاري سيستم و در نهايت اجراي ويندوز ميشود. اما دليل بروز مشكل براي اين نرمافزار ميتواند گوناگون باشد بطور مثال:
- سيستم از منبع غير بوت (non-bootable source) اجرا شود
- عدم شناسايي سخت ديسک توسط بايوس
- خراب شدن ( Corrupt) ويا آسيب ديدن NTLDR يا فايل NTDETECT.COM
- اضافه شدن سخت ديسک جديد به سيستم و تداخل در شناسايي Master
- بوجود آمدن مشکل در کابلهاي متصل به هاردديسك
دراولين گام مطمئن شويد هيچ ابزار مديايي غير بوت (مانند فلاپي، سيدي و...) داخل سيستم نباشند، اقدام بعدي بررسي وضعيت هاردديسك در بايوس است. سپس بررسي كابلهاي متصل شده به هاردديسك، اما اگر موارد ذكر شده عامل بوجود آورنده مشكل نبودند، ممكن است عوامل ديگري مانند ويروس به فايلNTDETECT.COM آسيب وارد كرده باشند. در اين صورت ابتدا با سيدي ويندوز سيستم را راه اندازي کنيد. اكنون دکمه ي R را فشرده و به Recovery Console مراجعه نماييد. حال دکمه 1 را بزنيد، در اين لحظه با دسترسي مديريتي
(Administrator) قادر به تغييرات مورد نياز خواهيد بود.
اکنون دو فرمان زير را جدا گانه وارد کنيد، دقت داشته باشيد که کلمه E بعنوان نام گردونه سي دي است که مي تواند در هر سيستم متفاوت باشد:
Copy e:\i386\ntldr c:\
Copy e:\i386\ntdetect.com c:\
حال سي دي را خراج کرده و سيستم را مجدداً راه اندازي کنيد.
اگر سختديسک جديدي به سيستم اضافه کردهايد مطمئن شويد در آن ويندوزي
(از قبل نصب شده) وجود نداشته باشد. اگر چنين بود بايد آنرا فرمت کنيد، زيرا وجود ويندوز ديگر خود ميتواند عاملي ايجاد تداخل در راه اندازي سيستم باشد. احتمال ديگر وجود بدسكتور در محل قرار گيري NTLDR است. مجدداً توسط سيدي نصبي ويندوز به Recovery Console مراجعه كرده و با اجراي دو فرمان fixboot و fixmbr آن را ترميم نماييد. اما اگر بازهم مشكلتان حل نشد به قسمت S.O.S مراجعه كنيد.
2) نشانههاي فيزيكي
بروز نشانههاي فزيكي مانند صداي غيرعادي، چشمكهاي نامنظم چراغ مربوط به هاردديسك(HDD LED) ميتوانند نشانههاي خوبي در تشخيص بروز مشكل در هاردديسك باشد. از اين نشانهها ميتوان به عنوان زنگ خطري براي آينده نام برد كه توجه به آن ميتواند قبل از بروز هرگونه مشكلي كاربر در نجات دادههاي حياتي و مهماش كمك كند.
پيغام خطا:
صدايهاي غيرعادي مانند، جيرجير كردن، نويزهاي بلند و آني و.... از هاردديسك بگوش ميرسد!
راهحل: بعضي از هاردديسكها بطور عادي و از همان روز ساختشان نويزي و پرسرصدا هستند، از اين رو هر صدا و نويزي مربوط به درايو و مشكل آن نيست. اگر سيستمي را جديداً خريداري كردهايد، و صداهايي را از هاردديسك آن ميشنويد، اما ويندوز بدون هيچ مشكلي كار ميكند، ممكن است هاردديسك شما هم از اين دسته بوده و اساساً مشكل خاصي نداشته باشد. البته بهتر است براي اطمينان به قسمت به قسمت S.O.S مراجعه كرده و توسط آزمونهاي اشاره شده در آنجا از سلامت هاردديسك اطمينان حاصل كنيد. اما اگر قبلاً چنين صداهايي را از هاردديسكتان نميشنديد و با وجود گرفتن آزمونهاي اشاره شده باز هم مشكلي تشخيص داده نشد، ممكن است عوامل ديگر در ايجاد اين صداها و چمشكهاي غيرعادي HDD LED نقش داشته باشند. بطور مثال نصب مشكل دار ويندوز عاملي است در بروز اين مشكلات! البته در نظر داشته باشيد اگر مشكل از ويندوز باشد، فقط هنگام راهاندازي و يا خاموش كردن سيستم صدا و يا چشمكها غيرعادي احساس خواهد شد. اگر سيستم شما در اين مراحل دچار مشكل است از اطلاعاتتان نسخهي پشتيبان تهيه كرده و ويندوز را مجدداً نصب كنيد.
دقت داشته باشيد آزمونهاي اشاره شده فقط زماني كه هاردديسك كاملاً دچار مشكل شده باشند قادر به شناسايي خواهند بود. به همين دليل ممكن است هاردديسك هنوز سالم باشد ولي در دورههاي پاياني عمر مفيد خود باشد. پس اگر با وجود قبولي هاردديسك در آزمونها، سر و صداهاي اضافي هنگام اجرا كردن برنامهها، ذخيرهسازي و يا بارگذاري فايلها و دسترسي به درايوهاي مختلف احساس كرديد، سريعاً با تهيه نسخهي پشتيبان خود را براي بروز هر مشكلي احتمالي در آينده آماده سازيد.
پيغام خطا:
باوجود اينكه ويندوز در مرحلهي راهاندازي قادر به اجرا شدن نيست، چراغ HDD LED بطور مداوم روشن است.
راهحل: اگر هردو LED هاردديسك و Power روشن است و چراغ هاردديسك اصلاً چمشك نميزند، سيستم را مجدداً راهاندازي كنيد. اگر پس از گذشت چند دقيقاً چراغ هاردديسك همچنان روشن ماند و چشمك نزد، و ويندوز اجرا نشد، سيستم در همان مراحل اوليه هنگ كرده است. به قسمت S.O.S مراجعه كنيد تا مشكل را بررسي نماييد.
كمك! (... --- ...) S.O.S
اگر راهكارهاي اوليهي ما كمكي به شما نكرد، و يا در طي مقاله شما را به اين قسمت ارجاع داديم، بهتر است بدانيد كه هاردديسكتان احتمالاً مشكل جدي دارد. در اين قسمت شايد نياز به استفاده از رايانهي ديگري را داشته باشيد. ضمناً دسترسي به اينترنت هم مورد نياز خواهد بود.
در اولين گام وضعيت سلامت هاردديسك را بررسي خواهيم كرد. اگر ويندوز قادر به اجرا شدن نيست، بايد توسط فلاپي و يا سيديهاي بوت شونده، نرمافزارهاي بررسي كننده را اجرا كنيد. براي اين كار به سايت سازنده هاردديسكتان مراجعه كنيد و در قسمت پشتيباني آن برنامه مورد نظرتان را بيابيد. در جدول 1 ميتوانيد نام دو شركت معروف را به همراه نشاني سايت وبشان ملاحظه كنيد.
http://www.computernews.ir/Files/Gallery/2009/4/H.D.DTjadval_small_s.jpg (http://www.computernews.ir/img.aspx?l=/files/gallery/2009/4/h.d.dtjadval_s.jpg)
جدول 1
نكته : هر دوي اين نرمافزارها به همراه نرمافزار مخصوص هاردديسك مكستور در سيدي ماهنامه قرار دارد.
ابزارهاي اشاره شده فوقالعاده قدرتمند و كارآمد هستند. با استفاده از آنها ميتوانيد به راحتي مشكلهاي موجود را بيابيد و آنها را برطرف كنيد.
اما اگر ويندوزتان ميتواند اجرا شود بايد به سراغ ابزار Disk Management برويد.
روي آيكون My Computer (يا Computer در ويندوز ويستا) كليك راست كرده و گزينه Manage را برگزينيد. از صفحهي بازشده در قسمت راست، شاخهاي بنام Storage قرار دارد. زير شاخهي آن گزينهاي است بنام Disk Management روي آن كليك كنيد. اكنون صفحهاي مانند شكل 3 را ملاحظه خواهيد نمود.
http://www.computernews.ir/Files/Gallery/2009/4/H.D.DT03_small_s.jpg (http://www.computernews.ir/img.aspx?l=/files/gallery/2009/4/h.d.dt03_large_s.jpg)
شكل 3
دقت كنيد تمامي درايوهاي سيستمتان در اين قسمت حاضر باشند و عبارت Healthy (به معني وضعيت سالم) نيز براي هر يك گزارش شده باشد. اگر هاردديسك دوم شما مشكل دار بود، يعني Off-Line بود و يا وضعيت آن Healthy گزارش نشده بود، روي آن كليك راست كرده و گزينهي Reactive Disk را برگزنيد. اما اگر اصلاً در اين قسمت هاردديسك نمايش داده نشد مجدداً روي My Computer كليك راست كرده و از زبانهي Hardware به قسمت Device Manager مراجعه كنيد و در آنجا بررسي كنيد آيا هاردديسك دوم شما اصلاً توسط سيستم شناسايي شده است يا خير. البته توضيح در مورد اين بخش خارج از حوصلهي اين مقاله است.
اگر وضعيت هاردديسك شما Problematic (يعني مشكلدار) گزارش شده بود، روي آن كليك راست كرده و Properties را انتخاب كنيد. اكنون به زبانهي Tools مراجعه نماييد و در قسمت Error-Checking روي دكمهي Check Nowكليك كنيد. در صفحه بازشده دو گزينه وجود دارد، Automatically fix file… و Scan for and attempt… هردوي آنها را در حالت انتخاب قرار داده و Start را برگزينيد. اگر درايو مورد نظر حامل فايلهاي سيستمي باشد، در اين مرحله سيستم بايد مجدداً راهاندازي شود، و بطور خودكار كار بررسي را خارج از ويندوز انجام دهد.
پس پايان اين مرحله و در صورت دريافت گزارش سلامت درايو و برطرف شدن مشكلات احتمالي، توسط نرمافزار ضدويروس مطمئن و بهروز يك بار كامل سيستم را اسكن كنيد. زيرا ويروسهاي يكي از عوامل مهم در بوجود آمدن بسياري از مشكلات مرتبط با درايوها مانند غير قابل دسترس كردن پارتيشنها و غيره هستند. اگر از اين نظر هم سيستم را كاملاً بررسي كرديد، اكنون بهتر است با ابزار يكپارچه سازي ويندوز يعني Disk Defragmenter اقدام به يكپارچه سازي سيستمتان نماييد. چندپارگي (Fragmented) شديد هاردديسك در پارهاي از مواقع ميتوانند بطور مجازي نشانههايي از مشكلات اساسي و سختافزاري درايوها را نشان دهند. ضمناً بد نيست براي نظمدهي بهتر و يكپارچه سازي دادههايتان از نرمافزارهاي كمكي خوبي مانند Ashampoo Magical Defrag (www.ashampoo.com)، (http://www.computernews.ir/links.aspx?l=http://www.ashampoo.com%29%D8%8C) Diskeeper 2007 Professional (www.diskeeper.com (http://www.computernews.ir/links.aspx?l=http://www.diskeeper.com/)) و ... نيز بهره ببريد.
اما اگر با وجود تمامي ترفندهاي بكار رفته بازهم مشكلتان برطرف نشد، درصورتي كه هاردديسك اوليهتان دچار مشكل بود بايد سراغ نرمافزارهاي حرفهايتر برويد كه قدرت بيشتري داشته باشند.
اما اگر هاردديسك دوميتان مشكلدار بود و اطلاعات آن را نياز نداشتيد، فرمت كردن Low-Level را توصيه ميكنيم. براي انجام اين نوع فرمت ميتوانيد به نشاني زير مراجعه كنيد:
http://hddguru.com/content/en/software/2006.04.12-HDD-Low-Level-Format-Tool (http://www.computernews.ir/links.aspx?l=http://hddguru.com/content/en/software/2006.04.12-hdd-low-level-format-tool)
نكته : نرمافزار HDD Low Level Format Tool در سيدي ماهنامه قرار دارد.