آبجی
10th February 2010, 01:59 AM
نام پرتال ها را زياد شنيده ايم، اما شايد براى برخى از ما اين سئوال پيشآمده باشد كه واقعا يك پرتال چيست؟ چه ويژگيها و خصوصياتى دارد؟ و چهتفاوتى با يك وب سايت دارد؟ ترجمه كلمه Portal به فارسى در فرهنگهاى لغت«دريچه»، «درگاه» و «مدخل» ذكر شده اما كلمه پرتال در تكنولوژى اطلاعاتمعنى متفاوتى دارد. اگر بخواهيم ساده بگوييم، پرتال صفحه وب واسطى است كهامكان دسترسى آسان را به هر چيزى كه كاربر، براى انجام وظيفه يا خواسته اشنياز دارد بدون توجه به اينكه محل فيزيكى آن كجاست، فراهم مى كند. به بيانديگر پرتال «درگاهى» است به دنيايى مجازى كه كاربر مى تواند از طريقامكانات فراهم شده در آن، تمامى نيازهاى خود را برآورده كند. نيازهايىمانند جستجو و يا خريد(مثلا يك كتاب)، دسترسى به حساب بانكى، افزايش وكاهش اعتبار يك حساب اعتبارى و يا به روز رسانى اطلاعات سخت افزارى از محلكار، پرتال همه چيز را از طريق درگاهى واحد براى كاربر خود فراهم مى سازد.
ويژگيهاى اصلى يك پرتال عبارت اند از:
۱) تجمع اطلاعات
۲) هدف دار بودن اطلاعات
۳) دردسترس بودن اطلاعات
۴) دريچه ورود منحصر به فرد
هر چند شباهت ظاهرى فراوانى ميان يك
وب سايت و يك پرتال وجود دارد به گونه اى كه در نگاه اول تفاوت محسوسىميان آن دو مشاهده نمى شود اما اين دو كاملا از يكديگر متفاوت اند.سوالاينجاست كه به طور مشخص تفاوت آن دو در چيست؟ در پاسخ به اين سوال بايدگفت ويژگيهاى زير در يك پرتال آن را از يك وب سايت متمايز مى كند:
۱) درگاه ورود منفردى كه از طريق آن مى توان به مجموعه منابع مرتبط با پرتال دست يافت.
۲) نمايش هدفدار اطلاعات با استفاده از تجربيات كاربر.
۳) دسترسى تقسيم بندى شده به انواع داده و اطلاعات گروه بندى شده.
۴) در اختيار گذاشتن امكان ارتباط و همكارى ميان تمامى كاربران و استفاده كنندگان پورتال.
۵) امكان پيوستن به نرم افزارها و سيستم هاى نرم افزارى كه گردش كارى مشخص و تعريف شده اى دارند.
تاريخچه خلاصه پرتال
اگر در دنياى كامپيوتر به عقب بازگرديم، زمانى را خواهيم يافت كه در آن سيستم هاى
نرم افزارى به گونه اى متحول شدند كه ديگر لازم نبود براى كار با يكبرنامه، برنامه هاى ديگر بسته شوند، يعنى مى توانستيم همزمان از چندبرنامه كاربردى استفاده كنيم بدون آنكه با مشكلى مواجه شويم.امكانى كه قبلاز آن وجود نداشت. تاريخچه پرتال ها از همان زمان آغاز شد و نسلهاى تكامليافته آنها يكى پس از ديگرى پا به عرصه دنياى اطلاعات گذاشتند.
نسل اول پرتال ها:
اولين پرتال ها، كه از آنها تحت عنوان نسل اول نام برده مى شود، بر فراهمنمودن محتويات ايستا، مستندات و همچنين خوراكهاى اطلاعاتى زنده در صفحاتوب مبتنى بودند. مثالهاى نمونه اين نسل سايت yahoo است. اين پرتالها درمحيطى به هم پيوسته، اهداف مشابهى را دنبال كرده و صفحه واسط مشخص و منحصربه فردى را براى دستيابى به مجموعه اطلاعات توزيع شده در سراسر شركت ياسازمان خود، در اختيار كاربر مى گذاشتند. اين اطلاعات معمولا شامل اخبارشركت، شرايط و فرم هاى استخدام، اطلاعاتى مربوط به كاركنان و چگونگىارتباط با آنها، مستندات رسمى و سياست هاى اعلام شده شركت و همچنينلينك هاى ارتباطى مفيد بود.
نسل دوم پرتال ها:
نسل دوم پرتال ها بر اطلاعات مشخص تر و نرم افزارها متمركز بودند. در اساسشباهت زيادى به خصوص در زمينه فراهم آوردن اطلاعات با نسل اول داشتند بااين همه تفاوت مهمى نيز وجود داشت: اين پرتالهاى امكان همكارى كاربران رادر محيطى به هم پيوسته فراهم مى كردند و همين امكان، نقطه تمايز آنها بانسل پيشين محسوب مى شد. پرتال هاى نسل دوم قابليت همكارى متقابل را درادارات مجازى براى تيم هاى كارى و به منظور انجام وظايفشان فراهممى ساختند. نسل دوم پرتال ها سرويس هاى متعددى داشتند كه از جمله آنهامى توان به سرويس هاى مديريت محتوى (سازمان دهى و مديريت اطلاعات مرتبط) وسرويس هاى همكارى (كه به كاربران امكان مى داد با يكديگر گپ زده و براىيكديگر ايميل فرستاده و قرار ملاقات تنظيم كنند) اشاره كرد.
در اين پرتال ها قابليت تعريف گروه هاى كاربرى نيزفراهم آمده بود. به بيانديگر اين پورتال ها سازو كار همكارى داخلى را در يك سازمان فراهممى ساختند.
نسل سوم پرتال ها:
نسل سوم با هدف ايجاد فضاى مجازى تجارت الكترونيك (Business -E) بوجودآمد. پرتال هاى نسل سوم به عنوان واسط ارتباطى كارمندان، تهيه كنندگان،توليد كنندگان و مشتريان قلمداد مى شوند. ويژگى فوق العاده اين پرتالهاامكان مرتبط شدن نرم افزارهاى مستقر در سرورهاى مختلف است. به بيان ديگر،اين پرتال ها نقطه به هم پيوستن محتويات و برنامه هاى كاربردى مستقر درسرورهاى مختلف بطور همزمان و با استفاده از همكارى سرويسهاى خدماتى آناناند. به علاوه امكان دسترسى به محتويات و امكانات سيستمهاى مختلف را ازطريق ابزارها و تجهيزات متنوع، بسته به نياز كاربر امكان پذير مى كنند.اين گروه پرتال ها مجموعه قابل توجه و ارزشمندى از اطلاعات، مستندات،امكانات و قابليتهاى نرم افزارهاى مرتبط را از طريق درگاه واحدى براىكاربر فراهم مى كنند.
به علاوه، اين پرتالها به صورتى خودكار و
بر اساس نقش كاربران هدفمند شده و ويژگيهايى خاص آنها مى يابند. به بيانديگر، نحوه نمايش، محتوى و امكانات در دسترس، بسته به نقش تعريف شده براىكاربر به گونه اى منحصر به فرد و خاص وى در اختيار او قرار مى گيرد. كليدتوسعه آينده اين نسل از پرتال ها،ايجاد چهارچوب هاى كارى باز (از قبلتعريف نشده) براى سرويس هاى عمومى خواهد بود.
انواع پرتال ها
يك سازمان مجموعه متنوعى از كاربران دارد كه از جمله آنها مى توان بهمشتريان، شركا، كارمندان اشاره كرد. همه اين كاربران علاقه مندند ازاطلاعات و خدمات آن سازمان استفاده كنند. كاملا آشكار است كه هر كدام ازآنها نيازهاى خاص و اغلب متفاوتى دارد. براى پاسخگويى به اين تنوع، انواعمختلف پرتال ايجاد شده و مورد استفاده قرار مى گيرد. به طور كلى بر حسبچگونگى پاسخگويى به نيازهاى كاربران،
پرتال ها را مى توان در چهار گروه زير دسته بندى كرد:
(Business to Customer Portal (B2C
اين نوع از پرتال دسترسى مستقيم مصرف كننده را به مجموعه وسيعى از اطلاعاتو خدمات فراهم مى كند براى مثال، اطلاعاتى مانند «راهنماى استفاده ازمحصولات» و«وضعيت سفارش مشترى » در خريد هاى خود و همچنين امكانات ارتباطىكاربر با بخش پشتيبانى مشتريان در اين پرتال ها پيش بينى مى شود. مانند هرپرتال ديگرى، يك پرتال B2C معمولا در قد و قواره اى ارائه مى شود كهنيازهاى مشتريان خود را پاسخ دهد.
(Business to Business Portal )B2B
نوع ديگر پرتال در زنجيره مديريت منابع شكل مى يابد. در اين نوع پرتالاطلاعات لازم براى توليد كنندگان،تهيه كنندگان، نمايندگى ها و همچنينتوزيع كنندگان، به گونه اى مناسب و دسته بندى شده جمع آورى و در اختيارآنان قرار مى گيرد. نمونه عمومى پرتال B2B - براى مثال، يك شريك تجارى راقادر مى كند تا به بخشهايى از اطلاعات و امكانات مانند سفارش خريد و صدورفاكتور دسترسى داشته و از امكانات اين بخشها استفاده كند. به هم پيوستنبرنامه هاى كاربردى يكى از پيش نيازهاى لازم براى يكپارچه سازى محيط هاىتجارى در بسترى واحد و ايجاد محيط مجازى لازم براى كسب و كار است.محيطى كهدر آن امكان تهيه كالا يا خدمات، صدور صورت حساب خريد و فروش، دسترسى بهاطلاعات توليد و ديگر امكانات مرتبط با نيازها فراهم مى آيد.
ويژگيهاى اصلى يك پرتال عبارت اند از:
۱) تجمع اطلاعات
۲) هدف دار بودن اطلاعات
۳) دردسترس بودن اطلاعات
۴) دريچه ورود منحصر به فرد
هر چند شباهت ظاهرى فراوانى ميان يك
وب سايت و يك پرتال وجود دارد به گونه اى كه در نگاه اول تفاوت محسوسىميان آن دو مشاهده نمى شود اما اين دو كاملا از يكديگر متفاوت اند.سوالاينجاست كه به طور مشخص تفاوت آن دو در چيست؟ در پاسخ به اين سوال بايدگفت ويژگيهاى زير در يك پرتال آن را از يك وب سايت متمايز مى كند:
۱) درگاه ورود منفردى كه از طريق آن مى توان به مجموعه منابع مرتبط با پرتال دست يافت.
۲) نمايش هدفدار اطلاعات با استفاده از تجربيات كاربر.
۳) دسترسى تقسيم بندى شده به انواع داده و اطلاعات گروه بندى شده.
۴) در اختيار گذاشتن امكان ارتباط و همكارى ميان تمامى كاربران و استفاده كنندگان پورتال.
۵) امكان پيوستن به نرم افزارها و سيستم هاى نرم افزارى كه گردش كارى مشخص و تعريف شده اى دارند.
تاريخچه خلاصه پرتال
اگر در دنياى كامپيوتر به عقب بازگرديم، زمانى را خواهيم يافت كه در آن سيستم هاى
نرم افزارى به گونه اى متحول شدند كه ديگر لازم نبود براى كار با يكبرنامه، برنامه هاى ديگر بسته شوند، يعنى مى توانستيم همزمان از چندبرنامه كاربردى استفاده كنيم بدون آنكه با مشكلى مواجه شويم.امكانى كه قبلاز آن وجود نداشت. تاريخچه پرتال ها از همان زمان آغاز شد و نسلهاى تكامليافته آنها يكى پس از ديگرى پا به عرصه دنياى اطلاعات گذاشتند.
نسل اول پرتال ها:
اولين پرتال ها، كه از آنها تحت عنوان نسل اول نام برده مى شود، بر فراهمنمودن محتويات ايستا، مستندات و همچنين خوراكهاى اطلاعاتى زنده در صفحاتوب مبتنى بودند. مثالهاى نمونه اين نسل سايت yahoo است. اين پرتالها درمحيطى به هم پيوسته، اهداف مشابهى را دنبال كرده و صفحه واسط مشخص و منحصربه فردى را براى دستيابى به مجموعه اطلاعات توزيع شده در سراسر شركت ياسازمان خود، در اختيار كاربر مى گذاشتند. اين اطلاعات معمولا شامل اخبارشركت، شرايط و فرم هاى استخدام، اطلاعاتى مربوط به كاركنان و چگونگىارتباط با آنها، مستندات رسمى و سياست هاى اعلام شده شركت و همچنينلينك هاى ارتباطى مفيد بود.
نسل دوم پرتال ها:
نسل دوم پرتال ها بر اطلاعات مشخص تر و نرم افزارها متمركز بودند. در اساسشباهت زيادى به خصوص در زمينه فراهم آوردن اطلاعات با نسل اول داشتند بااين همه تفاوت مهمى نيز وجود داشت: اين پرتالهاى امكان همكارى كاربران رادر محيطى به هم پيوسته فراهم مى كردند و همين امكان، نقطه تمايز آنها بانسل پيشين محسوب مى شد. پرتال هاى نسل دوم قابليت همكارى متقابل را درادارات مجازى براى تيم هاى كارى و به منظور انجام وظايفشان فراهممى ساختند. نسل دوم پرتال ها سرويس هاى متعددى داشتند كه از جمله آنهامى توان به سرويس هاى مديريت محتوى (سازمان دهى و مديريت اطلاعات مرتبط) وسرويس هاى همكارى (كه به كاربران امكان مى داد با يكديگر گپ زده و براىيكديگر ايميل فرستاده و قرار ملاقات تنظيم كنند) اشاره كرد.
در اين پرتال ها قابليت تعريف گروه هاى كاربرى نيزفراهم آمده بود. به بيانديگر اين پورتال ها سازو كار همكارى داخلى را در يك سازمان فراهممى ساختند.
نسل سوم پرتال ها:
نسل سوم با هدف ايجاد فضاى مجازى تجارت الكترونيك (Business -E) بوجودآمد. پرتال هاى نسل سوم به عنوان واسط ارتباطى كارمندان، تهيه كنندگان،توليد كنندگان و مشتريان قلمداد مى شوند. ويژگى فوق العاده اين پرتالهاامكان مرتبط شدن نرم افزارهاى مستقر در سرورهاى مختلف است. به بيان ديگر،اين پرتال ها نقطه به هم پيوستن محتويات و برنامه هاى كاربردى مستقر درسرورهاى مختلف بطور همزمان و با استفاده از همكارى سرويسهاى خدماتى آناناند. به علاوه امكان دسترسى به محتويات و امكانات سيستمهاى مختلف را ازطريق ابزارها و تجهيزات متنوع، بسته به نياز كاربر امكان پذير مى كنند.اين گروه پرتال ها مجموعه قابل توجه و ارزشمندى از اطلاعات، مستندات،امكانات و قابليتهاى نرم افزارهاى مرتبط را از طريق درگاه واحدى براىكاربر فراهم مى كنند.
به علاوه، اين پرتالها به صورتى خودكار و
بر اساس نقش كاربران هدفمند شده و ويژگيهايى خاص آنها مى يابند. به بيانديگر، نحوه نمايش، محتوى و امكانات در دسترس، بسته به نقش تعريف شده براىكاربر به گونه اى منحصر به فرد و خاص وى در اختيار او قرار مى گيرد. كليدتوسعه آينده اين نسل از پرتال ها،ايجاد چهارچوب هاى كارى باز (از قبلتعريف نشده) براى سرويس هاى عمومى خواهد بود.
انواع پرتال ها
يك سازمان مجموعه متنوعى از كاربران دارد كه از جمله آنها مى توان بهمشتريان، شركا، كارمندان اشاره كرد. همه اين كاربران علاقه مندند ازاطلاعات و خدمات آن سازمان استفاده كنند. كاملا آشكار است كه هر كدام ازآنها نيازهاى خاص و اغلب متفاوتى دارد. براى پاسخگويى به اين تنوع، انواعمختلف پرتال ايجاد شده و مورد استفاده قرار مى گيرد. به طور كلى بر حسبچگونگى پاسخگويى به نيازهاى كاربران،
پرتال ها را مى توان در چهار گروه زير دسته بندى كرد:
(Business to Customer Portal (B2C
اين نوع از پرتال دسترسى مستقيم مصرف كننده را به مجموعه وسيعى از اطلاعاتو خدمات فراهم مى كند براى مثال، اطلاعاتى مانند «راهنماى استفاده ازمحصولات» و«وضعيت سفارش مشترى » در خريد هاى خود و همچنين امكانات ارتباطىكاربر با بخش پشتيبانى مشتريان در اين پرتال ها پيش بينى مى شود. مانند هرپرتال ديگرى، يك پرتال B2C معمولا در قد و قواره اى ارائه مى شود كهنيازهاى مشتريان خود را پاسخ دهد.
(Business to Business Portal )B2B
نوع ديگر پرتال در زنجيره مديريت منابع شكل مى يابد. در اين نوع پرتالاطلاعات لازم براى توليد كنندگان،تهيه كنندگان، نمايندگى ها و همچنينتوزيع كنندگان، به گونه اى مناسب و دسته بندى شده جمع آورى و در اختيارآنان قرار مى گيرد. نمونه عمومى پرتال B2B - براى مثال، يك شريك تجارى راقادر مى كند تا به بخشهايى از اطلاعات و امكانات مانند سفارش خريد و صدورفاكتور دسترسى داشته و از امكانات اين بخشها استفاده كند. به هم پيوستنبرنامه هاى كاربردى يكى از پيش نيازهاى لازم براى يكپارچه سازى محيط هاىتجارى در بسترى واحد و ايجاد محيط مجازى لازم براى كسب و كار است.محيطى كهدر آن امكان تهيه كالا يا خدمات، صدور صورت حساب خريد و فروش، دسترسى بهاطلاعات توليد و ديگر امكانات مرتبط با نيازها فراهم مى آيد.