آبجی
7th February 2010, 01:02 PM
خاتم سازی
خاتم سازی در واقع آراستن سطح اشياء چوبی بصورتی شبيه به موزائيک با مثلثهای کوچک است و اين مثلثها هر چه ظريف تر و طرحها و اشکالی که با اين مثلث ها بوجود می آيد هر چه منظم تر باشد خاتم مرغوبتر است. البته مرغوبيت مواد اوليه بکار رفته در خاتم نيز باعث بالا بردن ارزش آن می گردد.
سفالگری
مهمترين مواد اوليه در کار سفالگری : گل، ماسه و مواد سوختنی است. گل رس به خاطر داشتن اکسيد آهن و آهک دارای خاصيت شکل گيری و چسبندگی است و ميتوان با آن ظرفهای غير قابل نفوذ ساخت. برای تهيه سفال ابتدا گل را از معدن به محل کارگاه نموده و سپس مقداری معين آب و ماسه به آن می افزايند. پس از اينکه گل و ماسه و آب کاملاً با هم مخلوط شد و آماده گرديد، گل به قطعاتی با اندازه های مورد نياز تقسيم می شود و هر قسمت را بطور جداگانه روی چرخ سفالگری گذاشته و شروع به چرخکاری می نمايند.
شیشه گری
شيشه جسمی است شفاف، شکننده و ترکيبی از سيلکيکاتهای قليايی که اين اجسام را در کوره ذوب می نمايند و به وسيله دست يا به کمک قالب های مخصوص به آنها شکل می دهند. اشيايی که از مناطق مختلف کشور نظير شوش، ری، ساوه و نيشابور از زير خاک به دست آمده نشان دهنده ساخت اينگونه ظروف در اکثر نقاط کشور در گذشته های دور می باشد. ظروف شيشه ای در اوايل دوره اسلامی بيشتر شامل بطری، قوری، گلدان و فنجان بوده است که برای مصارف خانگی بکار می رفته است. برخی اشياء باقی مانده متعلق به قرون هشتم و نهم ميلادی است که بدون تزئين می باشد. همچنين تعدادی دکمه شيشه ای که طی يکی از حفريات ناحيه حسنلو بدست آمده متعلق به عهد هخامنشی است که بروجرد و رونق شيشه گری در آن عصر گواهی می دهد.
قلمزنی
آنچه امروز بعنوان قلمزنی شناخته می شود و مصنوعات فراوانی اعم از مس و برنج بوسيله آن تزئين می گردد در ايران دارای سابقه ای بسيار طولانی است. از آثار فلزی دوره هخامنش نمونه های بسياری بدست نيامده تا دورنمای رواج اين هنر در آن دوران را مشاهده کنيم ولی مجموعه ظرفها و بشقابهای نقره و طلای عصر ساسانی که بدست استادان ايرانی قلم خورده است و سلاطين اين سلسله را در بزم يا رزم و شکار نشان می دهد و در موزه "ارميتاژ" شهر لنينگراد نگاهداری ميشود رواج صنعت قلمزنی را در آن عصر تاييد می کند. در دوران اسلامی تاريخ ايران صنعت قلمزنی رواج فوق العاده داشته است و شاهد بر اين مطلب مجموعه ابريقهای برنزی و آثار زيبای فلزی از نوع بخوردان و ظرفهای آبخوری است که به شکل حيوانات و پرندگان ساخته شده و بيشتر آنها در خراسان و همدان و ری و سمرقند بدست آمده است.
گلیم بافی
آسودن بر روی کف پوشی گرم و نرم در پی روزی پرکار و سخت، اميد و توانی است برای برخوردی دوباره با واقعيتهای سخت و شيرين کار روزمره و تامين معيشت خانواده. نخستين کف پوش بشر اوليه پوست حيوانات بود ولی پس از گذشت هزاران سال وقتی توانست کم کم مواد اوليه طبيعت را به ميل خود شکل دهد، به فکر ساخت بالاپوشی برای خود و کف پوشی برای محل سکونتش افتاد. اولين کف پوشهای ساخته انسان حصير و بورياست و به تدريج بافت زيراندازهای پشمی را نيز آموخت. در کاوش های باستان شناسی در شرق جزيره آناتومی و بقايای يک گليم 7700 ساله بدست آمده است ولی بطور کامل به علت آسيب پذيری مواد اوليه گليم و نمونه های چندانی از گذشته های دور موجود نيست. قديمی ترين نمونه بدست آمده گليم ايران و قطعه گليمی متعلق به دوره اشکانی است.
معرق
هنر معرق روی چوب، يکی از رشته های پر پيشينه صنايع دستی ايران است که به نسبت ساير صنايع چوب از قبيل خاتم، منبت، نازک کاری چوب، خراطی و بافت سبد و حصير دارای قدمت بيشتری است و طبق اسناد و مدارک موجود با وجودی که زادگاهش هند است اما از روزگارانی خيلی دور به ايران راه يافته و هنرمندان و صنعتگران ايرانی تکميل کننده و گسترش دهنده آن بوده اند. اين "هنر صنعت" که در ابتدا تلفيقی از چوب و فلز بود، به کمک ذوق و انديشه معرق سازان هنرمند ايرانی تغيير شکل داد و صنعتگران کشورمان بجای يک نوع چوب که معمولاً متن اصلی دست ساخته ها را تشکيل ميداد، به استفاده از انواع چوب با رنگهای مختلف پرداختند.
منبت کاری
منبت کاری هنری است مشتمل بر حکاکی و کنده کاری بر روی چوب بر اساس نقشه ای دقيق اين تعريف اصولی منبت کاری است.
مینیاتور
واژه "مينياتور" که مخفف شده کلمه فرانسوی "مينی موم ناتورال" و به معنی طبيعت کوچک و ظريف است و در نيمه اول قرن اخير و حدوداً از دوره قاجاريان وارد زبان فارسی شده، اصولاً به هر نوع پديده هنری ظريف (به هر شيوه ای که ساخته شده باشد) اطلاق می شود و در ايران برای شناسايی نوعی نقاشی که دارای سابقه و قدمتی بسيار طولانی است به کار می رود.
نمدمالی
نمد ساده ترين نوع کف پوش است و ساخت آن احتياج به دستگاه خاصی دارند. در نمد مالی در واقع از خاصيت طبيعی پشم که عبارت از در هم پيچيدن الياف آن در اثر رطوبت و فشار است استفاده می شود. احتمال دارد که اولين بار بافندگانی که الياف پشمی خود را شسته و برای گرفتن رطوبت آن با چوبدستی ضربه هايی به پشم می زده اند، موفق به کشف اين خصوصيت پشم و در نتيجه موفق به بوجود آوردن صنعت نمدمالی شده باشند.
خاتم سازی در واقع آراستن سطح اشياء چوبی بصورتی شبيه به موزائيک با مثلثهای کوچک است و اين مثلثها هر چه ظريف تر و طرحها و اشکالی که با اين مثلث ها بوجود می آيد هر چه منظم تر باشد خاتم مرغوبتر است. البته مرغوبيت مواد اوليه بکار رفته در خاتم نيز باعث بالا بردن ارزش آن می گردد.
سفالگری
مهمترين مواد اوليه در کار سفالگری : گل، ماسه و مواد سوختنی است. گل رس به خاطر داشتن اکسيد آهن و آهک دارای خاصيت شکل گيری و چسبندگی است و ميتوان با آن ظرفهای غير قابل نفوذ ساخت. برای تهيه سفال ابتدا گل را از معدن به محل کارگاه نموده و سپس مقداری معين آب و ماسه به آن می افزايند. پس از اينکه گل و ماسه و آب کاملاً با هم مخلوط شد و آماده گرديد، گل به قطعاتی با اندازه های مورد نياز تقسيم می شود و هر قسمت را بطور جداگانه روی چرخ سفالگری گذاشته و شروع به چرخکاری می نمايند.
شیشه گری
شيشه جسمی است شفاف، شکننده و ترکيبی از سيلکيکاتهای قليايی که اين اجسام را در کوره ذوب می نمايند و به وسيله دست يا به کمک قالب های مخصوص به آنها شکل می دهند. اشيايی که از مناطق مختلف کشور نظير شوش، ری، ساوه و نيشابور از زير خاک به دست آمده نشان دهنده ساخت اينگونه ظروف در اکثر نقاط کشور در گذشته های دور می باشد. ظروف شيشه ای در اوايل دوره اسلامی بيشتر شامل بطری، قوری، گلدان و فنجان بوده است که برای مصارف خانگی بکار می رفته است. برخی اشياء باقی مانده متعلق به قرون هشتم و نهم ميلادی است که بدون تزئين می باشد. همچنين تعدادی دکمه شيشه ای که طی يکی از حفريات ناحيه حسنلو بدست آمده متعلق به عهد هخامنشی است که بروجرد و رونق شيشه گری در آن عصر گواهی می دهد.
قلمزنی
آنچه امروز بعنوان قلمزنی شناخته می شود و مصنوعات فراوانی اعم از مس و برنج بوسيله آن تزئين می گردد در ايران دارای سابقه ای بسيار طولانی است. از آثار فلزی دوره هخامنش نمونه های بسياری بدست نيامده تا دورنمای رواج اين هنر در آن دوران را مشاهده کنيم ولی مجموعه ظرفها و بشقابهای نقره و طلای عصر ساسانی که بدست استادان ايرانی قلم خورده است و سلاطين اين سلسله را در بزم يا رزم و شکار نشان می دهد و در موزه "ارميتاژ" شهر لنينگراد نگاهداری ميشود رواج صنعت قلمزنی را در آن عصر تاييد می کند. در دوران اسلامی تاريخ ايران صنعت قلمزنی رواج فوق العاده داشته است و شاهد بر اين مطلب مجموعه ابريقهای برنزی و آثار زيبای فلزی از نوع بخوردان و ظرفهای آبخوری است که به شکل حيوانات و پرندگان ساخته شده و بيشتر آنها در خراسان و همدان و ری و سمرقند بدست آمده است.
گلیم بافی
آسودن بر روی کف پوشی گرم و نرم در پی روزی پرکار و سخت، اميد و توانی است برای برخوردی دوباره با واقعيتهای سخت و شيرين کار روزمره و تامين معيشت خانواده. نخستين کف پوش بشر اوليه پوست حيوانات بود ولی پس از گذشت هزاران سال وقتی توانست کم کم مواد اوليه طبيعت را به ميل خود شکل دهد، به فکر ساخت بالاپوشی برای خود و کف پوشی برای محل سکونتش افتاد. اولين کف پوشهای ساخته انسان حصير و بورياست و به تدريج بافت زيراندازهای پشمی را نيز آموخت. در کاوش های باستان شناسی در شرق جزيره آناتومی و بقايای يک گليم 7700 ساله بدست آمده است ولی بطور کامل به علت آسيب پذيری مواد اوليه گليم و نمونه های چندانی از گذشته های دور موجود نيست. قديمی ترين نمونه بدست آمده گليم ايران و قطعه گليمی متعلق به دوره اشکانی است.
معرق
هنر معرق روی چوب، يکی از رشته های پر پيشينه صنايع دستی ايران است که به نسبت ساير صنايع چوب از قبيل خاتم، منبت، نازک کاری چوب، خراطی و بافت سبد و حصير دارای قدمت بيشتری است و طبق اسناد و مدارک موجود با وجودی که زادگاهش هند است اما از روزگارانی خيلی دور به ايران راه يافته و هنرمندان و صنعتگران ايرانی تکميل کننده و گسترش دهنده آن بوده اند. اين "هنر صنعت" که در ابتدا تلفيقی از چوب و فلز بود، به کمک ذوق و انديشه معرق سازان هنرمند ايرانی تغيير شکل داد و صنعتگران کشورمان بجای يک نوع چوب که معمولاً متن اصلی دست ساخته ها را تشکيل ميداد، به استفاده از انواع چوب با رنگهای مختلف پرداختند.
منبت کاری
منبت کاری هنری است مشتمل بر حکاکی و کنده کاری بر روی چوب بر اساس نقشه ای دقيق اين تعريف اصولی منبت کاری است.
مینیاتور
واژه "مينياتور" که مخفف شده کلمه فرانسوی "مينی موم ناتورال" و به معنی طبيعت کوچک و ظريف است و در نيمه اول قرن اخير و حدوداً از دوره قاجاريان وارد زبان فارسی شده، اصولاً به هر نوع پديده هنری ظريف (به هر شيوه ای که ساخته شده باشد) اطلاق می شود و در ايران برای شناسايی نوعی نقاشی که دارای سابقه و قدمتی بسيار طولانی است به کار می رود.
نمدمالی
نمد ساده ترين نوع کف پوش است و ساخت آن احتياج به دستگاه خاصی دارند. در نمد مالی در واقع از خاصيت طبيعی پشم که عبارت از در هم پيچيدن الياف آن در اثر رطوبت و فشار است استفاده می شود. احتمال دارد که اولين بار بافندگانی که الياف پشمی خود را شسته و برای گرفتن رطوبت آن با چوبدستی ضربه هايی به پشم می زده اند، موفق به کشف اين خصوصيت پشم و در نتيجه موفق به بوجود آوردن صنعت نمدمالی شده باشند.