*مینا*
29th January 2010, 06:58 PM
http://www.aftab.ir/articles/science_education/education_training/images/c437ad2cf4987105022ff4eb0256ce72.jpg
جامعه در حال خیزش ما به شدت نیازمندیک دیدگاه آموزشی جدید و در عین حال شاداب است که هم نوعی فلسفه توسعه آموزشی ـ پرورشی باشد و هم بتواند چشم انداز روشنی از آینده آموزش کشور ترسیم نماید. شرایط جدید, ملت ها را در برابر دو دیدگاه آموزشی زیر قرار داده است :
۱) دیدگاه آموزش با تکیه بر فناوری اطلاعاتی و ارتباطی
۲) دیدگاه یادگیری دائمی و مادام العمر و ژرف
انقلاب تکنولوژی سیمای جهان را به سرعت تغییر می دهد و فناوری اطلاعات هم اکنون نیز زندگی مردم رادگرگون کرده است .خط شکنی هایی که در فناوری مواد و نانو تکنولوژی و بیوتکنولوژی روی می دهد این دگرگونی ها را تشدید خواهد کرد. این تکنولوژی ها نه تنها تاثیرات عمیقی بر زندگی انسان دارند بلکه چنان در هم تنیده اند که انقلاب فناوری را به انقلاب چند رشته ای تبدیل کرده اند از این رو شتاب پیشرفت درهر زمینه مضاعف شده است . فناوری اطلاعاتی و ارتباطی ((ICT شالوده بقا و توسعه ی ملی کشور , در یک محیط جهانی به سرعت در حال تغییر و تحول است و همین امر ما را در پی ریزی طرح های نو , برجسته و شوق انگیز به چالش فرا می خواند تا در پرتو آن ,منابع انسانی و زیرساخت های قابل اعتماد بنا شود و در واقع ابزارها و وسایل لازم برای برنامه ریزی , مدیریت و ارزیابی تغییرات توسعه و دستیابی به رشد پایدار مورد نظر قرار گیرد و البته از سویی نیز اطلاعات بدون ارتباطات و ارتباطات نیز بدون اطلاعات کاربرد نداشته استفاده از فناوری برای تسهیل در رفع نیازهای افراد هر جامعه بسیار مهم است . داشتن دید و دانشی جامع راجع به فناوری , مهارت های ابزاری و توانایی به کارگیری فناوری و مهارتهای مربوطه, درک فرایندهای گردش اطلاعات, توانایی سازگاری همراهی و تسلط بر تغییرات سریع و مداوم همه و همه از طریق آموزش فناوری اطلاعات و ارتباطات در قالب مدل های نوین آموزش در کلاس های درس میسر خواهد بود.
یادگیری , فراگیران را آماده می کند تا از موضع لیاقت با چالش های خصوصی و حرفه ای خود روبه رو شوند اما این کافی نیست فراگیران باید بتوانند به شهروندان شایستهی جامعهی مدنی جهانی در عصر حاضر و آینده تبدیل شوند و این تنها در سایه یادگیری ژرف از راه توزیع عادلانه فرصت های یادگیری در جامعه , مشارکت عمومی همه بخشهای کشور در ایجاد جامعه یادگیرنده و بهره برداری از منابع آن امکان پذیر خواهد بود . از طریق تمرکز یادگیری , جامعه شرایطی را می آفریند که پشتیبان توسعه پایدار و موفقیت آمیز و مبتنی بر دانش خواهد بود. جامعه یادگیرنده بالاترین اولویت ها را به آموزش می دهد و بر توسعه ی ظرفیت های آموزشی خود تاکید می کند. در جامعه یادگیرنده , خلاقیت و نو آوری دو ارزش اجتماعی بسیار پرقیمت محسوب می شوند و گسترش همکاری ها و هم افزایی ها در خلق و توزیع دانش ,تسهیل و تشویق می شود و تعامل دانش و مهارت به مثابه ی فرایند افزایش خلاقیت , مورد توجه قرار می گیرد . کلید طلایی جوامع یاد گیرنده , سیستم آموزشی و در راس آن مدارس به ویژه مدارس با مدل های خاص یادگیزی است . در مدل های خاص یادگیری تلاش می شود تا یادگیرندگان آینده را ببینند, بفهمند و در اختیار بگیرند.
● مقدمــــــــه
بهره گیری ازتکنولوژی آموزشی به مفهوم جدید آن بی شک یکی از نوآوری های آموزشی محسوب می شود. تکنولوژی آموزشی یا فناوری آموزشی اکنون صرفا" کاربرد دستگاه های سمعی و بصری نیست آموزش نیز امروز معنی و مفهوم جدیدی پیدا کرده است. مواد و وسایل آموزشی روز به روز تنوع بیشتری می یابند و کتاب درسی تنها یکی از آنها به حساب می آید. نقش معلم هم بیشتر راهنمایی و رهبری و هدایت است تا متکلم وحده بودن. پیشرفت علوم وفنون و توسعه حجم دانش بشری,تغییر شرایط و امکانات زندگی فردی و اجتماعی ,نفوذ تکنولوژی و صنعت در روابط ملی و بین المللی, نقش زمان در سرنوشت ملت ها , ظهور مشاغل وتخصص های جدیدتغییر نیازهای جامعه , آگاهی ملت و... همه وهمه در تغییر و تحول برنامه ها اثر می گذارند . یکی از برنامه های ویژه , تاسیس هسته ی اصلی فعالیت مدارس , محیطهایی است که به صورت ( مرکز مواد آموزشی (IMC طراحی می شوند . چند نوع مرکز مواد آموزشی تا کنون طراحی شده و مورد بهره برداری قرار گرفته است .
▪ نوع اول این مرکز به گونه ای است که مورد استفاده مشترک معلمان و دانش آموزان چندین مجتمع آموزشی به هم پیوسته است.
▪ نوع دوم مزکز مواد آموزشی یک مجتمع آموزشی است که منبع ذخیره و تغذیه همه مدارس یک مجتمع است .
▪ نوع سوم مربوط به یک مدرسه است و امکان یادگیری از یک مجموعه وسایل آموزشی را در مدرسه فراهم می سازد .
▪ نوع چهارم مربوط به کلاس درس است و فرصت یادگیری مفاهیم هر ماده درسی را در محیط کلاس درس فراهم می آورد .
در این نوع مرکز یادگیری تحت عنوان مرکز یادگیری کلاس classroom learning center دانش آموزان میتوانندبا دسترسی به انواع ابزارها ی آموزشی فرصتهای یادگیری را در سطوح مختلف گسترش دهند در نوع چهارم مرکز موادآموزشی انواع لوازم و ابزار آموزشی از قبیل کتاب و سایر مطالب چاپی , فیلم های علمی, آموزشی , نشریات , عکس , اسلاید , کلکسیونها و دستگاههای سمعی و بصری ئ(تلویزیون , نوار ضبط صوت , ویدئو , وکامپیوتر و ...) هنگام اجرای روش های تدریس با توجه به تفاوتهای فردی فراگیران شرایطی را پدید می آورند که تحت این شرایط مفاهیم آموخته شده عمق و وسعت بیشتری می یابند و مطالب درسی با درک کامل دریافت می شوند . به منظور یاری دادن به فراگیران و برای ایجاد یک محیط پربار آموزشی ـ یادگیری ,مواد کمک آموزشی چند حسی ( (multi sensory زیادی تهیه شده که می توان ماشین های آموزشی , تلویزیون ,فیلم , ابزارهای باز یابی اطلاعات,وسایل و تجهیزات آزمایشگاهی و ... را نام برد که در مرکز یادگیری کلاس قرار می گیرد .
از سویی دیدگاه جدید به آموزش از محتوا مرکزی ( (content centered به فرایند محوری ( (process centeredویادگیری محوری((learning centered چرخش داشته و نقش معلم از انتقال دهنده اطلاعات به هدایت کننده ی فعالیتهای یادگیری تغییر یافته است . از آنجا که یادگیری نیز با بهره گیری از یک یا چند مورد از پنج حس بهتر رخ می دهد رسانه ها ومواد تکنولوژی آموزشی به مقدار زیاد به کلاس های درس راه یافته اند. تکنولوژی آموزشی خدمات آموزشی برتری از آنچه که معلم انجام میدهد عرضه میکند وقتی که می تواند مطالبی را که معلم عرضه می کند تکمیل کند یا وقتی که به دانش آموز و معلم امکان می دهد وقت و تلاش خود را به حل مسئله معطوف دارند نقش بسزایی در کلاس درس ایفا می کند .مواد چند رسانه ای که در کلاس مورد استفاده قرار می گیرند در جهت یاری رساندن به دانش آموز برای چیرگی بر حقایق , اصول و مهارتهایی که به تمرین های مکرر نیاز دارد , بسیار موثر است .
● استفاده از تکنولوژی آموزشی
به طور کلی مطالعات تحقیقی و نتایج پژوهش ها نشان می دهد آموزش تلویزیونی و استفاده از فیلم های درسی , نوارها و ابزار آموزشی و مواد یادگیری فرصت بیشتری برای یادگیری و کار انفرادی یا گروهی در اختیار دانش آموزان قرار می دهد , همچنین این امکان را فراهم می سازد که هر دانش آموز با میزان توانایی خود پیش برود و هر زمان که فرصت یافت در زمینه هایی که مشکل دارد ابزارهایی را انتخاب کند .
تکنولوژی آموزشی با فراهم ساختن امکان آموزش کمی ـ کیفی برای همه دانش آموزان فواصل موجودرا می پوشاند . با به کارگیری ابزارهای آموزشی دانش آموزان نیاز ندارند که فقط به کتاب درسی به عنوان تنها منبع اطلاعاتی محدود باشند .تلویزیون , فیلم ,پوستر ,مدلها مولاژها و ... دانش آموزان را با واقعیات به طور ملموس مرتبط می سازند . به هر صورت دستیابی به ساختار بهینه و فرایند آموزشی مناسب به کمک ابزارها و روش های جدید آموزشی مستلزم اجرای برنامه های فعال و هدفمند است .برنامه هایی که فراگیرندگان را در جریان آموزش فعال نگهدارند ,آنان را به انجام تکالیف علاقه مند , آنان را برای یادگیری مسئول سازند , آنان را در مورد کنش های خود دقیق کنند و برای فعالیت های آینده آماده سازند .
● مرکز یادگیری کلاس درس
مرکز یادگیری کلاس درس جایی است که مقدار زیادی از مواد یادگیری و وسایل آموزشی به منظور کمک به خود آموزی فراگیران در آن موجود است . در این مدل کلاس به قصد توانا ساختن فراگیران برای یادگیری , مواد آموزشی به نحوی که دسترسی به آنها آسان بوده و فراگیران بتوانند نیاز های آموزشی خود را در جهت کار , به صورت فردی یا گروهی برآورده نمایند و همچنین در جهت زمینه سازی پیشرفت بر حسب توانایی و خواستشان باشد , فراهم شده است و هر اقدامی که برای بهبود فرایند یاددهی ـ یادگیری صورت می گیرد به منظور آسان سازی یادگیری فراگیران انجام می شود . توانایی و استعداد فراگیرندگان برای یادگیری به شدت از محیط مدرسه متاثر است و در محیط شوق انگیز ,آموزش سهل تر صورت می گیرد .در صورت وجود تجهیزات لازم و مطلوب و مناسب و همچنین به رسانه و مواد آموزشی نیز با توجه به برنامه های زمانبندی شده آموزشهایی که منجر به یادگیری معنی دار می گردد, صورت می گیرد .
● مواد آموزشی
مواد آموزشی عناصر اصلی فرایند یاددهی ـ یادگیری به شمار می روند. بدون مواد آموزشی امکان تبادل تجربه بین معلم و فراگیرنده ضعیف است و نمی توان برنا مه ی تحصیلی مورد نظر را به سادگی اجرا کرد. مواد آموزشی , اطلاعات لازم را فراهم می آورند ارائه اطلاعات را در قالب عرضه و توالی مطالب درسی سازمان می دهند ,فرصتاستفاده از آموخته ها را برای فرا گیرندگان مهیا می سازند و ... استفاده از مواد و وسایل آ موزشی با تدوین اهداف کاملاً مشخص در زمینه پیشرفت تحصیلی و با انجام فعالیتهای آموزشی از پیش برنامه ریزی شده ضمن جهت دادن منابع موجود فیزیکی و مادی فعالیتهای مدارس مجری طرح کلاس درس را برای دستیابی به اهداف آموزشی تنظیم میکنند . به طور کلی در این مدارس برای استفاده از امکانات آموزشی در جهت اعتلای فراگیران و حصول به اهداف اساسی تعلیم و تربیت و توجه به ابعاد مختلف رشد (معنوی , جسمی اخلاقی , عقلانی , اجتماعی و ... ) هر ابزاری را با هدف یاددهی ـ یادگیری مورد استفاده قرار می دهند و هر وسیله و اسبابی که در متن فعالیتهای یاددهی ـ یادگیری حضور یابد ((ابزار آموزشی ))محسوب می شود .
● ابزار های آموزشی
مواد و ابزارهای آموزشی همواره در حال تغییر و دگرگونی هستند و به اصطلاح ((روز آمد و بهنگام ))می شوند , معلمان فکور و خلاق علاوه بر استفاده از ابزارهای آموزشی به روز و بهنگام ابزار سازی و ابزار آفرینی می کنند ((tool maker instrument maker چنین معلمانی قادرند از کمترین امکانات بیشترین بهره را ببرند .با ساده ترین ابزارهایی که در محیط قابل کشف است , شوق انگیزترین یاددهی ها را عرضه بدارند . برای این معلمان قلم کاغذ ,تخته سیاه , کتابهای غیر درسی , پوشاک ,پارچه , میخ ,پیچ , اره , آچار , ظرف ,تخته ماهوتی , انواع مواد و قلم رنگی , رنگ و روغن , زرورق , گل و گیاه برگ و ساقه و شاخه و خس و خاشاک و ...به همان اندازه ارزش و اعتبار ((ابزار بودن )) دارد که وسایل سنگین و بزرگ در اصطلاح پیشرفته ای که به صورت دستگاههایی نظیر کامپیوتر , ماشینهای الکترونیک , تلویزیون مدار بسته ,ویدئو و ... جلوه گر می شوند و در تکنولوژی آموزشی , سخت افزار آموزشی نامیده می شوند . به راستی برای معلم ((شاگرد مدار )) که ناچار باید (( ابزار گرا )) هم باشد هر چیز که در محیط و در زندگی او وشاگردانش هست جزو ابزارهای آموزشی به حساب می آید . برای یاددهنده ی عاشق و علاقه مند هر چیز و همه چیز ابزار آموزشی است . تنها اعتقاد و باور به یادگیری های دیداری ـ شنیداری , یادگیریهای عملی , یادگیریهای توام با تفکر و تعمق و نه یادگیریهای طوطی وار و سطحی است که یاددهندگان را معتقد به استفاده از ((ابزار آموزشی )) می کند .
● یاددهی
یاددهی ـ یادگیری با این رویکرد , یک یادگیری منبع محور است و برای دانش آموزان فرصت انتخاب کردن , شرح دادن وکشف کردن را فراهم می کند . در این رویکرد دانش آموزان با منابع گوناگونی همچون کتابهای مرجع ,مجلات و دیگر رسانه های گروهی , فیلم , نوارهای شنیداری و دیداری , نرم افزارهای رایانه ای نقشه ها و منابع اجتماعی همچون کتابخانه ها , موزه ها ,سازمانها و کتابخانه ها آشنا میشوند و شیوه ی بهره برداری و استفاده کردن از آنها را فرا می گیرند . به عبارت دیگر معلم پروژه هایی را در قالب تکلیف به دانش آموزان می دهد و با معرفی منابع مختلف دانش آموزان را برای پیدا کردن ,تحلیل کردن و ارائه اطلاعات به دست آمده , راهنمایی می کند. در واقع این رویکرد وسیله ای است که به کمک آن معلمان می توانند نگرشها و تواناییهای دانش آموزان را به منظور تقویت یادگیری مستقل و مادام العمر پرورش دهند . در ضمن دانش آموزان با این روش تشویق می شوند تا در محیطی غنی از منابع که در آن افکار و احساسات مورد احترام است , اطلاعات مورد نیاز خویش را خودشان انتخاب کنند و به این ترتیب در یادگیری به استقلال فردی دست یابند .
● بایدهای معلم
در این رویکرد معلم نیز باید :
۱) به نقش کتابخانه ها و اهمیت آنها در پاسخگویی به دانش آموزان اشاره کند .
۲) فهرستی از منابع گوناگون موجود در روستا, شهر یا استان محل تدریس خود تهیه کند .
۳) در تدریس کلاسی خود از منابع گوناگونی استفاده کند و ضمن معرفی آنها به دانش آموزان , خود را به عنوان پژوهشگری نشان دهند که پیوسته به دنبال منابع جدید می گردد . همچنین با آنها در مورد نحوه استفاده از منابع گفتگو کند .
۴) در هنگام تدریس ضمن گفتگو پیرامون مطالب درسی در مورد چگونگی ارتباط دادن آنها به محیط زیست , فرهنگ , اقتصاد و ... نیز به بحث بپردازد .
شیوه ارزشیابی این رویکرد نیز متفاوت است و باید معلمان برای هر یک از دانش آموزان خویش یک پرونده کاری تشکیل دهند و گزارش فعالیت های انجام شده هر فرد را در این پرونده ها بایگانی کنند و با توجه به کیفیت گزارش و مطابق چک لیستی کار وی را ارزشیابی کنند .
از جمله عنصرهای اصلی این رویکرد پروژه های پژوهشی است . هدف از طراحی ارائه این بخش تقویت تفکر خلاق و نقاد است . این پژوهش ها فرصتی برای دانش آموزان فراهم می سازد تا به کمک آن ارتباط معنا داری میان موضوعات درسی و دنیای واقعی پیرامون خویش ایجاد کنند . این پژوهش ها ضمن آنکه مهارتها و نگرشهای او را تقویت می کند , دامنه ی درگیری او را به فراتر از کلاس درس گسترش می دهد و دانش آموز را در کارهای خانه , بحث کلاسی , نوشتن و گفتن , مسایل اجتماعی مرتبط با علم و تصمیم گیری های سرنوشت ساز فردی و اجتماعی که در آن مبانی علمی نقش مهمی دارد , درگیر می کند . ابزارها و مواد آموزشی نظیر کتاب ها و جراید , نقشه ها و کره , عکس ها , گرافها , چارتها ,نمودارها پازلها , شرح تصاویر , تصاویر الکترونیکی , فیلم ها , ماکت ها , مدل ها , رادیو , تلویزیون , کامپیوتر و ... همه و همه سبب می شوند دانش آموز در کلاس درس نقش فعال و فرایند یاددهی _ یادگیری با رویکرد فعال و منبع محور در فضایی کاراتر انجام شود و دانش آموز برای یادگیری برانگیخته شده و زمینه برای مشارکت وی مهیا می شود .
● نتیجه گیری
در پایان اشاره می شود که رویکرد این برنامه تلفیقی از رویکرد منبع محوری و فعالیت محوری است و در حقیقت یادگیری محور است و از تلفیق این دو رویکرد نقش دانش آموزان پر رنگ تر شده و دانش آموزان به فعالیتهای فکری و عملی علاوه بر تقویت مهارتهای فرایندی نظیر جستجو گری, کاوشگری, فرضیه سازی, حل مساله , بارش مغزی , آفرینندگی و ... وادار می شوند و در یک کلام دانش آموزان در فرایند یاددهی ـ یاد گیری چگونه یاد گرفتن را می آموزند.
http://www.aftab.ir/images/article/break.gif منبع: سایت فناوری آموزشی
توسط مهدی یاراحمدی خراسانی
http://athir.blogfa.com (http://njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fathir.blogfa.com)
جامعه در حال خیزش ما به شدت نیازمندیک دیدگاه آموزشی جدید و در عین حال شاداب است که هم نوعی فلسفه توسعه آموزشی ـ پرورشی باشد و هم بتواند چشم انداز روشنی از آینده آموزش کشور ترسیم نماید. شرایط جدید, ملت ها را در برابر دو دیدگاه آموزشی زیر قرار داده است :
۱) دیدگاه آموزش با تکیه بر فناوری اطلاعاتی و ارتباطی
۲) دیدگاه یادگیری دائمی و مادام العمر و ژرف
انقلاب تکنولوژی سیمای جهان را به سرعت تغییر می دهد و فناوری اطلاعات هم اکنون نیز زندگی مردم رادگرگون کرده است .خط شکنی هایی که در فناوری مواد و نانو تکنولوژی و بیوتکنولوژی روی می دهد این دگرگونی ها را تشدید خواهد کرد. این تکنولوژی ها نه تنها تاثیرات عمیقی بر زندگی انسان دارند بلکه چنان در هم تنیده اند که انقلاب فناوری را به انقلاب چند رشته ای تبدیل کرده اند از این رو شتاب پیشرفت درهر زمینه مضاعف شده است . فناوری اطلاعاتی و ارتباطی ((ICT شالوده بقا و توسعه ی ملی کشور , در یک محیط جهانی به سرعت در حال تغییر و تحول است و همین امر ما را در پی ریزی طرح های نو , برجسته و شوق انگیز به چالش فرا می خواند تا در پرتو آن ,منابع انسانی و زیرساخت های قابل اعتماد بنا شود و در واقع ابزارها و وسایل لازم برای برنامه ریزی , مدیریت و ارزیابی تغییرات توسعه و دستیابی به رشد پایدار مورد نظر قرار گیرد و البته از سویی نیز اطلاعات بدون ارتباطات و ارتباطات نیز بدون اطلاعات کاربرد نداشته استفاده از فناوری برای تسهیل در رفع نیازهای افراد هر جامعه بسیار مهم است . داشتن دید و دانشی جامع راجع به فناوری , مهارت های ابزاری و توانایی به کارگیری فناوری و مهارتهای مربوطه, درک فرایندهای گردش اطلاعات, توانایی سازگاری همراهی و تسلط بر تغییرات سریع و مداوم همه و همه از طریق آموزش فناوری اطلاعات و ارتباطات در قالب مدل های نوین آموزش در کلاس های درس میسر خواهد بود.
یادگیری , فراگیران را آماده می کند تا از موضع لیاقت با چالش های خصوصی و حرفه ای خود روبه رو شوند اما این کافی نیست فراگیران باید بتوانند به شهروندان شایستهی جامعهی مدنی جهانی در عصر حاضر و آینده تبدیل شوند و این تنها در سایه یادگیری ژرف از راه توزیع عادلانه فرصت های یادگیری در جامعه , مشارکت عمومی همه بخشهای کشور در ایجاد جامعه یادگیرنده و بهره برداری از منابع آن امکان پذیر خواهد بود . از طریق تمرکز یادگیری , جامعه شرایطی را می آفریند که پشتیبان توسعه پایدار و موفقیت آمیز و مبتنی بر دانش خواهد بود. جامعه یادگیرنده بالاترین اولویت ها را به آموزش می دهد و بر توسعه ی ظرفیت های آموزشی خود تاکید می کند. در جامعه یادگیرنده , خلاقیت و نو آوری دو ارزش اجتماعی بسیار پرقیمت محسوب می شوند و گسترش همکاری ها و هم افزایی ها در خلق و توزیع دانش ,تسهیل و تشویق می شود و تعامل دانش و مهارت به مثابه ی فرایند افزایش خلاقیت , مورد توجه قرار می گیرد . کلید طلایی جوامع یاد گیرنده , سیستم آموزشی و در راس آن مدارس به ویژه مدارس با مدل های خاص یادگیزی است . در مدل های خاص یادگیری تلاش می شود تا یادگیرندگان آینده را ببینند, بفهمند و در اختیار بگیرند.
● مقدمــــــــه
بهره گیری ازتکنولوژی آموزشی به مفهوم جدید آن بی شک یکی از نوآوری های آموزشی محسوب می شود. تکنولوژی آموزشی یا فناوری آموزشی اکنون صرفا" کاربرد دستگاه های سمعی و بصری نیست آموزش نیز امروز معنی و مفهوم جدیدی پیدا کرده است. مواد و وسایل آموزشی روز به روز تنوع بیشتری می یابند و کتاب درسی تنها یکی از آنها به حساب می آید. نقش معلم هم بیشتر راهنمایی و رهبری و هدایت است تا متکلم وحده بودن. پیشرفت علوم وفنون و توسعه حجم دانش بشری,تغییر شرایط و امکانات زندگی فردی و اجتماعی ,نفوذ تکنولوژی و صنعت در روابط ملی و بین المللی, نقش زمان در سرنوشت ملت ها , ظهور مشاغل وتخصص های جدیدتغییر نیازهای جامعه , آگاهی ملت و... همه وهمه در تغییر و تحول برنامه ها اثر می گذارند . یکی از برنامه های ویژه , تاسیس هسته ی اصلی فعالیت مدارس , محیطهایی است که به صورت ( مرکز مواد آموزشی (IMC طراحی می شوند . چند نوع مرکز مواد آموزشی تا کنون طراحی شده و مورد بهره برداری قرار گرفته است .
▪ نوع اول این مرکز به گونه ای است که مورد استفاده مشترک معلمان و دانش آموزان چندین مجتمع آموزشی به هم پیوسته است.
▪ نوع دوم مزکز مواد آموزشی یک مجتمع آموزشی است که منبع ذخیره و تغذیه همه مدارس یک مجتمع است .
▪ نوع سوم مربوط به یک مدرسه است و امکان یادگیری از یک مجموعه وسایل آموزشی را در مدرسه فراهم می سازد .
▪ نوع چهارم مربوط به کلاس درس است و فرصت یادگیری مفاهیم هر ماده درسی را در محیط کلاس درس فراهم می آورد .
در این نوع مرکز یادگیری تحت عنوان مرکز یادگیری کلاس classroom learning center دانش آموزان میتوانندبا دسترسی به انواع ابزارها ی آموزشی فرصتهای یادگیری را در سطوح مختلف گسترش دهند در نوع چهارم مرکز موادآموزشی انواع لوازم و ابزار آموزشی از قبیل کتاب و سایر مطالب چاپی , فیلم های علمی, آموزشی , نشریات , عکس , اسلاید , کلکسیونها و دستگاههای سمعی و بصری ئ(تلویزیون , نوار ضبط صوت , ویدئو , وکامپیوتر و ...) هنگام اجرای روش های تدریس با توجه به تفاوتهای فردی فراگیران شرایطی را پدید می آورند که تحت این شرایط مفاهیم آموخته شده عمق و وسعت بیشتری می یابند و مطالب درسی با درک کامل دریافت می شوند . به منظور یاری دادن به فراگیران و برای ایجاد یک محیط پربار آموزشی ـ یادگیری ,مواد کمک آموزشی چند حسی ( (multi sensory زیادی تهیه شده که می توان ماشین های آموزشی , تلویزیون ,فیلم , ابزارهای باز یابی اطلاعات,وسایل و تجهیزات آزمایشگاهی و ... را نام برد که در مرکز یادگیری کلاس قرار می گیرد .
از سویی دیدگاه جدید به آموزش از محتوا مرکزی ( (content centered به فرایند محوری ( (process centeredویادگیری محوری((learning centered چرخش داشته و نقش معلم از انتقال دهنده اطلاعات به هدایت کننده ی فعالیتهای یادگیری تغییر یافته است . از آنجا که یادگیری نیز با بهره گیری از یک یا چند مورد از پنج حس بهتر رخ می دهد رسانه ها ومواد تکنولوژی آموزشی به مقدار زیاد به کلاس های درس راه یافته اند. تکنولوژی آموزشی خدمات آموزشی برتری از آنچه که معلم انجام میدهد عرضه میکند وقتی که می تواند مطالبی را که معلم عرضه می کند تکمیل کند یا وقتی که به دانش آموز و معلم امکان می دهد وقت و تلاش خود را به حل مسئله معطوف دارند نقش بسزایی در کلاس درس ایفا می کند .مواد چند رسانه ای که در کلاس مورد استفاده قرار می گیرند در جهت یاری رساندن به دانش آموز برای چیرگی بر حقایق , اصول و مهارتهایی که به تمرین های مکرر نیاز دارد , بسیار موثر است .
● استفاده از تکنولوژی آموزشی
به طور کلی مطالعات تحقیقی و نتایج پژوهش ها نشان می دهد آموزش تلویزیونی و استفاده از فیلم های درسی , نوارها و ابزار آموزشی و مواد یادگیری فرصت بیشتری برای یادگیری و کار انفرادی یا گروهی در اختیار دانش آموزان قرار می دهد , همچنین این امکان را فراهم می سازد که هر دانش آموز با میزان توانایی خود پیش برود و هر زمان که فرصت یافت در زمینه هایی که مشکل دارد ابزارهایی را انتخاب کند .
تکنولوژی آموزشی با فراهم ساختن امکان آموزش کمی ـ کیفی برای همه دانش آموزان فواصل موجودرا می پوشاند . با به کارگیری ابزارهای آموزشی دانش آموزان نیاز ندارند که فقط به کتاب درسی به عنوان تنها منبع اطلاعاتی محدود باشند .تلویزیون , فیلم ,پوستر ,مدلها مولاژها و ... دانش آموزان را با واقعیات به طور ملموس مرتبط می سازند . به هر صورت دستیابی به ساختار بهینه و فرایند آموزشی مناسب به کمک ابزارها و روش های جدید آموزشی مستلزم اجرای برنامه های فعال و هدفمند است .برنامه هایی که فراگیرندگان را در جریان آموزش فعال نگهدارند ,آنان را به انجام تکالیف علاقه مند , آنان را برای یادگیری مسئول سازند , آنان را در مورد کنش های خود دقیق کنند و برای فعالیت های آینده آماده سازند .
● مرکز یادگیری کلاس درس
مرکز یادگیری کلاس درس جایی است که مقدار زیادی از مواد یادگیری و وسایل آموزشی به منظور کمک به خود آموزی فراگیران در آن موجود است . در این مدل کلاس به قصد توانا ساختن فراگیران برای یادگیری , مواد آموزشی به نحوی که دسترسی به آنها آسان بوده و فراگیران بتوانند نیاز های آموزشی خود را در جهت کار , به صورت فردی یا گروهی برآورده نمایند و همچنین در جهت زمینه سازی پیشرفت بر حسب توانایی و خواستشان باشد , فراهم شده است و هر اقدامی که برای بهبود فرایند یاددهی ـ یادگیری صورت می گیرد به منظور آسان سازی یادگیری فراگیران انجام می شود . توانایی و استعداد فراگیرندگان برای یادگیری به شدت از محیط مدرسه متاثر است و در محیط شوق انگیز ,آموزش سهل تر صورت می گیرد .در صورت وجود تجهیزات لازم و مطلوب و مناسب و همچنین به رسانه و مواد آموزشی نیز با توجه به برنامه های زمانبندی شده آموزشهایی که منجر به یادگیری معنی دار می گردد, صورت می گیرد .
● مواد آموزشی
مواد آموزشی عناصر اصلی فرایند یاددهی ـ یادگیری به شمار می روند. بدون مواد آموزشی امکان تبادل تجربه بین معلم و فراگیرنده ضعیف است و نمی توان برنا مه ی تحصیلی مورد نظر را به سادگی اجرا کرد. مواد آموزشی , اطلاعات لازم را فراهم می آورند ارائه اطلاعات را در قالب عرضه و توالی مطالب درسی سازمان می دهند ,فرصتاستفاده از آموخته ها را برای فرا گیرندگان مهیا می سازند و ... استفاده از مواد و وسایل آ موزشی با تدوین اهداف کاملاً مشخص در زمینه پیشرفت تحصیلی و با انجام فعالیتهای آموزشی از پیش برنامه ریزی شده ضمن جهت دادن منابع موجود فیزیکی و مادی فعالیتهای مدارس مجری طرح کلاس درس را برای دستیابی به اهداف آموزشی تنظیم میکنند . به طور کلی در این مدارس برای استفاده از امکانات آموزشی در جهت اعتلای فراگیران و حصول به اهداف اساسی تعلیم و تربیت و توجه به ابعاد مختلف رشد (معنوی , جسمی اخلاقی , عقلانی , اجتماعی و ... ) هر ابزاری را با هدف یاددهی ـ یادگیری مورد استفاده قرار می دهند و هر وسیله و اسبابی که در متن فعالیتهای یاددهی ـ یادگیری حضور یابد ((ابزار آموزشی ))محسوب می شود .
● ابزار های آموزشی
مواد و ابزارهای آموزشی همواره در حال تغییر و دگرگونی هستند و به اصطلاح ((روز آمد و بهنگام ))می شوند , معلمان فکور و خلاق علاوه بر استفاده از ابزارهای آموزشی به روز و بهنگام ابزار سازی و ابزار آفرینی می کنند ((tool maker instrument maker چنین معلمانی قادرند از کمترین امکانات بیشترین بهره را ببرند .با ساده ترین ابزارهایی که در محیط قابل کشف است , شوق انگیزترین یاددهی ها را عرضه بدارند . برای این معلمان قلم کاغذ ,تخته سیاه , کتابهای غیر درسی , پوشاک ,پارچه , میخ ,پیچ , اره , آچار , ظرف ,تخته ماهوتی , انواع مواد و قلم رنگی , رنگ و روغن , زرورق , گل و گیاه برگ و ساقه و شاخه و خس و خاشاک و ...به همان اندازه ارزش و اعتبار ((ابزار بودن )) دارد که وسایل سنگین و بزرگ در اصطلاح پیشرفته ای که به صورت دستگاههایی نظیر کامپیوتر , ماشینهای الکترونیک , تلویزیون مدار بسته ,ویدئو و ... جلوه گر می شوند و در تکنولوژی آموزشی , سخت افزار آموزشی نامیده می شوند . به راستی برای معلم ((شاگرد مدار )) که ناچار باید (( ابزار گرا )) هم باشد هر چیز که در محیط و در زندگی او وشاگردانش هست جزو ابزارهای آموزشی به حساب می آید . برای یاددهنده ی عاشق و علاقه مند هر چیز و همه چیز ابزار آموزشی است . تنها اعتقاد و باور به یادگیری های دیداری ـ شنیداری , یادگیریهای عملی , یادگیریهای توام با تفکر و تعمق و نه یادگیریهای طوطی وار و سطحی است که یاددهندگان را معتقد به استفاده از ((ابزار آموزشی )) می کند .
● یاددهی
یاددهی ـ یادگیری با این رویکرد , یک یادگیری منبع محور است و برای دانش آموزان فرصت انتخاب کردن , شرح دادن وکشف کردن را فراهم می کند . در این رویکرد دانش آموزان با منابع گوناگونی همچون کتابهای مرجع ,مجلات و دیگر رسانه های گروهی , فیلم , نوارهای شنیداری و دیداری , نرم افزارهای رایانه ای نقشه ها و منابع اجتماعی همچون کتابخانه ها , موزه ها ,سازمانها و کتابخانه ها آشنا میشوند و شیوه ی بهره برداری و استفاده کردن از آنها را فرا می گیرند . به عبارت دیگر معلم پروژه هایی را در قالب تکلیف به دانش آموزان می دهد و با معرفی منابع مختلف دانش آموزان را برای پیدا کردن ,تحلیل کردن و ارائه اطلاعات به دست آمده , راهنمایی می کند. در واقع این رویکرد وسیله ای است که به کمک آن معلمان می توانند نگرشها و تواناییهای دانش آموزان را به منظور تقویت یادگیری مستقل و مادام العمر پرورش دهند . در ضمن دانش آموزان با این روش تشویق می شوند تا در محیطی غنی از منابع که در آن افکار و احساسات مورد احترام است , اطلاعات مورد نیاز خویش را خودشان انتخاب کنند و به این ترتیب در یادگیری به استقلال فردی دست یابند .
● بایدهای معلم
در این رویکرد معلم نیز باید :
۱) به نقش کتابخانه ها و اهمیت آنها در پاسخگویی به دانش آموزان اشاره کند .
۲) فهرستی از منابع گوناگون موجود در روستا, شهر یا استان محل تدریس خود تهیه کند .
۳) در تدریس کلاسی خود از منابع گوناگونی استفاده کند و ضمن معرفی آنها به دانش آموزان , خود را به عنوان پژوهشگری نشان دهند که پیوسته به دنبال منابع جدید می گردد . همچنین با آنها در مورد نحوه استفاده از منابع گفتگو کند .
۴) در هنگام تدریس ضمن گفتگو پیرامون مطالب درسی در مورد چگونگی ارتباط دادن آنها به محیط زیست , فرهنگ , اقتصاد و ... نیز به بحث بپردازد .
شیوه ارزشیابی این رویکرد نیز متفاوت است و باید معلمان برای هر یک از دانش آموزان خویش یک پرونده کاری تشکیل دهند و گزارش فعالیت های انجام شده هر فرد را در این پرونده ها بایگانی کنند و با توجه به کیفیت گزارش و مطابق چک لیستی کار وی را ارزشیابی کنند .
از جمله عنصرهای اصلی این رویکرد پروژه های پژوهشی است . هدف از طراحی ارائه این بخش تقویت تفکر خلاق و نقاد است . این پژوهش ها فرصتی برای دانش آموزان فراهم می سازد تا به کمک آن ارتباط معنا داری میان موضوعات درسی و دنیای واقعی پیرامون خویش ایجاد کنند . این پژوهش ها ضمن آنکه مهارتها و نگرشهای او را تقویت می کند , دامنه ی درگیری او را به فراتر از کلاس درس گسترش می دهد و دانش آموز را در کارهای خانه , بحث کلاسی , نوشتن و گفتن , مسایل اجتماعی مرتبط با علم و تصمیم گیری های سرنوشت ساز فردی و اجتماعی که در آن مبانی علمی نقش مهمی دارد , درگیر می کند . ابزارها و مواد آموزشی نظیر کتاب ها و جراید , نقشه ها و کره , عکس ها , گرافها , چارتها ,نمودارها پازلها , شرح تصاویر , تصاویر الکترونیکی , فیلم ها , ماکت ها , مدل ها , رادیو , تلویزیون , کامپیوتر و ... همه و همه سبب می شوند دانش آموز در کلاس درس نقش فعال و فرایند یاددهی _ یادگیری با رویکرد فعال و منبع محور در فضایی کاراتر انجام شود و دانش آموز برای یادگیری برانگیخته شده و زمینه برای مشارکت وی مهیا می شود .
● نتیجه گیری
در پایان اشاره می شود که رویکرد این برنامه تلفیقی از رویکرد منبع محوری و فعالیت محوری است و در حقیقت یادگیری محور است و از تلفیق این دو رویکرد نقش دانش آموزان پر رنگ تر شده و دانش آموزان به فعالیتهای فکری و عملی علاوه بر تقویت مهارتهای فرایندی نظیر جستجو گری, کاوشگری, فرضیه سازی, حل مساله , بارش مغزی , آفرینندگی و ... وادار می شوند و در یک کلام دانش آموزان در فرایند یاددهی ـ یاد گیری چگونه یاد گرفتن را می آموزند.
http://www.aftab.ir/images/article/break.gif منبع: سایت فناوری آموزشی
توسط مهدی یاراحمدی خراسانی
http://athir.blogfa.com (http://njavan.com/forum/redirector.php?url=http%3A%2F%2Fathir.blogfa.com)