مقدمه ای بر سی شارپ c#

[آبجی]

در طی سلسله مقالاتی می خواهیم با C# بیشتر آشنا شویم. فرض این مقالات بر این است که آشنایی مختصری با زبان های برنامه نویسی دارید ، هر چند کار ما تقریباً از صفر شروع می شود و هدف آن سادگی هر چه بیشتر است.
C# از دو زبان C++ و Java متولد شده است! حاوی بسیاری از جنبه های C++ می باشد اما ویژگی های شیء گرایی خودش را از جاوا به ارث برده است.
C# اگرچه از C++ گرفته شده است اما یک زبان “خالص” شیء گرا (Object oriented) می باشد. هر دو زبان یاد شده جزو زبان های هیبرید محسوب می شوند اما طراحان C# این مورد را به اندازه ی C++ مهم تلقی نکرده اند. یک زبان هیبرید اجازه ی برنامه نویسی با شیوه های مختلف را میسر می کند. دلیل این که C++ هیبرید است ، این است که قرار بوده تا با زبان C سازگار باشد و همین امر سبب گردیده تا بعضی از جنبه های C++ بسیار پیچیده شوند.
زبان سی شارپ فرض اش بر این است که شما می خواهید تنها برنامه نویسی شیء گرا انجام دهید و همانند C++ مخلوطی از برنامه نویسی رویه ایی (Procedural) و شیء گرا را نمی خواهید به پایان برسانید. بنابراین باید طرز فکر خودتان را با دنیای شیء گرایی تطبیق دهید. در ادامه خواهید دید که در سی شارپ هر چیزی شیء است حتی یک برنامه ی سی شارپ.
برنامه ی اول :
Visual studio.net را اجرا کنید و سپس در صفحه ی ظاهر شده New Project را برگزینید. حالا از گزینه ی Visual C# projects قسمت Console applications را انتخاب نمایید. نامی دلخواه همانند ex01 را وارد نموده و سپس Ok نمایید. کد زیر به صورت خودکار برای شما تولید خواهد شد:


using System; namespace ex01
{
///
/// Summary description for Class1.
///
class Class1
{
///
/// The main entry point for the application.
///
[STAThread]
static void Main(string[] args)
{
//
// TODO: Add code to start application here
//
}
}
}

اگر یک سری از مفاهیم آن را متوجه نمی شوید اصلا مهم نیست! در مقالات آتی تمام این موارد مفصل توضیح داده خواهند شد.
متد استاندارد Main در این جا قسمتی است که عملیات اصلی برنامه در حالت Console ( شبیه به برنامه های تحت داس اما ۳۲ بیتی ) در آن انجام می شود.
بدون متد Main برنامه های سی شارپ قادر به اجرا نخواهند بود. نوع آن در این جا void تعریف شده است یعنی این متد خروجی ندارد. حتی اگر برنامه های استاندارد ویندوز را هم بخواهید با C# بنویسید بازهم متد Main حضور خواهد داشت ، هر چند به صورت خودکار ویژوال استودیو آن را تولید می کند.
طریقه ی نوشتن توضیحات (Comments) در سی شارپ همانند C++ می باشد یعنی :
/* any comments */


ویا
// any comments
و تنها برنامه نویس برای نوشتن توضیحاتی در مورد کدهای خود از آن ها استفاده می کند و در خروجی برنامه ظاهر نمی شوند.
فعلا برای پایان قسمت اول از شیء Console و متد WriteLine آن برای نمایش یک جمله ی ساده استفاده می کنیم. راجع به متدها ، متغیرها و غیره در آینده بیشتر صحبت می کنیم.
در آخر برنامه ی ما چیزی شبیه به عبارت زیر می باشد:

using System; namespace ex01
{
class Class1
{
[STAThread]
static void Main(string[] args)
{
Console.WriteLine(”Hello C#!”);
}
}
}

دکمه ی F5 را فشار دهید تا برنامه اجرا شود.
تعریف متغیرها در سی شارپ:
سی شارپ عناصری را که به کار می گیرد همانند اعداد و کاراکترها ، به صورت نوع ها (Types) طبقه بندی می کند. این انواع شامل موارد زیر می شوند :
نوع های پایه ایی از پیش تعریف شده مانند اعداد و غیره.
نوع های تعریف شده توسط کاربر که شامل STRUCT ها و ENUM ها می شوند.
نحوه ی تعریف متغیرها از نوع های پایه ایی از پیش تعریف شده :
همان طور که می دانید از متغیرها برای نگه داری اطلاعات استفاده می شود. در سی شارپ ابتدا نوع متغیر و سپس نام متغیر و در آخر یک سمی کولون بکار برده می شود. برای مثال :
int a;
که در این جا متغیر a بعنوان یک متغیر حاوی اعداد صحیح تعریف شده است.
نکته ی مهمی که در اینجا حائز اهمیت است ، مقدار دهی اولیه ی متغیرها می باشد. در غیر این صورت کامپایلر سی شارپ برنامه را بایک خطا متوقف می کند. دلیل این امر هم این است که از استفاده از متغیرهای بدون مقدار در طول برنامه جلوگیری شود تا میزان خطاهای در حین اجرا کاهش یابد.
نوع های داده ای پایه ی زیر در در سی شارپ به صورت پیش فرض مهیا هستند:
object : نوعی است نامحدود که می تواند تمام انواع دیگر را نیز شامل شود. مثال :
object = null;
string : رشته ؛ در این جا یک رشته توالی کاراکترهای یونیکد می باشد. مثال :
string s= “hello”;
sbyte : نوع داده ایی صحیح ۸ بیتی علامت دار.
byte : نوع داده ایی صحیح ۸ بیتی بدون علامت. مثال :
sbyte val = 12;
short : نوع داده ایی صحیح ۱۶ بیتی علامت دار.
ushort : نوع داده ایی صحیح ۱۶ بیتی بدون علامت. مثال :
short val = 12;


int : نوع داده ایی صحیح ۳۲ بیتی علامت دار.
unit : نوع داده ایی صحیح ۳۲ بیتی بدون علامت. مثال :
int val = 12;
long : نوع داده ایی صحیح ۶۴ بیتی علامت دار.
ulong : نوع داده ایی صحیح ۶۴ بیتی بدون علامت. مثال :
Long val1 = 12; long val2 = 34L;
کلا در این جا u به معنای unsigned است.
float : نوع اعشاری با single precision .
double : نوع اعشاری با double precision . مثال :
float val = 1.23f;
bool : نوع داده ایی Boolean که می تواند true و یا false باشد. مثال :
Bool val = true;
char : کاراکتر، دراین جا char یک کاراکتر یونیکد است.
char val = ‘h’;
به نحوه ی تعریف کاراکتر ها و هم چنین رشته ها در سی شارپ دقت کنید.
decimal : نوع داده ایی دسیمال با ۲۸ رقم معنی دار.
decimal val = 1.23M;
یک نکته :
- بهتر است هنگام تعریف یک متغیر ، نامی با مسما برای آن انتخاب شود تا در هنگام کار خواندن کد ساده تر گردد. همچنین رسم شده است که نوع متغیر را به صورت خلاصه به نام متغیر اضافه می کنند. برای مثال به جای FirstName بهتر است بنویسیم strFirstName . به این نوع نگارش Hungarian notation می گویند.
- تمام نوع های پیش فرض تعریف شده در سی شارپ شیء هستند. در آینده بیشتر در این مورد صحبت خواهیم کرد.
مثال این قسمت :
یک برنامه ی console جدید در را VS.NET باز کنید. نام آن را در ابتدا ex02 انتخاب نمایید. در این جا می خواهیم دو متغیر رشته ایی و صحیح را تعریف و سپس در خروجی نمایش دهیم.
کد نهایی به صورت زیر می باشد:

using System; namespace ex02
{
///
/// Summary description for Class1.
///
class Class1
{
///
/// The main entry point for the application.
///
[STAThread]
static void Main(string[] args)
{
int intVar1 = 0;
int intVar2;
intVar2=1;
int intV3=15 , intV4 = 12;
string strText1 = “abcd”;
Console.WriteLine(
“The value for variables are : \n intVar1=”+intVar1 +
“\n intVar2=”+ intVar2 +
“\n intV3=” + intV3 +
“\n intV4=” + intV4 +
“\n strText1=” + strText1);
Console.WriteLine(”\n\n Press any key to terminate”);
Console.ReadLine(); // pause screen!
}
}
}

نکاتی در مورد کد فوق:
- بک اسلش ، در زبان های مشتق شده از سی به معنای new line می باشد.
- در کد فوق نحوه ی تعریف چند متغیر در یک خط و حالت های مقدار دهی مختلف را ملاحظه می کنید.
- از متد ReadLine برای نگه داشتن خروجی و مشاهده ی آن در این جا استفاده کردیم.
- عادت کنید به صورت دندانه دار کد بنویسید. این کار خوانایی کد را صد برابر می کند. در این جا کدهای داخل متد main ، کاملا چند دندانه از آکولادهای باز و بسته کردن آن جلو تر هستند.
- در کد بالا در متد WriteLine اعداد و رشته ها با هم جمع شده اند! این مورد به دلیل وجود overload های زیاد این تابع و … میسر گشته است. اصلا به آن دل نبندید! چون در آینده کامپایلر سی شارپ اگر چنین اعمالی را در جاهای دیگری مرتکب شوید به شدت با شما برخورد خواهد کرد!! برای جمع کردن اعداد با رشته ها حتما باید عدد به رشته تبدیل گردد

[آبجی]

آشنایی با فضاهای نام (NameSpaces) :
فضاهای نام روشی برای مدیریت کد نویسی هستند. برای مثال آن ها ایجاد شده اند تا تداخلی بین نام های توابع در برنامه شما رخ ندهد. این مساله در پروژه های بزرگ خود را نشان می دهد و ممکن است دو آیتم در یک پروژه نام های یکسانی را پیدا کنند. بدین وسیله این شانس تصادم و تداخل کاهش پیدا می کند. برای ایجاد یک فضای نام به صورت زیر عمل می شود:


namespace anyName
{
…….. Class anyClassName
{
……….
}
…….
}

یکی از فضاهای نام پایه ای در دات نت فریم ورک ، فضای نام System می باشد. برای استفاده از آن می توان از کد زیر کمک گرفت :
using System;
تمام فضاهای نام به صورت پیش فرض public می باشند و در خارج از کد شما قابل دسترسی هستند. روش استفاده از آن ها به صورت زیر است:
ProjectName.NameSpace.ClassName.MemberName
نکته :
اگر دقت کرده باشید هنگامی که کرسر ماوس را روی هر آیتمی در منوی autocomplete نگه می دارید و یا آن را انتخاب می کنید یک راهنمای کوچک نمایش داده می شود که در حقیقت کامنت مربوط به آن تابع می باشد. روش نوشتن چنین کامنت حرفه ای که در منوهای ویژوال استودیو ظاهر شود به صورت زیر است که بهتر است (!) قبل از هر تابع یا خاصیت یا کلاس و …. نوشته شود
///
///
///
///


کلاس ها :
چون سی شارپ تمام سر و کارش با کلاس ها است بنابراین باید در مورد نحوه ی تعریف و استفاده از آن ها تسلط کافی داشته باشیم.
یک پروژه ی جدید console در VS.NET باز کنید و نام آن را در ابتدا ex03 وارد نمایید.
بعد از باز شدن پروژه ، از منوی Project گزینه ی Add class را انتخاب کنید تا کلاسی جدید به نام clsDate.cs را اضافه نماییم. ساختار فایل ایجاد شده توسط VS.NET به صورت زیر است :

using System; namespace ex03
{
///
/// Summary description for clsDate.
///
public class clsDate
{
public clsDate()
{
//
// TODO: Add constructor logic here (chashm!)
//
}
}
}

تابع یا متد clsDate که در این جا به صورت پیش فرض ایجاد شده است اصطلاحاً سازنده (constructor) نام دارد. این تابع هر بار که یک شیء جدید از کلاس می سازیم به صورت خودکار اجرا می شود.
از این کلاس می خواهیم برای نمایش تاریخ/ ساعت و غیره استفاده کنیم.
برای مثال می خواهیم تاریخ جاری سیستم را به صورت یک خاصیت از این کلاس دریافت کنیم. برای این منظور کد زیر را به برنامه اضافه می نماییم:

public string currentSystemDate
{
get
{
return System.DateTime.Today.ToString() ;
}
}
توضیح کد فوق :
خاصیتی را که می خواهیم از برنامه دریافت کنیم با کلمه ی کلیدی get معرفی می نماییم. هر چیزی که این قسمت برگرداند خروجی currentSystemDate خواهد بود. این دستور زبان که در بالا معرفی شد استاندارد است و در همه جا به یک صورت تعریف و به کار برده می شود. پس شکل آن را به خاطر بسپارید.
از کلمه ی کلیدی return برای برگرداندن یک خروجی از خاصیت و یا تابع استفاده می شود.
برای استفاده از این خاصیت جدید ، در فایل Class1.cs که متد main برنامه ی ما در آن جا قرار دارد به صورت زیر عمل می کنیم :
clsDate m_var = new clsDate(); // initialize variable
Console.WriteLine ( m_var.currentSystemDate );
Console.ReadLine();//pause!
توضیح کد فوق :
برای استفاده از یک کلاس باید یک متغیر از آن را تعریف کنیم. در هر زبانی یک سری نوع های استاندارد مانند int و string و غیره وجود دارند. کلاس هم در حقیقت یک نوع داده ی بسیار بسیار قدرتمند به شمار می آید. برای تعریف یک متغیر از نوع جدید روش کار مانند سابق است. برای مثال زمانی که یک متغیر عدد صحیح را تعریف می کنید به صورت زیر عمل می شود :
int i=0;


رای تعریف یک متغیر از نوع داده ای که خودمان تعریف کرده ایم نیز باید به همین صورت عمل شود.
clsDate m_var = new clsDate();
از کلمه ی کلیدی new اینجا به صورت استاندارد برای مقدار دهی اولیه به این متغیر جدید استفاده می نماییم.
سپس به روش دستیابی به این خاصیتی که به کلاس اضافه کرده ایم می رسیم.
m_var.currentSystemDate


کلا چه یک خاصیت و یا یک متد را به کلاس اضافه نماییم برای دستیابی به آن از عملگر نقطه پس از ذکر نام متغیر تعریف شده از نوع کلاس خود ، استفاده می نماییم. برای استفاده از خاصیت ها نیازی به آوردن () بعد از ذکر نام خاصیت نمی باشد.
عموما از خاصیت ها برای برگرداندن و یا تنظیم یک مقدار ساده استفاده می شود و در آن ها عملیات پیچیده ای مد نظر نمی باشد.
توضیحی در مورد ; () System.DateTime.Today.ToString
استفاده از خواص :
شما به ویژگی های یک شیء با استفاده از خواص آن می توانید دسترسی پیدا کنید. یک property عضوی است که امکان دسترسی به ویژگی شیء یا کلاس را فراهم می کند. برای مثال طول یک رشته (string) ، سایز یک فونت ، عنوان یک فرم و نام یک مصرف کننده ، خاصیت هستند .
بسیاری از اشیاء ذاتی دات نت فریم ورک ، خواص مفید زیادی را به همراه دارند. برای مثال شیء DateTime را در نظر بگیرید. با استفاده از خاصیت Today آن می توان تاریخ جاری سیستم را بدست آورد. برای استفاده از یک خاصیت لازم است تا کلاس تعریف کننده شیء در برنامه مهیا باشد. منظور همان استفاده از فضای نام مربوطه می باشد. پس از وارد کردن فضای نام کلاس مورد نظر می توانید از شیء و خواص آن استفاده کنید. دو راه وجود دارد یا به صورت کامل تمام موارد باید ذکر شوند مانند System.DateTime.Now; و یا با وارد کردن فضای نام System کوتاه سازی صورت می گیرد.
برای استفاده از هر متد و یا شیء ایی در سی شارپ باید این شیء قابل دسترسی باشد. برای مثال شیء Console که از آن برای چاپ کردن خروجی بر روی صفحه ی نمایش استفاده می کنیم در فضای نام System واقع شده است. یا باید در ابتدای برنامه ذکر کرد using System ; و سپس خیلی راحت از این شیء استفاده کرد و یا می توان این کار را انجام نداد و نوشت : System.Console و الی آخر. با ذکر فضای نام در ابتدا با استفاده از using می توان خلاصه نویسی کرد.
نتیجه ی نهایی مثال این فصل :
محتویات فایل Class1.cs :

using System; namespace ex03
{
///
/// Summary description for Class1.
///
class Class1
{
///
/// The main entry point for the application.
///
[STAThread]
static void Main(string[] args)
{
clsDate m_var = new clsDate(); // initialize variable
Console.WriteLine ( m_var.currentSystemDate );
Console.ReadLine();//pause!
}
}
}

محتویات فایل clsDate.cs که به برنامه اضافه کردیم:
using System; namespace ex03
{
///
/// Summary description for clsDate.
///
public class clsDate
{
public clsDate()
{
//
// TODO: Add constructor logic here
//
}
public string currentSystemDate
{
get
{
return System.DateTime.Today.ToString() ;
}
}
}
}

[آبجی]

در بسیاری از موارد هنگام برنامه نویسی لازم است تا از عبارات شرطی استفاده کنیم. برای انجام این کار دو روش عمده وجود دارد. استفاده از if و یا switch . از if بیشتر برای مقایسه هایی تکی و کوچک استفاده می شود و حاصل مقایسه ی آن یا true است و یا false . از عبارت switch هنگامی استفاده می شود که مقایسه های متعددی باید در مورد یک مقدار صورت گیرد.
هر دو عبارت if و switch توسط عبارت هایی Boolean کنترل می شوند ( true و یا false ) . در هنگام استفاده از if اگر عبارت Boolean حاصل اش true باشد اولین قسمت شرط اجرا می شود و سپس برنامه از انتهای if ادامه پیدا می کند. اگر حاصل عبارت Boolean مساوی false باشد کنترل برنامه به قسمت else منتقل می شود.
مثال :
یک پروژه ی جدید console باز کنید و نام آن را ex04 بگذارید. سپس کد زیر را در آن وارد و جرا کنید :
using System; namespace ex04
{
class Class1
{
[STAThread]
static void Main(string[] args)
{
Console.WriteLine(”Enter 1 character to be evaluated”);
char cUserInput = (char) Console.Read();
if ( char.IsDigit( cUserInput ) )
Console.WriteLine(”The char is a number!”);
else
Console.WriteLine(”The char is not a number!”);
}
}
}

نکاتی در مورد کد فوق :
۱- سی شارپ به کوچکی و بزرگی حروف حساس است . برای مثال cUserInput با cUserinput فرق می کند.
۲- حتما باید بعد از if پرانتزها ذکر گردد.
۳- حتما باید داخل if یک عبارت Boolean ذکر شود مانند if(x>5) .
4- در سی شارپ مقایسه ی تساوی دو عبارت با == و انتساب با = انجام می شود. ( موارد ۱ و ۴ مواردی هستند که اغلب تازه کاران با آن مشکل دارند! ) برای مثال if(i==3) صحیح است اما if(i=3) در سی شارپ معنایی ندارد.
۵- اگر بعد از if یک خط کد قرار گیرد نیازی به آوردن آکولاد ها نیست. هنگامی نیاز به آکولادها می باشد که بیش از یک خط باید بعد از if قرار گیرد.
۶- در سی شارپ همانند اسلاف خودش برای تبدیل نوع های داده ایی می توان به صورت زیر نیز عمل کرد : (char) Console.Read() ; یعنی دریافتی Read به char تبدیل می شود .در این مورد باز هم صحبت خواهد شد.
۷- همان طور که ذکر شد در سی شارپ همه چیز شیء است حتی نوع های پایه ایی مانند char . با استفاده از متد IsDigit آن می توان چک کرد که آیا ورودی آن عدد است یا خیر؟ ( در مورد متدها صحبت خواهد شد )
استفاده از switch :
بهتر است این مورد را با یک مثال دنبال کنیم.
پروژه ی سی شارپ جدیدی به نام ex05 در حالت console در VS.NET باز کنید. دراین جا می خواهیم یک کلاس جدید تعریف کرده و توسط خاصیتی که در آن ایجاد می کنیم متوجه شویم روز جاری مطابق سیستم چه روزی است .
یک کلاس جدید از منوی پروژه ،‌با استفاده از گزینه ی Add class به برنامه اضافه کنید و نام آن را در ابتدا clsDate بگذارید.
using System; namespace ex05
{
///
/// Summary description for clsDate.
///
public class clsDate
{
public clsDate()
{
//
// TODO: Add constructor logic here
//
}
public string systemDayOfWeek
{
get
{
string res=”";
switch( System.DateTime.Now.DayOfWeek.ToString())
{
case “Saturday” :
res = “شنبه”;
break;
case “Sunday” :
res = “یک شنبه” ;
break;
case “Monday”:
res = “دوشنبه”;
break;
case “Tuesday”:
res = “سه شنبه”;
break;
case “Wednesday”:
res = “چهار شنبه”;
break;
case “Thursday”:
res = “پنج شنبه”;
break;
case “Friday”:
res = “جمعه” ;
break;
}
return res ;
}
}
}
}

هنگام ذخیره کردن این کد ویژوال استودیو به شما اخطار می دهد که کد دارای حروف یونیکد است. از منوی فایل گزینه ی advanced save options را انتخاب کنید. در این جا می توان نوع ذخیره سازی را یونیکد انتخاب کرد.
برای استفاده از کلاس فوق مانند مطالبی که در قسمت قبل گفته شد عمل می کنیم :
using System; namespace ex05
{
class Class1
{
[STAThread]
static void Main(string[] args)
{
clsDate m_var = new clsDate();
Console.WriteLine( m_var.systemDayOfWeek );
Console.ReadLine();
}
}
}

هر چند حالت console یونیکد را پشتیبانی نمی کند ولی اصل برنامه برای ما مهم است و در آینده بیشتر از آن استفاده خواهیم کرد.
همان طور که ملاحظه کردید اگر از switch استفاده نمی شد باید از ۷ عدد if ‌استفاده می گردید که اصلا ظاهر حرفه ای و شکیلی نداشت!
با استفاده از عبارت زیر کار مقایسه شروع می شود. روز سیستم در یافت شده و وارد بدنه ی switch می گردد. سپس توسط case ها چک می شود تا تساوی آن با عبارت بعد از case به اثبات برسد.
switch( System.DateTime.Now.DayOfWeek.ToString())
اگر هر کدام از عبارات بعد از case صحیح بودند کار پس از آن که در این جا انتساب است انجام شده و سپس توسط break کنترل برنامه از switch خارج می شود و ادامه ی کار دنبال می گردد.
اگر هیچ کدام از case ها صحیح نبودند می توان از گزینه ی default هم در صورت نیاز استفاده کرد. این حالت در یک چنین مواقعی اجرا می گردد.

[آبجی]

آرایه ها در سی شارپ :
هنگامی آرایه ها ایجاد می شوند که بخواهیم با مجموعه ای از اطلاعات هم جنس کار کنیم. برای نمونه از یک آرایه برای ذخیره تعدادی کاراکتر می خواهیم استفاده نماییم. آرایه ها هم یک نوع متغیر هستند پس باید تعریف و مقدار دهی اولیه شوند ، نوع و تعداد اعضای آن ها نیز باید معین گردد.
فرض کنید ۱۰ داده ی هم جنس داریم ( برای مثال رشته (string) ) و می خواهیم آن ها را ذخیره کنیم. یا می توان ۱۰ متغیر مختلف را تعریف کرد و سپس تک تک آن ها را مقدار دهی نمود و یا یک آرایه تعریف نمود و سپس در خانه های مختلف آن این ده عضو را چید. این مطلب زمانی حائز اهمیت می شود که داده های هم جنس و به نوعی مرتبط ما تعداد زیادی داشته باشند.
برای تعریف آرایه چندین راه مختلف وجود دارد :
برای تعریف آرایه ابتدا نوع آن را مشخص می کنید سپس [] را باید جلوی تعریف نوع بگذارید این دستور زبان است و چون چرا ندارد! در زبان سی کمی متفاوت بود. این کروشه ها بعد از نام متغیر می آمدند. و سپس در این جا نام یک متغیر را که بعدا به آن ارجا می دهیم خواهید گذاشت. برای مثال

int[] table; // not int table[];


حد پایین آرایه صفر بوده برای مثال اگر آرایه chrData[] ده عضو داشته باشد، اولین عضو آن chrData[0] و آخرین عضو آن chrData[9] است.
مطلب دیگری که در مورد آرایه ها خیلی مهم است اندازه ی آن است. یعنی یک آرایه حاوی چند خانه ی خالی است که ما اجازه داریم آن را پر کنیم. مثال :


int[] numbers; // declare numbers as an int array of any size
numbers = new int[10]; // numbers is a 10-element array
numbers = new int[20]; // now it’s a 20-element array


1- تعریف آرایه ای از رشته ها و مقدار دهی اولیه آن.

String[] strData = new string[2];


2- تعریف و مقدار دهی اولیه

string [] strData = { “1234″,”abcd” };


که آرایه ای از نوع رشته ای به طول ۲ عضو با مقدار دهی اولیه ایجاد شده است. در این حالت نیازی به تعیین طول آن نمی باشد.
۳- روشی دیگر برای مقدار دهی اولیه

strData[0] = “1234″;
strData[1] = “abcd”;


مثال : یک پروژه ی جدید Console سی شارپ را باز کنید و نام آن را در ابتدا ex06 بگذارید. در این مثال می خواهیم نحوه ی کار با آرایه ها را مرور کنیم :

using System; namespace ex06
{
class Class1
{
[STAThread]
static void Main(string[] args)
{
string[] sGoalList = new string[3];
string sReplyStatement = “You have choosen Goal ‘”;
// Store goals in the array
sGoalList[0] = “Hike the Appalachian Trail”;
sGoalList[1] = “Run the marathon”;
sGoalList[2] = “Give $1 million to worthwhile causes”;
// Store response to goals in the array
//(declaring and initializing on same line)
string[] sGoalResponse = {
“If you are staring from GA, you should get ”
+ “started in early spring, so you will “+
“not get caught in snow.”,
“Make sure that you have a good pair of shoes.”,
“Start saving as soon as possible.”};
// Give the user a list of goals to choose from
Console.WriteLine(”GOAL LIST”);
for(int i = 0; i < sGoalList.Length; i++)
{
Console.WriteLine(”Goal ” + i +
” - ” + sGoalList[i]);
}
// Request the user to choose a goal.
Console.WriteLine (”"); // Write an empty line for space
Console.Write(”Please choose the number of the ”
+ “goal that you want to achieve [0,1,2]: “);
Console.ReadLine();
}
}
}



نکاتی در مورد کد فوق :
۱- نحوه ی استفاده از عملگر + را برای اتصال رشته های بلند در کد فوق می توان دید.
۲- در سی شارپ پایان خط سمی کولون می باشد. بنابراین نگرانی در مورد چند خطی شدن یک دستور وجود ندارد.
۳- هنگامی که آرایه ای را با مقادیر درون آکولادها ، مقدار دهی اولیه می کنید لزومی ندارد طول آن آرایه را مشخص کنید ؛ مانند آرایه sGoalResponse در بالا. در غیر این صورت حتما باید طول یک آرایه را که معرف تعداد خانه های خالی آن است ، معرفی کنید مانند آرایه sGoalList

[آبجی]

حلقه ها در سی شارپ :
مقدمه :
اگر نیاز باشد تا قطعه ای از کد بیش از یک بار اجرا شود نیاز به استفاده از حلقه ها می باشد. برای مثال فرض کنید آرایه ای به طول ۱۰۰۰ تعریف کرده اید. اکنون می خواهید آن را با هزار عدد متوالی پرکنید. بدیهی است که روش زیر کارآمد نیست! :

int[] intData = new int[1000];
intData[0]=0;
.
.
.
intData[999]=1000;
نوشتن این خطوط متوالی احتمالا با کپی و پیست و اصلاح آن حداقل نیم ساعت طول می کشد! بنابراین نیاز به وسیله ای حس می شود که بتوان به وسیله ی آن امثال این گونه کارها را انجام داد.
تعریف حلقه ها و استفاده از آن ها :
برای تعریف حلقه ها ابزارهای متعددی مانند while, do , for , foreach وجود دارند. استفاده و انتخاب آن ها بستگی به سلیقه ی شما و منطق برنامه دارد. در هر حال یک مساله بدیهی است که همواره بیش از یک راه حل برای یک مساله وجود خواهد داشت.
استفاده از حلقه ی for :
عموما کدنویسی را با کد نویسی می توان آموخت! بنابراین در مورد انواع حلقه ها مثال هایی ارائه خواهد گردید.
یک برنامه ی سی شارپ جدید console را در VS.NET باز کنید و نام آن را درابتدا ex07 انتخاب نمایید. سپس کد زیر را درون آن بنویسید :
using System; namespace ex07
{
class Class1
{
[STAThread]
static void Main(string[] args)
{
int[] intData = new int[1000];
for (int i=0 ; i<1000 ; i++ )
intData[i]=i;
for(int i=0 ; i< intData.Length ; i++)
{
int j = intData[i];
Console.WriteLine(”intData[" + i + "]=” + j);
}
Console.ReadLine();
}
}
}

توضیحاتی در مورد کد فوق :
۱- برای تعریف حلقه ی for همان طور که می بینید باید تعداد بار اجرای حلقه ( اینجا از ۰ تا ۹۹۹ است ) و هم چنین نحوه ی رسیدن از ۰ به ۱۰۰۰ را مشخص کرد ( در این جا i++ است یعنی هر بار یک واحد به شمارشگر حلقه اضافه می شود. )
۲- در زبان سی i++ یعنی i=i+1 و i– یعنی i=i-1 و کلا i-=n یعنی i=i-n و به همین ترتیب. برای مثال i*=n یعنی i=i*n و i+=n یعنی i=i+n و …
۳- اگر پس از حلقه ی for یک خط کد داشته باشیم نیازی به آکولاد نیست (مانند قسمت اول کد). ولی اگر تعداد خطوط مربوط به بدنه ی for زیاد بود باید حتما از آکولاد استفاده شود (مانند قسمت دوم کد). (این قاعده ای کلی است در زبان های مشتق شده از زبان سی در مورد هر چیزی!)
۴- فرض کنید در قسمت اول کد بالا بجای ۱۰۰۰ می نوشتید ۱۰۰۱ . سریعا با یک خطای زمان اجرا مواجه می شدید. زیرا می خواستید به عضوی از آرایه دسترسی پیدا کنید که تعریف نشده است. راه مدرن چک کردن این مسائل استفاده از خاصیت Length آرایه است که در قسمت دوم کد در عمل مشاهده می نمایید. همیشه از این روش استفاده کنید.
۵- حلقه ی اول یعنی اینکه کار پر کردن آرایه intData را از صفر تا ۹۹۹ یکی یکی (i++) انجام بده.
استفاده از حلقه ی while :
یک برنامه ی سی شارپ جدید console را در VS.NET باز کنید و نام آن را درابتدا ex08 انتخاب نمایید. سپس کد زیر را درون آن بنویسید :
using System; namespace ex08
{
class Class1
{
[STAThread]
static void Main(string[] args)
{
int n = 1;
while (n < 6)
{
Console.WriteLine(”Current value of n is {0}”, n);
n++;
}
Console.ReadLine();
}
}
}

توضیحاتی در مورد کد فوق :
۱- حلقه ی while در بالا کار انجام حلقه را تا هنگامی انجام می دهد که شرط ذکر شده در ابتدای آن صادق و برقرار باشد. یعنی در حلقه ی فوق تا وقتی n<6 است این حلقه ادامه خواهد یافت.
۲- حلقه ی while صفر یا بیشتر بار ممکن است اجرا شود.
۳- در کد فوق از {۰} استفاده گردیده است. متد WriteLine به شما این اجازه را می دهد که n تا آرگومان برای آن تعریف کنید و مقادیر هر کدام را که خواستید در کد نمایش دهید از {x} استفاده کنید. در این مورد مقدار آرگومان x ام نمایش داده می شود.
استفاده از حلقه ی do :
یک برنامه ی سی شارپ جدید console را در VS.NET باز کنید و نام آن را درابتدا ex09 انتخاب نمایید. سپس کد زیر را درون آن بنویسید :
using System; namespace ex09
{
class Class1
{
[STAThread]
static void Main(string[] args)
{
int x;
int y = 0;
do
{
x = y++;
Console.WriteLine(x);
}while(y < 5);
Console.ReadLine();
}
}
}

توضیحاتی در مورد کد فوق :
۱- این حلقه به حلقه ی do…while معروف است و هر دو جزء آن باید ذکر گردد.
۲- این حلقه تا زمانی که شرط ذکر شده در قمست while صحیح است ادامه می یابد.
۳- این حلقه در ابتدای کار بدون توجه به قسمت while حداقل یک بار اجرا می شود. (مثال زیر را اجرا نمایید)
int n = 10;
do
{
Console.WriteLine(”Current value of n is {0}”, n);
n++;
} while (n < 6);
استفاده از حلقه ی foreach :
یک برنامه ی سی شارپ جدید console را در VS.NET باز کنید و نام آن را درابتدا ex10 انتخاب نمایید. سپس کد زیر را درون آن بنویسید :
using System; namespace ex10
{
class Class1
{
[STAThread]
static void Main(string[] args)
{
int odd = 0, even = 0;
int[] arr = new int [] {0,1,2,5,7,8,11};
foreach (int i in arr)
{
if (i%2 == 0)
even++;
else
odd++;
}
Console.WriteLine(
“Found {0} Odd Numbers, and {1} Even Numbers.”,
odd, even) ;
Console.ReadLine();
}
}
}

توضیحاتی در مورد کد فوق :
۱- از foreach برای حرکت در بین اعضای یک آرایه (مانند مثال بالا) و یا مجموعه ایی از اشیاء استفاده می شود (روشی شکیل ، مدرن و مطمئن! و تقریبا به ارث رسیده از ویژوال بیسیک!!).
۲- در زبان های مشتق شده از C ، عملگر % ، باقیمانده را محاسبه می کند.
۳- در کد فوق با استفاده از حلقه ی foreach تک تک اعضای آرایه در مورد زوج و یا فرد بودند مورد بررسی قرار گرفته اند و تعداد اعضای زوج و فرد در آخر نمایش داده می شود

[آبجی]

دو مورد تکمیلی در مورد حلقه ها در سی شارپ :
۱- هر جایی خواستید به هر دلیلی حلقه را پایان دهید می توانید از دستور break; استفاده کنید. در این حالت به صورت آنی حلقه خاتمه یافته و کدهای ادامه ی برنامه پس از حلقه اجرا می شوند.
۲- نحوه ی استفاده از دستور continue : فرض کنید حلقه ی شما در راند ۱۵ خودش است! حالا در این راند شما می خواهید یک سری از دستورات درون حلقه اجرا نشوند و حلقه به راند بعدی منتقل شده و کارش را ادامه دهد. این جا است که از دستور continue استفاده می شود. بهتر است به یک مثال ساده در این زمینه توجه کنیم.
مثال : یک برنامه ی سی شارپ جدید console را در VS.NET باز کنید و نام آن را درابتدا ex11 انتخاب نمایید. سپس کد زیر را درون آن بنویسید :
using System; namespace ex11
{
class Class1
{
[STAThread]
static void Main(string[] args)
{
Console.WriteLine(
“for (int i = 1; i <= 100; i++) -> break at i==5″ );
for (int i = 1; i <= 100; i++)
{
if (i == 5)
break;
Console.WriteLine(i);
}
Console.ReadLine();
Console.WriteLine(
“for (int i = 1; i <= 10; i++) -> continue if i<9″ );
for (int i = 1; i <= 10; i++)
{
if (i < 9)
continue;
Console.WriteLine(i);
}
Console.ReadLine();
}
}
}

موارد تکمیلی مربوط به رد و بدل کردن مقادیر به/از کلاس ها :
در قسمت بعدی می خواهیم خاصیتی را تعریف کنیم که یک مقدار را از کاربر می گیرد و در برنامه می توان توسط قسمت های دیگر از آن استفاده کرد.
ابتدا یک متغیر عمومی باید در سطح کلاس تعریف کرد تا مقدار دریافت شده توسط set را در خود نگاه داری کند (در مورد scope متغیرها ( متغیرهای عمومی و محلی و امثال این ها) در هنگام معرفی توابع بیشتر بحث خواهد شد) . سپس از طریق کلمه ی کلیدی value مقدار دریافت شده به متغیر انتساب می یابد و چون در سطح کلاس عمومی است در تمام کلاس قابل درسترسی است.
مثال : یک برنامه ی سی شارپ جدید console را در VS.NET باز کنید و نام آن را درابتدا ex12 انتخاب نمایید. سپس از منوی پروژه یک کلاس جدید به آن اضافه نمایید (به نام clsDate) و کد زیر را درون آن بنویسید :
using System; namespace ex12
{
public class clsDate
{
private int Year;
public clsDate()
{
}
public int setYear
{
set
{
Year = value;
}
}
public bool IsLeapYear
{
get
{
return System.DateTime.IsLeapYear(Year);
}
}
}
}

برای استفاده از آن در متد main برنامه به صورت زیر عمل می کنیم:
using System; namespace ex12
{
class Class1
{
[STAThread]
static void Main(string[] args)
{
clsDate m_var = new clsDate();
m_var.setYear = 1990;
if (m_var.IsLeapYear)
Console.WriteLine(”1990 is a leap year.”);
else
Console.WriteLine(”1990 is not a leap year.”);
Console.ReadLine();
}
}
}

توضیحاتی در مورد کد فوق:
۱- نحوه ی تعریف متغیر از یک کلاس جزو اساسی ترین قسمت های کار با یک کلاس محسوب می شود که در قسمت های پیشین نیز معرفی گردید.
۲- هنگامی که از if استفاده می کنیم لزومی ندارد حتما بنویسیم m_var.IsLeapYear==true . همین که این خاصیت ذکر می شود در وهله ی اول true بودن آن چک خواهد شد.
۳- نحوه ی مقدار دهی به یک خاصیت را هم در کد فوق ملاحظه می نمایید. در هنگام استفاده از خاصیت ها نیازی به آوردن پرانتزها () در مقابل نام آن ها وجود ندارد.
۴- برای مرور ، نحوه ی معرفی خاصیت ها با get نیز بیان گردید. با استفاده از set و get می توان به کلاس ها ، مقادیر متغیرها را پاس کرد و یا مقداری را دریافت نمود.

[آبجی]

تعریف متدها در سی شارپ
در این قسمت به یکی از مهم ترین مباحث برنامه نویسی سی شارپ می رسیم.
متدها در سی شارپ و یا همان توابع در زبان C ، اعضای یک شیء یا کلاس هستند و مجموعه ای از یک سری از کارها را انجام می دهند. فرض کنید در برنامه ی شما ، قسمتی باید یک عملیات ریاضی خاص را انجام دهد و این قسمت از کد که شامل چندین خط نیز می گردد باید بارها و بارها در برنامه صدا زده شود. برای نظم بخشیدن به برنامه ، آن ها را می توان به صورت توابع بسته بندی کرد و بجای نوشتن چندین خط تکراری، فقط نام این بسته ( تابع ) و پارامترهای آن را فراخوانی نمود.
در سی شارپ یک تابع به صورت زیر تعریف می شود :
(نوع و اسامی پارامترها) نام تابع نوع خروجی تابع سطح دسترسی به تابع
}
بدنه ی تابع
{
برای تعریف یک متد یا تابع ابتدا سطح دسترسی به آن مانند public و private سپس نوع خروجی تابع مانند void ( هیچی ) ذکر می گردد که داخل این پرانتزها می توان ورودی های تابع یا بقولی آرگومان های ورودی را معرفی کرد. سپس تابع باید با { شروع و با یک } خاتمه یابد.
برای مثال :
public int myFunc( int x )
{
…….
}


هر تابعی می تواند صفر تا تعداد بی شماری آرگومان ورودی و صفر تا تعداد بی شماری خروجی داشته باشد. به وسیله یک تابع می توان پیچیدگی کار را مخفی کرد و صرفا با صدا زدن نام آن ، یک سری از عملیات را انجام داد. گاهی از اوقات لازم می شود دو یا چند تابع با یک نام داشته باشیم بطوریکه پارامترهای ورودی یا مقادیر خروجی و یا نوع آرگومان های ورودی آن ها با هم متفاوت باشد به این کار overloading می گویند.
بسیاری از کلاس های دات نت فریم ورک متدها و یا توابع مفید حاضر و آماده ای را دارند. برای مثال کلاس DateTime ، متدی به نام ToLongDatastring دارد که تاریخ را به صورت یک رشته طولانی بر می گرداند.
توابع void :
توابعی که با نوع void معرفی می شوند هیچ خروجی ندارند و در زبان ویژوال بیسیک به آْن ها sub و در دلفی به آن ها procedure می گویند.
بازگرداندن یک مقدار از یک تابع :
پس از این که عملیات یک مجموعه از کدها درون تابع به پایان رسید با استفاده از کلمه ی return می توان خروجی تابع را معرفی کرد. لازم به ذکر است ، هرجایی این کلمه ی return ذکر شود کار تابع خاتمه می یابد.
بهتر است موارد فوق را با چند مثال مرور کنیم :
مثال : یک برنامه ی سی شارپ جدید console را در VS.NET باز کنید و نام آن را درابتدا ex13 انتخاب نمایید. در این جا می خواهیم تابعی را تعریف کنیم که سه برابر جذر یک عدد را بر می گرداند.
using System; namespace ex13
{
class Class1
{
[STAThread]
static void Main(string[] args)
{
Console.WriteLine( int3SQL(3) );
Console.ReadLine();
}
public static double int3SQL( double intInput )
{
double i=0;
i = Math.Sqrt( intInput );
return i;
}
}
}

توضیحاتی در مورد کد فوق :
۱- از شیء Math در سی شارپ می توان برای انجام یک سری عملیات ریاضی ابتدایی استفاده کرد. در این جا از متد جذر گرفتن آن استفاده شده است.
۲- در تعریف تابع خودمان از کلمه ی کلیدی static استفاده شده است. درون تابع Main نمی توان توابع غیر استاتیک را فراخوانی کرد. فعلاً این نکته را بخاطر را داشته باشید تا در مقالات بعدی بیشتر راجع به آن صحبت شود.
۳- بد نیست تابع تعریف شده را کمی بیشتر آنالیز کنیم :
public static double int3SQL( double intInput )
{
double i=0;
i = Math.Sqrt( intInput );
return i;
}
ابتدا سطح دسترسی به تابع ذکر شده است. پابلیک ، یعنی این تابع خارج از کلاس یک برنامه نیز قابل دسترسی است. سپس از کلمه ی static استفاده گردیده که توضیح مختصری را در مورد آن ملاحظه کردید. در ادامه نوع خروجی تابع که در این جا double می باشد معرفی گردیده است. دقت کنید که حتما باید نوع تعریف شده با مقداری که یک تابع بر می گرداند یکسان باشد و گرنه با یک خطا برنامه متوقف می شود. سپس نام تابع تعریف شده است. داخل پرانتز ها نوع و نام آرگومانی ارائه شده است که در بدنه ی تابع استفاده می گردد. اگر به تعداد بیشتری پارامتر و یا آرگومان نیاز بود می توان آن ها را با , از هم جدا کرد.
پس از این که عملیات تابع خاتمه می یابد با استفاده از return این خروجی را معرفی می نماییم.
برای استفاده از این تابع به سادگی نام تابع و سپس پرانتزها به همراه یک عدد دل خواه را می نویسم که آن را در متد Main برنامه می توان مشاهده کرد.
تعریف توابع در کلاس های دیگر برنامه و نحوه ی استفاده از آن ها :
یکی از زیبایی های برنامه نویسی شیء گرا نظم و ترتیب و بسته بندی کارها می باشد که اصطلاحا در این جا به آن encapsulation می گویند. یعنی ما یک سری از توابع و خواص را درون کپسولی به نام کلاس قرار می دهیم تا به سادگی بارها و بارها از آن استفاده نماییم.
برای این کار به سادگی یک توابع را به صورت معمول درون کلاس تعریف می نماییم و سپس همانند خواص که در مورد آن ها صحبت شد ، از توابع می توان استفاده کرد با این تفاوت که هنگام کار با توابع حتی اگر آن ها هیچ آرگومان و یا پارامتر ورودی هم نداشته باشند ذکر پرانتزها الزامی است.
مثالی دیگر در این زمینه :
مثال : یک برنامه ی سی شارپ جدید console را در VS.NET باز کنید و نام آن را درابتدا ex14 انتخاب نمایید. سپس از منوی پروژه یک کلاس جدید را به برنامه اضافه نمایید (نام آن را clsTools بگذارید) .
using System; namespace ex14
{
public class clsTools
{
public clsTools()
{
}
public uint intCalc ( uint a , uint b )
{
uint c = Math.Min (a,b);
double x = Math.Sqrt(c) ;
uint w = Convert.ToUInt32 ( x);
return w;
}
}
}

سپس در متد Main برنامه می توان به صورت زیر از آن استفاده کرد :
using System; namespace ex14
{
class Class1
{
[STAThread]
static void Main(string[] args)
{
clsTools m_var = new clsTools();
Console.WriteLine( m_var.intCalc(4,9));
Console.ReadLine();
}
}
}

توضیحاتی در مورد کد فوق :
۱- تابع intCalc ما دو عدد صحیح مثبت را می گیرد و سپس جذر کوچک ترین دو عدد ورودی را محاسبه می کند.
۲- برای تبدیل نوع های عددی مختلف به هم می توان از شیء Convert استفاده کرد.
۳- بدون استفاده از شیء Convert یک بار برنامه را اجرا کنید و دلیل خطای به وجود آمده را بیان نمایید

[آبجی]

چگونه از یک تابع بیش از یک خروجی دریافت کنیم.
ظاهرا به نظر می رسد که توابع فقط می توانند یک return داشته باشند و بلافاصله پس از فراخوانی return کار تابع پایان یافته است. در سی شارپ دو کلمه ی کلیدی به نام های ref و out اضافه شده اند که این امر را ساده تر می کنند.
استفاده از کلمه ی کلیدی out :
از out در تعریف تابع قبل از معرفی نوع آرگومان ورودی استفاده می کنیم . در این حالت به جای این که به این آرگومان ، آرگومان ورودی بگوییم ، می توان آن را آرگومان خروجی نامید. تا یک مثال را در این زمینه با هم مرور نکنیم این مورد مفهوم نخواهد بود :
مثال : یک برنامه ی سی شارپ جدید console را در VS.NET باز کنید و نام آن را درابتدا ex15 انتخاب نمایید. سپس کد زیر را درون آن بنویسید :
using System; namespace ex15
{
class Class1
{
public static int TestOut(out char i)
{
i = ‘b’;
return -1;
}
[STAThread]
static void Main(string[] args)
{
char i; // variable need not be initialized
Console.WriteLine(TestOut(out i));
Console.WriteLine(i);
Console.ReadLine();
}
}
}



توضیحاتی در مورد کد فوق :
۱- در تابع TestOut آرگومان i از با کلمه ی کلیدی out مشخص شده است. یعنی این که درون تابع هر گونه تغییری روی i انجام شود ، خارج از تابع قابل دسترسی است.
۲- توابعی که دارای آرگومان هایی تعریف شده با کلمه ی کلیدی out هستند نیز می توانند از return هم استفاده کنند. همانند مثال فوق.
استفاده از کلمه ی کلیدی ref :
این کلمه ی کلیدی نیز دقیقا همانند out عمل می کند و نحوه ی تعریف و استفاده از آن نیز مشابه است با این تفاوت که آرگومانی که به این نوع توابع فرستاده می شود باید مقدار دهی اولیه شده باشد.
مثال : یک برنامه ی سی شارپ جدید console را در VS.NET باز کنید و نام آن را درابتدا ex16 انتخاب نمایید. سپس کد زیر را درون آن بنویسید :
using System; namespace ex16
{
class Class1
{
public static void FillArray(ref int[] arr)
{
// Create the array on demand:
if (arr == null)
arr = new int[10];
// Otherwise fill the array:
arr[0] = 123;
arr[4] = 1024;
}
[STAThread]
static void Main(string[] args)
{
// Initialize the array:
int[] myArray = {1,2,3,4,5};
// Pass the array using ref:
FillArray(ref myArray);
// Display the updated array:
Console.WriteLine(”Array elements are:”);
for (int i = 0; i < myArray.Length; i++)
Console.WriteLine(myArray[i]);
Console.ReadLine();
}
}
}

توضیحاتی در مورد کد فوق :
۱- همان طور که ملاحظه می کنید در این جا هنگام استفاده از تابع FillArray باید آرگومانی را که می خواهیم به آن پاس کنیم مقدار دهی اولیه کنیم.
۲- پس می توان نتیجه گرفت آرگومان هایی که با out تعریف می شوند به صورت خالص خروجی هستند و نیازی به مقدار دهی اولیه هنگام استفاده از آنها وجود ندارد. از ref هنگامی استفاده می کنیم که بخواهیم روی متغیر موجود و مقدار دهی شده ی خارج از تابع ، درون تابع عملیاتی صورت گیرد و سپس همان متغیر دستکاری شده ، عودت داده شود.
تعریف تابعی با تعداد آرگومان های نامعلوم :
گاهی از اوقات نیاز است تا تابعی تعریف کنیم که تعداد آرگومان های آن متغیر باشند .برای این منظور از کلمه ی کلیدی params استفاده می شود.
دو نکته در این جا حائز اهمیت است:
۱- در هر تابعی تنها می توان یک بار از params استفاده کرد.
۲- پس از به کار بردن params دیگر نمی توان هیچ آرگومانی را تعریف کرد.
یکی از مثال هایی که در این زمینه می توان ارائه داد استفاده از آرایه ها به عنوان آرگومان ورودی است. در این حالت یا می توان یک آرایه را به صورت کامل به تابع معرفی کرد و یا تنها نام آن را به تابع پاس کرد. مثال زیر را ملاحظه کنید :
مثال : یک برنامه ی سی شارپ جدید console را در VS.NET باز کنید و نام آن را درابتدا ex17 انتخاب نمایید. سپس کد زیر را درون آن بنویسید :
using System; namespace ex17
{
class Class1
{
public static void UseParams(params int[] list)
{
for ( int i = 0 ; i < list.Length ; i++ )
Console.WriteLine(list[i]);
Console.WriteLine();
}
[STAThread]
static void Main(string[] args)
{
UseParams(1, 2, 3);
int[] myarray = new int[3] {10,11,12};
UseParams(myarray);
Console.ReadLine();
}
}
}

توضیحاتی در مورد کد فوق :
۱- در تابع main به دو صورت از تابع UseParams ما استفاده شده است. یا این که خیلی ساده هر تعداد آرگومان را می توان به تابع فرستاد و یا این که در ادامه آرایه ایی رسما تعریف و سپس به تابع فرستاده شود.
۲- نحوه ی تعریف و استفاده از آرایه ها به صورت آرگومان ورودی را نیز می توان در مثال فوق آموخت

[آبجی]

مبحث overloading :
گاهی از اوقات لازم است تا نگارش های مختلفی از یک تابع داشته باشیم. برای مثال تعریف سه تابع با یک نام اما با آرگومان های مختلف. به این نوع توابع و یا متدها اصطلاحا Overloaded Methods می گویند . ( فکر کنم آن را سربارگذاری توابع ترجمه کرده اند! ) برای مثال :
void myMethod(int p1);
void myMethod(int p1, int p2);
void myMethod(int p1, string s1);
مثال : یک برنامه ی سی شارپ جدید console را در VS.NET باز کنید و نام آن را درابتدا ex18 انتخاب نمایید. سپس کد زیر را درون آن بنویسید :
using System; namespace ex18
{
class Class1
{
[STAThread]
static void Main(string[] args)
{
writeIT();
writeIT(12);
Console.ReadLine();
}
public static void writeIT()
{
Console.WriteLine(” writeIT() Ver.” );
}
public static void writeIT(int intI)
{
Console.WriteLine(” writeIT(intI) Ver. = ” + intI );
}
}
}

توضیحاتی در مورد کد فوق :
۱- نحوه ی تعریف دو تابع با یک نام را ملاحظه می نمایید. این کار در زبان سی ممنوع است!
۲- کامپایلر به صورت هوشمند بر اساس نوع و تعداد آرگومان های ورودی ، ورژن مناسب را انتخاب و اجرا می کند.
نمونه ی ضعیفی از این بحث در وی بی ۶ به صورت تعریف توابعی با پارامترهای Optional وجود داشت .
مباحث تکمیلی آرایه ها (آرایه های چند بعدی):
آرایه های معمولی (یک بعدی) را می توان یک ردیف با تعدادی خانه خالی آماده ی پر شدن در نظر گرفت. آرایه ی دوبعدی را می توان مانند یک جدول تشکلیل شده از ردیف ها و ستون ها در نظر گرفت و الی آخر…
سی شارپ دو نوع آرایه ی چند بعدی را پشتیبانی می کند : rectangular and jagged
در یک آرایه ی rectangular هر ردیف ، طولش با ردیف بعدی یکی است. آرایه ی jagged در حقیقت آرایه ایی از آرایه ها است ، بنابراین هر کدام از آن ها می تواند طول مختلفی داشته باشد.
تعریف یک آرایه ی دوبعدی به صورت زیر است :
type [,] array-name
مثال : یک برنامه ی سی شارپ جدید console را در VS.NET باز کنید و نام آن را درابتدا ex19 انتخاب نمایید. سپس کد زیر را درون آن بنویسید :
using System; namespace ex19
{
class Class1
{
[STAThread]
static void Main(string[] args)
{
const int rows = 4;
const int columns = 3;
// declare a 4×3 integer array
int[,] rectangularArray = new int[rows, columns];
// populate the array
for (int i = 0;i < rows;i++)
{
for (int j = 0;j
{
rectangularArray[i,j] = i+j;
}
}
// report the contents of the array
for (int i = 0;i < rows;i++)
{
for (int j = 0;j {
Console.WriteLine(”rectangularArray[{0},{1}] = {2}”,
i,j,rectangularArray[i,j]);
}
} Console.ReadLine();
}
}
}



توضیحاتی در مورد کد فوق :
۱- نحوه ی تعریف ، مقدار دهی اولیه و استفاده از آرایه های دو بعدی را در مثال فوق ملاحظه می نمایید.
۲- در یک آرایه ی دوبعدی محل قرار گیری ردیف ها و ستون ها برای مثال به صورت زیر است :
new int[rows, columns]-
استفاده از آرایه های چند بعدی :
مثال : یک برنامه ی سی شارپ جدید console را در VS.NET باز کنید و نام آن را درابتدا ex20 انتخاب نمایید. سپس کد زیر را درون آن بنویسید :
using System; namespace ex20
{
class Class1
{
[STAThread]
static void Main(string[] args)
{
const int rows = 4;
const int columns = 3;
// imply a 4×3 array
int[,] rectangularArray =
{
{0,1,2},
{3,4,5},
{6,7,8},
{9,10,11}
};
for (int i = 0;i < rows;i++)
{
for (int j = 0;j
{
Console.WriteLine(”rectangularArray[{0},{1}] = {2}”,
i,j,rectangularArray[i,j]);
}
}
}
}
}
توضیحاتی در مورد کد فوق :
۱- در حقیقت مثال فوق تعریف آرایه ایی از آرایه ها بود.
۲- چون مقدار دهی اولیه به صورت واضحی انجام شده نیازی به ذکر ابعاد آرایه به صورت صحیح وجود نداشت

[آبجی]

Jagged arrays آرایه ای از آرایه ها است و هما ن طور
که ذکر شد لزومی ندارد که هر ردیف آن با ردیف بعدی هم طول باشد .
هنگام تعریف این نوع آرایه شما تعداد ردیف ها را مشخص می نمایید. هر ردیف
یک آرایه را نگه داری می کند. در اینجا هر آرایه باید تعریف شود.
روش تعریف Jagged array به صورت زیر است

type [] []…


در اینجا
تعداد براکت ها بیانگر ابعاد آرایه می باشد. برای مثال آرایه ی زیر دو
بعدی است :

int [] [] myJaggedArray;

و
برای مثال برای دسترسی به پنجمین عنصر آرایه ی سوم به صورت زیر عمل می
شود :

myJaggedArray[2][4]

مثال : یک
برنامه ی سی شارپ جدید console را در VS.NET باز کنید و نام آن را
درابتدا ex21 انتخاب نمایید. سپس کد زیر را درون آن بنویسید :

using System; namespace ex21

{
class Class1
{
[STAThread]
static void
Main(string[] args)
{
const int rows = 4;
// declare
the jagged array as 4 rows high
int[][] jaggedArray = new
int[rows][];
// the first row has 5 elements
jaggedArray[0]
= new int[5];
// a row with 2 elements
jaggedArray[1] = new
int[2];
// a row with 3 elements
jaggedArray[2] = new
int[3];
// the last row has 5 elements
jaggedArray[3] = new
int[5];
// Fill some (but not all) elements of the rows

jaggedArray[0][3] = 15;
jaggedArray[1][1] = 12;

jaggedArray[2][1] = 9;
jaggedArray[2][2] = 99;

jaggedArray[3][0] = 10;
jaggedArray[3][1] = 11;

jaggedArray[3][2] = 12;
jaggedArray[3][3] = 13;

jaggedArray[3][4] = 14;
for (int i = 0;i < 5; i++)
{

Console.WriteLine(”jaggedArray[0][{0}] = {1}”,

i,jaggedArray[0][i]);
}
for (int i = 0;i < 2; i++)

{
Console.WriteLine(”jaggedArray[1][{0}] = {1}”,

i,jaggedArray[1][i]);
}
for (int i = 0;i < 3; i++)

{
Console.WriteLine(”jaggedArray[2][{0}] = {1}”,

i,jaggedArray[2][i]);
}
for (int i = 0;i < 5; i++)

{
Console.WriteLine(”jaggedArray[3][{0}] = {1}”,

i,jaggedArray[3][i]);
}
Console.ReadLine();
}
}
}

توضیحاتی در مورد کد فوق :
هنگام کار با آرایه های rectangular برای درسترسی به اعضا به
صورت زیر عمل می شد :

rectangularArrayrectangularArray[i,j]
اما در این جا بدین صورت است :

jaggedArray[3][i]

استفاده
از System.Array :
دات نت فریم ورک کلاسی را معرفی کرده است به نام
Array. توسط این کلاس کار با آرایه ها و اعمال روی آن ها برای مثال
سورت کردن و غیره به شدت ساده می شود .
مثال : یک برنامه ی سی
شارپ جدید console را در VS.NET باز کنید و نام آن را درابتدا ex22
انتخاب نمایید. سپس کد زیر را درون آن بنویسید :

using System; namespace ex22

{
class Class1
{
public static void
PrintMyArray(object[] theArray)
{
foreach (object obj in
theArray)
{
Console.WriteLine(”Value: {0}”, obj);
}

Console.WriteLine(”\n”);
}
[STAThread]
static
void Main(string[] args)
{
String[] myArray = {
“Who”,
“is”, “John”, “Galt”
};
PrintMyArray(myArray);

Array.Reverse(myArray);
PrintMyArray(myArray);
String[]
myOtherArray = {
“We”, “Hold”, “These”, “Truths”,
“To”,
“Be”, “Self”, “Evident” };
PrintMyArray(myOtherArray);

Array.Sort(myOtherArray);
PrintMyArray(myOtherArray);
Console.ReadLine() ;
}
}
}

توضیحاتی در مورد کد فوق :
از دو متد Sort و Reverse در
این جا برای سورت کردن و نمایش آرایه به ترتیب معکوس (از انتها به
ابتدا) استفاده گردیده است.
تعریف آرایه های دینامیک در سی
شارپ :
یکی از مشکلاتی که با آرایه های معمول وجود دارد این است که
قبل از هر کاری باید طول آْ ن ها را مشخص کرد. گاهی از اوقات ما
دقیقا نمی دانیم برنامه چه تعداد عضو را دریافت می کند تا آرایه ای از
پیش تعریف شده با همان تعداد عضو ایجاد کنیم. برای حل این مشکل از کلاس
ArrayList تعریف شده در دات نت فریم ورک می توان استفاده کرد.
هنگام استفاده از ArrayList نیازی به دانستن تعداد اعضایی که
باید اضافه شوند نمی باشد و با استفاده از متد Add آن به سادگی می توان
اعضاء را به آن اضافه نمود . تعدادی از خواص و متدهای این کلاس به صورت
زیر هستند :
Adapter , FixedSize , ReadOnly , Repeat ,
Synchronized , Capacity,Count , IsFixedSize , IsReadOnly ,
IsSynchronized , Item , SyncRoot , Add , AddRange , BinarySearch ,
Clear , Clone , Contains , CopyTo , GetEnumerator , GetRange ,
IndexOf , Insert , InsertRange , LastIndexOf , Remove , RemoveAt ,
RemoveRange , Reverse , SetRange , Sort , ToArray , TrimToSize
مثال : یک برنامه ی سی شارپ جدید console را در VS.NET باز کنید
و نام آن را درابتدا ex23 انتخاب نمایید. سپس کد زیر را درون آن
بنویسید :

using System;
using
System.Collections; namespace ex23
{
// a simple
class to store in the array
public class Employee
{

public Employee(int empID)
{
this.empID = empID;
}

public override string ToString( )
{
return
empID.ToString( );
}
public int EmpID
{
get
{

return empID;
}
set
{
empID = value;
}
}

private int empID;
}
class Class1
{

[STAThread]
static void Main(string[] args)
{
ArrayList empArray = new ArrayList( );
ArrayList
intArray = new ArrayList( );
// populate the array
for (int
i = 0;i<5;i++)
{
empArray.Add(new Employee(i+100));

intArray.Add(i*5);
}
// print all the contents
for
(int i = 0;i {
Console.Write(”{0} “,
intArray[i].ToString( ));
}
Console.WriteLine(”\n”);
//
print all the contents of the button array
for (int i =
0;i {
Console.Write(”{0} “,
empArray[i].ToString( ));
}
Console.WriteLine(”\n”);

Console.WriteLine(”empArray.Capacity: {0}”,

empArray.Capacity);
Console.ReadLine();
}
}

}

توضیحاتی در مورد کد فوق :
۱- با کلمه ی
کلیدی override در قسمت های بعدی آشنا خواهیم شد.
۲- برای استفاده
از ArrayList لازم بود تا فضای نامی را که این کلاس در آن تعریف شده
است ، به برنامه اضافه کرد.
۳- در مثال فوق نحوه ی تعریف دو کلاس
را در یک فضای نام مشاهده می نمایید.
۴- نحوه ی تعریف و مقدار دهی ArrayList و هم
چنین استفاده از خواص آن در مثال فوق بررسی شده است

[آبجی]

در قسمت های قبل آشنایی مختصری با فضاهای نام پیدا کردیم. در ادامه جزئیات بیشتری را در مورد آن بررسی خواهیم کرد.
فضاهای نام (namespaces) برای اداره کردن و نظم بخشیدن به کدها ارائه شده اند. هم چنین از امکان تشابه اسمی در بین قسمت های مختلف برنامه نیز جلوگیری می کنند. استفاده از آن ها عادت پسندیده ای است هنگامی که قصد داریم از کد نوشته شده بارها و بارها استفاده کنیم.
مثال : یک برنامه ی سی شارپ جدید console را در VS.NET باز کنید و نام آن را درابتدا ex24 انتخاب نمایید. سپس کد زیر را درون آن بنویسید :
// Namespace Declaration
using System; namespace ex24
{
namespace tutorial
{
// Program start class
class NamespaceCSS
{
// Main begins program execution.
public static void Main()
{
// Write to console
Console.WriteLine(”This is the new Namespace.”);
}
}
}
}

توضیحاتی در مورد کد فوق :
یکی از روش های مناسب برای معرفی فضاهای نام ، ارائه ی آن ها به صورت سلسله مراتبی می باشد. قسمت های عمومی تر در بالا و قسمت های اختصاصی تر در فصاهای نام داخلی تر قرار داده می شوند. این روش به معرفی فضاهای نام تو در تو منتهی می شود (nested namespaces) ، همانند مثال بالا.
کد فوق را به صورت زیر با استفاده از عملگر دات (.) می توان خلاصه نویسی کرد و نتیجه با قبل تفاوتی ندارد:
// Namespace Declaration
using System; namespace ex24.tutorial
{
// Program start class
class NamespaceCSS
{
// Main begins program execution.
public static void Main()
{
// Write to console
Console.WriteLine(”This is the new Namespace.”);
}
}
}

طریقه ی فراخوانی اعضای فضاهای نام :
مثال : یک برنامه ی سی شارپ جدید console را در VS.NET باز کنید و نام آن را درابتدا ex25 انتخاب نمایید. سپس کد زیر را درون آن بنویسید :
// Namespace Declaration
using System; namespace ex25
{
// nested namespace
namespace tutorial
{
class myExample1
{
public static void myPrint1()
{
Console.WriteLine(”calling another namespace member1.”);
}
}
}
// Program start class
class NamespaceCalling
{
// Main begins program execution.
public static void Main()
{
// Write to console
tutorial.myExample1.myPrint1();
tutorial.myExample2.myPrint2();
}
}
}
// same namespace as nested namespace above
namespace ex25.tutorial
{
class myExample2
{
public static void myPrint2()
{
Console.WriteLine(”calling another namespace member2.”);
}
}
}

توضیحاتی در مورد کد فوق :
در کد فوق نحوه ی استفاده از اعضای تعریف شده در فضاهای نام را می توان مشاهده کرد. نحوه ی استفاده از آن ها همان طور که در قسمت های قبل نیز گفته شد به صورت زیر است :
ProjectName.NameSpace.ClassName.MemberName
برای مثال در فصای نام tutorial کلاس myExample1 قرار دارد و داخل آن متد myPrint1 تعریف شده است. پس نحوه ی دسترسی به متد آن به صورت زیر است :
tutorial.myExample1.myPrint1();
کلاس های myExample1 و myExample2 هر دو به یک فضای نام (ex25.tutorial) تعلق دارند ، هر چند جدا از هم نوشته شده اند. حتی آن ها را با حفظ سلسله مراتب خودشان می توان در فایل های جداگانه ای نیز نوشت.
استفاده از using :
مثال : یک برنامه ی سی شارپ جدید console را در VS.NET باز کنید و نام آن را درابتدا ex26 انتخاب نمایید. سپس کد زیر را درون آن بنویسید :
// Namespace Declaration
using System;
using ex26.tutorial; // Program start class
class UsingDirective
{
// Main begins program execution.
public static void Main()
{
// Call namespace member
myExample.myPrint();
}
}
// C# Namespace
namespace ex26.tutorial
{
class myExample
{
public static void myPrint()
{
Console.WriteLine(”Example of using a using directive.”);
}
}
}

توضیحاتی در مورد کد فوق :
همانند مثال بالا ، برای خلاصه نویسی می توان از کلمه ی using به همراه نام namespace مورد نظر استفاده کرد. برای مثال اگر متد WriteLine را بخواهیم کامل بنویسیم به صورت زیر است :
System.Console.WriteLine(…);
اما با قید کردن و الحاق کردن فضای نام آن ، دیگر نیازی به ذکر System در ابتدای آن نیست.
نکته :
باز هم می توان خلاصه نویسی بیشتری را ارائه داد
using csTut = ex26.tutorial.myExample; // alias
در این صورت تنها کافی است متد کلاس تعریف شده در آن را به صورت زیر فراخوانی کنیم :
csTut.myPrint();

[آبجی]

تا به حال در حد کاربرد ، با کلاس ها آشنا شده ایم . اما در این قسمت می خواهیم نگاهی دقیق تر به کلاس ها بیاندازیم.
هر کدی در سی شارپ قسمتی از یک کلاس می باشد و ترکیب تمام خواص و متدهای موجود در یک کلاس یک نوع داده ی جدید تعریف شده از طرف ما را پدید می آورد. هر متغیری که از کلاس ساخته شود ، شیء نامیده می شود و یک کپی منحصر به فرد است. برای مثال برنامه ی زیر را درنظر بگیرید :
using System; class Data
{
public int x;
}
class App
{
public static void Main()
{
Data d1 = new Data();
d1.x = 1;
Data d2 = new Data();
d2.x = 2;
Console.WriteLine(”d1.x = {0}”, d1.x);
Console.WriteLine(”d2.x = {0}”, d2.x);
}
}

در این جا کلاس Data تعریف شده است و دارای یک عضو به نام x می باشد. به این نوع داده در کلاس فیلد گفته می شود و هنگامی که به صورت public معرفی می شود یعنی خارج از کلاس نیز قابل دسترسی است. در کد بالا دو متغیر از کلاس تعریف و مقدار دهی اولیه شده اند. خروجی برنامه به صورت زیر است :
d1.x = 1
d2.x = 2
دلیل این خروجی آن است که هر instance (نمونه) از کلاس منحصر بفرد است و در این جا نمی توان انتظار داشت که هر دو خروجی یکی شوند.
برای مقدار دهی اولیه متغیرهایی که به صورت فیلد تعریف می شوند ، بهتر است مقدار دهی آن ها را در سازنده ی کلاس (constructor) انجام دهیم.
class Data
{
public int x;
public Data(){x = 99;}
}
همان طور که پیشتر نیز ذکر شد ، متدی که هم نام کلاس است ، سازنده نام می گیرد. یک کلاس می تواند بیش از یک سازنده داشته باشد. برای مثال :
class Data
{
public int x;
private Data(){}
public Data(int y){x = y;}
public Data(int y, int z){x = y + z;}
}
از آنجایی که سازنده ی بدون پارامتر ذکر شده در کد فوق private تعریف شده است بنابراین خارج از کلاس دیگر قابل دسترسی نمی باشد . بنابراین کدی خارج از کلاس ، تنها می تواند از دو سازنده ی دیگر استفاده کند. برای مثال تعریف دو متغیر جدید از این کلاس به صورت زیر می باشد :
Data d1 = new Data(44);
Data d2 = new Data(22, 33);
سی شارپ به شما اجازه می دهد تا سازنده ها را در یک کلاس توسط کلمه ی کلیدی this نیز فراخوانی کنید یعنی بجای ذکر نام متد سازنده از کلمه ی this استفاده شود ( در خود کلاس ) .
اگر می خواهید متغیری را بین نمونه (instance) های مختلف یک کلاس به اشتراک بگذارید کلمه ی کلیدی static وارد صحنه می شود. به مثال زیر توجه کنید :
using System; class Counted
{
public static int count = 0;
public Counted()
{
count++;
}
public int GetInstanceCount()
{
return count;
}
}
class App
{
public static void Main()
{
Counted d1 = new Counted();
Console.WriteLine(”current total {0}”, d1.GetInstanceCount());
Counted d2 = new Counted();
Console.WriteLine(”current total {0}”, d2.GetInstanceCount());
Console.WriteLine(”total {0}”, Counted.count);
}
}

باید خاطر نشان کرد که متغیرهای استاتیک توسط نمونه های کلاس قابل دستیابی نیستند و فقط درون کلاس به شکل زیر می توان از آْن ها استفاده کرد :
.
در مثال فوق دو نمونه از کلاس Counted تعریف شده است. با هر بار فراخوانی کلاس ، خودبخود سازنده اجرا شده و یک عدد به این شمارشگر استاتیک اضافه می شود. همان طور که ذکر شد، برای این که بتوان به این متغیر استاتیک در خارج از کد دسترسی پیدا کرد یک متد غیر استاتیک تعریف شده است.
در مثال فوق تابع GetInstanceCount تنها یک عدد را بر می گرداند. در برنامه نویسی شیء گرا مرسوم است که در این حالت به جای توابع از خواص استفاده شود که به اندازه ی کافی در مورد آن ها در قسمت های قبل توضیح داده شد. در این صورت تعریف فوق به صورت زیر در می آید :
class Counted
{
public static int x = 0;
public Counted()
{
x++;
}
public int InstanceCount // property
{
get{return x;}
}
}
و در این صورت قسمت بعدی کد به صورت زیر اصلاح می شود (فراخوانی خواص ، بدون ذکر پرانتزها بعد از نام آن ها صورت می گیرد):
Counted d1 = new Counted();
Console.WriteLine(”current total {0}”, d1.InstanceCount);
Counted d2 = new Counted();
Console.WriteLine(”current total {0}”, d2.InstanceCount);
اگر یک خاصیت هم خواندنی و هم نوشتنی باشد به صورت زیر تعریف می شود :
private string name;
public string Name
{
get{return name;}
set{name = value;}
}
فیلدهای پابلیک را می توان خواند و یا تغییر داد. اگر لازم باشد تا کاربر نتواند آن ها را تغییر دهد می توان از کلمه ی کلیدی readonly قبل از تعریف آن ها استفاده کرد. مثال :
class Data
{
public readonly int x = 42;
}

[آبجی]

با استفاده از ایندکسرها می توان با یک کلاس همانند آرایه ها رفتار کرد. به مثال زیر توجه کنید :
using System; ///
/// A simple indexer example.
///
class IntIndexer
{
private string[] myData;
public IntIndexer(int size)
{
myData = new string[size];
for (int i=0; i < size; i++)
{
myData[i] = “empty”;
}
}
public string this[int pos]
{
get
{
return myData[pos];
}
set
{
myData[pos] = value;
}
}
static void Main(string[] args)
{
int size = 10;
IntIndexer myInd = new IntIndexer(size);
myInd[9] = “Some Value”;
myInd[3] = “Another Value”;
myInd[5] = “Any Value”;
Console.WriteLine(”\nIndexer Output\n”);
for (int i=0; i < size; i++)
{
Console.WriteLine(”myInd[{0}]: {1}”, i, myInd[i]);
}
}
}

در مثال فوق نحوه ی تعریف و استفاده از ایندکسرها را می توان مشاهده کرد. کلاس IntIndexer حاوی آرایه ای به نام myData می باشد. بدلیل private بودن آن در خارج از کلاس قابل دسترسی نیست. این آرایه در سازنده ی کلاس (متد IntIndexer) با کلمه ی empty مقدار دهی اولیه شده است.
عضو بعدی کلاس Indexer می باشد و با کلمه ی کلیدی this و براکتها مشخص شده ست (this[int pos]). همانطور که ملاحظه می فرمایید نحوه ی تعریف ایندکسرها شبیه به تعریف خواص می باشد.
this [argument list]
{
get
{
// Get codes goes here
}
set
{
// Set codes goes here
}
}
خروجی مثال فوق به صورت زیر است :
myInd[0]: empty
myInd[1]: empty
myInd[2]: empty
myInd[3]: Another Value
myInd[4]: empty
myInd[5]: Any Value
myInd[6]: empty
myInd[7]: empty
myInd[8]: empty
myInd[9]: Some Value
استفاده از اعداد صحیح روشی است متداول برای دسترسی به اعضای آرایه ها در بسیاری از زبان ها اما ایندکسرها در سی شارپ فراتر از این می رود. ایندکسرها را می توان با پارامترهای متعددی تعریف کرد و هر پارامتر با نوعی مختلف (دقیقا همانند پارامترهای ورودی متدها). البته محدودیتی که این جا وجود دارد در مورد نوع پارامتر ها است که تنها می تواند integers, enums, and strings باشد . به علاوه قابلیت Overloading ایندکسرها نیز وجود دارد. به همین جهت به آن ها آرایه های هوشمند هم گفته می شود (smart arrays) .مثال :
using System; ///
/// Implements overloaded indexers.
///
class OvrIndexer
{
private string[] myData;
private int arrSize;
public OvrIndexer(int size)
{
arrSize = size;
myData = new string[size];
for (int i=0; i < size; i++)
{
myData[i] = “empty”;
}
}
public string this[int pos]
{
get
{
return myData[pos];
}
set
{
myData[pos] = value;
}
}
public string this[string data]
{
get
{
int count = 0;
for (int i=0; i < arrSize; i++)
{
if (myData[i] == data)
{
count++;
}
}
return count.ToString();
}
set
{
for (int i=0; i < arrSize; i++)
{
if (myData[i] == data)
{
myData[i] = value;
}
}
}
}
static void Main(string[] args)
{
int size = 10;
OvrIndexer myInd = new OvrIndexer(size);
myInd[9] = “Some Value”;
myInd[3] = “Another Value”;
myInd[5] = “Any Value”;
myInd["empty"] = “no value”;
Console.WriteLine(”\nIndexer Output\n”);
for (int i=0; i < size; i++)
{
Console.WriteLine(”myInd[{0}]: {1}”, i, myInd[i]);
}
Console.WriteLine(”\nNumber of \”no value\” entries: {0}”, myInd["no value"]);
}
}

در مثال فوق اولین ایندکسر با یک پارامتر از نوع اعداد صحیح تعریف شده است و در ایندکسر دوم از نوع رشته.
خروجی برنامه ی فوق به صورت زیر است :
myInd[0]: no value
myInd[1]: no value
myInd[2]: no value
myInd[3]: Another Value
myInd[4]: no value
myInd[5]: Any Value
myInd[6]: no value
myInd[7]: no value
myInd[8]: no value
myInd[9]: Some Value Number of “no value” entries: 7

نکته :
۱- امضای (لیست پارامترهای) ایندکسر ها در یک کلاس باید منحصر بفرد باشد .
۲- تعریف یک ایندکسر به صورت استاتیک مجاز نیست.
در صورت نیاز به ایندکسرهایی با پارمترهای ورودی متعدد می توان به صورت زیر عمل کرد :
public object this[int param1, ..., int paramN]
{
get
{
// process and return some class data
}
set
{
// process and assign some class data
}
}
یک مثال دیگر :
using System;
class IndexExample
{
string Message;
public static void Main()
{
IndexExample obj=new IndexExample(”Welcome”);
/* This will access the String variable Message
using array like notation
*/
for(int i=0;i < obj.Length;i++)
{
Console.WriteLine(obj[i]);
}
obj[obj.Length-1]=”e to C#”;
Console.WriteLine(obj.Message);
}
public IndexExample(string s)
{
Message=s;
}
public string this[int i]
{
get
{
if(i >= 0 && i < Message.Length)
{
return Message.Substring(i,1);
}
else
{
return “”;
}
}
set
{
if(i >= 0 && i < Message.Length)
{
Message=Message.Substring(0,i) + value + Message.Substring(i+1);
}
}
}
public int Length
{
get
{
if(Message!=null)
{
return Message.Length;
}
else
return 0;
}
}
}

[آبجی]

ارث بری (Inheritance) :
ارث بری یکی از مفاهیم اولیه ی برنامه نویسی شیء گرا می باشد. با استفاده از آن استفاده مجدد از کد موجود به نحوی مؤثر میسر می گردد و صرفه جویی قابل توجهی را در زمان برنامه نویسی پدید می آورد. به کد زیر دقت کنید :
using System; public class ParentClass
{
public ParentClass()
{
Console.WriteLine(”Parent Constructor.”);
}
public void print()
{
Console.WriteLine(”I’m a Parent Class.”);
}
}
public class ChildClass : ParentClass
{
public ChildClass()
{
Console.WriteLine(”Child Constructor.”);
}
public static void Main()
{
ChildClass child = new ChildClass();
child.print();
}
}
Output:
Parent Constructor.
Child Constructor.
I’m a Parent Class.

کد فوق از دو کلاس استفاده می کند. کلاس بالایی ParentClass و کلاس اصلی ChildClass می باشد. کاری که انجام شده است استفاده از کدهای کلاس والد ParentClass در کلاس بچه (!) ChildClass می باشد. برای این که ParentClass را بعنوان کلاس پایه برای ChildClass معرفی کنیم به صورت زیر عمل شد :
public class ChildClass : ParentClass
کلاس پایه با استفاده از معرفی کولون “:” ، پس از کلاس مشتق شده تعریف می شود. در سی شارپ تنها ارث بری یگانه پشتیبانی می شود. بنابراین تنها یک کلاس پایه را برای ارث بری می توان تعریف کرد.
ChildClass دقیقا توانایی های ParentClass را دارا است. بنابراین می توان گفت ChildClass همان ParentClass است. برای مثال در کد فوق ChildClass دارای متد print نمی باشد اما آنرا از کلاس ParentClass به ارث برده است و در متد Main برنامه از آن استفاده گردیده است.
هنگام ساختن یک شیء از کلاس مشتق شده (derived) ، ابتدا یک نمونه از کلاس والد خود بخود ساخته می شود. این مورد در خروجی کد فوق هنگامی که متدهای سازنده ها روی صفحه چاپ شده اند قابل مشاهده است.
تبادل اطلاعات بین کلاس والد و کلاس فرزند :
به مثال زیر دقت کنید :
using System; public class Parent
{
string parentString;
public Parent()
{
Console.WriteLine(”Parent Constructor.”);
}
public Parent(string myString)
{
parentString = myString;
Console.WriteLine(parentString);
}
public void print()
{
Console.WriteLine(”I’m a Parent Class.”);
}
}
public class Child : Parent
{
public Child() : base(”From Derived”)
{
Console.WriteLine(”Child Constructor.”);
}
public void print()
{
base.print();
Console.WriteLine(”I’m a Child Class.”);
}
public static void Main()
{
Child child = new Child();
child.print();
((Parent)child).print();
}
}
Output:
From Derived
Child Constructor.
I’m a Parent Class.
I’m a Child Class.
I’m a Parent Class.

کلاس فرزند با کلاس والد در هنگام instantiation می تواند تبادل اطلاعات کند. همان طور که در مثال فوق بارز است با استفاده از کلمه ی کلیدی base ، کلاس فرزند تابع سازنده ی کلاس والد را فراخوانی کرده است. اولین خط خروجی بیانگر این موضوع است.
گاهی از اوقات ما می خواهیم تابعی را که در کلاس والد تعریف شده است را در کلاس فرزند با تعریف دیگری و مخصوص به خودمان ارائه دهیم. در این صورت تابع تعریف شده در کلاس فرزند ، تابع هم نام والد را مخفی خواهد کرد و دیگر آن تابع والد فراخوانی نخواهد گردید. در این حالت تنها یک راه برای دسترسی به تابع اصلی والد وجود دارد و آن استفاده از base. می باشد که در کد فوق پیاده سازی شده است.
با استفاده از base. می توان به تمام اعضای public و یا protected کلاس والد از درون کلاس فرزند دسترسی داشت.
راه دیگری که برای این منظور وجود دارد در آخرین خط کد فوق در متد Main پیاده سازی شده است :
((Parent)child).print();
برای تبدیل نوع های مختلف در سی شارپ می توان از پرانتز و سپس ذکر نوع اصلی استفاده کرد به این عمل casting و یا boxing هم می گویند. در کد فوق درحقیقت child به نوعی از parent تبدیل شده است. بنابراین مانند این است که یک نمونه از کلاس والد متد print همان کلاس را فراخوانی می کند.

[آبجی]

پلی مرفیسم (Polymorphism)
یکی دیگر از مفاهیم اولیه ی شیء گرایی پلی مرفیسم ( چند ریختی ) می باشد. پلی مرفیسم به معنای توانایی استفاده کردن از فرم های مختلف یک نوع است بدون توجه به جزئیات آن .
برای مثال هنگامی که سیگنال تلفنی شما فرستاده می شود ، از نوع تلفنی که در انتهای خط موجود است خبری ندارد. تلفن انتهای خط ، می خواهد یکی از تلفن های عهد عتیق باشد و یا تلفنی با آخرین امکانات روز .
شرکت مخابرات (!) تنها از نوع پایه ای به نام phone خبر دارد و فرض می کند که هر instance از این نوع می داند که چگونه صدای زنگ تلفن شما را به صدا در آورد. بنابراین شرکت مخابرات از تلفن شما به صورت پلی مرف استفاده می کند.
در عمل پلی مرفیسم هنگامی مفید خواهد بود که بخواهیم گروهی از اشیاء را به یک آرایه نسبت دهیم و سپس متدهای هر یک را فراخوانی کنیم. الزاما این اشیاء از یک نوع نخواهند بود.
نحوه ی ایجاد متدهای پلی مرفیک :
برای ایجاد متدی که نیاز است تا پلی مرفیسم را پشتیبانی نماید ، تنها کافی است آنرا از نوع virtual در کلاس پایه تعریف کنیم. مثال :
فرض کنید تابع DrawWindow در کلاس Window تعریف شده است. برای ایجاد قابلیت پلی مرفیسم در آن به صورت زیر عمل می شود :
public virtual void DrawWindow( )
در این حالت هر کلاسی که از Window مشتق شود ، مجاز است نگارش خاص خودش را از DrawWindow ارائه کند. در این صورت در کلاسی که از کلاس پایه ی ما ارث می برد ، تنها کافی است که کلمه ی کلیدی override را قبل از نام تابع مذکور ذکر نماییم.
یک مثال کامل :
using System; public class DrawingObject
{
public virtual void Draw()
{
Console.WriteLine(”I’m just a generic drawing object.”);
}
}
public class Line : DrawingObject
{
public override void Draw()
{
Console.WriteLine(”I’m a Line.”);
}
}
public class Circle : DrawingObject
{
public override void Draw()
{
Console.WriteLine(”I’m a Circle.”);
}
}
public class Square : DrawingObject
{
public override void Draw()
{
Console.WriteLine(”I’m a Square.”);
}
}
public class DrawDemo
{
public static int Main(string[] args)
{
DrawingObject[] dObj = new DrawingObject[4];
dObj[0] = new Line();
dObj[1] = new Circle();
dObj[2] = new Square();
dObj[3] = new DrawingObject();
foreach (DrawingObject drawObj in dObj)
{
drawObj.Draw();
}
return 0;
}
}

کلاس DrawingObject ، کلاسی پایه برای تمام کد ما که از آن به ارث می برد ، می باشد. متد Draw در آن با کلمه ی کلیدی virtual معرفی شده است. یعنی تمام کلاس های فرزند این کلاس والد می توانند این متد را override کنند ( تحریف کردن و یا تحت الشعاع قرار دادن هم ترجمه شده است! ).
در ادامه سه کلاس تعریف شده اند که تمامی آنها از کلاس مبنا ارث می برند و تابع Draw را تحریف کرده اند (!). با استفاده از کلمه ی کلیدی override می توان تابع مجازی کلاس مبنا را با تعریفی جدید در زمان اجرای برنامه ارائه داد. تحریف شدن تنها زمانی رخ می دهد که کلاس ، توسط ریفرنس کلاس مبنا مورد ارجاع واقع شده باشد.
و در متد Main برنامه از این کلاس ها در عمل استفاده گردیده است. در متد Main ، آرایه ای از نوع DrawingObject تعریف و مقدار دهی اولیه شده است تا بتواند ۴ شیء از نوع این کلاس را در خودش ذخیره کند.
به دلیل رابطه ی ارث بری موجود می توان آرایه ی dObj را با نوع هایی از کلاس های Line ، Circle و Square مقدار دهی کرد (همانند کدهای بعدی متد Main ) . اگر ارث بری در این جا وجود نمی داشت می بایست به ازای هر کلاس یک آرایه تعریف می شد.
سپس از حلقه ی زیبای foreach برای حرکت در بین اعضای این آرایه استفاده گردیده است. در اینجا هر شیء متد خاص خودش را در مورد Draw فراخوانی می کند و نتیجه را روی صفحه نمایش خواهد داد.
خروجی نهایی به صورت زیر خواهد بود :
Output:
I’m a Line.
I’m a Circle.
I’m a Square.
I’m just a generic drawing object.

[آبجی]

کلاس ها ی abstract
کلاس ها را هم چنین می توان به صورت abstract تعریف کرد. از این نوع کلاس ها نمی توان instance ایی را ایجاد نمود. در این کلاس های پایه ، صرفا تعریف متدها و خواص هایی عنوان گردیده و در آینده در کلاس های فرزند توسعه داده خواهند شد. برای مثال :
public abstract class Named
{
public abstract String Name {get; set;} // property
public abstract void PrintName(); // method
}
public class B : Named
{
private String name = “empty”;
public override String Name
{
get{return name;}
set{name=value;}
}
public override void PrintName()
{
Console.WriteLine(”Name is {0}”, name);
}
}
والی که شاید پیش بیاید این است که اگر interface ها صرفا تعریف توابع و خواص را می توانند در خود جای دهند پس چه دلیلی برای بکار بردن آن ها و طولانی کردن کار کد نویسی وجود دارد؟
کاربردهای زیادی را می توان برای اینترفیس ها برشمرد. اینترفیس یک رفتار را تعریف می کند. فرض کنید در حال توسعه ی برنامه ایی هستید که بر روی دو کامپیوتر مختلف باید با هم در ارتباط مستقیم بوده و برهم کنش داشته باشند و هر برنامه از ماژولی به نام CCommObj communication object استفاده می نماید. یکی از متدهای این شیء ، SendData() می باشد که رشته ای را دریافت کرده و به برنامه ی دیگر می فرستد. این فراخوانی از نوع asynchronous است زیرا ما نمی خواهیم اگر خطایی در شبکه رخ داد، برنامه برای همیشه منتظر باقی بماند. اما چگونه برنامه ی A که تابع ذکر شده را فراخوانی کرده است می تواند تشخیص دهد که پیغام به مقصد رسیده است یا خیر و یا آیا خطایی در شبکه مانع رسیدن پیغام گشته است یا خیر؟ جواب بدین صورت است که CCommObj هنگام دریافت پیغام ، رخدادی را سبب خواهد شد و اگر خطایی رخ داده باشد خیر. در این حالت نیاز به یک ماژول logging نیز احساس می گردد تا خطاهای رخ داده را ثبت نماید. یک روش انجام آن این است که CCommObj پیاده سازی این امکان را نیز به عهده گرفته و اگر فردا نیز خواستیم ماژول دیگری را به برنامه اضافه کنیم هر روز باید CCommObj را تغییر دهیم. تمام این کارها را به سادگی می توان در یک اینترفیس مدل کرد. روش آن نیز در ادامه بیان می گردد:
در ابتدا یک اینترفیس ایجاد می کنیم تا لیست تمام امکانات ممکن را “منتشر” کند:
interface ICommObjEvents
{
void OnDataSent();
void OnError();
}
شی ء CCommObj ما از این توابع که بعدا توسعه داده خواهند شد برای با خبر سازی کلاینت ها استفاده می نماید. تمام متدها در یک اینترفیس ذاتا پابلیک هستند بنابراین نیازی به ذکر صریح این مطلب نمی باشد و اگر این کار را انجام دهید کامپایلر خطای زیر را گوشزد خواهد کرد :
The modifier ‘public’ is not valid for this item
در ادامه کلاینت CClientApp_A را پیاده سازی خواهیم کرد :
class CClientApp_A:ICommObjEvents
{
public void OnDataSent()
{
Console.WriteLine(”OnDataSent”);
}
public void OnError()
{
Console.WriteLine(”OnError”);
}
private CCommObj m_Server;
public void Init(CCommObj theSource)
{
m_Server = theSource;
theSource.Advise (this);
string strAdd = (”N450:1″);
m_Server.read (strAdd,10);
}
}
در کد فوق کلاس CClientApp_A از ICommObjEvents ارث برده و تمام متدهای این اینترفیس را پیاده سازی نموده است. هنگامی که CCommObj تابع OnDataSent را فراخوانی می کند این کلاینت پیغام را دریافت خواهد کرد. لازم به ذکر است که کلاس کلاینت ما چون از یک اینترفیس ارث بری می نماید پس باید تمام توابع و خواص کلاس پایه را پیاده سازی کند در غیر اینصورت هر چند برنامه کامپایل خواهد شد اما هنگامی که شیء CCommObj هر کدام از توابع این کلاس را فراخوانی کد ، خطای زمان اجرا رخ خواهد داد.
متد Init کلاس فوق آرگومانی را از نوع CCommObj دریافت نموده و در یک متغیر private آنرا ذخیره می نماید. هم چنین در این متد ، متد Advise از کلاس CCommObj نیز فراخوانی گشته است.
public class CCommObj
{
private int m_nIndex;
public ICommObjEvents [] m_arSinkColl;
public CCommObj()
{
m_arSinkColl = new ICommObjEvents[10];
m_nIndex = 0;
}
public int Advise(ICommObjEvents theSink)
{
m_arSinkColl[m_nIndex] = theSink;
int lCookie = m_nIndex;
m_nIndex++;
return lCookie
}
public void SendData(string strData)
{
foreach ( ICommObjEvents theSink in m_arSinkColl)
if(theSink != null )
theSink.OnDataSent ();
}
}

[آبجی]

در کلاس CCommObj که با آن آشنا شدیم ، آرایه ای Private از نوع ICommObjEvents به نام m_arSinkColl وجود دارد. این آرایه تمام اینترفیس های sink شده را ذخیره می کند. واژه ی sink در این جا به کلاسی گفته می شود که دریافت کننده ی رخدادها است. متد Advise تنها sink وارده به آن را در یک آرایه ذخیره می کند و سپس اندیس آرایه را که در این جا cookie نامیده شده است بر می گرداند. این کوکی توسط کلاینتی که دیگر نمی خواهد از آن آیتم هیچ گونه رخدادی را دریافت کند به سرور فرستاده می شود و سپس سرور این آیتم را از لیست خودش حذف خواهد کرد. نحوه ی فراخوانی متد advise توسط کلاینت نیز جالب است.
public void Init(CCommObj theSource)
{
m_Server = theSource;
theSource.Advise (this);
string strAdd = (”Hello”);
m_Server.read (strAdd,10);
}
در این جا تنها یک this بعنوان آرگومان به متد advice فرستاده شده است در حالی که انتظار می رفت آرگومانی از نوع ICommObjEvents به تابع فرستاده شود. دلیل صحت این عمل بدین صورت است که کلاس ClientApp_A از اینترفیس ICommObjEvents ارث برده است و آن را پیاده سازی نموده است.
در ادامه لیست کامل برنامه ی نوشته شده را در حالت Console ملاحظه می فرمایید.
namespace CSharpCenter
{ using System;
public interface ICommObjEvents
{
void OnDataSent();
void OnError();
}
public class CCommObj
{
private int m_nIndex;
public ICommObjEvents [] m_arSinkColl;
public CCommObj()
{
m_arSinkColl = new ICommObjEvents[10];
m_nIndex = 0;
}
public void Advise(ICommObjEvents theSink)
{
m_arSinkColl[m_nIndex] = theSink;
m_nIndex++;
}
public void SendData(string strData)
{
foreach ( ICommObjEvents theSink in m_arSinkColl)
{
if(theSink != null )
{
theSink.OnDataSent ();
}
}
}
}
class CClientApp_A:ICommObjEvents
{
public void OnDataSent()
{
Console.WriteLine(”OnDataSent Client App A”);
}
public void OnError()
{
Console.WriteLine(”OnError”);
}
public void Read()
{
string strAdd = (”Hello”);
m_Server.SendData (strAdd);
}
private CCommObj m_Server;
public void Init(CCommObj theSource)
{
m_Server = theSource;
theSource.Advise (this);
}
}
class CClientApp_B:ICommObjEvents
{
public void OnDataSent()
{
Console.WriteLine(”OnDataSent Client App B”);
}
public void OnError()
{
Console.WriteLine(”OnError”);
}
private CCommObj m_Server;
public void Init(CCommObj theSource)
{
m_Server = theSource;
theSource.Advise (this);
}
}
class ConsoleApp
{
public static void Main()
{
CClientApp_A theClient = new CClientApp_A ();
CClientApp_B theClient2 = new CClientApp_B ();
CCommObj theComm = new CCommObj ();
theClient.Init (theComm);
theClient2.Init (theComm);
theClient.Read();
}
}
}

در متد Main برنامه ی فوق ، ما دو کلاینت تعریف کرده ایم و یک نمونه از CCommObj را. دو کلاینت instance های CCommObj را به عنوان آرگومان دریافت کرده اند. در هنگام فراخوانی init توسط هر کلاینت متد advise فراخوانی می گردد. در خاتمه Read مربوط به کلاینت ۱ فراخوانی شده است که سبب می شود تا رخداد OnDataSend شیء CCommObj اجرا شود و به تمام کلاینت ها فرستاده شود.
هدف از این مثال ارائه ی بعضی از جنبه های اینترفیس ها و نحوه ی استفاده از آن ها بود. دو مطلب دیگر در مورد اینترفیس ها باقی مانده اند تا به پایان بحث مربوط به آن ها برسیم:
چگونه می توان متوجه شد که یک شیء واقعا یک اینترفیس را پیاده سازی کرده است؟
دو روش برای فهمیدن این موضوع وجود دارد:
- استفاده از کلمه ی کلیدی is
- استفاده از کلمه ی کلیدی as
اولین مثال زیر از کلمه ی کلیدی is استفاده می کند :
CClientApp_C theClient3 = new CClientApp_C ();
if(theClient3 is ICommObjEvents)
Console.WriteLine (”theClient3 implements ICommObjEvents”);
else
Console.WriteLine (”theClient3 doesnot implement ICommObjEvents”);
کلمه ی کلیدی is مقدار true را بر می گرداند اگر اپراتور سمت چپ ، اینترفیس سمت راست را پیاده سازی کرده باشد.
ICommObjEvents theClient5 = theClient3 as ICommObjEvents;
if(theClient5 != null )
Console.WriteLine (”Yes theClient implements interface”); else
Console.WriteLine (”NO,Yes theClient doesn’t implements interface”);

در مثال فوق اپراتور as در حال casting شیء theClient5 به ICommObjEvents می باشد. چون CClientApp_C اینترفیس را پیاده سازی نمی کند حاصل خط اول نال خواهد بود.
به صورت خلاصه :
یک اینترفیس قراردادی است که به کلاینت گارانتی می دهد یک کلاس خاص چگونه رفتار خواهد کرد. هنگامی که کلاسی یک اینترفیس را پیاده سازی می کند به تمام کلاینت ها می گوید که : من تمام موارد ذکر شده در اینترفیس را ارائه و پیاده سازی خواهم کرد. نمونه ی عملی استفاده از اینترفیس ها بحث dot net remoting است.

[آبجی]

مقابله با خطاها در سی شارپ (Exception Handling in C#)
EXCEPTION یک خطای زمان اجر است که به دلیل شرایطی غیرنرمال در برنامه ایجاد می شود. در سی شارپ exeption کلاسی است در فضای نام سیستم. شیء ایی از نوع exception بیانگر شرایطی است که سبب رخ دادن خطا در کد شده است. سی شارپ از exception ها به صورتی بسیار شبیه به جاوا و سی پلاس پلاس استفاده می نماید.
دلایلی که باید در برنامه exception handling حتما صورت گیرد به شرح زیر است:
- قابل صرف نظر کردن نیستند و اگر کدی این موضوع را در نظر نگیرد با یک خطای زمان اجرا خاتمه پیدا خواهد کرد.
- سبب مشخص شدن خطا در یک نقطه از برنامه شده و ما را به اصلاح آن سوق می دهد.
به وسیله ی عبارات try…catch می توان مدیریت خطاها را انجام داد. کدی که احتمال دارد خطایی در آن رخ دهد درون try قرار گرفته و سپس به وسیله ی یک یا چند قطعه ی catch می توان آن را مدیریت کرد. و اگر از این قطعات خطایابی استفاده نشود برنامه به صورت های زیر متوقف خواهد شد :
class A {static void Main() {catch {}}}
TEMP.cs(3,5): error CS1003: Syntax error, ‘try’ expected class A {static void Main() {finally {}}}
TEMP.cs(3,5): error CS1003: Syntax error, ‘try’ expected
class A {static void Main() {try {}}}
TEMP.cs(6,3): error CS1524: Expected catch or finally

بهتر است یک مثال ساده را در این زمینه مرور کنیم:
int a, b = 0 ;
Console.WriteLine( “My program starts ” ) ;
try
{
a = 10 / b;
}
catch ( Exception e )
{
Console.WriteLine ( e ) ;
}
Console.WriteLine ( “Remaining program” ) ;
The output of the program is:
My program starts
System.DivideByZeroException: Attempted to divide by zero.
at ConsoleApplication4.Class1.Main(String[] args) in
d:\dont delete\consoleapplication4\class1.cs:line 51
Remaining program
برنامه شروع به اجرا می کند. سپس وارد بلوک و یا قطعه ی try می گردد. اگر هیچ خطایی هنگام اجرای دستورات داخل آن رخ ندهد ، برنامه به خط آخر جهش خواهد کرد و کاری به قطعات catch ندارد.
اما در این جا در اولین try عددی بر صفر تقسیم شده است بنابراین کنترل برنامه به بلوک catch منتقل می شود و صرفا نوع خطای رخ داده شده نوشته و نمایش داده می شود. سپس برنامه به کار عادی خودش ادامه می دهد.
تعدادی از کلاس های exception در سی شارپ که از کلاس System.Exception ارث برده اند به شرح زیر هستند :
• Exception Class - - Cause
• SystemException - A failed run-time check;used as a base class for other.
• Acces***ception - Failure to access a type member, such as a method or field.
• ArgumentException - An argument to a method was invalid.
• ArgumentNullException - A null argument was passed to a method that doesn’t accept it.
• ArgumentOutOfRangeException - Argument value is out of range.
• ArithmeticException - Arithmetic over - or underflow has occurred.
• ArrayTypeMismatchException - Attempt to store the wrong type of object in an array.
• BadImageFormatException - Image is in the wrong format.
• CoreException - Base class for exceptions thrown by the runtime.
• DivideByZeroException - An attempt was made to divide by zero.
• FormatException - The format of an argument is wrong.
• IndexOutOfRangeException - An array index is out of bounds.
• InvalidCastExpression - An attempt was made to cast to an invalid class.
• InvalidOperationException - A method was called at an invalid time.
• MissingMemberException - An invalid version of a DLL was accessed.
• NotFiniteNumberException - A number is not valid.
• NotSupportedException - Indicates sthat a method is not implemented by a class.
• NullReferenceException - Attempt to use an unassigned reference.
• OutOfMemoryException - Not enough memory to continue execution.
• StackOverflowException - A stack has overflown.
در کد فوق صرفا عمومی ترین نوع از این کلاس ها که شامل تمامی این موارد می شود مورد استفاده قرار گرفت یعنی :
catch ( Exception e )
اگر نیازی به خطایابی دقیقتر باشد می توان از کلاس های فوق برای اهداف مورد نظر استفاده نمود.
مثالی دیگر: ( در این مثال خطایابی دقیق تر با استفاده از کلاس های فوق و هم چنین مفهوم finally نیز گنجانده شده است )
int a, b = 0 ;
Console.WriteLine( “My program starts” ) ;
try
{
a = 10 / b;
}
catch ( InvalidOperationException e )
{
Console.WriteLine ( e ) ;
}
catch ( DivideByZeroException e)
{
Console.WriteLine ( e ) ;
}
finally
{
Console.WriteLine ( “finally” ) ;
}
Console.WriteLine ( “Remaining program” ) ;
The output here is:
My program starts
System.DivideByZeroException: Attempted to divide by zero.
at ConsoleApplication4.Class1.Main(String[] args) in
d:\dont delete\consoleapplication4\class1.cs:line 51
finally
Remaining program
قسمت موجود در قطعه ی فاینالی همواره صرف نظر از قسمت های دیگر اجرا می شود.
به مثال زیر دقت کنید :
int a, b = 0 ;
Console.WriteLine( “My program starts” )
try
{
a = 10 / b;
}
finally
{
Console.WriteLine ( “finally” ) ;
}
Console.WriteLine ( “Remaining program” ) ;
Here the output is
My program starts
Exception occurred: System.DivideByZeroException:
Attempted to divide by zero.at ConsoleApplication4.Class1.
Main(String[] args) in d:\dont delete\consoleapplication4
\class1.cs:line 51
finally
قسمت چاپ Remaining program اجرا نشده است.
عبارت throw :
این عبارت سبب ایجاد یک خطا در برنامه می شود.
مثال :
int a, b = 0 ;
Console.WriteLine( “My program starts” ) ;
try
{
a = 10 / b;
}
catch ( Exception e)
{
throw
}
finally
{
Console.WriteLine ( “finally” ) ;
}
در این حالت قسمت فاینالی اجرا شده و برنامه بلافاصله خاتمه پیدا می کند

[آبجی]

سربارگذاری عملگر ها (Operator OverLoading)
به تعریف مجدد راه و روش اجرای عملگر ها توسط ما ، سربارگذاری عملگرها گفته می شود. فرض کنید می خواهید عدد ۲ را به یک مقدار datetime اضافه کنید. خطای زیر حاصل خواهد شد:
CS0019: Operator ‘+’ cannot be applied to operands of type ‘System.DateTime’ and ‘int’

جالب بود اگر می توانستیم عدد ۲ را به datetime اضافه کنیم و نتیجه ی آن تعداد روزهای مشخص بعلاوه ی دو می بود. اینگونه توانایی ها را می توان بوسیله ی operator overloading ایجاد کرد.
تنها عملگر های زیر را می توان overload کرد:

Unary Operators
+ - ! ~ ++ — true false Binary Operators
+ - * / % & | ^ << >> == != > < >= <=

نحوه ی انجام اینکار نیز در حالت کلی به صورت زیر است:

return_datatype operator operator_to_be_overloaded (agruments)
{
}

به مثال زیر توجه کنید:

using System;
class MyDate
{
public DateTime tempDate;
public MyDate(int year,int month,int day)
{
tempDate=new DateTime(year,month,day);
}
public static DateTime operator + (MyDate D,int noOfDays)
{
return D.tempDate.AddDays(noOfDays);
}
public static DateTime operator + (int noOfDays,MyDate D)
{
return D.tempDate.AddDays(noOfDays);
}
} class Test
{
static void Main()
{
MyDate MD=new MyDate(2001,7,16);
Console.WriteLine(MD + 10 );
}
}
output:
2001-07-26


در مثال فوق عملگر + دوبار overload شده است. یکبار توسط آن می توان یک عدد صحیح را به یک تاریخ اضافه کرد و بار دیگر یک یک تاریخ را می توان به عدد صحیح افزود.
موارد زیر را هنگام سربارگذاری عملگرها به خاطر داشته باشید:
۱- تنها اپراتورهای ذکر شده را می توان overload کرد. اپراتورهایی مانند new,typeof, sizeof و غیره را نمی توان سربارگذاری نمود.
۲- خروجی متدهای بکار گرفته شده در سربارگذاری عملگر ها نمی تواند void باشد.
۳- حداقل یکی از آرگومانهای بکار گرفته شده در متدی که برای overloading عملگرها بکار می رود باید از نوع کلاس حاوی متد باشد.
۴- متدهای مربوطه باید به صورت public و static تعریف شوند.
۵- هنگامی که اپراتور < را سربارگذاری می کنید باید جفت متناظر آن یعنی > را هم سربارگذاری نمایید.
۶- هنگامیکه برای مثال + را overload می کنید خودبخود =+ نیز overload شده است و نیازی به کدنویسی برای آن نیست.
یکی از موارد جالب بکار گیری سربارگذاری عملگرها در برنامه نویسی سه بعدی و ساختن کلاسی برای انجام عملیات ماتریسی و برداری می باشد

[آبجی]

Delegates در سی شارپ روشی مطمئن و typesafe را برای بکار گیری مفهوم function pointer ارائه می دهند. یکی از ابتدایی ترین استفاده های function pointers پیاده سازی callback می باشد. اما در ابتدا لازم است تا با اصول اولیه ی کاری آن آشنا شویم.
مثال یک :
یک delegate چگونه تعریف و استفاده می شود؟
Delegate یک شیء است که بیانگر یک تابع می باشد بنابراین می تواند بعنوان آرگومان ورودی یک تابع دیگر و یا عضوی از یک کلاس بکار رود.
در زبان “function-pointer” ، Func1() اشاره گری به Func2() را بعنوان پارامتر دریافت کرده و نهایتا آنرا فراخوانی می کند.
در زبان “delegate” ، Func1() یک شیء delegate از Func2() را دریافت کرده و سپس آنرا فراخوانی می کند.
در مثال زیر از دو تابع برای شرح این مطلب سود جسته شده است:
Func1() از delegate استفاده می کند.
Func2() یک delegate است.
( شماره گذاری خطوط ، در کد زیر ، صرفا برای راحت تر شدن توضیحات در مورد آنها است و لزومی به تایپ آنها در برنامه ی اصلی نیست. )
۰۱ using System;
02 delegate void Delg(string sTry);
03 public class Example1{ // function which uses the delegate object
04 private static void Func1(Delg d){
05 d(”Passed from Func1″);
06 }
// function which is passed as an object
07 private static void Func2(string sToPrint){
08 Console.WriteLine(”{0}”,sToPrint);
09 }
// Main execution starts here
10 public static void Main(){
11 Delg d = new Delg(Func2);
12 Func1(d);
13 }
14 }

LINE 02
یک شیء delegate را برای Func2 تعریف می کند.
LINE 04-06
تابعی را تعریف کرده است که آرگومان ورودی آن از نوع Delg است.
LINE 07-09
تابعی را تعریف می کند که باید به صورت delegate به تابع دیگر فرستاده شود.
LINE 10-14
تابع Main اجرای برنامه را با ایجاد یک شیء delegate برای Func2 آغاز کرده و سپس تابع Func1 را فراخوانی می کند.
مثال ۲:
چگونه می توان از delegates در کارهای عملی استفاده کرد؟
طرح یک مساله:
شخصی تقاضای ثبت نام در یک مؤسسه ی آموزشی و همچنین تقاضای کاریابی در یک شرکت را داده است. هر کدام از این نهادها روشی خاص خود را برای ارزیابی شخص دارند.
راه حل (با روشی شیء گرا):
شخص مشخصاتی همچون سن / جنس / میزان تحصیلات قبلی / تجربیات کاری و مدارک مرتبط دارد.
مؤسسه ی آموزشی تعدادی از این مشخصات را برای ارزیابی شخص استفاده می کند و این امر در مورد شرکت یاد شده نیز صادق است.
شیء شرکت و شیء آموزشگاه هر کدام توابع ارزیابی خاص خودشان را پیاده سازی می کنند.
شخص ، اینترفیسی واحدی را در اختیار شرکت / آموزشگاه برای ارزیابی خود قرار می دهد.
پیاده سازی (با استفاده از سی شارپ):
ما delegate‌ایی را تعریف می کنیم که بیانگر اینترفیسی است که به شرکت و آموزشگاه اجازه ی چک کردن شخص را می دهد.
سه کلاس school و company و person را تعریف می نماییم.
کلاس test را برای آزمودن این موارد ایجاد می کنیم.

۰۱ using System;
02 using System.Collections; 03 public delegate bool GetChecker(Person p);
// Person has his information with him as he
// applies for School and Company
04 public class Person
05 {
06 public string Name;
07 public int Age;
08 public bool Graduate;
09 public int YearsOfExp;
10 public bool Certified;
11 public Person(string name,
int age,
bool graduate,
int yearsOfExp,
bool certified)
12 {
13 Name=name;
14 Age=age;
15 Graduate=graduate;
16 YearsOfExp=yearsOfExp;
17 Certified=certified;
18 }
19 public bool CheckMe(GetChecker checker)
20 {
21 return(checker(this));
22 }
23 }
// A school, the person applied for higher studies
24 public class School
25 {
26 public static bool SchoolCheck(Person p)
27 {
28 return (p.Age>10 && p.Graduate);
29 }
30 }
// A Company, the person wants to work for
31 public class Company
32 {
33 public static bool CompanyCheck(Person p)
34 {
35 return (p.YearsOfExp>5 && p.Certified);
36 }
37 }
// A Test class, displays delegation in action
38 public class Test
39 {
40 public static void Main()
41 {
42 Person p1 = new Person(”Jack”,20,true,6,false);
43 Console.WriteLine(”{0} School Check : {1}”,
p1.Name,
p1.CheckMe(new GetChecker(School.SchoolCheck)));
44 Console.WriteLine(”{0} Company Check : {1}”,
p1.Name,
p1.CheckMe(new GetChecker(Company.CompanyCheck)));
45 }
46 }

LINE 03
Delegate مورد نیاز را تعریف می کند.
LINE 04-23
کلاس person را تعریف می کند. این کلاس تابعی پابلیک را ارائه می دهد که آرگومان ورودی آن از نوع GetChecker می باشد.
LINE 24-30
کلاس school را تعریف می کند و سپس تابعی را که delegate است ارائه می دهد.
LINE 31-37
کلاس company را تعریف می کند و سپس تابعی را که delegate است ارائه می دهد.
LINE 38-36
کلاس test را پیاده سازی می نماید. سپس یک شیء شخص ساخته می شود. در ادامه new GetChecker(School.SchoolCheck) و new GetChecker(Company.CompanyCheck) شیء ایی را ایجاد می کند از نوع delegate مورد نیاز و آنرا به تابع CheckMe می فرستد. خروجی نتیجه ی ارزیابی این شخص می باشد.
اگر چک کردن اشخاص بیشتری نیاز باشد به این صورت عمل می شود:

Person p1 = new Person(”Jack”,20,true,6,false);
Person p2 = new Person(”Daniel”,25,true,10,true);
GetChecker checker1= new GetChecker(School.SchoolCheck);
GetChecker checker2= new GetChecker(School.CompanyCheck); Console.WriteLine(”{0} School Check : {1}”,
p1.Name,p1.CheckMe(checker1));
Console.WriteLine(”{0} Company Check : {1}”,
p1.Name,p1.CheckMe(checker2));
Console.WriteLine(”{0} School Check : {1}”,
p2.Name,p2.CheckMe(checker1));
Console.WriteLine(”{0} Company Check : {1}”,
p2.Name,p2.CheckMe(checker2));

مثال ۳ :
Delegates در تعامل بین دات نت فریم ورک و سی شارپ چه نقشی دارد؟
طرح یک مساله:
نمایش دادن میزان پیشرفت خواندن یک فایل هنگامی که حجم فایل بسیار زیاد است.
راه حل ( با استفاده از سی شارپ):
در مثال زیر از کلاس FileReader برای خواندن یک فایل حجیم استفاده شده است. هنگامیکه برنامه مشغول خواندن فایل است ‘Still reading.. را نمایش می دهد و در پایان ‘Finished reading..’. را عرضه می کند.
برای اینکار از فضای نام System.IO استفاده شده است. این فضای نام حاوی delegate ایی مهیا شده برای ما می باشد. بدین ترتیب می توانیم به دات نت فریم ورک بگوییم که ما تابعی را تعریف کرده ایم که او می تواند آنرا فراخوانی کند.
سؤال: چه نیازی وجود دارد تا دات نت فریم ورک تابع ما را فراخوانی و اجرا کند؟ با استفاده از تابع ما که دات نت فریم آنرا صدا خواهد زد در طول خواندن فایل به ما گفته می شود که بله! من هنوز مشغول خواندن هستم! به این عملیات Callback نیز گفته می شود. به اینکار پردازش asynchronous نیز می گویند!

۰۱ using System;
02 using System.IO; 03 public class FileReader{
04 private Stream sInput;
05 private byte[] arrByte;
06 private AsyncCallback callbackOnFinish;
07 public FileReader(){
08 arrByte=new byte[256];
09 callbackOnFinish = new AsyncCallback(this.readFinished);
10 }
11 public void readFinished(IAsyncResult result){
12 if(sInput.EndRead(result)>0){
13 sInput.BeginRead(arrByte,
0,
arrByte.Length,
callbackOnFinish,
null);
14 Console.WriteLine(”Still reading..”);
15 }
16 else Console.WriteLine(”Finished reading..”);
17 }
18 public void readFile(){
19 sInput = File.OpenRead(@”C:\big.dat”);
20 sInput.BeginRead(arrByte,
0,
arrByte.Length,
callbackOnFinish,
null);
21 for(long i=0;i<=1000000000;i++){
// just to introduce some delay
22 }
23 }
24 public static void Main(){
25 FileReader asynctest=new FileReader();
26 asynctest.readFile();
27 }
28 }

LINE 02
فضای نام System.IO را به برنامه ملحق می کند. این فضای نام به صورت خودکار حاوی تعریف delegate زیر می باشد:
public delegate void AsyncCallback (IAsyncResult ar);
LINE 03-10
تعریف کلاس
LINE 06
شیء delegate را تعریف می کند.
LINE 07-10
سازنده ی کلاس را پیاده سازی می کنند. در اینجا ما تصمیم گرفته ایم که بافری حاوی ۲۵۶ بایت را در هر لحظه بخوانیم.
LINE 09
شیء delegate نمونه سازی شده است.
LINE 18-23
readFile را پیاده سازی می کند.
LINE 12-16
نحوه ی استفاده از شیء IAsyncResult را بیان می کند.
LINE 12
sInput.EndRead(result) تعداد بایتهای خوانده شده را بر می گرداند. این خواندن تاجایی که تعداد بایتهای خوانده شده صفر است ادامه پیدا می کند و در اینجا ‘Finished reading..’ اعلام می گردد.