AvAstiN
21st December 2009, 08:44 PM
هم اكنون سالانه 5 ميليون نفر در دنيا به علت استعمال دخانيات، جان خود را از دست مي دهند كه با ادامه ی اين روند تا 20 سال آينده تعداد قربانيان به 10 ميليون نفر در سال مي رسد ازجمله راههای استعمال دخانیات استفاده از قلیان بوده که درجنوب شرقی آسیا و خاورمیانه رواج دارد و مانند بسيارى از كشورهاى خاورميانه، قليان يكى از وسايل تفريحى رايج در ايران است
نامهای محلی قلیان bhan ، ,hookah narghile و shisha, می باشد . قلیان با طراحی های مختلف ساخته می شود و دودآن قبل از استنشاق ازآب رد می شودو تنباکو در کاسه کوچکی گذاشته می شود که در انتها دارای حفراتی می باشد و ازطریق این حفرات لوله هایی به آن متصل است و اجازه می دهد که دود از انتهای محفظه آبی عبور کند, قلیان بطورشایع در میان خانواده ها ، کودکان و زنان درمناطقی که شکل رایج مصرف تنباکو در زنان میزان بسیار پائینی دارد, مصرف می شود علاوه بر این با عرضه تنباکو طعم دارد معطر ، مصرف قلیان بطور چشمگیری در میان جوانان ونوجوانان پسرودختران رو به افزایش است
اهداف
هدف ازاین مطالعه بررسی باورهای غلط درموردمصرف قلیان که در جامعه وبخصوص جوانان ونوجوانان رواج داشته وباعث افزایش شیوع مصرف قلیان درجامعه بخصوص در بین دختران وزنان گردیده است
ازقرن ۱۶ به بعد تصور نادرست طریقه سالم و ایمن مصرف تنباکوبه صورت استفاده ازقلیان مطرح گردید زمانی که حکیمی بنام ابوالفتح پیشنهادکردکه دود باید اول از یک محفظۀ آبی بگذرد تا به شکل بی ضرردرآید این عقیده اولیه به منظور پوشاندن عوارض تنباکو انگیزه ای و هدفی خوب را دنبال می کرد ولی بدون هیچ گونه شواهد مبنی بر کاهش بیماری باعث تصور نادرست ایمن بودن مصرف تنباکو به شکل قلیان شد.
كشيدن يك يا دو بار قليان در روز، فرد استفاده كننده را دچار اعتياد مي كند، در حالي كه تصور غلط جامعه اين است كه دود حاصل از قليان از آب رد مي شود و مواد سمي آن از بين مي رود امروزه ترکیبات مخصوص تنباکو که فروخته می شوند اغلب با میوه ، عسل ، شهد و بعضی گیاهان با غلظت زیادی طعم دار شده اند که جذابیت کاذب درمصرف کننده ایجاد می کند.
هر وعده قليان برابرمصرف يك پاكت سيگاربوده وقليان، در هر بار مصرف، دود بسيار زيادتري را در مقايسه با كشيدن يك نخ سيگار ایجاد مي كند بصورتی که مصرف يک نخ سيگار بين 500 سی‌سی تا يک ليتر دود توليد می کند، اما استفاده ی يک بار از قليان 10 تا 20 ليتر دود توليد خواهد, دود استنشاق شده از قليان، نه تنها همه ی مواد سرطان زای دود سيگار را دارا است، بلکه مونوکسيدکربن بيشتری هم دارد و در فرهنگ جامعه ی ما به اين حقيقت علمي توجهي نمي شود
افراد سيگاري كه به طور متداول 8 تا 12 نخ سيگار در روز مصرف مي كنند، به طور متوسط با 40 تا 75 پُك كه به مدت 5 تا 7 دقيقه به طول مي انجامد، حدود 5 تا 6 ليتر دود استنشاق مي كنند و اين در حالي است كه مصرف كننده ی قليان در هر وعده مصرف كه به طور متداول 20 تا 80 دقيقه طول مي كشد، حدود 50 تا 200 پُك مي زند كه هر پك به طور متوسط حاوي 15/0 تا يك ليتر دود است. ميزان و عمق دَم در حركت دادن آب قليان بسيار مهم است و قليان با وجود اينکه کمتر مصرف می شود، اما حجم دودی که از طریق آن وارد بدن می شود، 10 تا 20 برابر دود ناشی از مصرف سيگار است.
تحقيقات ثابت كرده است افراد سيگاري تا زماني كه ميزان نيكوتين دريافتي در آنها به آستانه ی مورد نياز براي رفع حالت وابستگي برسد، به كشيدن سيگار ادامه مي دهند. پس با فرض جذب بخشي از نيكوتين موجود در دود قليان در اثر عبور آن از آب، مصرف كنندگان قليان برای رسيدن به آستانه ی ارضاي وابستگي، با استنشاق مقادير بسيار زيادتر دود، در معرض مقادير بیشتری مواد شيميايي سرطان‌زا و گازهاي خطرناك مثل منو‌اكسيد‌كربن قرار می گیرند.
اين موضوع مصرف كنندگان قليان و اطرافيان آنها را كه در مواجهه با دود تحميلي آن قرار دارند، همانند مصرف كنندگان سيگار به انواع سرطان ها، بيماري هاي قلب و عروق، تنفسي و آثار سوء در دوران بارداري مبتلا خواهد ساخت.
كشيدن قليان حجم تنفسي بدن را كاهش داده و مواد سمي ناشي از نوع توتون و تنباكوي قليان، سلامت افراد را با خطر روبرو مي كند اين تركيب به علت حرارت زياد، موادي را وارد بدن مي كند كه عوارض ناگواري براي انسان به دنبال دارد
شخص مبتلا به بيماري‌هاي مختلف ريه اگر به استعمال دخانيات و كشيدن قليان ادامه بدهد بدون شك مبتلا به سرطان ريه و دستگاه تنفسي خواهد شد، متأسفانه به اكثر تنباكو‌هايي كه در سال هاي اخير به بازار آمده اسانس‌هايي اضافه مي شود كه اين اسانس ها علاوه بر تحريك دستگاه تنفس موجب حساسيت و آلرژي مي گردد، بنابراين علاوه بر بيماري‌هاي ذكر شده، رينيت آلرژيك و سرفه‌هاي مزمن همراه با خلط را براي فرد به همراه دارد.
اين تصور، تصوري كاملاً غلط است، که اگر دود قليان وارد ريه نشود و فقط از راه دهان خارج شود، آسيبي به ريه‌ها وارد نمي شود چون دود از طريق مخاط دهان و حنجره جذب بدن گشته و آثار سوء خود را مي گذارد. حتي در هوايي كه دود قليان آزاد مي شود، افرادي كه قليان نمي كشند و در معرض دود قرار گرفته اند، در طولاني مدت دچار عوارض آن خواهند شد.
بر خلاف تصور عمومي كه عده‌اي معتقدند وجود آب قليان جلوي مواد مضر و سمي آن را مي گيرد، بيشتر اين مواد سمي از جمله نيكوتين و خاكستر وارد ريه مي شوند و به خاطر دَم‌هاي عميقي كه فرد براي جذب دود مي زند، تخريب‌هاي جدي به حبابچه‌هاي ريه وارد مي شود.همچنین به دليل مرطوب بودن راه‌هاي هوايي و مجراي خروج دود، قليان مي تواند عامل مهمي جهت رشد ميكروب ها و قارچ ها باشد و اين ميكروب‌ها و قارچ ها به راحتي توسط دود، وارد دستگاه تنفس شده و ايجاد عفونت هاي مزمن مي كند.
سرطان ريه، سرطان لب و دهان و حنجره، سرطان مري و معده، لوزالمعده، كبد و سرطان روده بزرگ از عوارض بد‌خيم و زخم‌هاي گوارشي , ریفلاكس معده(برگشت اسید معده به مری) ازجمله عوارض خوش‌خيم استفاده از سيگار و قليان هستند
علاوه بر بیماریهای مرتبط با تنباکو ، مصرف اشتراکی قلیان می تواند منجر به افزایش احتمال میکروب سل و ویروسهایی مثل هرپس و هپاتیت شود.موارد دیگری که با مصرف قلیان ارتباط دارد مثل اگزمانی دست ، مشکلات دندان بدنبال کشیدن دندان ( آلوئولیت متعاقب کشیدن دندان) و تحلیل استخوانی بصورت عمودی در ناحیه پری اودنتال.
در مطالعه ای بر روی کودکان لبنانی در مورد ۵/۸ درصد کودکانی که تنها در خانه با دود قلیان مواجهه داشته اند ، نسبت شانس بیماریهای تنفسی نسبت به کودکانی که مواجهه با دود نداشته اند ۵/۲ بوده است ، این نسبت شانس مشابه کودکانی است که تنها با دود سیگار مواجهه داشته اند . مصرف قلیان غیر سیگاری هایی مجاور فرد مصرف کننده قلیان و جنین مادران باردار را نیز با خطر مواجه می کند . مواجهه با مونوکسید کربن در طی حاملگی ممکن است برای جنین خطرناک باشد و تصور می شود که علت وزن کم هنگام تولد و نمره آپگار پایین(سندرم تنباکو – جنین ) مشاهده شده در نوزادان مادران سیگاری به همین علت باشد. سندرم تنباکو جنین مسلماٌ خطری برای زنانی که قلیان هم مصرف می کنند خواهد بود ، این زنان با افزایش خطر داشتن کودکانی با وزن کم هنگام تولد مواجه می باشند
نتیجه گیری
بر خلاف تصوروباورعمومي كه معتقدندضررقلیان از سیگار وسایرمواددخانی کمتربوده وآب قليان جلوي مواد مضر و سمي آن را مي گيرد،ولی باتوجه به میزان ومدت مصرف قلیان باید اذعان نمود که ضرروعوارض جسمی وروانی استعمال قلیان از سیگار وسایرمواددخانی نه تنها کمتر نبوده بلکه میزان ونوع عوارض آن بیشتر ومتنوع تر می باشد واین باورهای غلط درموردمصرف قلیان در جامعه وبخصوص جوانان ونوجوانان رواج داشته وباعث افزایش شیوع مصرف قلیان درجامعه بخصوص در بین دختران وزنان گردیده است. لذا باید با اگاهی دادن به جامعه از طرق مختلف وبخصوص به جوانان ونوجوانان در زمینه باورهای غلط ومضرات استعمال قلیان آموزش فراگیر داده وزمینه ازبین بردن این باورها راایجاد کرد که پیشنهاد می شوددرزمینه های ذیل باید برنامه ریزی واقدام نمود:
- اجراي مداخله آموزشي درخصوص ازبین بردن باورهای غلط درمورد قلیان و اتخاذ عملكردهاي پيشگيري كننده از كشيدن قلیان به عنوان یک رفتار پرخطر ودروازه سایر رفتارهای پرخطر در بین بزرگسالان و نوجوانان .
-مسئولان وزارت بهداشت ودرمان باهماهنگی وزارت آموزش وپرورش نسبت به برنامه ریزی آموزش دانش آموزان براساس الگو های آموزشی وبصورت مستمر جهت اصلاح باورهای غلط و پیشگیری از استعمال قلیان اقدام نمایند.
-از گروههای همسالان جهت انتقال آموزشها به عنوان لیدر در مدارس ومحلات استفاده گردد
-دربرنامه های آموزشی ودرسی دانش آموزان مطلب آموزشی مناسب جهت اگاهی وراهنمایی دانش آموزان ومعلمان درنظرگرفته شود.
-برنامه های آموزشی فراگیرازطریق رسانه های جمعی وهمچنین استفاده از تیزرهای آموزشی جذاب ومناسب بطور مستمر تهیه وارائه گردد.
-قوانین پیشگیری از استعمال قلیان به خصوص درمورد نوجوانان بصورت جدی ومستمرتصویب و اجراگردد.
منبع: www.rezaali.com
نامهای محلی قلیان bhan ، ,hookah narghile و shisha, می باشد . قلیان با طراحی های مختلف ساخته می شود و دودآن قبل از استنشاق ازآب رد می شودو تنباکو در کاسه کوچکی گذاشته می شود که در انتها دارای حفراتی می باشد و ازطریق این حفرات لوله هایی به آن متصل است و اجازه می دهد که دود از انتهای محفظه آبی عبور کند, قلیان بطورشایع در میان خانواده ها ، کودکان و زنان درمناطقی که شکل رایج مصرف تنباکو در زنان میزان بسیار پائینی دارد, مصرف می شود علاوه بر این با عرضه تنباکو طعم دارد معطر ، مصرف قلیان بطور چشمگیری در میان جوانان ونوجوانان پسرودختران رو به افزایش است
اهداف
هدف ازاین مطالعه بررسی باورهای غلط درموردمصرف قلیان که در جامعه وبخصوص جوانان ونوجوانان رواج داشته وباعث افزایش شیوع مصرف قلیان درجامعه بخصوص در بین دختران وزنان گردیده است
ازقرن ۱۶ به بعد تصور نادرست طریقه سالم و ایمن مصرف تنباکوبه صورت استفاده ازقلیان مطرح گردید زمانی که حکیمی بنام ابوالفتح پیشنهادکردکه دود باید اول از یک محفظۀ آبی بگذرد تا به شکل بی ضرردرآید این عقیده اولیه به منظور پوشاندن عوارض تنباکو انگیزه ای و هدفی خوب را دنبال می کرد ولی بدون هیچ گونه شواهد مبنی بر کاهش بیماری باعث تصور نادرست ایمن بودن مصرف تنباکو به شکل قلیان شد.
كشيدن يك يا دو بار قليان در روز، فرد استفاده كننده را دچار اعتياد مي كند، در حالي كه تصور غلط جامعه اين است كه دود حاصل از قليان از آب رد مي شود و مواد سمي آن از بين مي رود امروزه ترکیبات مخصوص تنباکو که فروخته می شوند اغلب با میوه ، عسل ، شهد و بعضی گیاهان با غلظت زیادی طعم دار شده اند که جذابیت کاذب درمصرف کننده ایجاد می کند.
هر وعده قليان برابرمصرف يك پاكت سيگاربوده وقليان، در هر بار مصرف، دود بسيار زيادتري را در مقايسه با كشيدن يك نخ سيگار ایجاد مي كند بصورتی که مصرف يک نخ سيگار بين 500 سی‌سی تا يک ليتر دود توليد می کند، اما استفاده ی يک بار از قليان 10 تا 20 ليتر دود توليد خواهد, دود استنشاق شده از قليان، نه تنها همه ی مواد سرطان زای دود سيگار را دارا است، بلکه مونوکسيدکربن بيشتری هم دارد و در فرهنگ جامعه ی ما به اين حقيقت علمي توجهي نمي شود
افراد سيگاري كه به طور متداول 8 تا 12 نخ سيگار در روز مصرف مي كنند، به طور متوسط با 40 تا 75 پُك كه به مدت 5 تا 7 دقيقه به طول مي انجامد، حدود 5 تا 6 ليتر دود استنشاق مي كنند و اين در حالي است كه مصرف كننده ی قليان در هر وعده مصرف كه به طور متداول 20 تا 80 دقيقه طول مي كشد، حدود 50 تا 200 پُك مي زند كه هر پك به طور متوسط حاوي 15/0 تا يك ليتر دود است. ميزان و عمق دَم در حركت دادن آب قليان بسيار مهم است و قليان با وجود اينکه کمتر مصرف می شود، اما حجم دودی که از طریق آن وارد بدن می شود، 10 تا 20 برابر دود ناشی از مصرف سيگار است.
تحقيقات ثابت كرده است افراد سيگاري تا زماني كه ميزان نيكوتين دريافتي در آنها به آستانه ی مورد نياز براي رفع حالت وابستگي برسد، به كشيدن سيگار ادامه مي دهند. پس با فرض جذب بخشي از نيكوتين موجود در دود قليان در اثر عبور آن از آب، مصرف كنندگان قليان برای رسيدن به آستانه ی ارضاي وابستگي، با استنشاق مقادير بسيار زيادتر دود، در معرض مقادير بیشتری مواد شيميايي سرطان‌زا و گازهاي خطرناك مثل منو‌اكسيد‌كربن قرار می گیرند.
اين موضوع مصرف كنندگان قليان و اطرافيان آنها را كه در مواجهه با دود تحميلي آن قرار دارند، همانند مصرف كنندگان سيگار به انواع سرطان ها، بيماري هاي قلب و عروق، تنفسي و آثار سوء در دوران بارداري مبتلا خواهد ساخت.
كشيدن قليان حجم تنفسي بدن را كاهش داده و مواد سمي ناشي از نوع توتون و تنباكوي قليان، سلامت افراد را با خطر روبرو مي كند اين تركيب به علت حرارت زياد، موادي را وارد بدن مي كند كه عوارض ناگواري براي انسان به دنبال دارد
شخص مبتلا به بيماري‌هاي مختلف ريه اگر به استعمال دخانيات و كشيدن قليان ادامه بدهد بدون شك مبتلا به سرطان ريه و دستگاه تنفسي خواهد شد، متأسفانه به اكثر تنباكو‌هايي كه در سال هاي اخير به بازار آمده اسانس‌هايي اضافه مي شود كه اين اسانس ها علاوه بر تحريك دستگاه تنفس موجب حساسيت و آلرژي مي گردد، بنابراين علاوه بر بيماري‌هاي ذكر شده، رينيت آلرژيك و سرفه‌هاي مزمن همراه با خلط را براي فرد به همراه دارد.
اين تصور، تصوري كاملاً غلط است، که اگر دود قليان وارد ريه نشود و فقط از راه دهان خارج شود، آسيبي به ريه‌ها وارد نمي شود چون دود از طريق مخاط دهان و حنجره جذب بدن گشته و آثار سوء خود را مي گذارد. حتي در هوايي كه دود قليان آزاد مي شود، افرادي كه قليان نمي كشند و در معرض دود قرار گرفته اند، در طولاني مدت دچار عوارض آن خواهند شد.
بر خلاف تصور عمومي كه عده‌اي معتقدند وجود آب قليان جلوي مواد مضر و سمي آن را مي گيرد، بيشتر اين مواد سمي از جمله نيكوتين و خاكستر وارد ريه مي شوند و به خاطر دَم‌هاي عميقي كه فرد براي جذب دود مي زند، تخريب‌هاي جدي به حبابچه‌هاي ريه وارد مي شود.همچنین به دليل مرطوب بودن راه‌هاي هوايي و مجراي خروج دود، قليان مي تواند عامل مهمي جهت رشد ميكروب ها و قارچ ها باشد و اين ميكروب‌ها و قارچ ها به راحتي توسط دود، وارد دستگاه تنفس شده و ايجاد عفونت هاي مزمن مي كند.
سرطان ريه، سرطان لب و دهان و حنجره، سرطان مري و معده، لوزالمعده، كبد و سرطان روده بزرگ از عوارض بد‌خيم و زخم‌هاي گوارشي , ریفلاكس معده(برگشت اسید معده به مری) ازجمله عوارض خوش‌خيم استفاده از سيگار و قليان هستند
علاوه بر بیماریهای مرتبط با تنباکو ، مصرف اشتراکی قلیان می تواند منجر به افزایش احتمال میکروب سل و ویروسهایی مثل هرپس و هپاتیت شود.موارد دیگری که با مصرف قلیان ارتباط دارد مثل اگزمانی دست ، مشکلات دندان بدنبال کشیدن دندان ( آلوئولیت متعاقب کشیدن دندان) و تحلیل استخوانی بصورت عمودی در ناحیه پری اودنتال.
در مطالعه ای بر روی کودکان لبنانی در مورد ۵/۸ درصد کودکانی که تنها در خانه با دود قلیان مواجهه داشته اند ، نسبت شانس بیماریهای تنفسی نسبت به کودکانی که مواجهه با دود نداشته اند ۵/۲ بوده است ، این نسبت شانس مشابه کودکانی است که تنها با دود سیگار مواجهه داشته اند . مصرف قلیان غیر سیگاری هایی مجاور فرد مصرف کننده قلیان و جنین مادران باردار را نیز با خطر مواجه می کند . مواجهه با مونوکسید کربن در طی حاملگی ممکن است برای جنین خطرناک باشد و تصور می شود که علت وزن کم هنگام تولد و نمره آپگار پایین(سندرم تنباکو – جنین ) مشاهده شده در نوزادان مادران سیگاری به همین علت باشد. سندرم تنباکو جنین مسلماٌ خطری برای زنانی که قلیان هم مصرف می کنند خواهد بود ، این زنان با افزایش خطر داشتن کودکانی با وزن کم هنگام تولد مواجه می باشند
نتیجه گیری
بر خلاف تصوروباورعمومي كه معتقدندضررقلیان از سیگار وسایرمواددخانی کمتربوده وآب قليان جلوي مواد مضر و سمي آن را مي گيرد،ولی باتوجه به میزان ومدت مصرف قلیان باید اذعان نمود که ضرروعوارض جسمی وروانی استعمال قلیان از سیگار وسایرمواددخانی نه تنها کمتر نبوده بلکه میزان ونوع عوارض آن بیشتر ومتنوع تر می باشد واین باورهای غلط درموردمصرف قلیان در جامعه وبخصوص جوانان ونوجوانان رواج داشته وباعث افزایش شیوع مصرف قلیان درجامعه بخصوص در بین دختران وزنان گردیده است. لذا باید با اگاهی دادن به جامعه از طرق مختلف وبخصوص به جوانان ونوجوانان در زمینه باورهای غلط ومضرات استعمال قلیان آموزش فراگیر داده وزمینه ازبین بردن این باورها راایجاد کرد که پیشنهاد می شوددرزمینه های ذیل باید برنامه ریزی واقدام نمود:
- اجراي مداخله آموزشي درخصوص ازبین بردن باورهای غلط درمورد قلیان و اتخاذ عملكردهاي پيشگيري كننده از كشيدن قلیان به عنوان یک رفتار پرخطر ودروازه سایر رفتارهای پرخطر در بین بزرگسالان و نوجوانان .
-مسئولان وزارت بهداشت ودرمان باهماهنگی وزارت آموزش وپرورش نسبت به برنامه ریزی آموزش دانش آموزان براساس الگو های آموزشی وبصورت مستمر جهت اصلاح باورهای غلط و پیشگیری از استعمال قلیان اقدام نمایند.
-از گروههای همسالان جهت انتقال آموزشها به عنوان لیدر در مدارس ومحلات استفاده گردد
-دربرنامه های آموزشی ودرسی دانش آموزان مطلب آموزشی مناسب جهت اگاهی وراهنمایی دانش آموزان ومعلمان درنظرگرفته شود.
-برنامه های آموزشی فراگیرازطریق رسانه های جمعی وهمچنین استفاده از تیزرهای آموزشی جذاب ومناسب بطور مستمر تهیه وارائه گردد.
-قوانین پیشگیری از استعمال قلیان به خصوص درمورد نوجوانان بصورت جدی ومستمرتصویب و اجراگردد.
منبع: www.rezaali.com