بیماریها و آفات پیاز

[moji5]

http://www.wohlfuehlgarten.eu/garten/media/zwiebelfliege.jpg مگس پیاز(Hylemyia antiqua meigen)
این آفت در سال 1340 از خوزستان و همدان گزارش شده است و هم اکنون خسارت آن در بعضی از مناطق پیاز کاری کشور زیاد است.حشره کامل مگسی است که از نظر ظاهری مثل مگس خانگی بوده و اندازه آن نصف مگس معمولی و به طول 7-6 میلیمتر میباشد رنگ عمومی آن خاکستری متمایل به زرد است. تخمهای حشره سفید رنگ و بشکل موز بوده که یک طرف آن پهن است و در سطح تخم 12 شیار در جهت طولی آن وجود دارد.لارو مگس سفید رنگ و بدون پا می باشد. شفیره برنگ قرمز متمایل به قهوه ای براق و شلجمی شکل است.
طرز خسارت:
این مگس فقط به پیاز و گاهی به سیر و تره فرنگی حمله می کند.لارو مگس در خاک به قسمت زیرزمینی پیاز نفوذ کرده و کانالهایی در ساقه و قسمتهای نرم گیاه نموده و در نتیجه گیاه ضعیف و برگها پژمرده، چروکیده و خمیده و آویزان می شود.هر کرم قادر است 8-6 بوته را ازبین ببرد و از طرفی چون به صورت دسته جمعی هم زندگی می کنند تا 30 عدد لارو در یک پیاز نیز دیده شده است.مگس پیاز زمستان را بصورت شفیره در خاک می گذراند. در اردیبهشت ماه حشرات کامل ظاهر می شوند که در ایران 3-4 نسل دارد.
جهت مبارزه از سموم حشره کش استفاده می شودو طریقه دیگر شکار و از بین بردن حشرات کامل به روش طعمه گذاری است. مگس پیاز دشمنان طبیعی هم دارد. یک نوع قارچ که روی بالهای مگس رشد و باعث مرگ مگسها می شود.از سموم حشره کش نفوذی مانند دیپترکس به نسبت 1/5 در کیلوگرم در هکتار و یا سوپراسید 40% به نسبت یک در هزار می توان استفاده کرد و بهترین موقع سمپاشی نیمه اول اردیبهشت ماه است.


http://www.cals.ncsu.edu/course/ent425/text18/thrips.jpgتریپس (Thrips tabaci Lindeman)
تریپس توتون که گاهی تحت عنوان پاحبابدار پیاز نیز گفته می شود.این تریپس همه چیز خوار است و میزبانهای متعددی دارد و نسبت به اغلب تریپس ها از اهمیت اقتصادی بیشتری برخوردار است و این تریپس همه جا گیر است و در تمام مناطق دنیاانتشار دارد.حشره ی ماده 0/9 میلیمتر طول دارد و بدن آن پهن و به رنگ خاکستری روشن دیده می شود.حشرات ماده دو جفت بال مستقیم دارند. حشرات نر بدون بال هستند. تخمها مانند لوبیا و رنگ آن سفید و شفاف است.پوره های تریپس شبیه حشرات کامل و رنگ آنها زرد و روشن است.خسارت بر اثر فعالیت حشرات کامل و پوره های تریپس می باشد بدین ترتیب که حشره با فروبردن خرطوم خود در اپیدرم برگ از شیره ی گیاهی و کلروفیل تغذیه نموده و محل نیش حشره نیز به صورت نقاط سفید متمایل به زرد روی برگها دیده می شود. بر اثر شدت آفت بخصوص روی پیاز ابتدا نوک برگها سوخته و خمیده می شود و سرانجام بوته از بین می رود. تراکم حشره در لابلای محل اتصال برگ به ساقه کاذب (گردن) زیاد است. اندازه ی پیاز کوچکتر از حد معمول شده و بطور کلی محصول کاهش می یابد. بطور کلی نشانه های خسارت آفت شامل پیچیدگی برگها، پژمردگی، ضعف، تغییر رنگ در برگها و ایجاد لکه های نقره ای و زرد یا قهوه ای روی برگ و بالاخره بدشکلی و کوچک ماندن پیاز است.
این تریپس زمستان را به صورت حشره ی کامل و پوره روی گیاهان، بقایای گیاهی و یا علفهای هرز و یا زیر کلوخه ها و شکافهای زمینی بسر می برد.تعداد نسل آن در ایران احتمالا" 6 نسل است. جهت مبارزه اغلب سموم حشره کش علیه تریپس موثر ولی مبارزه قطعی نیست در حال حاظر برای مبارزه با این آفت تولید کنندگان ناگذیر به انجام دفعات مکرر سمپاشی می باشند متاُسفانه به دلیل مقاومت و عدم تاُثیر بعضی از ترکیبات مورد توصیه، تولید کنندگان گهگاه متوسل به کاربرد بعضی ترکیبات شیمیایی بسیار مضر می گردند.از آنجایی که مبارزه ی شیمیایی بدون بهره گیری از روشهای دیگر اولا" قادر به کنترل نبوده و از طرفی کاربرد ترکیبات شیمیایی به دلیل باقی گذاردن سموم می تواند مخاطرات بهداشتی عدیده ای برای مصرف کنندگان در بر داشته باشد لذا چاره جویی راههای دیگر مبارزه غیر قابل اجتناب و در این راستا شناخت ارقام محتمل می تواند در کار مبارزه بسیار ثمر بخش باشد تا مصرف سم به حداقل ممکن انجام گیرد.

[*مرتضی]

نماتد ساقه و پیاز Ditylenchus dipsaci (Kuehn) Filip گسترش جهانی دارد. بیشتر در مناطق معتدل شیوع دارد و خسارت می‌زند. بیماری اولین بار در هلند درسال1883 ودر ایالات متحده درسال 1931 گزارش شده است.
در ایران نماتد Ditylenchus dipsaci در روی یونجه گزارش شده است. علاوه براین نماتد به 400 گونه گیاه حمله می‌کند. اما نژاد خاصی از نماتد به پیاز حمله می‌کند. سبزیهائی از قبیل،سیر، لوبیا، باقلا، کلم، هویج، کرفس، مارچوبه، جعفری، نخود، سیب‌زمینی و کدو مورد حمله نماتد Ditylenchus dipsaci قرار می‌گیرد.
مرفولوژی و بیولوژی
عامل بیماری نماتد Ditylenchus dipsaci (Kuehn) Filip می‌باشد که طول آن3/1-1 میلیمتراست وحدود30 میکرومترقطر دارد. روی بدن استوانه‌ای آن خطوط اریب دیده می‌شود. دم نماتد نر و ماده تیز است هر نماتد ماده 200تا500 تخم می‌گذارد. اولین پوست‌اندازی در تخم انجام می‌شود. پوره مرحله دوم از تخم خارج شده، به سرعت پوست دوم و سوم را نیز انداخته و پوره قبل از بلوغ یا عفونت‌زا را تولید می‌کند.این پوره می‌تواند شرایط یخبندان و خشکی شدید را تحمل کرده و در داخل بافتهای گیاهی مثل ساقه‌ها، برگها، پیازها، بذرها یا درداخل خاک به سر می‌برد.هنگامی که قسمتهای هوایی گیاه میزبان با غشائی از آب پوشیده می‌شود،نماتدها به طرف بالا حرکت کرده و خود را به سر شاخه‌ها و برگهای جدید و جوان می‌رسانند و سپس از طریق روزنه‌ها، شکافها یا مستقیما به داخل پایه ساقه‌ها یا محور برگ رخنه می‌کند. بعد از ورود به گیاه میزبان پوست چهارم را انداخته ،تبدیل به نر یا ماده می‌شود. چرخه کامل زندگی حدود19تا25 روز طول می‌کشد. تولیدمثل فقط مواقعی که هوا سرد است متوقف یا کند می‌شود. وقتیکه پیازها شدیدا آلوده شدند ،می‌پوسند، پوره‌های قبل از بلوغ ازآنها خارج شده و گاهی اوقات دراطراف ساقه زیرزمینی پیازهای خشک شده به صورت توده سفید خاکستری پنبه‌ای که پشم نماتد خوانده می‌شود اجتماع کرده وبرای سالهای سال در همین جا می‌تواند زنده بمانند.

وقتی که نماتد‌ها به بذر در حال جوانه زدن یا گیاهچه جوان حمله می‌کنند، از نزدیکی کلاهک ریشه هیپوکوتیل یا از نقاطی که هنوز داخل بذر است وارد می‌شوند. نماتدها بیشتر روی سلولهای پارانشیمی پوست تغذیه می‌کنند. در همین حال سلولهای اطراف نماتدها شروع به تقسیم شدن و بزرگ شدن می‌کنند. نتیجتا برجستگیهایی روی گیاه بوجود می‌آید. گیاهچه‌ها بسته به اندازه و تراکم این برجستگیها ممکن است ناقص‌العضوشده پیچیده شوند،انحنا حاصل کنند ویا بصورت دیگری تغییر شکل دهند. شکاف برداشتن اپیدرم اغلب راه ورود برای مهاجمین ثانوی از قبیل باکتریها و قارچها باز می‌کند. بعد از رخنه نماتد سلولها بزرگ می‌گردند، کلروپلاستها ناپدید، فضاها بین سلولی داخل بافت پارانشیم افزایش می‌یابند. این اثرات اغلب قبل از تماس نماتد باسلولها ایجا می‌شود. واین دال براین است که تراوشات بزاقی قبل از پیشرفت نماتد منتشر می‌گردند.

علائم و نشانه‌های خسارت :
در مزارع آلوده به نماتد Ditylenchus dipsaci ظهور گیاهچه‌های پیاز به کندی انجام گرفته، میزان سبز شدن گیاه بطور قابل ملاحظه‌ای تقلیل می‌یابد. بیشتر از نصف تعداد گیاهچه‌های ظاهر شده بیمار و زرد رنگ هستند، پیچ خورده و هلالی بنظر رسیده ودر امتداد کوتیلودون نواحی برجسته‌ای دیده می‌شود. کوتیلودونها معمولا باد کرده‌اند و اپیدرمشان به صورت توری ترک برداشته و بیشتر گیاهچه‌های مریض ظرف سه هفته بعد از کاشت از بین می‌روند و بقیه بعدا می‌میرند. وقتی که در داخل خاک آلوده پیاز کاشته می‌شود علائم روی گیاهان درحال رشد تقریبا بعد ازسه هفته شروع می‌گردد وشامل کوتولگی، لکه‌های زرد کم رنگ، آماس و زخمهای باز روی برگهاست.
روی ساقه،جوانه‌ها یا گیاهان جوان برآمدگیها‍یی بوجود می‌آید وبرگها کوتاه وپیچیده می‌شوند. نوک برگها از بین می‌رود و برگهای مسن‌تربه دلیل ازبین رفتن تیغه‌ی میانی سلولها چنان ضعیف می‌شوند که نمی‌توانند خود را قائم نگهدارند و روی زمین می‌غلطند. ساقه و گردن پیاز نرم می‌گردد. پیازهای آلوده ممکن است شکاف بردارند یا اینکه جوانه زده و دوپیازه و ناقص شوند. پیازهای آلوده گاهی از بیرون سالم به نظر می‌رسند اما در انبار می‌پوسند.
کنترل:
1- تناوبهای طولانی (2-3 سال) با گیاهان مقاوم از قبیل اسفناج، چغندر، کاهو و گیاهان خانواده غلات
2- استفاده ازپیازو بذرعاری ازنماتد
3- ضد عفونی پیازو بذرآلوده با قراردادن درآب 46 درجه سانتیگراد به مدت یک ساعت
4- مبارزه درمزارع بوسیله فومیگاسیون خاک
5- بعداز کاشت سموم نماتدکشDD
6- برای جلوگیری ازآلودگی مجدد ضد عفونی وسایل کشاورزی

[ریپورتر]

نماتد ساقه و پياز
stem and bulb nematode

نماتد ساقه و پياز ditylenchus dipsaci(kuehn) filip گسترش جهاني دارد. بيشتر در مناطق معتدل شيوع دارد و خسارت مي‌زند. بيماري اولين بار در هلند درسال1883 ودر ايالات متحده درسال 1931 گزارش شده است.

در ايران نماتد ditylenchus dipsaci در روي يونجه گزارش شده است. علاوه براين نماتد به 400 گونه گياه حمله مي‌كند. اما نواد خاصي از نماتد به پياز حمله مي‌كند. سبزيهائي از قبيل،سير، لوبيا، باقلا، كلم، هويج، كرفس، مارچوبه، جعفري، نخود، سيب‌زميني و كدو مورد حمله نماتد ditylenchus dipsaci قرار مي‌گيرد.

مرفولوژي و بيولوژي

عامل بيماري نماتد ditylenchus dipsaci(kuehn) filip مي‌باشد كه طول آن3/1-1 ميليمتراست وحدود30 ميكرومترقطر دارد. روي بدن استوانه‌اي آن خطوط اريب ديده مي‌شود. دم نماتد نر و ماده تيز است هر نماتد ماده 200تا500 تخم مي‌گذارد. اولين پوست‌اندازي در تخم انجام مي‌شود. پوره مرحله دوم از تخم خارج شده، به سرعت پوست دوم و سوم را نيز انداخته و پوره قبل از بلوغ يا عفونت‌زا را توليد مي‌كند.اين پوره مي‌تواند شرايط يخبندان و خشكي شديد را تحمل كرده و در داخل بافتهاي گياهي مثل ساقه‌ها، برگها، پيازها، بذرها يا درداخل خاك به سر مي‌برد.هنگامي كه قسمتهاي هوايي گياه ميزبان با غشائي از آب پوشيده مي‌شود،نماتدها به طرف بالا حركت كرده و خود را به سر شاخه‌ها و برگهاي جديد و جوان مي‌رسانند و سپس از طريق روزنه‌ها، شكافها يا مستقيما به داخل پايه ساقه‌ها يا محور برگ رخنه مي‌كند. بعد از ورود به گياه ميزبان پوست چهارم را انداخته ،تبديل به نر يا ماده مي‌شود. چرخه كامل زندگي حدود19تا25 روز طول مي‌كشد. توليدمثل فقط مواقعي كه هوا سرد است متوقف يا كند مي‌شود. وقتيكه پيازها شديدا آلوده شدند ،مي‌پوسند، پوره‌هاي قبل از بلوغ ازآنها خارج شده و گاهي اوقات دراطراف ساقه زيرزميني پيازهاي خشك شده به صورت توده سفيد خاكستري پنبه‌اي كه پشم نماتد خوانده مي‌شود اجتماع كرده وبراي سالهاي سال در همين جا مي‌تواند زنده بمانند.

وقتي كه نماتد‌ها به بذر در حال جوانه زدن يا گياهچه جوان حمله مي‌كنند، از نزديكي كلاهك ريشه هيپوكوتيل يا از نقاطي كه هنوز داخل بذر است وارد مي‌شوند. نماتدها بيشتر روي سلولهاي پارانشيمي پوست تغذيه مي‌كنند. در همين حال سلولهاي اطراف نماتدها شروع به تقسيم شدن و بزرگ شدن مي‌كنند. نتيجتا برجستگيهايي روي گياه بوجود مي‌آيد. گياهچه‌ها بسته به اندازه و تراكم اين برجستگيها ممكن است ناقص‌العضوشده پيچيده شوند،انحنا حاصل كنند ويا بصورت ديگري تغيير شكل دهند. شكاف برداشتن اپيدرم اغلب راه ورود براي مهاجمين ثانوي از قبيل باكتريها و قارچها باز مي‌كند. بعد از رخنه نماتد سلولها بزرگ مي‌گردند، كلروپلاستها ناپديد، فضاها بين سلولي داخل بافت پارانشيم افزايش مي‌يابند. اين اثرات اغلب قبل از تماس نماتد باسلولها ايجا مي‌شود. واين دال براين است كه تراوشات بزاقي قبل از پيشرفت نماتد منتشر مي‌گردند.



علائم و نشانه‌هاي خسارت :

در مزارع آلوده به نماتد ditylenchus dipsaci ظهور گياهچه‌هاي پياز به كُندي انجام گرفته، ميزان سبز شدن گياه بطور قابل ملاحظه‌اي تقليل مي‌يابد. بيشتر از نصف تعداد گياهچه‌هاي ظاهر شده بيمار و زرد رنگ هستند، پيچ خورده و هلالي بنظر رسيده ودر امتداد كوتيلودون نواحي برجسته‌اي ديده مي‌شود. كوتيلودونها معمولا باد كرده‌اند و اپيدرمشان به صورت توري ترك برداشته و بيشتر گياهچه‌هاي مريض ظرف سه هفته بعد از كاشت از بين مي‌روند و بقيه بعدا مي‌ميرند. وقتي كه در داخل خاك آلوده پياز كاشته مي‌شود علائم روي گياهان درحال رشد تقريبا بعد ازسه هفته شروع مي‌گردد وشامل كوتولگي، لكه‌هاي زرد كم رنگ، آماس و زخمهاي باز روي برگهاست.

روي ساقه،جوانه‌ها يا گياهان جوان برآمدگيها‍يي بوجود مي‌آيد وبرگها كوتاه وپيچيده مي‌شوند. نوك برگها از بين مي‌رود و برگهاي مسن‌تربه دليل ازبين رفتن تيغه‌ي مياني سلولها چنان ضعيف مي‌شوند كه نمي‌توانند خود را قائم نگهدارند و روي زمين مي‌غلطند. ساقه و گردن پياز نرم مي‌گردد. پيازهاي آلوده ممكن است شكاف بردارند يا اينكه جوانه زده و دوپيازه و ناقص شوند. پيازهاي آلوده گاهي از بيرون سالم به نظر مي‌رسند اما در انبار مي‌پوسند.

كنترل:

1- تناوبهاي طولاني (2-3 سال) با گياهان مقاوم از قبيل اسفناج، چغندر، كاهو و گياهان خانواده غلات

2- استفاده ازپيازو بذرعاري ازنماتد

3- ضد عفوني پيازو بذرآلوده با قراردادن درآب 46 درجه سانتيگراد به مدت يك ساعت

4- مبارزه درمزارع بوسيله فوميگاسيون خاك

5- بعداز كاشت سموم نماتدكشdd

6- براي جلوگيري ازآلودگي مجدد ضد عفوني وسايل كشاورزي
نماتد سیست چغندر قند

cyst nematode





نماتد چغندر قند ابتدا در آلمان در سال 1859 توسط hermans schact در مزارع چغندر كاري كشف شد و بعداً در سال 1871 اشميدت schmidt اين انگل را تحت نام heterodera schachtii نامـگذاري كرد. اين نماتد علاوه بر چغندر قند به سبزيهاي مختلف مثل چغندر لبويي ، كلم بروكلي ، كلم ، گل كلم ، شاهي ، ترب ، مارچوبه،تربچه، اسفناج، گوجه فرنگي ، و شلغم حمله مي‌كند در حال حاضر در اروپاي شمالي ،انگلستان ، امريكا ، كانادا و ژاپن گزارش شده است . اين نماتد اولين بار در ايران در سال 1348 توسط شفر و اسماعيل پور از مزارع چغندر قند تربت حيدريه استان خراسان جمع آوري گرديده است . علاوه بر استان خراسان ،اين نماتد در آذربايجان ، اصفهان كرمانشاه ، و فارس شيوع دارد . در ايران انواع كلم ، ترب ، تربچه ، شلغم ، و شاهي و اسفناج نيز از ميزبانهاي آن تعيين و شاخته شده است .

بر اساس مطالعات كلاكلي و فريور ميهن (1358) نماتد heterodera schachtii شكل جنسي ماده و نر مي باشد ماده هاي جوان و كامل به طور طبيعي ليموئي شكل و در ابتداي امر رنگ آنها سفيد شيري است كه به آساني و با چشم غير مسلح بر روي ريشه گياه ميزبان ديده مي شود و معمولاً بين 0.6 تا 0.8 ميليمتر طول و 0.4 تا 0.5 ميليمتر عرض آنها مي باشد . رنگ سفيد ماده هاي جوان پس از افتادن در خاك بدون گذراندن مرحله زرد رنگشان از سفيد تبديل به قــهوه‌اي مي‌گردد. در اين مواقع به آنها سيست اطلاق مي شود . هر سيست محتوي تعداد 5 تا 300 تخــم ( لارو سن يك داخل تخم مي باشد ) و لارو سن دوم مي باشد كه بسته به شرايط اين تعداد متفاوت است نماتد نر بر خلاف ماده كرمي شكل مي باشد و طول آنها بين 1.3 تا 1.6 ميليمتر و اسپير spear آن گره دار و قوي است.

چرخه زندگي نماتد شامل تخم ، لارو نر و ماده كه قبل از بلوغ داراي چهار مرحله لاروي بوده و سرانجام سيست ماده مي باشد تخم كوتاه ، استوانه اي ، دو طرف گرد و تعداد كمي فقط در سيست ماده مي باشند تعدادتخم از 50 تا 600 عدد تغيير مي‌كند آنها در داخل سيست مادر تفريخ مي شوند و يا اينكه در داخل ماده ولاتيني چسبيده به بدن مادر كه از بدن مادر به خارج هدايت شده است تفريخ مي گردند.

نماتدها در خاك آلوده گسترش يافته و همچنين نشاهاي آلوده ، وسايل كشاورزي و ماشين آلات براحتي بيماري را انتقال مي دهند.globodera در يك طيف درجه حرارت نسبتاً محدود تكثير مي‌كند . تفريخ تخمها و نفوذ لارو بداخل ميزبان در پايين تر از 14 درجه ساتيگراد بندرت اتفاق بيافتد . تفريخ و نفوذ در دماي 16 درجه شروع شده و دماي بهينه آن 25 درجه سانتيگراد مي باشد و تقريباً در بالاتر از 29.5 درجه هيچ تفريخ يا نفوذ صورت نمي‌گيرد. رطوبت زياد و دماي بالا سيست ها را به آساني از بين مي برد . بيشتر آنها در آب 54 درجه سانتيگراد به مدت 5 دقيقه از بين مي روند.

علائم و نشانه‌هاي خسارت :

علائم اندام هوايي گياه ارتباط به سن ، فصل و دما دارد . اولين علائم بيماري در روي چغندر قند در اوايل فصل تابستان و در هنگام تابش آفتاب به صورت پومردگي برگهاي بوته چغندر بروز مي كند و در هنگام شب ودر هواي خنك برگها مجدداً حالت عادي و شادابي خود را باز مي يابند .شكل عمومي بوته عقب افتاده و زرد و كم رشد است

بعد از حمله globodera roostochiensis ريشه اصلي كوچكتر از معمول ولي داراي ريشكهاي فرعي زياد از حد و افشان مي‌باشند. تقريباً در همه موارد بعد از نفوذ نماتد قارچها حمله كرده و سبب سياهي بافت ريشه مي‌شود. اگر تعداد زيادي لارو به ريشه حمله كند، سبب از بين رفتن ريشه‌ها مي‌گردد. مهمترين علائم حمله نماتد وجود سيست (cyst)هاي سفيد رنگ به اندازه حدود يك ميليمتر يا ته سنجاق است كه با چشم عادي و غير مسلح قابل رؤيت هستند. اگر چه بافت مورد حمله نماتد قدري ضخيم مي‌شود اما هيچ برآمدگي يا غده‌اي در درون بافت گياه مانند نماتد مولد غده بوجود نمي‌آيد.

کنتــــــــــــرل:

اگر چه تناوب زراعي كاملاً در حذف globodera موثر نيست ولي اگر هر 4 سال يك بار محصول حساس كاشته شود سيست ها به ندرت مي‌توانند آلودگي ايجاد كنند تناوب طولاني ترنيز بهتر است اگر به مدت 12 سال گياه حساس در زمين كاشته نشود ، آلودگي تقريباً از بين خواهد رفت تناوب بايد همراه با حذف همه علفهاي هرز حساس باشد.

روش ديگر مبارزه اين است كه به محض اينكه دما اجازه دهد بايد كاشت انجام شود بعضي از ارقام سيب زميني و كروسيفر در دماي زير 15درجه مي‌توانند رشد كنند و اين گياهان قبل از اينكه خسارت بزنند بخوبي رشد نموده و محصول توليد مي‌نمايند.

ph پايين خاك يعني حدود 4 و يا ph بالا سبب كندي تفريخ تخم ها مي شود اما ph=6 براي تفريخ بسيار مناسب است استفاده از بخار آب در مواردي از قبيل خزانه ، گلخانه و شاسي ها امكان پذير است. در مزرعه بايد از سموم نماتدكش استفاده نمود . كيسه ها ، وسايل كشاورزي و ماشين آلات بايد در زير پوشش با سموم گازي شكل ضد عفوني شوند موقعي كه وسايل و ماشين آلات از مزرعه اي مشكوك انتقال داده شده و مورد استفاده قرار گيرند ، بايد ضد عفوني شود . متيل برومايد يك گاز بسيار خطرناك بوده بايد با احتياط از آن استفاده گرد. فضايي كه بايد ضد عفوني شود بايد حتماً محاسبه گردد و به نسبت 380 گرم در متر مكعب بايد گاز متیل برومايد استفاده شود حداقل به مدت 16 ساعت بايد وسايلي كه ضد عفوني مي‌گردد پوشانده شود. دماي محيط كمتر از 15 درجه سانتيگراد نباشد . در هنگاميكه پوشش برداشته مي شود بايد از ماسك ضد گاز استفاده نمود . برچسب كپسول گاز بايد بخوبي مطالعه گرد.

خاك مزرعه را با نماتد كش هاي مختلف مي‌توان ضد عفوني نمود. يكي از بهترين سموم نماتد كش كه تاكنون عرضه شده است عبارتست از (dichloropropene + dichloropropane) d-d. خاك مورد ضدعفوني بايد رطوبت متوسطي داشته ودماي آن حداقل 15 درجه سانتيگراد باشد . مواد فرار بايد در عمق 15 تا 30 سانتيمتر در خاك تزريق شود اين ماشينها بايد خوب كاليبره شده تامواد سمي با غلظت معيني در خاك تزريق گردد. براي ساير نماتدها بايد غلظت دو برابر استفاده شود. گاهي دو نوبت سمپاشي به فاصله 3 تا 4 هفته توصيه مي‌گردد. هيچ گياهي حداقل تا دو هفته بعد از استعمال سم نبايد كاشته شود .

اگر امكان داشته باشد، تناوب طولاني بعد از ضد عفوني خاك بايد رعايت شود سموم متام سديم (metham sodium ) ، دازومت (dazomet ) مي توانند مورد استفاده قرار گيرد. گاهي اوقات d-d درعمق 20سانتيمتري در خاك تزريق مي شود و سپس سم متام سديم در عمق كمتري تزريق مي‌گردد تا نماتدها سطح خاك نيز از بين بروند.
نماتد گالی توتون و تنباکو(نماتد ریشه گرهی)

root knot nematode

گونه های مختلف meloidogyne شامل m. javanica، m. hapla، m. incognita و m. arenaria عامل بیماری هستند.

از بیماریهای مهم توتون و تنباکو در ایران محسوب میشود و در بعضی مناطق خسارت به گونه ای است که تمام مزرعه ضعیف و کوتوله شده، ریشه تغییر شکل داده و روی آن گره تشکیل میشود. میزبانهای این نماتدها خیلی زیادند (حدود 3000 گونه گیاه) و بیشتر علفهای هرز میزبان این نماتد هستند. بنابراین مبارزه با آن خیلی مشکل است.

علایم بیماری در مواقع گرم سال بصورت پومردگی دیده میشود که با خنک شدن هوا گیاه حالت شادابی خود را باز می یابد که نشاندهنده نامتعادل و ضعیف کار کردن ریشه هاست. گیاه آلوده زرد و پزمرده میشود و سلولهای ریشه حجیم و بزرگ شده و بعد از مدتی از بین می روند. نماتد به صورت تخم و لارو در خاک زمستانگذاری میکند. نماتد ماده گلابی شکل است و تعداد زیادی تخم تولید کرده که در زیر بدن آنها جمع میشود لارو سن دوم به گیاه حمله میکند. نماتد ماده بدون جفت گیری هم تولیدمثل میکند و نیازی به نماتدهای نر کرمی شکل ندارد.

کنتـــــــــرل:

1- استفاده از نشاء سالم (خزانه سالم).

2- استفاده از ارقام مقاوم. زیرا نماتد نزاد دارد. پس با تشخیص نزاد میتوان نوع میزبان و ارقام را مشخص کرد.

3- تناوب با گیاهان غیر میزبان مثل غلات. نباتات مورد استفاده در تناوب باید علف هرز میزبان را نداشته باشند. 4- دفع علفهای هرز.

5- استفاده از نماتدکش در کشورهایی که اقتصادی است.

6- مبارزه ی بیولوزیکی با قارچ که هنوز موفق نبوده است.

7- استفاده از گیاهان تله.
نماتد مركبات
citrus nematode



نماتد مركبات tylenchulus semipenetrans اولين بار در سال1912 توسط يك بازرس اداره باغباني كاليفرنيا به نامr.hdges در يكي از باغات لس‌آنجلس مشاهده شد. اولين نمونه‌برداري در ايران درشيراز انجام شد. نماتد درفسا، جهرم، كازرون، برازجان، انديمشك، اهواز، آبادان نيزنمونه‌برداري شده است.

مرفولوژي و بيولوژي

داراي دو شكل جنسي بوده و ماده‌ها تخم‌مرغي شكل و درخارج ريشه روي آن قرار مي‌گيرد.نرها باريك مي‌باشند. bursa ديده نمي‌شود. ماده‌ها بروي ريشه‌هاي فرعي ضخيم كه رشدشان متوقف شده ويك لايه از خاك روي آنها را پوشانده است قرار مي‌گيرند.اين توده خاك در اثر ترشح مخاطي ريشه باقي مي‌ماند و نماتد را در مقابل شكارچي‌ها و دشمنان طبيعي محافظت مي‌نمايد.

طول بدن ماده‌ها بين 0.35 تا 0.40ميليمترمتغير بوده و داراي بدني كيسه‌اي شكل است،كه معمولابه سمت شكم در ناحيه *************** درست در سمت جلو ودر فاصله كوتاهي از دم خم شده است. حفره دفعي خوب رشد يافته ودر جلو *************** قرار گرفته است. ovary معمولا داراي دو خميدگي بوده و به ناحيه مري مي‌رسد.

اولين پوست اندازي درون تخم انجام مي‌شود. از مجموع پوره‌ها در حدود26% تبديل به نماتد نر مي‌شود.مرحله دوم پورگي قبل ازتوده تخم خارج شوند بوجود مي‌آيد و طول آنها بين 0.28 تا0.34 ميكرون تغيير مي‌كند. مرحله دوم پورگي نرها 48ساعت مرحله سوم 108 ساعت ومرحله چهارم پورگي180 ساعت طول مي‌كشد.معمولا نرها يك هفته پس از تفريخ به سن بلوغ مي‌رسند. درسن چهارم طول بدن به0.26 تا 0.33 ميليمتر مي‌رسد و testis و spicule قابل رويت مي‌باشد،اما stylet نامشخص باقي مي‌ماند و مري باقي مي‌ماند.

مرحله دوم پورگي ماده در حدود 14 روز وقت لازم دارد تا ظاهر شود واز سلولهاي ريشه تغذيه نمايد و خود را براي پوست اندازي آماده نمايد. در اين مرحله وقتي خاك مورد مطاله قرارمي‌گيرد نماتد مشاهده مي‌شود و در صورت نبود گياه ميزبان مي‌تواند به زندگي خود ادامه دهد.

*************** بصورت يك شكاف عميق وحفره‌ي دفعي خيلي برآمده است. دم نسبتا مخروطي و به سمت پشت برگشته است و به يك نوك كلفت خاتمه مي‌يابد.anus و rectum مشاهده نمي‌شود.ماده‌هاي جوان وماده‌هاي سن چهارم 21 روز بعد از ورود نماتد به داخل ريشه گياه ظاهر مي‌شوند. پس از يك هفته ماده‌هاي جوان به لايه pericycle ريشه نفوذ كرده و در حدودسه چهارم طويلتر مي‌شوند.

براي تكميل دوره‌ي ز‌ندگي از مرحله تخم تا خاتمه دوره بلوغ8-6 هفته طول مي‌كشد. در اثر حمله اين نماتد برگها وشاخه‌هاي مركبات زرد شده و محصول كاهش مي‌يابد. تعداد تخمي كه يك ماده مي‌گذارد75-100 عدد مي‌باشد. درجه حرارت مناسب براي آلودگي ميزبان31-25 مي‌باشد. تحت شرايط خشك لاروها ونرها پس از 9 روز كه در آب فرو برده شوند مجددا به زندگي خود ادامه مي‌دهند.

علائم و نشانه‌هاي خسارت :

براثر حمله نماتد به ريشه مركبات،درختان به تدريج روبه زوال مي‌روند. برگها كم پشت وسبز مايل به خاكستري وكدر مي‌شوند. سرشاخه‌ها خشك شده ميوه‌ها كوچك و كم بوده و اغلب مي‌ريزند.ريشه‌هارشد طبيعي نداشته، ضخيم به نظر مي‌رسند. و يك لايه خاك روي آنها فرا گرفته است كه به آساني شسته نمي شود. اين علائم مويد آن است كه نماتد ريشه مركبات را آلوده كرده است. هيچگونه تورم يا گال روي ريشه‌ها ديده نمي‌شود. ولي ريشه‌هاي آلوده كلفتر هستند.

نرهاي بالغ نماتد مركبات انگل نبوده وتغذيه و خسارت به ماده‌ها ولاروهاي نر وماده محدود مي‌شود.تغذيه لاروها بطور پارازيت خارجي روي بافتهاي پوست است. ماده‌هاي جوان از ناحيه سر تا گردن در پوست فرورفته است. سرآنها داخل حفره‌اي كه دريك ناحيه گياهي ساخته شده به اطراف حركت مي‌كند. تغذيه از6-10 سلول مجاور اين حفره كه بنام ياخته‌هاي پرستار معروفند صورت مي‌گيرد. درگياهان مقاوم پس ازنفوذ لاروها به ياخته‌هاي پوستي اين سلولها نكروز شده و درنتيجه تغذيه صورت نگرفته و نماتد از بين مي‌رود. درشيره گياهان مقاوم و غير ميزبان مواد مسموم كننده نماتد نيزديده شده است. معمولا تاوقتي كه جمعيت نماتد روي ريشه درخت به حد نصاب (40000 لارو ) نرسد درخت كاملاً از بين نمي‌رود. ازطرفي نشانه‌هاي بيماري روي اندامهاي فوقاني 3-5 سال بعد از آلودگي ريشه ظاهر نخواهد شد. وسرانجام براثر فساد ريشه و عدم جريان شيره گياهي به بالاي درخت از بين خواهد رفت.

كنترل :

1- شناسایی باغهای آلوده و جلوگیری از انتقال خاک و نهال آلوده

2- استفاده از پایه های مقاوم از جمله نارنج سه برگ

3- فومیگاسیون خاک به صورت موضعی

4 - سم دايتراپكس sl100% قبل از كشت، ضدعفوني خاك

توصيه‌ها:

اين سم داراي گياه سوزي شديد مي‌باشد و در ضد غفوني خاك كاربرد دارد. براي جلوگيري از گسترش بيشتر نماتد مركبات بايد اقداماتي در جهت تهيه نهالهاي سالم و جلوگيري از كاشتن نهالهاي آلوده انجام گيرد. استفاده از پايه‌هاي مقاوم از قبيل نارنج سه برگي نيز موثر است. براي ضد عفوني از متيل برومايد نيز استفاده مي‌شود. اينكار بوسيله اپليكاتور و در زير پوشش پلاستيكي انجام مي‌شود.
نماتد گالي گندم

seed gall nematode

نماتد گالي گندم anguina tritici، اولين نماتدي است كه به عنوان انگل در غلات شناخته شده است. اين نماتد علاوه بر گندم،ممكن است چاودار، تريتيكاله و ديگر گونه‌هاي مشابه را نيز مورد حمله قرار دهد. نماتد گالي در خاور ميانه و خاور دور خسارت زيادي به مزارع گندم مي‌زند.

علائم:

در مراحل اوليه رشد گياه،علائم به صورت چروكيدگي برگها ظاهر مي‌شود. در مراحل رشد نهايي گياه ،گالها در داخل اندامهاي گل،شكل گرفته، جايگزيندانه مي‌شوند. دانه‌هاي آلوده تقريباً شبيه دانه‌هاي سالم هستند؛ ولي رنگ آنها كمي تيره‌تر واندازه آنها كمي كوچكتراز دانه‌هاي سالم است و بسيارسخت‌ترند. در هر گال تعداد بسيار زيادي پوره نماتد وجود دارد. وجود گالها به صورت مخلوط با بذر سالم، باعث انتشار نماتد مي‌شود.

مناسبترين روشهاي كنترل:

1- تناوب زراعي

2- استفاده از ارقام مقاوم

3- استفاده از بذر سالم و عاري از گال نماتد( بهترين روش پيشگيري )
نماتـــــــــد کیستی توتون
tobacco cyst nematode

گونه globodera tabacum و یا g. solanacearum که در توتون باعث کوتولگی بوته، توقف رشد ریشه و تشکیل کیستهای سفید تا قهوه ای ریشه می شود.
نماتد مولد غده ريشه
meloidogyne naasi

نماتد meloidogyne naasi دامنه ميزباني وسيعي دارد. آلودگي از طريق گره‌ها يا گالهاي كوچكي كه روي ريشه ايجاد مي‌شود،قابل تشخيص است. نوك ريشه‌هاي آلوده دچار پيچ خوردگي مي‌شود. در برخي موارد انشعاب شديد ريشه‌ها ديده مي‌شود. نماتداغلب در بهار يا اوايل تابستان گياه را مورد حمله قرار مي‌دهد. باعث ايجاد غده يا گال روي ريشه‌ها مي‌شود. در داخل هر غده يك يا چند نماتد ماده وجود دارد.
نماتدهاي مولد زخم ريشه غلات
نماتدهاي pratylenchus thornei و p. neglectus و نماتد ديگري به نام paratylenchoides ritteri در استانهاي مازندران، گلستان، آذربايجان شرقی، كرمانشاه، ايلام، لرستان، خوزستان،گيلان انتشار دارد و به ريشه غلات خسارت مي‌زند.

[ریپورتر]

thrips tabaci

(thysanoptera , tereberantia , thripidae)




تریپس پیاز یا تریپس تو تون گونه ای پلی فاو می باشد که به گیاهان مختلفی نظیر پیاز,توتون , لوبیا , چغندر قند, گوجه فرنگی , سیب زمینی , نخود و انواع کدوئیان به خصوص هندوانه خسارت می زند.

بر اثر تغذیه و فعالیت پوره ها و حشرات کامل برگها تغییر رنگ داده و لکه های نقره ای زرد یا قهوه ای در سطح آنها مشاهده می شود . در جمعیت های بالا باعث بدشکلی و کوچک ماندن میوه و برگها می شوند . این تریپس ناقل بیماری ویروسی پلاسیدگی در گوجه فرنگی یا spotted wilt می باشد .



زیست شناسی:

terebrantia:egg->l->l->prepupa->pupa->adult

به علت داشتن چشم مرکب در مراحل اولیه رشد و همچنین وجود بال در خارج بدن در دو سن اخر شبیه دگر دیسی ناقص است ولی به علت رشد بال در سنین اولیه و سن دوم در درون بدن و مرحله غیر فعال pupa شبیه به دگر دیسی کامل است . بنابراین با توجه به مراتب بالا دارای دگردیسی از نوع حد واسط intermediate metamorphosis می باشد.

این حشره زمستان را به صورت حشره کامل و پوره روی گیاهانو علف های هرز و زیر کلوخه ها و شکاف های زمین به سر می برد.حشرات کامل ماده پس از خروج از اماکن زمستانه ابتدا 2 تا 3 روز تغذیه وسپس تخمگذاری می کنند . حشرات ماده به صورت بکرزایی تولید مثل می کنند و تخم ها را به صورت انفرادی در زیر اپیدرم برگ قرار می دهد . طول دوران یک نسل بین 16 تا 26 روز متغیر است و تا 10 نسل ممکن است ایجاد کند .







کنترل:

1- استفاده از ارقام مقاوم

2- از بین بردن علف های هرز مزارع

مبارزه شیمیایی :

2-3 نوبت پس از چند برگی یا کفتری شدن بوته

1. دیکلروژس(ددواپ) ec50% و 2- 1.5 درهزار

2. مالاتیون ec57% و 2در هزار

3. هپتنفوس(هوستاکوئیک) ec50% و 1درهزار

4. پروفنوس(کوراکرون) ec40%

5. تیودیکارب(لاروین)

6. آندوسولفان(تیودان)

7. دیازینون

[A M S E T I S]

مقدمه
بیماری خاکستری پیاز ابتدا توسط Sorauer در آلمان تشریح شده و در ایران منوچهری و شیرزادی وجود آن را در سال 1338 از کرج گزارش کرده‌اند. این بیماری یکی از خطرناک‌ترین بیماریهای پیاز می‌باشد که در اکثر نقاط جهان ، چه در مزرعه و یا در موقع برداشت و حمل و نقل ، و چه در انبار به پیاز و سیر حمله کرده و خسارت می‌رساند. ارقام مختلف پیاز سفید در مقابل این بیماری حساسیت زیادی داشته و بخصوص در انبار خسارت زیادی به آن وارد می‌شود. ولی ارقام زرد کمتر از ارقام سفید ، و پیازهای قرمز بندرت از این بیماری خسارت می‌بینند.


غالبا اتفاق می‌افتد که یک هفته پس از حمل پیاز به انبار ، آلودگی شروع و صد در صد آنها با ایجاد بویی نامطبوع پوسیده می‌شوند. این بیماری در تمام مناطق دنیا وجود دارد و مخصوصا در انبار خسارت شدیدی به پیاز وارد می‌آورد. غالبا در فصل بهار اگر هوا گرم و مرطوب باشد، بوته‌های پیاز و سیر در مزرعه از ناحیه طوقه پوسیدگی پیدا کرده و پس از چند روز زرد شده و از بین می‌روند.
عامل بیماری
قارچ عامل بیماری به نام Botrytis alliimunn دارای رشته‌های میسلیومی دیواره‌دار قطور استوانه‌ای شکل می‌باشد. کنیدیفرها خوشه‌ای شکل و شاخه‌شاخه و به رنگ زیتونی هستند. کنیدی‌ها تک حجره‌ای بوده و دارای غشاء نازک و ظریفی می‌باشند و اندازه آنها 16 - 6 میکرومتر است. عامل بیماری در مرحله جنسی آسکوسپور درون آسک در آپوتسیوم روی اسکلروتیوم تولید می‌نماید.


علائم بیماری
شروع این بیماری بیشتر از ناحیه طوقه می‌باشد و بندرت در سایر قسمتهای پیاز دیده شده است، مگر اینکه قسمتی از پیاز قبلا زخمی شده باشد که در این صورت قارچ از محل زخم وارد شده و باعث آلودگی می‌شود. بافتهای آلوده به نظر فرورفته بوده و بیماری بتدریج به قسمتهای سالم پیشروی می‌نماید. در برش پیازهای پوسیده و در قسمتی که بیماری پیشرفته باشد، بافت مورد حمله خیس خورده به نظر می‌رسد و چندی بعد در قسمت آلوده و فرو رفته یک طبقه نمدی خاکستری رنگ که اجتماعی از میسلیوم‌های قارچی می‌باشد تشکیل می‌شود.

در صورت وجود رطوبت کافی توده خاکستری رنگ گردآلودی که دارای منظره دان‌دان می‌باشد، تشکیل می‌شود. در ضمن ، توده قارچی به قسمتهای داخلی هم نفوذ کرده و به سرعت تمام غده پیاز را فرا می‌گیرد. در سطح توده خاکستری مایل به سیاه کنیدیفرها و کنیدی‌های قارچ ظاهر می‌شود. اسپورهای قارچ بعد از رسیدن آزاد شده و توسط جریان هوا به اطراف پراکنده می‌شوند و این اسپورها می‌توانند تا چند روز زنده بمانند و اگر در شرایط مناسب رطوبتی و حرارتی قرار گیرند، پس از 7 تا 8 ساعت جوانه زده و از آن رشته میسلیومی خارج می‌شود که آلودگی جدید را بوجود می‌آورد و این دوره مرتبا ادامه پیدا می‌کند.

پیازهایی که بطور کامل به قارچ آلوده شده باشند، به صورت پیچیده و مومیایی درآمده و در غالب اوقات قسمتهای سیاه مایل به خاکستری که همان سختینه یا اسکلروت‌های قارچ می‌باشند به اندازه‌های مختلف و به ابعاد 0.5 تا 1 سانتیمتر دیده می‌شود. این اسکلروت‌ها معمولا در شرایط نامساعد حرارتی بوجود آمده و در مواقعی که درجه حرارت پایین‌تر از صفر باشد. رشته‌های میسلیومی تولید کنیدیفر و کنیدی نکرده و تشکیل اسکلروت را می‌دهند. دیواره‌های خارجی اسکلروت کم‌کم تیره‌تر شده و داخل آن از رشته‌های میسلیومی قطوری که مملو از مواد غذایی می‌باشند تشکیل می‌شود.


زیست شناسی
اسکلروت‌ها اندام مقاوم قارچ را تشکیل می‌دهند و شرایط نامساعد محیطی را به خوبی تحمل می‌کنند. اگر اسکلروت‌ها را در جای مرطوب کشت دهند، پس از مدتی تولید کنیدی و کنیدیفر می‌کند و در موارد خیلی استثنایی ایجاد پزیز و آسک و پارافیز کرده که در داخل آسکها آسکوسپور قرار دارند. در طبیعت در حرارت 22 تا 25 درجه سانتیگراد از اسکلروت‌ها اسپورهایی بوجود می‌آید که در فضا منتشر می‌شوند.

اسپورها قادر به آلوده نمودن بافتهای سالم پیاز نبوده و فقط بافتهای زخمی شده و یا له شده را مورد حمله قرار می‌دهند و از این راه به قسمتهای سالم پیاز سرایت می‌کنند. حرارتهای بالا و رطوبت توام با آن باعث توسعه بیماری و شدت حمله آن می‌شود. شروع بیماری از مزرعه بوده و سیکل بیماری در انبار ادامه پیدا می‌کند، بنابراین بهترین راه مبارزه با بیماری ، جلوگیری از آلوده شدن پیازها در مزرعه می‌باشد.
مبارزه
پیازهای سفید رنگ که بافت آبدار دارند در مقابل بیماری حساس‌تر از پیازهای قرمز و زرد می‌باشد.

• مبارزه فیزیکی بهترین راه جلوگیری از بیماری است. بدین منظور باید پیازها را پس از برداشت و قبل از انبار نمودن آنها را تا مدتی در محل خشک نگهداری نمود تا مقداری از رطوبت سطحی آن گرفته شود. بدین منظور در نقاطی که فصل برداشت مصادف با بارندگی نباشد، مانند کرج پیازها را پس از خارج کردن از خاک در همان مزرعه بدون قطع برگها به مدت 2 تا 3 هفته در روی زمین پهن می‌کنند به طریقی که پیازها روی هم انباشته نشوند. ولی در نقاط مرطوب باید حتما آنها را زیر سرپناهی که در آنجا جریان هوا بخوبی برقرار باشد خشک نمود.
• در نقاطی که به علت وجود شرایط مناسب بیماری همه ساله بروز می‌کند، از کشت پیاز سفید که به این بیماری حساس می‌باشد خودداری شده بجای آن پیاز قرمز بکارند.


• دقت شود که پس از برداشت و قبل از خشک نمودن پیازها نباید برگ ها را قطع نمود، در غیر اینصورت به علت زخمی شدن پیاز راه نفوذ مناسبی برای ورود قارچ به داخل پیاز بوجود می‌آید، ولی اگر پیازها را پس از برداشت به مدت 2 تا 3 هفته در محل خشکی پهن کنند، خود به خود پس از مدتی برگها در اثر خشک شدن و چروک خوردن بدون آنکه زخمی بوجود آید می‌افتند. سپس این نوع پیازها را به انبار منتقل می‌کنند.
• انباری که برای نگهداری پیاز مورد استفاده قرار می‌گیرد بایستی خنک (حدود 4 درجه سانتیگراد) و خشک باشد، بایستی قبل از قرار دادن پیازها در آنجا آن را ضدعفونی نمود بدین منظور می‌توان به ازاء هر متر مکعب انبار ، مقدار 20 سی‌سی فرمالین تجارتی مصرف نمود.
• هرگاه پیازها را قبل از انبار کردن مدت 24 ساعت در محیط سربسته‌ای که در هر متر مکعب آن 20 سانتیمتر مکعب فرمل تجارتی تبخیر شده است قرار دهیم، در اثر وجود بخار فرمل ، اسپورهای قارچ که در مزرعه روی پیاز قرار گرفته‌اند کشته خواهد شد، و از این راه به سالم ماندن پیاز در انبار اطمینان حاصل می‌شود. بخار فرمل جذب پیاز نمی‌شود و برای مصرف کننده زیانی ندارد.