اسپندگان

[باستان شناس]

جشن اسپندگان یا اسفندگان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%81%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86) یا سپندارمذگان یکی از جشن‌های ایرانی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86) است که امروز زرتشتیان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86) آنرا در بیست و نهم بهمن ماه برگزار می‌کنند. ابوریحان بیرونی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AD%D8%A7%D9%86_% D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C) در آثارالباقیه (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D 9%82%DB%8C%D9%87) آورده است که ایرانیان باستان این روز را روز بزرگداشت زن و زمین می‌دانستند


تاریخچه

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Twolovers.jpg/200px-Twolovers.jpg (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Twolovers.jpg ) http://fa.wikipedia.org/skins-1.5/common/images/magnify-clip.png (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Twolovers.jpg )



در گاهشماری های مختلف ایرانی، علاوه بر این که ماه‌ها اسم داشتند، هریک از روزهای ماه نیز یک نام داشتند. به‌عنوان مثال روز اول هر ماه «روز اورمزد (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%85%D8%B2%D8%AF)»، روز دوم هر ماه، روز بهمن (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B2_%D8%A8%D9%87%D9 %85%D9%86&action=edit&redlink=1) (سلامت، اندیشه) که نخستین صفت خداوند است، روز سوم هر ماه، اردیبهشت (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%A8%D9%87%D8%B4%D8%AA) یعنی «بهترین راستی و پاکی» که باز از صفات خداوند است، روز چهارم هر ماه، شهریور (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B1) یعنی «شاهی و فرمانروایی آرمانی» که خاص خداوند است و روز پنجم هر ماه، «سپندارمذ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%BE%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%85%D8%B0)� � بوده‌است. سپندار مذ لقب ملی زمین است. یعنی گستراننده، مقدس، فروتن. زمین نماد عشق است چون با فروتنی، تواضع و گذشت به همه عشق می‌ورزد. زشت و زیبا را به یک چشم می‌نگرد و همه را چون مادری در دامان پر مهر خود امان می‌دهد. به همین دلیل در فرهنگ باستان اسپندارمذگان را به‌عنوان نماد مهر مادری و باروری می‌پنداشتند.
در هر ماه، یک بار، نام روز و ماه یکی می‌شده‌است که در همان روز که نامش با نام ماه مقارن می‌شد، جشنی ترتیب می‌دادند متناسب با نام آن روز و ماه. مثلاً شانزدهمین روز هر ماه، «مهر (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%87%D8%B1)» نام داشت و که در ماه مهر (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%87%D8 %B1&action=edit&redlink=1)، «مهرگان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%87%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86)» لقب می‌گرفت و می‌بینیم که چگونه هر جشنی با معنی و مفهوم عمیق خود برای مردم شادی می‌آفرید.
روز آبان در ماه آبان جشن «آبانگان» است یعنی جشن ستایش آب و روز آذر در ماه آذر جشن «آذرگان» است یعنی جشن ستایش آتش و همین طور روز پنجم ماه دوازدهم (اسفند (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%81%D9%86%D8%AF))، «سپندارمذ» یا «اسفندار مذ» نام داشت که جشنی با همین عنوان می‌گرفتند. «سپندارمذگان» روز زن و زمین است.
روز پنجم اسفند در همه گاهشماری های ایرانی به عنوان روز جشن اسپندار مذگان (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D9%86%D8%AF%D8% A7%D8%B1_%D9%85%D8%B0%DA%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1) شناخته می‌شود.
آیین‌ها

در این روز مردان به همسران خودهدیه (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%87%D8%AF%DB%8C%D9%87&action=edit&redlink=1) می‌دادند. مردان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF) زنان خانواده را بر تخت شاهی (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AA%D8%AE%D8%AA_%D8%B4%D8%A7%D9 %87%DB%8C&action=edit&redlink=1) می‌نشاندند و از آنها اطاعت می‌کردند و به آنان هدیه می‌دادند.این یک یادآوری برای مردان بود تا مادران و همسران خود را گرامی بدارند و چون یاد این جشن (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AC%D8%B4%D9%86&action=edit&redlink=1) تا مدت‌ها ادامه داشت و بسیار باشکوه برگزار می‌شد همواره این آزرم و احترام به زن برای مردان گوشزد می‌گردید. این جشن هیچ ارتباطی به والنتاین ندارد.


منبع


کامیار آریانا (http://www.kamyararyana.blogfa.com/post-65.aspx)
وب‌گاهی جامع دربارهٔ جشن ها و رسومات ایرانی (http://www.ariarman.com/)
زنده‌رود (http://www.zendehrood.com/)