*مینا*
27th November 2009, 12:51 AM
متخصصان توجه به ریزمغذی ید را ضروری می‌دانند
http://aftab.ir/articles/health_therapy/nutrition_health/images/637c6c04a4f9e9772fe3c17f6cc33f4b.jpg
ید علاوه بر شرکت در ساختمان بسیاری از اعضای بدن، هدایت سوخت و ساز را در بدن به عهده دارد.
کمبود هیچ نوع ماده غذایی مانند ید خطرناک نیست به طوری که فقر آن در منابع غذایی عوارض جبران‌ناپذیری را برای کودکان و نوجوانان به دنبال داشته و باعث ناهنجاری‌های جنینی شده است. راهکارهای به کار گرفته شده متخصصان، کمبود ید را در میان مردم کشورهای مختلف برطرف کرده است با این حال هنوز شاهد کمبود این ریزمغذی در رژیم غذایی هستیم.
● نیاز بدن به ید
عنصر ید در تمام مراحل زندگی بخصوص دوران جنینی، کودکی و بلوغ مهم به شمار می‌رود و کمبود آن از ابتدایی‌ترین مراحل حیات، زندگی انسان را دستخوش تغییرات جبران‌ناپذیری قرار داده است.
مقدار نیاز روزانه انسان به عنصر ید حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ میکروگرم است که حدود ۵۰درصد از آن در عضلات، ۱۰ تا ۱۵ درصد آن در غده تیروئید، ۱۰ درصد در پوست، ۶درصد در بافت استخوان و بقیه آن در خون ذخیره می‌شود.
با توجه به این که وزن غده تیروئید تنها ۱۵ تا ۲۰ گرم است ذخیره ۱۰ تا ۱۵ درصد از ید مورد نیاز بدن در این غده، ضرورت تأمین ید مورد نیاز را نشان می‌دهد.
مرتضی صفوی، متخصص تغذیه عملکرد غده تیروئید را مرتبط با وجود میزان کافی ید در گردش خون می‌داند و می‌گوید: ید از عناصر اصلی ساختمان هورمون‌های غده تیروئید است و این غده برای تولید ترشحات خود نیازمند ید کافی است.
هورمون‌های شیمیایی ساخته شده در غده تیروئید به گردش خون منتقل می‌شوند و بسیاری از فرایندهای شیمیایی بدن را کنترل می‌کنند.
علاوه بر این رشد جسمانی، عملکرد طبیعی مغز و سیستم عصبی انسان، حفظ دمای بدن و تولید انرژی به عهده هورمون‌های مترشحه از غده تیروئید است بنابراین هرگونه اختلال در ساخت آنها، تمامی اعضای بدن از جمله واکنش‌های شیمیایی، عضلات، کبد و قلب را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
● نیاز جنین و زن باردار به ید
رشد جنین و به دنبال آن افزایش نیازهای تغذیه‌ای در دوران بارداری، زنان را بیش از گذشته در معرض بسیاری از کمبودهای غذایی از جمله ید قرار می‌دهد.
پژوهش ها بیانگر آن است ید عنصری مهم در افزایش توانایی بارداری است و کمبود آن باعث اختلال در تولید مثل و نازایی می‌شود.
الهام امام جمعه، متخصص زنان و زایمان یکی از علل مهم سقط جنین را کمکاری غده تیروئید می‌داند و می‌گوید: کم کاری غده تیروئید که در اثر کمبود ید در منابع غذایی بوجود می‌آید در اوایل دوران بارداری باعث از بین رفتن جنین می‌شود در حالی که در ماه‌های بعدی عقب‌ماندگی رشد ذهنی، زایمان زودرس، کاهش رشد جنین، کمکاری غده تیروئید جنین و ناهنجاری‌های جنینی را به دنبال دارد.
به گفته دکتر صفوی، با توجه به این‌که حجم خون و میزان تولید ادرار در دوران بارداری افزایش پیدا می‌کند، کمبود ید در این دوران باعث کاهش وزن جنین، اختلال رشد سلول‌های مغزی و کاهش ضریب هوشی کودک می‌شود. بر این اساس تأمین نیازهای تغذیه‌ای بدن به ید، کمک زیادی به رشد مغزی جنین بخصوص در ماه سوم تا پنجم بارداری می‌کند.
دکتر امام جمعه در این باره می‌افزاید: کمکاری و پرکاری غده تیروئید از اختلالاتی است که باید قبل از بارداری تحت درمان قرار گیرد. غربالگری نوزاد پس از تولد و بررسی آزمایشگاهی خون وی از نظر اختلالات غده تیروئید از عوارض جبران‌ناپذیر آن پیشگیری می‌کند بنابراین توصیه می‌شود پس از تولد نوزاد بلافاصله بررسی‌های آزمایشگاهی در این مورد از او صورت گیرد.
● ید در دوران کودکی و نوجوانی
در کودکی و نوجوانی که دوران بحرانی رشد به شمار می‌رود به دلیل افزایش سرعت تکامل، بدن به منابع غذایی مفید چند برابر قبل نیاز خواهد داشت.
به گفته دکتر صفوی، ید برای تکامل ساختار عضلانی و اسکلتی بدن ضروری است و کمبود آن تأخیر رشد جسمانی کودکان را به دنبال دارد. علاوه بر این، کمکاری غده تیروئید در اثر فقر ید باعث تأخیر رشد مغزی غیرقابل جبران، تنبلی، خواب‌آلودگی، خشکی پوست، کاهش تحمل نسبت به سرما و یبوست می‌شود و مقاومت بدن را در برابر عوامل بیماری‌زا کاهش می‌دهد.
گاهی اوقات کمبود ید چنان شدید است که عوارض وخیمی را به همراه دارد. این عارضه که کرتینیسم نام دارد رشد کودک را به تأخیر می‌اندازد و باعث کر و لالی، کوتاهی قد، تأخیر رشد عضلانی و اسکلتی و گواتر می‌شود.
مهرداد حق‌ازلی، متخصص داخلی در رابطه با پیشگیری از عوارض فوق توصیه می‌کند والدین علاوه بر مراجعه به درمانگاه برای انجام آزمایش خون از نوزاد، در صورت مشاهده علائمی مانند زردی طولانی‌مدت، بسته شدن دیرهنگام استخوان‌های ملاج سر، بزرگی زبان، سستی و بی‌حالی و بی‌اشتهایی کودک به پزشک مراجعه کنند.
غنی‌سازی آب و نمک با عنصر ید از راهکارهای مفید انجام شده برای مبارزه با کمبود ید است اما توصیه می‌شود پس از پایان شش ماهگی و با آغاز تغذیه تکمیلی، کمی نمک یددار به سوپ یا غذای کودک اضافه شود.
عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی مصرف نمک‌های معدنی و کوبیده شده را توصیه نمی‌کند و می گوید: چیپس، پفک، کلم و کلم بروکلی میزان جذب ید بدن را کاهش می‌دهد بنابراین نباید همراه غذا مصرف شود.
تحقیقات نشان داده است، شانس بقای کودکانی که مادران آنها از منابع غذایی حاوی ید کافی در دوران بارداری‌شان استفاده کرده‌اند در ۱۵ ماهگی، ۲۰ درصد بیش از دیگران است و تـأمین این ماده مغذی در دوران نوجوانی نیز از عقب‌ماندگی رشد ذهنی و جسمی، نارسایی قلب، اختلال در جذب مواد غذایی از طریق روده با ضعف عضلانی، کاهش ضریب هوشی و عملکرد درسی پیشگیری می‌کند.
● نیاز سالمندان به عنصر ید
اختلال در جذب مواد غذایی و کمبود برخی ویتامین‌ها، شاخص‌ترین تغییری است که بدن انسان با افزایش سن با آن روبه‌رو می‌شود. دریافت ناکافی ید با اختلال در ترشح هورمون‌های تیروئید باعث تحریک این غده و بروز بیماری گواتر می‌شود.
گواتر که نشانه‌ای از تلاش غده تیروئید برای جبران کمبود ید است گاهی چنان شدید است که با ایجاد فشار روی نای باعث اختلال در بلع می‌شود. این عارضه در بزرگسالان علائمی مانند خستگی، خشکی پوست، ریزش مو و ابرو، کم‌خونی، کاهش تعداد ضربان قلب، افسردگی، ضعف عضلانی، کاهش تحمل به سرما و افزایش وزن را به دنبال دارد و با اختلالاتی مانند افزایش کلسترول خون و خستگی مزمن در ارتباط است. با توجه به این‌که ید منبع غذایی است که در خاک و آب یافت می‌شود نیاز طبیعی بدن از طریق محصولاتی تأمین می‌شود که در خاک غنی از ید پرورش یافته باشد.
دکتر صفوی، بهترین منابع غذایی ید را غذاهای دریایی بویژه میگو، ماهی بخصوص ماهی آب شور، جلبک دریایی، نمک دریا، لبنیات و تخم‌مرغ می‌داند با توجه به نوع خاکی که دام در آن پرورش یافته است لبنیات حاصله نیز میزان ید متفاوتی دارد. از بین سبزیجات، اسفناج بیشترین میزان ید را داراست و دانه‌های غلات، حبوبات و میوه از ذخیره ید فقیر هستند.
نوشیدنی‌هایی که قند خون را افزایش می‌دهند، غذاهای آماده، شلغم و بادام زمینی میزان جذب بدن را کاهش می‌دهند و مواد غذایی حاوی ویتامین ث، ویتامین ب، ویتامین ای و روی که در سبزیجات تازه، دانه‌های روغنی، آواکادو، گوشت مرغ و تخم‌مرغ یافت می‌شود برای عملکرد مناسب غده تیروئید لازم است. کنجد، کنگر، پیاز و سیر ید زیادی دارند و مانع از کم کاری غده تیروئید می‌شوند.
پیاده‌روی، دویدن، حرکات موزون و ورزش ایروبیک کمک زیادی به درمان کم کاری غده تیروئید می‌کند و از استرس می‌کاهد.
نکته قابل توجه در این خصوص توصیه متخصصان در مورد نگهداری از نمک یددار است. کارشناسان توصیه می‌کنند نمک ید دار در ظروف شیشه‌ای، چوبی و پلاستیکی در دار نگهداری شود و در صورتی که ظرف نگهداری از آن بدون در باشد قرار گرفتن نمک ید دار در مجاورت هوا باعث از بین رفتن ید نمک می‌شود.
http://aftab.ir/images/article/break.gif روزنامه ایران ( www.iran-newspaper.com (http://www.iran-newspaper.com) )
http://aftab.ir/articles/health_therapy/nutrition_health/images/637c6c04a4f9e9772fe3c17f6cc33f4b.jpg
ید علاوه بر شرکت در ساختمان بسیاری از اعضای بدن، هدایت سوخت و ساز را در بدن به عهده دارد.
کمبود هیچ نوع ماده غذایی مانند ید خطرناک نیست به طوری که فقر آن در منابع غذایی عوارض جبران‌ناپذیری را برای کودکان و نوجوانان به دنبال داشته و باعث ناهنجاری‌های جنینی شده است. راهکارهای به کار گرفته شده متخصصان، کمبود ید را در میان مردم کشورهای مختلف برطرف کرده است با این حال هنوز شاهد کمبود این ریزمغذی در رژیم غذایی هستیم.
● نیاز بدن به ید
عنصر ید در تمام مراحل زندگی بخصوص دوران جنینی، کودکی و بلوغ مهم به شمار می‌رود و کمبود آن از ابتدایی‌ترین مراحل حیات، زندگی انسان را دستخوش تغییرات جبران‌ناپذیری قرار داده است.
مقدار نیاز روزانه انسان به عنصر ید حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ میکروگرم است که حدود ۵۰درصد از آن در عضلات، ۱۰ تا ۱۵ درصد آن در غده تیروئید، ۱۰ درصد در پوست، ۶درصد در بافت استخوان و بقیه آن در خون ذخیره می‌شود.
با توجه به این که وزن غده تیروئید تنها ۱۵ تا ۲۰ گرم است ذخیره ۱۰ تا ۱۵ درصد از ید مورد نیاز بدن در این غده، ضرورت تأمین ید مورد نیاز را نشان می‌دهد.
مرتضی صفوی، متخصص تغذیه عملکرد غده تیروئید را مرتبط با وجود میزان کافی ید در گردش خون می‌داند و می‌گوید: ید از عناصر اصلی ساختمان هورمون‌های غده تیروئید است و این غده برای تولید ترشحات خود نیازمند ید کافی است.
هورمون‌های شیمیایی ساخته شده در غده تیروئید به گردش خون منتقل می‌شوند و بسیاری از فرایندهای شیمیایی بدن را کنترل می‌کنند.
علاوه بر این رشد جسمانی، عملکرد طبیعی مغز و سیستم عصبی انسان، حفظ دمای بدن و تولید انرژی به عهده هورمون‌های مترشحه از غده تیروئید است بنابراین هرگونه اختلال در ساخت آنها، تمامی اعضای بدن از جمله واکنش‌های شیمیایی، عضلات، کبد و قلب را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
● نیاز جنین و زن باردار به ید
رشد جنین و به دنبال آن افزایش نیازهای تغذیه‌ای در دوران بارداری، زنان را بیش از گذشته در معرض بسیاری از کمبودهای غذایی از جمله ید قرار می‌دهد.
پژوهش ها بیانگر آن است ید عنصری مهم در افزایش توانایی بارداری است و کمبود آن باعث اختلال در تولید مثل و نازایی می‌شود.
الهام امام جمعه، متخصص زنان و زایمان یکی از علل مهم سقط جنین را کمکاری غده تیروئید می‌داند و می‌گوید: کم کاری غده تیروئید که در اثر کمبود ید در منابع غذایی بوجود می‌آید در اوایل دوران بارداری باعث از بین رفتن جنین می‌شود در حالی که در ماه‌های بعدی عقب‌ماندگی رشد ذهنی، زایمان زودرس، کاهش رشد جنین، کمکاری غده تیروئید جنین و ناهنجاری‌های جنینی را به دنبال دارد.
به گفته دکتر صفوی، با توجه به این‌که حجم خون و میزان تولید ادرار در دوران بارداری افزایش پیدا می‌کند، کمبود ید در این دوران باعث کاهش وزن جنین، اختلال رشد سلول‌های مغزی و کاهش ضریب هوشی کودک می‌شود. بر این اساس تأمین نیازهای تغذیه‌ای بدن به ید، کمک زیادی به رشد مغزی جنین بخصوص در ماه سوم تا پنجم بارداری می‌کند.
دکتر امام جمعه در این باره می‌افزاید: کمکاری و پرکاری غده تیروئید از اختلالاتی است که باید قبل از بارداری تحت درمان قرار گیرد. غربالگری نوزاد پس از تولد و بررسی آزمایشگاهی خون وی از نظر اختلالات غده تیروئید از عوارض جبران‌ناپذیر آن پیشگیری می‌کند بنابراین توصیه می‌شود پس از تولد نوزاد بلافاصله بررسی‌های آزمایشگاهی در این مورد از او صورت گیرد.
● ید در دوران کودکی و نوجوانی
در کودکی و نوجوانی که دوران بحرانی رشد به شمار می‌رود به دلیل افزایش سرعت تکامل، بدن به منابع غذایی مفید چند برابر قبل نیاز خواهد داشت.
به گفته دکتر صفوی، ید برای تکامل ساختار عضلانی و اسکلتی بدن ضروری است و کمبود آن تأخیر رشد جسمانی کودکان را به دنبال دارد. علاوه بر این، کمکاری غده تیروئید در اثر فقر ید باعث تأخیر رشد مغزی غیرقابل جبران، تنبلی، خواب‌آلودگی، خشکی پوست، کاهش تحمل نسبت به سرما و یبوست می‌شود و مقاومت بدن را در برابر عوامل بیماری‌زا کاهش می‌دهد.
گاهی اوقات کمبود ید چنان شدید است که عوارض وخیمی را به همراه دارد. این عارضه که کرتینیسم نام دارد رشد کودک را به تأخیر می‌اندازد و باعث کر و لالی، کوتاهی قد، تأخیر رشد عضلانی و اسکلتی و گواتر می‌شود.
مهرداد حق‌ازلی، متخصص داخلی در رابطه با پیشگیری از عوارض فوق توصیه می‌کند والدین علاوه بر مراجعه به درمانگاه برای انجام آزمایش خون از نوزاد، در صورت مشاهده علائمی مانند زردی طولانی‌مدت، بسته شدن دیرهنگام استخوان‌های ملاج سر، بزرگی زبان، سستی و بی‌حالی و بی‌اشتهایی کودک به پزشک مراجعه کنند.
غنی‌سازی آب و نمک با عنصر ید از راهکارهای مفید انجام شده برای مبارزه با کمبود ید است اما توصیه می‌شود پس از پایان شش ماهگی و با آغاز تغذیه تکمیلی، کمی نمک یددار به سوپ یا غذای کودک اضافه شود.
عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی مصرف نمک‌های معدنی و کوبیده شده را توصیه نمی‌کند و می گوید: چیپس، پفک، کلم و کلم بروکلی میزان جذب ید بدن را کاهش می‌دهد بنابراین نباید همراه غذا مصرف شود.
تحقیقات نشان داده است، شانس بقای کودکانی که مادران آنها از منابع غذایی حاوی ید کافی در دوران بارداری‌شان استفاده کرده‌اند در ۱۵ ماهگی، ۲۰ درصد بیش از دیگران است و تـأمین این ماده مغذی در دوران نوجوانی نیز از عقب‌ماندگی رشد ذهنی و جسمی، نارسایی قلب، اختلال در جذب مواد غذایی از طریق روده با ضعف عضلانی، کاهش ضریب هوشی و عملکرد درسی پیشگیری می‌کند.
● نیاز سالمندان به عنصر ید
اختلال در جذب مواد غذایی و کمبود برخی ویتامین‌ها، شاخص‌ترین تغییری است که بدن انسان با افزایش سن با آن روبه‌رو می‌شود. دریافت ناکافی ید با اختلال در ترشح هورمون‌های تیروئید باعث تحریک این غده و بروز بیماری گواتر می‌شود.
گواتر که نشانه‌ای از تلاش غده تیروئید برای جبران کمبود ید است گاهی چنان شدید است که با ایجاد فشار روی نای باعث اختلال در بلع می‌شود. این عارضه در بزرگسالان علائمی مانند خستگی، خشکی پوست، ریزش مو و ابرو، کم‌خونی، کاهش تعداد ضربان قلب، افسردگی، ضعف عضلانی، کاهش تحمل به سرما و افزایش وزن را به دنبال دارد و با اختلالاتی مانند افزایش کلسترول خون و خستگی مزمن در ارتباط است. با توجه به این‌که ید منبع غذایی است که در خاک و آب یافت می‌شود نیاز طبیعی بدن از طریق محصولاتی تأمین می‌شود که در خاک غنی از ید پرورش یافته باشد.
دکتر صفوی، بهترین منابع غذایی ید را غذاهای دریایی بویژه میگو، ماهی بخصوص ماهی آب شور، جلبک دریایی، نمک دریا، لبنیات و تخم‌مرغ می‌داند با توجه به نوع خاکی که دام در آن پرورش یافته است لبنیات حاصله نیز میزان ید متفاوتی دارد. از بین سبزیجات، اسفناج بیشترین میزان ید را داراست و دانه‌های غلات، حبوبات و میوه از ذخیره ید فقیر هستند.
نوشیدنی‌هایی که قند خون را افزایش می‌دهند، غذاهای آماده، شلغم و بادام زمینی میزان جذب بدن را کاهش می‌دهند و مواد غذایی حاوی ویتامین ث، ویتامین ب، ویتامین ای و روی که در سبزیجات تازه، دانه‌های روغنی، آواکادو، گوشت مرغ و تخم‌مرغ یافت می‌شود برای عملکرد مناسب غده تیروئید لازم است. کنجد، کنگر، پیاز و سیر ید زیادی دارند و مانع از کم کاری غده تیروئید می‌شوند.
پیاده‌روی، دویدن، حرکات موزون و ورزش ایروبیک کمک زیادی به درمان کم کاری غده تیروئید می‌کند و از استرس می‌کاهد.
نکته قابل توجه در این خصوص توصیه متخصصان در مورد نگهداری از نمک یددار است. کارشناسان توصیه می‌کنند نمک ید دار در ظروف شیشه‌ای، چوبی و پلاستیکی در دار نگهداری شود و در صورتی که ظرف نگهداری از آن بدون در باشد قرار گرفتن نمک ید دار در مجاورت هوا باعث از بین رفتن ید نمک می‌شود.
http://aftab.ir/images/article/break.gif روزنامه ایران ( www.iran-newspaper.com (http://www.iran-newspaper.com) )